________________
અમેરિકાએ “મંગળયાત્રા'ની જાહેરાત કરી ત્યારે રાલ્ફ રેનેને કરી ગયા છે. અમેરિકા હવે હજારો અબજ ડોલરના ખર્ચે મંગળ ઉપર ચંદ્રયાત્રાની સફળતા બાબતમાં શંકાઓ આવવા લાગી. તે માટે તેણે સમાનવ અવકાશયાન મોકલવાની યોજના બનાવી રહ્યું છે. આ એ ચંદ્રયાત્રા બાબતમાં બહાર પાડેલી તસવીરોનો ઉપયોગ પોતાના કારણે અમેરિકાનું અર્થતંત્ર દેવાળું ફૂંકવાની સ્થિતિમાં આવી પડશે સૂચિત પુસ્તકમાં કરવા માટે તેણે “નાસા'ને પત્ર લખ્યો. ‘નાસા'એ એવું રાલ્ફરેને માનતો હતો. રાલ્ફરેનેએ પોતાના પુસ્તકમાં ‘નાસા' જવાબ આપ્યો કે આ તસવીરો ઉપર કોઈ કોપીરાઇટ નથી પણ અને સીઆઇએ (અમેરિકાની જાસૂસી સંસ્થા) ઉપર આરોપ મૂક્યો તસવીરોનો ઉપયોગ કરવો હોય તો પુસ્તક પ્રકાશિત કરતાં અગાઉ છે કે તેમણે દગો કરીને અનેક અવકાશયાત્રીઓનાં ખૂન કર્યા છે અને તેની એક પ્રત “નાસા'ની મંજૂરી માટે મોકલવી પડશે. આ પણ એક અમેરિકાની પ્રજાના ૪૦ અબજ ડોલર તેઓ હજમ કરી ગયા છે. જાતની સેન્સરશિપ હતી. બિલ કેસિંગે ‘નાસા'ની તસવીરોનો તેણે અમેરિકાની પ્રજાને છેતરવાનો પણ આરોપ મૂક્યો છે. ઉપયોગ કરીને પુસ્તક લખ્યું ત્યારે તેની ઉપર કોઈ જાતની સેન્સરશિપ લાદવામાં આવી નહોતી.
ચંદ્રયાત્રાનું ટીવી ઉપર જીવંત પ્રસારણ રાલ્ફ રેનેને ખાતરી હતી કે એક વખત તેનું પુસ્તક પ્રગટ થશે કે તરત જ તેમાં છપાયેલી બધી જ તસવીરો ઈ.સ. ૧૯૬૯માં “નાસા'એ એપોલો યાન ચંદ્ર ઉપર નાસા'ના સંગ્રહસ્થાનમાંથી અદૃશ્ય થઈ જશે. તેવું ન બન્યું પણ પહોંચ્યું હોવાનો દાવો કર્યો ત્યારે અમેરિકામાં આ ઘટનાનું ટીવી ‘નાસા'એ બધી જ તસવીરોના રેફરન્સ નંબરો બદલી નાખ્યા. આ ઉપર જીવંત પ્રસારણ કરવામાં આવ્યું હતું. આ સમયે અમેરિકાની બદલાયેલા નંબરોની તેમણે કોઈ જ અનુક્રમણિકા રાખી નહીં. આ પ્રજાને “સિમ્યુલેશન” એટલે શું? તેની ખબર નહોતી. એ સમયે એ કારણે જો કોઈ સંશોધક રાલ્ફ રેનના પુસ્તકને આધારે નાસા'ના શબ્દ નવો હતો. તેનો અર્થ થાય છે કે કોઈ પણ ઘટનાની નકલ કરવી સંગ્રહસ્થાનમાં મૂળ તસવીરો સુધી પહોંચવા માગે તો તે અશક્ય થઈ અને તેને અસલ તરીકે ખપાવી દેવી. બિલ કેસિંગે પોતાના ડિટેક્ટિવ ગયું. ‘નાસા'એ ભવિષ્યની ટીકાઓથી બચવા માટે ઇરાદાપૂર્વક એવું કાર્ય જેવા પુસ્તકને કારણે નાસા'નો ભાંડો ફોડી નાખ્યો તે પછી આ કર્યું હતું. ભવિષ્યમાં ‘નાસા' તરફથી ચંદ્રયાત્રાની ઓરિજિનલ શબ્દ પ્રચલિત બન્યો હતો. ટીવી ઉપર ચંદ્રયાત્રાનું જે કવરેજ વિડિયો ટેપોને ગુમ કરી દેવાની જે રમત કરવામાં આવી હતી તેના બતાડવામાં આવ્યું તે અત્યંત ધૂંધળું હતું. “નાસા' પાસે એ વખતે પાછળનો ઇરાદો પણ એપોલો યાનની ચંદ્રયાત્રાનું મૂળ સત્ય પણ શ્રેષ્ઠ ઉપકરણો હતાં. તેમ છતાં લોકોને ચકરાવામાં નાખવા જ છુપાડવાનો હતો. આ બાબતમાં ‘નાસા' દોષિત હતી.
ટીવી ઉપર અત્યંત ધૂંધળું પ્રક્ષેપણ દર્શાવવામાં આવ્યું હતું. ઈ.સ. ૧૯૬૯ પછી આ દુનિયામાં અબજો બાળકોનો ટીવી ઉપર ચંદ્રયાત્રાનાં જે દૃશ્યો દર્શાવવામાં આવ્યાં તેમાં જન્મ થયો છે. આ બધાં જ બાળકોને શાળાઓમાં એવું ભણાવવામાં પણ પ્રકાશ અને અંધકારની રમત જોવા મળતી હતી. એક ક્ષણે ચિત્ર આવે છે કે માણસ ચંદ્ર ઉપર જઈ આવ્યો છે. રાલ્ફ રેનેએ બિલ અંધકારમય જણાતું હતું અને બીજી ક્ષણે તે અત્યંત પ્રકાશિત થઈ કેસિંગનું પુસ્તક “વી નેવર વેન્ટટુ ધ મૂન” વાંચ્યું ત્યારથી તેના મનમાં જતું હતું. એક જ ચિત્રમાં એક અવકાશયાત્રી ઝળહળતા શંકાનો કીડો સળવળી રહ્યો હતો કે “નાસા'એ ચંદ્રયાત્રાનું તરકટ સૂર્યપ્રકાશમાં દેખાતો હતો અને તેનાથી ૧૦ ફૂટ દૂર રહેલો તેનો કરીને અમેરિકાની અને દુનિયાની પ્રજાને મૂર્ખ બનાવી છે. રાલ્ફ રેને જોડીદાર અંધારામાં ડૂબી ગયેલો હોવાનું જણાતું હતું. ટીવી ઉપરની આ તરકટી ચંદ્રયાત્રાની બાબતમાં અમુક મુદ્દાઓ ચૂકી ગયો હતો, ફિલ્મમાં ચંદ્રની ધરતી ઉપર સફેદ વસ્ત્રો પહેરેલાં બે ભૂતો સ્લો જેનો ઉલ્લેખ બિલ કેસિંગના પુસ્તકમાં સચોટ રીતે કરવામાં આવ્યો મોશનમાં ચાલી રહ્યાં હોય એવું દેખાતું હતું. એક ક્ષણે તેઓ કદરૂપા હતો. દાખલા તરીકે “ચંદ્ર'ની માટી ઉપર અવકાશયાત્રીઓનાં બૂટની દેખાતાં લ્યુનાર મોડ્યુલની અંદર ખોવાઈ જતા હતા અને બીજી ક્ષણે છાપ રહી ગઈ હતી પણ ચંદ્રયાનને કારણે કોઈ ખાડો પડી ગયો પ્રગટ થતા હતા. એક ક્ષણે તેઓ સફેદ દૂધ જેવા દેખાતા હતા અને નહોતો. ‘નાસા તરફથી પ્રગટ કરવામાં આવેલા હજારો ફોટાઓમાં બીજી ક્ષણે કાજળ જેવા કાળા દેખાતા હતા. આ ધંધળાં દૃશ્યો ક્યાંય આકાશમાં તારાઓ દેખાતા નહોતા.
પ્રસારિત કરવા પાછળનો ઇરાદો એવો હતો કે ‘નાસા'એ ચંદ્રયાત્રાનું રાલ્ફ રેનેએ એવી પણ શંકા વ્યક્ત કરી છે કે અમેરિકન નાટક કર્યું છે, એવો કોઈને ખ્યાલ ન આવે. સરકારે ચંદ્રયાત્રા પાછળ જે ૪૦ અબજ ડોલરનો ખર્ચ કરવાનો વર્ષો પછી રાલ્ફ રેનેને જ્યારે વિચાર આવ્યો કે એપોલોદાવો કર્યો છે, તેમાંની મોટા ભાગની રકમ વિયેટનામના યુદ્ધમાં ૧૧ની ચંદ્રયાત્રાની જે ફિલ્મો ટીવી ઉપર પ્રદર્શિત કરવામાં આવી વેડફી નાખી છે અથવા તેમાંથી સરકારી અધિકારીઓ રકમ હજમ છે, તેનું નિરીક્ષણ અને પરીક્ષણ કરવું જોઈએ. જોકે ત્યાં સુધીમાં તો
જૈન ભૂગોળનું તર્કશુદ્ધ વિજ્ઞાન • ૧૧૧
Jain Education International
For Private & Parsonal Use Only
www.jainelibrary.org
