Agam Suttani Satikam Part 26 Oghniryukti Pindniryukti

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Agam Shrut Prakashan

Page 411

४०८
पिण्डनियुक्तिः-मूलसूत्रं भावविषया ग्रासैषणा । तत्र नामग्रासंषणा स्थापनाग्रासैषणा द्रव्यग्रासैषणाऽपि यावद्भव्यशरीररूपा ग्रहणेषणेव भावनीया, ज्ञशरीरभव्यशरीरव्यतिरिक्तायां तु ग्रासैषणायां मत्स्यः ‘उदाहरणं' दृष्टान्तः। भावविषयापुनासैषणाद्विधा,तद्यथा-आगमतोनोंआगमतश्च,संयोजनादिरूपा,तामेवनिर्दिशति- 'भावंमि य' इत्यादि, भावे-भावविषया पुनः ग्रासैषणा ‘पञ्चविद्या' संयोजनादिभेदात् पञ्चप्रकारा। मू. (६७२) चरियं व कप्पियं वा आहरणं दुविहमेव नायव्वं ।
अत्थरस साहणट्टा इंधनमिव ओयणट्टाए॥ वृ. इह विवक्षितस्यार्थस्व ‘साधनार्थ' प्रतिपादनार्थं द्विविधमुदाहरणं ज्ञातव्यं, तद्यथा-चरितं कल्पितं च,कथमिवविक्षितस्यार्थस्यप्रसाधनायोदाहरणंभवतीत्यतआह-'इन्धनमिओदनार्थम्'इन्धनमिवौदनस्यैति भावः, तत्रप्रस्तुतस्यार्थस्यप्रसाधनार्थमिदंकल्पितमुदाहरणं-कोऽप्येकोमत्स्यबन्धीमत्स्यग्रहणनिमितंसरो गतवान, गत्वाचतेनतटस्येनाग्रभागेमांसपेशीसमेतोगलःसरोमध्येप्रचिपि.तत्रचसरसिपरिणतबुद्धिरेको महादक्षो जीर्णमत्स्योवर्तते,सगलतमांसगन्धमाधायतद्भक्षणार्थंगलस्यसमीप-मुपागत्ययत्ननःपर्यन्ते पर्यन्तेसकलमपिमांसखादित्वापुच्छेनचगलमाइत्यदूरतोऽपचक्राम, मत्स्यबन्धीचगृहीतोगलेनमत्स्य इतिविचिन्त्यगलमाकृष्टवान्,पश्यतिमत्स्यमांसपेशीरहितंगलं.तनोभूयोऽपिमांसपेशीसहितंगलंप्रचिक्षेप, तथैवचसमत्स्योमांसंखादित्वापुच्छेनचगलमाहत्यपलायितवान्, एवंत्रीन्वारान्मत्स्योमांसखादितवान्, न च गृहीतो मत्स्यबन्धेन। मू. (६७३) अह मंसंमि पहीणे ज्ञायंतं मच्छियं भणइमच्छो।
किंज्ञायसितंएवं सुण ताव जहा अहिरिओऽसि॥ वृ. अथमांसेप्रक्षीणेध्यायन्तंमात्स्यिकंमत्स्योभणति, तथा किंत्वमेवं ध्यायसि चिन्तयसि?,श्रृणु तावद्यथात्वम् ‘अहीकः' निर्लज्जो भवसि। मू. (६७४) तिबलागमुहुम्मुक्को, तिक्खुत्तो वलयामुहे।
तिसत्तक्खुत्तो जालेणं, सइ छिन्नोदए दहे। वृ.अहमेकादत्रीन्वारान बलकाया मुखादन्मुक्तः, तथाहि-कदाचिदहं बलकाया गृहीतः, तथा (तः) तयामुखेप्रक्षेपार्थमूर्द्धमुत्क्षिप्तस्ततोमयाचिन्तितं यद्यहमृजुरेवास्यामुखेनिपतिष्यामितर्हि पतितोऽयंमुखे इतिनमेप्राणकशलं,तस्मात्तिर्यनिपतामीत्येवंविचिन्त्यदक्षतयातथैवकृतं.परिभ्रष्टस्तस्यामुखात्ततोभूयोऽपि तयोर्द्वमुत्क्षिप्तस्तथैव च द्वितीयमपि वारंमुखात्परिभ्रष्टः, तृतीयवेलायां तुजले निपतितस्ततो दूरंपलायितः, तथा त्रिकृत्वः'त्रीन्वारान्, 'वलयामुखे'वेलामुखेभ्राष्टरूपेनिपतितोऽपिदक्षतयाशीघ्रंवेलयैवसहविनिर्गतः तथा 'त्रिसप्तकृत्वः' एकविंशतिवारान मात्स्यिकेन प्रक्षिप्त जाले पंतितोऽपि यावन्नाथापि स सत्स्यबन्धी संकोचयतिजालंतावद्यनवपथाप्रविष्टस्तनवतताजालाद्विनिर्गतः.जालेनेतितृतीयापश्चम्यर्थे द्रष्टव्या, तथा सकृद् -एकवारं मात्स्यिकेन ह्रदजलमन्यत्र सञ्चार्थ तस्मिन् हदे छिन्नोदके बहंभिर्मत्स्यः सहाहं गृहीतः, सच सर्वानिपतानमत्स्याकेनत्र पिण्डीकृत्य तीक्ष्णायःशलाकायांप्रोतयति, ततोऽहं दक्षतया यथासमात्स्यिको नपश्यतितथाखयमेवतामयःशलाकांवदनेनलगित्वास्थितः, सचमात्स्यिकस्तान्मस्त्यानकर्दमलिप्तान् प्रक्षालयितुं सरसिजगाम, तेषु च प्रक्षाल्पमानेष्वन्तरमवज्ञाय ज्ञटित्येव जलमध्ये निमग्नवान। मू. (६७५) एयारिसं ममं सत्तं. सढं घट्टियघट्टणं।
इच्छसि गलेण घेत्तुं. अहो ते अहिरीयया॥