Gyanbindu Prakarana

Author(s): Yashovijay Upadhyay, Sukhlal Sanghavi
Publisher: ZZZ Unknown

Page 214

पृ० १८. पं० ११.]
टिप्पणानि ।
"मणपञ्जवनाणं पुण जणमणपरिचिन्तियत्थपायडणं । माणुसखित्तनिबद्धं गुणपच्चइयं चरित्तवओ ।" आव० नि० ७६ ॥
" तदनन्तभागे मनः पर्यायस्य ॥” तत्त्वार्थं ० १ २९ ।
"यानि रूपीणि द्रव्याणि अवधिज्ञानी जानीते ततोऽनन्तभागे मनःपर्यायस्य निबन्धो भवति । अवधिज्ञानविषयस्य अनन्तभागं मनःपर्यायज्ञानी जानीते रूपिद्रव्याणि मनोरहस्य - 3 विचारगतानि च मानुषक्षेत्र पर्यापन्नानि विशुद्धतराणि चेति ।" तत्वार्थ० भा० १.२९ । अत्रार्थे सर्वार्थसिद्ध्यादिगतासर्षापि दिगम्बरपरम्परा भाष्यतुल्यैष ।
पृ० १८. पं० ९. 'जाणइ बज्झे'
-
"दव्वमणोपआए जाणइ पासइ य तग्गएणंते ।
तणावभासिए उण जाणह बज्झेणुमाणेणं ।” विशेषा० गा० ८१४ । “मुणियस्थं पुण पञ्चक्खओ न पेक्खइ, जेण मणोदव्वालंबणं मुत्तममुत्तं वा, सोय छउमत्थो तं अणुमाणओ पेक्खइ अतो पासणिया भणिया ।" नंदी० म० पृ० १०९ A। पृ० १८. पं० १०. 'मानसमचक्षु' -
"सो य किर अचक्खुदंसणेण पासह जहा सुयन्नाणी । जुत्तं सुए परोक्खे पच्चक्खे न उ मणोनाणे ॥। ८१५ ॥
परस्य घाटादिकमर्थं चिन्तयतः साक्षादेव मनःपर्यायज्ञानी मनोद्रव्याणि तावज्जानाति तान्येव च मानसेनाचक्षुर्दर्शनेन विकल्पयति, अतः तदपेक्षया पश्यतीत्युच्यते ।
१०७
जइ जुञ्जए परोक्खै प चक्खे नणु विसेसओ घडइ ।
नाणं जइ पञ्चक्खं न दंसणं तस्स को दोसो ॥ ८१६ ॥
अत्र कश्चित् प्रेरकः प्राह - 'मतिश्रुते परोक्षम्' इति वचनात् परोक्षार्थविषयं श्रुतज्ञानम्, अचक्षुर्दर्शनमपि मतिभेदत्वात् परोक्षार्थविषयमेव इत्यतो युक्तं श्रुतज्ञानविषयभूते मेरुस्वर्गादिके परोक्षेर्थेऽचक्षुर्दर्शनम्, तस्यापि तदालम्बनत्वेन समानविषयत्वात् । किं पुन: 20 तर्हि न युक्तम्, इत्याह- 'अवधिमन:र्यायकेवलानि प्रत्यक्षम्' इति वचनात् पुनः प्रत्यक्षार्थविषयं मनःपर्यायज्ञानं, अतः परोक्षार्थी विषयस्याचक्षुर्दर्शनस्य कथं तत्र प्रवृत्तिरभ्युपगम्यते, भिन्नविषयत्वात् ? । अत्र सूरिराह -
यदि परोक्षेऽर्थेऽचक्षुर्दर्शनस्य प्रवृत्ति रभ्युपगम्यते तर्हि प्रत्यक्षे सुतरामस्येयमङ्गीकर्तव्या विशेषेण तस्य तदनुग्राहकत्वात्, चक्षुः प्रत्यक्षोपलब्धघटादिवदिति । न हि अवधिज्ञानिनश्चक्षुरचक्षुर्दर्शनाभ्यां परोक्षमर्थं पश्यत: : प्रत्यक्षज्ञानितायाः कोऽपि विरोधः समापद्यते, तद्वदिहापि ।” विशेषा० टी० । नन्दी० मं० पृ० १०९ ।
पृ० १८. पं० ११. 'एकरूपेऽपि' - “तथा चाह - चूर्णिकृत् - अहवा छउमत्थस्स एगविहखओवसमलंभेवि विविहोओगसः भवो भवइ, जहा एत्थेव ऋजुमईविपुलमईणं
16
16
30
पृ० १८. पं० ११. 'सूत्रे' - "तस्था दव्वओ णं उज्जुमई णं अनंते अनंतपएसिए खंधे जाणइ पासइ ।" नन्दी ० सू० १८ ।
2$