Hetubindu Tika

Author(s): Dharmakirti Mahaswami, Archatt Bhatt, Durvek Mishra Pandit, Sukhlal Sanghavi, Jinvijay, B Bhattacharya
Publisher: Oriental Research Institute Vadodra

Page 435

३९८ पण्डितदुर्वेकमिश्रकृतो
[पृ. १९०. पं. २१रूपतैव न सिद्धयेत् । असत्यां च तस्यां न प्रतियोग्यताभावनिश्चयः स्यादित्याशयः । तथोपेयम[१९०.२ १]भावप्रमाणतयोपगन्तव्यम् । तज्ज्ञानात् [१९०.२१] तस्य तदतुत्ययोग्य'तारूपस्य तदेकसंसर्गिणश्च वस्तुनो ज्ञानात् । एतदेव साधयन्नाह नही[१९०.२२]ति । कथमभावः [१९०.२८] प्रसज्यप्रतिषेधयोर्निरूपाख्यानत्वा 5 कस्यचित्परिच्छे दो [ १९१.१ ] भवति । तहेतुभावः । १९१.२ ] , परिच्छेदहेतुत्वम् ।
तदे[१९१.१०]त्येवमभ्युपगमकाले । कस्यचिदपी[१९१.१०]त्यनेन कस्यचिदपीति मूलग्रन्थमनुभासते । तदेवाहेति कस्यचिदिति ग्रहणकपदविवक्षि तमेवाह
आचार्यः । तस्ये[१९१.१०]त्यनेन तस्येति मूलपदमुल्लिङ्गार्थमाह सलिलोपलम्भा10 भावस्ये[ १९१.१० ]ति । तदन्यस्य वे[ १९१.१४ ]ति । मूल(लं) व्याचक्षाण
आह-'ततोऽपी [१९१.११]ति । कस्मात्पुनस्ततः सलिलादन्यस्यानलादेरिति व्याख्यायते न तु तत्प्रतिषेधमात्रपुरस्कारेणेत्याशंक्याचार्यस्यैतद् द्वयोपन्यासेऽभिप्राय वचनभङ्गया वर्णयितुमाह वि[66a ]'ज्ञान'चे[१९१.११ ]ति । तत्रापि
[१९१.१२] ' विज्ञानं वाऽन्यवस्तुनि' इति लक्षणे तदङ्गीकरणेऽपरिणामशब्देनान्यवस्तु15 ज्ञानाभ्युपगम इति यावत् । तदात्मकत्वाद[१९१.१३न्यवस्तुज्ञानात्मकत्वात् । तत
आत्मनो यः परिणामो मा भू देन व्यवस्थाप्येत : विज्ञानं वान्यवस्तुनि' इति लक्षणमिति प्रकरणात्। कस्यचिदपीत्यादेर्मूलग्रन्थस्य समुदायार्थमिदानीं ततश्च कस्यचिदपी[१९१.१४]त्यादिना वक्तुमुपक्रमते । स्वाप[१९१.१५]शब्देन गाढस्वापोऽभिप्रेतः ।
प्रगाढनिद्राक्रान्तस्य हि विषयग्रहणवैकल्यं भवति । यदि यत्तदपेक्षेणान्यस्यान्यत्वेन सर्व 20 सुस्थं स्यात्परस्य तदा व्यवधानाद्यवस्थैव प्रसङ्गार्थमाचार्येण नोपदर्शिता स्यादिति भावो
व्यवधानादिग्रहणेन च एतदर्शयती[१९१.१६]ति ब्रुवतो 'द्रष्टव्यः । प्रकारान्तरेणास्मदभिमतात् प्रधानादन्येन प्रकारेण। न तिष्ठेदिति अस्यार्थकथनं प्रवर्तेते. [१९१.२५]ति । तर्हि प्रतिष्ठेतैवार्थक्रियाऽवाप्तये प्रस्थानमेव कुर्यादित्याह नापी
[१९१.२५]ति । न प्रतिष्ठेतेत्यस्यार्थं कथयति न प्रवर्तेतेति [१९१.२५] । 25 एतदेव प्रदर्शयितुमुपक्रमते । तथाही[१९१.२६]ति ।
तत एकदर्शनादन्या भावे ज्ञानमुत्पद्यते तथोच्यते[१९२.१९]ऽन्यदित्युच्यते । तद्रूपतया[१९२.१९] सकलासंकीर्णवस्तुरूपावभासितया। ।तदन्यद वस्तु १. ततो वे ।
२. विज्ञानं वे ।