________________
ધર્મબોધ-ચંથમાળા
:
૬
:
તે વખતે પેલે મનુષ્ય કહે છે કે- તમારી વાત સાચી છે, પણ થોડાં વધારે મધુબિંદુઓ પડવા દે. એની લિજત માણીને પછી તમારા વિમાનમાં બેસી જઈશ.”
પેલે દેવ મનુષ્યના આ જવાબથી અતિ આશ્ચર્ય અનુભવે છે. “જ્યાં ઉગરવાને બીજો આરો નથી ત્યાં વિમાન જેવું સાધન પ્રાપ્ત થવા છતાં આ મનુષ્ય રાહ જોવાનું પસંદ કરે છે ? હા ! હા ! તેની મૂર્ખતાને કેઈ અંત જ નથી !' અને તે દેવ ત્યાંથી ચાલ્યા જાય છે.
આ દષ્ટાંતની ઘટના એ છે કે-મોટું વૃક્ષ છે, તે સંસાર છે, તેના પર જે મધપૂડો બાઝેલે છે, તે ગૃહસ્થાશ્રમ છે અને તેમાંથી જે બિંદુઓ ટપકી રહેલાં છે, તે સ્ત્રી-સુખ, પુત્ર-સુખ, પરિવાર–સુખ, લક્ષમી-સુખ, અધિકાર-સુખ, પ્રતિષ્ઠા–સુખ વગેરે નામથી ઓળખાતાં સાંસારિક સુખો છે. વૃક્ષની જે ડાળીએ મનુષ્ય લટકી રહે છે, તે મનુષ્યભવનું આયુષ્ય છે અને તેને બે મેટા ઊંદરા વગર અટક કાપી રહેલા છે, તે દિવસ અને રાત્રિરૂપી કાળ છે. નીચે જે કૂવે છે તે ભવની પરંપરા છે અને તેમાં જે ચાર સાપ છે તે ચારેય ગતિમાં રખડાવનાર ક્રોધ, માન, માયા, લેભરૂપ ચાર કષાયે છે અથવા દેવ, મનુષ્ય, તિર્યંચ અને નારકી નામની ચાર ગતિઓ છે, યમરાજાના સ્થાને હાથી છે. અને આધિ, વ્યાધિ, ઉપાધિઓના સ્થાને મધમાખીઓની પીડાઓ છેતેમાં જે દેવ આવે છે, તે સદ્દગુરુ છે અને તેનું જે વિમાન છે તે સર્વજોએ બતાવેલે સુધર્મ છે. એટલે સદ્દગુરુ મનુષ્યને એમ કહે છે કે “એ મહાનુભાવ! તને અતિદુર્લભ માનવદેહ પ્રાપ્ત થવા છતાં તું કેવું જીવન જીવી રહ્યો છે?” ત્યારે મનુષ્ય
