________________
રસુલલ્લાહે એક પ્રસંગ ટાંકતા જણાવ્યું છે કે એક ગણિકાએ ભયંકર ઉનાળાની ગરમીના સમયમાં એક તરસ્યા કૂતરાને પાણી માટે તડપતો જોયો આ કૂતરો કૂવા કાંઠે પોતાની જીભ બહાર કાઢી વ્યાકુળતાથી આંટા મારતો હતો. ગરિકાએ આ જોઈ પોતાના મોજાં કાઢી કૂવાના પાણીમાં ઝબોળી કૂતરાના મુખમાં નીચોવી તેની તરસ છીપાવી. સંત કહે છે કે આ કૃત્યથી ગણિકાના બધાં પાપ ઈશ્વર માફ કરી દેશે. બીજી બાજુ પશુવધથી ઈશ્વરનો કાનૂન કેવી સજા કરે એ પણ વિચારવું રહ્યું.
પાંચ સમયની નમાજ મુસલમાનો માટે પાંચ પવિત્ર ફરજમાંની એક છે. રસુલ્લાહના સાથી મિત્રના જણાવ્યા પ્રમાણે, નમાજના સમયને મોડું થતું હોવા છતાં પણ જનાવરોને પાણી કે ખાવાનું આપવાનું પુરું કર્યા પછી જ ખુદાની બંદગી માટે જતાં. ઈસ્લામદર્શનમાં માનવીય ગુણોને-રહમ (દયા)ને પ્રાધાન્ય આપેલું છે. ઈસ્લામધર્મમાં પશુઓ પ્રતિ પ્રેમ-દયા કરુણા અને અનુકંપાના અસંખ્ય દૃષ્ટાંતો જોવા મળે છે.
ઘણીવાર ધાર્મિક પરંપરાઓનું ઉદ્ભવસ્થાન દેશ-કાળની પરિસ્થિતિને સંદર્ભે થતું હોય છે માત્ર એક લોટી પાણીમાં મુસલમાન હાથ-પગ મોટું યોગ્ય અને સારી રીતે ધોઈ લે છે. આ ઈસ્લામિક નિયમબદ્ધ શૌચક્રિયા છે. નિયમનું પાલન ન કરવાવાળા માટે કદાચ આટલી સફાઈ માટે એક બાલદી પાણી પણ ઓછું પડે. પ્રશ્ન થાય છે કે આ નિયમ કેમ બન્યો? ઈસ્લામ ચિંતક એટવોકેટ સલમાન અર્શદના માનવા પ્રમાણે દેશ-કાળ અને વાતાવરણના સંદર્ભે ઈસ્લામ ધર્મ સર્વપ્રથમ આરબ જગતમાં ફેલાયો. ત્યાં પાણીની તંગી હતી એટલા માટે આ નિયમ આવશ્યક હતો. આપણે જાણીએ છીએ કે આરબ જગતમાં માનવીની જરૂરિયાત કરતાં અનાજ ઓછું ઉત્પન્ન થતું એ પરિસ્થિતિમાં કદાચ માંસાહાર શરૂ કરવામાં આવ્યો હોય એ પરંપરા આજે પણ ચાલી રહી છે.
હકીકતમાં તેલની વિપુલ ઉત્પાદનને કારણે આજે તો આરબ દેશ બધી રીતે સમૃદ્ધ છે. આ સમૃદ્ધિ કોઈપણ માનવીય જરૂરિયાતો પૂરી કરવા સમક્ષ છે. વિશ્વના
અમૃત ધારા
૫૭
