________________
વર્તમાન કેળવણી માનવ જીવનના સદગુણોને ખીલવી શકી નથી. કેળવણુની સફળતા
શ્રી જેચંદલાલ નેમચંદ શાહ આજે દરેક સમાજમાં વ્યવહારને અનુકૂળ વર્તમાન વૈજ્ઞાનિકતા પ્રત્યે ખેંચી જાય છે, - બનાવવા કેળવણીની જરૂરીઆત માની છે. પરંતુ આત્મવિજ્ઞાનને જગાડતો નથી. જેથી મનુષ્યમાં જ્ઞાનની વિશિષ્ટતા છે પરંતુ જ્ઞાન તે બુદ્ધિવિકાશ નાશના કારણ રૂપ બને છે. કે કેળવણી એવા પ્રકારની ન હોવી જોઈએ કે, એટલે કે, આ કેળવણીથી ઉત્પન્ન થતા એક્લો જે કેળવણી સ્વર અને દેશને નુકશાન કરતા બુદ્ધિવિકાશ ધર્મ, દેશ અને વ્યવહારના નાશના હોય. જે કેળવણી જીવનના વ્યવહારિક અને રૂપમાં પરિણમે છે. પરંતુ સાથે તેટલો જ નિતિક ગુણો જેવાકે, ઔદાર્યતા, સહિષ્ણુતા, આત્મવિકાશ થઈ જાય તો તેજ બુદ્ધિવિકાશ વિનય, વિવેક, પરોપકાર, આદિ ગુણેમાં વિકાશ ધર્મ, દેશ, અને વ્યવહારના શ્રેય રૂપ બને. કરે સિદ્ધાંતોનું ઘડતર કરે અને તે સિદ્ધાંતે જે માણસે સારી રીતે વાળ ઓળ્યા હોય, અનુસાર કર્તવ્યપરાયણ બની, આત્મ વિકાશ ઉઘાડા માથે હાય, હાફ પેન્ટ પહેર્યું હોય, કરી ઉત્તરોત્તર જીવનને ઉચ્ચકક્ષાએ લઈ જાય પગમાં ચંપલ હોય, હાથમાં સીગારેટ સાથે - તેનું નામ જ ખરી કેળવણું કહેવાય. પ્રેમને પિષક અને જીવનને વિકૃત બનાવનાર - આજે જે કેળવણી અપાઈ રહી છે, તે સિનેમાની તજેનાં ગીતો ગાતો હોય. ખોટા કતર્કો કેળવણીને વખોડવાને કંઈ અર્થ નથી. પરંતુ કરી વાદવિવાદમાં અસત્ય વસ્તુનું પ્રતિપાદન આધુનિક કેળવણી જે પદ્ધતિએ અપાવી જોઈએ કરી શક્ત હોય, ધર્મને ધતિંગ માનતો હોય. તે પદ્ધતિએ નહિ અપાતાં પશ્ચિમાત્ય સિદ્ધાં
છે અને આ સિવાય બીજા પણ સમાજધર્મ અને તેને અનુસરીને અપાય છે. અને તે કારણને
જીવનને પ્રતિકૂળ ગુણે ખીલવ્યા હોય તેને જ
સુધારક અને ભણેલો મનાય છે અને તે કારણે લઈને જ જીવનમાં ઉફ્ખલતા, છાકટાપણું આદિ અવગુણો જીવનના સ્વભાવિક ગુણોને
જ આધુનિક કેળવણું અર્થને ઉત્પન્ન કરનારી
નહિ બનતાં, અનર્થોને ઉત્પન્ન કરનારી બની છે. દબાવી પિતાનું આધિપત્ય જમાવતાં જાય છે,
જે કેળવણીથી ગુણે ઉત્પન્ન થતા નથી, અને તે કારણે જ આજે આપણે આધુનિક
બકે દુર્ગણેજ ઉત્પન્ન થાય છે તેવું જાણવા કેળવણને વખોડવા તૈયાર થઈએ છીએ. પરંતુ -તેમાં કેળવણીને દોષ દેવા કરતાં. તેની શૈલીને
છતાં, જેવા છતાં, અને અનુભવવા છતાં પણ - દોષ આપીએ તો તે વધુ ઠીક છે. તેમજ
શિષ્ટ સમાજ તે કેળવણીની તે રીતને કેમ
અપનાવે છે, તેજ આશ્ચર્ય છે ! શિક્ષકે, પ્રોફેસરે કે કેલરને દેષ કાઢવે તે
આથી દરેક શિષ્ટ સમાજને, શિક્ષકોને, પણ યોગ્ય નથી, કારણકે તે વર્તમાન કેળવણી પ્રસરાને, અને ક્રાંતિકારીયુવકોને મારી નમ્ર દાખલ કરનારને ઉદ્દેશ આર્યસંસ્કૃતિના પોષક
પ્રાર્થના છે કે –આજે અપાતી કેળવણીની તમાં આચારવિચારમાં અને જીવનમાં પરિ
પદ્ધતિ બદલાવી, વ્યવહાર, દેશ, અને ધર્મને વર્તન કરવાનો જ હતો. અને તે ફેરફાર કરી અનરૂપ કેળવણી આપવાની પ્રથા શરૂ કરવામાં શકાય, તે શૈલીએજ આ કેળવણું દાખલ કરી આવશે તે જ કેળવણીની ખરી સાર્થકતા થશે, અને તે રીતિએ દરેકના જીવનમાં દાખલ થઈ. અને જીવનમાં સર્ચલાઈટસમાન પ્રકાશ પથરાશે.
અત્યારે અપાતી કેળવણીથી બુદ્ધિવિકાશ બાકી તે વર્તમાન કેળવણીથી અનીતિ, અનાજરૂર થાય છે, પરંતુ એક્લે બુદ્ધિવિકાશ ચાર, અને આપઘાત અને અત્યાચારે વધશે.
