Gyanbindu Prakarana

Author(s): Yashovijay Upadhyay, Sukhlal Sanghavi
Publisher: ZZZ Unknown

Page 158

ज्ञान बिन्दुप्रकरणस्य संपादककृत टिप्पणानि ।
ज्ञान बिन्दुमधीयानानुपकर्तुमलं भवेत् । तादृग्विचारसामग्री टिप्पणैरुपनीयते ॥
ॐ
$
पृ० १. पं० ५. 'स्वपरावभासकः ' - प्र० मी० भा० पृ० १३० । न्यायकु० पृ० १७५-१८९ । पृ० १. पं० ८. 'केवल' - तुलना - ' उभयावरणाईओ
केवलवरणाणदंसणसहावो'
विशेषा० गा० १३४१ ।
पृ० १. पं० १०. 'तं च स्वभावम्' - तुलना - " इह यद्यपि केवलज्ञानावरणीयं कर्म ज्ञानलक्षणं गुणं सर्वात्मना हन्तुं प्रवर्तते तथापि न तत् तेन समूलं हन्तुं शक्यते, तथास्वभाषत्वात् " - इत्यादि - कर्मप्र० म० पृ० ११ A
10
"इह केवलज्ञानावरणीयं कर्म ज्ञानलक्षणं गुणं सर्वात्मना हन्तुं प्रवर्तते तथापि न तेन स समूलघातं हन्तुं शक्यते तथास्वभावत्वात् । यथा अतिबलेनापि जीमूतपटलेन दिनकररजनिकरकरनिकरतिरस्कारेऽपि सर्वथा तत्प्रभा नावरीतुं शक्यते । अन्यथा प्रतिप्राणिप्रसिद्धदिन रजनीविभागाऽभावप्रसङ्गात् । उक्तं च
"सु वि मेघसमुदए, होइ पहा चन्दसूराणं ।”
ततः केवलज्ञानावरणीयेनावृतेऽपि सर्वात्मना केवलज्ञाने यः कोऽपि तद्गतमन्दविशिष्टविशिष्टतर प्रभारूपो ज्ञानैकदेशो मतिज्ञानादिसंज्ञितः, तं यथायोगं मतिश्रुतावधिमनःपर्यायज्ञानावरणानि नन्ति, ततस्तानि देशघातीनि ।” पञ्चसं० म० प्र० गा० १८ पृ० १२६ ।
पृ० १. पं० ११. 'सव्वजीवाणं' - "इयमत्र भावना - - निबिडनिबिडतरमेघपटलैराच्छादितयोरपि सूर्याचन्द्रमसोर्नैकान्तेन तत्प्रभानाशः संपद्यते, सर्वस्य सर्वथा स्वभावापनयनस्य " कर्तुमशक्यत्वात् । एवमनन्तानन्तैरपि ज्ञानदर्शनावरण कर्म परमाणुभिरेकैकस्यात्मप्रदेशस्याssवेष्टितपरिवेष्टितस्यापि नैकान्तेन चैतन्यमात्रस्याप्यभावो भवति ततो यत् सर्वजघन्यं तन्मतिश्रुतात्मकम् अतः सिद्धोऽक्षरस्यानन्ततमो भागो नित्योद्घाटितः ।” नन्दी० म० पृ० २०२ A।
तुलना - "हवदि हु सव्वजहण्णं णिच्चग्वाडं णिरावरणं । " - गोम० जी० गा० ३१९ पृ० १. पं० १७. 'शास्त्रार्थत्वात् ' - " ननु कथमसंभवो यावता मतिज्ञानादीनि स्वस्वावरणक्षयोपशमेऽपि प्रादुष्ष्यन्ति, ततो निर्मूलस्वस्वावरणविलये तानि सुतरां भविष्यन्ति, चारित्रपरिणामवत् । उक्तं च
" आवरणदेसविगमे जाइ वि जायंति महसुयाईणि । आवरणसव्वविगमे कह ताइ न होंति जीवस्स ॥"
15
25