Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 01

Author(s): Bechardas Doshi
Publisher: Dadar Aradhana Bhavan Jain Poshadhshala Trust

Page 274

२५४ श्रीरायचन्द्र-जिनागमसंग्रहे
शतक २.-उद्देशक १.. अथवा ते सत्य छे ए प्रमाणेनो तेमा विश्वास राखु छु. [रोएमिति] ते निग्रंथना प्रवचनमा रुचि करुं छं. 'अन्भुटेमि' ति] ते निग्रंथ प्रवचननो स्वीकार करुं छु. हवे श्रद्धान वगेरे संबंधे उल्लेख दर्शावे छे:- निग्रंथ, प्रवचन सामान्य प्रकारे ए ए प्रमाणे छे, जेम ए तमे कहो छो. ['तहमेअंतिते विशेष प्रकारे पण तेम छे. ['अवितहमेअंति] ए साचुं छे. ['असंदिद्धमेअंति] एमां शंका नथी. ['इच्छि अमे' ति] ए इष्ट छे. [पडिच्छिअमेअं' ति] मेळवबाने ए इष्ट छे. ['इच्छिअ-पडिच्छिअंति] ते एक ज काळे इष्ट अने मेळववाने इष्ट छे. [ 'ति कट्ठ'त्ति] ए प्रमाणे करीने.
अथवा ['एवमेअं भन्ते !'] इत्यादि बधां पदो यथायोग समान अर्थवाळां छे अने 'भगवंतना प्रवचन तरफ श्रीस्कंदकनो घणो आदर छे' ए वातने श्रीरकंदकनी जणावां अहीं मूक्यां छे. [ 'आलित्ते गं' ति] चारे बाजुथी सळगेलो छ, ['लोए'त्ति] जीवलोक, [ 'पलित्ते णं' ति] वधारे सळगेलो छे, ए रीते ए भावना. लोक एक ज काळे न होय, पण कदाच भिन्न भिन्न काळे होय माटे कहे छे के ए लोक एक ज काळे सळगेलो अने वधारे सळगेलो छे. ['जराए
मरणेण यत्ति] जरा अने मरणरूप आगवडे ते लोक सळगलो छे. ['शियायमाणंसि'ति] धुंधवातुं होय के बळतुं होय त्यारे [ 'अप्पभारे' त्ति] ओछा वजनवाळू, ['आयाए' ति] आत्मावडे (पोते) एकांत जग्याए जाय छे. ['पच्छा पुरा यत्ति ] अमुक काळ गया पछी के अमुक समय पहेला-आगळ पाछळ-हमेशा ज. ['थेजे' ति] स्थिरतावाळो होवाथी स्थैर्यरूप, विश्वासरूप प्रयोजनवाळो होवाथी वैश्वासिक, तेणे करेल सर्व कार्यों संमत, होवाथी संमत, बहु प्रकारे, बहु लोको द्वारा के घणो मानेलो ते बहुमत, काइ बगाड करे अने बगाड कर्या पछी पण जेने मानवामां आवे ते अनुमत, ['भंडकरंडसमाणे'त्ति] ग्राख होवाथी आत्मा घरेणांना डाबला (करंडिया) जेवो छे, माटे ते भांडकरंडसमान' कहेवाय ['मा 'णं सी' ] इत्यादि पदोमा 'मा' शब्दनो निषेध अर्थ छे. आ स्थळे जेम ठीक लागे तेम 'स्पृशन्तु' क्रियापदनो संबंध करवो. अथवा 'ए आत्माने न स्पर्शे' एम व्याख्या करवी. ['वालए'त्ति जंगली जनावरो अने सो ['मा णं वाइअ-पित्तिअ-सिंमिअ-सन्निवाइ'त्ति] ['रोगायंक' ति] जे दरदो घणा लांबा काळ सुधी टके छे ते 'रोग' कहेवाय छे अने जे दरदो प्राणीनो जलदी नाश करे छे ते 'आतंक' कहेवाय छे, [ परिसहोवसग्ग' ति] आ सूत्रनो ['मा
'] ए पद साथे संबंध छे. 'स्पृशन्तु' एटले स्पर्श करे-थाय. ['त्ति कटु'] एम विचारीने. 'जेनुं पालन कर्यु छे' ए अध्याहार छे. ते शुं ? तो कहे श्रीभगवंत पोते व छे के, [ 'एस मे' इत्यादि.] ['तं इच्छामि'त्ति] तेथी इच्छु छु के, ['सयमेव ति] श्रीभगवंत पोते जमने रजोहरण वगेरेरूप वेष दइने प्रवौजितवधू करे तो ठीक. दीक्षित-करे अथवा मने दीक्षा घे, माथानो लोच करवापूर्वक मने मुंडित करे, पडिलेहण वगेरे अनेक क्रियाओ शिखबीने मने सेहित करे, सूत्र
अने तेना अर्थो भणावी मने शिक्षित करे, तथा श्रुतज्ञानादि संबंधी जे अनुष्ठान-कालाध्ययन वगेरे-ते आचार, भिक्षा सारु फरवू ते गोचर, ते बन्नेने श्रीमहावीर पोते ज कहे एम इच्छु छु, एम संबंध छे. विनय एटले नम्रता, जे विनयनुं फळ (कर्मक्षयादिरूप ) ते वैनयिक, व्रत वगेरे ते चरण, पिंडविशुद्धि वगेरे ते करण, संयम संबंधी जे यात्रा ते संयमयात्रा, अने ते संयमना निर्वाह माटे ज जे आहारतुं ग्रहण ते मात्रा-आहारमात्रा; ए विनय वगेरे जेमा रहे छे ते 'विनयादिवृत्तिक' कहेवाय. अने तेवा धर्मने श्रीमहावीर पोते ज कहे एम इच्छु छु.
११. 'एवं देवाणुप्पिया! गंतव्वं ति युगमात्रभून्यस्तदृष्टिनेत्यर्थः. 'एवं चिहि अव्वं' ति निष्क्रमण-प्रवेशादिवर्जिते स्थाने संयमा-ssस्म-प्रवचन-बाधापरिहारेण ऊर्ध्वस्थानेन स्थातव्यम्, 'एवं निसीइअव्वं ति निषत्तव्यमुपवेष्टव्यम् , संदंशक-भूमिप्रमार्जनादिन्यायेनेत्यर्थः. "एवं तुयट्टिअव्वं ति शयितव्यं सामायिकोचारणादिपूर्वकम्, 'एवं भुंजिअव्वं' ति धूमाङ्गारादिदोषवर्जनतः. 'एवं भासिअव्वं' ति मधुरादिविशेषणोपपन्नतयेति. 'एवं उत्थाय' एवमुत्थायोत्थाय प्रमाद-निद्राव्यपोहेन विबुध्य विबुध्य, प्राणादिषु विषये यः संयमो रक्षा, तेन संयन्तव्यं यतितव्यम्, 'एतमाणाए' त्ति एतदनन्तरम् , आज्ञया आदेशेन, 'इरियासमिए' ति ईर्यायां गमने, समितः सम्यक् प्रवृत्तःईर्यासमितः, सम्यक् प्रवृत्तत्वरूपं हि समितत्वम्, 'आयाणभंडमत्तनिक्खेवणासमिए' त्ति आदानेन ग्रहणेन सह भाण्डमात्राया उपकरणपरिच्छेदस्य, या निक्षेपणा न्यासः, तस्यां समितो यः सः तथा, 'उच्चार' इत्यादि. इह च खेले' ति कण्ठ–मुखश्लेष्मा, सिचानक च नासिकाश्लेष्मा. 'मणसमिए' ति संगतमनःप्रवृत्तिकः, 'मणगुत्ते' त्ति मनोनिरोधवान्, 'गुत्ते' त्ति मनोगुप्तत्वादीनां निगमनम् , एतदेव विशेषणायाहः-'गुत्तिदिए' ति. 'गुत्तबंभयारी' ति गुप्तं ब्रह्मगुप्तियुक्तम् , ब्रह्म चरति यः सः-तथा, 'चाइ' त्ति संगत्यागवान् , 'लज्जु' त्ति संयमवान् , रज्जुरिव वा रज्जुरवक्रव्यवहारः, 'धन्ने' त्ति धन्यो धर्मधनं लब्धेत्यर्थः. 'खंतिखमे' त्ति क्षान्त्या क्षमते, न तु असमर्थतया, योऽसौ क्षान्तिक्षमः, जितेन्द्रियः, इन्द्रियविकाराभावात् , यच्च प्राग 'गुप्तेन्द्रियः' इत्युक्तम् , तदिन्द्रियविकारगोपनमात्रेणाऽपि स्यादिति विशेषः. 'सोहिए' त्ति शोभितः-शोभावान् , शोधितो वा निराकृतातिचारत्वात्, सौहृदं मैत्री सर्वप्राणिषु, तद्योगात् सौहृदो वा. 'अणियाणे' ति प्रार्थनारहितः, 'अप्पुस्सुए' त्ति अल्पौत्सुक्यः-त्वरारहितः, 'अबहिल्लेसे ति अविद्यमाना बहिः संयमाद् बहिस्तात् , लेश्या मनोवृत्तिर्यस्यासावबहिर्लेश्यः, 'सुसामण्णरए' ति शोभने श्रमणत्वे रतः, अतिशयेन वा श्रामण्यरतः 'दंते' त्ति दान्तः क्रोधादिदमनात्, द्वयन्तो वा राग-द्वेषयोरन्तार्थ प्रवृत्तत्वात्. 'इणमेव' त्ति इदमेव प्रत्यक्षम्, 'पुरओ का ति अग्रे विधाय, मार्गानभिज्ञो
मार्गज्ञनरमिव पुरस्कृत्य वा प्रधानीकृत्य, विहरति आस्ते इति. श्रीभगवंतनी शि- ११. ['एवं देवाणुप्पिया! गंतव्यं ति] हे देवानुप्रिय ! एक धूसरा जेटली जग्यामां आगळ दृष्टि राखीने चालवु. ['एवं चिट्ठिअव्वंति ]
हे देवानुप्रिय ! जे जग्याए घणा लोको नीकळता न होय अने पेसता न होय ते जग्याए संयमने, आत्माने अने प्रवचनने बाधा न थाय ते प्रकारे उभडक रहे-उभा रहे. [एवं निसीइअव्वं' ति | संडासा अने बेसवानी जग्याने प्रमार्जीने उपयोगपूर्वक बेसबु. ['एवं तुयट्टि अब्बति]
खामण.
१. 'ण' शब्द वाक्यना अलंकार माटे छे. २. अहीं पेली विभक्तिर्नु वहुवचन लोपाएलं. छे. ३. अहीं 'क्त' प्रत्यय भावमां पण छ:-श्रीअभय. For Private & Personal Use Only