________________
કરવામાં દેવદ્રવ્યભક્ષણનો દોષ લાગતો હોત તો (પૃથાપ્રશંસા દોષ ટાળવા ‘આ મારું નથી...’ વગેરે) કહેલી રીતે લોકમાં જાહેરાત કરવા છતાં પણ એ ચીજ દેવદ્રવ્ય મટી જતી ન હોવાથી દેવદ્રવ્યભક્ષણનો દોષ તો ઊભો જ રહેત. અને તો પછી, તેવી જાહેરાત કરીને પણ એ ચીજ ભગવાનને ચડાવવાની શાસ્ત્રકાર અનુજ્ઞા ન આપત.
સંઘમંદિરમાં જ્યાં સંઘ દ્વારા જ યોગ્ય રીતે દેવદ્રવ્યમાંથી કેસરસુખડ વગેરેની વ્યવસ્થા થઈ હોય ત્યાં કોઈ શ્રાવક એ કેસર-સુખડ વગેરેથી પ્રભુપૂજા કરે તો ત્યાં સંઘ જાણતો જ હોય છે કે આ કેસર-સુખડ વગેરે દેવદ્રવ્યનું છે, એ શ્રાવકનું પોતાનું નથી. તેથી એની વૃથા પ્રશંસા થવાના દોષની સંભાવના રહેતી નથી. તો જેમ ગૃહમંદિરવાળા શ્રાવકને આ દોષ ન રહે એ રીતે પૂજા કરવાની અનુજ્ઞા છે એમ અન્યશ્રાવકને પણ શા માટે નહીં?’’
સમાધાન : સૌ પ્રથમ તો આ.શ્રીઅભયશેખરસૂરિજી દ્રવ્યસસતિકાના અધિકારની જે પંક્તિને આગળ કરીને શાસ્ત્રકારો તરફથી દેવદ્રવ્યથી પ્રભુપૂજા કરવાની અનુજ્ઞા મળ્યાની વાત કરી રહ્યા છે, તે પંક્તિ અપવાદ અવસ્થા માટેની છે, જે આપણે પૂર્વે વિચારી ગયા. બાકી ઉત્સર્ગ માર્ગે શાસ્ત્રકારોએ દેવદ્રવ્યથી પ્રભુપૂજા કરવાની છૂટ આપી જ નથી. અપવાદે દેવદ્રવ્યની પુષ્પાદિ સામગ્રીથી પ્રભુપૂજા કરવામાં આવે ત્યારે ‘આ સામગ્રી મારી નથી’ તેવી જાહેરાત કરવાથી તે સામગ્રી દેવદ્રવ્યની મટી જાય છે, એવું તો અમે પણ નથી કહેતા. તે સામગ્રી દેવદ્રવ્યની જ છે. પરંતુ ત્યારે તે સામગ્રીથી પ્રભુપૂજા કરવામાં આવે તો દેવદ્રવ્યભક્ષણનો દોષ નથી લાગતો. કેમકે પ્રભુ અપૂજ રહે તેવી અવસ્થામાં અપવાદે શાસ્ત્રકારોએ દેવદ્રવ્યથી પૂજા કરવાની છૂટ આપી છે. બાકી વિના અપવાદે જો દેવદ્રવ્યથી પ્રભુપૂજા કરવામાં આવે તો જાહેરાત કરો કે ન કરો દેવદ્રવ્યભક્ષણ/વિનાશનો દોષ અવશ્ય લાગે છે.
હવે શાસ્ત્રકારો જ્યારે પ્રભુ અપૂજ રહે તેવી અપવાદની અવસ્થા સિવાય ક્યાંય દેવદ્રવ્યથી પૂજા કરવાની છૂટ આપતા જ ન હોય, ત્યારે
28
