________________
: ૨૨ :
- ફાગણ-ચૈત્ર. અવગણના કરનારાઓએ સંસારમાં રહેવા છતાં વીંટ વિનાની કઢંગી અને બેડોળ દેખાવ તેમની ધર્મ પ્રત્યેની અપૂર્વ લગનીને તપાસ આપતી આંગળીએ તેમને જડ અને ચેતન વાની તસ્દી લીધી હોત તો તેમનું જીવન પણ વચ્ચેના ભેદભાવનું જ્ઞાન કરાવ્યું. તેઓશ્રીને આજ અનેખું હોત. આપણે તેમના જીવનમાં એમ માલુમ પડયું કે, ખરેખર જડથી જડની રહેલી એક સુંદર કાર્યવાહીને તપાસીએ. શોભા છે. આત્માને શણગાર કઈ જુદે જ - ભરત મહારાજા છ ખંડના સ્વામી છે. છે. આ નિમિત્તને પામી તેઓશ્રી એટલા બધા તેવી વિશાળ રાજ-ઋદ્ધિમાં પિતે એકાંતે લટું અનિત્ય ભાવનામાં આરૂઢ થઈ ગયા કે, પૂર્વ—બની જઈ ધર્મને ન વિસરી જવાય એ હેતુથી ભવમાં ચારિત્રને પાળતા અવશેષ રહેલા કર્મોને તેઓશ્રીએ પિતાના આત્માને જાગૃત રાખે નાશ કરી કેવળજ્ઞાનને પ્રાપ્ત કરી શક્યા. ' એવા અનેક માણસોને લાખો રૂપીયાને કેવળ વિટીના વિરહમાં નાગી દેખાતી રસોડાનો ખર્ચ વેઠી રોક્યા હતા. તેમણે તેમને આંગળીનું દશ્ય નીહાલી અખૂટ વૈભવો વચ્ચે કહી મૂકહ્યું હતું કે, જ્યારે હું પ્રમાદગ્રસ્ત ભરત મહારાજા પૌગલિક અનિત્યતાને સમજી બનું ત્યારે તમારે મને તો અવાક્ થઈને જે ભાવનામાં આરૂઢ બની શક્યા, તેવી જ મીઃ તમ7 મા દુર મા દૃન અર્થાત્ આ૫ ભાવનામાં આરૂઢ થવા માટે, કર્મ સંગે છતાયા છે; ભય વધી રહ્યો છે; માટે મારે ચાર, અગ્નિ અને પાણીના ઉપદ્રવથી તમામ નહિ, મારે નહિ એમ કહી મને સાવધાન વૈભવ વિલાસેથી પરવારી બેઠેલાઓને તેવા બનાવવો. ઉપરના પ્રસંગથી તેમની ધર્મધગશનું દુઃખદ પ્રસંગે પણ સંસારની અનિત્યતાને માપ નીકળી શકે છે. તેઓશ્રીને પિતાના ખ્યાલ આવતું હશે કે કેમ? તેની જ જ્યાં આત્મા માટે પરલોકની ચિંતા ન હોત તો શંકા છે, ત્યાં ભરતજીની માફક દીવાનખાનામાં આવી સુંદર ગોઠવણ તેમણે કરી જ ન હોત. ખાઈ-પીઈ તાગડધીન્ના ઉડાવનારા, કેવળજ્ઞાન કહો? ભરતજીનું દષ્ટાંત લેનારાએ પિતાને પ્રાપ્ત કરવાની દીવાની વાતો કરનારા કેવળ આત્મા જાગ્રત રહે એ માટે કાંઈ પણ બંદોબસ્ત આત્મવંચના જ કરી રહ્યા છે, એમ કહીએ કર્યો છે ખરો? ખેર; બંદોબસ્તની વાત તે તે તેમાં કશું જ ખોટું નથી. જવા દ્યો. પણ પરલોકમાં મારું શું થશે? હવે ઈલાચીપુત્રના પ્રસંગમાં બનેલી એની ચિન્તા પણ સારા જીવનમાં કદી ઉદ્દભવી ઘટનાને તપાસીએ. ઈલાચીપુત્ર એક ધનાઢય છે ખરી? જે જવાબ નકારમાં જ હોય તે શેઠને પુત્ર છે. જે નટડીના ઉપર તે માહિત પછી આરિસા ભુવનમાં કેવળજ્ઞાન ઉત્પન્ન થાય છે તે તેના પૂર્વભવની પત્ની છે. તેના કરવાની કેવળ અજ્ઞાની વાતો શું જોઈને કરતા પિતાએ અનેક રૂપવાન કન્યા સાથે પાણીગ્રહણ હશે ? એની કાંઈ સમજ પડતી નથી. કરી આપવા માટે અત્યંત આગ્રહ કરવા છતાં, ' હવે ભરતજીને કેવળજ્ઞાનની પ્રાપ્તિમાં તેણીના નેહમાં વિવશ બનેલા તેણે તેવા અનુનિમિત્ત બનેલે વીંટીને કિસ્સો તપાસીએ. ચિત્ત કાર્યથી વીરમવાનું પસંદ નહિ કરતાં જ્યારે મહારાજા સ્નાન કરી આરિસા ભુવનમાં પિતાની આજ્ઞાને અવગણીને નટ જ બનવું શરીરની વિભુષા કરી રહ્યા હતા, તે અરસામાં પસંદ કર્યું. તે નટની કન્યા સાથે લગ્ન અચાનક તેઓશ્રીના હાથથી વીંટી સરી પડી. કરવા માટે તે નૃત્યકળામાં અત્યંત કુશળ
