________________
દુનિયાના દેશોની ભ્રામક ચંદ્રયાત્રાઓ
પૃથ્વી અને ચંદ્ર વચ્ચેનું અંતર ૩,૮૪,૦૦૦ કિલોમીટર તસવીરો ખેંચી હતી. છે, એ આજના વિજ્ઞાનીઓનો સૌથી મોટો ભ્રમ છે. વિજ્ઞાનીઓનો
રશિયાને ચંદ્રયાનના મિશનમાં જેટલી સફળતા મળી હતી બીજો ભ્રમ એ છે કે પૃથ્વી દડા જેવી ગોળ છે. આ બે ભ્રમને કારણે એટલી સફળતા અમેરિકાને ક્યારેય મળી નહોતી. અમેરિકાએ ઈ.સ. ચંદ્ર સુધી જેટલાં પણ અવકાશયાન મોકલવામાં આવ્યાં છે તે ૧૯૬૨ની ૨૬ જાન્યુઆરીએ ચંદ્ર તરફ રેન્જર-૩ નામનું આકાશમાં ઊભાં નહીં પણ જમીનને સમાંતર આડાં મોકલવામાં અવકાશયાન છોડ્યું હતું. આ યાન તથાકથિત ચંદ્રથી ૩૬,૯૭૩ આવ્યાં છે. ચંદ્ર ઉપર ચડાઈ કરતાં કોઈ પણ અવકાશયાનને પ્રથમ કિલોમીટર દૂર રહીને અવકાશમાં ગુમ થઈ ગયું હતું. ઈ.સ. રોકેટ વડે આશરે ૧૦૦ કિલોમીટરની ઊંચાઈએ મોકલવામાં આવે ૧૯૬૨ની ૨૩ એપ્રિલે અમેરિકાએ ફરીથી રેન્જર-૪ નામનું છે અને પછી તે આડું ફંટાઈ ક્ષિતિજસમાંતર દિશામાં આગળ વધવા અવકાશયાન તથાકથિત ચંદ્ર તરફ મોકલ્યું હતું. આ યાન “ચંદ્રની લાગે છે. આ યાન ૩,૮૪,૦૦૦ કિલોમીટર દૂર જાય ત્યારે એવું પાછળની બાજુએ અથડાઈને નાશ પામ્યું હતું. અમેરિકાએ ફરીથી માની લેવામાં આવે છે કે ચંદ્રની ધરતી આવી ગઈ. હકીકતમાં આ ઈ.સ. ૧૯૬૨ની ૧૮ ઓક્ટોબરે રેન્જર-૫ નામનું અવકાશયાન કોઈ ચંદ્રની ધરતી હોતી નથી પણ પૃથ્વીનો જ કોઈ અજાણ્યો ખંડ તથાકથિત ચંદ્ર ઉપર મોકલ્યું હતું. આ યાન પણ તથાકથિત ચંદ્રથી હોય છે. આ પ્રકારની ભ્રામક ચંદ્રયાત્રાઓ છેલ્લાં ૫૦ વર્ષથી ચાલી ૭૨૪ કિલોમીટર દૂર રહી ગયું હતું. રહી છે.
ચંદ્રની સપાટી ઉપર કોઈ પણ અવકાશયાન ઉતરાણ
કરી ભાંગીને ભુક્કો થઈ જાય તેને કેશ લેન્ડિંગ કહેવામાં આવે છે. અત્યાર સુધી ૬૦ ચંદ્રયાનો
ચંદ્રની સપાટી ઉપર ભારે આંચકા સાથે થતા ઉતરાણને હાર્ડ મોકલવામાં આવ્યાં છે.
લેન્ડિગ કહેવામાં આવે છે. જો અવકાશયાન ઉતરાણ વખતે ‘ચંદ્ર'ની
સપાટી તરફ રોકેટ ફોડે તો તેની ઝડપ ઘટી જાય છે અને તે સોફ્ટ ઈ.સ. ૧૯૫૭માં રશિયાએ પહેલવહેલો કૃત્રિમ ઉપગ્રહ લેન્ડિગ કરે છે. ઈ.સ. ૧૯૬૬ની ૩૧ જાન્યુઆરીએ રશિયાના અવકાશમાં મોકલ્યો તે પછી રશિયા અને અમેરિકાના વિજ્ઞાનીઓને લ્યુના-૯ અવકાશયાનને પહેલી વખત તથાકથિત ચંદ્રની ધરતી ચંદ્ર ઉપર ચડાઈ કરવાની તમન્ના થઈ આવી. રશિયાએ છેક ઈ.સ. ઉપર સોફ્ટ લેન્ડિંગ કરવામાં સફળતા મળી હતી. રશિયાએ ઈ.સ. ૧૯૫૯ની સાલમાં તથાકથિત ચંદ્ર સુધી અમાનવ અવકાશયાન ૧૯૬૬ના માર્ચ મહિનાની ૩૧ તારીખે લ્યુના-૧૦ નામનું મોકલ્યું હતું. ત્યારથી લઈને અત્યાર સુધી આશરે ૬૦ અવકાશયાન તથાકથિત ચંદ્રની દિશામાં છોડ્યું હતું. આ અવકાશયાનો તથાકથિત ચંદ્ર સુધી મોકલવામાં આવ્યાં છે. અવકાશયાને ‘ચંદ્ર'ની ધરતી ઉપર હાર્ડ કે સોફ્ટ લેન્ડિગ કરવાને રશિયાએ ઈ.સ. ૧૯૫૯ની બીજી જાન્યુઆરીએ લ્યુના-૧ નામને બદલે તેની આજુબાજુ ભ્રમણ કરવાનું શરૂ કર્યું હતું. આ રીતે અવકાશયાન તથાકથિત ચંદ્ર સુધી મોકલ્યું હતું. આ અવકાશયાન તથાકથિત ચંદ્રની ભ્રમણકક્ષામાં પ્રથમ વખત કોઈ અવકાશયાન ચંદ્રની દૂરથી પસાર થઈ અવકાશમાં અલોપ થઈ ગયું હતું. રશિયા ગોઠવાયું હતું. સાથે સ્પર્ધા કરવા અમેરિકાએ પણ ઈ.સ. ૧૯૫૯ની ત્રીજી માર્ચે ઈ.સ. ૧૯૬૬ના મે મહિનાથી અમેરિકાએ ‘ચંદ્ર'ની તથાકથિત ચંદ્ર સુધી પાયોનિયર-૪ નામનું અવકાશયાન મોકલ્યું ધરતી ઉપર સર્વેયર નામનાં અવકાશયાન મોકલવા માંડ્યાં હતાં. આ હતું. આ યાન કહેવાતા ચંદ્રથી ૬૦,૦૦૦ કિલોમીટર છેટેથી અવકાશયાનોને પહેલી વખત કહેવાતા ચંદ્રની ધરતી ઉપર પસાર થઈ શક્યું હતું. ઈ.સ. ૧૯૫૯ની ૧૨મી સપ્ટેમ્બરે ઊતરવામાં સફળતા મળી હતી. ઈ.સ. ૧૯૬૮ સુધીમાં આ રશિયાનું લ્યુના-૨ યાન પહેલી વખત “ચંદ્રપર ઊતર્યું હતું. ઈ.સ. પ્રકારના સાત સર્વેયરો ‘ચંદ્ર’ ની ધરતી ઉપર મોકલવામાં આવ્યા ૧૯૫૯ની ૪થી ઓક્ટોબરે રશિયાના લ્યુના-૩ અવકાશયાને હતા. રશિયાએ ઈ.સ. ૧૯૬૮ની ૧૪ સપ્ટેમ્બરે ઝોન્ડ-૧ નામનું પહેલી વખત તથાકથિત ચંદ્રની પાછળની બાજુ જઈને તેની અવકાશયાન તથાકથિત ચંદ્ર સુધી મોકલ્યું હતું. આ યાન ચંદ્રની
જૈન ભૂગોળનું તર્કશુદ્ધ વિજ્ઞાન • ૧૪૪
if ની
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
