________________
ધા.વ.વિ..પૃ.૨૦૧' ઉપર આશ્રી અભયશેખરસૂરિજી કહે છે કે “પ્રસ્તુતમાં જિનપૂજા સ્વદ્રવ્યથી જ કરવી જોઈએ' એ એક બાજુ છે, માત્ર એને પકડી ન લેવાય. એને પકડી લેવામાં એકાન્તવાદી બની જવાય”તો તમે શા માટે
એકાન્ત કરો છો? સમાધાન : અમે એકાન્ત કરતા જ નથી. પરંતુ એટલું ખરું કે અમે આ.શ્રી
અભયશેખરસૂરિજી જેવો અભૂતપૂર્વ અનેકાન્ત પણ બતાવતા નથી. અમે ‘પ્રભુ અપૂજ રહે તેવી સ્થિતિમાં અપેક્ષાએ દેવદ્રવ્યથી પૂજા થઈ શકે છે, અને અપેક્ષાએ પ્રભુ પૂજાતા હોય તેવી સ્થિતિમાં દેવદ્રવ્યથી પૂજા ન થઈ શકે આવો શાસ્ત્રસાપેક્ષ અનેકાન્ત માનીએ છીએ. પરંતુ આ કાળમાં પ્રભુ અપૂજ રહે એવી કોઈ પરિસ્થિતિ ન જણાતી હોવાથી લોકોને દેવદ્રવ્ય વિનાશના દોષથી બચાવી આદર્શ માર્ગે ચાલતા કરવા “જિનપૂજા સ્વદ્રવ્યથી જ કરવી જોઈએ, દેવદ્રવ્યથી નહીં આ પાસાનો હિતકારી ઉપદેશ આપીએ છીએ. બાકી પ્રભુ અપૂજ રહે તેવી આફતવાળી અવસ્થામાં “યત્ર ૨ પ્રામાવો
आदानादिद्रव्यागमोपायो नास्ति तत्राक्षतबल्यादिद्रव्येणैव प्रतिमा: પૂજમાના: ક્ષત્તિ (શ્રાદ્ધવિધિ પૃ.૪૪) આવા પાઠોને આશ્રયીને દેવદ્રવ્યથી પૂજા કરવાનું કહેવામાં આવે તો પણ કોઈ બાધ નથી. આ.શ્રીઅભયશેખરસૂરિજી તો તેમના અભૂતપૂર્વ અનેકાન્તને આશ્રયી પ્રભુ અપૂજ રહે તેવી પરિસ્થિતિ છે કે પૂજાય તેવી પરિસ્થિતિ છે તેની દરકાર કર્યા વિના ‘દેવદ્રવ્યથી પ્રભુપૂજા થઈ શકે છે આવો શાસ્ત્રનિરપેક્ષ ઉપદેશ આપવા તૈયાર થયા છે. અહી મુખરતા!!!
ખરેખર તો દરેક સિદ્ધાન્તની બે બાજુ હોય છે તેમાં ના નથી. પરંતુ ફક્ત તે બન્ને બાજુની ખબર હોવી તેટલું પર્યાપ્ત નથી. કયા અવસરે બન્ને પૈકી કઈ બાજુ હિતકર થશે તે ઓળખી તેનો ઉપદેશ આપતા આવડવો તેમાં જ ખરી ગીતાર્થતા છે. અનવસરે બોલાયેલી સિદ્ધાન્તની બીજી બાજુ લોકોને અહિતકર હોવાથી તે રજૂ કરનારને “અનેકાન્તનું અજીર્ણ થયું છે તેમ કહેવાય. આવા વક્તાઓને અનેકાન્ત ફળતો નથી પણ ફૂટી નીકળે છે.
46
