________________
પુરુષ કરતાં સ્ત્રીનું મૂલ્ય વધુ ગણાયું માટે જ તેના બાહ્ય સ્વાતંત્ર્ય પર કાપ મૂકવામાં આવ્યો, આમ છતાં ગૃહની આંતરિક બાબતોમાં એને જ સર્વેસર્વા રાણી તરીકેનું સ્થાન બક્ષવામાં આવ્યું છે અને ત્યાં પુરુષના સ્વાતંત્ર્ય ઉપર એવો જ કાપ મુકવામાં આવ્યો છે.)
( સંસ્કૃતિની રક્ષા અને વિકાસના સંદર્ભે નારીની ભૂમિકાની વિચારણા કરતા જ્ઞાનીઓએ કહ્યું કે, કાં સ્ત્રી મહાસતી અને કાં તો તે રત્નકક્ષી ધારિણી બને ! માનવજીવનના અઢળક મૂલ્યોનું વર્ણન કરતાં શાસ્ત્રકાર પરામર્શિએ સંસારપરિત્યાગ કરવાનું એકજ કર્તવ્ય જણાવ્યું છે આ બાબતને અનુલક્ષીને નારીજાત ઉપર વિચાર કરીએ.
(સતી કરતાંય મહાસતી (સંસાર ત્યાગ કરતી સાધ્વી સ્ત્રી) ઘણી જ મહાન છે. દરેક સ્ત્રીએ મહાસતી જ બનવું જોઈએ. પણ છતાં જેની એ ક્ષમતા ન હોય અને જે લગ્નજીવનમાં પ્રવેશ પામતી જ હોય અને સંસારસુખને સ્પર્શતી જ હોય તે સ્ત્રીને રત્નકુક્ષીધારિણી બનવું રહ્યું. આર્યદેશની પ્રત્યેક સ્ત્રીએ આ બેમાંથી એકજ પસંદગી કરવાની હતી. આવી સ્ત્રીઓ આવા ગૃહને ધર્મના માર્ગે દોરતી, પતિ અને બાળકો ઉપર એનો કાબૂ હતો. અને તે તેનો સુંદરમાં સુંદર ઉપયોગ કરતી. આથી જ આજ સુધી આ આર્યભૂમિને અરિહંતો, સંતો અને મહંતો મળ્યા. વીર સુભટો, સંસ્કૃતિ અને ધર્મની રક્ષામાં માતાઓ, વિદ્યાગુરુઓ અને ધર્મગુરુઓની સમાન ભૂમિકા છે?
માતા તો ગજસુકુમારની મા દેવકી જ કહેવાય. કે જે ભરયૌવનમાં દીક્ષા લેવા તૈયાર થતા સાતમા અને છેલ્લા દીકરાને આશિષ આપી કહે કે બેટા ! સુખેથી દીક્ષા લે, પણ આ સંસારમાં છેલ્લી મા હવે મને જ બનાવજે!
રાજા સંપ્રતિની માતાએ, દિગ્વિજયી બનીને આવેલા દીકરાને સમગ્ર ધરતી જિનમંદિરોથી વિભૂષિત કરી દેવાની અનુપમ પ્રેરણા કરી !
નેમનાથ જ્યારે પ્રભુતા તરફ પગલાં માંડવાને બદલે સંયમપથ તરફ વળ્યા, એ ક્ષણે રાજલે પણ તેમને સાથ આપી સાચા અર્થમાં સાથી બન્યા અને આગળ જતા નેમનાથના ભાઈ રહનેમિને પતનના વિચારોમાંથી સંયમ માર્ગે લઈ જઈ અને મહાસતી રાજુલે જૈન સંસ્કૃતિની રક્ષાનો ઈતિહાસ સર્જ્યો.
૩ અમૃત ધારા
