________________ ઇતિહાસનું ભેદી પાન જૈન ધર્મના વિષયમાં પણ બરાબર આવું થયું છે. જેન સંધમાં ચીરો મૂકીને ગૃહવર્ગને વિકાસની જાળમાં લીધે, એમાં શિક્ષિતેની ભેળસેળ કરી. એ બધાયની એકતા થઈ, અને એ બધા ભેગા થઈને હવે ઉજવણીના ઓઠા નીચે રહીસહી શ્રમણસત્તાને ખતમ કરવા માટે કટિબદ્ધ બની ગયા છે. જેનના ચાર ફીરકા કહેવાય છે. (હકીકતમાં મૂળ પરંપરાને જે ધર્મ હેય તે ધર્મ જ કહેવાય, તેને ફીરકે કહેવાય પણ નહિ, એ મૂળ પરંપરામાંથી જે ત્રણ પેટા ભેદે નીકળ્યા છે તેમને ત્રણને જ ફિરકા કહેવા જોઈએ.) આ ચારેય ફરકામાં જમાનાવાદી શિક્ષિત લેકે છે. આ બધા ય પાશ્ચાત્ય શિક્ષણના ભયાનક પ્રભાવ નીચે આવેલા હેવાથી એમને ધર્મના વિશ્વકલ્યાણકર મૂળભૂત તત્વોનાં ગૌરવોનું અને તેની સર્વાગીણ કલ્યાણકારિતાનું જ્ઞાન પણ ન હોય તે તદ્દન સ્વાભાવિક છે, કેમકે મુનિવર્ગ પ્રત્યેની સૂગને કારણે તેમને ગુરુગમથી કઈ જ્ઞાન તો મળ્યું જ નહિ. એ બહુ બહુ તે. પિોથી પંડિત હોય કે શબ્દપંડિત હોય પણ જીવનસમૃદ્ધ તો હોય જ નહિ, ધર્મશાસ્ત્રોની અતિગંભીર અને પરમાદાર વિશિષ્ટતાઓ તે એ બિચારાઓના કાને પણ કદી પડી ન હોય. એમણે તે જૂઠા ઈતિહાસો ઉપર અને બુદ્ધિના ધર્મસંબંધિત અપરિપકવ વલણ ઉપર જ પિતાના વિચારોનાં સંતાનને જન્મ આપીને પાળ્યાં, પડ્યાં અને મોટાં કર્યા હોય, એટલે આ લેકે ધર્મક્ષેત્રને ઘણું મોટું નુકસાન કરી જાય એ તદન સંભવિત છે. જૈન ધર્મને કહેવાતા આ ચારેય આમ્નાયમાં જેમ સ્વધર્મપરંપરાને ચુસ્ત રીતે પાળનારાઓને એક વર્ગ છે તેમ તે દરેક આમ્નાયમાં આવા શ્રદ્ધાભ્રષ્ટને પણ વર્ગ છે. એ બધા ય ભેગા થઈને બુદ્ધિવાદના ઓઠા નીચે પાંચમો ફરકે જ ઊભું કરી રહ્યા છે. આ પાંચમો ફરકે પણ ચારેય ફીરકાના બુદ્ધિજીવીઓને બનેલો હોવાથી
