________________ ઇતિહાસનું ભેદી પાનું 3 .. દરેક ધર્મના જે તે યિાકાંડ છે તે વિભાગને તેઓ સાંપ્રદાયિક કહે છે અને અહિંસા, માનવતા, દયા વગરે સર્વધર્મ–સાધારણ ધર્મો છે તેને તેઓ બિનસાંપ્રદાયિક કહે છે. બિનસાંપ્રદાયિક ધર્મોને જ ઉત્તેજન આપવાની લોભામણી વાતો કરીને તે લોકેએ ધર્મના પ્રાણ સ્વરૂપ ક્રિયાકાંડેને “સંપ્રદાયનું ઝેર” જણાવ્યું અને તેના તરફ ઘેર નફરત પેદા કરાવી, તેની ઘેર અવગણના કરાવી. (10) “અહિંસા ધર્મમાં ચીરે મૂકીને બે કકડા કર્યા વ્યવહારુ અને અવ્યવહારુ, કીડી, કેડીની દયાસ્વરૂપ અહિંસાને અવ્યવહારુ કહી, અને રેગી માનવી કાજેની દવાઓ તૈયાર કરતી વખતે થતી અબોલ પ્રાણીઓ ઉપરની ઘોર રિબામણથી માંડીને મરણ સુધીની હિંસાને તેમણે રેગીની દયાસ્વરૂપ “વ્યવહારુ અહિંસા' જાહેર કરી. (11) ગર્ભપાતઃ કાયદેસરને અને ગેરકાયદેસરને; (12) નાણું કાળું અને ધળું; (13) છૂટાછેડાઃ કાયદેસરના અને ગેરકાયદેસરના; (14) દારૂઃ લાઈસન્સને અને લાઈસન્સ વગરનો (15) ચોરીઃ કાયદેસરની અને ગેરકાયદેસરની; (16) ખૂનઃ કેટથી સાબિત થતું અને સાબિત નહિ થતું; (17) વેપારીઃ લાઈસન્સવાળે અને લાઈસન્સ વિનાને અથવા મોટો અને નાને વગેરે દૃષ્ટાંત આપી શકાય. આવી રીતે ચીરાઓ પાડીને, જે ખરેખર પાપ છે તેવા પણ કાયદેસરના ગર્ભપાત, છૂટાછેડા, દારૂ, ચોરી વગેરેને અ-દુષ્ટ કરાવ્યા છે, અને એ રીતે ભારતીય સંસ્કૃતિની પાયમાલી બોલાવી દેવામાં આવી છે. અનુભવીઓ કહે છે કે અંગ્રેજોની નીતિ “ડિવાઈડ એન્ડ રૂલની હતી. ભેદ પાડે અને રાજ કરો.
