________________
જો પત્નીમાં સુખ હોતતો સુરિકતા તેના પતિને ઝેર ન આપત. જે, પુત્રમાં સુખ હોતતો શ્રેણિક મહારાજાને કોણિક જેવો પુત્ર ન હોત, જે તેના પિતાને કેદમાં પૂરવા તૈયાર થાય. સત્તામાં સુખ હોત તો શુભમ ચક્રવર્તી નરકે ન જાત. માટે જ જ્ઞાનીએ કહ્યું છે કે સંસારસંબંધો કે અન્યમાં સુખનથી, સુખ માત્ર આત્મામાં જ છે.
અશુચિ ભાવનામાં આપણે ચિંતન કરવાનું છે કે આ શરીરને આપણે આપણું પોતાનું માન્યું છે, તે તો હાડ માંસ લોહી અને ચરબી જેવા પદાર્થોથી ભર્યું છે વળી તેમાં પારાવાર અશુચિ અને રોગો ભર્યા પડ્યા છે. અશુચિભાવના ચિંતનથી, પવિત્ર શુદ્ધ ચૈતન્ય આત્મા પ્રતિ લગાવ વધશે. સનતકુમાર ચક્રવર્તીના જીવનના પલટાતા પ્રવાહોનું નિરીક્ષણ કરવાથી આ ભાવના પુષ્ટ થશે.
આશ્રવ ભાવનામાં અનુપ્રેક્ષા કરવાની કે જ્ઞાનીઓને આ સંસાર ભવ-વન સમાન લાગે છે, આ ભવવનમાં આશ્રવોનાં વાદળોની સતત વર્ષા થતી દેખાય છે એટલે આ સંસાર પરિભ્રમણમાં આત્માને સતત કર્મો ચોંટતા રહે છે. ચિતવૃત્તિના સંયોગનું પરિણામ આસ્રવ છે. જ્ઞાનીઓની સૂક્ષ્મ દષ્ટિ જીવાત્માને તળાવ રૂપે અને ઝરણાંઓને જમીનમાંથી ફૂટતા પાણીના નાના નાના પ્રવાહને આશ્રવ રૂપે નિહાળે છે.
મિથાત્વ, અવિરતિ, પ્રમાદ, કષાય અને યોગ આસ્રવનું કારણ છે. આસ્રવ ભાવનાના ચિંતનમાં વિચારવાનું કે મારા પુરુષાર્થ અને સદગુરુની કૃપાથી મિથ્યાત્વ ના વાદળો દૂર થઈ સમ્યકદર્શનનો સૂર્ય મારા આત્મપ્રદેશને પ્રકાશિત કરે, વિરતિની છત્રી આ આશ્રવના વરસાદથી જીવનું રક્ષણ કરી શકે.
- સંવર ભાવના આવતાં કર્મોને અટકાવવા તેનું નામ સંવર છે. પૂજ્ય ઉમાસ્વતિ મહારાજે તત્વાર્થ સૂત્રના નવમાં અધ્યયનમાં આશ્રવ નિરોધને જ સંવર કહેલ છે. નિમિત્તથી કર્મબંધન થાય છે, તે આશ્રવ છે તેનો પ્રતિબંધ કરવો એટલે સંવર. નિર્જરાભાવનાની અનુપ્રેક્ષા કરતાં કરતાં કર્મ પ્રક્રિયાને સમજી લેવી જરૂરી છે. અગાઉ આપણે આશ્રવ અને સંવર વિશે વાત કરી ગયા. નવા આવતા કર્મોના પ્રવાહને અટકાવવા જેમ પુરુષાર્થ જરૂરી છે તેમ અગાઉના કર્મોને ખપાવવા પણ પુરુષાર્થ જરૂરી છે. દરેક સમયે સાત કર્મો બંધાય છે. ભલે ઉદયમાં આઠ કર્મો હોય પરંતુ, ઉદય કરતા કર્મબંધ
૧૧૨
– અમૃત ધારા
