________________
સ્વદોષ દર્શન-પાવન અંતર્યાત્રા
નિજદોષ દર્શન એક નિર્દોષ પ્રક્રિયા છે. સ્વદોષદર્શન પાવન અંતર્યાત્રા છે.
આ પ્રક્રિયાની પૂર્વભૂમિકા રૂપે સર્વ પ્રથમ અન્યના ગુણો જોવાની દૃષ્ટિ કેળવવી પડશે. દરેક વ્યક્તિમાં કોઇને કોઇ ગુણ પડયો જ હોય છે. આપણી જોવાની અણ આવડતને કારણે એ ગુણ આપણી નજરે ચડતો નથી. કારણ કે આપણે ગુણ જોવાની દૃષ્ટિ જ કેળવી નથી. અન્યનો નાનો સરખો પણ દોષ આપણને પહાડ જેટલો દેખાશે અને આપણો પર્વત જેવડો દોષ આપણને રાઇના દાણા જેવો પણ નથી દેખાતો. જીવની અનાદિની અવળચંડાઈના આ સંસ્કાર સ્વદોષ દર્શનની પાવનપ્રક્રિયામાં બાધારૂપ બને છે. આ અડચણો દૂર કરવા સર્વ પ્રથમ મેગ્નીફાઇંગ ગ્લાસવાળી નજર કરી પરગુણ દર્શન સતત કરતા રહેવાનો પુરુષાર્થ કરવો પડશે. આ પ્રવૃત્તિના સાતત્યને કારણે બીજાના નાના નાના ગુણો આપણી નજરે ચઢશે. અન્યના નાના કે મોટા ગુણોનું આપણા નિજી જીવનમાં અવતરણ થાય એવી ઝંખના જાગશે.
આપણી નાની મોટી ભૂલો આપણી ઉપરી બની બેસે છે. આ દોષો આપણા પર રાજ કરે છે. આપણે એનાથી જ દબાયેલા રહીએ છીએ. જીવને સંપૂર્ણ આઝાદી કે સ્વતંત્રતા જોઇતી હોય ત્યારે તેણે પોતાની ભૂલોની ભ્રમણાને ભાંગવી પડે. દોષોથી રહિત આત્મા પરમપદને પામે છે એ સમજણ એક જાગૃતિ લાવશે. આ જ્ઞાન અને સમજણ દોષો સુધારવાની ચાવી છે.
નિર્દોષ પવિત્ર શિખર પર જવાનું પ્રથમ પગથિયું એટલે નિજદોષનો એકરાર, સ્વદોષનો સ્વીકાર. આ ક્રિયાથી સૌથી પહેલા ચિત્તમાંનો અહંકારનો હિમાલય ઓળગશે. આંખમાંથી કરુણાની ગંગા વહશે, પશ્ચાત્તાપનું પાવન ઝરણું વહેશે, આ પરિસ્થિતિએ પહોંચ્યા પછી કોઇ આપણને આપણો દોષ બતાવશે તો તેની પર ક્રોધ નહિ આવે, દ્વેષ નહિ થાય પરંતુ આપણને થશે કે આપણા દોષના ભાવ ઉદયમાં આવ્યા એ સમયે તેણે અંગુલિ નિર્દેશ કર્યો, આપણને જાગૃત કર્યા તો તેનો ઉપકાર માનવો જોઇશે.
અમૃત ધારા
૩૫
