________________
મુકતગગનમાં વિહાર કરતાં, ગીતો ગાતાં, પોપટને એક શેઠે સોનાના પીંજરામાં પૂરી દીધો. પીંજરાને હીરા અને ઝવેરાત જડેલા હતાં. જેને મુક્ત આકાશની સ્વતંત્રતા જોતીતી હોય તેને સોનાનું શું મૂલ્ય ? પોપટ માથું કૂટીને રડતો હતો, શેઠના માણસોને તો એમ જ લાગે કે પોપટ ગીતો ગાઈ રહ્યો છે. પક્ષીને એ વાતનો ડર હતો કે ખુલ્લા આકાશના આનંદ અનુભવના મારાં સ્મરણો ખોઈ બેસીશ અને મારી પાંખો ઉડવાનું જ ભૂલી જશે તો હું મુક્ત થઈશ તો પણ શું વળશે ?
વહેલી સવારે શેઠની હવેલીની બહાર એક સંત ગીત ગાતા હતાં કે જેમને મુક્ત થવું હોય તે સત્યનો માર્ગ અપનાવે, સત્ય જ સ્વતંત્રતાનું દ્વાર છે. સંતના આ ગીત પર માણસોએ ધ્યાન ન આપ્યું પણ પોપટે આ ગીત ખૂબ ધ્યાનથી સાંભળી લીધું. પોપટે તે દિવસથી સત્યનો એક નાનકડો પ્રયોગ શરૂ કર્યો.
શેઠને ધંધામાં દેવું થઈ ગયું હતું. ઉધરાણીઓવાળા મળવા આવતા. શેઠ હવેલીની અંદર હોય અને બહાર કોઈક મળવા આવ્યું હોય, નોકરને શેઠ સૂચના આપે કે કહી દો શેઠ ઘરમાં નથી પોપટે આ અસત્યનું નિરીક્ષણ કરી સત્ય પ્રગટ કરવા નિશ્ચય કર્યો.
શેઠ હવેલીની અંદર હતા અને બહારથી કોઈક મળવા આવ્યું હતું નોકર સાથે શેઠે કહેવરાવ્યું કે કહી દો શેઠ ઘરમાં નથી. તે જ સમયે પોપટે બૂમ પાડીને કહ્યું કે શેઠ હવેલીમાં જ છે. જ્યારે શેઠે તો નોકર સાથે કહેવરાવ્યું હતું કે શેઠ હવેલીમાં નથી.
પોપટની સત્યવાણી સાંભળી શેઠ ખૂબ નારાજ થયા. આમેય સત્યથી રાજી થનારા ઓછા હોય છે, નારાજ થનારા વધુ હોય. શેઠે આજ્ઞા કરી કે, આ પોપટને હમણાંને હમણાં ઘરમાંથી બહાર કાઢી મૂકો. પક્ષી તો મુક્ત થતાં જ ઉડવા લાગ્યું અને મુક્તગગનનું એ પંખી પેલા સંતની સત્યવાણીનું ગીત ગાવા લાગ્યું.
સમ્યફજ્ઞાનની જાણકારી હોઈ શકે પરંતુ તે જ્ઞાન પ્રમાણેનું આચરણ જ જીવનને અંતિમ સત્ય તરફ લઈ જવા સમર્થ છે, અને એ સત્ય જ આપણને મુક્તિ પ્રતિ દોરી જશે.
અમૃત ધારા
૬S |
