________________
ફાગણ ચૈત્ર, ધર્માર્થ-કામ સમયે રહું નિત્ય સાથે, માટે નથી. ઘરમાં પવિત્ર અને સંસ્કારી જીવન હોય સર્વસ્વ મેંય અધ્યું નિજ નાથ હાથે, તે ઠીક, નહીં તો મોટા ભાગનાં બાળકે ગંદા તિત ઉત્તર–
વાતાવરણમાં અશ્લિલ સંસ્કારો ઝીલે છે. સામાન્ય સંસારકાર્ય સઘળાં દઈને સુધારી, હિંદુ માબાપને પિતાનાં નાનાં બાળકે પર નૈતિક ધિર્માર્થ કાર્ય વિષે બની સાહ્યકારી;
તેમજ ધાર્મિક સંસ્કારો નાખવાની શી જ પડી આ લોકમાં સુરલોક બતાવનારી, હોતી નથી. તેમને મન એક જ વસ્તુ ખાસ મુક્તિ તદા સહજ દંપતિની થનારી. મહત્વની છે અને તે એ કે દીકરો ઝટપટ ભણીગણી
હેને તમારા ઘરમાં સૌથી વધારે જવાબદારી કમાતે થઈ જાય અને તેનું ઘર સંભાળે એટલે કે તમારી છે. હાલના જમાનામાં ગૃહસ્થાશ્રમના ઉત્તમ બસ, સરકારના ”
ઉત્તમ બસ, સંસ્કારનો ખ્યાલ સરખો પણ તેમને હેતે ભાવની ફરજે કંઇક અંશે ભૂલાતી જવાય છે. તેવા .
વાય છે. - નથી. પરિણામ એ આવે છે કે, બાળકપર સાર સાસરે જઇ સાસુ-સસરાથી સ્વતંત્ર બનવું, મરછ સંસ્કાર પડતા નથી, તે ધર્મ વિશે મેં પણ જાણ પ્રમાણે હરવું ફરવું, ખાવું-પીવું ને એશઆરામ ઉતા ન
હોતો નથી. અંગ્રેજી કેળવણી લેતાં ફેશનને અવળે કરવો, એમજ હાલનાં દંપતિઓ ગૃહસ્થાશ્રમની
ચીલે ચડે છે, તેમાંથી ઉદ્ધતાઈ, બેપરવાઈ વગેરે સફળતા માને છે. આ ભૂલભરેલી માન્યતાથી સંસા- અનેક દૂષણે જન્મે છે. જેને માટે માબાપે, શિક્ષરનું ગૌરવ નષ્ટ થતું જાય છે, ખરું સુખ ખોવાતું કાને અને કેળવણીને જવાબદાર ગણે છે પરંતુ જાય છે, માટે બહેને ! એને ટકાવી રાખવા, પુનઃ
ઊડે વિચાર કરતાં જણાશે કે, માબાપ પોતે જ પ્રાપ્ત કરવા તમારે તમારી ફરજ ન ભૂલવી જોઇએ. આને માટે જવાબદાર છે. નાની ઉમરનાં બાળક '[ “વસુંધરા” વાર્ષિકના “છા દર્શન”માંથી 1 પર સારા સંસ્કાર નાખવા તે માબાપોની ફરજ છે
અને તે ફરજ તેઓ બજાવી શકતાં નથી. સુસંસ્કારની ખામી
આ રીતે આખા સમાજની વસ્તુસ્થિતિ ઘસડાયે [ વિશ્વમંગલ શ્રી પુરૂષોતમ છે. શાહ, એમ એ.] જાય છે. જે માબાપ સમજુ હોય છે, ઈશ્વરને એ--
મુસલમાનનું બાળક નાનું હોય છે ત્યારથી લખતાં હોય છે તેમના ઘરમાં સામાન્ય રીતિ ધાર્મિક મૌલવી પાસે જાય છે અને ઇસ્લામ ધર્મની બાબતની કે સંસ્કારી વાતાવરણ જોવા મળે છે. તેની છાપ સંસ્કાર તેના કુમળા મગજ પર નાખવામાં આવે તેમનાં બાળકો પર પડે છે. કદાચ તે બાળકે ધર્મનું છે. આ સંસ્કાર સમય જતાં બલવત્તર થાય છે. તે ઉંડું જ્ઞાન નહીં ધરાવતાં હોય પણ તેઓ વિવેકી ધર્મને સમજે છે અને મોટપણે સાચે ઇસ્લામ બની અને વિનયી તે અવશ્ય હોય છે જ. શકે છે.
તેમની વૃત્તિ ઉર્ધ્વગામી હોય છે તેથી તે ભવિતે ખ્રિસ્તી લોકનાં બાળકો પર પણ આવા સંસ્કારો બૂમાં સાચા સંસ્કારી હિંદુ થઈ શકે છે. બીજા કેટનાનપણથી જ નાખવામાં આવે છે. તે સંસ્કારો લાંક માબાપ કે જેમના ઘરમાં ધાર્મિક વાતાવરણ ભૂસાઈ ન જાય પણ જાગૃત રહે તેમજ વધુ ગાઢ હોતું નથી, જેઓ ધર્મને એક તૂત ગણે છે. તેમનાં અનતા જાય તેટલા માટે દરેક રવિવારે પ્રાર્થના, બાળકો સામાન્યતઃ સંસ્કાર વગરનાં, સ્વછંદી અને ભાષણે વગેરે આપેલાં હોય છે. તે દિવસે ધર્મને ઉદ્ધત જોવામાં આવ્યાં છે, કદાચ અપવાદ હશે પણ કામકાજ સિવાય બીજું કાંઈ કામ થઈ ન શકે અપવાદને અહીં સ્થાન નથી. આ વસ્તુસ્થિતિ ટાળવા તેવા દઢ સંસ્કાર નાનપણથી જ તેમનામાં નાંખેલાં માટે બાળકો જ્યારે બહુ નાનાં હોય ત્યારથી જ હેય છે.
તેમના મગજ પર ધાર્મિક સંસ્કારો નાખવાની ખાસ હિંદુ ધર્મમાં આવી કશી વ્યવસ્થા નાનાં બાળકો જરૂર છે. '
