________________
(૨૮)
કાયપનાં પુરાણ ઉમેર્યાં છે, તથા પરાશર્યનું ભિક્ષુસૂત્ર પણ બતાવ્યું છે. ગુજરાત શબ્દનું મૂત્ર શું હશે એ વિષે વિદ્વાનેમાં ઘેાડા વખત ૫૨ તકરાર થઇ હતી, ને ઉહસ્વ કરવું દીધું કરવું તે માટે બહુ વિલે અન ચાલ્યું હતું, પણ તેના એકદમ નિકાલ હેમાચાર્યે કરી આપ્યાછે, કેમકે તે મૂલ સંસ્કૃતમાંજ ભૂગર્ એમ લખેછે, દીનાર એ શબ્દ હેમાચાર્યે એક ઠેકાણે વાપયાછે તે ઉપરથી એ અનુમાનને કાંઇક ટેકો મળેછે ૐ ગૂજરાતમાં મુસલમાના આવેલા તે ખરાજ, પણ તે વાત હેમાચાર્યે નોંધીનથી. રૂપી એ શબ્દ પણ આવેછે. પર ંતુ વ્ય: એમ લખેછે એટલે તે ઉપરથીઝાઝુ અનુમાન બ ંધાવાનો સંભવ નથી.કેટલાંક પ્રાચીત માપવષે પણ ટીકાકારે સારા ખુલાસા કર્યાછે, વિસ્ત=૧૬ માસા સાનાના નાના શિશ્નકા. આચિત=કપાસના દેશ ભાર. કુંબલ=ઉનના સા પક્ષા પલ=૨ રૂપીઆભાર. પણ અને કાષાપણ એ બેના અર્થે એકજ બતાવી તે એક પ્રકારના શિક્કાનાં નામ, એમ લખ્યુ છે. કાકણી (જે ને ખાંખણી કહીએ )=૨૦ કપર્દક ( કીડી ), નિષ્ક=૧૦૮ સુવર્ણ પલ–લગભગ ૨૧૬) રૂપીઆ. ચીન, ખસ, તેજ, એ આદિનામ, કે લાર્ક, આયાવર્તબહારના મ્લેચ્છનાં ધારેછે, તથા હૂણ એ શબ્દ પણ ઘણાક લોક મ્લેચ્છને માટે વાપરેછે, પરંતુ મન્વાદિએ આપેલી સાક્ષીમાં હેમાચાર્યની પણ સાક્ષી ઉમેરાયછે કે એ બધાં કોઈ ક્ષત્રિય જાતિનાં નામ છે, ને તે જાતા હેમાચાર્યના સમયમાં પણ હતી.
છેવટ હેમાચાર્યની પોતાની કેઢલીક હકીકત ફાર્બસ સાહેબે રાસમાળામાં આપી છે. તે ઉપરથી તથા ચતુર્વૈરતિબધમાં છે તે ઉપરથી કહેવી જરૂરની છે. ધંધુકાના મેાઢ વાણિયા ચાચિ’ગને પેટ પાહીણીથી એના જન્મ થયા હતા. એનું નામ યંગ'દૈવ પાડ્યું હતું; તે જ્યારે આઠ વર્ષના થયા ત્યારે દેવચંદ્ર આચાર્ય ફરતા ફરતા ત્યાં આવ્યા. ચાંગદેવના બાપ ઘેર હતા નહિ, તેવામાં
