Agam Suttani Satikam Part 26 Oghniryukti Pindniryukti

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Agam Shrut Prakashan

Page 360

मूलं-४३५ तोऽपरिज्ञानतः, कोऽपि पुनः सम्यग्दृष्टिरपि सन्नविरतत्वेन गार्हस्थ्यमवलम्बमानः, ततो मिथ्यात्वाज्ञानाविरतिरूपेणत्रिकेणनवगुणिताःसप्तविंशतिर्भवति.रागद्वेषौत्वत्रपृथग्नविवक्ष्येते, यदातुपृथगविवक्ष्येते तदाताभ्यांसप्तविंशतिर्गुणिताचतुष्पञ्चाशद्भवतितथा ताएवनवकोटयःकदाचित् पुष्टमालम्बनमधिकृत्य दशविधक्षान्त्यादिधर्मपरिपालनार्थसेव्यन्ते,यथादुर्भिक्षेकान्तारेचान्येनफलादिनाऽभ्यवहृतेनाहंदेहंधृत्वा क्षान्तिमार्दवमार्जदयावद्दह्यपालयिष्यामीति हन्ति.एवमन्येनघातनाद्यपिभावनायं ततो नवदशभिगणिता जाता नवतिः इयंचसामान्यतश्चारित्रनिमित्ता, काचितपनश्चारित्रनिमित्ता विशिष्टज्ञानलाभसम्भवनिमित्ता च, यथाऽस्मिन कान्तारादावनेन फलादिनाऽभ्यवहृतेन देशमहं घृत्वा क्षान्त्यादिकं पालयिष्यामि प्रभूतानि च शास्त्राण्यध्येष्ये इति हन्तीत्यादि, एषा च ज्ञानस्य प्राधान्यविवक्षणात ज्ञाननिमित्ता भण्यते, काचित्पुनश्चारित्रनिमित्ता दर्शनस्थिरीकरणहेतुशास्त्रार्थपरिज्ञाननिमित्ता च, यथाऽस्मिन कान्तारादावनेन फलादिनाऽभ्यवहतेन देहं परिपाल्य ज्ञान्त्यादिकंपालयिष्यामिदर्शनंच निर्मलं विधास्ये इति हन्तीत्यादि. एषा चदर्शनस्यप्राधान्यविवक्षणाद्दर्शननिमित्ताभिघीयते,ततएवं त्रिप्रकारानवतिरिति त्रिभिर्नवतिर्गुण्यते. ततो द्वे शते सप्तत्यधिके कोटीनां भवतः, उक्तं च
सगाई मिच्छाई रागाई समणधम्म नाणोंई। नव नव सत्तावीसा नव नउइए उगुणकारा॥ यातुदर्शनस्थिरीकरणार्थंप्रभूतशेषशास्त्रावगाहनार्थचारित्रार्थचसेव्यतेसासामान्यतथारित्रनिमित्तायामन्तर्भाव्यते,ततोनसूत्रोक्तभेदसंख्यानियमव्याघातः।सम्प्रत्युद्गमद्वारदोषाणांवक्ष्यमाणोत्पादनाद्वारदोषाणां च यतः सम्भवस्तांस्तदुत्थितान् वैविक्त्येनाह. म. (४३६) नामं ठवणादविए भावे उप्पायणा मुनेयव्वा।
दव्वंमि होइ तिविहा भावंमि उ सोलसपया उ॥ वृ. उत्पादना चतुर्द्धा, तद्यथा-'नाम'ति नामोत्पादना स्थापनोत्पादना 'द्रव्ये' द्रव्यस्योत्पादना 'भावे' भावस्योत्पादना च, तत्र नामस्थापने द्रव्यस्योत्पादना च यावन्नोआगमतो भव्यशरीरद्रव्योत्पादना प्रागुक्त गवेषणादिवि भावनीया, ज्ञशरीरभव्यशरीव्यतिरिक्तातु द्रव्योत्पादना त्रिधा-सचित्तद्र-व्योत्पादनाऽचित्तद्रव्योत्पादना मिश्रद्रव्योत्पादना च। भावोत्पादना द्विधा, तद्यथा-आगमतो नोआगमतश्च, तत्रागमतउत्पादनाशब्दार्थज्ञस्तत्रचोपयुक्तः,नोआगमतोभावोत्पादनातुद्विधा.तद्यथा-प्रशस्ताऽप्रशस्ता च, तत्र प्रशस्ता जानाद्युत्पादना, अप्रशस्ता 'षोडशपदा' वक्ष्यमाणघात्रीदत्यादिषोडशभेदा। मू. (४३८) आसृयमाइएहिं वालचियतुरंगबीयमाईहिं।
सुयआसमाईणं उप्पायणया उसच्चित्ता॥ वृ. सुताश्वद्रुमादीनां द्विपदचतुष्पदापदरूपाणाम. अत्रादिशब्दः प्रत्येकमभिसम्बध्यत. सुतादीनामश्वादीनां दुमादीनां च यथासहरन्यमास्यादिभिः, 'आसूयम' आपयाचितकम. आदिशब्दादभाटकजनादिपरिग्रहः। तथा बालचिततुरङ्गबीजादिभिश्च' तत्रबालः केशरामादिभेदभिन्नचिता-व्याप्तावालचितः पुरुषो 'लोमशः पुरुष' इति वचनात. तुरङ्गवीजे च सुप्रसिद्रे, आदिशब्दादन्यहेतुपरिग्रहः. या उत्पादना, तथाहिकेनचिनिजभार्यायाः कथमपि पुत्रायम्भव देवताया आपयाचितकन ऋतुकाले स्वसंप्रयोगण चसुतः पुत्रिका वोत्पादयते, तथा निजघोटिकायाः परस्य भाटकप्रदानेन परघोटकमारोप्य तुरङ्ग उत्पाद्यते, एवं यथायोगं बलीवादिरपि, तथा जलसेकेन बीजारोपणेनद्रुमवल्यादिः, तत इत्थं सुतादीनामुत्पादनासा सचित्तद्रव्योत्पादना। सम्प्रत्यचित्तद्रव्योत्पादनां मिश्रद्रव्योत्पादनां च प्रतिपादयति