________________
બેવકૂફ પૃથ્વીને ઊંધી કરવા માગે છે. અત્યારે વિશ્વના કેન્દ્રમાં આ ઉપરથી ટાયકો એવા તારણ ઉપર આવ્યો હતો કે સૂર્ય, ચંદ્ર આપણી પૃથ્વી છે. તેને બદલે આ બેવકૂફ સૂર્યને વિશ્વના કેન્દ્ર તરીકે પૃથ્વીની પ્રદક્ષિણા કરે છે પણ ગ્રહો સૂર્યની પ્રદક્ષિણા કરે છે. ટાયકો પ્રસ્થાપિત કરીને ટેબલને ઊંધું કરવા માગે છે.” આ રીતે પ્રોટેસ્ટન્ટ પોતાના નિરીક્ષણના આધારે આ તારણ ઉપર આવ્યો હતો. ચર્ચ કોપરનિક્સના વિરોધમાં હતું.
જોહાનિસ કેપ્લર ટાયકો બ્રાહનો શિષ્ય હતો ટાયકો બ્રાહે પૃથ્વીને સપાટ માનતો હતો
ખગોળશાસ્ત્રના વિષયમાં અનેક નવી કલ્પનાઓ રજૂ ખગોળશાસ્ત્રમાં
કરનારા કેપ્લરનો જન્મ ઈ.સ. ૧૫૭૧માં જર્મનીમાં થયો નિરીક્ષણના આધારે
હતો.યુરોપની ટ્યૂનબિન યુનિવર્સિટીમાં તેઓ ભણતા હતા ત્યારે ઊથલપાથલ મચાવનારા
તેમના મેસ્ટિલીન નામના પ્રોફેસરે કેપ્લરને કોપરનિક્સની થિયરીનો વિજ્ઞાનીઓમાં ટાયકો બ્રાહેનો
અભ્યાસ કરાવ્યો. એ વખતના પ્રોટેસ્ટન્ટ ખ્રિસ્તીઓ કોપરનિક્સની સમાવેશ થાય છે. ટાયકો
સૂર્યકેન્દ્રી વિચારધારાના કટ્ટર વિરોધી હતા. કેપ્લરે એવી કલ્પના કરી બ્રાહેનો જન્મ કોપરનિક્સના
કે પૃથ્વી ઉપરનો મનુષ્ય આકાશમાં કોઈ ગ્રહ ઉપર જઈને જુએ તો અવસાન પછી અઢી વર્ષે,
તેને પૃથ્વી ફરતી દેખાવી જોઈએ. હકીકતમાં આ કલ્પના ઈ.સ. ૧૫૪૬માં ડેન્માર્કમાં
અવાસ્તવિક હતી, કારણ કે પૃથ્વી આ ગ્રહો કરતાં હજારો-લાખો થયો હતો. ટાયકો ડેન્માર્કના
ગણી મોટી છે. વિમાનમાં ઉમરાવ પરિવારનો નબીરો
બેસીને આકાશમાં ઊડતા હતો. ટાયકોએ અવકાશી
મનુષ્યને પૃથ્વી ફરતી નથી પદાર્થોના વેધ લેવા માટે
દેખાતી તેમ અન્ય ગ્રહ ધાતુનાં યંત્રો બનાવ્યાં હતાં અને તેના વડે તેઓ નિયમિત આકાશનું
ઉપરથી પૃથ્વી ફરતી ન બારીકાઈથી નિરીક્ષણ કરતા હતા. ઈ.સ. ૧૫૭૭માં ટાયકોએ
દેખાય કારણ કે બન્નેના યુરોપના આકાશમાં એક ધૂમકેતુ જોયો. આ ધૂમકેતુનો અભ્યાસ
કદમાં બહુ ફરક છે. કરીને તેમણે જાહેર કર્યું કે તેની ભ્રમણકક્ષા વર્તુળાકાર નથી પણ
ઈ. સ. ૧ ૫ ૮ ૩ માં અંડાકાર છે. ટાયકોએ સ્વિટ્ઝરલેન્ડના વીન નામના ટાપુમાં
જોહાનિસકેપ્લરે પોતાની આ યુરોપની સર્વપ્રથમ વેધશાળાની સ્થાપના કરી. અહીં રહી તેમણે
તરંગી કલ્પનાને આધારે એક ૨૦ વર્ષ સુધી આકાશનું નિરીક્ષણ કર્યું. એ વખતે દૂરબીનની શોધ
નિબંધ લખ્યો, પણ આ ન થઈ હોવાથી ટાયકોએ વેધશાળાની મદદથી આકાશનું નિરીક્ષણ
નિબંધ કોપરનિક્સની કર્યું.
કલ્પનાને આધારે હોવાથી યુનિવર્સિટીના અધિકારીઓએ તેને એરિસ્ટોટલ અને ટોલેમીએ પૃથ્વીને વિશ્વના કેન્દ્ર તરીકે પ્રકાશિત કર્યો નહીં. હવે કેપ્લર વિજ્ઞાનનું સંશોધન કરવાને બદલે માની હતી એ વાત ટાયકોએ પોતાના નિરીક્ષણથી સાબિત કરી કલ્પનાની દુનિયામાં જ વિહાર કરવા લાગ્યા. આશરે ૧૫ વર્ષ પછી આપી હતી. એરિસ્ટોટલ અને ટોલેમીએ સૂર્ય, ચંદ્ર, ગ્રહ, નક્ષત્ર અને તેમણે “સોમ્નિયમ' નામની પહેલી વિજ્ઞાન કલ્પનાકથા (સાયન્સ તારાઓ પૃથ્વીની પ્રદક્ષિણા કરે છે, એમ કહ્યું હતું. ટાયકોએ જોયું કે ફિક્શન) લખી, જેમાં સત્ય હકીકતોને બદલે કલ્પનાઓ જ ગ્રહોની ગતિ વક્ર છે અને તેઓ પૃથ્વીની વર્તુળાકાર ભ્રમણકક્ષામાં ચગાવવામાં આવી હતી. ગતિ કરતા હોવાનું જણાતું નથી. બીજી બાજુ ટાયકો કોપરનિક્સની નિકોલસ કોપરનિક્સને એક પ્રશ્ન સતત સતાવી રહ્યો હતો
લ્પના સાથે સંમત નહોતો કે પૃથ્વી અને ગ્રહો સૂર્યની આજુબાજુ કે અવકાશી પિંડોને કોણ ચલાવે છે? આ પ્રશ્ન હવે કેપ્લરને પણ પરિભ્રમણ કરે છે. ટાયકો પણ માનતો હતો કે પૃથ્વી જો સૂર્યની સતાવવા લાગ્યો. કોપરનિક્સે એવું માની લીધું હતું કે અવકાશી આજુબાજુ પરિભ્રમણ કરતી હોય તો નજીકના તારાઓના પ્રકાશમાં પિંડો સૂર્યની આજુબાજુ વર્તુળાકાર કક્ષામાં ગતિ કરે છે એ તેમનો વધઘટ થવી જોઈએ અને તેમનું સ્થાન પણ બદલાતું દેખાવું જોઈએ. કુદરતી ગુણધર્મ છે અથવા તેની પાછળ કોઈ દૈવી શક્તિ છે. આ
જૈન ભૂગોળનું તર્કશુદ્ધ વિજ્ઞાન • ૧૮
Jain Education International
For Private & Parsonal Use Only
www.jainelibrary.org
