________________
२
કુધર્મ અને સુધર્મ
(૧૫) સામાન્ય જનસમૂહની દશા
એક કવિએ કટાક્ષમય વાણીમાં કહ્યું છે કે— " धर्मार्थ क्लिश्यते लोकः, न च धर्मे परीक्षते । कृष्णं नीलं सितं रक्तं, कीदृशं धर्मलक्षणम् ॥
''
જનસમૂહ ધર્મનું પાલન કરવા માટે વિવિધ પ્રકારની તકલીફો ને મુશીબતેા ઉઠાવી રહ્યો છે, પણ તેના સારા-ખાટાપણાની કે ચેાગ્યાયેાગ્યપણાની પરીક્ષા કરતા નથી. અરે ! તેમાંનાં મોટા ભાગને એ ખબર પણ નથી કે ધમતુ લક્ષણ કેવું હાય ? કાળું, વાદળી, ધેાળું કે રાતું? તાત્પર્ય કે-તેએ કાઈ પણ જાતની ગતાગમ વિના ધર્મનું આચરણ કરી રહ્યા છે.
આમ બનવાનું મુખ્ય કારણ એ છે કે સામાન્ય મનુષ્યને વિચાર કરવાની શક્તિ બહુ ઓછી હોય છે. કદી વિચાર કર
