________________
વાપરવામાં આવે છે તેની કુલ કિંમતમાંથી વધુ કિંમતના બળતણ માંસ ઉત્પાદન માટે વપરાય છે. માંસ ઉત્પાદન માટે જે માલ વાપરવામાં આવે છે તેના ફક્ત પાંચ ટકા માલનો ઉપયોગ કરીને તેટલા જ જંગી પ્રમાણમાં અનાજ, શાકભાજી અને ફળો ઉગાડી શકાય છે. પાંચ ટકા સાધનોના ઉપયોગથી ચલાવી શકાતું હોય ત્યારે કેટલાકની જીભનો માત્ર સ્વાદ સંતોષવા ખાતર વીસગણા વધુ ‘રીસોર્સીઝ' વેડફી નાખવા એ ઊર્જાની કટોકટીના કાળમાં ક્રિમીનલ ગુનો ન ગણવો જોઈએ?
જગપ્રસિધ્ધ ફૂડ ચેઈન સ્ટોર ‘મેકડોનાલ્ડ’ એક અઠવાડિયામાં જેટલા ‘હેમ્બર્ગર' (માંસની વાનગી) પીરસે છે તેના માટે સોળ હજાર પશુઓનો સૌથી મહત્ત્વનો, જીવન જીવવાનો અધિકા૨ ઝૂંટવી લેવામાં આવે છે. ચીકનના માત્ર એક સર્વિંગ પાછળ ૪૦૮ ગેલન પાણી વપરાતું હોય છે. એક પાઉંડ જેટલા ઘઉં પેદા કરવા કરતાં એક પાઉંડ માંસ પેદા કરવામાં સોગણું વધારે પાણી વેડફાય છે.
આ પુસ્તક ઉપરથી એક ફિલ્મ પણ બનાવવામાં આવી છે. ફિલ્મની તીવ્ર અસરને કારણે ફિલ્મ જોયા પછી, કેટલાંકે માંસાહાર તજી દીધો અને શાકાહારી બની
ગયા.
પુસ્તકમાં અમેરિકા જેવા સમૃદ્ધ દેશના લેખકો જો તેના દેશની ચિંતા કરતા માંસાહારનું નુકસાન અને ભાવિનાં ભયંકર પરિણામો વર્ણવ્યા છે. તો આપણા વિકાસની પ્રક્રિયામાંથી પસાર થઈ રહેલા ભારત જેવા દેશની શું દશા થાય?
પશ્ચિમનું આંધળું અનુકરણ કરનારા કહેવાતા થોડા સમૃદ્ધ(?) ભારતીઓને હિસાબે માંસાહારથી ભારતમાં પણ પાણી અને ઊર્જા જેવી કિંમતી કુદરતી સંપત્તિનો દુર્વ્યય થાય છે. કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે માત્ર શાકાહારના પ્રચારથી આપણું કામ સરવાનું નથી. દરેક દૃષ્ટિકોણથી માંસાહારથી થતા નુકસાનનો પ્રચાર પણ જરૂરી છે.
માંસાહારના અતિરેકથી પાકિસ્તાનમાં ખેતીને ઉપયોગી બળદોને અછત સર્જાણી, તે દેશે ૪ લાખ બળદો આયાત કરવા ટેન્ડરો બહાર પાડવા પડયાં છે.
૨૪
અમૃત ધારા
