Agam Suttani Satikam Part 26 Oghniryukti Pindniryukti

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Agam Shrut Prakashan

Page 313

-
पिण्डनियुक्तिः-मूलसूत्रं वृ. यदा अनुचितदेशं विवक्षितदेशासम्भवि द्रव्यं लभ्यते तदपि च प्रभूतम् एतच्च ‘आयरोय' इत्यत्र चशब्दाल्लभ्यते, एतेनद्रव्यदेशावुक्तौ, कुलमपिच'अल्पम् अल्पजनम.अनेनकुलमुक्तं,आदरथप्रभूतः. एतेनभाव उक्तः, ततोभवतिपृच्छा, आधाकर्मसम्भवात्, ‘बहुकेऽपिचस्वदेशद्राव्ये' प्रभूतेऽपि च तद्देशसम्भविनि लभ्यमाने द्रव्ये यथा मालवके मण्डकादौ नास्ति पृच्छा. यत्र हि देशे यद्दव्यमुत्पद्यते तत्र तत्प्रायः प्राचुर्येण जनैर्भुज्यत इति नास्ति तत्र बहकेपि लभ्यमाने पृच्छा, आधाकासम्भवात, परं तत्रापि कुलं • महदपेक्षणीयम्, अन्यथाऽल्पजने भवेदाधाकर्मेति शङ्का न निवर्तते, तथा ‘अभावेऽपि' अनादरेऽपि नास्ति पृच्छा, यो ह्याधाकर्म कृत्वा दद्यात् स प्राय आदरमपि कुर्यात, तत आदराकरणेन ज्ञायते यथा नास्ति तत्राधाकर्मेतिन पृच्छा॥ तदेवं यदापृच्छाकर्त्तव्यायदाचन कर्त्तव्या तत्प्रतिपादितं, सम्प्रतिपृच्छायां यदा तद् ग्राह्यं भवति यदा च न तदेतत्प्रतिपादयतिमू. (२२७) तुज्झट्टाए कयमिणमन्नोऽन्नमेवेक्खए यसविलक्खं ।
वज्जति गाढरुट्टा का भे तत्तित्ति वा गिण्हे। वृ.इहयादात्रीऋज्वीभवतिसापृष्टासतीयथावत्कथयति, यथाभगवन्! तवायकृतमिदमशनादिकमिति, यत्तुभवतिमायाविकुटुम्ब तन्मुखेनैवमाचष्टेगृहार्थमेतत्कृतं नतवायिति, परंशाता वयमिति सविलक्ष सर्वाण्यपिमानुषाणिपरस्परमवेक्षन्ते,कपोलोभेदमात्रंचहसन्ति.ततोयदातवार्थायदंकृतमितिजल्पतियद्वा 'सविलक्षं सलज्जमन्योऽन्यमवेक्षन्तेचशब्दातहसन्तिवातदासाधवस्तद्देयमाधाकर्मेतिपरिज्ञायवर्जयन्ति, यदातुकस्यार्थायेदंकृतमितिपृष्टा सतीगाढंसत्यवृत्त्यारुष्टाभवति, यथाका भे'भट्टारक! तवतप्तिः? इति तदा नैवाधाकम्र्मेति निःशकंगृह्णाति। सम्प्रति गहियमदोसं' चेत्यवयवं व्याचिख्यासुः परं प्रश्नयतिमू. (२२८), गूढायारा न करेंति आयरं पुच्छियाविन कहेंति।
थोवंति व नो पुट्ठातंच असुद्धं कहं तत्थ?॥ वृ.इह ये श्रावकाः श्राविकाश्चातीव भक्ति परवशगागूढाचाराश्च ते नादरमतिशयेन कुर्वन्ति, मा भून्न ग्रहीष्यतीति, नापि पृष्टाः सन्तो यथावत्कथयन्ति, यथा तवार्थायेदं कृतमिति, अथवा स्तोकमितिकृत्वा ते साधुना नपृष्टाः, अथ च तद्देयं वस्तु अशुद्धम् आधाकर्मदोषदुष्टम, अतः कथं तत्र साधोःशुद्धिर्भविष्यति? मू. (२२९) आहाकम्मपरिणओ फासुयभोईवि बंधओ होइ।
सुद्धं गवेसमाणो आहाकम्मेवि सो सुद्धो॥ वृ.इहप्रासुकग्रहणेनएषणीयमुच्यतेसामर्थ्यात,तथाहि साधूनामयंकल्पः-ग्लानादिप्रयोजनेऽपिप्रथमतस्तावदेषणीयमेषितव्यं, तदभावेऽनेषणीयमपि श्रावकादिना कारयित्वा. श्रावकाभावे स्वयमपि कृत्वा भोक्तव्यं नतुकदाचनापिप्रासुकाभावेऽप्रांसुकमिति,ततःकदाचिदप्यप्रासुकभाजनासम्भवे फासुयभाईवि' इतिवाक्यमनुपपद्यमानमात्प्रासुकशब्दमकायवर्त्तयति,ततोऽयमर्थः- पयासुकभाज्यपि एषायभाज्यपि यद्याधाकर्मपरिणस्तहिमाऽशुभकर्मणांबन्धकोभवति,अशुभपरिणामग्यववस्तुस्थित्याबन्धकारणत्वात्. 'शुद्धम' उद्गमादिदोषरहितंपुनर्गवषयन आधाकर्मण्यपिगृहीतेभुक्त चशुदा वेदितव्यः, शुद्धपरिणामयुक्त त्वात। एतदव कथानकाभ्यां भावयतिमू. (२३०) संघुद्दिळं सोउं एइ दुयं कोइ भाइए पत्तो।
दिन्नंति देहि मज्झतिगाउ साउंतओ लग्गो॥ वृ.शतमुखंनामपुरं तत्रगुणचन्द्र श्रेष्ठी, चन्द्रिकातस्यभार्या, श्रेष्ठीचजिनप्रवचनानुरक्तोहिमगिरि