________________
સમાધાન : ના. સ્વપ્નાદિની ઉછામણીનું દ્રવ્ય કલ્પિત દેવદ્રવ્ય નથી. આનું કારણ
આપણે વિગતવાર સમજીએ. ઉપર બતાવેલા પૂજા, કલ્પિત અને નિર્માલ્ય દેવદ્રવ્ય પૈકી પહેલા બે દેવદ્રવ્ય એવા છે કે જે પ્રભુભક્તિ વગેરે રૂપે અર્પણ નથી કરાયેલાં, પરંતુ તેનાથી પ્રભુભક્તિ વગેરે કાર્ય હવે પછી કરવાનું છે.
જ્યારે નિર્માલ્ય દેવદ્રવ્ય પ્રભુભક્તિરૂપે અર્પણ કરાયેલું દ્રવ્ય છે. આથી સમજી શકાય છે કે પહેલાં બે પ્રકારમાં શ્રાવકે પ્રભુભક્તિ નિમિત્તે કે મંદિરના વહીવટ નિમિત્તે રકમ ખર્ચવાનો સંકલ્પ કરેલો હોવાથી એ “સંકલ્પિત દેવદ્રવ્ય છે. જ્યારે નિર્માલ્ય દેવદ્રવ્ય પ્રભુને સમર્પિત થઈ ચૂકેલું હોવાથી એ સમર્પિત દેવદ્રવ્ય છે.
સ્વપ્ન-ઉપધાન-સંઘમાળ-અંજનશલાકા-પ્રતિષ્ઠા-આરતી મંગળદીવાની ઉછામણીનું દ્રવ્ય, પ્રભુને પ્રથમ પૂજા કરવાના કે મંદિર દ્વારોદ્ઘાટનના ચડાવાનું દ્રવ્ય વગેરેમાં પ્રભુચરણે તેટલી રકમનું સમર્પણ કરાય છે ને પછી સ્વપ્ન ઝુલાવવા, માળ પહેરવી, પ્રતિષ્ઠા કરવી વગેરે તે તે લાભ લેવાય છે. આમ આ સમર્પિત દેવદ્રવ્ય છે. તે
પ્રશ્ન એ છે કે સ્વપ્ન-ઉપધાન-સંઘમાળ વગેરે ઉપર જણાવેલ ઉછામણીની આવક શેમાં વપરાય તો સમજી શકાય છે કે પૂજા દેવદ્રવ્ય અને કલ્પિત દેવદ્રવ્ય “સંકલ્પિત’ હોવાથી દાતાના સંકલ્પ મુજબ તેની રકમ પ્રભુભક્તિ, પૂજારીનો પગાર વગેરેમાં વપરાય છે. જ્યારે નિર્માલ્ય દેવદ્રવ્ય સમર્પિત’ હોવાથી તેની રકમ કેસરાદિથી પ્રભુભક્તિ કે પૂજારીના પગાર વગેરેમાં નહીં, પરંતુ જીર્ણોદ્ધાર, નૂતન જિનમંદિર નિર્માણ તથા પ્રભુને સુવર્ણાદિના આભૂષણો વગેરે રૂપે વપરાય છે, તેમ સ્વપ્નાદિની ઉછામણીની આવક પણ “સમર્પિત દેવદ્રવ્ય હોવાથી જીર્ણોદ્ધારાદિમાં વપરાય, કેસરાદિથી પ્રભુભક્તિ કે પૂજારીનો પગાર વગેરેમાં નહીં.
વળી સંબોધ પ્રકરણકારે કરેલ કલ્પિત દેવદ્રવ્યની વ્યાખ્યા આપણે જોઈ ગયા. એમાં ક્યાંય સ્વપ્નાદિની ઉછામણીના દ્રવ્યને “કલ્પિત’ નથી કહ્યું. કારણ કલ્પિત દેવદ્રવ્ય “સંકલ્પિત છે. જ્યારે ઉછામણીનું દેવદ્રવ્ય
5
