________________
ધમધ-થમાળા
: ૨૮ :
ઃ પુષ્પ
તેમનું ઠેકાણું પડતું નથી. આ સ્થિતિ સામે પ્રજાજને તરફથી પિકાર ઊઠે છે ત્યારે અધિકારીઓ ઠંડા કલેજે જવાબ આપે છે કે “આ બધી મોંકાણ કાળા બજારિયાઓએ ઊભી કરી છે.” પરંતુ કઈ પણ વસ્તુનું કાળું બજાર રાજ્યના અમલદાએ લાંચ-રૂશ્વત લીધા વિના કે ગુનેગારોને પકડવા માટે આંખ-મિંચામણાં કર્યા વિના ચાહ્યું છે ખરું ?
આ નવીન ધર્મવિહીન રાજ્યમાં ન્યાયના નામે જે નાટકે ભજવાઈ રહ્યાં છે, તે કઈ પણ સહૃદય માણસને તિરસ્કાર ઉત્પન્ન કર્યા વિના રહી શકે તેમ નથી. મુદત ઉપર મુદતે, પૈસાનું પાણી, પૂરેપૂરી હાલાકી અને તેમ છતાં ન્યાયની કે જ ખાતરી નહિ! જ્યાં પૈસાવડે ન્યાય ખરીદી શકાતે હોય ત્યાં તેવી ખાતરી મળે જ કયાંથી?
એટલે જે રાજ્યતંત્ર ધર્મપરાયણતાથી વાસિત હોય અને દરેક અંગને પિતાનો ધર્મ પાળવામાં ઉત્સાહિત કરી શકતું હોય તે જ પ્રજાને આબાદીના શિખરે પહોંચાડી શકે છે. (૧૩) સમાજની સુવ્યવસ્થાને આધાર ધર્મ છે.
સમાજની સુવ્યવસ્થાને મુખ્ય આધાર અહિંસા, સત્ય, અચોર્ય, લગ્નજીવનમાં સ્ત્રીસંતેષ અને સંતોષની વૃત્તિ ઉપર છે. તેમાં ઓટ આવે કે મોટા પ્રમાણમાં ઘટાડે થાય તે સમાજની વ્યવસ્થા ઝપાટાબંધ તૂટી જાય. દાખલા તરીકે મનુષ્ય એકબીજાના વર્તન અંગે ખામોશ પકડવાને બદલે મારામારી કરવા લાગી જાય અને એકબીજાનું ગળું ટૂંપવાને પ્રયત્ન કરે તે સમાજ ટકી શકે ખરા? અથવા મનુષ્યો એક
