________________ ઇતિહાસનું ભેદી પાનું () હિન્દુસ્તાની લોકેામાં બીજી રીતે પણ ચીરે મૂકો. તેના બે કકડા કર્યા, હિન્દુ અને મુસલમાન ... હિન્દુઓને વધુ પ્રદેશાદિ આપીને મુસ્લિમેમાં ઉશ્કેરાણીઓ ઊભી કરાવી. (5) હિન્દુમાં ય ચીરે કર્યો અને બે કકડા કર્યા. સવર્ણો અને અને હરિજને; બેયને લડાવ્યા. (6) બીજી રીતે પણ હિન્દુઓમાં ચીરે મૂકો. વૈદિકે અને જેને વૈદિકનું વિપુલ સંખ્યાબળ અને જૈનેનું વિપુલ બુદ્ધિબળ, આ બે ય ભેગાં મળીને ચાર પુરુષાર્થની સંસ્કૃતિની રક્ષા કરતાં હતાં. હવે એ બેયને છૂટાં પાડયાં. બનેયનું બળ તૂટી ગયું. (7) ભારતીય શિક્ષણ એક જ પ્રકારનું હતું, જેને માટે એમ કહી શકાય કે એ શિક્ષણ મેક્ષપ્રધાન ચાર પુરુષાર્થની સંસ્કૃતિના પાયાનું શિક્ષણ હતું. એ શિક્ષણમાં ધર્મ અને અર્થકામનો વ્યવહાર બે ય આવી જતાં. પણ ગૌર પ્રજાના નાયકે એ એમાં ચીરે મૂક્યો. એના બે કકડા કર્યા. ધાર્મિક અને વ્યાવહારિક. એમાંના વ્યાવહારિક વિભાગને હાથમાં લીધે..તેમાંથી ધાર્મિક શિક્ષણની સિક્યુલર સ્ટેટના નાતે હાકલપટ્ટી કરી. પાઠશાળા, મસા, વગેરેમાં અપાતું ધાર્મિક શિક્ષણ રઝળતું મૂકવું. (8) વળી ધર્મમાં ય મોટે ચીરો મૂક્યો, અને તેના બે કકડા કર્યા. એકનું નામ ધર્મ અને બીજાનું નામ સંપ્રદાય. બહુમતિમાં હોય તેને ધર્મ કહેવાની વ્યાખ્યા હાલ ગર્ભિત રીતે રાખી છે. પણ તે વ્યાખ્યા મુજબ લઘુમતિમાં રહેતા ધર્મોને સંપ્રદાયો ઠરાવીને નષ્ટ કરવાની તેમની ચાલબાજી છે. આથી જ આજે તેઓ અનેક ધર્મોને સંપ્રદાય કહે છે. સંપ્રદાયને બગડેલા કહે છે, નાબૂદ કરવાની વાત વહેતી મૂક્યા કરે છે. (9) વળી ધર્મોના બીજી રીતે પણ બે ટુકડા કરતે ચીરો તેમણે મૂક્યો છે. સાંપ્રદાયિક ધર્મો અને બિનસાંપ્રદાયિક ધર્મો. આમાં
