Hetubindu Tika

Author(s): Dharmakirti Mahaswami, Archatt Bhatt, Durvek Mishra Pandit, Sukhlal Sanghavi, Jinvijay, B Bhattacharya
Publisher: Oriental Research Institute Vadodra

Page 403

३६६
पाण्डतदुर्वेकमिश्रकृतो पृ. १४०. पं. १९___अस्थितिस्वभावोऽ[१ ४०.१९]स्थितिस्वरूपो धर्मः पराश्रितत्वात् । तस्योत्पत्तिः। नतो[१४०.१९]ऽस्थिररूपाद्धर्माद्विनाशहेतुसमुद्भूतात् । इति[१४०.१९]रुच्यमानस्याकार दर्शयति । पर एक प्रश्नयनाह-कथं ज्ञायत १४०.२२] इति । अवस्थानात्
[१४०.२४] तस्य विनाशस्य काष्ठादेरिति प्रकरणात् । तथापि तस्य तथात्वम् कथमि5 त्याशंक्य पर एवाह यदी[१४०.२४]ति। तदसंभवेपि [१४०.२५] विनाश
हेत्वग्न्याद्यमावेपि। तर्हि न निवर्तेतैवेत्याशंक्य स एवाह तस्य स्वभावेने[१४०.२५]त्यादि । यदुत[१४०.२६] यदेतत् । यत्तस्मात्तस्य विनाशो भवतीति ब्रुवता परकार्यत्वं तस्य कथितं भवतीत्याशंक्य स एवाह परस्मा दि[१४०.२७]ति । उक्तमेवार्थमुप
संहारव्याजेन स्फुटयन्नाह स्वहेतुभिरेवायमि[१४०.२८]ति । अत्र मीमांसकस्य 10 सहायकं दर्शयन्नाह-तदुक्तमि[१४१.२]ति । येन स्वभावेन विरोधिनं [१४१.४]
अपेक्ष्य निवर्तत [१४१.३] इति योज्यम् । अन्येषां क्षणिकवादिनां मुद्गरादिकम[१४१.४]पेक्ष्य निवर्तत इति सम्बन्द्धव्यम् ।
भावच्युति[१४१.८भीवस्याभावः प्रसज्य प्रतिषेध इत्यर्थः, अवधारणेनान्यस्य विरामः । साऽपि कथमहेतुरित्याह-तस्याश्चे[१४१.९]ति । यदि सा भवित्री कथमहेतुका 15 भवेदित्याशक्य स एवाह-नही[१४१.९]ति । को नामास्य भाषितस्यार्थ इत्याह केवलमि[१४१.१०]ति ।
इदमनन्तरोक्तमुत्तरं कर्तृ विकल्पवयं कर्म नातिकामति [१४१.१२] । नित्यविकल्पस्यावकाशो [१४१.१४] नास्तीति ब्रुवतोऽयमाशयः । स हि नित्य
उच्यते यो नैव विनश्यति न चायं तथोपगत इति । ने[१११.१५]ति सिद्धान्ती । 20 तदुपगमपि [१४१.१५] कालान्तरस्थितिधर्मतोपगोपि । संवत्सर १४१.१६]
इति • कालाध्वनोरत्यन्तसंयोग , (पा.२-३-५) इति द्वितीया । सम्वत्सरं व्याप्य स्थित [१४१.१८] इत्यर्थः । यद्येकदिवसावति(सेऽति)क्रान्ते सत्येकदिवसा(स)न्यूनसम्वत्सरे स्थितिधर्मा स्यात् तदानयोः स्वभावयोविरुद्धधर्माध्यासेन भेद एव भवेदित्य
भिप्रायेण स एव तदन्तेपी[१४ १.१८]त्याह । ये(ते)नैव न्यायेन द्वित्रिक्षणस्थिति25 धर्मोत्या दावगमेपि नित्यतोपगमोऽवगन्तव्यः । अनेन [१४१.२७] अक्षणिकवादिना ।
पूर्वोक्तेन [१४२.३] — तदन्तेपिं स एवास्य स्वभाव' इत्यनेन न्यायेन युक्त्या तदयोगा[१४२.५]न्नाशायोगात्।
ने[१ ४२.९]ति सिद्धान्तवादी । अत एव [१४२.९] विरोधिसन्निधानापेक्षत्वादेव विनाशस्य तन्निबन्धनत्वप्रसंगात् [१४२.८] अपेक्षणीयविरोधिकारणत्वप्रसक्तेः ।