________________ લોકશાહી શાસન-પ્રણાલિ અને ચૂંટણી ભારતીય જીવનપદ્ધતિને સંપૂર્ણ પ્રતિકૂળ ચૂંટણી એ વિદેશથી આવેલી લોકશાહી પ્રણાલિ છે. લોકશાહીનું વર્તમાન સ્વરૂપ પણ વિદેશી જ છે. એમ પણ કહેવાય છે કે લોકસ્વાતંત્ર્ય અને માનવના મૂળભૂત અધિકારની કલ્પના પણ વિદેશી છે. પરંતુ ભારતે કયારેય લોકશાહી અને લકસ્વાતંત્ર્ય કે માનવઅધિકાર એક પ્રજા રૂપે ભગવ્યા જ નથી એવું તે ઇતિહાસ કહેતો નથી. બૌદ્ધોના સમયમાં ગ્રામસભા અને ગ્રામ સ્વરાજ હોવાનું ઈતિહાસ નેધે છે, પરંતુ તેનું સ્વરૂપ ભારતીય હતું. અત્યારે “સામંતશાહી નામે નિંદાતી પ્રથા તો મધ્યયુગ અને તે પછીની પરંપરા લાગે છે. નહિતર ગાંધીજી જેવા “રામરાજ્ય ’ને આદર્શ વીસમી સદીમાં યે પ્રજા સમક્ષ ન મૂકે. રાજાશાહી વધારે ભ્રષ્ટ થઈ હેય તે બ્રિટિશ શાસન દરમ્યાન જીવી ગયેલી ખંડિયા રાજાશાહી, એ તો બ્રિટને ટકાવેલી નિર્માલ્ય રાજાશાહી હતી. એમાં આદર્શ દેશી રાજ્યો હતાં ખરાં, અને તે બ્રિટિશ શાસન કરતાં યે પ્રગતિશીલ હતાં. ભારત સ્વતંત્ર થયા પછી એ રાજાશાહીને અંત આવ્યો અને આવી ચુંટણ દ્વારા પ્રજાકીય સરકારે..
