________________
પ્રથમ તો સંઘ એકત્ર થઈ અને મર્યાદાનો સ્વીકાર કરે છે. મર્યાદામહોત્સવ વર્ષમાં એકવાર કરવામાં આવે છે. સંપ્રદાયના તમામ સાધુ-સાધ્વીઓ અને તમામ સંઘોના પ્રતિનિધિઓ મર્યાદા મહોત્સવમાં એકત્ર થાય છે મર્યાદામહોત્સવમાં વીતેલા વર્ષ દરમ્યાન થયેલી ભૂલો અને ક્ષતિઓનું અવલોકન કરવામાં આવે છે. મર્યાદા મહોત્સવ એટલે આત્મનિરીક્ષણનો અવસર અહીં એક સિદ્ધાંત અભિપ્રેત છે કે, જે વ્યવસ્થા દંડ ભય અને લાલચથી ન થઈ શક્તી હોય તે અંતઃકરણના અનુશાસનને અનુસરવાથી સહજ બને છે.
ચાતુર્માસમાં સંતો અલગઅલગ સ્થળે બીરાજમાન હોય એટલે શેષકાળમાં અને ખાસ કરીને શીતકાળમાં વર્ષમાં એકવાર બધા જ શક્ય હોય તેટલા સાધુસંતો એક જ જગ્યાએ ભેગા થાય અને મર્યાદામહોત્સવ ઉજવવામાં આવે છે. મુખ્ય કાર્યક્રમ એક જ જગ્યાએ થાય પરંતુ જે સાધુ-સાધ્વીજીઓ ઘણાંજ દૂરના સ્થળે ચાતુર્માસમાં બીરાજમાન હોય અને અશક્ત કે બીમાર સાધુ-સંતો કાર્યક્રમ સ્થળે પહોંચી ન શકે તે
જ્યાં હોય ત્યાં મર્યાદાનું સ્મરણ કરે છે. આવા સંતો જે ક્ષેત્રમાં બીરાજમાન હોય તે સંઘના પ્રતિનિધિઓ ઉત્સવમાં ભાગ લેવા માટે જાય છે. સંઘના પ્રતિનિધિઓના માધ્યમ દ્વારા દરેક સાધુ-સાધ્વીઓ મહોત્સવમાં પોતાના વિચારોનું આદાન-પ્રદાન કરી શકે છે.
મુખ્ય મર્યાદામહોત્સવમાં સાધુ-સાધ્વી-શ્રાવક-શ્રાવિકા એમ ચતુર્વિધ સંઘ એકત્રિત થાય છે. શ્રાવકાચાર અને સાધુની સમાચારી અંગે વિચાર વિમર્શ કરવામાં આવે છે. શ્રી જ્યાચાર્ય શરૂ કરેલી પરંપરા મુજબ મહા સુદ ૭ ને દિવસે મર્યાદા મહોત્સવ પ્રતિવર્ષ ઉજવવામાં આવે છે. આ મહોત્સવમાં ચતુર્વિધ સંઘના કોઈપણ પ્રતિનિધિ સૂચનો આપી પોતાના વિચારો પ્રદર્શિત કરી શકે છે. દિવસ દરમ્યાન સાધુ-સાધ્વીની સાથે ગોષ્ટિ ગોઠવવામાં આવે છે અને રાત્રે સાધુઓની અલગ અને સાધ્વીજીઓની અલગ બેઠક ગોઠવવામાં આવે છે. શ્રાવક-શ્રાવિકાઓના ધાર્મિક અને આધ્યાત્મિક શિક્ષણ અંગે ચિંતન અને વિચારણા થાય છે. દરેક ક્ષેત્રના વિશેષજ્ઞ અને અનુભવી સાધુજી કે શ્રાવકનાં પ્રવચન ગોઠવવામાં આવે છે.
સંતજનો સમગ્રવર્ષની પ્રવૃત્તિઓનો અહેવાલ ગુરુદેવ સમક્ષ રજૂ કરે છે, એનું દક્ષતાપૂર્વક નિરીક્ષણ કરી એમાં આચારવ્યવહાર અનુશાસન અને વ્યવસ્થામાં કોઈ ત્રુટી
= અમૃત ધારા –
