________________
ન બતાવેલ દેવદ્રવ્ય ભક્ષણ/વિનાશનો દોષ પણ લાગશે જ. શંકા: પ્રભુપૂજા કરવી એ તો દેવકાર્ય ગણાય. તેને સ્વકાર્ય શી રીતે કહી શકાય? સમાધાન : દેવને લગતું કાર્ય એટલે દેવકાર્ય. પૂજા દેવની કરવાની છે માટે એ
રીતે તેને દેવકાર્ય કહેવાય, પરંતુ પૂજા દેવા માટે નથી કરવાની, એ તો ભક્ત પોતાના માટે કરવાની છે. તેથી એ રીતે તેને દેવકાર્ય ન કહેવાય, પણ ભક્તનું સ્વકાર્ય કહેવાય. આમ ભક્ત જ્યારે સ્વકાર્યરૂપ પ્રભુપૂજા કરવાની હોય ત્યારે તેમાં દેવદ્રવ્ય ન વપરાય, પણ સ્વદ્રવ્ય વાપરવું જોઈએ. જો તેમાં દેવદ્રવ્ય વાપરવામાં આવે તો દેવદ્રવ્યના વિનાશનો દોષ લાગે એ સ્પષ્ટ વાત છે. આથી જ દ્રવ્યસસતિકાકારે ‘સંઘમંદિરે દેવપૂજા સ્વદ્રવ્યથી જ કરવાની કહી છે અને ઘરમંદિર કે સંઘમંદિરના દેવદ્રવ્યથી લાવેલ પુષ્પાદિથી પૂજા
કરવાની ના પાડી છે, જે વાત આપણે પૂર્વે જોઈ ગયા છીએ. શંકા: જેમ પૂજા કરવી એ સ્વકાર્ય કહેવાય, તેમ જિનાલયનું બાંધકામ પણ ભક્તો
દેવ માટે નથી કરાવતા, પણ પોતાની આરાધના માટે કરાવે છે. તેથી તેને પણ સ્વકાર્ય કહેવાય. તો પછી જિનાલયે પણ ભક્તોએ સ્વદ્રવ્યથી જ બનાવવું જોઈએ. જો તે દેવદ્રવ્યના પૈસાથી બનાવવામાં આવે તો શું તેમને
દેવદ્રવ્યના વિનાશનો દોષ ન લાગે? સમાધાન : પ્રભુકૃતકૃત્ય હોવાથી તેમને પૂજાની જરૂર નથી ને જિનાલયની ય જરૂર
નથી. એમના આલંબનથી તરવા ભક્તોને આ બધી વસ્તુઓની જરૂર છે. તેથી ઉપલક દષ્ટિથી જોતા એવો પ્રશ્ન થાય કે જેમ પ્રભુપૂજા સ્વદ્રવ્યથી
કરવાની છે તેમ જિનાલય પણ સ્વદ્રવ્યથી જ બનાવવું જોઈએ. દેવદ્રવ્યથી 2. દ્રવ્યસતિકા શ્લો.૧૨, પૃ.૪૬ ઉપર પુષ્ટાલંબને દેવદ્રવ્યના વાજિંત્ર ગુરુ કે સંઘની આગળ વગાડવામાં આવે તો ઘણું ભાડું ચૂકવી વાપરવાના કહ્યાં છે. અને ત્યાં આ વાતને પુષ્ટ કરવા भाषेत 'मुल्लं विणा जिणाणं उवगरणं चमर-छत्त-कलसाई। जो वावरइ मूढो णियकज्जे सो हवइ હિમા' (અર્થ-જે મૂઢ માણસ ચામર, છત્ર, કળશ વગેરે દેવદ્રવ્યના ઉપકરણો મૂલ્ય આપ્યા વિના સ્વકાર્યમાં વાપરે છે, તે દુઃખી થાય છે.) આ શ્લોકમાં ળિયને શબ્દ લખી ગુરના સામૈયા વગેરેને સ્વકાર્યરૂપે ગણાવ્યાં છે. જેમાં શ્રાવકો દ્વારા કરાતું ગુરુનું સામૈયું સ્વકાર્ય ગણાય, તેમશ્રાવકો દ્વારા કરાતી પરમાત્માની પૂજા પણ સ્વકાર્યગણાય.
123
