________________
યુવાનીનું ખમીર સન્માર્ગે વાળવામાં આવે તેા જ તેનું સાકપણું છે.
યુવાવસ્થાના સદુપયેાગ;
શ્રી પદ્મકુમાર
યુવાવસ્થાને સદુપયેાગ શી રીતિએ થઇ શકે અગર તેા યુવાવસ્થાના સદુપયેાગ એ શી ચીજ છે ? વસ્તુતઃ કાઇપણ અવસ્થા એવી નથી, કે જેને સદુપયોગ ન થઈ શકે; પણ યુવાવસ્થા, એ એવી અવસ્થા છે કે, એના દુરૂપયેાગ ઝટ થાય છે અને સદુપયેાગ ભાગ્યે થાય છે. યુવાવસ્થામાં ઈન્દ્રનું ખળ જોરદાર હોય છે. લેાહી ગરમાગરમ હોય છે, ઉત્સાહ અપૂર્વ હોય છે. આથી સુયેાગ્ય મા દર્શીકના અભાવે એ અવસ્થા અવળાં કામે કરવામાં સહેજે વપરાઈ જવાના સંભવ રહે છે, માટે જ તેના ખાસ વિચાર કરવા જોઇએ. યુવાવસ્થા કરતાં ખીજી અવસ્થાએના દુરૂપયોગ થવાના સંભવ એળે છે માટે યુવાવસ્થાના સદુપયોગની વિશેષતઃ વિચારણા કરવી જોઇએ.
એ જ રીતિએ કાઈપણ સારા કામને માટે આલ્યાવસ્થા અગર વૃદ્ધાવસ્થા નકામી છે એમ નથી, પરંતુ જેવી રીતિએ સારા કાર્યો યુવાવસ્થામાં થઈ શકે છે, તેવી રીતિએ ખીજી અવસ્થાએમાં પ્રાય: થઇ શકતાં નથી.
પહેલી અવસ્થાની, બીજી અવસ્થા ઉપર ધણી અસર રહે છે; એટલે જેવા પ્રકારની યુવાવસ્થા પસાર કરી હોય તેની તેવી છાયા પ્રાય: વૃદ્ધાવસ્થામાં પડે છે. વૃદ્ધાવસ્થાને જો સુધારવી હોય તે યુવાવસ્થાને સુધારવી એ પહેલું જરૂરી છે અને યુવાવસ્થાને સારી રીતિએ પસાર કરવી હેાય તે! એ માટે બાલ્યાવસ્થા સુધારવી જોઇએ.
.
પરંતુ હરેકને બાલ્યાવસ્થામાં સારા જ સંસ્કારે। મળ્યા હાય, દરેક યુવાનને બાલ્યકાળ સુંદર વાતાવરમાં જ પસાર થયા હોય એ બનવું ણું જ અશકય ગણાય. એટલે જેએને ખાલ્યકાલમાં સુસ ંસ્કાર। પ્રાપ્ત થયા નથી, તેઓ પણ પોતાની યુવાવસ્થામાં સાધવાÒગુ સાધી શકે એ કારણે યુવાવસ્થામાં સાધવાોગું સાધી જવામાં કયી વસ્તુ નડે છે એનેા અને એ નડતરને કયી રીતિએ દૂર કરવી એ વિગેરે
૩
વિચારવું જરૂરી છે.
કા
બાલ્યાવસ્થા, યુવાવસ્થાની જનેતા છે. બાલ્યા વસ્થાના સંસ્કાર અને સામગ્રી મળતાં, યુવાવસ્થા સાધક બને છે. સુસંસ્કારિત બાલ્યાવસ્થા યુવાવસ્થાને વધુ સંસ્કારિત બનાવે છે, બાલ્યાવસ્થાનુ ઘડતર માતાપિતા આદિ વિવિડલાને આધીન છે. પેાતાના સંતાનાની, આશ્રિતાની અને સહવાસિએની યુવાવથા ઉન્માગે ન જાય એવી બનાવવી હોય, તે। તે માતા-પિતા આદિ વિલોની ફરજ છે કે, પેાતાનાં સંતાનેાની, આશ્રિતાની, અને સહવાસિએની બાલ્યાવસ્થાને સુસ'કારાથી સુંદર બનાવવી. એમ થાય તે યુવાવસ્થાના દૂરૂપયાગના ભય બહુધા ટળી જાય. બાલ્યાવસ્થામાં પડેલા સંસ્કારા એવા મજદ્યુત હાય છે કે, એ ભાગ્યે જ ભુંસાય છે, બાલ્યાવસ્થાના સંસ્કારાને ભુંસવાનેા પ્રયત્ન કરવામાં આવે, તે પણ તેની માટે ભાગે કાંઈને કાંઈ અસર જરૂર રહી જાય છે. માટે હિતસ્ત્રીઓએ બાલ્યાવસ્થામાં જ સુસંસ્કારા બાળકાને મળે એવા પ્રયત્ન કરવા જોઇએ. બાળકાનુ જીવન પરાશ્રિત અને પ્રાયઃ સરળ હોય છે. એમાં પ્રાયઃ ધાર્યા સંસ્કારા નાખી શકાય છે. આમ છતાં પણ બાળકેાના જીવનને ન સુધારવામાં આવે તે! તેની જવાબદારી તેના વિડલા પર છે.
જેવી રીતિએ બાળકાને સુધારવાં એ વિલાના હાથની વાત છે એવી જ રીતિએ યુવાનાએ સુધરવું એ તેમની મુનસીની વાત છે. બાળકાને સુધારવામાં માબાપ આદિની ઈચ્છાથી કામ થાય પણ યુવાનાને સુધારવા એ તેમની મુનસ×ી ઉપર માટે આધાર રાખે છે. માટે ભાગે તે યુવાનેા પાતેજ સમજે તે સુધરે. યુવાનેાના ખ્યાલમાં ને આવી જાય કે, ‘આપણે આપણા જીવનને ખચિત બરબાદ કરી રહ્યા છીએ’ તે તેમનામાં જીવનને સુધારવાની તમન્ના પ્રગટે અને જ્યારે જીવનને ખરાખીએ જતું અટકાવી તે પેાતાના જીવનને સન્માઞગામી બનાવે તેા પેાતાની યુવાવસ્થા દ્વારા સાધવાચુ સાધી જાય છે.
