________________
પુષ
ધમધ-ચંથમાળા : દર :
"धम्मो मंगलमुकिट्ठ, अहिंसा संजमो तवो।। देवा वितं नमसंति, जस्स धम्मे सया मणो॥"
અહિંસા, સંયમ અને તપ પર રચાએલે ધર્મ ઉત્કૃષ્ટ મંગળ છે એટલે કે સર્વ દુઓનું નિવારણ કરી મુકિતસુખને અપાવનારે છે. જેના હૃદયમાં આ ધમાં વસે છે તેને દે પણ નમસ્કાર કરે છે.”
આ કથનને ફલિતાર્થ એ છે કે “જે ધર્મમાં હિંસાનું વિધાન છે, સંયમ પર ભાર નથી અને તપ માટે કઈ જાતને આગ્રહ નથી, તે વાસ્તવિક રીતે સર્વ દુઃખને દૂર કરનારા ધર્મનું સ્થાન લઈ શકો નથી; જ્યારે અહિંસા, સંયમ અને તપના સિદ્ધાંત પર રચાયેલે ધર્મ દુર્ગતિનાં બધાં કારણેને દૂર કરનારે હેઈ ઉત્કૃષ્ટ મંગલ છે. ”
સુધર્મ અને કુધર્મની આ કસોટી ધ્યાનમાં રાખીને સુજ્ઞજોએ પ્રચલિત ધર્મોની–પ્રચલિત સિદ્ધાંતની કસોટી કરવી અને તેમાં જે ધર્મ–જે સિદ્ધાંતે આત્માને રાગદ્વેષ રહિત બનાવીને સકલ કર્મબંધનના છૂટકારારૂપી મેક્ષને અપાવવા માટે સમર્થ હોય તેમાં જ પ્રવૃત્તિ કરવી.
સુધર્મનું શરણ સ્વીકાર્યા સિવાય કેઈ કાળે મુક્તિ નથી.
