________________
' (૧૮) રમાં વસવા ઇચ્છું છું તેથી એણે એક કુમારપાલેશ્વર મહાદેવનું પણ દેવાલય કરાવ્યું. એટલેથી હેમાચાર્યો દ્વયાશ્રયમાં આપેલો વૃત્તાન્ત - મારપાલને આશિર્વાદ આપીને અટકે છે.
વિશેષાવલોકન. સંસ્કૃત ભાષામાં ખરી એતિહાસિક કીમતનાં પુસ્તકો નથી એમ કહેવામાં ઝાઝી ભૂલ નથી, કેમકે કાશ્મીરના ઇતિહાસની રાજતરંગિણી વિના પ્રાચીન એતિહાસિક પુસ્તક એક પણ મળી આવતું નથી. મધ્ય પ્રાચીન સમયમાં જૈન લોકોએ કેટલાંક કાવ્ય પ્રબંધ રાસા આદિથી ઘણું ઐતિહાસિક બાબતો નોંધી રાખેલી છે, ને જોકે તેમના ગ્રંથ બહુ ભરોસાદાર નથી, તે પણ ઘણા ઉપયોગના છે. હેમાચાયૅ જે ઇતિહાસ દયાશ્રયમાં આપ્યો છે તે એટલો બધો અગત્યનો છે કે તેને આધારે પ્ર
ખ્યાત સર એલેકઝાન્ડર કી-લાક ફારબસે પોતાની રાસમાળામાં નો પણ કેટલોક ભાગ લખ્યો છે. ફારબસ સાહેબના હેવાલમાં અને હેમાચા “ના હેવાલમાં જે તફાવત છે તે ઠેકાણે ઠેકાણે બતાવવા મેં પ્રયાસ કર્યો છે ને યાશ્રયનું આજ સુધી ચોકસ ભાષાન્તર થયેલું નહિ તેથી, ખુદ દયાશ્રયને આધારે લખેલી બીનામાં પણ કહીં કહીં પાઠાર થયેલું છે, આટલા ઉપરથી જ આવા ગ્રંથનાં ચેકસ ભાષાન્તર થવાની અગત્ય સ્વાભાવિક રીતે સિદ્ધ થાય છે. ફારબસ સાહેબે આપેલી ઘણીક બીના દયાશ્રયમાંથી મળી આવતી નથી, પણ તે બધી તેટલા માટે ખાટી કે શક ભરેલી કહી શકાતી નથી. કેમકે ફારબસ સાહેબે જે જે જન ગ્રંથ, ભાટચારણોના રાસા, લેખ, તામ્રપટ, આદિ તપાસ્યાં છે, તે બધાંની બારીક તપાસ કર્યા વિના એ બાબતમાં અભિપ્રાય આપવો એ બહુ સાહસ કહે વાય. ને એટલાજ માટે જેટલા જૈન ગ્રંથ ગૂજરાતના ઇતિહાસને લગતા છે તે બધાનું નિશ્ચયપૂર્વક ભાષાન્તર થવાની પૂરેપૂરી આવશ્યક્તા છે.
છતાં એક બાબત ઉપર આપણું ધ્યાન બહુ ખેચાય છે, ને તે
