Agam Suttani Satikam Part 26 Oghniryukti Pindniryukti

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Agam Shrut Prakashan

Page 391

३८८
पिण्डनियुक्तिः मूलसूत्रं ___ . (५८२) सच्चित्त मीसएसु दुविहं काएसु होइ निक्खित्तं। .
एक्केकं तंदुविहं अनंतर परंपरं चैव॥ वृ.इहकायेषुनिक्षिप्तंद्विधा,तद्यथा-'सचित्तेषु' पृथिव्यादिषुमिश्रेषुचाएकैकमपिद्विधा,तद्यथा-अनन्तरं परम्परंच,तत्र अनन्तरम्' अव्यवधानेन परम्परं व्यवधानेन, यथासचित्तपृथिवीकायस्योपरिस्थापनिका तस्या उपरि देयं वस्तिति, इह परिहार्यापरिहार्यविभागं विना सामान्यतो निक्षिप्तं सचित्ताचित्तमिश्ररूपभेदान्त्रिधा,तत्रचत्रय(तिस्र) श्चतुर्भङ्ग्यः, तद्यथा-सचित्तेसचित्तं? मिश्रेसचित्तंर सचित्ते ३ मिश्रेमिश्र ४ मित्येका चतुर्भङ्गी, तथा सचित्ते सचित्तम्, अचित्ते सचित्तं सचित्तेऽचित्तम् अचित्ते अचित्तमपि द्वितीया चतुर्भङी, तथा मिश्रे मिश्रम् अचित्ते मिश्रं मिश्रेऽचित्तम् अचित्तेऽचित्तमिति तृतीया चतुर्भङ्गी। मू. (५८३) पुढवी आउक्काए तेऊवाउवणस्सइतसाणं।
एक्कक्क दुहानंतर परंपरगणंमि सत्तविहा॥ वृ.पृथिव्येप्तजोवायुवनस्पतित्रसकायानांसचित्तानांप्रत्येकंसचित्तपृथिव्यादिषुनिक्षेपःसम्भवति,तत्र पृथिवीकायस्य निक्षेपःषोढा, तद्यथा-पृथिवीकायस्यपृखिवीकाये निक्षेप इत्येको भेदः, पृथिवीकास्याप्काये इतिद्वितीयः, पृथिवीकायस्यतेजकास्येइतितृतीयः,वातकायेइतिचतुर्थः,वनस्पतिकायेइतिपञ्चमः,त्रसकाये इति षष्ठः । एवमप्कायादीनामपि निक्षेपःप्रत्येकंषोढा भावनीयः, सर्वसङ्ख्या षत्रिशंभङ्गाः, एकोकोऽपिच भेदो द्विधा, तद्यथा-अनन्तरः परम्परया च, अनन्तरपरम्परव्याख्यानं च प्रागेव कृतं, केवलमनिकाये पृथिव्यादीनां निक्षेपः सप्तधा. एतञ्च खयमेव वक्ष्यति॥सम्प्रति पृथिवीकाये निक्षेपस्य यदुक्तं प्राक्षोढात्वं तत्सूत्रकृत्साक्षादर्शयतिमू. (५८४) सचित्त पुढविकाए सचित्तो चेव पुढविनिखित्तो।
आऊतेउवणस्सइसमीरणतसेसु एमेव॥ वृ.सचित्तेपृथिवीकायेसचित्तःपृथिवीकायोनिक्षिप्तः, एवमेव-पृथिवीकायेइवाप्तेजोवनस्पतिसमीरणत्रसेषु सचित्त एव पृथिवीकायो निप्ति इति पृथिवीकायनिक्षेपः षोढा । एवं शेषकायेष्वप्यतिदेशमाहमू. (५८५) एमेव सेसयाणवि निक्खेवो होइ जीवकाएसुं।
एकेको सट्टाणे परठाणे पंचपंचेव॥ वृ. 'एवमेव' पृथिवीकायस्येव शेषाणाम्' अप्कायादीनां निक्षेपो भवति जीवनिकायेषु' पृथिव्यादिषु तत्रैकेकोभङ्गः स्वस्थाने शेषाः पञ्च पञ्च परस्थाने, तथाहि पृथिवीकायस्य पृथिवीकाये निक्षेपः स्वस्थान, अप्कायादिषुशेषेषुपञ्चसुपरस्थाने, एवमप्कायादीनामपिभावनीयं,ततःस्वस्थानेभङ्ग, परस्थानेपञ्चपञ्च. तदेवंप्रथमचतुर्भङ्गिकायाःसचित्तेसचित्तमित्येवंरूपेप्रथमेभङ्गेषट्तिशभेदाः।।सम्प्रतिप्रथमचतुर्भङ्गयाएव शर्ष भङ्गत्रयं द्वितीयतृतीयचतुर्भङ्गयौ चातिदेशतः प्रतिपादयतिमू. (५८६) एमेव मीसएसुवि मीसाण सचेयणेसु निक्खेवो।
मीसाणं मीसेसुय दोण्हंपि य होइऽचित्तेसु।। वृ. 'एवमेव' सचित्तेषुसचित्तमिव मिश्रेष्वपि मिश्रपृथिव्यादिश्वपिसचित्तपृथिव्यादिनिक्षेपःषट्त्रिंशद्भेदोऽवगन्तव्यः, एतेनप्रथमचतुर्भङ्गया द्वितीयोभङ्गोव्याख्यातः,तथाएवमेवसचेतनेषु-सचित्तपृथिव्यादिषु मिश्राणांपृथिव्यादीनांनिक्षेपःषत्रिंशभ्देदः, एतेनप्रथमचतुर्भङ्गयास्तृतीयोभङ्गोव्याख्यातः, एवमेव मिश्राणां पृथिव्यादीनां मिश्रेषु पृथिव्यादिषु निक्षेपः षट्त्रिंशभेदः अनेन प्रथमचतुर्भङ्गयाश्चतुर्थो भङ्गो व्याख्यातः,