________________ ઇતિહાસનું ભેદી પાતું - આ સિદ્ધિ પામવા માટે જ “સ્વરાજ’ આપવામાં આવે છે. જેથી દેશની ધરતી પોતાની (અંગ્રેજોની) ઇચ્છા મુજબ વિકાસ પામતી જાય અને સંસ્કૃતિના નાશ દ્વારા પ્રજા બરબાદ થતી થતી અંતે નષ્ટ થાય. પેલી આબાદ બનેલી ધરતી આખી ને આખી એ ગૌર પ્રજાના હાથમાં પાકેલા ફળની જેમ આવીને પડે. હવે પછી આપણે જે વિચારણું કરીએ ત્યાં “ગોરા' શબ્દ આવે એટલે તે શબ્દથી ગેરી પ્રજા અને ગોરી પ્રજાએ કાળી વગેરે પ્રજામાંથી તૈયાર કરેલા એજન્ટને પણ યથાયોગ્ય રીતે સમજવા. એટલે કે “ગોરાઓની ચાલબાજી” એમ કહેવામાં આવે ત્યાં સાક્ષાત્ ગરાને જ ન સમજતાં એના તૈયાર કરેલા એજન્ટોને પણ યથાયોગ્ય રીતે સમજવાનું રાખવું. તે જ પ્રમાણે ઉપર આવેલ ગોરાએજન્ટ શબ્દને પણ “ગોરાઓએ કાળી પ્રજામાંથી તૈયાર કરેલા એજન્ટો'–“દેશી અંગ્રેજો' એવો અર્થ કરવો. આટલી સ્પષ્ટતા કરી લીધા પછી અગૌર પ્રજાના સર્વનાશની પથરાયેલી ભેદી શેતરંજનાં ખતરનાક પ્યાદાઓને વિચારીએ.
