Book Title: Ratnatrayina Ajwala
Author(s): Kumarpal Desai
Publisher: Anukampa Trust Prakashan
Catalog link: https://jainqq.org/explore/032349/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ radoljhaTInI ajavALa pravacaLakAra*nAcArya vijayavallabhasUrijI | - saMpAdaka.S. kumArapALa desAI Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI araviMdabhAI panAlAlanA eMsImA varSanA zubha-praveza prasaMge prakAzita graMthazreNI-1 zanatrayInAM ajavALAM yugavIra AcArya zrI vijayavallabhasUrijI mahArAja ja anukaMpA TrasTa prakAzana che Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanakAra AcAryazrI vijayavallabhasUrijI mahArAja saMpAdaka DaoN. kumArapALa desAI prakAzaka anukaMpA TrasTa 13/bI caMdranagara sosAyaTI, jayabhikhkhuM mArga, pAlaDI, amadAvAda-380 007. mudraka bhagavatI oNphaseTa 15/sI baMsIdhara esTeTa, amadAvAda-380 004. kiMmata vIsa rUpiyA 6 oNgasTa, 1997 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdara samarpaNa zrI araviMdabhAI panAlAla zeTha Page #5 -------------------------------------------------------------------------- Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAjana-paraMparAnA yazasvI dhAraka zrI araviMdabhAI panAlAla samagra dezamAM gujarAtanI mahAjana paraMparA virala gaNAya che ane e paraMparAmAM gujarAtanA zreSThioe potAnI pratibhA ane pramANikatAthI AgavuM pradAna karyuM che. zrI araviMdabhAI panAlAla AvI uttama ane umadA paraMparAnA yogya dhAraka che ane temanAM dvArA anekavidha dharmakAryo thayAM che. 1918nI chaThThI ogasTe gujarAtanA gauravazALI kuTuMbamAM zrI araviMdabhAIno janma thayo. zeTha haThIsiMha kesarIsiMha ane harakuMvara zeThANInA jevI samartha vyaktionA e prapautra thAya. zreSThivarya haThIsiMha kesarIsiMhe amadAvAdamAM haThIbhAInI vADI temaja anya pAMca jinAlayonuM nirmANa karyuM, e pachI emanA patnI harakuMvara zeThANIe gujarAtanI nArInI bAhozI, kAryadakSatA ane tejasvitAno paricaya Apyo. A harakuMvara zeThANIe amadAvAdanA utkRSTa jinAlaya haThIbhAInI vADInA anupama ane kalAmaya jaina derAsaranuM nirmANakArya pUrNa karyuM. jemanI pUjAo Aje paNa samagra samAjanA kaMThe vase che tevA pU. zrI vIravijayajI mahArAjanI nizrAmAM harakuMvara zeThANIe amadAvAdathI zrI sametazikhara mahAtIrthano cha'rI pALato saMgha kADhIne nUtana ItihAsa racyo hato. A uparAMta teoe amadAvAdathI zrI zatruMjaya tIrthano saMgha kADhyo hato. emaNe vidyA kSetre amadAvAdamAM prathama myunisipala skUla banAvavAmAM ane mAnavasevAnA kSetre amadAvAdanI sivila hospiTalanA nirmANamAM mahattvanuM yogadAna karyuM. emanI AvI yazasvI ane bahuvidha sevAo joIne rANI vikToriyAe "neka nAmadAra sakhAvate bahAdura'no khitAba ane meDala Apyo hato. zrI araviMdabhAInA pitA zrI panAlAla umAbhAI zeTha jaina sAhityanA UMDA abhyAsI hatA. teo evuM kaDakaDATa saMskRta bolI zakatA hatA ke emanI saMskRta vANI sAMbhaLIne sahu koI AnaMda vibhora banI jatA hatA. zrI zatruMjaya tIrthanA Agama maMdiranI tathA navaraMgapurA jaina derAsaranI zilAsthApanavidhi emanA zubhahaste thaI hatI. teo zrI jIvadayA maMDaLI (muMbaI)nA amadAvAdanA sthApaka pramukha banyA hatA. emanI jIvaMdayA, anukaMpA ane jJAnaprasAranI bhAvanA zrI araviMdabhAIne vArasAmAM maLI. - Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI araviMdabhAInA mAtA mahAlakSmIbahena atyaMta dhArmika manovRttivALA hatA. parvomAM to emanI tapazcaryA cAlatI, paraMtu anya divasomAM paNa vividha tapazcaryAo cAlyA karatI hatI. zrI araviMdabhAInA nAnA choTubhAI lallubhAI jhaverI vidyAzALAnI dharmapravRttimAM satata pravRtta rahetA hatA ane zrI araviMdabhAIne dharmapravRttinA prAraMbhika saMskAra emanI pAsethI maLyA. zrI araviMdabhAInA lagna zrI zerisA tIrthanuM nirmANa karanAra zrI sArAbhAI DAhyAbhAInA suzIla ane dharmaparAyaNa putrI padmAbahena sAthe 1941nI bIjI phebruArIe thayA. zrI araviMdabhAIe amadAvAdanI Ara.sI. hAIskUlamAM meTrIka sudhI abhyAsa karyo. A samaye emanA sahAdhyAyIomAM zrI araviMdabhAI narottama, zrI rameza caMdulAla jhaverI, zrI bakubhAI camanalAla maMgaLadAsa ane zrI navanItabhAI raNachoDalAla parIkha jevA mahAnubhAvo hatA. mAtra sattara varSanI vaye zrI araviMdabhAIe potAnA pitAnA eksaporTa-ImporTanA vyavasAyamAM jhUkAvyuM. aThThAvIsa varSe to teo milomAM zAInIMgamAM vaparAtA "sego phlora' mATe siMgApora ane baTAviyAnA videza pravAse gayA. A samaye teoe saLaMga poNA be mahinA videzamAM rahIne potAnA vyavasAya aMge kAmagIrI bajAvI. amadAvAdanI cAlIsa jeTalI milo emanI pAsethI sego phlora' letI hatI. tetrIsa varSanI vaya sudhI zrI araviMdabhAIe sego phlorano vyavasAya karyo, tyArabAda zrI mathuradAsa vasanajI khImajInI InDiyana globa Isyuransa kaMpanImAM brAMca menejara tarIke saphaLa kAmagIrI bajAvI. A kaMpanI pAse aMbikA eralAInsanI ejansI hatI ane enA dvArA saradAra vallabhabhAI paTela ane e samayanA anya agragaNya rASTravAdI netAone AjhAdInI caLavaLamAM vimAnI sevA pUrI pADI hatI. 1952mAM zreSThivarya zrI kasturabhAI lAlabhAIe atula kaMpanI sthApI ane tenI gujarAta rAjyanI sola seliMga ejansI zrI araviMdabhAInI kaMpanIne ApI hatI. 1971mAM zrI araviMdabhAI para perAlisisano humalo thatAM teoe vepAra-dhaMdhAmAMthI nivRtti lIdhI ane saghaLuM dhyAna dharmakAryomAM kendrita karyuM. tIrthonA vahIvaTanA anubhavamAM zrI araviMdabhAIne gujarAtanA mahAna pratibhAzALI zreSThivarya zrI kastUrabhAI lAlabhAInuM pratyakSa mArgadarzana maLyuM. dharmasaMsthAno vahIvaTa kevI rIte karavo, emAM AvatA praznone kaI rIte ukelavA ane tIrthonA jirNoddhAra aMge kaI rIte Ayojana karavuM - e badhI bAbatono Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlyavAna anubhava zreSThivarya zrI kastUrabhAI pAsethI pratyakSa rUpe maLyo. zrI jesalamera tIrtha ane zrI kareDA pArzvanAtha tIrthano jIrNoddhAra zrI kastUrabhAInA mArgadarzanathI karyo. anya yAtrAmAM paNa teo zrI araviMdabhAIne sAthe laI jatA hatA. pariNAme yAtrAnuM puNya ane anubhavanuM bhAtuM baMne araviMdabhAIne ekasAthe maLyA. zreSThivarya zrI kastUrabhAInI karakasarayukta vahIvaTa ane jhINavaTabharI dRSTi - A be bAbato araviMdabhAIne sparzI gaI. pa.pU. AcArya zrI rAmacaMdrasUri mahArAja vidyAzALAmAM rahetA hatA ane teozrI tyAre araviMdabhAIne tyAM gocarI mATe padhAratA hatA. saMsArIkALamAM pa.pU. siddhisUrijI (bApajI mahArAja) ma. pAse pU. A. rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAja zAstrAbhyAsa karatA hatA ane e samaye araviMdabhAInA mAtuzrI mahAlakSmIbena paNa pU. bApajI mahArAja pAse dhArmika abhyAsa mATe AvatA hatA. pa.pU. A. rAmacaMdrasUrIzvarajI ma. pAsethI derAsarano vyavasthita vahIvaTa kaI rIte karavo tenI UMDI samaja maLI ane jirNoddhAranA kAryamAM paNa mUlyavAna mArgadarzana maLyuM. pU. rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjanI AjJAthI araviMdabhAIe gaMdhAra tIrthano jirNoddhAra pUro karAvyo ane teonI AjJAthI hastagiri tIrthanA kAryamAM UMDo rasa lIdho ane jyAM AvazyaktA thaI tyAM A tIrtha nirmANamAM zrI kAMtibhAI jhaverIne sAtha pUro pADyo. AjathI cAlIsa varSa pahelA potAnA mAmA jIvaNalAla choTAlAla saMghavInI sAthe rahIne mAtara tIrthano jirNoddhAra karAvyo. amadAvAdanA lAvaNya sosAyaTInA jinAlayanA nirmANamAM emano apUrva sahayoga maLyo. banArasamAM zrI pArzvanAtha bhagavAnanA janmakalyANaka sthaLe nirmita jinAlayamAM ane haidrAbAdamAM zrI kulapAkajI jinAlayanA jirNoddhAramAM sakriya phALo Apyo. AvI rIte rAMtejanuM zrI bAvana jinAlayanuM kArya emanA sAthane pariNAme zakya banyuM. dilhI-hastinApura pAse nirmANa thaI rahelA aSTApadajInA maMdirano zilAsthApanavidhi zreSThivarya zrI zreNikabhAI kasturabhAInI sAthe rahIne karI haMtI. muMbaInA vAlakezvara vistAramAM caMdanabAlAnuM sapheda ArasanuM jinAlaya emanI dekharekha heThaLa taiyAra thayuM. Ama bhAratanA koIpaNa jinAlayanA nirmANamAM zrI araviMdabhAIe tana, mana ane dhanathI sahayoga Apyo. bhAratanA doDhasothI vadhu tIrtho ke jinAlayono jirNoddhAra aMge teoe mArgadarzana ane madada ApyAM che. I. 1974mAM amadAvAdathI zrI zerisA tIrtha, zrI vAmaja tIrtha, zrI Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhoyaNI tIrtha ane zrI zaMkhezvara tIrthano charI pALato saMgha kADhyo. zrI bhoyaNI tIrthamAM mAtuzrI mahAlakSmIbenanA zreyArthe upadhAna tapanI ArAdhanA karAvI. - teo zrI mahAvIra svAmI jaina derAsara (amadAvAda: phatAsA poLa), zrI zreyAMsanAtha jaina derAsara (amadAvAda: phatAsA poLa), DahelAno upAzraya, zrI gaMdhAra jaina TrasTa (gaMdhAra), zeThANI harakuMvarabA sarakArI upAzraya (amadAvAda) zrI sarasvatIbena jaina pAThazALA TrasTa (amadAvAda) zrI mahAvIrasvAmI jaina derAsara (rAmajImaMdira poLa : amadAvAda), zrI haripurA sumatinAthajI TrasTa (haripurA) jevI saMsthAonA pramukhapade kAmagIrI bajAve che. bhAratamAMthI videzamAM gayelA jaino potAnI dharmasaMskRti sAthe laIne paradeza gayA hatA. A jainoe emanA jaina senTaro dvArA dharma ArAdhanA mATe derAsaro taiyAra karyA. amerikAnA hyusTana, losa-eMjalisa ane DeTroITa jevA zaheromAM nirmita thayelA jinamaMdiramAM zrI araviMdabhAI panAlAlanI preraNA, mArgadarzana ane sAthe upakAraka banI rahyA. AmAM paNa amerikAmAM jamIna kharIdIne sarvaprathama taiyAra thayelA losa eMjalisanA jinAlayamAM teoe pote prabhujInI pratimAo mokalI hatI. zrI araviMdabhAI emanA apAra utsAha ane kAryazaktinA baLe aneka saMsthAomAM ucca hoddA para birAjamAna che. teo zrI zaMkhezvara tIrtha, zrI bhoyaNIjI tIrtha, zrI jesalamera tIrtha, kareDA pArzvanAtha derAsara, kalola jaina derAsara, hastagiri jaina derAsara TrasTa, vardhamAna tapa AyaMbila saMsthA ane pU. A. zrI rAmacaMdrasurIzvarajI mahArAja TrasTa vagere saMsthAonA TrasTI tarIke kAryarata che. 1997nI chaThThI oNgasTe zrI araviMdabhAI panAlAla 79 varSa pUrA karIne 80mA varSamAM pravezyA che. Aje paNa teo apAra utsAhathI dharmakAryo kare che. vizvamAM jyAM jyAM jinamaMdironA nirmANanI pravRtti cAlatI hoya tyAM tyAM zrI araviMdabhAInI preraNA ane mArgadarzana maLatA rahe che. emanI kAryazakti ane nirNayazaktine kAraNe emanA dvArA jJAna-prasAra, jinAlaya-nirmANa tIrthono jirNoddhAra ane jIvadayAnI anekavidha pravRtti thatI rahe che. teo svastha ane nirAmaya svAthya sAthe jinazAsananI sevA karatuM sudIrgha jIvana jIve ane samAjane emanI zaktithI suvAsita karatA rahe e ja abhyarthanA. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ------ ------ 30 -- -- ------ -- -- 8 d 4 ---- anuma 1. IzvaranuM svarUpa-------------- 2. IzvarazraddhAnA ajavALe ------------ 3. paramAtmAnuM nivAsasthAna ---------- 4. sAcI sevAbhakti------------ 5. AtmA ane paramAtmA ------- 6. sat, cit ane AnaMdanI oLakha ---- 7. AtmoddhAranuM amRtatattva 8. samAjoddhArano mULamaMtra 9. ratnatrayano prakAza ------------- 10. samyagdarzanano prabhAva -------- 11. namo nANassa ------- 12. cAritrya e ja dharma --------- 13. dharmakaLAmaya jIvana ----- 14. dharmanuM sAcuM svarUpa ----------- 15. puNya ane pApanuM rahasya------ -------------------------- H T TP ------- 1 37 --------------- 148 169 ---- 188 207 226 ---- 243 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mukhya Adarzo mArA jIvananA traNa mukhya Adarzo : AmAM paheluM, AtmasaMnyAsa; bIjuM, jJAna prasAra ane trIjuM, zrAvaka-zrAvikAono utkarSa - zrI vijayavallabhasUrIzvarajI Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 IzvaranuM svarUpa IzvaranuM svarUpa yaM zaivAH samupAsate ziva iti brahmeti vedAntino / bauddhA buddha iti pramANapaTavaH karteti naiyAyikAH // arhannityatha jainazAsanaratAH karmeti mImAMsakAH / so'yaM vo vidadhAtu vAJchitaphalaM trailokyanAthaH prabhuH // A che ApaNAM cha darzanonuM maMgaLAcaraNa, AmAM paramAtmAne bhinnabhinna nAmathI oLakhanArAM vibhinna darzanonA matanI spaSTa rajUAta che. zaiva dharmIo tenI upAsanA zivarUpe kare che, vedAntadarzanane mAnanArA tene brahma kahe che, bauddho tene buddha kahe che, nyAyadarzanamAM mAnanArA tene kartA tarIke varNave che. jainazAsanamAM zraddhA dharAvanAra tene arhat kahe che ane mImAMsako tene karma kahe che. bhale teo judAjudA nAmathI oLakhAtA hoya paNa ApaNe to temanA svarUpa ane temanI upAsanA vize vicAra karavo joIe. vaidikadharma Izvarane niraMjana-nirAkAra kahe che, jainadharma tene siddha paramAtmA kahe che. khristIdharmamAM tene 'gaoNDa' ane islAmadharma tene 'khudA' tarIke darzAve che. zIkha loko tene 'kartAra' kahe che tathA bIrapaMthI ene 'sAMI' kahe che, koI ene 'rAma' kahe che, koI 'hari' ke 'viSNu' kahe che. pArasIdharmamAM tene azo jarathrusta kahyA che. bhinnabhinna deza ane prAMtamAM dUdhane judAMjudAM nAme oLakhavAmAM Ave 1 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. koI ene "dUdha' kahe che, koI "kSIra' to koI dugdha', koI "hAlu to koI pAlu', koI vaLI para' kahe che to koI milka' kahe che. zuM AvA bhASAbhedane lIdhe dUdhanA guNa badalAI jAya kharA ? kadApi nahIM. e ja rIte paramAtmAnAM nAma alaga alaga hovA chatAM paNa enA svarUpamAM koI judApaNuM nathI. paramAtmAnuM svarUpa to pachI savAla e thAya che ke AvA vibhinna nAmavALA IzvaranuM svarUpa kevuM che ? eka kavie paramAtmAnA sAcA svarUpanuM A pramANe varNana karyuM che : jaya he, jaya he, jaya bhagavAna. ajara, amara, akhileza, niraMjana, jayati siddha bhagavAna. dhruva... agama, agocara, tuM avinAzI, nirAkAra, nirbhaya, sukharAzI, nirvikalpa, nirlepa, nirAmaya, niSkalaMka, niSkAma... || jaya he || 1 || karma na kAyA, moha na mAyA, bhUkha na tiraSA, raMka na rAyA, eka svarUpa arUpa, agurulaghu, nirmala jyoti mahAna.... || jaya he !. he anaMta ! he aMtaryAmI ! aSTa guNonA dhAraka svAmI, tuja vinA bIjo deva na joyo, tribhuvanamAM abhirAma || jaya he || A che IzvaranuM vAstavika rUpa ! jene vaidikadharmamAM amara [kadI mRtyu pAme naha), ajara [kadI vRddhi thAya nahIM, azarIrI [zarIrarahita-nirAkAra] ane niraMjana [nirlepa), niSkalaMka [koI paNa prakArano doSa, AkSepa ke kalaMka jemanA AtmAmAM nathI], nirAmaya [roga-zokarahita], akarma [ATheya karmo (karmabaMdhana)thI rahita], nirmoha [moharahita], mAyArahita, sudhA-tRSArahita, dareka prakAranA mAnavIya pada [rAjA, raMka, zeTha AdithI rahita, arUpa [rUpa, raMga, AkRtithI rahita] pavitra jyoti svarUpe varNavavAmAM Avyo che. tene jainadharmamAM siddha Izvara kahyo che. vyAkaraNa anusAra siddha' zabdano artha A pramANe thAya che - 'sitaM bhAtaM aSTakarmANi yasyA'sau siddhaH' 'siddhAni sarvakAryANi yasya saH siddhaH' 'siddhaM prAptaM sAdhyaM yenA'sau siddhaH' jenAM ATheya karmabaMdhana (janma-maraNanA kAraNabhUta) naSTa thaI gayAM ratnatrayInAM ajavALAM Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che tene siddha kahe che, athavA to jenAM sarva kAryo siddha thaI gayAM che ane jene koI paNa kArya karavAnuM bAkI rahyuM nathI, eTale ke je kRtakRtya thaI gayA che tene paNa siddha kahe che. jeNe potAnA sAdhya(mokSa)ne prApta karI lIdhuM che tene siddha kahe che." Ano artha e ke janma, jarA, maraNa ane tenA kAraNarUpa karmabaMdhanothI mukta thaIne potAnA sAdhyane prApta karI cUkyA che, kRtakRtya thaI gayA che, tene siddha kahevAmAM Ave che. gItAnI bhASAmAM kahuM to - 'yad gatvA na nivartante taddhAma paramaM mama' jyAM jaIne AtmA pAcho nathI karato, te mAruM (IzvaranuM) paramadhAma (mokSa) che." siddha bhagavAnanI stutimAM paNa kahyuM che - 'sivamayalamaruamaNaM tamakkhayamavvAvAhamapuNarAvitti __siddhi gaI nAmadheyaM ThANaM saMpattANaM namo jiNANaM' je kalyANakArI, nirupadrava, acaLa, rogarahita, anaMta, akSaya, avyAbAdha hoya ane jyAMthI pAchA AvavAnuM na hoya, evI siddhagati nAmaka sthAnane prApta karI cUkyA che, tevA rAgadveSavijetA siddha paramAtmAne namaskAra." maharSi pataMjalie yogadarzanamAM AvAM ja lakSaNo darzAvyAM che. _ "kleza karmavipAkAzayairaparAmRSTaH puruSavizeSaH IzvaraH" je kleza (kaSAya), karma, karmaphaLa tathA vAsanAothI saMpUrNa rahita che, tevA mahApuruSa (viziSTa AtmA) Izvara che." IzvaranA A svarUpane mAnavAmAM koIne koI paNa prakArano vAMdho Avato nathI. IzvaranuM A svarUpa bhAratanA badhA mukhya dharmone mAnya che. zabdo bhale judA hoya, vastutattva to eka ja che, paraMtu AjakAla keTalAka dhanAlpa, dhanADha ke pApAtmA sattAdhArI mAnavIo Izvarane jovA-sAMbhaLavA ke samajavA nathI mAgatA. eka dharmAtmAe eka lobhAdha vyaktine upadeza ApavAno prayatna IzvaranuM svarUpa Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karyo. upadezanI kazI asara thatI na hovAthI dharmAtmAe kAgaLanI eka nAnakaDI cabarakhI para "Izvara' zabda lakhIne pUchyuM, "zuM tuM Ane joI zake che? AnA viSe jANI zake che ?" eNe uttara Apyo, "hA." paraMtu barAbara e ja zabdanI sAme dharmAtmAe eka suvarNamudrA rAkhIne pUchyuM, "zuM hajI paNa A zabdane joI zake che ke enA viSe jANI zake che ?" te lobhAnya pApAtmAe cokhkhuM kahyuM, "nahIM." Ano artha e che ke manuSyanI dRSTinI sAme lobharUpI suvarNamudrA athavA abhimAnarUpI sattA ke adhikAra hoya to ene Izvara viSe jANavAnI, sAMbhaLavAnI ke mAnavAnI vAta sUjhatI nathI. tenI dRSTi para e vicArono kALo gADha paDado paDI jAya che ane tene pariNAme A bAbato IzvaranA svarUpane samajavA detI nathI. Izvara eka ke aneka ? pahelo mahattvapUrNa savAla e thAya che ke Izvara eka che ke aneka ? jainadarzana A viSayamAM nizcaya ane vyavahAra baMne dRSTie vastutattvanuM vizleSaNa kare che. nizcayanI dRSTie saMsAranA badhA AtmAomAM Izvara che. AthI ja kahevAyuM che ke "appA so paramappA" eTale ke "AtmA ja paramAtmA che." "siddhAM jaiso jIva hai, jIva so hI siddha hoya / karmamaila kA AMtarA, bUjhe biralA koya // " sAmAnya AtmA ane siddhanA AtmA vacce satya (pAramArthika) daSTie kazuM aMtara nathI, paraMtu pAdhika (karmabaMdhana) daSTie aMtara che. vedAMtadarzana A vAtanI puSTi karatAM kahe che - 'ekamevAdvitIyaM brahma' 'sarvaM khalvidaM brahma' nada nAnAti vivana ' brahma ane Izvara eka ja che, bhinna nathI. Akho saMsAra brahmarUpa che. A saMsAramAM aneka kazuM nathI." Ama chatAM vedAMtadarzana ekAnta nizcayardaSTinI vAta kare che ane teNe vyavahArapakSane choDI dIdho che. jyAre jainadarzane vyavahArika dRSTithI paNa kathana karyuM che ke nizcayardaSTithI ratnatrayInAM ajavALAM che. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmA-AtmasvarUpanA saMbaMdhamAM eka che tethI sAmAnya AtmA ane viziSTa AtmAmAM koI bheda nathI, paraMtu vyAvahArika dRSTithI tenA karmabaddha ane karmamukta ema be bheda paDe. bIjA zabdomAM kahIe to saMsArI ane siddha (mukta) ema be prakAra thAya. A dRSTikoNathI jainadarzane IzvaranI mukhya traNa zreNI batAvI che : (1) siddha Izvara (2) mukta Izvara ane (3) baddha Izvara. siddha Izvara evA siddha paramAtmA. - mukta Izvara zarIradhArI hovA chatAM cAra ghAtI (AtmAnA guNono sIdho nAza karanAra) karmone naSTa karyAM che. rAgadveSathI mukta che. mAtra cAra aghAtI karma zarIranA kAraNe bAkI che, evA paramo5kA2I jina, tIrthaMkara, arihaMta, kevalI, sarvajJa, jIvanmukta, vItarAga ke avatArI puruSa mukta Izvara kahevAya che. - ATha karmothI mukta, azarIrI, niraMjana, nirAkAra - baddha Izvara A zreNImAM siddha ane mukta Izvara sivAya saMsAranA tamAma karmabaddha jIvano samAveza thAya che. emanAmAM Izvaratva vidyamAna hovA chatAM paNa teo karmonA ke (anya darzano anusAra) mAyAnA paDadA(AvaraNa)thI DhaMkAyelA hovAne kAraNe suSupta rahe che. hA, evuM kharuM ke keTalAka jIva potAnA suSupta ke pracchanna Izvaratvane pragaTa karavA mATe puruSArtha kare che. vaidika dharmane mAnanArA Izvarane eka mAne che, tyAM aneka paNa mAne che. jo evuM na hota to zrImad bhagavadgItA AvuM kema kahe ? 'IzvaraH sarvabhUtAnAM hRddeze'rjuna ! tiSThati / ' 'he arjuna ! Izvara badhAM ja prANIonA hRdayapravezamAM vase che.'' pariNAme sAbita thAya che ke badhA ja AtmAomAM Izvaratva vaseluM che. koI ene pragaTa kare che ane koInuM apragaTa rahe che. Agha zaMkarAcArya vedAMtadarzanamAM lakhe che sAceyaM vedabAhlevarakalpanA aneka prakArA ( 2 - 2 - 37) / vaidika matathI judA matamAM mAnanArAo paNa Izvarane aneka prakAranA mAne che.' IzvaranuM svarUpa 5 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddha Izvara koNa thaI zake? jainadharma eTalo udAra ane vyApaka dharma che ke te deza, veza, liMga, dharma, saMpradAya, jAti, jJAti vagere vartuLone oLaMgIne pratyeka tattvanuM vizleSaNa kare che, AthI ja teno nirNaya ekapakSIya ke ekadezIya hoto nathI. e sarvagrAhI dRSTikoNathI vicAra karyA bAda ja vastuno nirNaya Ape che. jyAre enI samakSa evo prazna Ubho thayo ke zuM jainadharmamAM sAdhuvezamAM dIkSita thayelI vyakti ja potAnI sAdhanA dvArA siddha Izvara thaI zake ke anya koI dharma, saMpradAya, veza AdimAM dIkSita thayelI vyakti paNa thaI zake ? jainadharme spaSTa zabdomAM kahyuM - Izvara koInA ekAdhikAra(Monopoly)nI bAbata nathI. ahIM to sAdhanAnI vAta che. koIpaNa vyaktinI sAdhanA koIpaNa mAdhyama dvArA thaI hoya, paraMtu tene pariNAme jo ene vItarAgatA, nirvikAratA, nirmohatA, niSkaSAyatA ane karmabaMdhanamuktatA prApta thaI hoya to te siddha Izvara banI zake che. pachI bhale te A (jaina) saMghamAM dIkSita hoya ke jainetara saMghamAM, tIrthaMkaranI pAse dIkSita thayelo hoya ke anya koInI pAse. A (jaina) vezamAM dIkSita thayelo hoya ke anya vezamAM, strI hoya, puruSa hoya ke napuMsaka hoya; gRhastha hoya ke gRhatyAgI hoya. nIce mujabanA paMdara prakAromAMthI koI paNa prakAre te sAdhanA karI zakyo hoya, to te siddha Izvara thaI zake che. A che e paMdara prakAro - tIrthasiddha, atIrthasiddha, tIrthaMkarasiddha, atIrthaMkarasiddha, svayaMbuddhasiddha, pratyekabuddhasiddha, buddhabodhitasiddha, svaliMgasiddha, anyaliMgasiddha, gRhIliMgasiddha, strIliMgasiddha, purUSaliMgasiddha, napuMsakaliMgasiddha, ekasiddha ane anekasiddha." tIrthasiddha - A tIrtha(saMgha)mAM rahIne ratnatrayanI sAdhanA karI hoya. atIrthasiddha - A saMghane badale anya saMghamAM rahIne ke saMghamAM sammilita thayA vinA sAdhanA karI hoya. tIrthaMkarasiddha - tIrthaMkaranI pAse dIkSita thaIne athavA to tIrthaMkaranI hAjarImAM temanI samakSa ja siddha thayA hoya, te tIrthaMkarasiddha kahevAya che. atIrthaMkarasiddha - tIrthaMkaranI pAse dIkSita thayA na hoya athavA to A ratnatrayInAM ajavALAM Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthaMkaranI hAjarImAM temanI samakSa dIkSita thayA vinA sAdhanA karI hoya. svayaMbuddhasiddha - jemane svayaM zAna thaI gayuM hoya ane sAdhanA karI hoya tevA sAdhako. pratyekabuddhasiddha - koI paNa sajIva ke nirjIva padArthone jovAthI saMsAra pratye vairAgya Upajyo hoya ane jeo potAnA AMtarika baLathI ja sAdhanAnA mArga para cAlI nIkaLyA hoya, teo pratyekabuddhasiddha kahevAya che. buddhabodhitasiddha - je koI paNa jJAnI puruSano pratibodha meLavIne sAdhanAmArga para cAlatA hoya ane e rIte sAdhanAmAM pAraMgata thayA hoya. svaliMgasiddha - potAnA dharma-saMpradAyanA jANItA veza(jaina veza)ne dhAraNa karIne, sAdhu banIne sAdhanAmAM pravINa thayA hoya. anyaliMgasiddha - jaina saMpradAya sivAyanA anya koI paNa saMpradAyano sAdhuveza dhAraNa karyo hoya ane temAM jJAna, darzana, cAritryanI sAdhanA dvArA vitarAgatA Adi prApta karIne siddhatva prApta karyuM hoya. strIliMgasiddha - strIzarIramAM jJAna-darzana, cAritranI sAdhanA karIne siddhatva prApta karyuM hoya. jemake marudevI, caMdanabALA, rAjimatI ane bhagavatI mallinAtha tIrthaMkara vageree nArIzarIramAM ja utkRSTa sAdhanA dvArA potAno samasta karmakSaya karIne siddhatva prApta karyuM hatuM. mULabhUta rIte to AtmA strI ke puruSa nathI. zarIra strInuM hoya ke puruSanuM hoya, te mahattvanuM nathI, mahattva che enI sAdhanAnuM. purUSaliMgasiddha - puruSazarIramAM ratnatrayanI sAdhanA karIne siddhatva prApta karyuM che. napuMsakaliMgasiddha - napuMsakarUpamAM paNa potAnI tIvra sAdhanA dvArA karmabaMdhanone toDIne siddhatva prApta karyuM hoya. ekasiddha - ekasAthe eka ja siddha thayA hoya. anekasiddha - jeo ekasAthe eka nahIM, paraMtu aneka vyakti siddha thayA hoya. pachI bhale teo bhinnabhinna sthaLethI, judAjudA veza, deza, paMtha, liMga ane zarIra dvArA sAdhanA karIne siddhatvane pAmyA hoya. huM IzvaranuM svarUpa Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhatva(Izvaratva)prAptimAM pAyAnI bAbata sAdhanA che, AthI jainadharmae sAdhanA para vizeSa bhAra mUkyo che. bAhya veza ke kriyAo para nahIM. uttarAdhyayana sUtramAM bhagavAna mahAvIre spaSTapaNe kahyuM che - 'na vi muMDieNa samaNo, na oMkAreNa baMbhaNo / na muNI raNNavAseNa, kusacIreNa " tAvaso // ' mAthuM muMDAvavAthI zramaNa thavAtuM nathI. kArano japa karavAthI brAhmaNa banAtuM nathI. nirjana vanamAM rahevAthI muni thavAya nahIM ane kuzAvastra dhAraNa karavAthI koI tapasvI thato nathI." Izvara vize vivAda ahIM prazna e thAya che ke Izvarane jeo kartA, dhartA, hartA mAne che temanA matamAM ane jainadarzananA matamAM samanvaya kevI rIte thaI zake ? Izvarane kartA-hartA mAnavAmAM kayo mahAlAbha chupAyelo che? hakIkatamAM UMDANathI vicArIe to pratyeka mAnavInA hRdayamAM beThelo Izvara (zuddha AtmA) potAnAM karmonA kartA, dhartA ane hartA che. A daSTie IzvarakartutvanI vAtano meLa maLe che. A sivAya anya koI Izvara(niraMjana, nirAkAra, siddha)ne jo koI karmonA kartA-dhartA mAnIe to pakSapAta, anyAya Adi AkSepa siddha-Izvara para thaze. AthI "zrImad bhagavadgItAmAM kahyuM che - __'na kartRtvaM na karmANi lokasya sRjati prabhuH / na karmaphalasaMyoga svabhAvastu pravartate // ' paramAtmA (Izvara) lokanA kartRtva ane karmonA graSTA nathI. te karmaphaLa saMyoganI racanA paNa karato nathI. phakta svabhAva eTale ke pratyeka padArthanI svAbhAvika pravRtti athavA pratyeka jIva potAnA karmamAM pravRtti karavAmAM tathA tenAM phaLa bhogavavAmAM ane karmonAM baMdhanane toDavAmAM svataMtra che. pANininuM sUtra "svataMtra: vartA"no A ja abhiprAya che. kartA vyakti potAnAM zubha ke azubha karmo karavAmAM svataMtra che, tethI Izvara(siddha paramAtmA)ne A vivAdamAM nAkhavA nahIM e ja ucita che. saMta tulasIdAsa "zrI rAmarita mAna'mAM paNa A vAta bhagavAna rAmanA mukhe abhivyakta kare che - 8 ratnatrayInAM ajavALAM kalAkAra Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'karma pradhAna vizva kari rAkhA / jo jasa karaI (so) tasa phala cAkhA // ' je loko Izvarane sukha-duHkhanA dAtA mAne che ane sAruM-khoTuM, saMpatti-vipatti badhuM ja IzvaranI icchAthI sAMpaDe che ema mAne che tevA lokonA mananuM samAdhAna Izvarane kartA nahIM mAnavAthI kevI rIte thaze ? niraMjana, nirAkAra Izvara to A badhAthI sAva nirlepa che. te koInI pAsethI kaMI leto nathI ke koIne kaMI Apato nathI, to pachI Izvarane kartA-dhartA mAnavA aucityapUrNa che? vAta evI che ke bhaktinI bhASAmAM Izvara(niraMjana, nirAkAra, siddha)ne ja nahIM, paNa ApaNe ApaNA upakArI vaDIlone, "A badhuM tamAruM ja ApeluM che. tamArA pratApathI ja A saghaLuM banyuM che. A saghaLI dhanasaMpatti tamArA kAraNe prApta thayelI che." evuM vAraMvAra kahIe chIe. vAstavamAM vaDIloe A badhuM nathI ApyuM, paraMtu kRtajJatA ane vinaya darzAvavA mATe athavA potAno aham ocho karavA mATe AvuM kahevAmAM Ave che. A rIte niraMjana, nirAkAra paramAtmA prati bhakti vyakta karavAnI dRSTithI ane potAnuM ahaMkatva (huM karuM chuM, meM karyuM, evo ahaMkAra) miTAvI devA mATe bhaktinI bhASAmAM AvuM kahevAmAM Ave che. jainadharmamAM zraddhAnI vAta paramAtmAnI stuti ke prArthanA karatI vakhate bhaktinI bhASAmAM AvuM kahe che. vastutaH siddhAMta A che - "sukhasya duHkhasya na ko'pi dAtA, paro dadAtIti kubuddhireSA / ahaM karomIti vRthAbhimAnaH svakarma sUtra-prathito hi lokaH // " sukha ane duHkhane ApanAra koI nathI. koI bIjA e Ape che e samajaNa yathArtha nathI. huM ja karuM chuM evuM abhimAna khoTuM che. saMsAra potapotAnAM karmo (karmabaMdhano)thI baMdhAyelo che. A daSTie aupacArikarUpe Izvarane kartA (nimittakartA) mAnavAmAM koI paNa dharma ke darzanane koI paNa muzkelI naDatI nathI. ane mukta Izvara (tIrthaMkara, arihanta ke - IzvaranuM svarUpa Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avatArI puruSa) to zarIradhArI hovA chatAM paNa jagatanuM aharniza kalyANa ane upakAra karatA rahe che, AthI eka rIte to samAjaznaNa, mAnavajAtinA trAtA, taraNatAraNahAra hovAne kAraNe temane jagatanA traNa ke nimittakartA mAnavAmAM koIne kaMI vAMdho nathI, kAraNa ke te dharmamaya saMgha(samAja)nI racanA sthApanA kare che. AthI kahyuM che - "thatistha nine dharmamaya tIrtha(saMgha)nI sthApanA karavAvALA jina". sAmAnya mANasa vipatti ke AphatanA samaye gabharAI jAya che. kyAreka evA samaye tene sAMsArika vyaktionI koI sahAya maLatI nathI. e samaye te vyakti konI pAsethI pairya, AzvAsana ke AlaMbana meLave ? ethI bhagavAnane prArthanA kare che - "bhagavAna, mArI rakSA karo. huM DUbI rahyo chuM. ApattimAM AvI paDyo chuM. mane ugAro vagere. IzvaranI sAcI prArthanA AvI prArthanA karanAra paramAtmAne ja tAraka ane uddhAraka mAne che, paraMtu je Izvarane AvA nathI mAnatA teo vipattinA samaye zuM karaze ? vipattinA samaye sAmAnya mANasa bALaka jevo banIne bhagavAnanI pAse rakSA ane baLanI prArthanA kare che, paraMtu te mATe potAnI pAse je baLa ane sAmarthya che teno upayoga na kare to te tenuM ghora ajJAna che. bhagavAna baLa ke sAmarthya ApatA nathI, paraMtu nirbaLa vyakti pahelAM potAnuM pUratuM baLa lagAvyA pachI jue che ke, mAruM baLa have AgaLa kAma nathI ApatuM tyAre bhagavAna pAse khUTatuM baLa ApavA ke rakSaNa karavAnI prArthanA kare che. Ama karavuM e kaMI kharAba nathI, paraMtu e dhyAnamAM rAkhavAnuM ke eka bAju bhagavAnanI AjJAo, Adezo ane nirdezone ThukarAvatA jaIe, pApakarma karatA jaIe, jagata sAthe kharAba vyavahAra karatA jaIe ane bIjI bAju Apatti AvavAthI, te duSkarmo mATe pazcAttApa paNa karyA vinA ane tene tyAgavAno saMkalpa karyA vagara ja bhagavAna pAse bacAvavAnI ke ugAravAnI prArthanA karavAmAM Ave to te ajJAnatA che. A sAcI prArthanA na gaNAya. te IzvaranI viDaMbanA karavA samAna haze. A kAraNathI jJAnI ane dharmAtmA puruSa AvI ApattinA samaye bhagavAnane doSa ApatA nathI ke bhagavAnane (rakSaNa ratnatrayInAM ajavALAM 10 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mATe) prArthanA karatA nathI, paraMtu potAnAM duSkarmone ja doSa Ape che. pote karelAM duSkarmonA phaLano vicAra karIne pazcAttApa kare che. tenA prAyazcitta ke daMDasvarUpe japa-tapa kare che ane bhaviSyamAM AvAM duSkarma na karavAno vicAra ke saMkalpa kare che. Ama karyA pachI paNa ke Ama karavAmAM potAnuM baLa ochuM paDe to bhagavAnane e prArthanA kare che ke, "re prabhu ! amane AtmabaLa Apa, ke jethI krodhAdi vikArothI ame parAjita na thaIe ane Apattine samabhAvapUrvaka sahana karI zakIe." A prArthanA bhAvuktA, bhakti ane vivekapUrvakanI che. AmAM siddhAMta para koI AMca AvatI nathI. jo potAnA dvArA karAyelA karma(baMdhana)nuM zubha ke azubha phaLa bIjA ApI zake che, to to svayaM zubha kArya karavuM ke pApakarmothI dUra rahevuM nakAmuM che, kAraNa ke jo Ama thAya to to koI paNa vyakti pApakarma karIne paNa duSkarmaphaLanA samaye bhagavAnane vinaMtI karIne ke bhagavAnanI samakSa mAphI mAgIne te duSkarmathI chuTakAro meLavI leze. dharmAcaraNa karIne ke pApakarmonuM prAyazcitta karIne temane choDAvavAno to vicAra ja nahIM kare. Ama karavuM e to IzvaravAdano durupayoga haze. sAmAyika pAThamAM kahyuM paNa che - 'svayaM kRtaM karma yadA'tmanA purA, phalaM tadIyaM labhate zubhAzubham / / pareNa dattaM yadi labhyate sphuTaM svayaM kRtaM karma nirarthakaM tadA // ' AtmAe pahelAM je kaMI paNa karmo karyA che, tenuM ja te zubha ke azubha phaLa meLave che. jo bIjA dvArA phaLa prApta thAya, to e spaSTa che ke potAnAM karelAM karma nirarthaka che.' IzvaraprApti kaI rIte thAya ? aneka lokonA manamAM e prazna satata ghumarAyA karato hoya che ke Izvara maLe kaI rIte? tenI prApti mATe zuM karavuM joIe ? kaI sAdhanA amane IzvaraprApti karAvaze ? ghaNA loko IzvaraprApti mATe nadIomAM snAna kare che, tIrthonI yAtrA kare che, keTalAMya judAMjudAM kriyAkAMDa kare che, paraMtu varSo sudhI AvI - IzvaranuM svarUpa 11 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kriyAo karavA chatAM temanuM jIvana IzvaraprApti mATe anukULa ke anurUpa banatuM nathI. tenuM kAraNa e che ke teo A vibhinna kriyAone IzvaraprAptimAM sahAyaka samajavAne badale tene mULa sAdhana ane kyAreka to sAdhya samaje che. vAstavamAM A badhI kriyAo to mokSaprAptimAM sahAyaka che. jema gADha aMdhakAramAM cAlanArA yAtrI mATe prakAza sahAyaka bane che, te prakAza pachI baeNTarIno hoya, phAnasano hoya ke dIpakano paNa hoI zake. jo koI prakAzanA bhinnabhinna prakAra mATe laDatA-jhaghaDatA rahe, to potAnA dhyeya sudhI pahoMcI zakatA nathI, tyAM ja aTakI jAya che. A rIte sAdhako judAjudA kriyAkAMDonA prakAro joIne temAM ja mUMjhAI jAya che. jo emAMthI koI eka prakAranA kriyAkAMDane grahaNa karIne AgaLa vadhe nahIM to temanI paramAtmAprAptinI yAtrA tyAM ja sthagita thaI jaze. jainadarzanamAM spaSTapaNe kahyuM che 'samyavarNana-jJAnavAritrANi mokSamArga' / tattvArthasUtra 9/9 'samyak zraddhA, samyak jJAna ane samyak cAritra A traNeya maLIne mokSano mArga bane che. arthAt A traNeya paramAtmA sudhI pahoMcavAnAM sAdhana che.' 1 Ano artha e che ke jyAre manuSyanI zraddhA paramAtmatattva para, kalyANanA mArga para, satya, ahiMsA, asteya, brahmacarya, aparigraha Adi vrato ane niyamo tema ja kSamA, dayA Adi dharmatattvo para dRDha thaI jAya che, te pachI game teTalAM saMkaTo AvI paDe, game teTalAM pralobhano ke bhaya Ave, tema chatAM paNa A kalyANakArI tattvo parathI zraddhA na Dage ane kalyANanA A mArganuM sAcuM jJAna hoya eTale ke tenA svarUpanuM yathArtha jJAna hoya, tenuM pAlana karavAmAM AvatAM vighno, mUMjhavaNo tathA tenuM nirAkaraNa karavAnA upAyanI pUrepUrI jANakArI hoya, vaLI agAu karelAM kalyANakArI tattvo para cAlavAnI pUrepUrI tamannA hoya, tyAre ja paramAtmAnI prApti thaI zake che. keTalAka loko ema mAne che ke phakta bhagavAnanA nAmanI mALA pheravI levAthI ke mAtra bhagavAnanuM nAma levAthI ja bhagavAnanI prApti ratnatrayInAM ajavALAM 12 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaI jAya che, paraMtu A koI sasto sodo nathI. potAnA jIvanamAM durguNone na taje ane potAnuM jIvana sudhAre to nAmasmaraNano kazo artha nathI. samyapha darzana, samyapha jJAna ane samyapha cAritra(vaidika bhASAmAM bhakti, jJAna ane karma)nuM sakriya AcaraNa karavuM e ja saci-AnaMda(Izvara)ne prApta karavA barAbara che. samyagudarzana (kalyANamArga vagere tarapha sAcI zraddhA-bhakti) thavAthI satnI prApti thAya che ane sat hoya, to jJAna paNa samyapha thaI jAya che, eTale ke cita(jJAna)nI prApti thAya che. A baMnenI sAthe jyAre samyaka cAritranuM pAlana thAya che, tyAre jIvanamAM akSaya ane zAzvata AnaMdanI prApti thAya che. nAmasmaraNa, jApa, pUjApATha ke anya kriyAo to bhAvanA ane abhyAsane udIpta karavA mATe sahAyaka che. jevI rIte ghaDo banAvavA mATe mATI lAvavAmAM gadheDo paNa kuMbhArane sahAyaka che. ThaMDo, cAkaDo paNa mATInA piMDane ghumAvavA mATe ane ghaDo vagere vastuo banAvavA mATe sahAyaka thAya che, te ja rIte vividha sAdhano Izvara-prAptinI bhAvanAne sateja karavA mATe ane japa, tapa ane vrata, niyama Adino abhyAsa karavAmAM sahAyaka che. AthI kahevAyuM che - "Izvara maLe na gaMgA nahAye, Izvara maLe na bhasma lagAye, Izvara maLe na jaTA rAkhe, Izvara maLe na dhUNI dhakhAye || 1 || bhakti tIrtha ho, jJAna jaLa ho, sadAcAranuM jJAna, tene ja maLe che bhagavAna. || 2 || samyaka darzana, caritra samyaka samyaka hoya jJAna, ene ja maLe che bhagavAna. || 3 || kodha, mAnathI dUra ja rahe, mAyA, lobhane kadI na rahe, viSayAsaktimAM na paDato, rAga-dveSanI manamAM na jaDatA, zAMta, nagna, saMtuSTa, saraLa ho, anAsaktinI khANa, tene ja maLe che bhagavAna." || 4 | vivecana parathI Apa samajI gayA hazo ke IzvaranuM svarUpa zuM che ? tenA keTalA prakAra che ? koNa vyakti siddha-Izvara banI zake che ? vaLI IzvaraprAptino mukhya kayo mArga che ?- --- IzvaranuM svarUpa 13 che Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tamane mAro Agraha che ke tame siddha paramAtmA(Izvara)nA svarUpano yathArtharUpathI vicAra karIne potAnA aMtaHkaraNamAM IzvaratattvanI tarapha AgaLa vadhavAno prayatna karazo, to tame tamArA jIvanane saphaLa banAvI zakazo. sthaLa : goDIjIno upAzraya, pAyadhUnI, muMbaI samaya : vi.saM. 2008, Aso suda 9 14 ratnatrayInAM ajavALAM ratnatrayInAM ajavALAM. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IzvarazraddhAnA ajavALe Aje mAre Izvara (siddha bhagavAna) para AsthAnA saMbaMdhamAM tamArI samakSa keTalIka vAto kahevI che. Aje jagatamAM jhaDapathI loko nAstiktA tarapha vizvAsa dharAvavA lAgyA che. dharma ane Izvarane DhoMga samajIne tenA para zraddhA rAkhavI ke IzvaramAM vizvAsa rAkhavo ane Aphata mAne che athavA to hAthe karIne baMdhanamAM phasAvuM ema gaNe che. jainadharma vaijJAnika dharma che. e pratyeka bAbatane buddhi, tarka ane yuktinI eraNe kase che ane kasoTImAM pAra UtaryA pachI ja emAM AsthA rAkhe che. nAstiko, bhautikavAdIo ane cArvAkanA darzanamAM mAnanArA kahe che ke Izvarane mAnavAnI jarUra ja zI che ? Izvara AMkhothI najaronajara dekhAto nathI, to pachI tene mAnavo zA mATe ? nAstika ke cArvAka vicAradhArAmAM mAnanArAo IzvaranA astitvamAM zraddhA dharAvatA nathI. teo kahe che ke A jagatamAM je najaronajara che te ja mAnya ane vizvasanIya che. A lokathI bhinna evI AtmA, paraloka, Izvara Adi kapoLakalpita bAbato che. temanA mata pramANe surve satyam'. (AMkhe dekhAya te ja satya che.) IzvarazraddhAnA ajavALe. 15 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A siddhAMta anusAra cArvAkavAdIo IzvaranuM kadAca samarthana kare che, to te paNa rAjAnA rUpamAM. kema ke rAjA nigraha-anugraha karavAmAM samartha che, aizvaryazALI che tethI te ja Izvara che, paraMtu 'AMkhe dekhAya teTaluM ja mAnya ane vizvasanIya che' A vAta tarkathI khaMDita thaI jAya che. cArvAka ke nAstika vicAradhArA dharAvanArA lokoe potAnA paradAdA(prapitAmaha)ne potAnI AMkhothI joyA nathI, chatAM paNa emane mAnavuM paDe che ke temanA paradAdA hatA. koI nAstikanI patnI videzathI patra lakhe ke 'mArI kUkhe putrajanma thayo che.' zuM pelo nAstika potAnI AMkhothI joyA vagara ja putrajanmanI vAta mAnI leze ? hA, jarUra mAnaze. A rIte koI nAstikanA videzamAM vasatA putrano patra AvavAthI te ema kahe che ke A mArA putrano patra che,' jyAre teno putra to pratyakSa nathI. AMkhothI vIjaLI ke havA dekhAtI nathI, paraMtu vIjaLI dvArA thatAM kAryo paMkho cAlavo, mazIno cAlavAM, prakAza Apavo, hITara dvArA garamI pedA thavI vagere kAmone joIne anumAna karAya che ke vIjaLI che. pAMdaDAM hAlatAM hoya, ThaMDI lahera AvatI hoya, to A badhAthI vagere anumAna karI zakAya ke havA che. A ja rIte nAstikamAM nAstika vyakti paNa pratyakSa uparAMta anumAna, Agama (Amravacana) Adine pramANa mAnIne svIkAre che, to pachI Izvara aMge mAnavAmAM AnAkAnI ke Apatti zA mATe ? - -- Izvara dvArA thatAM kAryo athavA to IzvaranI mahattAne joIne IzvaranA astitvanuM anumAna karI zakAya. vaLI rAgadveSa vinAnA doSarahita, sarvajJa mahApuruSonAM vacana (Agama) paNa Ama kahe che, to pachI Izvarane mAnavAmAM koI muzkelI hovI joIe nahIM. ApaNA cittamAM rahelAM jJAna ke vidyAne ApaNe narI AMkhe joI zakIe chIe kharA ? vidyA ke jJAnane koI pratyakSa batAvI zake kharuM ? Ama chatAM vidyA ke jJAnanA kArya ke vyavahArane joIne kahI zakAya ke amuka vyaktimAM jJAna che tethI e vidyAvAna che. IzvarIya svarUpano vyavahAra ke kArya jenAmAM dekhAya, te Izvara kahevAya. rAgadveSarahitatA (vItarAgatA) ane nirdoSatA dharAvanArane sarvajJa vItarAga kahevAya. 16 ratnatrayInAM ajavALAM Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAstiko rAjAne Izvara mAne che, paNa A rAjA na to vItarAga che, na to nirdoSa che, ke na to e aSTakarmabaMdhanathI mukta che. rAgadveSarahitatA, kaSAya-upazAMtatA, nirdoSatA vagere guNo vattA-ochA pramANamAM manuSyomAM rahelA che, te to anubhavasiddha che. AvA utkRSTa guNone AMzika rUpe ApaNe ucca sAdhakomAM joIe chIe. to pachI teo pUrNa rUpe upara varNavelA guNo dharAvatA hoya tevI vyaktine jIvanamukta, vItarAga, kevalI, Izvara ke siddha-Izvara kahevAmAM vAMdho zuM ? rAjAnI sarakhAmaNImAM to A jIvanamukta Izvara ke siddha-Izvara ghaNA caDiyAtA che. jo koI IzvaranA nAmathI ja bhaDakIne bhAgI jatA hoya, to tenA badale teo koI bIjA nAmathI tene mAne. ene avyakta zakti kahe, prakRti kahe ke pachI bIjA koI nAmathI bolAve. koIne mAnyA vinA chUTako ja nathI. cha viziSTa lAbha Izvara para zraddhA rAkhavAthI zuM lAbha thAya ? sAmAnya rIte phAyadAnI vAta vyaktine tarata AkarSe che. IzvarazraddhAthI koI hAni nathI, balka aneka lAbha che. mukhya cha lAbha che. sau prathama lAbha e che ke paramAtmA para zraddhA rAkhavAthI manuSya ApattinA samudramAM DUbI gayo hoya, cotarapha saMkaTonAM vAdaLAMthI gherAyelo hoya, tema chatAM saheje gabharAto nathI. jo e IzvaranA kartRtvamAM mAnanAro hoya to vicAre che ke, "A duHkha, saMkTa ke vipatti bhagavAnano ja prasAda che. A nimitte bhagavAna mArI kasoTI karI rahyA che. jo huM A parIkSAmAM niSphaLa jaIza to mArI bhakti apUrNa, ekAMgI ane svArthI che." saMta tukArAmano putra mAMdo paDyo tyAre jIjIbAIe kahyuM ke tame Ane mATe koI deva-devInI mAnatA kema nathI rAkhatA ? saMta tukArAma bolyA, "mAnatAmAM huM mAnato nathI. mAre to pAMDuraMga(bhagavAna viSNu)no AdhAra che. temanA para pUro bharoso che. te je kaMI karaze te sAruM ja karaze." saMta tukArAmano putra mRtyu pAmyo tyAre paNa putraviyogamAM teo raDyA nahIM. . IzvarazraddhAnA ajavALe Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIjIbAIe kahyuM, "tamAro priya putra avasAna pAmyo tema chatAM tamane AMsu nathI AvatAM ? kema dhrusake ne dhrusake raDatA nathI ?" tukArAme kahyuM - "re mere dAnavodI, gAtAM huM sonA sArI" AvA to mArA koTAnakoTi(karoDo) janmomAM putrajanma laIne mRtyu pAmyA. e pramANe A paNa mRtyu pAmyo. tethI huM AgalA janmanA putranA viyoga mATe rudana karuM ke AnA mATe AkraMda karuM? konA mATe rahuM ?" rUMve rUMve IzvarazraddhA hoya, tenuM A jvalaMta udAharaNa che. kharo Izvarabhakta duHkha ane saMkaTanA samaye paNa IzvarazraddhA choDato nathI. te e ja vicAre che - viSa vismaraNaM tatha, samUhuM saMbhALyuM prapoH " paramAtmAnuM vismaraNa thavuM e vipatti che ane paramAtmAnuM satata smaraNa thavuM e saMpatti che." daDha IzvarazraddhA dharAvanArI nArIno eno eka putra mRtyu pAmyo. tenA mana para putraviyoganI gherI asara thaI. paraMtu bIjI ja kSaNe ene IzvaranuM smaraNa thayuM. eNe vicAryuM - "bhagavAna mArI kasoTI kare che ke mane Izvara para prema che ke mArA putra para ? A duHkha e duHkha nathI, paNa Izvarano prasAda che." te Izvarabhakta nArIe potAnA patine, gharanAM svajanone ane paDozIone sAMtvanA ApI. apUrva zAMti tathA samabhAvathI putraviyoganuM duHkha sahana karyuM. IzvaramAM zraddhA rAkhanArI vyakti pahelAM to e vicAre che ke A duHkha, vipatti ke saMkaTa mArA ja koI pUrvajanmanAM azubha karmonuM phaLa che. eka zAhukAranI jema mAre A devuM hasI hasIne cUkavavuM joIe. A saMkaTone samabhAvapUrvaka sahana karavo joIe. jo te Apatti ane Aphatane sahana karavAmAM tenuM AtmabaLa ochuM paDe to te paramAtmAne prArthanA kare che ke - "gAvoditAmaM samAvimuttamaM hiMtu ! siTI siddhi mama visaMta " ratnatrayInAM ajavALAM. 18 ka Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "siddha paramAtmA ! Apa mane svasthatAbodhi(samyakajJAna)no lAbha ane uttama samAdhi (samabhAvamAM masta rahevAnI zakti) Apo. he siddhezvaro ! tame mane siddhi pradAna karo athavA siddhi (mukti) prApta karavAnI preraNA Apo. A rIte potAnI utkRSTa zraddhAne kAraNe Izvarabhaktane paramAtmA pAsethI Atmazakti, samyakajJAna, samatA ane svasthacittatAnI preraNA maLatI rahe che. paramAtmabaLa pAmIne te kAmakrodhAdi zatruo sAthe parAkrama dAkhavIne laDI zake che. IzvarIya sahAya ane asIma zraddhAne baLe eno nizcitapaNe vijaya thAya che. bhAratIya dharmagraMthomAM aneka mahAna nArIonAM dRSTAMto che ke jemaNe saMkaTanA samaye na to prabhubhakti choDI ane na to paramAtmAne doSa Apyo, paraMtu Izvara prati daDha zraddhA rAkhIne, saMkaTone potAnAM duSkarmonAM phaLa samajIne temano sAmano karatI rahI. aMte to saMkaTomAMthI nirvina pAra UtarIne teo prabhubhaktimAM adhika lIna thaI gaI. bhakta prahalAdane hiraNyakazipue Izvarabhakti choDavA mATe keTalo vivaza karyo ! keTalAM kaSTa ApyAM ! paraMtu teNe gabharAIne Izvarabhakti choDI nahIM ke Izvarane doSa daIne enA pratyenI zraddhA khoI nahIM. kalanI phikara nahIM paramAtmA para vizvAsa rAkhanArane bIjo lAbha e che ke vyakti potAnI pAse vastuonI achata hovA chatAM tenA abhAvano anubhava karatI nathI. abhAvane pariNAme thatA abhAvothI duHkhI nathI thato. te to mAtra samatArUpI sAgaramAM DUbakIo mArato IzvarabhaktimAM lIna-prasanna rahe che. IzvaranI kRpA para eTalo dRDha vizvAsa hoya che ke bIjA divasa mATe paNa saMgraha karavAnI tene ciMtA hotI nathI. IrAnanA keramAna pradezamAM zAhazujA nAmano eka pavitra rAjavaMzI vidvAna ane jJAnI puruSa raheto hato. tene Izvara para aTala vizvAsa hato. tyAMnA saMta phakIro paNa tene pUjanIya puruSa mAnatA hatA. zAhazujAne saMtAnamAM mAtra eka putrI hatI. pitAnI mAphaka e ghaNI vivekI, zikSita, saMskArI ane IzvaramAM AsthAvAna hatI. IzvarazraddhAnA ajavALe. che ke 19 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka divasa ati dhanADhya kairama bAdazAhe zAhazujAne tenI putrI sAthe potAnuM lagna karAvI ApavA kahyuM, to teNe uttara Apyo, "mAre mArI putrInAM lagna koI rAjA nahIM, paraMtu tyAgI ane Izvara para aTala zraddhA dharAvanAra sAthe karAvavAM che." eka divasa zAhazujAe phakIranA vezamAM eka yuvakane tallInatAthI IzvaropAsanA karato joyo. tenI sAthe vAtacIta karavAthI jANavA maLyuM ke te umadA svabhAvano kAbela yuvaka che. phakIra vezadhArI e yuvakane zAhazujAe pUchyuM, "zuM tuM lagna karavA Icche che ?" muslima phakIro vivAhita hoya che, te yuvake kahyuM, "hA Icche to chuM, paraMtu mArA jevA garIba phakIrane koNa potAnI kanyA Ape ? mArI pAse to mAtra traNa dirahama che." zAhazujAe kahyuM, "tuM ciMtA na kara, huM tane mArI putrI paraNAvIza, paraMtu zarata eTalI ke Izvara para tAro aDaga vizvAsa rahevo joIe. je divase Izvara paranI tArI zraddhA DagI jaze te divase mArI putrI tane choDIne mArI pAse AvatI raheze." yuvake kahyuM, "e to ghaNI sarasa vAta. huM A zarata mAnya rAkhuM chuM, paraMtu traNa ja dirahamamAM lagnanuM kAma kevI rIte thaze ?" zAhazujA : "badhuM ja thaI jaze. tuM A traNa dirahamamAMthI roTalI, khAMDa ane mIThuM vagere laI Ava. huM tarata ja mArI putrInuM lagna tArI sAthe karAvI ApIza." phakIra yuvaka bajAramAM jaIne traNa dirahamanI vivAhanI sAmagrI laI Avyo. zAhazujAe potAnI putrInuM lagna tenI sAthe karAvI ApyuM. phakIra lagna karIne te kanyAne potAne ghera laI Avyo, paNa eNe jevo phakIranA gharamAM paga mUkyo, to joyuM ke pANInA kUMjA para eka roTalI mUkI hatI. A joIne kanyAe tarata ja kahyuM, "huM A gharamAM nahIM rahI zakuM." phakIra bolyo, "mane to pahelethI ja zaMkA hatI ke tuM rAjaparivAranI hovAthI mArI jhUMpaDImAM kadAca nahIM rahI zake ane mArA duHkha ane 20 ratnatrayInAM ajavALAM Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArI daridratAmAM bhAga nahIM paDAvI zake." chokarIe javAba Apyo, "huM tArI A jhUMpaDI ke daridratA joIne mArA piyara nathI jatI, paraMtu eTalA mATe jAuM chuM ke Izvara para tArI zraddhA aDaga nathI. Izvara para AdhAra rAkhavAmAM nirbaLa che. Aje zuM khAvuM tenI ciMtA tuM kAlathI kare che. mane mArA pitAe vIsa varSa sudhI pALI-poSI ane kahyuM hatuM, "huM tAruM lagna evA puruSa sAthe karAvIza, jenAmAM vairAgya ane pUrNa IzvarazraddhA hoya. mane Aje khyAla Avyo ke temaNe mAruM lagna evI vyakti sAthe karAvyuM che ke jene potAnI AjIvikA mATe Izvara para vizvAsa nathI." phakIranI AMkho UghaDI gaI. teNe gadgada kaMThe kahyuM, "A bhUlanuM prAyazcitta ?" te bolI, "prAyazcitta e ja che ke A gharamAM kAM to A roTalI raheze athavA huM rahIza." phakIre tarata ja e roTalI eka bhUkhyA mAnavIne ApI dIdhI, tethI e kanyAe phakIranA gharamAM rahevAnuM maMjUra rAkhyuM. A che IzvarazraddhAno lAbha ! IzvarazraddhAnuM lakSaNa ahIM batAvyuM che - "nAmAnAme sahu kude, vIgi marI tadA | samo niMdA-pasaMsAsu, tahA mANAvamANao // " IzvarazraddhA dharAvanAra sAdhaka lAbha ane geralAbhamAM, sukha ane duHkhamAM, jIvana ane maraNamAM, niMdA ane prazaMsAmAM tathA mAna ane apamAnamAM sadA sama rahe che." zrImad bhagavadgItA'mAM AlekhAyelAM paramAtmabhaktanAM lakSaNa AnI sAthe maLatAM Ave che. - "samaH zatrau ca mitre ca tathA mAnApamAnayoH / zItoSNa-sukhaduHkheSu samaH saGgavivarjitaH // tulayanindAstutiaunI saMtuSTo yena kenacit / aniketaH sthiramatirbhaktimAn me priyo naraH // " / je zatru ane mitra para, mAna ane apamAnamAM, zIta-uSNa ane . IzvarazraddhAnA ajavALe Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sukha-duHkhamAM sama rahe che, je AsaktithI rahita che ane niMdA ane stutimAM paNa sama rahe che, mananazIla, yathAlAbhasaMtuSTa, gharabAranI ciMtA nahIM karanAro, sthira buddhivALo che, evo bhakta mane priya che.'' pApakarmamAM pravRtta nahIM : IzvarazraddhAno trIjo lAbha e che ke AvI vyakti kadI pApakarmamAM pravRtta nathI thatI. pApakarmanI vAta AvatAM ja e khacakAya che, kAraNa ke te dRDha vizvAsa dharAve che ke Izvara to sarvajJa che. jo huM aMdhArAmAM ke kyAMka chupAIne paNa pApakarma ke kharAba karma karIza, to paNa enAthI to ghaTa-ghaTanI ke kaNa-kaNanI koI paNa vAta chupAelI rahetI nathI. mane A duSkarmonI sajA jarUra maLaze. sAmAnya mAnavIothI bhale huM vAta chupAvI zakIza, paraMtu IzvarathI to huM e vAta nahIM chupAvI zakuM. eka udAharaNa joIe eka utkRSTa sAdhanAvALA Izvarabhakta dharmaguru pAse eka divasa be yuvako ziSya banavA mATe AvyA. teo kahevA lAgyA, "gurujI, ame ApanA ziSya banavA icchIe chIe. Apa amane ApanA ziSya banavAnuM sadbhAgya Apo.'' gurue kahyuM, "bhAI, huM game tevA mANasone mArA ziSya banAvato nathI. sAcA Izvarabhakta hoya tene ja ziSya banavAne pAtra mAnuM chuM. pahelAM enI parIkSA karuM chuM ke Izvara para teno vizvAsa keTalo sudRDha che. "" baMne yuvakoe kahyuM, "gurujI, ame parIkSA ApavA taiyAra chIe. Apa jema iccho te pramANe amArI parIkSA karI zako cho. jyAre ame ApanI AjJAnuM pAlana karavAvALA ane pAkA Izvarabhakta siddha thaI jaIe e pachI ja Apa amane ziSya banAvajo, e pahelAM nahIM.'' guru vaikriya zakti dharAvatA hatA. emaNe potAnI zaktithI be nakalI kabUtara banAvyAM. jANe jIvatAM kabUtara ! gurue baMne yuvakone eka eka bUtara ApyuM ane evI AjJA karI ke, jyAM koI jotuM na hoya tevI jagyAe A kabUtarane mArIne ahIMyAM laI Avo.'' baMne yuvakoe kahyuM, "ApanI AjJA pramANe ame jarUra A kAma karIzuM.'' 22 ratnatrayInAM ajavALAM Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurue potAnI zarata punaH yAda karAvI, "mArI AjJAne dhyAnapUrvaka sAMbhaLajo. potapotAnA kabUtarane evI jagyAe mArajo, jyAM koI jotuM na hoya." baMnee vinayapUrvaka A AzAno svIkAra karyo ane potapotAnA kabUtarane laIne judI judI dizAmAM cAlI nIkaLyA. AmAM eka yuvaka avivekI hato. eNe zaheranI bahAra thoDe dUra jaIne joyuM to khetaramAM thoDAka mANaso UbhA hatA. AthI te enAthI paNa vadhAre AgaLa vadhyo to ghora jaMgala AvyuM. jaMgalamAM eka jagyAe vRkSonI saghana ghaTA hatI. aMdhAruM thavA AvyuM hatuM. A avivekI yuvake vicAryuM ke, "ahIMyAM to koI jotuM nathI, tethI A kabUtarane ahIMyAM ja mAruM to kevuM?" teNe tarata ja kabUtaranI garadana maraDI nAMkhI, ane pachI tene laIne guru pAse pAcho Avyo. gurue pUchyuM, "kema bhAI, AjJAnuM pAlana karIne AvyA ?" yuvaka kahe, "hA gurujI ! ApanI AjJA anusAra A kabUtarane mArIne lAvyo chuM." guru bolyA, "paraMtu te mArI zarata yAda rAkhI hatI ne ?" yuvaka kahe, "avazya ! meM evI jagyAe A kabUtarane mAryuM che ke jyAM koI ja jotuM na hatuM. ghora jaMgalamAM vRkSonI ghanaghora ghaTA vacce tene huM laI gayo hato." gurue krodhAvezamAM AvIne tene dhamakAvyo, "tuM mAro ziSya banavAne lAyaka nathI, kAraNa ke teM mArI AjJAnuM yathArtha rIte pAlana karyuM nathI. tuM kahe che ke meM A kabUtarane evI jagyAe laI jaIne mAryuM che ke jyAM koI jotuM na hoya, paraMtu jyAM ane jyAre te A kabUtarane mAryuM, tyAre tyAM tuM to A kabUtarane joto hato ane A kabUtara paNa tane jotuM hatuM, to pachI tuM evI kevI rIte kahI zake ke te A kabUtarane evI jagyAe mAryuM che ke jyAM koI ja jotuM na hatuM. vaLI Izvara to saghaLe vase che. e badhI jagyAe jue che. enAthI kazuM chUpuM rahetuM nathI." A sAMbhaLIne te avivekI yuvake AvezamAM AvIne kahyuM, "vAha gurujI vAha ! jo Ama ja hatuM to Ape pahelAM ja kahevuM joItuM hatuM. IzvarazraddhAnA ajavALe che 23 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tame pahelethI khulAso to karyo nahIM ane have kaho cho ke tuM joto hato, te jotuM hatuM, Izvara jotA hatA! doSa Apano che, mAro nahIM ! huM to mArI samajaNa pramANe ApanI AjJAnuM pAlana karIne lAvyo chuM." gurue kahyuM, "sAruM bhAI ! mAro ja doSa che, paNa huM tArA jevA Izvara para zraddhA na rAkhanAra yuvakane mAro ziSya nahIM banAvuM." te yuvaka ayogya sAbita thavAthI cAlyo gayo. evAmAM vivekI ane vinamra bIjo yuvaka kabUtarane jIvatuM ja laIne Avyo ane bolyo, "gurujI ! lyo A ApanuM kabUtara ! mane duHkha che ke huM ApanI AjJAnuM pAlana na karI zakyo." gurue pUchyuM, "he ziSya ! zuM kyAMya evuM ekAMta na maLyuM ke jyAM koI jotuM na hoya ?" yuvaka bolyo, "gurujI, ApanI pAsethI kabUtarane laIne huM eka jaMgalamAM gayo, paNa tyAM khetaramAM eka mANasa Ubho hato. pachI huM ethI ya AgaLa vadhyo. eka pahADanI pAchaLa koI mANasa na hato, paraMtu meM vicAryuM ke ahIMyAM sUraja to jue che, huM jouM chuM, A kabUtara paNa mane joI rahyuM che, tethI ahIM to kevI rIte mArI zakuM ? gurunI AjJA che ke jyAM koI na jotuM hoya tyAM Ane mAravuM, tethI huM ane tyAM paNa na mArI zakyo. te pachI huM eka guphAmAM gayo, jyAM sUraja joI zake nahIM, paraMtu AchA prakAzamAM huM kabUtarane joI zakato hato ane kabUtara paNa mane joI zakatuM hatuM. huM guphAmAM AgaLa vadhyo to tyAM eTalo gADha aMdhakAra hato ke khuda potAno hAtha paNa joI zakAya nahIM. meM vicAryuM ke ahIMyAM sUraja joto nathI, huM joI zakto nathI ane A kabUtara paNa joI zakatuM nathI. vaLI ahIMyAM anya koI prANI paNa nathI, je joI zakatuM hoya. basa ! ahIMyAM ja gurujInI AjJAnuM pAlana karuM. paraMtu bIjI ja kSaNe mane vicAra Avyo ke meM guruo pAsethI sAMbhaLyuM che Izvara ghaTa ghaTanI vAta jANe che. sarvajJa ane sarvatra che. enAthI koI paNa vAta chUpI nathI rahetI, pachI bhalene te ghora aMdhakAramAM ja kema na karavAmAM Ave. A dRSTie to bIjuM koI bhale na jotuM heya, paraMtu Izvara to jue che, eTalA mATe ja huM A kabUtarane kyAMya mArI na zakyo. paraMtu bIjI bAju gurue ApelI AjJAnuM zuM thaze ? A ratnatrayInAM ajavALAM . i24 24 . Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e vize vicAra karatAM mane ApanI apAra kRpAnuM darzana thayuM. gurujI ! Ape A kabUtarane mAravAnI AjJA ApIne mArI Izvara pratyenI AsthAnI parIkSA paNa laI lIdhI ane AvI kRpA karIne mane IzvarazraddhAnuM gahana rahasya paNa samajAvyuM. have ApanI AjJAnuM pAlana na karavA mATe Apa je kaMI daMDa mane Apazo te saharSa svIkAravA huM taiyAra chuM." gurue kahyuM, "dhanya che vatsa ! huM tArI IzvarazraddhAnI parIkSA karavA mAgato hato. A kasoTImAM tAro sAthI to niSphaLa gayo, paraMtu tuM saphaLa thayo che, eTale ja huM tane mArA ziSya tarIke svIkAravA taiyAra A mahAlAbha che IzvarazraddhAno ! sAco Izvarabhakta to svapnamAM paNa pApakarmano vicAra karI zakato nathI, to pachI te durAcaraNa karI zake ja kevI rIte ? IzvarI guNono avasara IzvarazraddhAno cotho lAbha e che ke manuSyane IzvarIya guNo prApta karavAnI preraNA sAMpaDe che. manuSya potAnA jIvanamAM jevo banavA icche che, tevI Adarza vyaktinA jIvanane potAnI najara samakSa rAkhe che. AvI Adarza vyaktinA uttamottama guNonuM smaraNa karIne tadanusAra potAnA jIvanamAM sAdhanA karIne e guNonI vRddhi kare che. jo koI chadmastha, apUrNa vyaktinA Adarzane dRSTi samakSa rAkhe to, AdarzanI apUrNatAne kAraNe enAmAM koI ne koI doSa hoya che. pariNAme AvI vyakti pratye manuSyane pUrNa AsthA nathI thatI, ane AsthA na thavAthI te tenAmAMthI guNa grahaNa karavAne badale kadAca doSa zodhavA mAMDe che, eTalA mATe ja pUrNa vItarAgI, sarvadoSamukta, sarvakarmamukta, azarIrI siddha Izvara ke siddha jIvanmukta tIrthakara ke kevalIno Adarza sAme rAkhI zakAya.) nirdoSa hovAne kAraNe temanA para daDha vizvAsa bese che ane te rIte japa dvArA IzvaranuM smaraNa karI zakAya che. temanAmAM rahelA vItarAgatA (rAgadveSarahitatA), kaSAya-muktatA, nirapaNuM, nirvikAratA, kSamA, dayA, vatsalatA, satya, ahiMsA, sevA, jJAna-darzana-caritra Adi uttamottama guNonI preraNA laIne jIvanamAM yathAzakti e guNo utArI zake. A IzvarazraddhAnA ajavALe rapa che Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAre kramazaH guNomAM vRddhi karIne sAmAnya sAdhaka paNa eka divasa Izvaratva prApta karI zake che. AthI kahyuM che ke " esa ghamme dhuve nice sAsae jiNadesie / sijjhAka sijyaMti cANeNa, sijjhirasaMti tahAvare // " - [uttarAdhyayana sUtra, a. 16, gA. 17] A dharma dhruva che, nitya che, zAzvata che, vItarAgapuruSo dvArA batAvelo che. A ja dharma (uttamottama guNasamUha) dvArA jIva siddha-Izvara banyA che, siddha bane che ane keTalAya siddha-Izvara banaze.'' saMkaTano sathavAro IzvarazraddhAno pAMcamo phAyado e che ke zreyaskara dharmakAryo ke zubhakAryomAM vighna ke saMkaTa Ave che te saMkaTa IzvaranA nAmasmaraNathI dUra thaI jAya che ane zreyaskara zubha kArya nirvighne pAra paDe che. bhaktinI bhASAmAM kahevAya che ke IzvaranuM nAmasmaraNa jApa ke dRDha vizvAsa dvArA zubha kAryomAM temanA AzIrvAda (bhalene parokSa rUpe) maLe che eTale ja prArthanA karavAmAM Ave che ke - siddhA siddhi mama vitaMtu / '' "tiSavarA me pasIvaMtu / '' ''siddha bhagavaMta mane siddhi pradAna kare, tIrthaMkara bhagavaMta mArA para prasanna ho.'' jainadharmanI dRSTie vicArIe to IzvaranA nAmasmaraNathI, temanA pratye namaskArathI, samasta pApakarmono nAza thAya che. A pApakarmomAM aMtarAya, asAtAvedanIya vagereno samAveza thAya che. bhaktinI bhASAmAM A ja Izvara dvArA prApta thayelA AzIrvAda che. AthI Izvarabhakta sAdhaka mATe kahevAmAM AvyuM che ke e pratyeka kArya ke pravRtti Izvarane dRSTi samakSa rAkhIne, enuM smaraNa karIne ane namaskAra karIne ja kare. Ama karavAthI enA kAryamAM ahaMkAra, phaLanI Asakti, rAgadveSa ke aMtarAyakarma jevA doSamAMthI UgarI jAya che ane potAnA jIvana-vyavahArane pavitra rAkhI zake che. 26 ratnatrayInAM ajavALAM Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samarpaNano AnaMda IzvarazraddhAno chaThTho lAbha che samarpaNabhAvanAno. jyAre koI paNa vastu, kArya ke pravRtti manuSya paramAtmAnAM caraNomAM arpita karIne karavA icche che, tyAre sarvaprathama to enAmAM ahaMkAra jAgato nathI. "huM karuM chuM ke meM karyuM," evuM gumAna thatuM nathI. AnA kAraNe sAhajika namratA Ave che, paraMtu AjakAla adhikAMza lokonI vRtti evI thaI gaI che ke teo koI kAma puruSArthathI kare ane temAM jo saphaLatA maLI jAya to kahevA mAMDe che ke "ame karyuM, tyAre thayuM." paraMtu jo koI kAmamAM asaphaLatA maLe ke koI Arthika nukasAna ke bImArI, Aphata, mRtyu vagere AvI jAya che to teno doSa bhagavAnane Ape che ane kahe che ke Izvare ghaNuM ja kharAba karyuM, IzvaranI AvI ja icchA hatI" vagere. hakIkatamAM to A IzvarakartutvavAdano durupayoga che. vAstavamAM, sArAM ke kharAba badhAM ja karmo mATe javAbadAra manuSya pote ja che, Izvara nahIM. chatAM paNa jo sArAM karmonA karanAra tarIke Izvarane mAnavAmAM Ave to manuSyamAM ahaMkartutvano doSa Avato nathI. jainadharmamAM paNa Izvara pratye samarpaNabhAvanAnI vAta kahevAmAM AvI che. A zabdomAM te batAvI che - ____ "tassa bhaMte ! paDikkamAmi, niMdAmi, garihAmi, appANaM vosirAmi / " he bhagavAna ! e duSkRtyathI huM mArI jAtane pAchI kheMcI lauM chuM. pazcAttApa (AtmaniMdA) karuM chuM. guru, vaDIlo ke samAja samakSa tene pazcAttApapUrvaka pragaTa karuM chuM ane potAnI jAtane (potAnA mana, vacana, kAyA ke kAyA sAthe saMbaMdhita jaDa ke cetana vastuno) vyutsarga karuM chuM - tamArAM caraNomAM samarpita karuM chuM." A che samarpaNabhAvanAnuM utkRSTa rUpa ! AvI bhAvanA IzvarazraddhA vinA Ave kevI rIte ? IzvarazraddhAnA A lAbha keTalo badho phAyado karAvanArA che. Izvarane na mAnavAthI thatI hAni siddha Izvarane na mAnanArA loko jema Izvarane kalpanAnI vastu gaNe che, tevI ja rIte svarga, naraka, punarjanma, AtmA, mokSa Adine paNa izvarazraddhAnA ajavALe ka racha Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpanA mAne che. AvI vicAradhArA dharAvanArA loko moTe bhAge svacchandI jIvana pasaMda kare che. teo potAnA jIvanamAM koI maryAdA, baMdhana ke niyaMtraNa IcchatA nathI. AhAra-vihAranA saMbaMdhamAM paNa AvA lokonA koI daDha vicAra hotA nathI. gamyAgamanA saMbaMdhamAM paNa teo mAnavIya maryAdAonuM pAlana karatA nathI. cArvAkadarzanano mata che - 'mAtRyoni parityajya viharet sarvayoniSu' mAtA sivAyanI dareka strI sAthe sahavAsa karo." Avo amaryAda yaunasaMbaMdha zuM samAjavyavasthAne surakSita rAkhI zake ? tevI ja rIte - "Eat, drink and be merry" "khAo, pIo ane majA karo" A paNa vicArasaraNImAM temanA bhAIo jevA bhautikavAdIono mata che. jemake AcArya bRhaspati kahe che - "yAvAjIvetsukhaM jIvet RNaM kRtvA ghRtaM pivet / bhasmIbhUtAya tehatha punarAma sutaH !" jyAM sudhI jIvo, tyAM sudhI sukhapUrvaka jIvo. (tapa, dharma mATe kaSTa sahana karavAnI tathA vratapAlana vagerenI zI AvazyakatA che ?) devuM karIne paNa ghI pIvuM joIe. A zarIra mRtyu pAmaze tyAre tene bhasma karI nAkhavAmAM Avaze, pachI pharIthI AvavAnuM nathI." Ano artha e ke jo dareka manuSya uparanI bAbatone anusarIne jIvana vyatIta karavA lAge to duniyAmAM koIne koI para vizvAsa na rahe. koI paNa samaye eka vyakti bIjI vyaktine mArapITa karI zake che. dago karI zake che, juThuM bolI zake, aprAmANiktA ane corI karI zake che, koI paNa strI sAthe AnaMda-vihAra karI zake che, game te rIte jIvana pasAra karIne dhanasaMgraha karI zake. ene na bhagavAnano Dara, na dharma para vizvAsa, na samAjanA nItiniyamo ke maryAdAonuM pAlana ! Ama thAya to AkhA jagatanI, samagra manuSyasamAjanI vyavasthA astavyasta thaI jaze. sukhazAMti cAlI jaze ane manuSya prANIthI paNa halakI kakSAno banI jaze. ucca sAdhanA mATe koI Adarza ke pratIka lakSavAmAM nahIM Ave, to manuSyano vikAsa aTakI jaze athavA to pAzavI yoniomAM ke dAnavI "ratnatrayInAM ajavALAM * 28 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoniomAM pharyA karaze. pachI to sAdhyane hAMsala karavAnI vAta to mAnavI mATe atyaMta dUranI vAta banI jaze. manuSyae AdhyAtmika kSetramAM IzvarazraddhAthI karelA vikAsa para pANI pharI vaLaze. A mAnavajAti mATe keTalI mahAna hAni gaNAya ! A badhI bAbatone lakSamAM rAkhIne paramAtmA para AsthA rAkhavI te dareka vyakti mATe anivArya gaNAya. IzvaranI sattA para vizvAsa na karavo e to potAnI jAta para vizvAsa na karavA samAna che. je manuSya potAnI jAta 52, potAnA AtmA para vizvAsa rAkhe che, teNe potAnA pUrvajo (mAtA, pitA, pitAmaha vagere) para vizvAsa karavo ja paDaze. jo pUrvajo para te vizvAsa kare che to paramapitA paramAtmA para paNa teNe avazya zraddhA rAkhavI joIe. AthI 'naMdIsUtra'mAM kahyuM che "navarDa nApiyAmo maLava - "jagatanA pitAmaha bhagavAna vijayI ho.'' A rIte IzvarazraddhA mAnavIjIvanamAM apUrva phaLadAyI che. jagatakalyANamAM e atyaMta Avazyaka ane sahAyaka tattva che. A ja zraddhAnA dorane pakaDIne to karoDo Astika puruSoe potAnI naukA saMsArasAgara pAra utArI che ane utAraze. IzvarazraddhAnA ajavALe O sthaLa : goDIjIno upAzraya, pAyadhunI, muMbaI samaya : saMvata 2006, kArtika vada 1 29 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramAtmAnuM nivAsasthAna IzvarazraddhAnI mahattA jANyA bAda have Izvarano vAsa kyAM che te vize joIe. keTalIka vyaktio Izvara (siddha) mATe ghaNA citravicitra prazno UbhA kare che. koI kahe che, "Izvara kyAM che ? AMkhothI to najare paDato nathI, to pachI emAM zraddhA TekavavI kaI rIte ? te kyAM vase che ? jyAM sudhI enA nivAsasthAnanI jANakArI na hoya tyAM sudhI tene svIkAravAnI ke zraddhA rAkhavAnI vAta kema vicArI zakAya ?' A pUrve ApaNe vicAraNA karI ke nizcayanayanI dRSTie samasta jIvomAM Izvarano vAsa che. koI enI bhItaramAM suSuptapaNe rahelA Izvaratattvane jAgrata kare che, to koI jAgrata karatA nathI. A vize judAjudA yugamAM lokoe judIjudI rIte A savAla uThAvyo che. eka udAharaNa joIe - eka jJAnI ane atyaMta dharmAtmA rAjavI hatA. teNe eka vAra potAnA paMDitone cAra prazno pUkyA, paraMtu koI te praznonA uttara ApI zakyA nahIM. teNe deza-dezAMtaramAM DhaMDhero piTAvyo ke je vyakti mArA A cAra praznono saMtoSakAraka uttara 4 huM ratnatrayInAM ajavALAM 30 thI Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Apaze, tene huM mAruM aDadhuM rAjya ApIza. A mATe hajAro vidvAno deza-paradezathI AvavA lAgyA, paraMtu rAjAnA praznonuM samAdhAna karavAmAM koIne saphaLatA na maLI. AvA asaphaLa vidvAnonI maMDaLI eka divasa potAnA khetara pAsethI pasAra thatI joIne eka kheDUte pUchayuM, "kema bhAI ! tame loko rojeroja rAjamahelanA dhakkA khAva cho, to kAraNa zuM che? pahelAM to ATalI moTI bhIDa kyAreya joI na hatI." paMDitoe rAjAnA DhaMDherAnI vAta karI ane enA cAra prazno kheDUtane kahI saMbhaLAvyA. A sAMbhaLIne kheDUta bolyo, "A praznonA uttara sAva saraLa che. tamArA jevA ATaluM badhuM bhaNelAgaNelA paMDito AnA uttara kema ApI zakatA nathI te ja mane samajAtuM nathI." paMDito bolyA, "to zuM tuM uttara ApIza zakIza?" kheDUta bolyo, "jo mane pUchavAmAM Ave to khAtarIpUrvaka kahuM chuM ke huM jarUra praznonA yogya uttarathI rAjAnA mananuM samAdhAna karI zakIza." A asaphaLa paMDito kheDUtane rAjadarabAramAM laI gayA. rAjasiMhAsana para birAjamAna rAjAne saMbodhita karatAM paMDitoe rAjAne kahyuM, "rAjanuM ! A kheDUta ApanA praznonA sAcA samAdhAnakAraka uttara ApI zakaze. tene pUcho. rAjAe pUchyuM, "bhagavAna kyAM rahe che ?" kheDUte sAmo prazno pUkyo, "bhagavAna kyAM nathI rahetA ?" rAjA niruttara thaI gayo. bIjo prazna pUchavAmAM Avyo, "bhagavAna zuM khAya che?" kheDUte javAba Apyo, "bhagavAna ahaMkAra khAya che." rAjAe pUchayuM, "Izvara kyAre hase che?" kheDUta bolyo, "jyAre bALaka mAtAnA udaramAM hoya che, tyAre te Izvarane vAraMvAra prArthanA kare che ke Izvara ! mane A aMdhakAramAMthI paramAtmAnuM nivAsasthAna 31 3 ka Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mukta karIne prakAzamAM laI jA. prakAza prApta karyA bAda huM mana, vacana ane kAyAthI tArI bhakti karIza, paraMtu janma letAM ja e mAnavI bhagavAnane bhUlI jAya che. manuSyanA AvA bhulakaNA svabhAvane joIne bhagavAna hase che." rAjAno aMtima prazna hato, "bhagavAna zuM kare che?" kheDUta bolyo, "huM haLa kheDI rahyo hato, mane A paMDito utAvaLe ahIM lAvyA che, e pachI kyAranoya huM ApanI sAthe bolI rahyo chuM. have tame jarA siMhAsana parathI nIce Utaro ane mane enA para besavA do. tamArA cothA praznano javAba zAMtithI siMhAsana para besIne ApIza." traNa praznonA uttarathI prabhAvita thayelo rAjA tatkALa siMhAsana parathI UThI gayo ane kahyuM, "jAo, tame thoDI vAra vizrAma karo. thAka UtaryA pachI huM mArA praznano uttara sAMbhaLIza." thoDo samaya vItyo. rAjAe pharI potAno cotho prazna pUchyo. kheDUta mauna rahyo. rAjAe traNa-cAra vakhata pUchyuM, tema chatAM kheDUte uttara na Apyo, tethI rAjAe jarA UMcA svaramAM kahyuM. kheDUte camakIne pUchyuM, "mArA uttarathI tamArA praznanuM samAdhAna nathI thayuM ?" rAjA bolyA, "teM mArA aMtima praznano uttara ja kyAM Apyo che ?" kheDUte kahyuM, "uttara to ApI dIdho che, paNa tame samajyA nathI. sAMbhaLo, pharIthI samajAvuM chuM. ekAda kalAka pahelAM huM sakhata tApamAM mAruM khetara kheDI rahyo hato. thoDA samaya pahelAM huM tamArI sAme Ubho hato ane A kSaNe rAjasiMhAsana para birAjamAna chuM, vaLI siMhAsana para birAjamAna thanAra Apa mArI sAme UbhA cho. basa, A rIte bhagavAna rAjAne raMka ane raMkane rAjA banato jue che. AkhA saMsAranI lIlA temanA jJAna-darpaNamAM jhaLakyA kare che. te aliptabhAvathI A saghaLuM joyA kare che." kheDUtanA uttarothI rAjAnA mananuM pUrNa samAdhAna thayuM. A vArtAno sArAMza e che ke bhagavAna sarvatra potAnA svarUpamAM birAjamAna che. koI te svarUpane pragaTa karI le che, to koI ajJAnAvasthAmAM . 32 ratnatrayInAM ajavALAM ka Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDIne te svarUpane vadhAre AcchAdita karI nAMkhe che. A mATe bhAratanA eka mahAna saMta kabIra kahe che - terA sAMI tujha meM jyoM puhupana meM vAsa / kasturI kA miraga jyoM phira phira TUTe ghAsa // jema phUlomAM temanI sugaMdha che tema tAro paramAtmA to tArI aMdara ja che, paraMtu jema kasturI mRga potAnI nAbhimAM rahelI kasturIne bhUlIne jhADIo vageremAM ghAsa sUMghI sUMghIne tene zodhyA kare che, te rIte tuM paNa tene bahAra zodhyA kare che. ____ "manuSya-dehamAsthAya channAste paramezvarAH" "52mezvara manuSyamita 4 chupAmevI cha." vartamAna samayamAM loko A tattvane samajatA nathI ane Izvarane zodhavA-pAmavA mATe jaMgalamAM bhaTakyA kare che eTale ke bAhya jagatamAM zodhe che. saMta kabIra A prakAranA lokone uddezIne kahe che - moko kahA~ DhU~Dhe tU baMdA, maiM to tere pAsa meM / nA maiM koI kriyAkarma meM, nA maiM joga-saMnyAsa meM nA maiM pothI, nA maiM paNDita, nA maiM kAsI-kailAsa meM / nA rahatA zrI dvArikA, nA rahatA jaganAtha meM nA maiM rahatA makkA madInA, nA rahatA himAlaya meM / nA rahatA maiM jaMgala saharA, rahatA meM vizvAsa meM // 3 // kahata kabIra suno bhAI sAdhU, saba svAsana kI svAsa meM / jo khoje to turata milU~ maiM, china bhara kI talAsa meM // 4 // vastutaH joIe to yathArtha Atmadarzana ja Izvaradarzana che. Izvarane kyAMya bahAra zodhavA karatAM potAnA AtmAmAM zodhavo joIe. kavi kahe che - khuda ko khuda meM DhUMr3ha, khuda ko tU de nikAla / phira tU khuda kahegA, khudA ho gayA hU~ maiM // 1. 4AranI bhASAmA aso - "ghaTa ghaTa merA sAIyA~ sUnI seja na koya / vA ghaTa kI balihAriyoM jA ghaTa paragaTa hoya // " - saMpAdaka 688 888888888888888 EHERE paramAtmAnuM nivAsasthAna Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramAtmAne moTAM moTAM pustakomAM khoLavA karatAM potAnA AtmAmAM zodhavo ja vadhu ucita che. je kArya karavAthI AtmAne potAnA astitva ane svarUpanuM bhAna thAya, jJAnaprApti thAya ane sarvatra AnaMdanuM astitva hoya, tyAM Izvara che. arthAt jyAM saccidAnaMda (sata, cit ane AnaMda)nI prApti thaI, to samajI lo ke tyAM Izvarano nivAsa thayo. phakIrane traNa savAla che A aMge mane eka phakIrano mArmika prasaMga yAda Ave che - eka mANase eka phakIrane Izvara(khudA)nA viSayamAM traNa prazno pUchyA. (1) IzvaranI sattA sarvatra che, ema sahu koI kahe che, paraMtu huM ene kema pratyakSa joI zakato nathI? (2) manuSya je kaMI kare che te IzvaranI preraNAthI karato hoya, to eNe karelAM pApanI sajA e kema bhogave che? (3) Izvara rAkSasane narakanI AgamAM nAkhe che ane daMDa kare che, paNa te kaI rIte mAnI zakAya? kAraNa ke te pote ja agnirUpa che. Aga para AganuM zuM cAlI zake ? phakIre traNe prazno sAMbhaLIne jamIna parathI eka mATInuM DheDuM uThAvyuM ane praznakartAnA mAthAmAM mAryuM. teNe kAjIne AnI phariyAda karI. kAjIe phakIrane bolAvIne AvuM vartana karavAnuM kAraNa pUchyuM, to phakIre kahyuM ke, "A to enA traNa praznonA javAba che." kAjIe pUchyuM, "kevI rIte?" phakIra bolyo, "e kahe che ke mArA mAthAmAM vAgyuM. paraMtu jo vAgyuM hoya to ene pIDA thavI joIe. ane pIDA thaI hoya to mane batAvavI joIe. Ama karIza to ja huM tane Izvara batAvIza. e mAne che ke IzvaranI preraNAthI ja saghaLAM kAryo thAya che, to pachI mArA A kAryane te guno kema gaNe che? vaLI enuM zarIra to mATInuM baneluM che, mATInA zarIra para bicArI mATInuM zuM cAlI zake ? jo mATI para mATInuM jora cAlI zakyuM, to Aga para AganuM kema na cAle ?" kara ratnatrayInAM ajavALAM Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phakIranA uttara sAMbhaLIne praznaktane atyaMta Azcarya thayuM. kAjIe phakIrane nirdoSa choDI dIdho. A mArmika daSTAMtathI tamane samajAze ke Izvara" kyAM che? zuM che? keTalAka Izvarane eka ja sthAnamAM sthira hovAnuM kahe che, koI sAtamA AkAzamAM, muktipurImAM athavA to vaikuMThamAM eno nivAsa samaje che te vAta siddhaIzvara mATe barAbara che, paraMtu baddhaIzvara mATe yogya nathI. baddhaIzvara to pratyeka AtmAmAM birAjamAna che. te adezya ane amuka aMze anirvacanIya paNa che. khristI ke islAma dharmanA anuyAyIo khudA ke "goDa'ne sAtamA AsamAnamAM rahelA mAne che. AthI pRthvI para emane jonAruM koI nathI, evI samajaNane pariNAme teo prAya: svecchAcArI, mAMsAhArI, krUra, hatyArA, DAku ane lUMTArA banI jAya che. vizvamAM svecchAcArI lokonI vipula saMkhyA che, bIjI bAju je paramAtmA-Izvarane sarvavyApaka mAne che, te ene sadAya sarvatra potAnI najIka jue che. AthI AvI vyaktio duSTa ke kharAba kArya karI zakatI nathI. teo mAne che - __"IzAvAsyamidaM sarva yatkiMca jagatyAM jagat" A carAcara jagatamAM je kaMI che te badhuM IzvarathI pUrNatayA vyApta che, otaprota che." Aja-kAla svecchAcArI vyaktio vadhAre che, tenuM kAraNa e che ke teo paramAtmAne dareka AtmAmAM vyApta ke hAjara nathI mAnatA athavA to jo mAne che to Izvara daSTigocara na hovAne kAraNe kharAba karma karatAM khacakAtA nathI. paraMtu yAda rAkho, kharAba karmonAM kharAba phaLa nizcitapaNe maLavAnAM ja. Ama Izvarano sarvatra nivAsa che. Ama samajIne potAnI aMdara suSama evA Izvarane vyakta karavAno puruSArtha karo. te virATa Izvarane ghaTa-ghaTamAM juo ane potAnA hRdayamAM Izvaratvane surakSita rAkho. pachI tamane svayaM "Izvara kyAM che ?'no uttara "Izvara kyAM nathI ?' e vAkyathI maLI jaze ane IzvaratvanI najIka pahoMcavAmAM madada maLaze. che paramAtmAnuM nivAsasthAnA : 35 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phUlAMbAInI vAta Izvara kevI rIte ane kyAM rahe che ane kyAM nathI rahetA? A viSayane eka rocaka udAharaNa ApIne samajAvuM chuM. bhagavAnasahAya nAmanA ghanATya ane dharmapremI vyaktine phUlAMbAI nAmanI ekanI eka putrI hatI. Izvarabhakta bhagavAnasahAyanA gharamAM bhagavAna viSNunI mUrti hatI. gharanA loko pratidina enI sevA-pUjA karatA hatA. temanA gharamAM teo, temanAM patnI, cAra putro, cAra putravadhUo, eka putrI - ema kula agiyAra vyaktio hatI. phUlAMbAI ekanI eka putrI hovAne kAraNe potAnAM mAtA-pitAnI ghaNI lADakI hatI. bhAI-bhAbhIo paNa tene bhAre lADathI rAkhatAM hatAM. ati lADakoDane kAraNe phUlAMbAIno svabhAva divase divase laDAIkhora, krodhI ane gumAnI thato jato hato. roja zeThane phariyAda maLatI hatI ke tame tamArI dIkarIne ghaNI moMe caDhAvelI che. e vAtavAtamAM gusse thaI jAya che, ghamaMDathI koIne apazabda kahI de che ane koIne to thappaDa paNa mAre che. zeTha kahetA, "bhAI, zuM kahIe ene ? eka ja to dIkarI che." phariyAda karavA gayelA loko zeThanuM mAna rAkhatA hatA eTale zAMta thaI jatA. phUlAMbAI ema samajatI hatI ke, "huM dararoja ThAkurajInI pUjA karuM chuM eTale ThAkurajInI mArI para kRpA che tethI mane koI kaMI ja kahI zakatuM nathI." saMyogovazAta zeThane ghera eka divasa eka gItApAThI paMDita AvI caDyA. temaNe gItApATha karatA samaye eka zloka kahI saMbhaLAvyo - "sarvadharmAna parityajya mAmekaM zaraNaM vraja / ____ ahaM tvAM sarvapApebhyo mokSayiSyAmi mA zucaH // " Ano sAco bhAvArtha Ama thato hato ke - "AtmA sivAya badhA (Indriyo vagerenA) dharmo(viSayo)ne choDIne tuM ekamAtra mArI (paramAtmAzuddha AtmAnI) zaraNamAM AvI jA. huM tane sarva pApothI mukta karAvIza. tuM ciMtA na kara." ratnatrayInAM ajavALAM Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAdAna phUlAMbAI hajI bALakI ja hatI. te A zlokanA gaMbhIra arthane zuM samaje? te ThAkurajInI sevA-pUjA to karatI ja hatI, tethI tene garva thaI gayo ke mArI pUjAthI ThAkurajI mArA para prasanna che, tethI bIjAonI mane kaMI ja paDI nathI. huM duniyAnA loko sAthe game tevo vyavahAra karuM, tenAthI mArA ThAkurajI mArA para gusse nahIM thAya. basa, eNe to potAnI prakRti anusAra zlokano artha karIne eka kavitA racI dIdhI. " ruTho kyoM na rAjA, tAsoM kachu nAMhi kAjA / eka tose mahArAjA, kera kauna pAsa jAie / rUTho kyoM nA bhAI, tAsoM kachu na basAI / eka tU hI hai sahAI, phera kauna ko sarAie // rUTho kyoM na mitra, jAo kachu nAMhi aMtra / eka sAMvarA niraMtra phera kauna ko rijhAie / jaga rahe rUThA, eka tU hI hai anUThA / saba cUseMge aMgUThA, eka tU na rUThA cAhie // " A kavitA pramANe eNe potAnI prakRti vadhu gussAvALI ane gumAnI banAvI dIdhI. phUlAMbAI samajaNI thaI tyAre mAtApitAne tenA lagnanI ciMtA thavA lAgI. temane evI ciMtA thavA lAgI ke, AvI laDAIkhora ane gussAvALI chokarIne koNa leze ?'' vaLI potAnA gharamAM to game te kare e badhA sahana karI le che, paNa pArakA gharamAM enA akkaDa ane allaDa svabhAvane koNa sahana karaze ? tethI ja tenA vivAhanI ghaNI ja ciMtA che. Akhare emaNe potAnA mananuM samAdhAna e rIte karyuM ke ahIMyAM to ene roka-Toka karanAruM koI nathI, paraMtu sAsarAmAM to tene roka-Toka karaze tyAre potAnI jAte ja sudharI jaze. bhagavAnasahAye potAnA kuTuMbane chAje te rIte eka chokarA sAthe phUlAMbAInI sagAI nakkI karI dIdhI ane thoDA mahinA pachI tenuM lagna paNa dhAmadhUmathI karI nAkhyuM. sAsare jatI vakhate mAtAe ene ghaNI uttama zikhAmaNa ApI. phUlAMbAI sAsare AvI. AvatAM ja eNe vicAryuM ke, mArA para bhagavAnanI ghaNI kRpA che. bhagavAnanI kRpAthI mane koI paramAtmAnuM nivAsasthAna 36 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kazuM ja kahetuM nathI." atyAra sudhI piyaramAM badhA upara mArI dhAka jAmelI hatI. have bhagavatakRpAthI sAsarAmAM paNa mArI dhAka kema na jamAvI lauM ! phUlAMbAIe manomana yukti vicArIne potAnI sAsune kaheNa mokalyuM, huM dhanADhya parivAranI chokarI chuM. mArA pitAnA gharamAM koI vAtanI kamI nathI, tethI huM ahIMyAM kaMI gharakAma karavA mATe nathI AvI. huM jema kahe tema badhAM karaze to ja huM ahIMyAM rahIza, nahIM to huM mArA piyara cAlI jaIza." sAsu to navI putravadhUnI A anokhI vAta sAMbhaLIne Azcaryacakita thaI gaI. teNe vicAryuM, "ame to moTA gharanI khAnadAna vahune lAvyAM hatAM, paraMtu eNe to AvatAMnI sAthe ja amArI sevA, vinaya ane bhaktinA badale hukama ApavAnuM zarU karI dIdhuM. hAya ! A zuM ratnanA badale paththara amAre panAre paDyo ! have zuM karIe ? paraMtu sAsu gaMbhIra svabhAvanI hatI. teNe bIjI ja kSaNe kaMIka vicAryuM ane tenA manamAM samAdhAnanI AchI rekhA kheMcAI. - "hajI to nAsamaja bALakI che. bALakapaNAne kAraNe AvI vAto kare che, paraMtu jyAre tenA para ghara-gRhasthInI javAbadArI Avaze, tyAre potAnI jAte ja samajaze ane sIdhA rastA para cAlaze.' tethI teNe vahune kahevaDAvyuM, "dIkarI ! tuM e vAtanI jarA paNa ciMtA na kara. tAre kAma karavAnI jarUra nathI. prasannatAthI A gharamAM rahe. tuM jema kahIza tema ja ame badhAM karIzuM.' sAsunI A vAta sAMbhaLIne phUlAMbAI phulAIne phuggo banI gaI. teNe manomana potAnI buddhinI prazaMsA karI ane vicAryuM, "ThAkurajInI mArI para keTalI badhI kRpA che ! sAsarAmAM paNa mAro dAba ane ruAba rahyo. jyAre sAsu mArA vazamAM thaI gaI to AkhuM sAsaruM mArA vazamAM thaI gayuM samajI lo ! basa ! have to huM ahIMyAM paNa ThAkurajI(bhagavAna viSNu)nI mUrtinI sthApanA karAvIza ane piyaranI jema ahIMyAM paNa pUjA-bhakti karyA karIza." phUlAMbAIe potAnI sAsunI anumati laIne potAnA sAsarAmAM prabhunI mUrtinI sthApanA karAvI dIdhI. pratidina be-traNa kalAka pUjAmAM vitAvatI; paraMtu AnAthI enA jIvanamAM, enI prakRti ane vyavahAramAM koI parivartana AvyuM nahIM. piyaranI jema ahIMyAM paNa te jene icche ( 38 ratnatrayInAM ajavALAM Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tene manaphAve ema gALo detI, game tenA para gusso karatI ane game tenI sAthe laDI paDatI. koIne thappaDa mAratI. koI para potAno ropha jamAvatI ane hukama calAvatI. koIne DarAvatI, koIne dhamakAvatI to koInI cADI-cugalI karatI. Ama enA kharAba svabhAvane kAraNe paDozI, parivAra ane gAmanA lagabhaga badhA ja mANaso enAthI kaMTALI gayA. badhAne eNe herAna-parezAna karI nAkhyA, paraMtu phUlAMbAInA sasarA harikRSNa gAmanI eka pratiSThita, mobhAdAra vyakti hovAne kAraNe loko temanI sAme kaMI kahetA nahIM, paraMtu aMdaroaMdara vAto karatA hatA. aupacArika rIte bahArathI mAtra Adara dAkhavatA hatA. zeTha harikRSNanA eka najIkanA sagAnI dIkarInA vivAha thavAnA hatA. temanI nimaMtraNapatrikA koI dUranA gAmathI AvI. zeThe e nimaMtraNa patrikA vAMcI ane UMDA vicAramAM DUbI gayA. zeThANIe zeThano gaMbhIra ane udAsa cahero joIne pUchayuM, "zuM vAta che? Aje tamAro cahero kema udAsa che? kaI ciMtA tamane satAve che ?" zeThe kahyuM, "bIjI to koI ciMtA nathI, mAtra eka ja ciMtA vaLagelI che. hamaNAM ApaNe tyAM ApaNA eka sagAnI lagnapatrikA AvI che. temanI dIkarInAM lagna che ane nikaTanAM sagAM hovAne lIdhe emaNe ApaNane sahune saparivAra nimaMtraNa ApyuM che. Ave prasaMge najIkanA sagAM hovAne kAraNe saparivAra javuM ucita ane Avazyaka che, paraMtu A navI vahune tyAM laI jaIzuM to te enA svabhAvano paricaya ApyA vagara nahIM rahe ane ApaNI AbarU dhULamAM meLavI deze. vaLI jo ene ahIMyAM rahevAnuM kahIzuM, to te AvavAnI jIda paDIne besI jaze. Ano koI upAya paNa sUjhato nathI." zeThANI thoDI vAra UMDA vicAramAM DUbI gayAM, paraMtu ekAeka emanA manamAM eka vicAra jAgyo ke vahune yuktipUrvaka samajAvIne ahIMyAM ja rahevA mATe manAvI laIzuM. eNe patine AzvAsana ApatAM kahyuM, "nAtha ! tame ciMtA na karo. huM evo upAya karIza ke jethI vaha ahIMyAM ja raheze." che. paramAtmAnuM nivAsasthAna - 39 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka-be divasa pachI lAga joIne sAsue vahune kahyuM, "jo, ApaNA nikaTanA sagAnI dIkarInAM lagna che. temanI lagnapatrikA AvI gaI che ane A zubha prasaMge ApaNe sahue javuM jarUrI che, paraMtu ApaNuM AvavuM moTuM ghara reDhuM mUkIne jaIe te yogya nathI. ApaNA gayA pachI koI ApaNuM nAma pUchatuM Ave ane maLyA vagara pAchuM jAya te ApaNA mATe ayogya kahevAya. ApaNA gharamAM sauthI vadhAre hoziyAra tuM che. tArAthI koI vadhAre hoziyAra vyakti nathI, tethI tane ghara soMpIne javA icchIe chIe. bola, tArI zuM icchA che ?" phUlAMbAI potAnI prazaMsA sAMbhaLIne kulAI gayAM. AnuM kAraNa paNa manomana ThAkurajInI kRpAne mAnavA lAgI. sAsunI vAta sAMbhaLIne e tarata ja bolI UThI, "bA, tame gharanI ciMtA na karo. tamArA vinA ghara thoDuM sUnuM paDI jaze? huM badhuM sArI rIte saMbhALI laIza. tame kAle jatAM ho, to bhale Aje jAo." vahunA uttarathI sAsu nizcita banyAM. eka-be divasamAM ja phUlAMbAInAM sAsu-sasarA, diyara-jeTha, pati vageree lagnamAM javAnI taiyArI karI lIdhI. gharamAMthI vidAya letI vakhate sAsue vahune zikhAmaNa ApatAM kahyuM, "vahu, joje ! ApaNuM ghara mobhAdAra che. ApaNuM nAma sAMbhaLIne koI Ave, to AdarasatkAra karIne bhAvathI jamADaje." phUlAMbAI bolI, "tame naciMta raho, huM badhuM saMbhALI laIza.' gharamAM phUlAMbAI ane be-cAra nokarane mUkIne gharanAM badhAM lagnamAM gayAM. pachI kAti mAM bhagatanuM Agamana A parivAranA gayA bAda traNa divasa pachI zeTha harikRSNanA dUranA sagA evA eka bhagata zeThanuM nAma pUchatApUchatA AvI caDyA. gharamAM phUlAMbAI hatI. teNe AgaMtukane kahyuM, "tame koI vAtanI ciMtA na karo. zeThanuM ghara A ja che. zeTha nathI to zuM thayuM ? huM temanI putravadhU chuM. A ghara te mane soMpI gayA che. pAMceka divasamAM badhAM pAchAM AvI jaze, tyAM sudhI A ratnatrayInAM ajavALAM 40 : : Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tame bhojana bIje kyAMya karazo nahIM. ahIMyAM ja Avajo." AgaMtuka bhagate kahyuM, "bahena! kaMI vAMdho nahIM. tamArA Agrahano huM svIkAra karuM chuM. bhojana bIje kyAMya nahIM karuM. mAre jarA bajAramAM kAma che, te patAvIne barAbara bhojananA samaye AvI pahoMcIza." eka bAju bhagata bajAramAM kAma patAvavA gayA ane bIjI bAju phUlAMbAIe rasoIno prAraMbha karyo. zeThane tyAM bhagata samayasara bhojana mATe pahoMcI gayA. phUlAMbAIe thALImAM bhojana pIrasyuM. sAthe potAnI vANI paNa pIrasatAM bolI, juo bhagata ! A kanuM ghara che. ahIMyAM koI vAtanI ochapa nathI. tamArA mATe ja meM khAsa A rasoI banAvI che, tethI tame koI vAtano saMkoca na rAkhazo. je vAnagI joIe te mAgI lejo." bhagate vicAryuM ke A bahenanI keTalIka vAta barAbara che, paraMtu keTalIka ati vyaMgapUrNa che. manuSyanI prakRtinI ghaNIkharI parIkSA tenI vANI parathI thaI jAya che. phUlAMbAInI vANI sAMbhaLIne bhagate vicAryuM ke mArA jevA aparicita vyakti sAthe paNa jo A bahena AvAM vacana uccAre che to pachI tenAM gharavALAM loko sAthe to AnAthI paNa vadhAre kaTu vacana ane kaTu vyavahAra karatI haze. huM bhagata chuM eTale AnAM vacana sAMbhaLavAmAM kaMI vAMdho nathI, paraMtu AnAM gharavALAM ane paDozIo to ghaNAM duHkhI thatAM haze. huM bhagata thaIne paNa Ane bhaktino raMga na caDhAvI zakuM to mArI bhakti kAcI che." AvuM vicArIne bhagate phUlAMbAIne kahyuM, "bahena ! huM zA mATe koI vAtano saMkoca kare jyAre tArA jevI catura nArI rasoI banAvanArI hoya !" potAnI prazaMsA sAMbhaLIne phUlAMbAIne ghaNo garva thayo ane e mATe prabhunI kRpAno AbhAra mAnavA lAgI. bhojana karyA pachI bhagata paDozanA lokone pUchavA lAgyA, "A strI koNa che ? kevI prakRtivALI che ?" paDozIoe kahyuM, "A harikRSNa zeThanI putravadhU che. tenI kharAba cheparamAtmAnuM nivAsasthAnA 41 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakRti ane abhadra vyavahArathI ame badhA kaMTALI cUkyA chIe. te potAnA kuTuMbIjano sAthe to kaMkAsa kare che, paNa amArI sAthe paNa jhaghaDA kare che. enI vANImAM bhArobhAra kaTutA che. sAsare AvatAM pUrve piyaramAM paNa tenI AvI ja prakRti hatI. zeThanuM mAna rAkhIne ame kazuM kahetAM khacakAIe chIe." bhagate pUchyuM, "enA koI ISTadeva che ke nahIM ?" paDozI bolyA, "kema nahIM ? bhagavAnanI pUjA-bhaktimAM to A roja be-traNa kalAka gALe che, paraMtu tenI prakRtimAM koI phera paDato nathI." bhagata bolyA, "sAruM, jo ene bhagavAna para thoDIke ya zraddhA che, to mane vizvAsa che ke eka divasa enI prakRti avazya sudharaze. huM prayatna karIza." bhagata tyAMthI cAlyA gayA. temaNe rAtre bhagavAnane ghaNI prArthanA karI ke, "bhagavAna ! koI evo upAya batAvo ke jethI harikRSNa zeThanI putravadhUnI prakRti sudharI jAya ane te tamArI bhaktinuM sAcuM rahasya samaje." bhagavAne svapnamAM darzana ApyAM ane kahyuM, "bhagata, tame te strIne kahI do ke jo e potAnI prakRti nahIM sudhAre to huM tenA gharamAM nahIM rahuM ane tamArI sAthe cAlyo jaIza. teNe mane rAkhavo hoya, mArI kRpA pAmavI hoya, to sAco upAya e che ke teNe potAnI prakRti sudhAravI ane mArA bhakto sAthe abhadra vyavahAra na karavo." A svapna joIne bhagata tarata jAgI gayA ane sIdhA ja phUlAMbAIne ghera pahoMcyA. paroDhano samaya hato. gAtra thijAve tevI ThaMDI paDI rahI hatI. phUlAMbAInA gharanAM bAraNAM baMdha hatAM, tethI bhagate bAraNA para TakorA mAryA. phUlAMbAIe bAraNe AvIne pUchyuM, "koNa che A rAtanA samaye ?" bhagata bolyA, "bahena, huM bhagata chuM. bAraNuM kholo. bhagavAnano eka saMdezo saMbhaLAvavA Avyo chuM." phUlAMbAI bolyAM, "te hazo bhagata ! koNa jANe tamAro vicAra badalAI paNa gayo hoya ! huM atyAre bAraNuM nahIM kholuM, bolo, bhagavAnano - ratnatrayInAM ajavALAM ( 42 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM saMdeza che ?" bhagata dhIragaMbhIra avAje bolyA, "bahena ! bhagavAne mane Aje vapnamAM darzana ApyAM ane kahyuM ke, bhagata ! have huM A phUlAMbAInA ghera rahevA nathI mAgato. huM have tamAre ghera javA icchuM chuM." bhagavAnanI vidAyanI vAta sAMbhaLatAM ja phUlAMbAI vyAkuLa banI gaI. vicAravA lAgI, "bhagavAnanI kRpAthI ja mArAM badhAM kArya siddha thAya che, jo te cAlyA jaze to mAro saghaLo AdhAra ja tUTI jaze." bhayAvaha nirAdhAratAnA bhAvi bhayane vicAratI phUlAMbAIe tarata ja bAraNuM kholyuM ane bhagatanAM caraNomAM paDIne bolI, "bhagata, tame game tema karIne mArA bhagavAnane thobhAvo. meM emanI sevA-pUjAmAM kaI kamI rAkhI che ? athavA kayo doSa karyo che? ke jethI bhagavAna mArA gherathI cAlyA jAya che? tame kAraNa pUchyuM to haze ne !" bhagata bolyA, "huM kema na pUchuM? meM tAruM lUNa khAdhuM che, tethI bhagavAnane pUchyuM, tyAre bhagavAne kahyuM, huM A strInI sevA-pUjAno bhUkhyo nathI. duniyA AkhI mArI sevA-pUjA kare che. huM e kAraNathI jAuM chuM ke A strI mArA priya bhaktonI sAthe vAraMvAra laDAI-jhaghaDA kare che. koIne gALa Ape che to koIne thappaDa lagAve che." phUlAMbAI bolyAM, "tyAre to bhagavAne na javuM joIe. jo huM temanI sevA-pUjAmAM kasUra rAkhuM to temanuM gamana samajI zakAya. duniyA sAthe huM game tevo vyavahAra karuM, temAM bhagavAnane zo vAMdho ?" bhagata bolyA, "A ja to tamArI gerasamaja che. jo tamAro koI putra hoya ane ene koI thappaDa mAre, gALo Ape ke enI sAthe abhadra vyavahAra kare, paraMtu tamane e vyakti sonAnI thALImAM bhojana karAvavA irache, to zuM tame evA bhojanano svIkAra karo kharAM? evuM bhojana tamane bhAve kharuM ?" phUlAMbAI bolyAM, "nA, sonAnI thALImAM bhojana karavuM to dUra rahyuM paNa mArA putra sAthe Avo kharAba vyavahAra karanAra, ene gALo denAranuM to huM moM paNa jouM nahIM paramAtmAnuM nivAsasthAna 43. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagata bolyA, "bahena ! jevI rIte tArA eka putra sAthe abhadra vyavahAra karanAranuM tuM mukha paNa jovA IcchatI nathI, pachI bhale ne e vyakti tane sonAnI thALImAM madhamIThuM bhojana kema na khavaDAve ! tevI ja rIte bhagavAna mATe to vizvanA tamAma mAnavIo saMtAna samAna che. AthI kahevAyuM che - "ziva mati | ttio nAto nAre mitratanuM " A Akho saMsAra prabhumaya che ane prabhu ja sarvasaMsAramaya che. (sarva jagatamAM vyApta che.) prabhuthI ane jagatathI bhinna A zarIra nathI." saMta tulasIdAse kahyuM che - sivAranA sava paNa nAnI | karahu~ praNAma jori juga yAnI / " sItArAmamaya sarva jagata che. tene baMne hAtha joDIne praNAma karuM bhagavAnanAM putra-putrIone tame mAro, gALo Apo ane bhagavAnane sonAnI thALImAM bhoga caDAvo, to bhalA bhagavAna teno kaI rIte svIkAra kare ?" phUlAMbAI bolyAM, "nahIM kare." bhagata kahe, "basa, A ja kAraNathI bhagavAna tAre ghera rahevA nathI mAgatA." phUlAMbAIe pazcAttApapUrvaka kahyuM, "have huM samajI. paraMtu bhagatajI, evo koI upAya che ke jethI bhagavAna tamArI sAthe na Ave ane mArA gharamAM ja birAjamAna rahe?" bhagate kahyuM, "evo upAya che ane te upAya to tamArA hAthamAM ja che." phUlAMbAIe kahyuM, "mArA hAthamAM kevI rIte? huM samajI nahIM." bhagata bolyA, "jo, tuM AjathI ja ema samaje ke Akho saMsAra bhagavAnanAM saMtAnothI bharapUra che ane huM paNa bhagavAnanI chuM. AthI AjathI ja pratijJA karI le ke havethI huM koInI sAthe laDAI-jhaghaDA nahIM karuM, gALo nahIM ApuM, cADI-cugalI, dveSa, chaLakapaTa ke mArapITa nahIM kare. badhAnI sAthe vyavahAra rAkhIza. sahu para dayA, sneha, karuNA, vAtsalya, sahAnubhUti ane kSamA rAkhIza. yathAzakti janatAnI sevA karIza, ratnatrayInAM ajavALAM 44 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to bhagavAna tamAre tyAM rahI jaze. A sivAya bIjo koI upAya bhagavAnane rAkhavA mATe kAragata nahIM nIvaDe." phUlAMbAImAM IzvarazraddhA to hatI ja, paNa bhaktinA sAcA rahasyathI ajJAta hatI. pariNAme e manomana vicAravA lAgI ke varSonA kharAba svabhAvane huM kevI rIte badalI zakIza ? paraMtu jo choDIza nahIM, to bhagavAnane choDavA paDaze. AthI kahevAyuM che - jahAM rAma tahA~ kAma nahIM, jahAM kAma nahIM rAma / tulasI doU nA rahe, ravirajanI ikaThAma // " jyAM kAma, krodha Adi prabaLa rIte pravartatA haze, tyAM bhagavAna nahIM rahe ane mAre to bhagavAnane koI paNa saMjogomAM rAkhavA ja che. have zuM karuM?" thoDI vAra mathAmaNa karyA pachI phUlAMbAIe daDha nizcaya karI lIdho ke koI paNa bhoge mAre bhagavAnane ahIMthI javA devA nathI." phUlAMbAIe potAno niradhAra bhagata samakSa pragaTa karyo. bhagate kahyuM, "bahena, atyAre to mArI sAme tuM e vAtano svIkAra kare che ke krodha, kalaha, durvyavahAra vagere choDI daIza, paraMtu kAle tuM tArI AdatathI majabUra banIne pharI agAu pramANe vartavA lAgIza, to pachI bhagavAnane koNa ane kevI rIte rokI zakaze ?" phUlAMbAIe pratijJA karatAM kahyuM, "bhagatajI ! ApanI samakSa huM pratijJA karuM chuM ke AjathI koInI sAthe laDAI-jhaghaDA, IrSA, dveSa, vairavirodha, mArapITa ke koI paNa prakArano avivekI vartAva nahIM karuM.. koInI niMdA ke cADI-cugalI nahIM karuM. vaLI agAu mArAthI je bhUlo thaI che ane jenI sAthe durvyavahAra karyo che, te mATe huM badhA samakSa namra banIne hAtha joDIne kSamA mAgIza. "sauthI prathama to huM tamArI kSamA mAguM chuM. meM vAta-vAtamAM tamane ghaNAM meNAM-ToNAM mAyAM. tame kSamAzIla vaDIla mane kSamA karazo ane mArA parivArajano kAle AvavAnAM che. huM sahune hAtha joDIne kSamA mAgIza. have to mArA bhagavAna mArA ghare raheze ne ?" bhagate kahyuM, "bahena ! huM to bhakta chuM. mane to tame be kaThora paramAtmAnuM nivAsasthAnA 5 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdo kahI do, to paNa sahI levuM te mAro svabhAva che. huM tane kSamA ApuM chuM, paraMtu sauthI pahelAM tAre tArA kuTuMbIo ane paDozIonI kSamA mAgavI joIe. have tuM nizcita manathI raheje. huM bhagavAnane prArthanA karIza ke phUlAMbAIe ApanI AjJA mujaba koInI ya sAthe durvyavahAra nahIM karavAnI pratijJA lIdhI che ane badhAMnI kSamA mAgavAnI icchA dharAve che. potAnuM jIvana zuddha banAvavA icche che, tyAre tame mArI sAthe zA mATe Avo cho ? phUlAMbAInA ghare ja vasavAnI kRpA karo." A sAMbhaLIne phUlAMbAIne parama saMtoSa thayo ane cittane zAMti sAMpaDI. bhagate vidAya lIdhI ane bhagavAnane temaNe sAcA aMta:karaNathI prArthanA karI, je Izvare svIkArI. bIjA divase phUlAMbAInAM parivArajano ghera AvavAnAM hatAM eTale phUlAMbAIe temanA svAgata mATe thoDe dUra sudhI sAme javAnI pUrNa taiyArI karI. parivAranA lokoe phUlAMbAIne AvatI joIne gADIo thaMbhAvI ane badhAM emAMthI nIce UtaryA. phUlAMbAIe kramazaH potAnAM sAsu, sasarA, jeTha, pati vagerenAM caraNomAM paDIne hAtha joDIne kSamA mAgI ane namratAthI kahyuM, "meM tamAruM mana ghaNuM ane vAraMvAra dubhAvyuM che, tamArI niMdA, cugalI karIne, tamArI sAthe aneka prakArano kaMkAsa-kajiyo karIne tamArA lAgaNIzIla hRdayane Thesa pahoMcADI che. tamArI badanAmI karAvI che. A badhA gunAo mATe mane mApha karo. huM bhaviSyamAM kadI AvuM nahIM karuM, evI tamane khAtarI ApuM chuM." phUlAMbAInA A Akasmika jIvanaparivartanane joIne sahu Azcaryacakita thaI gayAM. phUlAMbAIne pUchayuM, "evI te zI ghaTanA banI gaI ? atyAra sudhI nahIM ane Aje ja A rIte namratAbhera kSamA mAgavAnuM kAraNa zuM ?' phUlAMbAI bolyAM, "have pachI koInI paNa sAthe koI paNa prakArano durvyavahAra nahIM karavAnI bhagata sAme pratijJA lIdhI che, eTale mArI bhUtakALanI bhUlo mATe tamArI kSamA yAcuM chuM. bIjA badhAnI paNa kSamA mAgIza. have tame kSamA karazo to ja mAro bhagavAna mAre tyAM vasaze, che. ratnatrayInAM ajavALAM che. 46 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNa ke mArA AvA durvyavahAro ane doSane kAraNe bhagavAna ApaNA gharethI cAlyA javAnA hatA. jo bhagata na AvyA hota ane mane satreraNA ApIne bhagavAnane rAkhavAno upAya batAvyo na hota, to bhagavAna ApaNe tyAMthI cAlyA javAnA hatA. bhagatanI sAthe ja cAlyA jAta. bhagatane bhagavAne svapnamAM saMdezo Apyo hato." badhAMe kahyuM, "khera ! je thayuM te sAruM thayuM. ame badhAM tane kSamA ApIe chIe. bhaviSyamAM e bhUlonuM punarAvartana na karIza. atyAre to cAlo, bIjI badhI vAto ghera jaIne karIzuM." badhAM ghera AvyAM. bhojananA samaye bhagata paNa zeThane maLavA AvyA hatA. bhojana karIne badhAM nirAMte dIvAnakhaMDamAM beThAM. pahelAM to phUlAMbAIe potAnI prakRtinA parivartananI athathI iti sudhI kathA saMbhaLAvI. badhAMe bhagatano AbhAra mAnatAM kahyuM, "bhagata ! tame amArI para kRpA karIne amArI vahune badalI nAkhI, ghara ane paDozamAM sadAne mATe sukha-zAMti karI ApI. A mATe ame tamArA janma-janmAntara sudhI RNI rahIzuM." bhagata bolyA, "bhAI, tame zA mATe nAhaka mane zreya Apo cho ? AmAM vaLI meM karyuM moTuM kAma karI nAkhyuM che ? A to mAruM kartavya ja hatuM ane jo huM kartavya mATe puruSArtha karuM nahIM, to mArI prabhubhakti lAje. jo bhagavAnanI kRpA na thaI hota ane phUlAMbAIe potAnI prakRti badalavAno saMkalpa na karyo hato, to huM zuM karI zakata ?" teo kahevA lAgyA, "bhagata ! ame ghaNA lAMbA samayathI vahuno svabhAva badalavAno prayatna karatA hatA, paraMtu amAro prayatna saphaLa thato nahoto tyAre tame to traNa-cAra ja divasamAM AnA jIvananuM parivartana karI dIdhuM, A tamAro puruSArtha nathI to bIjuM zuM che? tame game te kaho, paNa ame to A mATe tamane ja zreya ApIzuM." bhagata AnuM zreya levAnI nA pADatA hatA, paraMtu phUlAMbAInAM kuTuMbIjano kahevA lAgyAM, "amArA mATe to Apa bhagavAna samAna cho. Ape amArA gharanI eka gRhiNInA jIvanamAM kevuM uttama parivartana AyuM !" paramAtmAnuM nivAsasthAna para 4La hi ke Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Akhare phUlAMbAIe pote UThIne namratApUrvaka kahyuM, "Apa je paNa ho, mArA mATe to prabhutulya cho, gurujana cho ane AjathI huM Apane mArA moTAbhAI mAnuM chuM ane Apa mane ApanI nAnI bahena samajajo. atyAra sudhI to Apa ApanA kAmasara ahIM rokAyA hatA, have mArI vinaMtI che ke Apa vadhu eka saptAha rokAI jAva. ApanA satsaMgathI mArI zaMkAonuM samAdhAna karyuM ane vaLI ApanA jJAnano lAbha paNa maLe." bhagata kahevA lAgyA, "bahena ! huM to tane kyArano ya bahena mAnI cUkyo. mAre pAchA pharavuM atyaMta jarUrI hovA chatAM tArA ati Agrahane kAraNe eka saptAha vadhAre rokAI jaIza." phUlAMbAIe potAnA paDozIonI ane paricitonI kSamA yAcI. piyaramAM paNa patra lakhIne saghaLA samAcAra mokalyA ane sahunI lekhita kSamAyAcanA karI. enA piyaranA parivAramAM paNa potAnI putrInA svabhAva-parivartananI ghaTanA sAMbhaLIne sahunAM hRdayamAM AnaMda chalakAI rahyo. A bAju phUlAMbAIe pratidina satsaMganA samaye bhagata pAsethI zaMkA-samAdhAna meLavavAnuM zarU karyuM. bALapaNamAM sAMbhaLelA gItAnA zlokono sAco bhAvArtha samajI ane e paNa bhagate tene sArI rIte samajAvI dIdhuM ke bhagavAnano nivAsa to ApaNA bhItaramAM - hRdayamAM che. zarIrarUpI maMdiramAM, hRdayarUpI vedi para ajJAnavaza krodha, kAma, moha, abhimAna, dveSa, IrSA, kalaha Adi durguNone birAjamAna karI daIe chIe, tyAM bhagavAna kaI rIte pravezI zake? pariNAme tAre tyAMthI bhagavAna anyatra jaI rahyA hatA, AthI ema paNa kahyuM che - "deho devAlayaH prokto, jIvo devaH sanAtanaH / tyajedajJAnanirmAlayaM, so'haMbhAvena pUjayeta // " "A zarIra IzvaranuM maMdira kahevAya che ane zuddha sanAtana AtmA temAM birAjita paramAtmadeva che. ajJAnane kAraNe jIvanamAM AvanArI malinatAone - kAma, krodhAdi melane - choDI daIe to te AtmA svayaM ja IzvaranA rUpamAM pUjanIya thaI jAya che. A ja IzvaranI pUjA che." ratnatrayInAM ajavALAM ka 48 kAraka ka Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thoDA samayamAM ja phUlAMbAIne IzvaranivAsa, Izvarabhakti vagere vAtonuM rahasya samajAvA lAgyuM. e pachI bhagatane AkhA parivAre saharSa vidAya ApI. phUlAMbAInA piyara pakSanA lokoe paNa bhagatane satsaMga mATe bolAvyA ane emanA upakAra mATe temano atyaMta AbhAra mAnyo. A vArtA parathI khyAla Avaze ke bhagavAna kyAM rahe che ? kyAM nahIM? AnuM tAtparya e che je kAryathI sata, cita ane AnaMdanI prApti thAya che, tyAM ja Izvarano nivAsa che. mana, vacana, kAyAnI pavitratA yathArtha zraddhA ane samyagu jJAnapUrvaka yogya rIte dharmAcaraNa karavAthI ja zakya bane che. jyAM pavitratA che, tyAM Izvarano nivAsa che. jyAM samyagdarzana, samyagujJAna ane samyagucAritryanI triveNI vahetI nathI, tyAM mana, vacana, kAyAnI zuddhi rahetI nathI. azuddhi hoya tyAM, prabhu dUra ne dUra rahe che. manuSya dharmaviruddha AcaraNa kare, tyAre enI lokaniMdA thAya che. AtmaglAni ane pazcAttApa thAya evAM pApakarma karavA lAge che. A samaye samajavuM ke Izvara e AtmAthI dUra gayo che. ekAda kharAba karma thAya to Izvara hRdayamAMthI vidAya laI le che. kartavyapAlanamAM ja Izvara che. dharmanA yathArtha pAlanamAM Izvaradarzana samAyeluM che. imAnadArImAM Izvara vase che. tamAruM kArya dharmadaSTithI beyane anukULa ane pavitra haze to tamArA pratyeka kAryamAM Izvara sAthe raheze. Izvara kyAM che? e viSayamAM vistArapUrvaka vAta karI. tame tene hRdayaMgama karo ane tamArA jIvanamAM utAro. IzvaranA nivAsanA jJAnane ja bIjA zabdomAM Izvaradarzana ke Izvara-sAkSAtkAra kahevAya che. AvuM Izvaradarzana bhAgyavAnane ja prApta thAya che. tame tamArA jIvanamAM te mATe puruSArtha karazo to jarUra prApti thaze ja. sthaLa : eDIjhano upAzraya pAyadhunI, muMbaI samaya : saMvata : 2006 kArtika vada-4 1. aMgrejImAM eka kahevata che - "Cleanliness is next to Godliness." IzvaratattvanuM bIjuM nAma che pavitratA." - che paramAtmAnuM nivAsasthAna. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAcI sevAbhakti jagatamAM paramAtmAnI sevA ane bhaktino ati mahimA che. badhA dharmomAM paramAtmAnI baMdagI, sevA, bhakti ane namaskAra vagereno ullekha koI ne koI rUpamAM maLe ja che. jainadharmamAM A vize ghaNA UMDANathI vicAra karavAmAM Avyo che. jainadharmae sevAbhaktinAM badhAM aMgo para vizleSaNa karyuM che. sevAnuM rahasya prazna e che ke siddha-Izvara to niraMjana-nirAkAra che, temane to koI zarIra, indriyo ke aMga-upAMga hotAM nathI ane ApaNAM carmacakSuothI e daSTigocara nathI, to pachI emanI sevA-bhakti kevI rIte karI zakAya ? jo ema kahevAmAM Ave ke mukta Izvara (vItarAga-tIrthaMkara) to zarIradhArI hoya che, temanI sevAbhakti thaI zake che, paraMtu tIrthakara ke temanA anugAmI sAdhu-sAdhvI badhAM muniveSamAM hoya che ane muniveSamAM hovAne kAraNe moTA bhAge koI prakAranI zArIrika sevA to gRhastho pAsethI sAdhumaryAdA anusAra teo letA nathI. hA, AhAra-pANI ApavAM, davA vagere ApavI, dharmapracAramAM sahayoga Apavo jevAM kAryo dvArA gRhastho sevAbhakti karI zake che. pa0 nayInAM ajavALAM Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthaMkara bhagavAna badhA kALa(yuga)mAM pratyakSa hotA nathI. teo mahAvidehakSetramAM rahe che kharA, paraMtu bharatakSetramAM te dareka yugamAM vidyamAna nathI hotA, to pachI te tIrthakara bhagavaMto(mukta Izvara)nI sevAbhakti kevI rIte karI zakAya ? vAstavamAM, siddha Izvara ke mukta IzvaranI sevAnuM rahasya e che ke temanI AjJAnuM zraddhApUrvaka pAlana karavuM joIe. eTalA mATe kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcAryae "vItarAgastuti karatAM kahyuM - "va samasta vIra-parivAtana" "he bhagavAna! tamArI vAstavika sevA to tamArI AjJAonuM zraddhApUrvaka pAlana karavuM te ja che." Ano artha e ke je Izvara(siddha ke mukta)nI vAstavika rUpe sevA karavA mAge che, temaNe ahiMsA, satya, brahmacarya, asteya, aparigraha vagere vrato ane niyamonuM pAlana ane dharmaAjJAonuM zraddhApUrvakanuM pAlana karavuM joIe. potAnA jIvanamAM jeo eka tarapha Izvara(siddha ke ahaMnta)ne namana-vaMdana kare che, temanA nAmano japa jape che ane temanI hAjarImAM temane AhAra-pANI vagere svarUpe bhikSA Ape che, paraMtu jIvanamAM IzvarathI viparIta AcaraNa kare che, krodha, mAna, mAyA, lobha, rAga-dveSa, kalaha, IrSA, chala-prapaMca, dago vagere durguNone apanAve che, teo IzvaranI vAstavika sevA nathI karatA. eka putra potAnA pitAnAM caraNomAM khUba namana kare, temanI prazaMsA kare, vAraMvAra temanuM nAma le, temanI sAme hAtha joDIne Ubho rahe, paraMtu pitA koI vAtamAM AjJA kare to ene sAMbhaLyuM na sAMbhaLyuM karI de, temanA Adezane ThukarAvI nAkhe, temanuM apamAna ane avagaNanA kare athavA badanAmI karAve, to zuM A putra dvArA pitAnI thayelI vAstavika sevA gaNAya ? Avo putra suputra kahevAya kharo ? nA. evI ja rIte je bhagavAnane vaMdanA-namaskAra kare, hAtha joDe, pUjA-pATha kare, satata nAmasmaraNa kare, paraMtu temanI AjJAone Thokara mAre athavA temanI badanAmI thAya evAM adharma kArya kare, temanA Adezo ane saMdeza para jarA paNa dhyAna na Ape, phakta potAnI svArthapUrti sAdhavA mATe, pada ke pratiSThA prApta nI sAcI sevAbhakti Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavA mATe bhagavAnano bhakta ke sevaka banI jAya, to te paNa bhagavAnano sAco bhakta ke sevaka kevI rIte kahevAya ? mAnI lo ke, IzvaralAla nAmanA eka zeThane tyAM be gumAstA rahe che. ekanuM nAma che bhaktadAsa ane bIjAnuM nAma che sevakarAma. baMne bhinna prakRti dharAvanArI vyaktio che. jyAre juo tyAre bhaktadAsa zeThanA nAmanI mALA pheravyA karato hoya, paNa zeThanA vyApAradhaMdhAnA kArobAramAM saheje dhyAna Ape nahIM. e hisAbaktiAba yogya rIte rAkhe nahIM ke na to e grAhako sAthe vyavasthita rIte sodo kare. zeTha jyAre Ave che tyAre hAtha joDIne Ubho thaI jAya. temanAM caraNomAM paDIne namana kare. temanI atizayoktibharI prazaMsA kare. bIjo gumAsto sevakarAma zeThanA nAmanI mALA nathI pheravato. zeTha jyAre Ave che tyAre vinaya-ziSTAcAra avazya dAkhave che, paraMtu khoTI prazaMsA karavAne badale, zenuM kAma vyavasthita rIte ane vizvAsathI bajAve che. vyavasthita rIte hisAba rAkhe che ane grAhaka sAthe vicArIne sodo kare. have batAvo, IzvaralAla zeTha baMnemAMthI konA para prasanna thaze ? kyo gumAsto temane priya haze ? kayA gumAstAne rAkhavA mATe zeTha rAjI thaze ? IzvaralAla zeTha gumAstA sevakarAma)ne pasaMda karaze. e emane priya haze, kAraNa ke temanuM kAma vyavasthita rIte kare che. A parathI zeThanA ya zeTha parama zreSTha paramAtmAne paNa te ja vyakti priya haze, je emanI AjJAonuM yathArtharUpe pAlana karato haze. temanA dvArA racAyela (sthApita) saMgha(tItha)nI unnati mATe prayatna karato haze. temanA dvArA pracArita vyApaka ane zuddha dharmanuM pAlana karavA ane karAvavA mATe paNa e satata prayatnazIla haze ane A ja vAstavika rUpamAM paramAtmasevA haze. pApakarmono pazcAttApa duniyAmAM Aje bhagavAnanI vAstavika sevA-bhakti bahu ochI jovA maLe che. loko aneka prakAranAM pApakarma kare che. jUThuM bole che, dago kare che, vyApAra-dhaMdhAmo aprAmANikatA Acare che, corI kare che ne lAMca le che tema ja anyAya-atyAcAra paNa kare che ane e pApanA phaLathI ; para ratnatrayInAM ajavALAM Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bacavA mATe bhagavAna sAme karagare che, prArthanA kare che, stuti kare che, jorazorathI bUmo pADIne bhagavAnanA nAmanI dhUna lagAve che ke jethI bhagavAna prasanna thaIne pApanA phaLathI mukti Ape ane pApanuM phaLa bhogavavuM na paDe. keTalAka loko evo dekhAva karavAnA AzayathI bhagavAnanI stuti ke prArthanA karatA hoya che ke jethI loko jANI zake ke teo paramAtmAnA parama bhakta che. roja kalAkonA kalAko prArthanA-pUjA ke nAmasmaraNamAM vitAve che, paraMtu bIjI bAju teo pApakarmone tyajavAno vicAra nathI karatA ke na to emanA hRdayamAM pApakarmo mATe koI pazcAttApa hoya che. Ama jagatamAM eka tarapha pApanA pahADa UbhA thaI gayA che, to bIjI bAju te potAnA mAnelA bhagavAna pAse pAponI kSamA mAge che. bhalA, paramAtmA ema kevI rIte kSamA Apaze ? zuM bhagavAna A prakAranI prapaMcI prazaMsA ke daMbhI stutithI prasanna thaI jaze? kadApi nahIM. vyakti potAnAM pApakarmo mATe sAcA hRdayathI saMtApa-pazcAttApa na kare, bhaviSyamAM AvAM duSkarma nahIM karavAno saMkalpa na kare, jemanI sAthe durvyavahAra thayo hoya temanI vinayapUrvaka kSamAyAcanA na mAge athavA kSatipUrti na kare, tyAM sudhI mAtra bhagavAnane be hAtha joDIne vaMdana karavAthI ke emanI bhAvahIna stuti karavAthI yA mAtra temanI kSamA mAgavAthI Izvara prasanna nahIM thAya ane pApakarmothI chuTakAro nahIM maLe. bhagavAna mahAvIranA parama bhakta samrATa koNika roja prabhu mahAvIranA vihAranA samAcAra meLavyA pachI ja annapANI grahaNa karatA hatA. bAhyabhaktinI A parAkASThA hatI. eka vAra samrATa koNike manomana vicAra karyo ke meM ghaNAM pApakarma karyo che. halavihalakumAra pAsethI emanA hakkano hAra ane saMcAnaka hAthI baLajabarIthI paDAvI levA mATe potAnA nyAyapriya mAtAmaha ceTaka mahArAja sAthe bhayaMkara yuddha kheDyuM. rAjyanI prApti mATe pitAne kedamAM nAkhyA, ane evA keTalAya anartha karyA. jo tIrthaMkara prabhu mahAvIra lokonI samakSa samavasaraNa(dharmasabhA)mAM dezanA ApatA mArI bhaktinI prazaMsA karI de to, mArAM badhAM pApo para paDado paDI jAya ane huM lokanajaramAM bhagavAna mahAvIranA parama bhakta tarIke prasiddha thaI jAuM. AthI eka vAra sAcI sevAbhakti - 53 paDe. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ virATasabhAmAM janatAnI sAme UbhA thaIne kozike bhagavAna mahAvIrane pUchyuM, 'bhagavan, huM marIne kyAM jaIza ?" prakhara satyavAdI bhagavAna mahAvIre gaMbhIra bhAvathI kahyuM, ''koNika ! A praznano uttara tAA manane pUchIne meLava. sauthI moTo AtmadevatA to tamArA hRdayamAM birAjamAna che, je tamArA jIvanano sAco nirNaya Apato sAkSI che. mArA nirNayane jANavAnI AturatA hoya to huM tamArA bhaviSyane atyaMta aMdhakAramaya joI rahyo chuM. tame mRtyu pAmIne paNa chaThThI nabhUmimAM jazo.'' 'bhagavan ! tamAro bhakta ane chaThThI narakabhUmimAM ?' koNike nirAzAbharyA avAjamAM kahyuM. bhagavAna mahAvIre vizeSa gaMbhIra avAje kahyuM, "kyArathI banyA cho bhakta ? je karma karyAM che tene yAda karo. pitAne kedamAM nAkhyA. bhAIonuM badhuM ja pacAvI pADIne have temano jAna levA koziza karo cho ane tamArA nAnA ceTakarAjano nirmama saMhAra karyo. A badhAM kALAM karmo kyAreya bhUlI zakAze ? azubha karmonuM phaLa kyAreya zubha hoI zake kharuM ? jyAM sudhI tamane A badhI bUrAIo mATe manamAM pazcAttApa nahIM thAya ane AvI duritatAne choDavAnI taiyArI nahIM hoya, to mAtra bhaktithI pApakarma ochAM thaze nahIM.'' atyAra sudhI svarganI kalpanAnI pAMkho lagADIne koNika manathI UDI rahyo hato ane bhagavAna pAsethI svargaprAptinuM pramANapatra meLavavAnI dhUna vaLagelI hatI, A spaSTa uttara sAMbhaLIne zaramathI tenuM mAthuM jhUkI gayuM. A che paramAtmAnI sevA-bhaktinuM rahasya ! eno sAco marma samajyA vinA aupacArikarUpe sevA, bhakti, namAja-baMdagI ke prArthanA kare che, paraMtu IzvarIya AjJAo samAna bhagavAna dvArA darzAvAyelAM yamaniyamone jIvanamAM utAratA nathI, balke adhikAdhika pApakarma karIne teno DhAMkapichoDo karIne janatAnI AMkhomAM dhULa nAkhe che AvA loko sevA-bhaktinI keTalIka kriyAonuM pradarzana karanAra vAstavamAM paramAtmAnI sevA ke bhakti nathI karatA. sAcA aMtaHkaraNanI sevAbhakti raziyAno eka jhAra (samrATa) pITara dha greTa' mahAna Izvarabhakta ratnatrayInAM ajavALAM 54 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hato. teNe moskomAM moTuM devaLa (carcA) banAvavAnuM zarU karyuM. te khuda dara ravivAre temAM prArthanA karavA mATe jato. AnA kAraNe ravivAre prArthanAmAM AvanAranI saMkhyA pacAsa hajAra jeTalI vadhI jatI. samrATa pITare devaLanA pAdarIne kahyuM, "mArI prajA keTalI Izvarabhakta che !" pAdarI samajato hato ke saMkhyAbaLa e IzvarabhaktinI pArAzIzI nathI ane samrATano A bhrama che, paraMtu kadAca A kaTu satyane sAMbhaLavA samrATanA kAna taiyAra na hoya, tethI te khAmoza rahyA. agAunA zanivAranI rAtre pAdarIe moskonI AmajanatAmAM jAherAta karAvI ke, "kAle prArthanAmAM bAdazAha nahIM padhAre." bIjA divase, ravivAre savAre bAdazAha pITara devaLamAM prArthanA karavA AvyA, to temaNe Azcaryacakita thaIne joyuM to mAtra sAta vyaktio ja prArthanA karavA AvI hatI. pAdarIe A paristhitinuM rahasya darzAvatAM kahyuM, "prajA rAjAnI bhakta che, bhagavAnanI nahIM. te mAtra tamArI najaramAM potAne sArA dekhADavAnI icchAthI, samAjamAM sanmAna pAmavA mATe athavA to potAnI aneka prakAranI svArthasiddhi mATe dhArmika sthAnomAM athavA pUjA-bhaktinAM sthAnomAM Ave che, IzvaranI kharI pUjA-bhakti mATe nahIM." paramAtmAnI sevA-bhakti mAtra bIjAne dekhADavA mATe karavAmAM Ave to phaLadAyI banatI nathI. paramAtmAnI sevAnI rIta ja anokhI che. sahu koI samaje che ke niraMjana, nirAkAra, siddha paramAtmAnuM mAthuM nathI duHkhatuM ke jethI tame temanuM mastaka dabAvIne temanI sevA karI zakazo athavA to e zarIramAM koI vyAdhi nathI, ke jethI tame temane davA lAvIne ApI zako. bhagavAnane koI pagacaMpInI AvazyaktA nathI ke nathI koI AhAra-pANInI. AthI paramAtmAnI sevAnI AgavI rIta jANI levI joIe. paramAtmAnI sevAnI eka rIta e ke temanA nAmasmaraNanI sAthe sAthe temanuM kArya paNa karavuM. nAmasmaraNa ke stuti to temanA guNone yAda karavA mATe che. pariNAme ApaNe temanA guNone thoDAka paNa ApaNA jIvanamAM utArI zakIe. je bhagavAnanuM nAma laIne temanuM jarAya kAma karatA nathI athavA to virodhI (tanI AjJAnI viruddha) kArya kare che, te sevAbhakti papa . che ke Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAnanI sevA karavAnA badale temano droha kare che. viSNupurANa''mAM spaSTa kahyuM che - " apahAya nijaM karma, kRSNa-kRSNeti vAdinaH / te haredrohiNaH pApAH parArthaM janma yaddhareH // " je potAnA kartavya (bhagavAnanA prati) karmane choDIne kevaLa kRSNa-kRSNanA rUpamAM raTaNa kare che, te pApI vyakti hari(bhagavAna)nA drohI che, kAraNa ke bhagavAnano janma to paropakAra mATe che.'' Ano artha e che ke tIrthaMkara (mukta Izvara) ke avatArI puruSano janma jagatamAM phelAI rahelA adharma, hiMsA, mArAmArI vagere pApane dUra karIne zuddha vyApaka dharmanI sthApanA mATe hoya che. ''zrImad bhagavadgItA''mAM kahyuM che. " yadA yadA hi dharmasya glAnirbhavati bhArata / abhyutthAnamadharmasya tadAtmAnaM sRjAmyahama // dharmasaMsthApanArthAya saMbhavAmi yuge yuge // " jyAre jyAre dharmano kSaya thaI jAya che ane adharma vadhI jAya che tyAre (IzvarIya zaktinA rUpamAM) huM svayaM janma lauM chuM. pApono nAza karavA mATe ane dharmanI saMsthApanA karavA mATe huM yuge yuge avatarita thauM chuM.'' A dRSTie tIrthaMkara (mukta Izvara) athavA avatArI puruSa saMsAranI sevA ane jagatanA jIvonI rakSA mATe janma le che. saMghanI sthApanA karIne dharmanI vRddhi kare che ane pravacana kare che. ''praznavyAkaraNasUtra''mAM spaSTa kahyuM che. - "savvajagajIvarakkhaNadayaTaThyAe pAvayaNaM bhagavayA sukahiyaM / " 'tIrthaMkara bhagavAne samasta jagatanA jIvonI rakSA ane dayA mATe pravacana ApyAM che athavA to dharmatIrthanI sthApanA karI che.'' bhaktimAM zraddhA ane pramANikatA mukta Izvara (tIrthaMkarAdi)nI sevA mATe eka rIta e che ke jyAre temano janma dharma mATe thAya che ane dharma-pracAra karatA karatA teo saMsArathI mukta thaIne siddhagatimAM jAya che, tyAre temanA saMghanI sevA ratnatrayInAM ajavALAM 56 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karIe, temanA dharma pracAra-prasAranA adhUrA kAryane pUrNa karavA-karAvavAmAM, dharmavRddhi karavA-karAvavAmAM sahayoga ApIe, svayaM dharmapAlana karIe, bIjAone dharmapAlanamAM prerita karIe, temanA dvArA racita dharmasaMghamAM jJAna, darzana, cAritranI unnati mATe prayatna karIe, saMgha(zAsana)nI rakSA mATe puruSArtha karIe. siddha IzvaranI sAcI sevA e che ke je duniyAnuM kalyANa karatAM karatAM (potAnI AtmasAdhanA sahita) teo siddha (mukta) banyA, te siddha Izvara dvArA vadhu sArI banelI ane vizeSe dharmasaMmukha ane susaMskRta karelI sRSTine vikRta karIe nahIM, paraMtu sRSTine vizeSe AnaMdamaya, jJAnamaya ane zraddhAmaya banAvavAmAM potAno yoga ApIe ane te kAje puruSArtha karIe. duniyAmAM mArAmArI, lUMTaphATa, dago, tophAna, aprAmANikatA, anyAya, atyAcAra, corI, madyapAna, jugAra, mAMsAhAra, vyabhicAra vagere dUSaNo ke aniSTonuM sevana karIne A AnaMdakaMdamaya banelI sRSTine naraka jevI azAMta ane avyavasthita banAvI de che, te vyakti bhale aupacArika rUpe athavA daMbhathI bAhyarUpe paramAtmAnI sevA-pUjA, vaMdanA-arcanA vagere karato hoya, te tenI vAstavika sevA-bhakti karatI nathI. eka rAjAe potAnA nagaranI bahAra eka vizALa bagIco banAvaDAvyo. A vizALa bagIcAne eka mALI saMbhALI zake tema nahoto, tethI rAjAe be mALI rAkhyA. baMnene aDadho-aDadho bagIco soMpatAM rAjAe sUcanA ApI, 'juo, tamane soMpAelA bagIcAnA bhAganI pUrNa saMbhALa lejo. bagIcAne vizeSa samRddha ane suMdara banAvajo. koI pazu pesI jaIne nuksAna na pahoMcADe, game tyAM, game tema jhADI-jhAMkharAM, kAMTA UgI na jAya ane vRkSa-choDa sukAI na jAya tenuM barAbara dhyAna rAkhajo.'' baMnee rAjAnI vAta zirodhArya karI, kiMtu A bemAMthI eka mALI sAva bedarakAra hato. e bagIcAmAM pUruM pANI pAto nahIM ke jhADI-jhAMkharAM ukhADato nahIM. jAnavarothI bagIcAnI rakSA karato nahIM ane vRkSa-choDanI saMbhALa rAkhato nahIM. enAmAM eka ja vizeSatA hatI ke te niyamitapaNe rAjAne traNa vAra praNAma karavA jato hato ane kaheto hato, rAjAnI gAdI surakSita rahe.'' sAcI sevAbhakti 50 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjA ema mAnato ke A ghaNo prAmANika ane vizvAsu nokara che. bIjo mALI rAjAne roja praNAma karavA jato na hato. Akho divasa bagIcAnI jALavaNInA kAmamAM DUbelo raheto hato. bagIcAne vRkSa-choDathI ramaNIya banAvavAno prayatna karato hato ane vRkSa-choDa, phaLa-phUla vagerenI pUratI saMbhALa rAkhato hato. jAnavarone pesavA deto nahIM ane kAMTALAM jhADI-jhAMkharAM ukhADI nAkhato hato. eka varSa vItI gayuM. eka divasa rAjAe vicAryuM, "cAlo, Aje bagIcAmAM laTAra mAravA jaIe. mALIoe kevuM ane keTaluM kAma karyuM che tenI bhALa meLavIe. bagIco keTalo samRddha thayo che teno pratyakSa ahevAla meLavI lauM." rAjA rathamAM besIne bagIcAmAM pravezyo. saMyogavazAt rAjA prathama bedarakAra mALIne sopelA bhAgamAM gayo. dAkhala thatAM ja rAjAe joyuM ke bagIco sAva ujjaDa che. mArgamAM kAMTALAM jhADI-jhAMkharAM UgI javAne lIdhe bagIcAmAM praveza paNa durgama banI gayo hato. vRkSo para phaLa-phUlanuM nAma-nizAna nathI. rAjAe atyaMta gusse thaIne tatkSaNa e mALIne bolAvyo. bedarakAra mALI Avyo ane bolyo, "kaho rAja, ApanI AjJA zuM che ?" rAjAe gusse thaIne kahyuM, "are mUrkha ! jo to kharo, te mArA bagIcAno satyAnAza karI nAkhyo che. kyAMya vRkSa-choDa para phUla nathI. lIlotarI to kyAMya dekhAtI paNa nathI, bagIcAne kyAreya pANIthI sIMcyo na hoya tevo verAna banI gayo che. meM tane bagIco eTalA mATe soMpyo hato ke tuM ene Avo ujjaDa banAvI de ? ane tuM to roja divasamAM traNa-traNa vAra mane praNAma karavA Avato hato ane kaheto hato, rAjAnI rAjagAdI surakSita rahe" paNa mArI gAdI zuM dhULa surakSita raheze ! teM mAro bagIco to asurakSita karI dIdho. basa, nokarImAMthI tane dUra karavAmAM Ave che. tAro pAchaLano pagAra paNa tane nahIM maLe ane havethI mArA rAjyanI hada choDIne cAlyo jA. mArA rAjyamAM tArA mATe koI jagA nathI." 58 che ratnatrayInAM ajavALAM kAkA kAkI: Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjAe tene nokarImAMthI kADhI mUkyo ane dezanikAla karI dIdho. bIjA mALInA vibhAgamAM rAjAe praveza karyo, to eno bagIco raLiyAmaNo ane hariyALo hato. cotarapha ghaTAdAra vRkSo ane choDa, phaLa-phUla jhUmI rahyAM hatAM. bagIco atyaMta vyavasthita ane netraraMjaka hato. bagIco nihALIne atyaMta prasanna thayelA rAjavIe tarata ja mALIne bolAvyo. bagIcAnA eka khUNAmAM bAgakAma karato mALI rAjAno Adeza maLatAM ja tarata ja hAjara thayo ane bolyo, "mahArAja, kaho, zuM AjJA che ?" rAjAe kahyuM, "mALI, huM tArA kAryathI atyaMta prasanna chuM. meM bagIcAnI ghaNI suMdara sAra-saMbhALa lIdhI che ane ene yogya mAvajatathI phaLa-phUla, jhADa-choDathI samRddha banAvyo che. A mATe prasanna thaIne huM tane hajAra rUpiyA pAritoSika rUpe ApuM chuM. ane AjathI tAro pagAra bamaNo karI dauM chuM. AjathI baMne bagIcA tArA kAryakSetramAM raheze. tuM icche to te mATe madadakartA ane anya karmacArIone rAkhI zake che." Ama eka mALI para prasannatA ane bIjA para aprasannatA dAkhavIne rAjA rAjamahelamAM pAcho pharyo. A vAtano marma e che ke eka sAmAnya rAjavI paNa bagIcAne ujjaDa karanAra ke kAma bagADanAra para prasanna thato nathI, pachI bhalene te enI apAra prazaMsA karato hoya ke ene agaNita praNAma karato hoya. AvuM hoya tyAM rAjAonA paNa rAjA devAdhideva vItarAga prabhu ke siddha-Izvara duniyAnA mAnavIo ane prANIo sAthe mArAmArI, dagAbAjI, aprAmANikatA, lUMTaphATa, corI, hatyA, jhaghaDA, DAkugIrI vagere durvyavahAra karIne saMsArarUpI bagIcAne verAna banAvanAra, bagADanAra ane azAMta banAvanAra para kaI rIte prasanna thAya? pachI bhalene te Akho divasa bhagavAnanI stuti karato hoya, enA nAmanI dhUna lagAvato hoya athavA to satata vaMdanA ke namaskAra karato hoya. duniyAne potAnAM duSkarmothI naraka samAna banAvanAra ajJAnI ane pramAdI vyaktioe karelI prazaMsA, stuti ane vaMdanAothI bhagavAna saheje prasanna nathI thatA. aprasanna thaIne ene zApa paNa ApatA nathI. AvI sAcI sevAbhakti zikA pa9 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyaktine potAnAM duSkarmone kAraNe manuSyagatithI nIcelI gati maLe che ane durgatimAM paDIne aneka duHkha bhogavavAM paDe che. je vyakti vizvAsu mALInI jema paramAtmAnI AjJA anusAra zraddhA ane prAmANikatAthI kAma karIne svajIvanamAM utkarSa sAdhe che ane duniyArUpI bagIcAnA dareka prANI (vRkSa-choDanA svarUpa sAthe) sAthe AtmIyatApUrNa vyavahAra kare che, tene e satkarmonA pAritoSikarUpe sugati maLe che. sajjanonI ane satparuSonI saMgati maLe che ane sahuno sahayoga sAMpaDe che. te pote dharmAcaraNa kare che ane bIjAne paNa dharmaprerita kare che. A rIte paramAtmAnI sAcI sevA karIne, temane prasanna karIne parokSarUpe AzIrvAda meLave che. "bAIbalamAM eka sthaLe batAvyuM che ke, prArthanA karanArane bhagavAna kahe che, jo tuM koInI sAthe laDI-jhaghaDIne athavA hatyA ke mArapITa karIne carcamAM prArthanA karavA AvIza, to huM tArI prArthanA svIkAra nahIM karuM. jyAre tuM tArA jIvanane zuddha banAvIne pavitra hRdaya sAthe prArthanA karIza to huM tArI prArthanA svIkArIza." A che bhagavAnanI aprasannatA ane prasannatAnuM rahasya. yogI AnaMdadhana paNa bhaktirasamAM DUbI jaIne pokAre che - cittaprasanna re pUjanaphaLa kahyuM, pUjA akhaMDita eha." "bhagavAnanI pUjAnuM phaLa cittanI prasannatA che. hRdayanI pavitratA-prasannatA ja bhagavAnanI akhaMDa pUjA che." bhagavAnanI vaMdanA, stuti ke temanA nAmano japa ke smaraNa karavAthI temanA pratye zraddhA, sadbhAva ane temanA guNone grahaNa karavAnI bhAvanA jAge che, jyAre zubha ane zuddha niSkAma (niHsvArtha bhAvanAno sAgara hRdayamAM hiloLA le che, to tenAthI buddhi ane hRdayapaTa para jAmelA ajJAna, moha, aMtarAya ane azraddhAnAM paDaLo dUra thavA mAMDe che. puNyavRddhi thAya che ane pApakarmono hrAsa thAya che tathA nikhAlasa dharmAcaraNa ane zubha kAryo karavAnI buddhi jAgrata thAya che. bhagavAnanI bhaktinuM sAcuM satya tene sAMpaDe che ane A prakAre te vaMdanA vagerethI prabhusevA ke bhagavadbhaktimAM tallIna thaI jAya che. ratnatraryAnAM ajavALAM Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janasevA e prabhusevA paramAtmAnI sevA-bhaktinI bIjI rIta che prANIsevA ! kAraNa ke prabhu trilokInAtha che, jagatanA pitAmaha che, jagavaMdya ane vizvapUjanIya che. te jagatanAM tamAma prANIo pratye vAtsalyabhAva, dayA ane karuNAthI otaprota hoya che. jagatane kalyANamArgano bodha ApIne jagatanI apAra sevA kare che. AvA sarvabhUtAtmabhUta prabhunA dvArA karAyelI jagasevAthI badhAM prANIo temanAM AtmIya banI jAya che, eTale vizvanAM prANIonI sevA karavI e paNa eka arthamAM temanI sevA karavA barAbara che. gujarAtanA bhakta haridAse eka bhajanamAM gAyuM che. - janasevA to prabhunI sevA eha samaja vIsarAya nahIM, UMcanIcano bheda prabhunA mAragaDAmAM thAya nahIM." janatA janArdananI sevA ja eka arthamAM prabhunI sevA che. kaivalya jJAna ane kaivalyadarzananI mahAjyoti prApta karI lIdhA pachI tIrthaMkara bhagavAna mahAvIre trIsa-trIsa varSa sudhI page cAlIne janasevA karI hatI. janatAjanArdananI niSkAma sevA karavI e ja eka kartavya bAkI rahyuM hatuM. temanI dRSTimAM janasevAnuM keTaluM mahattvapUrNa sthAna hatuM, te indrabhUti gautama ane bhagavAna mahAvIranA A aitihAsika saMvAdathI jANI zakAya che. eka vAra gautamasvAmInA aMtarmanamAM ekAeka sahasA evI zaMkA jAgI ke tenuM samAdhAna pAmavA jJAnanA mahAprakAza bhagavAna mahAvIra pAse pahoMcI gayA. hAtha joDI, vaMdanA karIne vinItabhAvathI temaNe pUchavuM, bhagavanuM ! be vyakti che. emAMthI eka to divasa-rAta ApanI sevAmAM tatpara rahe che. ApanA nAmanI mALA pherave che. ApanI stuti kare che, ApanAM darzana kare che, ApanI vANI sAMbhaLe che. tenI AsapAsa duHkhI che, nirAzrita che, temanA ArtanAdathI AkhuM vAtAvaraNa karuNApUrNa thaI gayuM che. te samartha che. temane Azraya ApI zake che. temano AdhAra banI zake che, paraMtu ApanI sevA karavAmAMthI tene samaya maLato nathI. bIjI vyakti evI che ke jene hRdayamAM ApanA pratye zraddhA ane bhaktibhAvanA che, paraMtu ApanuM darzana ane ApanI vANI sAMbhaLavA mATe tene samaya maLato nathI, kAraNa ke dIna-duHkhIne jotAM enuM haiyuM karuNAthI sAcI sevAbhakti. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chalakAI jAya che ane mana anukaMpAthI otaprota thaI UThe che. temanAM duHkhadardane potAnuM duHkha samajIne dayArda thaIne te divasa-rAta duHkhIo, pIDito ane nirAzritonI sevAmAM DUbelo rahe che. tenI sahAnubhUtipUrNa madhura vANI nirAza-hatAza hRdayone hiMmata Ape che. te jAte potAnA hAthathI garIbonA AMsu lUche che. nirAdhArano AdhAra bane che. jIvananI pachaDATa khAdhelI vyaktione AdhAra ApIne UbhI kare che. bhanta ! A baMne vyaktiomAMthI Apano sAco bhakta ane zreSTha puruSa koNa kahevAya ?' bhagavAna mahAvIre atyaMta gaMbhIra mukhamudrA sAthe uttara Apyo, - " nirALuM varavuM mAM vaDavADuM 1 je dIna-duHkhIo ane rogIjanonI sevA kare che te ja dhanya che. te ja mAro zreSTha bhakta che." gautame vadhAre spaSTIkaraNa mAgyuM - "bhagavan! ApanuM kathana satya che, paraMtu samajAtuM nathI ke kyAM Apa samAna trilokInAtha vItarAga paramapuruSa ane kyAM pelo dIna-duHkhI saMsArI mAnavI ! ApanI sevA AgaLa enI sevAnuM zuM mUlya hoI zake ?" bhagavAne tathyane prakAzita karatAM kahyuM, "gautama, mArI bhakti ke sevA eTale zuM ? mArI vyaktigata sevAnuM mArI pAse koI sthAna nathI. mArI sevA mArI AjJAnA pAlanamAM ane mArA anuzAsanamAM che. mArI AjJA che, "dIna-duHkhIo, rogIo ane pIDitonI sevA karo. jagatanAM samasta prANIone abhayadAna Apo. pIDito ane nirAzritone sukha-zAMti pahoMcADo, anAtha, asahAya ane nirAdhAra para dayAbhAva dAkhavo. dIna-duHkhIono ArtanAda sAMbhaLanAra mArI vANI sAMbhaLe che. temane karuNAbharI dRSTithI jonArA mArAM darzana kare che. temane Azaro ApanArA mAruM anuzAsana mAne che. temanAM AMsu lUchIne temanI sevA karanAra mArI sevA kare che. enAthI UMdhuM popaTanI jema mAtra mAruM nAma japanAra ke mAtra A cAmaDAnI AMkhothI mArAM darzana karavAvALA mArA 1. A pATha A prakAre che - ne gitA nahi re ma padira " - saMpAdaka 62 ratnatrayInAM ajavALAM Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAcA sevaka kevI rIte banI zake ?" A che janasevAmAM prabhusevAno bhavya Adarza ! narasevAmAM nArAyaNasevAnI divyadRSTi ! prabhu bAraNe AvyA janatA janArdanamAM prabhunAM darzana karanAra ja AvI sevA karI zake che. khristI dharmanA anuyAyIomAM A vAta saMskAranA rUpamAM bhAra daIne zikhavADavAmAM AvI che. raziyAnA prasiddha lekhaka mahAtmA TolsToye A saMdarbhe eka vArtA lakhI che. mArTina nAmano eka mocI hato. te pratidina bAibalano pATha karato hato. eka divasa te bAibalano pATha karIne sUto hato, tyAM ene eka svapna AvyuM. svapnamAM bhagavAne tene kahyuM ke kAle huM traNa vakhata tAre ghera AvIza. savAre UThyA pachI mocIe vicAryuM ke, "huM savAre jaladI dukAna para cAlyo jAuM, kadAca bhagavAna savAre ja AvI jAya to." vahelI savAre potAnI dukAna para besIne mocI kAma karato hato. eTalAmAM eka vRddha ThaMDIthI dhrUjato jaI rahyo hato. mocIe tene bolAvyo ane potAnI sagaDI para tenA hAtha zekAvyA. eka jUno koTa gharamAM paDyo hato te paNa e vRddhane ApI dIdho. vRddha prasanna thaI atyaMta AbhAra sAthe vidAya thayo. be kalAka pachI eka DozI phaLanI TopalI laIne jaI rahI hatI. tenI pAchaLa keTalAMka aTakacALAM chokarAMo doDatAM hatAM. DozI gabharAtI hatI. enI TopalI paDI jatAM bALako nIce paDelAM phaLo laI letAM hatAM. mArTine joyuM ne teNe bALakone samajAvyAM ane jeTalAM phaLa jamIna para paDI rahyAM hatAM te uThAvIne TopalImAM mUkI dIdhAM. bALakone eka - eka phaLa ApIne temanI kiMmata DozIne ApI dIdhI. DozI aMtaranA AzIrvAda ApatI cAlI gaI. - divasa AthamatAM pahelAM saMdhyATANe 6-7 varSano chokaro mArTinanI dukAna pAsethI jaI rahyo hato. chokaro bhUkhathI cIso pADato hato. mArTinane dayA AvI. chokarAne premathI bolAvIne, potAne ghera laI jaIne - sAcI sevAbhakti Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhojana karAvyuM. chokaro khuza thaIne cAlyo gayo. mArTine manomana vicAryuM ke bhagavAne mane kahyuM hatuM ke huM traNa vAra tAre ghera AvIza, paNa teo to eka paNa vAra AvyA nahIM. have to rAta paDavAnI che. aMdhAruM thavAnuM che. have zuM? chatAM mArTine ghaNI ja rAha joI, paraMtu chevaTe bhagavAna na maLatAM te nirAza thaI gayo. bhojana karyA bAda bAibala vAMcIne mArTina sUI gayo ane thoDIka AMkha maLI ke bhagavAne svapnamAM kahyuM, "huM tAre tyAM traNa vAra Avyo hato. eka vAra vRddhanA rUpamAM, bIjI vAra DozInA rUpamAM ane trIjI vAra bALakanA rUpamAM. teM koTa ApIne mArI ThaMDI uDADI, mane khavaDAvyuM ane mane madada karI. huM tArA para khUba prasanna thayo chuM." A che janasevAmAM prabhusevAno namUno. A prakAranI zubha manovRtti aMtaramAM vasatI hoya, te potAnuM sarvasva janatA janAdarnanAM caraNomAM samarpita karI de che. bhagavAnano sAco bhakta samaya Avye sarvasva balidAna karavA mATe taiyAra thaI jAya che. vAstavika prabhubhakti to mAthA sATeno sodo che, paraMtu AjakAlanA ghaNA bhakto mAthuM ApavAnuM to dUra rahyuM, potAnI jiMdagImAM rahelI kharAbIone paNa choDavA nathI mAgatA. teo bhagavAnanI bhakti mAtra svArtha mATe ja kare che. jo svArtha siddha na thAya to teo bhagavAnane paNa choDI de che. A bhakti nathI, kiMtu svArthanI sodAbAjI jarmanI sAthe briTananuM mahAyuddha cAlI rahyuM hatuM, tyAre jarmana prajA potAnA devaLamAM jaIne prArthanA karatI hatI, "he bhagavan! tuM iMglenDane harAvI de." iMglenDanA loko potAnA devaLamAM jaIne evI prArthanA karatA ke, "he bhagavana ! tuM jarmanIne harAvI de." AvI dazAmAM bhagavAna kono pakSa le ane kono nahIM? kevA che e bhaktone, je bhagavAnane paNa cakkaramAM nAkhavAno prayatna kare che. zuM ratnatrayInAM ajavALAM 64 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ane tame bhagavAnanI bhakti kahezo? kadApi nahIM. - IzvaranI sevA-bhaktinuM sAcuM rahasya samajIne svajIvanane sAcI sevA-bhaktimAM joDazo, to niHsaMdeha tamAruM kalyANa thaze. sthaLaH goDIjIno upAzraya, pAyadhunI, muMbaI samaya : vi. saM. 2006, kArtika vada 3 sAcI sevAbhakti 6pa Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmA ane paramAtmA Aje AtmAmAMthI paramAtmA kaI rIte banI zakAya, te vize vicArIe. Ama to A viSaya ghaNo gUDha che ane sahajagamya nathI, tema chatAM ene saraLa rIte samajavA koziza karIe. abhinnatA ane bhinnatA kevI rIte ? pratyeka Astika vyakti AtmA ane paramAtmAne mAne che, pachI bhale tenA svarUpa ane enI anya bAbatomAM matabheda hoya. jainadarzananI dRSTie AtmA ane paramAtmAmAM koI aMtara nathI, Ama chatAM bAhya dRSTie je aMtara dekhAya che te bAhya kAraNothI sarjAyeluM che, ane te bAhya kAraNo eTale karma karmoe AtmAnA sAcA svarUpane AcchAdita karI dIdhuM che. AtmAne rAjAmAMthI raMka banAvI dIdho che. prazna e che ke AtmA raMka che ane paramAtmA rAjA che to tene rekamAMthI rAjA kevI rIte banAvI zakAya ? raMka rAjAnI game teTalI sevAcAkarI kare, tema chatAM te raMka ja rahe che, rAjA nathI banI zakato, te ja rIte AtmA paramAtmArUpI rAjAnI game teTalI bhakti kare, paNa te to AtmA ja ratnatrayInAM ajavALAM Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raheze. rAjAnI game teTalI sevAcAkarI karavA chatAM prajA prajA ja rahe che, rAjA banatI nathI. nokara zeThanI game teTalI sevA kare paNa te kadI zeTha banI zakato nathI; zeTha zeTha ja rahe che, nokara nokara ja rahe che. A ja rIte AtmA paramAtmAnI game teTalI bhakti kare te paramAtmA banavAmAM sarvadA ane sarvathA asamartha che. A ja vicArathI prerAIne keTalAMka darzanoe Izvarane AtmAthI alaga rAkhyo che. AtmA ane paramAtmAmAM je bhinnatA che tene teo sadAya amiTa mAne che. temanuM kahevuM che ke prajA rAjAnI kakSAe kyAreya pahoMcI zakatI nathI. prajAnuM kArya to rAjAnA guNagAna gAvAnuM ane be hAtha joDIne tenI AjJAnuM pAlana karavAnuM che. jo teo rAjAnI kakSAe pahoMcI jaze to rAjA zAsana konI para karaze ? A ja rIte jo AtmA paramAtmAnI kakSAe pahoMcI jAya to paramAtmA zAsana konI para karaze ? eTale AtmA AtmA ja raheze ane paramAtmA paramAtmA. jIva ane ziva kyAreya eka nathI thaI zakatA. vaLI Avo mata dharAvanArAonuM kahevuM ema che ke jo AtmA ane paramAtmAmAM kazo bheda ke bhinnatA hoya nahIM ane baMne samAna hoya, to koI paNa AtmAe paramAtmAnI sevAbhakti, bhajana-pUjana karavAM zA mATe ? nokarane ema kahevAmAM Ave ke tuM nokara nahIM, paNa zeTha samAna ja che, to te nokara ahaMkArI banI jaze ane zeThanI sevAcAkarI karavAnI ane jarUra nahIM lAge. A pramANe eka bImArane vaidya ema kahI de ke tuM bImAra che ja nahIM, hato paNa nahIM ane thaIza paNa nahIM. tuM to sadAkALa nirAmaya ane nIrogI rahIza, to e bImAra vaidyanI davA zA mATe le ? ane parahejI zA mATe pALe ? A vAtane sUkSmatAthI vicArIe to A vicAradhArA ekAMtika ane bhrAnta jaNAze. AtmA ane paramAtmAnA potAnA svAbhAvika guNo para ciMtana karatAM pratIta thaze ke baMnenA vAstavika svarUpamAM koI bheda nathI. AtmAno potAno guNa cetanA che arthAt jJAna-darzana-rUpa upayoga che. paramAtmAnuM paNa A ja lakSaNa che. keTalAka dArzaniko paramAtmAne "saccidAnaMda' paNa kahe che. saccidAnaMda padamAM traNa guNono samAveza thAya che. sata eTale ke sattA, citta eTale AtmA ane paramAtmA 6o Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caitanya ane AnaMda eTale sukha. traNeya kALamAM astitva hovuM, jJAna-darzanamaya (caitanyarUpa) hovuM ane AnaMdarUpa hovuM, A traNeya guNa jema paramAtmAmAM che, tevI ja rIte AtmAmAM paNa vaselA che. AtmA kyAreya naSTa thavAno nathI, tenI sattA sadA sarvadA raheze. AtmAno caitanyaguNa paNa ApaNA anubhavathI siddha che. jo AtmAmAM A caitanyaguNa na hota to te jaDa banI jAta. mRtadehamAM cetanA nathI hotI eTale e koI saMvedanA anubhavI zakato nathI. A pramANe jo AtmAmAM saMvedanA na hoya, to te paNa mRtadehanI jema saMvedanahIna ja hoya, paraMtu AvuM kadI hotuM nathI. AtmA-paramAtmAno bheda AnaMdano guNa e AtmAno svAbhAvika guNa che. e na hota to ene sukhanI pratIti kevI rIte thAya ? paramAtmAnA A traNeya guNa AtmAmAM rahelA che, tyAre AtmAne paramAtmAthI judo kaI rIte gaNI zakAya ? guNonA bhedane kAraNe ja eka padArthane bIjA padArthathI bhinna joI zakIe, jyAre AtmA ane paramAtmAnA guNomAM kazI koI bhinnatA nathI tethI temane bhinna mAnavA yogya nathI. jaDa ane cetananA guNomAM svAbhAvika bheda che. A baMnene alagaalaga jovA-jANavAmAM Ave che, paraMtu AtmA ane paramAtmAnA guNomAM evo koI mULabhUta ke maulika bheda nathI. pariNAme AtmA ane paramAtmAmAM vastusvarUpanI dRSTie koI maulika bheda mAnI zakAto nathI. khANamAMthI nIkaLelA suvarNa para ghaNI mATI ane mela jAmelAM hoya che, jyAre vizuddha suvarNa para saheje mATI-mela hotAM nathI, paraMtu baMnenA suvarNa tarIkenA svabhAvamAM koI bheda ke bhinnatA nathI. mAtra vizuddha ane azuddhano je bheda deSTigocara thAya che, te sthAyI nathI, mAtra thoDA samayanI apekSAthI che. A rIte AtmA ane paramAtmAmAM nizcayardaSTie, svarUpanI apekSAe mULabhUta koI bheda na hovA chatAM paNa vyavahAraSTie vizuddhi-azuddhinI apekSAe dekhAto bheda sthAyI nathI. samaya jatAM e dUra thaI zake che 68 ratnatrayInAM ajavALAM che Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ athavA to viziSTa upAyothI dUra karI zakAya che. paramAtmA pUrNa zuddha hovAthI temAM potAnA samasta svAbhAvika guNa pUrNatAe pahoMcI gayA hoya che, jyAre AtmA hajI azuddha hovAthI eNe potAnA svAbhAvika guNonI paripUrNatA prApta karI nathI. karma-vikArothI AcchAdita hovAne kAraNe AtmA hajI azuddha che. A rIte AtmA ane paramAtmAmAM maulika bheda na hovA chatAM paNa dekhAtuM aupAdhika aMtara te kRtaka ane dUra karI zakAya tevuM che. AtmA ane paramAtmAmAM dekhAtI bhinnatAnuM kAraNa AvaraNa che. AvaraNo dUra thaI jatAM AtmAne paramAtmA banavAmAM kaMI avarodha Avato nathI. te niHsaMzayapaNe paramAtmA banI jAya che. vedAMta paNa A ja siddhAMtanuM nirUpaNa karatAM kahe che 'tattvamasi' "te (paramAtmA) tuM che." A rIte zuddha saMgrahanayanI dRSTie svarUpanI apekSAe jaina zAstramAM 'i mAyA' kahyuM che, eTale ke AtmA sAmAnya hoya ke parama hoya, paNa eka ja che. - - Ano artha e ke AtmA svabhAvane choDIne parabhAvamAM Asakta ke mUrchita hoya, tyAM sudhI AtmA ane paramAtmA vaccenuM aMtara rahe che. kAma, krodha, lobha, moha, rAga-dveSa vagerene kAraNe karmabaMdhana thAya che. AtmA A ja vikArone zarI2 ane zarIrane saMbaMdhita sAMsArika bAbatonA nimittathI vAraMvAra apanAve che. Ane pariNAme jeTaluM karmabaMdhana gADha ane vizeSa mAtrAmAM thatuM jAya, teTalo AtmA paramAtmAthI dUra cAlyo jAya che. tame kahezo ke AtmA A vikArone zA mATe coTe che. jJAnI puruSa darzAve che ke makAna to IMTa, cUno vagerenuM baneluM hovA chatAM mohavaza manuSya tene potAnuM mAnI le che. anyanI-putrI hovA chatAM potAnA putra sAthe tenAM lagna thatAM tenA para pitAnI mamatA jAge che. A rIte bAhya vastuo para paNa nikTanA saMparkane lIdhe moha jAge che. je karma zarIra sAthe saMbaMdha rAkhe che, tenA para paNa moha thaI javo svAbhAvika che. tenA pratyenA mohane lIdhe ja AtmA ane paramAtmA vacce ATalI AtmA bane paramAtmA xe Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ moTI khAI paDelI che. je divase karmonA tarapha mohanuM jALuM dUra thaze, te divase benI vaccenuM AvaraNa paNa dUra thaI jaze. khAI purAI jaze ane AtmA ane paramAtmA vacceno bheda ke aMtara samApta thaI jaze. IslAma dharmanA eka zAyare gAyuM che - "tU jisma jigara aura jahA~ nahIM jAnanA / phira kyoM nahIM kahatA, khudA jo tU hai dAnA // " . "jo tuM zarIra, hRdaya ane saMsArane potAnAM nathI mAnato, to pachI zA mATe kahI deto nathI ke huM khudA chuM." A traNe bAbato zarIra ane zarIra sAthe saMbaMdhita che. A traNe pratye Asakti nahIM hoya ane sva-AtmAthI e alaga thaI jaze, to zuddha AtmA sivAya bIjuM raheze zuM ? AvI avasthAmAM ene khudA ke paramAtmA kahevo saheje asaMgata nathI. vaLI AmAM ahaMkAranI paNa koI chAyA nathI. parabhAvamAMthI svabhAva svastha mAnavIne davA levAnI ke koInI pAse upacAra karAvavAnI jarUra rahetI nathI, mAtra e bImAra hoya tyAM sudhI ene vaidya ke DokTaranI davA ke sAravAra levI paDe che. dardamukti thaI gayA pachI tene koI auSadha-upacAranI jarUra nathI. e rIte jyAM sudhI AtmA para karmonI mAMdagI ke krodhAdi mAnasika vikAronI bImArI lAgu paDI hoya, tyAM sudhI tene jJAna, darzana, cAritra ane tArUpI davA levAnI jarUra hoya che. jyAre AtmA A karmo ke vikAronI mAMdagIthI mukta thaIne svastha, svarUpastha thaI jaze tyAre tene koI auSadha levAnI AvazyakatA nahIM rahe. A rIte AtmA potAno rAjA-svabhAva bhUlIne karmonA cakkaramAM ghUmato raheze, kiMtu jevo AtmA potAnA sAcA rAjA-svabhAvane oLakhI leze ane karmo ane parabhAvonA cakramAMthI bahAra AvI potAnI zaktino khyAla meLavaze, tyAre tene paramAtmArUpI rAjA jevA banatAM vAra nahIM lAge. A vAtane samajAvavA mATe ApaNA saMto siMhanA baccAnuM AvuM dRSTAMta Ape che - 00 ratnatrayInAM ajavALAM Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka guphAmAM siMhaNe siMhabALane janma Apyo ane enuM pAlana-poSaNa karatI hatI. eka divasa siMhaNa zikAranI zodhamAM kyAMka bahAra gaI hatI ane enuM baccuM ekaluM ja hatuM. e samaye eka bharavADa gheTAMone laIne pasAra thaI rahyo hato. eka-be gheTAM caratAM-caratAM guphAnI pAse pahoMcI gayA. sAMja paDavA AvI hatI. badhAM gheTAM ToLAmAM AvI pahoMcyAM hatAM, paraMtu eka-be gheTAM AvyAM na hatAM. bharavADane ghaNo gusso Avyo. eNe lAkaDI lIdhI ane gheTAMonI pAse AvIne jorathI bUma pADIne lAkaDI phaTakAratAM moTA avAje kahyuM, sAMja paDavA AvI che ne hajI sudhI tame ahIMyAM ja carI rahyAM cho" e samaye saMjogavazAta siMhanuM bacce potAnI guphAmAMthI nIkaLIne te gheTAMonI pAse AvIne beThuM hatuM. teNe sAMjanuM nAma sAMbhaLyuM tyAre te DarI gayuM ane vicAryuM ke A koI bhayaMkara jAnavara haze, je prANIone khAI jatuM haze. aMdhArAmAM kaMI na sUjhavAthI bharavADe gheTAMone lAkaDI mAratAM - mAratAM siMhanA baccAne paNa lAkaDI phaTakArI dIdhI. bicAruM siMhabALa bhayabhIta thaIne guphAmAM javAne badale tyAM ja besI rahyuM. jyAre gheTAM AgaLa cAlavA lAgyAM tyAre emanI sAthe te paNa cAlavA lAgyuM. pachI to e gheTAMonI sAthe ja rahevA lAgyuM. gheTAMonI jema ja khAvA-pIvAnuM, bolavAcAlavAnuM zIkhI gayuM. bharavADe vicAryuM, "sAruM thayuM. siMhanuM baccuM mArA vazamAM AvI gayuM ane gheTAMnI jema ja vartavA lAgyuM che." eka divasa saMyogavazAtu gheTAMone hAMkato hAMkato bharavADa eka nadIkinAre pANI pivaDAvavA lAgyo. siMhanuM baccuM sAthe ja hatuM. jevI rIte gheTAMo nadImAM pANI pItAM hatAM tevI rIte te paNa pANI pIvA mAMDyuM. nadInA sAmA kinAre eka vikarALa siMha beTho beTho A badhuM nIrakhato hato. ene bhArobhAra Azcarya thayuM ke A siMhabALa mArI jAtinuM hovA chatAM ya A gheTAMonI sAthe kevI rIte bhaLI gayuM? vaLI potAnI jAtane bhUlIne A gheTAMonI jema zA mATe varte che? mAre ene sAvadhAna karavuM joIe. AtmA ane paramAtmA 1 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama vicArIne vikarALa siMhe moTethI siMhagarjanA karI ne siMhabALanuM dhyAna kheMcyuM ane IzAro karyo ke, are siMhazizu ! tuM to mArI jAtinuM saMtAna che. A gheTAMonI sAthe tuM kema bhaLI gayuM che? tuM tArI jAta mATe jAgrata thA." pahelI garjanAno siMhanA baccAe koI javAba na Apyo. baccAe siMhane saMkta karyo ke, "huM kyAM siMha chuM? huM to gheTuM chuM. A gheTAMonI sAthe ja khAuM-pIuM chuM, jAguM-sUvuM chuM. tArI ane mArI jAti eka nathI. mane phogaTa uzkerIza nahIM." vikarALa siMhe tene premathI kahyuM, "are bALaka, tane mArI vAta para vizvAsa na hoya to nadInA pANImAM tAruM pratibiMba jo ane pachI mArA caherA sAthe tArA caherAnI sarakhAmaNI kara. tane svayaM khabara paDI jaze ke tuM gheTuM che ke siMha?" siMhanA baccAe nadInA pANImAM potAnuM pratibiMba joyuM ane pachI potAno cahero siMhanA caherA sAthe sarakhAvyo to tene sAmya dekhAyuM. " vikarALa siMhe tene kahyuM, "have to tane pAkI khAtarI thaI gaI ne ? tuM gheTuM nathI, balka mArI jAtino siMha che. jo hajI paNa zaMkA hoya to jo huM garjanA karuM chuM tevI rIte tuM paNa garjanA kara. A bharavADa ane gheTAMo tArI sAme jotAM ja DarIne bhAgavA mAMDaze." siMhanA baccAe jevI garjanA karI ke gheTAMo DaranA mAryA bhAgyAM ane ahIM-tahIM vikharAI gayAM. A samaye bharavADe vicAryuM, "have A siMhabALa mArA kahyAmAM nathI, te potAnI jAtane siMha samajavA mAMDyo che, eTale tene ahIM ja rahevA daIne bhAgI jaIe. emAM ja mAruM bhaluM che." bharavADa potAnAM gheTAMone laIne tyAMthI bhAgI gayo. siMhanuM baccuM vikarALa siMhanI sAthe potAnI jagAe gayuM. A dRSTAMta AtmAne paNa lAgu pADI zakAya. A AtmA paramAtmAnI jema ja siMhasvarUpa che, paraMtu karmorUpI gheTAM ane moharUpI bharavADonA bhulAvAmAM paDIne potAnA sAcA svarUpane bhUlIne mohanA IzArA para nAce che. karmavikAronI sAthe te paNa te mujaba vartavA lAgyo che ane 0ra ratnatrayInAM ajavALAM Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ potAne gheTuM ja samajavA mAMDyo che. eka divasa ene paramAtmA svarUpano koI AptapuruSa khyAla Ape che ane A AsapuruSanI vAta para vizvAsa TheravIne jJAnarUpI jaLamAM AtmAnA sAcA svarUpane jue che. e pachI deDha vizvAsa jAge che ke huM gheTuM nahIM, balke siMha chuM. paramAtmArUpI siMha jevuM ja mAruM svarUpa che. basa, tyArathI jAgrata banIne tapasaMyamamAM parAkrama kare che tyAre karmarUpI gheTAM ane moharUpI bharavADa badhAM tene choDIne bhAgI jAya che. te potAnA svasvarUpa-paramAtmasvarUpane pAme che. A rIte karmajanya upAdhio AtmA parathI dUra thAya, te samaye AtmA potAnA zuddha svarUpane pAme che, e ja AtmA paramAtmA kahevAya che. paramAtmAnI ArAdhanAnI AvazyakatA have prazna e thAya ke jo AtmA ane paramAtmAnA guNa samAna hoya, ane baMne samAna koTinA hoya, to pachI paramAtmAnI ArAdhanA karavAnI zI jarUra ? paramAtmAne ArAdhya ane AtmAne ArAdhaka zA mATe mAnavA joIe ? Ano uttara e ke jaDa ane AtmAnI jema baMnemAM mULabhUta maulika bheda hota to paramAtmA AtmA mATe ArAdhya na hota, paraMtu AtmA ane paramAtmAmAM jaDa-cetana jevA guNono mULabhUta bheda hoto nathI. AthI ja paramAtmA banavAnI ke paramAtmAnI ArAdhanA karavAnI jarUra rahe che. mULabhUta rIte AtmA ane paramAtmA potAnA guNonI dRSTie eka ja hovA chatAM vartamAna avasthAmAM karmajanya upAdhine kAraNe, AtmAnuM paramAtmAthI aMtara paDI gayuM che AvA asvAbhAvika aMtarane dUra karavA mATe paramAtmAnI ArAdhanA jarUrI che. AtmA karmajanya baMdhanone dUra karIne zuddha thAya tyAre paramAtmA banI zake che. tenAmAM paramAtmA banavAnI yogyatA rahelI che. paramAtmAnA guNa paNa AtmAmAM sattAnA rUpamAM vidyamAna che. AthI ja eNe paramAtmA banavA mATe eno Adarza najara sAme rAkhavAnI jarUra che. mATImAM ghaDo banavAnI yogyatA na hota to koI paNa kuMbhAra ghaDo banAvavA mATe AtmA bane paramAtmA 63 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mATImAM mahenata kare nahIM. mATImAM ghaDo banavAnI yogyatA che. e ghaDAnuM upAdAna kAraNa paNa mATI hovAthI ja kuMbhAra mATImAMthI ghaDo banAve che. A ghaDo banAvavA mATe sUtarano doro nathI leto, kAraNa ke temanAmAM ghaDo banavAnI yogyatA nathI. A rIte AtmAmAM paramAtmA banavAnI yogyatA rahelI che eTale ja AtmA paramAtmA banavA mATe tene Adarza tarIke apanAvIne tenI ArAdhanA tathA anya sAdhanA kare che. jaDamAM paramAtmA banavAnI yogyatA nathI, tethI jaDane paramAtmA banAvavA mATe koI prayatna karatuM nathI. cetana AtmA ja paramAtmA banI zake che eTale vartamAnamAM apUrNa ane azuddha AtmA paramAtmAnA Adarzane sAme rAkhIne e svayaM paramAtmA banavA mATe sAdhanA-ArAdhanA karavAnI AvazyakatA batAve che. jevI rIte paramAtmA upAdhirahita che tevI ja rIte jIvAtmA paNa upAdhirahita thaIne paramAtmA banI zake che. jIvanavyavahAramAM evo anubhava thAya che ke koI vyakti koI zeThane tyAM munIma ke nokara hatA paraMtu potAno aMta, puruSArtha ane buddhibaLathI e paNa eka divasa zeTha banI gayA ane zeThanA barobariyA banI gayA. A ja rIte kyAreka raMkanA rUpamAM pharanArI daridra vyakti paNa prabaLa puNyodaya thavAthI rAjA banelI jovA maLe che. kyAreka prajAnA rUpamAM rAjAnI AjJAmAM rahenArI vyakti koI prabaLa puNya ane puruSArthanA nimittathI svayaM rAjA banI zake che. AtmA kyAre ya paramAtmA banI zakato nathI, te brAnta mAnyatAonuM nirAkaraNa thaI jAya che. sAcA hRdayathI paramAtmAnI upAsanA karanAra, enI AjJAnuM ArAdhana karanArane paramAtmapada svayameva prApta thAya che. paramAtmAnI bhakti karanAra svayaMmeva paramAtmA banI jAya che. bhamarI eka sAmAnya jIva che. tenI saMgatithI iyaLa paNa bhamarI banI jAya che, joke te bhamarI banavAnA saMskAravaza ja potAnuM pUrva zarIra choDIne bhamarI banI jAya che. IyaLa jo bhamarI bane, to bhamarIne koI vAMdho nathI hoto. A ja rIte paramAtmAnAM dhUna-bhajana vagere karavAthI ane paramAtmA banavAnI sAdhanA karavAthI AtmA paNa paramAtmA banI zake che. emAM paramAtmAne koI vAMdho nathI hoto. zuddha vaitavAdanA matAnusAra paNa jIva sadAya jIva ja nathI raheto, te ziva (paramAtmA) ratnatrayInAM ajavALAM ka Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ banI zake che. mAtra zarata eTalI ja ke te baMdhanothI mukta hovo joIe. savAla e jAge che ke paramAtmAnI jema AtmA paNa sarvazaktimAna che, to pachI teNe paramAtmAnA zaraNamAM javAnI ane paramAtmA pAse sahAyatA mAgavAnI jarUra zI? vAstavamAM jyAre AtmA pUrNa zuddha banIne paramAtmasvarUpa banI jAya che, tyAre teNe koInA zaraNe javAnI, sahAyatA mAgavAnI ke ArAdhanA karavAnI AvazyakatA rahetI nathI, kAraNa ke jJAnI puruSo zuddha vItarAga AtmAne ja paramAtmA mAne che. tethI teo kahe "yaH paramAtmA sa evA'haM, yI'haM saH paramastataH / gameva mayAgasiAgo, tAvaH ziiita sthitiH !" je paramAtmA che te ja huM chuM ane je huM chuM te ja paramAtmA che. eTale huM ja mArA dvArA ArAdhya chuM. AtmAthI bhinna koI ArAdhya nathI, A ja mArI sthiti che." paraMtu vyavahAramAM AtmA pUrNa zuddha na hovAthI paramAtmAnuM zaraNa ane sahAyatA cAhe che ane ArAdhanA ane sAdhana paNa karavA icche samAna chatAM bhinna have prazna e che ke jyAre badhA AtmAo svabhAvathI samAna che to pachI saMsArI AtmAomAM A bhinnatA kema dekhAya che ? narakanI yAtanA bhogavanAra nArakIno AtmA ane eka zvAsamAM 18 vAra janmamaraNa karanArA nigodano AtmA samAna che. svarganA rAjA Indra, pRthvIkAya vagerenA rUpamAM rahevAvALAM sthAvara tathA pazu-pakSI, kIDA-pataMgiyAM vagere sahuno AtmA mULarUpamAM samAna che, to pachI vibhinna gatio, yonio, Idriyo vagere kAraNe jIvomAM vividhatA, videzatA ane bhinnatA kema dekhAya che ? jJAnI puruSo kahe che ke A vibhinnatAo AtmAnA svabhAva ke svarUpanI apekSAe hotI nathI. svarUpanI apekSAe to "je kAyA' kahIne AtmadravyanuM ekatva darzAvIne badhAno AtmA samAna batAvyo che. jevI rIte badhA sUrya svabhAvathI samAna che. badhA caMdramAM paNa svabhAvanI koI AtmA ane paramAtmA o5 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhinnatA nathI. badhAnA guNa ekasarakhA che, paraMtu meghapaTala (vAdaLa) vagere ADAM AvI javAthI temanA prakAzamAM bhinnatA dekhAya che. A ja rIte badhA AtmAo svabhAva ane guNathI samAna hovA chatAM paNa kamajanita AvaraNonA kAraNe guNonA vikAsamAM bhinnatA hovAthI judA judA prakAranA dekhAya che. AthI AvI bhinna bhinna gatio, yonio ke Idriyo vagerene kAraNe dekhAtI bhinnatA AtmAnuM svarUpa nathI. A badhI bhinnatA aupAdhika (bAhya rIte pedA thayelI) che ane karmajanita upAdhionA kAraNe che. jyAM sudhI A upAdhio che, tyAM sudhI jIvamAM ekabIjAthI bhinnatA pratIta thAya che. A upAdhio karmane lIdhe che. dareka jIvanAM judAM judAM prakAranAM karma hoya che, tethI karmajanya kAraNo paNa judAM judAM hoya che. A kAraNe jIvomAM vividhatA ane videzanA pratIta thAya che. koI trasa che to koI sthAvara che. koI nAraka che, koI manuSya, deva ke tiryaMca che. koI jaLacara, sthaLacara ke khecara' che. koIne mAtra eka ja sparzendriya che. koIne be, koIne traNa, cAra ke pAMca Idriyo che, paraMtu A pRthakatA ke vividhatA svAbhAvika nathI, vaibhAvika ke pAdhika jema jema karma kapAya che, tema tema AtmA nirAdhika thatAM vikAsa pAme che. jyAre karma sarvathA dUra thaI jAya che ane koI prakAranI upAdhi rahetI nathI eTale ke AtmaguNa para bAhya (para) bhAvono prabhAva pUrNarUpathI dUra thAya che, tyAre AtmA vizuddha thaIne potAnA mULa (zuddha) svarUpamAM AvI jAya che. zuddha svarUpamAM AvI gayelA badhA AtmAo ekasamAna che. temanAmAM sattA (vyaktitva) bhinnatA jarUra hoya che, paNa 1. tiryaMca - sAMsArika jIvonI cAra gati che - naraka, deva, manuSya ane tiryaca. pazu, paMkhIo vagere tiryaMca gatinA jIvo che. manuSyajAti sivAyanAM je prANIo te tiryaMca gatinA jIvo kahevAya. A jIvo jaLacara, sthaLacara ane khecara ema traNa prakAranA hoya che. 2. khecara - jIvo be prakAranA che (1) cAmaDAnI pAMkhavALA carmapakSI jIvo; jevA ke cAmAcIDiyAM, vAgoLa vagere. (2) ruvAMTInI pAMkhavALA romapakSI jIvo; jevA ke popaTa, kAgaDA, kabUtara, caklAM, bataka, gIdha, ghuvaDa vagere. 06 ratnatrayInAM ajavALAM huM Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNonI viSamatA nathI rahetI. mukhyatve traNa bheda AtmA jyAre jANe che ke A karmabhanita upAdhione kAraNe AtmaguNonA vikAsamAM vikSepa Ave che tyAre evAM karmone apanAve che ja zA mATe ? kharuM jotAM AtmA na icche to paNa parabhAvo - zarIra ane zarIra sAthe saMbaMdhita vastuo - upara rAga, dveSa, moha vagerene kAraNe karmabaMdhana karI bese che. karmone zatru samajIne dUra rAkhIe to ja A zakya bane, paraMtu Aje adhikAMza AtmAoe karmazatruone mitra banAvelA che. mAthuM kApI nAkhatA zatruo to pratyakSa rIte zarIrano nAza kare che, jyAre karmazatru to AtmAnA guNono nAza karIne keTalAya janmonI uttama dharmakaraNIne naSTa karI nAkhe che. mAthuM vADhI nAkhanAra anitya zarIrano ja nAza kare che, nitya AtmAno nahIM, paraMtu duSTa karmazatruo sAthe mitratA karIne to ApaNe svayaM ApaNuM mAthuM kApavAnuM kAma karIe chIe. A mATe karyajanita upAdhi-nirapAdhine dhyAnamAM laIne AtmaguNonA vikAsanI vadhatIochI mAtrAnI dRSTie AtmAone mukhyatve traNa bhAgamAM vaheMcI zakAya che. (1) bahirAtmA (2) aMtarAtmA ane (3) paramAtmA. zarIra ane zarIrane saMbaMdhita vastuomAM Atmabuddhi karavAvALo AtmA bahirAtmA kahevAya che. zarIra ane zarIranAM aMgaupAMgone badhuM ja samajanArA loko, ene potAno mAnIne rAta-divasa zarIranI ja sevA zuzruSAmAM racyA-pacyA rahe che. Avo AtmAnI sevAno koI vicAra nahIM karanAra bahirAtmA che. bhojana mATe thoDuM ja anAja joIe. chatAM paNa AvA loko, duniyAbharanA khAdyapadArtho pahelethI saMgraha ane mamatva karIne bharI rAkhaze. paheravA mATe thoDAMka kapaDAM joIe, paraMtu kapaDAMnI peTIonI peTIo bharIne rAkhaze. koI vyakti ThaMDIthI dhrujato haze tema chatAMya tene kazuM nahIM Ape. potAnA mATe ane potAnA zarIra mATe bheguM karIne rAkhaze. zarIrane rahevA mATe nAnakaDuM makAna joIe, paraMtu moTA-moTA vizALa ane AlIzAna baMgalA ane ImArato banAvaze. koI garIbane emAM AtmA ane paramAtmA colo ka Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Azraya nahIM Ape. A ja rIte zarIranA eza-ArAma. AnaMda-pramoda ane sukha-suvidhA mATe duniyAbharanAM sAdhano ekaThAM karaze, paisAne vyartha rIte pANInI jema veDaphI nAkhaze, paraMtu koI duHkhInI sevAmAM dhanano upayoga nahIM kare. mAtra zarIramAM ja AnaMda mAnanAra bahirAtmAo gaNAya. AvI vyaktio AtmA vize kyAreya kazuM samajatI ke vicAratI nathI ane e ja rIte paramAtmAnA svarUpano paNa vicAra karatI nathI. khAvuM-pIvuM, saMpatti ekaThI karavI, saMtAno pedA karavAM, moja-majA karavI A bAbato ja temane mATe to AtmA ane paramAtmA che. niSkarSa e che ke "bahi' eTale ke AtmAnA potAnA guNo ane svabhAvathI bahAra parabhAvo ane paraguNomAM ja aharniza ramaNa karanAra jIva bahirAtmA che. AvA AtmAo mATe paramAtmA ati dUra che. zarIranI traNa avasthAo che - bAlyAvasthA, yuvAvasthA ane vRddhAvasthA. bahirAtmA jIva hoya tene, A traNa avasthAo zarIranA ciMtanathI vizeSa kazuM vicAravAnI taka sAMpaDatI nathI. ene potAnA bahirAtmapaNAnuM koI duHkha hotuM nathI ane koI dharmaguru game teTalo upadeza Ape, to paNa ene saheje zarama AvatI nathI. AvI vyakti dhRSTa ane nirlajja thaIne zarIranA sukha mATe duniyAbharanAM pApakarmo kare che ane pote ja potAnA AtmAno zatru bane che. dharmAcaraNanI vAta to ghaNI dUra gaNAya, paNa AvI vyaktio dharmanI sanmukha paNa nathI hetI. bALapaNamAM gaMdakIthI lapeTAelA ene potAnI jAtanuM paNa e kALe bhAna hotuM nathI ane parAdhIna banIne jIvato hoya che. yuvAnImAM viSayavAsanAnA kIcaDamAM phasAyelo rahe che, tyAre paNa potAnI jAtane samajato nathI. vRddhAvasthAmAM to zvAsa, khAMsI, dama jevA keTalAya roga thAya che, tRSNA vadhatI jAya che ane gharanA loko paNa - game tyAM ghUMkIne ke maLa-mUtra karIne ghara bagADatA hovAthI - napharata kare che. ATaluM badhuM thayuM hovA chatAM paNa, vRddhAvasthAmAM dharmanI sanmukha jaIne potAnA AtmA vize kazuM ya vicArato nathI. Ano artha e ke traNe avasthAomAM manuSya hovA chatAM pazunI jema jIve che. puruSa to te kahevAya, je dharmamAM ane AtmaguNonA vikAsa mATe puruSArtha kare. zrI DOC ratnatrayInAM ajavALAM Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AnaMdadhana kahe che -- je te jItyA re te muja jItiyA re, puruSa kizyuM muja nAma ?" paramAtmAe paramAtmA banatAM agAu kAma, krodha, rAga-dveSa, moha AdinA kAraNe janmelA karmazatruone jItI lIdhA che. teo have mane (bahirAtmAne) jItI rahyA che, tyAre mAruM 'puruSa' nAma ja vyartha che. karmazatruone jItavAne badale emanAthI hAra khAIne temano gulAma banyo chuM.'' bahirAtmAnuM bAhyajagata bahirAtmAnI A ja sthiti che. jIvananI traNe avasthAomAM te mUrkha ane nAsamaja ja rahyo che. strI, putra, kuTuMba, dhana, makAna vagerenA mohamAM loko evA phasAyelA rahe che ke temane paramAtmAnuM nAma levuM ke AtmAnA hita mATe vicAravuM jarA paNa pasaMda paDatuM nathI. A vize eka rasaprada udAharaNa joIe mAravADanA eka vaiSNava vANiyAne cAra putro hatA. cAreya ghaNA hoziyAra, yogya ane vinayI hatA. zeTha rAta-divasa potAnA kArobAramAM ja DUbelA rahetA hatA. vRddhAvasthA AvavA chatAM paNa koI dIkarA para vizvAsa rAkhIne tene kazuM soMpatA na hatA. dIkarAoe kahyuM, ''pitAjI, have tame ghaNA vRddha thaI gayA cho. bhagavAnanuM bhajana ane dharmadhyAna karo. vyApAradhaMdho ame saMbhALI laIzuM.'' zeTha bolyA, 'nahIM, huM tamArA vizvAse mAro vepAra-dhaMdho na mUkI kuM. tame badhA to atyaMta mahenatathI kamAyelI mArI saMpattine veDaphI nAkho.'' dIkarAoe Akhare kahyuM, "khera pitAjI ! tamAre na mAnavuM hoya to na mAnajo. tamane jema yogya lAge tema karo.'' eka vAra zeTha eTalA badhA bImAra paDyA ke sAva pathArIvaza thaI gayA. zeThanuM dukAna javAnuM paNa baMdha thaI gayuM, paraMtu emano jIva to rAta-divasa dhaMdhAnA vicAromAM ja DUbelo raheto. pathArImAM paDyA paDyA paNa zeTha dukAnanI vAto vicAratA rahetA hatA. AtmA bane paramAtmA the Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka divasa zeThanI tabiyata ghaNI gaMbhIra thaI gaI. maraNa pathArIe AvIne beThuM. dIkarAoe vicAryuM, "pitAjIe ApaNane ucheryA che. ApaNA mATe saMpatti ekaThI karI che, tethI ApaNuM kartavya che ke aMtima samaye temane paramAtmAnuM nAma yAda karAvIe. "aMta mati so gati' e kahevata anusAra emanI gati sudharI jAya.' Ama vicArIne cAre dIkarAo pitAnI pAse AvyA ane emanI pathArInI AjubAju UbhA rahyA. prathama moTA dIkarAe kahyuM, "pitAjI, have tamArI jiMdagIno bharoso nathI. rAmanuM nAma lo." rAmanuM nAma sAMbhaLatAM zeThane tarata ja kazuM yAda AvyuM. te bolI UThyA, "are ! rAmA jATa pAsethI rUpiyA levAnA che. game te thAya, mAgI lejo." dIkarAoe vicAryuM, "vAta viparIta banI. cAlo bIjuM nAma yAda karAvIe. kadAca temanA manamAM bhagavAna jAge." bIjA dIkarAe kahyuM, "pitAjI, have to kRSNa-kRSNa japo." A sAMbhaLatAM zeTha tatkALa bolI UThyA, "are bhAI ! pelo kizana dhobI dhotIjoTA laI gayo hato. eNe paisA ApyA nathI. barAbara yAda karAvajo." nizAna vIMdhavAmAM tIra niSphaLa gayuM tethI trIjA putrae kahyuM, "pitAjI ! have to ghaDI be ghaDInA mahemAna cho. bhagavAna-bhagavAna karo." bhagavAnanuM nAma sAMbhaLatAM ja zeThe kahyuM, "are, jarA bhagavAna paMDitanuM khAtuM kholIne jojo. temAM keTalA rUpiyA bAkI che?" aMte cothA dIkarAe kahyuM, "pitAjI ! bIjuM kazuM nahIM, to prabhu-prabhu eTaluM raTaNa to karo." paraMtu zeThanuM citta to mAyAmAM DUbeluM hatuM. tene prabhunuM nAma kyAMthI pasaMda paDe? * tarata ja bolI UThyA, "juo to ! pelo prabhu kAmadAra traNaso rUpiyA laI gayo hato. be varasa thaI gayAM, paNa eNe enuM vyAja cUkavyuM nathI ke rUpiyA pAchA ApyA nathI, eTale tenuM gharabAra jA karIne vyAja sahita rakama vasUla karajo." ratnatrayInAM ajavALAM Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAre putro nirAza thaI gayA. koI paNa rIte pitAjI bhagavAnanuM smaraNa kare te mATe ghaNI mahenata karI, temaNe mRtyuparyata bhagavAnanuM nAma na lIdhuM te na ja lIdhuM. khAlI hAthe paraloka sidhAvyA. AvA hoya che bahirAtmA jIva ! je jIvanabhara dharmathI vimukha hoya che ane AtmA-paramAtmAno vicAra karatA nathI. bIjA prakAranA AtmAnaMdI aMtarAtmA zarIra ane AtmAnI bhinnatAno vicAra karIne AtmAnI sanmukha vase che. bAhya parabhAvothI dUra thaIne aMtaramAM avagAhana karIne aMtarmukha bane che. zarIra dharmapAlananuM sAdhana hovAthI tenuM poSaNa kare che, paraMtu jyAM zarIra pApa ke adharma tarapha javAnI taiyArI kare che, tyAM tene sAtha ApatA nathI. zarIra ane zarIra saMbaMdhita sAdhanono upayoga karavA chatAM tenAthI nirlipta rahIne kuTuMba, samAja, rASTra vagere pratyenA svakartavyanuM pAlana kare che. aMtaramAM to ema ja samaje che ke A mArAM nathI, pArakAM che. A zarIra nimitte mAro badhAnI sAthe saMbaMdha che, eTale mAre emanA pratye kartavya ane pharaja bajAvavI joIe. AthI kahyuM che - "2 re samadRSTi jIvaDA kare kuTumba-pratipAla / __ aMtara se nyArI rahe jyoM dhAya khilAve bAla // " saMkSepamAM, aMtarAtmA bhItaramAM bAhya parabhAvothI alaga rahe che ane AtmAno vicAra karIne paramAtmA tarapha javA mATe yogya dharma-puraSArtha kare che. e vicAre che ke dharmanA prabhAvathI ja A badhA zubha saMyoga ane sAdhano maLyAM che, to have mAre parama upakArI mitra samAna dharmane zA mATe tajavo joIe? dharma ja mArA AtmAnuM kalyANa karanAro che. AtmAnI abhimukha thavAthI AvA jIva aMtarAtmA kahevAya che. trIjo prakAra che paramAnaMdI paramAtmAno. samasta karmajanya vinathI rahita thaIne zuddha, buddha, mukta, niraMjana, nirAkAra ke jIvanamukta vItarAga bane che. AvA AtmAo to sadA-sarvadA AtmasvarUpamAM ja ramaNa kare che. potAnA svabhAva ane AtmaguNomAM ja tallIna rahe che. jo bahirAtmA jIva karmonAM AvaraNone dUra karavA mATe zuddha dharmathI puruSArtha kare, kAma, krodha, mada, lobha, kapaTa, abhimAna, rAga-dveSa, moha AtmA ane paramAtmA 81 ra Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vagere vibhAvone choDIne zIla, kSamA, nirahaMkAra, saMtoSa, saraLatA, namratA, vItarAgatA vagere svabhAvamAM - AtmaguNomAM - ramaNa karavA lAge, to te aMtarAtmA banIne kramazaH guNasthAnonAM pagathiyAM caDhatAM-caDhatAM eka divasa pUrNa-zuddha AtmA-karmarahita AtmA-paramAtmA banI jAya che. paramAtmaprAptino upAya jina mahAmunioe aMtarAtmA banIne paramAtmatattvamAM lIna thavAnI sAdhanA karI che. temaNe paramAtmatattvanI upalabdhi mATe vadhAre saraLa upAya A batAvyo che. - "sarva nirAkRtya vikalpajAlaM, saMsArakrAMtAranipAtahetum / viviktamAtmAnamavekSyamANo nilIyase tvaM paramAtmatattve // " "he mumukSu ! jo tuM paramAtmatattvamAM lIna thavA mAgato hoya, to badhA prakAranA vikalpone tajI de. AtmAmAM utpanna thanAra vividha vikalpa ja saMsArarUpI bhavATavimAM bhaTakAve che. A mahela, dhanasaMpatti, mitra, patnI, putra, jamIna-jAyadAda mArAM che. A prakAranI mArApaNAnI vikalpajALa ja AtmAne cakkaramAM nAkhe che. A parapadArthomAMthI Atmabuddhine dUra karI lo. ATaluM ja nahIM, huM nirbaLa chuM, nirdhana chuM, dhanika chuM, rAjA chuM, raMka chuM, A badhA vikalpo tathA A mAro ziSya che, A mAro bhakta che vagere prazasta gaNAya tevA vikalpo paNa AtmAne paramAtmatattvamAM lIna nathI thavA detA, tethI A badhA vikalpothI AtmAne dUra rAkhIne nirkanda, nirvikalpa rAkhavo joIe. potAnA AtmAne A badhA vikalpothI muktarUpamAM anubhava karavAno prayatna karo. saMsArano koI paNa vikalpa AtmAne sparza na kare tyAre samajavuM ke paramAtmatattvamAM lIna thaI gayA, kAraNa ke tyAM AtmAnuM zuddha svarUpa ja vidyamAna rahe che. vikalpone dUra karavAno upAya e che ke paramAtmAne AtmAmAM juo. AtmA paramAtmArUpI sUryanI AbhA che. AtmA na hota to paramAtmAnI carcA ja na thAya. huM (AtmA) ane paramAtmA eka chIe. aMtara eTaluM ja che ke huM (AtmA) AvaraNothI DhaMkAyelo chuM. paramAtmA badhAM AvaraNothI dUra che. je zakti paramAtmAmAM che, te ja AtmAmAM che. AtmAnI zakti ratnatrayInAM ajavALAM 82 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmonAM AvaraNothI DhaMkAyelI che ane paramAtmAnI zakti karmakSayanA kAraNe samasta AvaraNothI alaga pUrNarUpamAM pragaTa thayelI che. ApaNI zakti pUrNarUpathI pragaTa nathI thaI. tene pUrNarUpathI pragaTa karavA mATe saraLa mArga e che ke paramAtmA prati AtmAmAM paripUrNa prema jAgrata thaI jAya. te prema evo hovo joIe ke game tevI paristhitimAM paNa paramAtmAnuM dhyAna khaMDita thavuM joIe nahIM. haMmezAM A ja dhyAna rahe - "siddho suddho:6 anaMtaLAviguNAmo " "mAro AtmA siddha che, zuddha che, anaMtajJAna vagere nijaguNothI yukta che. A ja vAtano nirdeza zrAvaka vinayacaMda potAnI "covIsI'mAM kare che. - - "tU so prabhu prabhu so tU hai, haitakalpanA meTo, zuddha, cetana, AnaMda vinayacaMda' paramAtama pada meTo." A rIte AtmA haMmezAM paramAtmadhyAnamAM tallIna raheze to tenAM samasta AvaraNa haTI jaze. te samaye AtmA svayameva paramAtmA banI jaze. sthaLa : goDIjIno upAzraya, pAyadhunI, muMbaI samaya : vi.saM. 2006, zrAvaNa suda 12 AbhA bane paramAtmA AtmA ane paramAtmA 83 ' Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sata, cita ane AnaMdanI oLakha duniyAnA tamAma dharmo koI ne koI rUpe AtmAne mAne che. AtmAnI vyAkhyA ane varNanamAM bhale mata-matAMtara hoya, paNa tenA astitvanA svIkAramAM koI matabheda nathI. badhA dharmo AtmAnI sattAne svIkAre che, eTaluM ja nahIM, paNa badhA dharmo AtmAne oLakhyA vagaranI badhI sAdhanAne rAkha para lIMpaNa karavA samAna vyartha mAne che. gujarAtanA Adikavi narasiMha mahetA kahe che - jyAM lagI AtamAtattva cInyo nahIM, tyAM lagI sAdhanA sarva jUThI." jyAM sudhI sAdhaka Atmatattvane jANI leto nathI, tyAM sudhI badhI sAdhanA mithyA che." eka bAju Astiko Atmatattvane oLakhavAnI vAta kare che, to bIjI bAju paMcabhUtothI banelA zarIra sivAya AtmA jevI anya koI alaga vastu nathI, tema mAnanArA nAstiko che. zarIra ke anya koI rUpamAM AtmAnA astitvano InkAra karanArA Adhunika bhautikavAdIo ema kahe che ke AtmA-paramAtmA e badhAM to DhoMga-dhatiMga che. jyAM AtmA ja nathI, tyAM ene oLakhavAnI jarUra zI? A mAnyatA dharAvanArAo mATe AtmAne vividha pramANothI siddha karavo ratnatraryanAM ajavALAM 84 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anivArya bane che. Astikone mATe potAne samajavA ane AtmA tathA enI zaktione pArakhavA mATe paNa AtmAne siddha karavo jarUrI che. vibhinna pramANa prAcIna nAstiko kahe che ke AtmA nAmanI koI bhinna vastu nathI, A zarIra ja AtmA che. jevI rIte ghaDiyALanA judA judA bhAgone yogya rIte joDavAthI te Tapha Tapha avAja karatI cAle che, e ja rIte pRthvI, jala, agni, vAyu ane AkAza A pAMca bhUtonA maLavAthI A zarIra banyuM che. A paMcabhUtonuM yathAsthAna saMmizraNa thavAthI A zarIra vividha kriyAo kare che. A paMcabhUta vikharAI nathI jatAM, tyAM sudhI zarIra potAnuM kAma karyo jAya che. jyAre A pAMca bhUta vikharAI jAya che, tyAre zarIra potAnuM kAma karavAnuM baMdha kare che. zarIrathI AtmA koI judI vastu nathI. zarIramAMthI pAMca bhUta vikharAI gayA pachI kazuM zeSa rahetuM nathI. nAstikono A mata UMDANapUrvaka vicAratAM khoTo jaNAze. jo AtmAnuM astitva zarIrathI juduM na hota eTale ke zarIra ja AtmA hota to mRta zarIra ane jIvita zarIra vacce koI bhinnatA na hota. mRtadeha amuka rIte jIvaMta zarIra jevo lAge che ane temAMthI koI vastu nIkaLelI ke nIkaLatI carmacakSuothI dekhAtI nathI. Ama paMcabhUta haMmezAM ema ne ema ja rahe che, tema chatAMya te mRtadeha bolato nathI, cAlato nathI. zvAsa leto nathI. svAda cAkhato nathI, sAMbhaLato nathI, sUMghato nathI ane joto paNa nathI; jyAre jIvita zarIra bole che, cAle che, zvAsa le che, suMghe che, svAda cAkhe che, jue che, sAMbhaLe che. Ama jIvaMta zarIra ane mRta zarIramAM dekhAto A taphAvata e sAbita kare che ke zarIrathI ja8. koI bIjuM evuM tattva che ke jenI upasthiti hoya to zarIra jIvaMta kahevAya che ane je na hoya to e ja zarIra mRta kahevAya che. A sUkSma tattva te AtmA. te hADakAM, mAMsa vagere zarIranA avayavo tathA samagra zarIra ane Idriyo tathA paMcabhUtothI sarvathA bhinna che. nAstikone pUchavAmAM Ave ke jo paMcabhUtothI baneluM zarIra ja sat, cit ane... ( 85 * Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmA hoya, to e paMcabhUtone AMkhothI jonAra, enA avAjane kAnathI sAMbhaLanAra, paMcabhUtonI gaMdhane nAkathI sUMghanAra, emanA sparzane sparzendriyathI anubhava karanAra ane jIbhathI paMcabhUtonA svAdano anubhava karAvanAra koNa che ? jo AMkha, kAna, nAka, jIbha ane sparzendriyamAM potAnAmAM ja A badho anubhava karavAnI zakti hoya to mRta zarIramAM rahelI iMdriyo A anubhava-saMvedana kema nathI karI zakatI ? AnAthI e siddha thAya che ke e paMcabhUtono ane iMdriyonA viSayono draSTA ke saMvedanakartA koI bhinna tattva che. zarIra khuda e badhI bAbatonuM ke iMdriya-viSayonuM draSTA ke saMvedana anubhavanAra hoya to mRta zarIra paNa avazya draSTA, jJAtA ane saMvedana anubhavanAra hoya, paraMtu ema to thatuM nathI. AthI aMte ema mAnavuM paDaze ke A dRzyone jonAra, jANanAra ane saMvedana anubhavanAra anya koI tattva che ane te AtmA che. mAMsa ane rakta jevI rIte jIbhamAM che, tevI rIte hAthamAM paNa che. pAMceya bhUta jevI rIte jIbhamAM che tevI rIte hAthamAM paNa che, to pachI evuM kyuM kAraNa che ke khATo, mITho vagere svAdano anubhava mAtra ekalI jIbha ja kare che. hAtha kema nathI karatA ? jyAre hAtha ane jIbha baMne zarIranA avayava che ane baMnemAM paMcamahAbhUta samAna che. A bhinnatA e batAve che ke dehathI bhinna evuM bIjuM koI tattva che, je A badhAnuM saMcAlana kare che. jo deha ane iMdriyo ja enuM saMcAlana karatI hota, to mRtazarIra ane e zarIra sAthe saMbaMdhita iMdriyo kema saMcAlana nathI karatI ? tame ahIMyAM vyAkhyAna sAMbhaLavA beThA cho, paraMtu kAnamAM AMgaLIo nAkhIne ane AMkho vadhu pahoLI karIne vyAkhyAna sAMbhaLavA iccho to zuM sAMbhaLI zakazo ? AMkho jovAnuM kAma kare che ane kAna sAMbhaLavAnuM, paraMtu A vyavasthAne ulaTAvI devAmAM Ave to ? eTale ke AMkho baMdha karIne kAna pAse jovAnuM kAma karAvavAmAM Ave to koI vastu joI zakAze nahIM. e rIte jo kAnamAM AMgaLIo nAkhIne, AMkho pAse sAMbhaLavAnuM kAma levAmAM Ave to tame sAMbhaLI nahIM zako. je iMdriya je kArya mATe che te ja kArya tenAthI thaI zake che, bIjuM nahIM. 86 ratnatrayInAM ajavALAM Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iMdriyono rAjA H AtmA huM sukhI chuM ke huM duHkhI chuM evuM jJAna zuM AMkha vagere koI paNa iMdriyane thAya che ? nA. A jJAna to badhI iMdriyonA rAjA AtmAne ja thAya che. hakIkatamAM vAta evI che ke, sAMbhaLavA, jovA, sUMghavA, cAkhavA, sukha-du:kha ke ThaMDI-garamIno anubhava karanAra koI bIjuM ja che. kAna, AMkha vagere to sUMdhavA, cAkhavA vagere kArya mATenAM u5ka2Na (sAdhana) che. te sAMbhaLavAvALo, jovAvALo, sUMghavAvALo, sukha-duHkha, ThaMDI-garamI vagereno anubhava karavAvALo AtmA che. jo iMdriyo ja A kAma karI zakatI hota to te mRta avasthAmAM kema nathI karatI ? koI prazna kare ke tame zarIrathI bhinna evA AtmAne A badhAno jJAtA-draSTA kaho cho, te dehanI mRta avasthAmAM jovA, sAMbhaLavAnuM kAma kema nathI karato ? teno uttara spaSTa che ke e samaye mRtakano AtmA zarIramAMthI nIkaLIne anyatra cAlyo jAya che, jyAM mRtakane karma anusAra yoni maLe che. jo koI ema kahe ke dareka IMdriya potAnuM niyata kArya ja karI zake che ane tenAthI bIjI iMdriyanuM kArya nathI thaI zakatuM. Ama iMdriyothI ja kAma cAlatuM hoya, to AtmAne mAnavAnI zI jarUra ? Ano uttara agAu Apyo che, tema chatAM pAMca iMdriyothI bhinna Atmatattvane alaga mAnavAnI vAtane udAharaNathI spaSTa karuM - dhAro ke tame pApaDa khAva cho. A samaye jIbha teno svAda jANI rahI che. nAka tenI sugaMdhano anubhava karI rahyuM che. AMkho teno AkAra joI rahI che. kAna teno carcacarca thavAvALo zabda sAMbhaLI rahyo che ane hAtha tenA sparzano anubhava karI rahyo che, iMdriyonA A pAMce viSayonuM sammilita jJAna to koI paNa eka iMdriyane thavuM asaMbhava che, kAraNa ke eka iMdriya mAtra potAnA ja niyata viSayane jANI ke anubhavI zake che. jo eka ja IMdriya rUpa, rasa, gaMdha, sparza ane zabda A pAMceya viSayone jANI zake to pAMceya iMdriyone judI judI banAvavAnI jarUra zI hatI ? A ja kAraNa che ke A pAMceya iMdriyoe grahaNa karelA viSayo, pAMca iMdriyonA sivAya je jANe che te tamAro jJAtA-draSTA AtmA sat, cit ane.... 87 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja che. je ekasAthe A pAMceya IdriyonA viSayonuM grahaNa ane anubhava kare che. - eka bIjuM udAharaNa joIe. - tame mArA vyAkhyAnanA zabdone sAMbhaLo cho, enA e ja zabdo haMmezAM to bolI zakAya nahIM. vyAkhyAnanA zabdo pAchaLathI tamane yAda rahe che ke mahArAje Aje vyAkhyAnamAM amuka vAta kahI hatI. huM tamane pUchuM chuM ke vyAkhyAnanA zabdo kAlAntare yAda karAvanAra koNa ? zuM zabdone smaraNamAM rAkhatI koI chaThThI Idriya che ? e ja rIte tame mAro cahero joyo. jo huM mahinA-be mahinA pachI tamAre tyAM AvuM to tame mArA caherAne yAda karIne mane tarata ja oLakhI jazo. A badhuM sAMbhaLavuM ane jovuM e kone yAda rahe che ? tamArA zarIramAM birAjamAna jJAtA-draSTA, avinAzI, cidAnaMda AtmAne ja A badhuM smaraNa rahe che, eTale pAMce IdriyothI juduM, joyelI-sAMbhaLelI vAtone yAda rAkhanAra AtmA nAmanA tatvane mAnyA vinA chUTako ja nathI. eka strI vastra-alaMkArathI suzobhita banIne koI sagAne tyAM jaI rahI che. rastAmAM enA putrae tene joIne pUchyuM, "mA, kyAM jAya che ?" koI kAmIne tene joIne kAmabuddhithI prerita thaIne tenI cheDatI karavAnuM sUjhe che. eTalAmAM eka saMte tene jatI joI, to tene virakta bhAvathI joIne AgaLa vadhI gayA. eka ja dazyane traNa vyaktioe joyuM ane traNene judA judA bhAva jAgyA. A traNene alagaalaga buddhi ApanAra koNa ? AtmA ja bhinnabhinna buddhi Ape che. jovAnuM kAma bhale eka Idriya-netrae karyuM hoya, paraMtu vibhinna prakAranA saMvedananuM kAma karanAra to AtmA ja che, te tamArAmAM judo judo che. dehathI bhinnatA tame mArI sAme beThA cho. jevI rIte huM tamArAM AMkha, kAna, nAka vagere avayavone joI rahyo chuM, tevI rIte huM mArA avayavone paNa joI rahyo chuM. baMnenA avayavone joIne huM e jANuM chuM ke bIjAnAM AMkha, kAna vagere avayava mArAM nathI. bIjAnAM AMkha, kAna vagere ratnatrayInAM ajavALAM 88 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avayavone huM mArAM nathI mAnato, te rIte mArAM A aMgone paNa mAre pArakAM samajavAM joIe. Ano artha e ke bIjAnAM avayavo mATe jema mane bhinnatAnuM jJAna che, tema potAnAM avayavo aMge paNa bhinnatAnuM jJAna hovuM joIe. paraMtu tema thatuM nathI. AtmA je zarIramAM beTho che tene ane tenAM aMgone potAnAM samaje che, bIjAnAM aMgone nahIM. zuM zarIra ane Idriyo A rIte potAnAparAyAno bheda karI zake che ? nathI karI zakatI. A prakAranuM bhedajJAna AtmA ja karI zake che. jaDane jaDa kahenAra AtmA che, pramANothI AtmAnuM astitva siddha karanAra paNa AtmA che. judA judA prakAranI abhilASA ke saMvedana anubhavanAra AtmA ja che, eTaluM ja nahIM, paNa je AtmAno niSedha ke zaMkA kare che, te svayaM ja AtmA che, paraMtu teo A tathyane samajatA nathI. zuM padArthone potAnuM jJAna hoya che ? bhAMga vATIne mUkI hoya, paNa zuM bhAMga e jANe che ke huM nazo mAnavImAM caDAvI zakuM chuM ? te nathI jANatI. jyAM sudhI bhAMga vAsaNamAM rahe che tyAM sudhI paNa te nazo nathI caDhAvatI, paraMtu jIvaMta zarIradhArI vyakti jyAre ene gaLAnI nIce utAre che, tyAre te vyaktimAM nazo caDhAve che. e ja bhAga jo mRtadehanA peTamAM nAkhavAmAM Ave ke koI jaDa vastumAM, loTo, glAsa ke zIzImAM nAkhavAmAM Ave to e nazo nathI caDhAvatI. evuM kema thAya che ? vAstavamAM koI paNa jaDa padArtha nazAno anubhava karI zakato nathI. cetananI sAthe saMyoga hoya to ja nazAno anubhava thAya che. mRta zarIramAM ke loTo, glAsa vagere jaDa padArthomAM cetanA hotI nathI. AthI siddha thAya che ke nazAno anubhava karAvanAruM koI bIjuM ja tattva che. A cetana tattvane AtmA kahIe chIe. jaDa padArthomAM cetanAnA abhAve tene potAnuM ke paranuM koI jJAna hotuM nathI. A badhAM jJAna AtmAne thAya che, tethI AtmA jJAtA-drA che, padArtha joya ke dezya che. anAdikALathI zarIranI sAthe pragADha saMbaMdhane lIdhe ke ajJAnane kAraNe A zarIra ja AtmA jevuM bhAse che, paraMtu jema talavAra ane myAna - sata, cita ane.... 89 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMne judAM che, e rIte AtmA ane zarIra bhinna che. AMkho AtmAne joI zakatI nathI, paraMtu AtmA AMkhone jue che. AMkho kevaLa sthULa rUpane ja nIrakhI zake che, kiMtu AtmA to skUla-sUkSma vagere badhAnuM jJAna dharAve che. Idriyajanya jJAnamAM to anya kAraNothI avarodha Ubho thAya, paraMtu AtmAthI prApta jJAnamAM koI avarodha Avato nathI. eTale te jJAna ke anubhava ja AtmAnuM svarUpa che. niSkarSa e ke AtmAne zarIra jANatuM nathI, Idriyo oLakhatI nathI ke zvAsocchavAsane eno paricaya nathI, balka A badhAM AtmAnA sahayogathI ja potAnI pravRtti karI zake che. jo AtmAno emane sahayoga na hoya, to e jaDa ja banI jAya. jo zarIra ja AtmA hota to dUbaLA-pAtaLA zarIravALAnI buddhi atyaMta vicakSaNa ane sthULa zarIradhArInI buddhi sthULa-maMda dekhAya che, tevo virodha jovA maLatA nahIM. jenAmAM jANavAnI zakti ke svabhAva na hoya, te jaDa che. jANavuM jeno svabhAva che te cetana che. A rIte jaDa ane cetana baMneno svabhAva taddana bhinna che ane te koI divasa eka thAya nahIM. jaDa traNeya kALamAM jaDa ja raheze ane cetana cetana ja. AtmAnuM astitva vaijJAniko ke bhautikavAdIo AtmAnA astitvane mAnatA nathI. emane koI pUche ke reDiyo Azcaryajanaka che ke reDiyonA zodhako ? Azcaryasarjaka to reDiyonA zodhako gaNAya. AvAM adbhuta sAdhanonuM saMzodhana karIne hajAro mAIla dUra beThelo mAnavI samAcAra ke saMgIta sAMbhaLI zake tevA reDiyonI zodha karI. jo vaijJAnikamAM A zakti na hota, to e reDiyonuM nirmANa kaI rIte karI zake ? prazna e thAya ke reDiyo-nirmAtAnI aMdara evo kyo vijJAnavattA birAjamAna che ke je reDiyo ja nahIM, babbe Telivijhana, Teliphona, eroplena, kayUTara jevI eka ekathI caDhiyAtI Azcaryajanaka adbhuta zodho kare che ? e zaktine svIkAryA sivAya koI Aro ke ovAro nathI. reDiyo nirmANa karanArA vaijJAnikamAM je parama vijJAnavettA beTho che, te zaktinuM nAma che AtmA. ratnatrayInAM ajavALAM. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A prakArano AtmA kevaLa reDiyonirmAtAmAM ja nahIM, balka tamAma nAnAM-moTAM prANIomAM rahelo che. ghaDiyALa joIne tame enA zodhakanI prazaMsA karo cho, e ghaDiyALanA zodhakamAM beThelA mahAna yaMtrazodhakanI karo cho. e mAtra ghaDiyALanA zodhakane ja nahIM, balba tamAma caitanyazIla prANIone buddhi Ape che, teno vicAra karavo joIe. te AtmA sivAya bIjo koNa hoI zake ? A AtmA samartha zaktivAna che. potAnI pracaMDa zaktinA prabhAvathI te samasta vizvanI kAyApalaTa karI zake che. AkhI duniyAne cakita karanAra vijJAnanA mULamAM A Atmazakti che. AtmA na hoya, to ekaluM vijJAna zuM karI zake ? A AtmA pelA vaijJAnikanI zodha pUrve paNa vidyamAna hato. vijJAna pote jaDa che. te svayaM kazuM ja karI zakatuM nathI ane AtmAzaktinA sahayoga vinA e kazuM karI nahIM zake. jo AtmAnI zaktinA sahayoga vinA karI zakatA hota, to videha thayelA vaijJAnikonAM mRtazarIronA sahayogathI navI navI zodho thaI zakI hota. paraMtu AvuM banatuM nathI, eTale ja vijJAnanI jhAkajhamALamAM vijJAnanA preraka AtmAne bhUlavo joIe nahIM. AtmA ane tenI zaktione oLakhavAno prayAsa karavo joIe. e vaijJAnikone pUchavAmAM Ave ke tame je ghaTa, paTa vagere padArthone jANo cho ane kaho cho ke te che, paraMtu e ghaTa, paTa vagerenA jANanAra para tamane vizvAsa besato nathI, to tamArA tevA jJAnane zuM kahI zakAya ? AtmAnuM svarUpa nAstiko ane bhautika vijJAnavAdIo kahe che ke "jema ApaNe zarIra, Idriyo ane anya dunyavI padArthone AMkhothI joIe chIe, tevI rIte AtmA to narI AMkhothI dekhAto nathI. AtmA pratyakSa dekhAto nathI, mATe kahevuM joIe ke AtmA che ja nahIM. AthI AtmAnA astitvane ame svIkAratA nathI ane tene oLakhavAno vyartha prayatna paNa karatA nathI." agAu vividha dalIlo dvArA AtmAnA astitva aMge ApaNe joyuM, vaLI vividha daSTAMto dvArA AtmAne siddha karI zakAya. sata, cita ane.... 91 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama to AtmAnuM tattva ghaNuM gahana che. vedo ane jainazAstromAM tenA svarUpanuM niSedhAtmaka rUpathI varNana karavAmAM AvyuM che, ke AtmA A nathI, AtmA Avo nathI vagere. paraMtu aMtamAM to te amUrta vastunuM zabdothI varNana karIne pratyakSa anubhava nathI karAvI zakatuM tethI temaNe AtmA aMge ghoSaNA karI - neti neti. (A nathI, A nathI.) ApaNuM mana ane vANI paNa AtmAno pAra nathI pAmI zakatAM. zrImad bhagavadgItAmAM kahyuM che - "Azcaryavatyapazyati kazcidenamAzcaryavad vadati tathaiva cAnyaH / / AzcaryavajjainamanyaH zrRNoti, zrutvA'cyenaM veda na caiva kazcit // " "A cidAnaMda AtmAnA bAhya ane AMtarika (atyaMtara) svarUpane ghaNAM AzcaryanI dRSTie jue che. ghaNAM e bAbatamAM vANIthI Azcarya pragaTa kare che. ghaNAM enAM varNanane Azcaryacakita thaIne sAMbhaLe che, paraMtu sAMbhaLIne paNa enA sAcA svarUpane jJAnI sivAya koI jANI zakyuM nathI." AvA gahana Atmatattvane mArI buddhi ane saMyama anusAra samajAvavA ane siddha karavA koziza karuM chuM. sarvaprathama to "AtmA nathI' A kathana ja AtmAne siddha kare che, jema ke eka mANasane aMdhakAramAM doraDuM sApa jevuM lAge che. A prakAranI bhrAMti tyAre ja zakya bane ke jyAre A jagatamAM sApanuM astitva hoya. jo duniyAmAM sApanuM kyAMya astitva ja na hota to sApanI bhrAMti thAya kevI rIte ? jeNe jaLa joyuM che, te ja mRgajaLamAM jaLanI kalpanA karI zake che. jeNe kadI jaLa joyuM ja na hoya, evI vyakti mRgajaLamAM jaLanI kalpanA kevI rIte karI zake ? e ja rIte "AtmA nathI' e kalpanA paNa tyAre ja thaI zake, jyAre jagatamAM kyAMya ne kyAMya AtmAnuM astitva hoya. jo AtmAnuM astitva ja na hota, to enuM nAma ja kyAMthI AvatI ? ane tenA niSedhanI AvazyakatA zA mATe UbhI thAta ? pariNAme AtmAno niSedha ja AtmAnA astitvane siddha kare che. AtmAnA astitvanA svIkAranuM bIjuM kAraNa e che ke jeTalAM ratnatrayInAM ajavALAM 92 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAsarahita pada hoya che, temanA vAcya padArtha A jagatamAM jarUra hoya che, paraMtu je pada samAsayukta hoya che enA vAcya padArtha kadAcituM nathI paNa hatA. udAharaNa tarIke zazazcaMga ke AkAzapuSpa A baMne pada samAsayukta che. A sAmAsika padonA vAcya padArtha koI nathI, paraMtu jyAre e baMne padone alaga karavAmAM Ave to te maLe che. zaza eTale sasaluM. zRMga eTale zIMgaDuM. A baMne jagatamAM jovA maLe che. A rIte AkAza ane puSya baMne jagatamAM che, paraMtu "AtmA' pada to samAsarahita che, teno vAcya AtmA nAmano padArtha avazya hovo joIe, tethI hAthI, ghoDo vagere asAmAjika jeTalA paNa zabda che temanA vArthonuM astitva siddha che, to pachI AtmA nAmanA ekalA asAmAsika padanA vAcya padArthanuM astitva avazya siddha thaze. jJAtA ane draSTA have lo AtmAnA astitvane siddha karavA mATe purAvo. AtmAnI bAbatamAM prathama sAbitI to svAnubhava ja che. jyAre tame ema kaho. cho ke "huM chuM', "huM amuka chuM tyAre ema kahenAra koNa che ? AtmA ja che ne ! AtmA svayaM ja potAnA astitvano sAkSI che. | tame vicAra karo ke tame svayaM zuM cho ? jaDa cho ke cetana ? jo tame jaDathI bhinna-cetana cho, to tamAruM potAnuM svarUpa zuM che? zuM tame hADakAM, mAMsa, cAmaDI, lohI, majjA ke zarIra athavA zarIranA koI aMgopAMganA rUpamAM cho ? ke pachI tamAruM potAnuM svarUpa A badhAthI nirALuM che ? e agAu siddha thayuM che ke AtmA A badhAthI nirALo che, A badhAno jJAtA-draSTA che. anumAna pramANathI paNa AtmA siddha thAya che. koI kahe ke ame to AtmAne pratyakSa batAvo, to ja mAnIzuM. pradezI nAmano rAjA nAstika ane nirdaya hato. AtmAnI vAto karanArA lokone te pratyakSa dekhADavAnuM kaheto. e jIvita zarIrane TukaDe-TukaDA karIne joto ke temAM koI AtmA nAmano padArtha che ke nahIM ! A rIte AtmAno svIkAra karanArA sahune niruttara karI deto hato, kAraNa ke - sata, cita ane.. | ka Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmA carmacakSuthI joI zakAya tevo koI mUrta ke dhULa padArtha nathI. kAnathI avAja sAMbhaLI zakAya, nAkathI ene suMghI zakAya ke jIbhathI ene cAkhIne enA svAdano anubhava karI zakAya ke sparza karIne teno anubhava karI zakAya tevuM nathI, paraMtu kezIzramaNa munie pradezI rAjAne vividha yuktio ane purAvAothI AtmAnuM svarUpa samajAvyuM. temanI yuktio ane purAvAo AgaLa pradeza rAjA niruttara thaI gayo ane namra caraNasevaka banIne saddharmamAM rata thaI gayo. amUrta vastune pratyakSa jovAnI haTha karanArane kahevuM joIe ke, tame je jJAna prApta karyuM che tene tamArA magajamAMthI bahAra kADhIne amane pratyakSa batAvo. teo kadApi batAvI zakaze nahIM, kAraNa ke jJAna amUrta vastu che, te AMkhothI joI nathI zakAtuM. mAtra amUrta vastu ja kema, keTalIka skULa vastuo paNa AMkhothI joI zakAtI nathI. jema ke havA, vIjaLI vagere vastuo sthULa hovA chatAM tene AMkhothI joI zakAtI nathI. mAtra havAnuM kArya dekhAya che ane enI laharIno sparza paNa thAya vIjaLInA kArya-prakAza, garamI, yaMtracAlana vagere dekhAya che ane tenA parathI vIjaLI hovAnuM anumAna thaI zake che, AthI dharmazAstramAM kahyuM - "puSpai gandhaM tile tailaM kASThe'gni payasi ghRtam / ikSau guDaM tathA dehe pazyA'tmAnaM vivekataH // " "jevI rIte phUlamAM sugaMdha, talamAM tela, kASThamAM Aga, dUdhamAM ghI ane zeraDImAM goLa dekhAto nathI, tenuM astitva chupAyeluM rahe che, tevI ja rIte zarIramAM chupAelA AtmAnuM astitva paNa vivekathI jANavuM joIe." kAryane joIne tenA kAraNanuM anumAna karI zakAya, kAraNa ke jagatamAM koI paNa kArya kAraNa vinA thaI zakatuM nathI. AtmAnuM kArya jJAna che, kAraNa ke ghaTa, paTa Adi vastuo ane IdriyonA viSayone jANanAra jJAna ja che ane te AtmAnI sAthe abhinna che. jJAna AtmAno potAno guNa che tethI te AtmAthI kadI alaga thaI zakato nathI. jo jJAna AtmAthI alaga thaI jAya to AtmA jaDa thaI jAya, eTale jJAnarUpa kAryane joIne te jJAnanA kAraNarUpa AtmAnA astitvanuM anumAna thAya 94 "ratnatrayInAM ajavALAM Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ke AtmA avazya che, kAraNa ke tenuM kArya jJAna-upalabdhinuM che. jJAna AtmAno dharma che. jyAre jJAnarUpI dharmanI prApti thAya che to tenA dharmI AtmAnuM astitva siddha thaI jAya che, kAraNa ke dharma dharmIthI kadI judA hotA nathI. jyAM dharma haze tyAM dharmI paNa raheze, eTale ke jJAnarUpa dharmanI upalabdhi hovAthI teno dharmI AtmA avazya hovo joIe. jJAna to svasaMvidita che, eTale ke jJAna potAnI jAtane jANe che. jo e potAne jANe, to potAnA dharmIne paNa jANatuM hoya. A rIte AtmA svasaMvit pratyakSa thaze. lIlA raMganI mane jANakArI thaI." evuM kahenAra vyaktine lIlA raMganA guNanI sAthosAtha lIlA raMganA guNa je vastumAM che, te guNanI paNa jANakArI thAya che, kAraNa ke guNa ane guNIno saMbaMdha abhinna che. Ama AtmAno jJAna-guNa svasaMvithI pratyakSa hovAthI guNI AtmA paNa anumAnathI siddha thAya che. A ja rIte eka A anumAna pramANa paNa AtmAnA astitvane siddha kare che ke vividha zarIra AtmA vinA banI zakatAM nathI. kAraNa ke AtmA ja vividha karmabaMdhanothI lipta thaIne vividha zarIra dhAraNa kare che. jaDa vastu zarIra banavAnuM kAraNa banatI nathI. jo jaDa vastuomAM zarIra banavAnuM ke banAvavAnuM sAmarthya hota, to mRtadeha deha kema nathI banAvatuM ? athavA paththara, ITa, loDhuM vagere jaDa padArtha paNa zarIra kema nathI banAvatAM ? AnAthI siddha thAya che ke AtmA che, kAraNa ke te zarIra banAvavAnuM kAraNa che. zarIrarUpI kAryane joIne AtmArUpI kAraNanuM anumAna ApoApa thaI jAya che. zarIrane joIne zarIrane banAvanAranuM anumAna thAya che. te AtmA ja che. anumAna ane Agama nAstikamAM nAstika vyaktine paNa-anumAna pramANano AdhAra levo paDe che. nAstike potAnA paradAdAne joyA nathI, paraMtu te pote che, tethI tenA pitA, pitAmaha, prapitAmaha paNa avazya hovA joIe, evA anumAna pramANathI enA paradAdAne eNe mAnavA paDe che. kyAMka rAtre varasAda paDavAthI jamIna bhInI thaI gaI hoya, paraMtu nAstike varasAda sata, cita ane... 95 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varasato joyo na hoya. savAramAM e nAstika gharanI bahAra nIkaLe ane jamIna bhInI jue, to tarata ja anumAna karaze ke ahIMyAM rAtre sArA pramANamAM varasAda varasyo haze, kAraNa ke jamIna hajI ya bhInI che. to AtmA jevA amUrta ane atIndriya padArthane anumAna pramANathI mAnavAmAM ene zuM vAMdho che? AgamapramANathI paNa AtmA siddha thAya che. sarvajJa, vItarAga mahApuruSa Ama kahevAya che. temanAM vacana AgamapramANa kahevAya che. AptapuruSonAM vacana zAstromAM aMkita che. tenA para avizvAsa rAkhavAnuM koI kAraNa nathI. temaNe zAstromAM AtmAnuM varNana karyuM che. jo koI nAstika kahe ke ame to AgamapramANane mAnatA nathI, to emane ema pUchavAmAM Ave ke tame laukika vyavahAramAM potAnA pitA, mAtA, moTA bhAI vagere hitecchu vyaktionAM vacanone pramANa mAnIne cAlo cho ke nahIM ? adAlatamAM zAhukAranA copaDAne pramANa mAnavAmAM Ave che, to temane niHspRha paramakarUNAzIla, ekAMtahitaiSI, Ama vItarAgI mahApuruSo dvArA varNavelAM zAstronuM pramANa mAnavAmAM zuM vAMdho hoI zake ? eka vaijJAnikane navI zodha karatAM pUrve agAunA vaijJAnikoe sthApelo siddhAMta ke paddhatine pratyakSa na hovA chatAM pramANabhUta mAne che, to pachI AgamamAM varNavelA siddhAMto ane vacanone pramANabhUta mAnavAmAM zuM vAMdho ? koI evo savAla kare ke bhUtakALamAM koIne AtmAnI upalabdhi thaI hatI, evuM mAnavA mATe AdhAra zuM? eno uttara e che ke jo koI mahAtmAe bhUtakALamAM AtmAnI zodha na karI hota to zAstromAM AtmAnuM varNana ja kevI rIte Avata? e sAcuM che ke vibhinna zAstromAM AtmA ane tenA sAkSAtkAranuM varNana bhinna bhinna prakAranuM maLe che, paraMtu A bheda to vivaraNanI bAbatamAM che, mULa vastu evA AtmAnI sattAnA viSayamAM to koI be mata nathI. AthI spaSTa che ke vibhinna zAstra AtmAnA astitvane svIkAre che ne tenI anubhUtinuM paNa varNana kare che. Ama AgamapramANathI AtmAnuM astitva siddha thAya che. sata, cita ane AnaMda - have ApaNe AtmAnI oLakhanI rIta joIe. koI vastunAM lakSaNothI kara ratnatrayInAM ajavALAM Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenI oLakha thAya che. lakSaNa eka prakArano asAdhAraNa dharma hoya che, je te vastu sivAya bIjI vastuomAM hoto nathI. AtmAnuM lakSaNa zAstramAM sat, cit ane AnaMda. batAvyuM che satno artha che jeno traNeya kALamAM nAza na thAya. jyAre jyAre joIe tyAre tenuM enuM e ja svarUpa dekhAya, temAM kazo vadhAroghaTADo na thAya, te sat che. AtmA sat eTale ke svarUpanI dRSTie haMmezAM eka sarakho ja hoya che. te avinAzI che. AtmA jeTalA pradeza(vistAra)vALo che, temAMthI eka paNa vistAra kyAreya vadhu ke ocho oto nathI. te bhUta, bhaviSya ane vartamAnamAM svarUpanI dRSTie samAna rUpamAM rahe che. - - koI kahe ke bALapaNa, yuvAnI ane vRddhAvasthAo jevI avasthAo dekhAya che, tyAre AtmAnA rUpamAM paNa parivartana thAya che, eTale te sat kevI rIte kahevAya ? Ano uttara e che ke A parivartananI sUcaka evI traNa avasthAo zarIranI che, AtmAnI nathI. Ama chatAMya koI ema kahe ke A parivartana AtmAnuM che, to enI zaMkAnuM samAdhAna e ke jyAre e vyakti ema kahe ke huM bALaka hato, huM yuvaka banyo, huM vRddha chuM, tyAre A traNeya avasthAomAM tame jene 'huM' kaho cho, te to pratyakSa che. jo AtmA badalAto rahyo hota to traNeya avasthAomAM tene A parivartananI jANa ja na thAta. pariNAme spaSTa thAya che ke A traNe avasthAomAM 'huM' badalAyo nathI. paraMtu teNe traNeya avasthAomAM, upasthita rahIne parivartana nihALyuM che, tethI je svayaM badalAto nathI. paraMtu zarIramAM AvatI avasthAonA parivartanano anubhava kare che, te AtmA che. www AtmA eka dehano tyAga karIne bIjA dehamAM jAya che, eka yonimAMthI bIjI yonimAM gamana kare che tema chatAM tenuM mULa svarUpa badalAtuM nathI. tenA vistAranI saMkhyA eTalI ne eTalI ja rahe che. deha badalAya, paNa AtmA nahIM. AthI AtmA zabdanI vyutpatti AvI karI che "atati satataM gacchatIti AtmA" je niraMtara potAnA svarUpamAM gamana karato rahe che te AtmA che.' ' sat, cit ane.... Co Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAno vaibhAvika - upAdhijanya guNa badalAya che, kiMtu AtmAnA svAbhAvika guNa badalAtA nathI. AtmAnuM bIjuM rUpa cit che. cit dvArA AtmAnA asAdhAraNa rUpanI jANa thAya che. je svayaM prakAzamAna che, tene prakAzita karavA mATe bIjA koInI sahAyatAnI AvazyakatA nathI. AtmA sUryathI paNa adhika prakAzamAna che. utkRSTa sAdhanA karanAra A rahasyane pAmI zake che. sUryane AtmA joI zake che, paraMtu sUrya AtmAne nathI joI zakato. vAstavamAM netromAM jovAnI zakti nathI, te zakti to AtmAnI che, jyAre netra to kAraNa mAtra che. cit (jJAna) AtmA sivAya koI padArthamAM hotuM nathI. trIjuM rUpa che AnaMda. jemAM deza, kALa ane vastuthI bAdhA na thatI hoya, je anukULa-saMvedanarUpa hoya, te AnaMda che. Ama to IdriyothI AnaMdano khyAla Ave che, paraMtu pUrNa AnaMda to IdriyothI para che. mIThAI khAnAro ema kahe ke mIThAImAM bhAre AnaMda che, to pachI mAMdagImAM kema mIThAI khAvAmAM AnaMda Avato nathI ? tethI spaSTa che ke AnaMda mIThAImAM nahIM, AtmAmAM che. pApakarmonAM kAraNe AtmA para AvaraNa AvI jAya che. pApakarmo dUra thavAthI AtmA sAcA AnaMdano anubhava karI zake che. Ama sata, cita ane AnaMda e traNa AtmAnA asAdhAraNa dharma che. A asAdhAraNa dharmo parathI dharmI AtmAnI oLakha karI zakAya che. AtmAno vicAra atyaMta gahana che. AtmAnA svarUpanuM yathArtha jJAna thatAM te potAnI zaktionA khajAnAne prApta karavA mATe puruSArtha kheDe che. tame paNa AtmAnA saccidAnaMda svarUpane samajIne tenI sAdhanA karazo to tamArA jIvanane paramAtmAnI nikaTa laI jaI zakazo. sthaLaH goDIjIno upAzraya, pAyadhunI, muMbaI samaya : vi.saM. 2006, zrAvaNa suda 4, zanivAra T 98 ratnatrayInAM ajavALAM da Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmoddhAranuM amRtatattva AtmAnA uddhAra vize thoDI vicAraNA karIe. AtmAnA uddhAranI vAta sAMbhaLIne tamArA manamAM kadAca e zaMkA jAge ke AtmA to zuddha, buddha, niraMjana, jJAnasvarUpa che, to pachI enA uddhAranI jarUra zI? jainadarzana nizcaya ane vyavahAra baMne dRSTithI vastune cakAse che. AtmA zuddha, buddha ane jJAnamaya hovAnI vAta nizcayardaSTithI to sAcI che, paraMtu vyavahAraSTithI A AtmA potAnI jAtane bhUlIne zarIra ane zarIra sAthe saMbaMdhita anya vastuo upara Asakta thato raheze tyAM sudhI karmabaMdhanamAM baMdhAto raheze. potAnI zuddhatA ane jJAnapaNA para AvaraNa nAkhato raheze, eTale ja AtmAnA uddhAranI anivAryatA che. eka vicArake AtmAne saMbodhIne kahyuM che - dehaM vimujha kuruSe kimacaM na vetsi, dehasva eva bhajase bhavaduHkhajAlam / lohAzrito'pi sahate ghanaghAtamagni bAdhA na te'sya na ca bho vadanAzrayatve // . -"he Atmana ! tuM deha para mohita thaIne pApa kare che. zuM tuM e nathI jANato ke tuM zuddha, cidAnaMdamaya hovA chatAM paNa dehamAM rahIne janmamaraNanAM duHkha sahI rahyo che ? jema pavitra AtmoddhAranuM amRtatattva Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agnine loDhAnI sAthe rahevAthI ghaNanA ghA sahana karavA paDe che, tevI rIte zarIra Azrita hovAthI dukhanA AghAta tAre sahana karavA paDe che, paNa tane kaMI vAMdho Avato nathI." he AtmAnuM ! zarIra tArI atyaMta nikaTa che. tAro upakArI ane sahAyaka paNa che. tuM enuM pAlana-poSaNa karIne puSTa banAve che. Ane pariNAme zarIra sAthe tAre eTalI badhI nikaTatA sadhAI gaI ke tuM potAnI jAtane zarIra ja samajavA lAgyo che, paraMtu te e nizcitapaNe samajI le ke eka divasa A sthULa zarIra ahIM paDyuM raheze ane tuM bIje cAlyo jaIza. jevI rIte talavArathI myAna, ghaDAthI ghI, telanI zIzIthI tela judAM che, e ja rIte tuM paNa zarIrathI bhinna che. zarIra rUpI che, jyAre tuM arUpI che. zarIra jaDa che, to tuM cetana che. jo tuM zarIrathI bhinna che, to zarIranA mohamAM phasAIne aneka prakAranAM pApakarma karIne hAthe karIne duHkha ane baMdhanamAM zA mATe paDe che? eTale AcArya amitagatie paramAtmAne prArthanA karatAM kahyuM - "zarIrataH kartumanatazakti vibhitramAtmAnamapAstadoSam / / jinendra ! koSAdiva khaGgayaSTiM tava prasAdena mamAstu zakti // " "he vItarAga prabhu ! jema mAnathI talavArane judI karavAmAM Ave che, tevI rIte ApanI kRpAthI mArAmAM evI zakti jAge ke huM A zarIrathI mArA anaMta zaktimAna vizuddha AtmAne judo karI zake." baMdhananA nirmAtA ane duHkhono janaka savAla e jAge che ke A AtmAne baMdhana ane duHkhamAM nAkhanAra che koNa ? hakIkatamAM A baMdhana ane duHkhano sarjaka ke ene mATe javAbadAra AtmA svayaM che. potAnA ajJAnane kAraNe sthULa ane nirjIva padArthonA cakkaramAM paDIne zarIranI bAhya camakadamakamAM phasAIne svayaMne baMdhana ane duHkhamAM nAkhe che, AthI ja kahyuM che - saMyogamUlA jIvena prAptA duHkhaparaMparA / AtmAnI A duHkhanI paraMparA saMyogamUlaka che. mithyAjJAnane kAraNe AtmA pote ja moha pAmIne svayaM duHkhanuM nirmANa kare che. potAnA baMdhanano nirmAtA e pote ja che. ajJAnavaza AtmA duHkhanA nAza mATe 100 ratnatrayInAM ajavALAM ka Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je parapadArthone sukhajanaka mAnIne saMyoga kare che, e prayatnamAMthI aneka duHkha UgI nIkaLe che. A prakAre du:khonI dIrgha paraMparA sarjAya che. ajJAnI AtmA rezamanA kIDA jevo che. rezamano kIDo potAnA moMmAMthI ja tAMtaNo kADhIne koSanuM nirmANa kare che ane thoDA samaya pachI pote ja enI aMdara purAI jAya che. karoLiyAnI jema karmonI mahAjALa AtmA mithyAjJAnane kAraNe potAnI cAre bAju gUMthe che ane A mithyAjJAnanA kAraNe ja AtmAne evuM pratIta thAya che ke huM baddha chuM ane tethI te sahAyatA mATe cIso pADe che. A samaye ene evo khyAla Avato nathI ke sahAyatA bahArathI nathI maLavAnI, te to aMdarathI ja prApta thaze. jaMgalamAM jaIne popaTa pakaDanArA eka cakaraDI lagAve che. popaTa AvIne tenA para bese ke tarata cakaraDI ghUmavA mAMDe che. A samaye popaTa ema vicAre che ke jo huM cakaraDI choDI daIza, to paDI jaIza, AthI te vadhu custa rIte cakaDIne pakaDe che ane ethI cakaraDI paNa vadhu ne vadhu vegathI ghUmavA mAMDe che. jo popaTa potAnI pAMkhonA baLe cakaraDIne choDI de, to te UDI zake ane cakaraDI paNa pharatI baMdha thaI jAya, paraMtu popaTa potAnI pAMkhonI zaktine bhUlIne cakaraDI para beTho-beTho hAya-hAya kare che ane pariNAme te baMdhanamAM phasAI jAya che. ajJAnI AtmAnI barAbara AvI ja hAlata che. cakaraDInI jema ghUmI rahelo AtmA saMsAra ane saMsAranA parapadArthone pakaDIne tenI sAthe e khuda cakkara-cakkara ghUmavA lAge che. A AtmA potAnI jJAna-darzanarUpI pAMkhonI zakti vIsarI jaIne e ja vicAre che ke jo saMsAra ke parapadArthone choDI daIza, to mAro saghaLo AnaMda lUMTAI jaze. huM duHkhanI UMDI khINamAM paDI jaIza, AthI jema jema saMsAra ane parapadArtho phare che, tema tema te AtmA tene vadhAre jorathI pakaDI rAkhe che. AtmA pelA popaTanA jevA ja bhramamAM DUbelo che. A AtmA potAnA jJAnabaLane kAme lagADIne saMsAra ane parapadArthorUpI cakaraDIno saMyoga choDI de, to tene karmajALanAM baMdhanamAM phasAvuM paDatuM nathI. AtmA yathArthapaNe samajI le ke mArA ghUmavAthI ja saMsAra ane parapadArtho phare che, tyAre tenuM bhramaNa baMdha thAya che, paraMtu AtmA to AtmoddhAranuM amRtatattva 101 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsAra ane parapadArthone ja AnA doSI TharAve che. te eTaluM vicArato nathI ke A saMsAra ane A parapadArthone koNe pakaDI rAkhyA che? eka vyaktie thAMbhalo paDI lIdho ane pachI potAnA gurune bUmo pADavA lAgyo, "gurujI ! A thAMbhalo mane choDato nathI." gurue kahyuM, "bhalA mANasa ! thAMbhalAne teM pakaDI rAkhyo che ke thAMbhalAe tane ? thAMbhalAne te pote pakaDelo che. ene tuM choDI de to tuM chUTI jaIza." A rIte ajJAnI jIva kahe che ke amane amuka padArthoe pakaDI rAkhyA che, paraMtu emaNe vicAravuM joIe ke bIjA koIe nahIM, balka emaNe pote ja tene pakaDelA che ! jo e pote ene choDI deze, to jarUra sukhazAMti sAMpaDe. karmabaMdhanathI bhavabhramaNa parapadArthonA cakarAvAmAM A AtmAe vAraMvAra potAne naraka ane tiryaMcanA baMdhanomAM nAkhyo che. ene Asaktivaza thaIne anaMta vAra narakanI yAtanA bhogavI che. have kyAM sudhI naraka ane tiryaMcamAM bhavapherA pharyA karazo? kaI rIte AtmA pote ja karmabaMdhanamAM phasAya che tenuM eka dRSTAMta joIe : soLa zaNagAra sajIne eka vezyA bajAramAMthI pasAra thaI rahI che. tene joIne jo koInA cittamAM vikArabhAva jAge to te svayaM karmabaMdhana bAMdhe che, paNa e samaye potAnuM jJAnabaLa lagAvIne AtmA te vezyAne vikAradaSTine badale mAtRbhAvathI jue athavA viraktabhAvathI nIrakhe to e potAnAM karmabaMdhana potAnI jAte ja jarUra toDI zake che. vezyA pote to karmabaMdhana bAMdhanArI ke toDanArI nathI. e to AtmAnI potAnI cittavRtti para nirbhara che. karmabaMdhana karAvavAmAM vezyA jevI rIte nimitta banI zake che, tevI rIte ene choDAvavAmAM paNa nimitta thaI zake che. jagatanA sAmAnya mAnavIo ema mAne che ke vezyA e to narakanuM dvAra che. e vyabhicAramAM ane nAgacUDa jevA mohamAM phasAvanArI che, paraMtu jJAnavAna AtmA to jema skUlibhadra munie kozA vezyAne potAnA karmanAzanuM kAraNa banAvI, tevI rIte vezyAne karmanAzanuM kAraNa banAve che. 102 ratnatrayanAM ajavALAM Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAnA sahaja guNo ane svarUpane bhUlIne ajJAna ane mohavaza zarIramAM gADha Asakta thayelo AtmA paNa jJAnabaLanuM nimitta pAmIne karmabaMdhanamAM paDavAne badale karmano nAza paNa karI zake che. eka sAMsArika udAharaNa joIe - suMdarInA rUpa para mohita thayelo eka mAnavI aharniza tenuM ja ciMtana karavA lAgyo. dareka vakhate enuM dhyAna tenAmAM ja rahetuM hatuM. e kyAre maLe ane kyAre huM mArI premikAne maLIne mArA mananI IcchA pUrI karuM, A ja vicAra satata tenA cittamAM cAlyA karato. tenI paDozamAM eka vicArazIla sadAcAriNI bahena rahetI hatI. A puruSanI AvI vyAkuLa dazAnuM kAraNa pArakhI lIdhuM. te sadAcArI bahene vicAryuM, "A mAnavI pelI nArInA zarIra para Asakta thaIne svayaM to DUbaze ja, kiMtu pelI nArIne paNa DubADaze. AtmAno ene saheje khyAla nathI, tethI tene yuktithI samajAvIne pApakarmamAMthI ugAravo joIe." te bahena pelA kAmAMdha puruSanA ghera jaIne kahevA lAgI, "bhAI ! tuM ciMtAmAM ne ciMtAmAM pAtaLo kema thato jAya che ? huM tArA mananI vAta jANI gaI chuM. jo tuM mAruM kahyuM mAne to tAro e strI sAthe meLApa karAvI zakuM tema chuM." A sAMbhaLatAM ja e camakI UThyo ane bolyo, "oha ! tame mArA mananI vAta kaI rIte jANI gayAM ? zuM mane eno meLApa karAvI Apazo ?" e bolI, "tamArI ceSTAo parathI tamArA mananuM pratibiMba joyuM che. phikara na karo, mArA kahyA mujaba cAlazo to jarUra eka divasa tamane huM enI sAthe meLavI ApIza." kAmI puruSanI mUMjhavaNa haLavI thaI. teNe vicAryuM, "sAme cAlIne maphatamAM AvI dUta maLI jAya, to enuM kahyuM mAnavAmAM mane vAMdho zuM hoya ? kAmAMdha puruSe e bahenane kahyuM, "jo tame mAruM A kAma karI Apazo to huM tamArA para mAruM tana-dhana sarvasva nyochAvara karI daIza. tame ja kahezo, te huM mAnIza." "bhale !" ATaluM kahIne te bahena cAlI gaI. bIjA divase te pharI AvI ane te puruSane kahyuM, "cAlo bhAI !" AtmoddhAranuM amRtatatva 103 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te puruSe vicAryuM ke, "kAma thaI rahyuM che, to vilaMba zA mATe karavo joIe?' TApaTIpa karIne AnaMdabhera te pelI bahena sAthe cAlI nIkaLyo. e strI ane eka davAkhAnAmAM laI gaI, jyAM aneka dardIo para oparezana thatAM hatAM ane keTalAMyanA zarIramAMthI lohI to keTalAMyanA zarIramAMthI paru nIkaLatuM hatuM. koInAM kApavAmAM AvelAM aMgo saDI rahyAM hatAM. durgadhathI nAka phATI rahyuM hatuM. A jugupsAkAraka dRzya joIne te puruSa bolI UThyo, "tame mane AvI jagAe kema laI AvyAM ? durgadhathI mAruM mAthuM pharI jAya che. ahIMthI jaladI cAlo." pelI strI bolI, "jarA thoDI vAra thobho. hamaNAM AvuM chuM." Ama kahIne te dardIone pUchavA lAgI, "are bhAI ! tamane A bhayaMkara roga kevI rIte thayo ?" eka dardIe kahyuM, "bahena, zuM vAta karIe ! ame to amArAM ja kukarmonAM phaLa bhogavIe chIe. ame ajJAnavaza viSayasevananI koI maryAdA na rAkhI tene pariNAme koIne sUjAka, koIne TI.bI, koIne bhayaMkara phoDalIo, koIne bhagaMdara jevA roga gherI vaLyA. ame parastrIne mAtA-bahena samajIne maryAdApUrvaka jIvyA hota to Aje amArI AvI kaphoDI dazA thAta nahIM. paraMtu have zuM thAya ? have to bAjI gumAvI cUkyA chIe." pelI strIe kAmI puruSane kahyuM, "juo, kharAba karmonAM phaLanI vAta A dardIonAM mukhethI barAbara dhyAnathI sAMbhaLo." : kAmI puruSe kahyuM, "hA, meM sAMbhaLI lIdhuM, basa, ghaNo vakhata thaI gayo che, mATe ahIMyAMthI jaladI cAlo. A durgadha mAre mATe asahya thaI rahI che. tyAMthI nIkaLIne baMne potAnA ghare gayAM. pelI strIe vicAryuM, "hajI tIra sIdhuM lakSane vIMdhI zakyuM nathI. khera ! thoDo vadhu prayatna karavo paDaze." pharI bIjA divase te strI kAmI puruSanA ghera gaI ane ene sAthe AvavA kahyuM to te puruSa bolyo, "tame mane bhUlathApa to nathI ApatAM ne e kaho ke enI sAthe kyAre meLApa karAvI Apazo ?" strI bolI, bhAI, A meLApa mATe to ATalI mahenata karuM chuM. yukti karyA vinA 104 ratnatrayInAM ajavALAM Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kArya siddha thatuM nathI. huM tamane yuktipUrvaka tenI pAse laI javA IcchuM chuM. ema ne ema pahoMcI jaIzuM, to gharamAM paga mUkavA nahIM de." kAmI puruSe kahyuM, "tamArI vAta barAbara samajI gayo. cAlo, tame kahezo ema huM karIza." Aje e strI ane eka jelamAM laI gaI. A jelamAM AjIvana kedanI sajA pAmelA ane 8-10 varSanI sajA pAmelA kedIo hatA. e bahene eka kedIne pUchyuM, "bhAI, e to kaho ke kyA aparAdhane lIdhe tamane A sajA maLI che." kedIe kahyuM, "bahena, ame judA judA prakAranA gunA karyA che. koIe corI, to koIe DAkugIrI karI, koIe dago karyo, to koIe parastrIgamana karyuM che. koIke enAthI paNa bhayaMkara aparAdha karyA che. A kAraNe ame A jelamAM naraka jevI yAtanA bhogavI rahyA chIe. peTabharIne khAvA nathI maLatuM ke rahevAnI pUratI jagA paNa nathI maLatI. A nAnakaDI koTaDImAM ja khAvAnuM ane ahIM saMDAsa paNa javAnuM. jelamAM cakkI pIsavI paDe che ane na pIsIe to khullI pITha para koraDA paDe che. amane to jIvatAM ja A naraka maLyuM che." pelI strIe kAmI puruSane kahyuM, "bhAI, A badhAnI vAto barAbara sAMbhaLI. bicArA keTalI badhI yAtanA bhogavI rahyA che." kAmI puruSa bolyo, "paNa enI sAthe ApaNe zuM nisabata ?" pelI strIe vicAryuM, "hajI mAro hetu siddha thayo nathI. khera ! bIjo koI upAya ajamAvavo paDaze." Ama vicArIne e sadAcAriNI strI pAchI pharI. bIje divase savAre pharIthI tene potAnI sAthe laIne katalakhAnAmAM gaI ane tyAM gAya-bheMsanAM mAthAM kapAyelAM paDyAM hatAM. kyAMka bakarAMonI Doka para kasAInI charI capocapa cAlatI hatI. koI pazunA zarIra parathI cAmaDI utaraDI nAkhavAmAM AvatI hatI, to kyAMka hADakAMnA to kyAMka mAMsanA DhagalA paDyA hatA. atyaMta karuNa dezya hatuM ane durgadhanuM to pUchavuM ja zuM? pelo kAmI puruSa to A badhuM joIne gabharAI gayo ne bolyo, "A badhuM zuM karo cho ane zA mATe karo cho ?" AtmoddhAranuM amRtatattva 105 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sadAcAriNI strIe kahyuM, "bhAI, UbhA raho ! A badhAne AnuM kAraNa tatkALa pUchI laIe." kasAIne A prANIonI hatyA karavAnuM kAraNa pUchavAmAM AvyuM to eNe kahyuM, "Amane mArIe nahIM to bIjuM karIe zuM? paisA kamAvA mATe ja ame mArIe chIe. A prANIonI katala karIne temanuM mAMsa, hADakAM, lohI, carabI vagere vecIne amAro gharasaMsAra calAvIe chIe. jo A prANIo para dayA karIe, to kamAIe zuM?" pelA kAmI puruSe kahyuM, "basa ! have mArAthI ahIM UbhA nathI rahevAtuM. jhaTa cAlo ahIMthI." sadAcAriNI nArIe vicAryuM, "hA, have thoDA pIgaLyA che kharA." katalakhAnAmAMthI jevA bahAra nIkaLyA ke tarata ja puruSe te strIne pUchayuM, A pazuone zA mATe mAravAmAM Ave che ?" sadAcAriNI strIe kahyuM, "temaNe pUrvajanmamAM koI pApakarma karyA haze te ja kAraNa. corI, vyabhicAra, vizvAsaghAta, ThagAI, parastrIgamana vagere kharAba karmonAM phaLarUpe A dazA thaI che.' kAmI puruSa bolyo, "oha ! A karmonAM ATalAM bhayaMkara phaLa !" "hA, tame tamArI AMkhothI ja A badhuM joyuM che." Ama kahIne pelI strI potAnA ghera gaI. eNe vicAryuM, "ATalAM bhayAvaha dazya najaronajara dekhADavA chatAM hajI dhAryuM pariNAma AvyuM nathI. hajI vAsanAnA raMgamAM raMgAyelo che. have zuM karavuM joIe ?" - saMjogovazAta evuM banyuM ke A puruSa je nArI tarapha Asakta hato tenuM ekAeka avasAna thayuM. pelI sadAcAriNI nArIne AnI khabara maLatAM ja e doDatI doDatI kAmI puruSa pAse pahoMcI gaI ane kahevA lAgI, bhAI, cAlo, cAlo Aje ene maLavAno kharo moko che. paLano ya vilaMba na karo." e kAmAtura puruSa AnaMdabhera suMdara vastra paherI, tenA para sugaMdhita attara lagAvIne nIkaLyo. A puruSanI sAthe AvanAra sadAcArI strIne sahu oLakhatAM hatAM ane AdaradaSTithI nihALatAM hatAM. mRta nArInA gharanAM svajanoe temane AvatAM joIne Azcarya sAthe pUchayuM, 106 ratnatrayInAM ajavALAM Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "are ! Aje ApanuM ahIM AvavuM kema thayuM?" te bolI, "Aje eka vizeSa kArya laIne tamArI pAse AvI chuM. tame loko jarA eka bAju cAlyA jAva. mAre e mRta nArInI pAse jaIne kaMIka dhArmika kriyA karavI che." A nArInA kahyA mujaba badhAM eka bAju cAlyAM gayAM. pelI strI pahelAM ekalI aMdara gaI. teNe mRta strIne suMdara ghareNAM ane vastro paherAvyAM. pelI strIe aMdarathI ja kahyuM, "lo bhAI ! A taiyAra che. maLI lo ene !" te kAmI puruSa AgaLa to vadhyo, paNa jevuM eNe joyuM ke e nArI to nizcaMtana ane mRta che eTale e pAcho pharIne bolyo, "are ! A to mRtyu pAmI che." pelI strIe kahyuM, "zuM marI gayuM che ? e ja zarIra che, e ja AMkha, kAna ne nAka che, e ja ghareNAM paheryA che. badhuM enuM e ja che, to mRtyu pAmI kevI rIte ?" pelA puruSe kahyuM, "are ! AmAM AtmA nathI rahyo." pelI strIe kahyuM, "tamAro prema AtmA sAthe hato ke zarIra sAthe ? jenA mATe tame ghaNA divasathI jhaMkhI rahyA hatA, Aje ene ja joIne gabharAI rahyA cho ?" puruSa bolyo, "A zarIra to ghaNuM dhRNAspada ane bhayaMkara dekhAya che. tenI pAse jatAM ja khacakATa anubhavAya che." pelI strIe kahyuM, "to zuM tame AnA AtmAne ane potAnI jAtane bhraSTa karavA mAgatA hatA ? are ! bahAvarA mAnavI ! jarA vicAra to karo ke pelA kasAI ane tamArI vacce zo bheda ? e bakarAnI hatyA karIne enA zarIra para adhikAra jamAve che. tame jIvatA jIvata AnA zarIra para adhikAra jamAvavA cAhatA hatAM. baMne mAMsa levA Iccho cho. mAre kahyuM mAno ke tame jeTalo prema A strInA zarIrane karatA hatA, eTalo jo enA AtmAne karatA hota to tamArA AtmAno beDo kyArano ya pAra thaI jAta ane Ano paNa thaI jAta, kAraNa ke badhA AtmAo samAna che." AtmoddhAranuM amRtatatva. 1oo Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sadAcAriNI nArInI vAta tIranI jema tenA hRdayamAM khUMpI gaI. e divasathI te dehanA badale AtmAne prema karavA lAgyo. e kAmI puruSa eka divasa koI nArInA deha para mohita thavA mATe svataMtra hato, te sadAcAriNI bahenanA nimitta dvArA sudharIne potAnA ane te strInA AtmAne prema karavA mATe paNa svataMtra hato. Ama baMne samaye AtmA svayaM ja kAraNabhUta hato, AthI kahyuM che appA kattA vikattA ya duhANa ya suhANa ya / appA mittamamittaM ca dupaTTao supaTThio / appA naI veyaraNI appA me kUDasAmalI / appA kAmaduhA gheNU appA me naMdaNaM vaNaM // - AtmA ja sukha ane duHkhano kartA che. eno hartA paNa AtmA ja che. sanmArgagAmI AtmA ja mitra che ane kumArgagAmI AtmA ja zatru che. mAro AtmA ja vaitaraNI nadI che, AtmA ja phUTazAlmalivRkSa che. AtmA ja kAmadhenu che ane AtmA ja naMdanavana che.'' karma karIne baMdhanamAM paDavA mATe AtmA svataMtra che ane karmone naSTa karavA mATe paNa AtmA svataMtra che. Ano marma e che ke iSTa ke aniSTa, sAruM ke kharAba badhuM ja karanAra AtmA che. potAnA karmathI AtmA svataMtra banI zake che ane potAnA karmathI parataMtra paNa banI zake che. AtmA evo adhikAra dharAve che ke te icche to potAne vaitaraNI banAve, ke kAmadhenu banAve, dhAre to naMdanavana banAve ke phUTazAlmalivRkSa paNa banAve. tenAmAM ja potAne badhuM banAvavAnI zakti paDelI che. vicAravAnuM e che ke atyAra sudhI A AtmAe sukha ane duHkhanuM nirmANa kevI rIte karyuM che ? - A ja sudhI to A AtmAe keTalAya para evuM doSAropaNa karyuM che ke amuka vyakti mane duHkha Ape che. amuka vyakti mArA mATe Ama kare che, paraMtu have e nizcaya karI lo ke A AtmA ja duHkho ane kaSTono sarjaka che ane te ja eno saMhAraka banI zake che. pote karelAM karmone AtmA svayaM ja toDI zake che. je AkaDI ane beDI AtmAe potAnA hAtha-pagamAM svayaM ja bAMdhelI che, ene e svayaM ja toDI zake che, paraMtu A tyAre ja zakya bane ke jyAre AtmA svayaMmAM 108 ratnatrayInAM ajavALAM Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddha AtmajJAnanuM teja nIcenI rIte AvavA de. ekaH sadA zAzvatiko mamA'tmA, vinirmalaH sAdhigamasvabhAvaH / bahirbhavAH santyapare samastAH na zAzvatAH karmabhavAH svakIyAH // "mAro AtmA ekalo che, nitya che, vizuddha ane jJAnasvarUpa che. bAkInA badhA padArtha parabhAva che, te zAzvata ke potAnA nathI, balka karmajanya che." zatru e ane mitra te pratyeka AtmAmAM evI zakti che ke te uttamamAM uttama vastune nikRSTamAM nikRSTa banAvI zake che ane nikRSTamAM nikRSTane zreSTha banAvI zake che. duSkarmamAM Dubelo AtmA potAno ja zatra bane che ane satkarmamAM DUbelo AtmA pote ja potAnA mitra bane che. AtmA duSkarmamAM kevI rIte DUbe che ane satkarmamAM kevI rIte pravartamAna thAya che, tene vadhu vizadatAthI samajIe. vyaktine atyaMta puNyodayathI paMcendriyadazA prApta thAya che, tethI pAMceya Idriyo, zarIra, mana, vANI ane buddhi jevAM sAdhana sAMpaDyAM che. A sAdhano eTalAM utkRSTa che ke enA dvArA AtmA puNyakarmanuM upArjana kare, to e potAno mitra banI jAya che ane A ja sAdhanono durupayoga karIne AtmA pApa-upArjana kare to potAno zatru banI jAya che. potAnA kAnanA upayogathI dharmopadeza sAMbhaLe, bhagavadvANInuM zravaNa kare ke koI saMskArI vAta sAMbhaLe, to AtmA potAnI jAtane mitra banAve che ane e ja kAnathI koInI niMdA, apazabda, azlIla vAta ke mohavardhaka rAgaraMga sAMbhaLe to AtmA potAno zatru bane che. A AMkhothI ja saMta-mahAtmAnAM pAvana darzana karI zakAya ane A ja AMkhothI vezyAnuM nRtya, azlIla nATakasinemA paNa joI zakAya che. Ama zuM jovAthI AtmA mitra bane che ane zuM nihALavAthI zatru bane che, te tame pote ja vicArI zako cho. potAnA zarIrane tapa-japa, sevA vagere zubha kAryomAM yojIne sadupayoga karI zakAya ane A ja zarIrano ati bhojana, eza-ArAma ke aniSTakAraka kAryomAM pravRtta rAkhIne durupayoga paNa karI zakAya. A ja rIte mAnavIe potAne sAMpaDelAM AtmoddhAranuM amRtatattva . 19 kika Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saghaLAM sAdhano mATe samajI levuM. ApaNA AtmAno uddhAra anyanI pAse nathI, te khuda ApaNI pAse ja che. ane e ja pramANe AtmAnuM patana paNa ApaNA ja hAthamAM che. AtmA potAne prApya sAdhanone dharmAcaraNamAM pravRtta kare che, eTale ke tenA dvArA dharma ke ochAmAM ochuM puNyanuM upArjana kare che to eno uddhAra thAya che. jyAre AtmA potAne prApta thayelAM sAdhanone pApAcaraNamAM ke duSTa kAryomAM pravRtta kare che tyAre enAthI pApakarmanuM upArjana kare che ane tyAre ja tenuM patana thAya che. uddhAra ke patana, che to AtmAnA ja hAthamAM. "zrImad bhagavaddagItA'mAM paNa kahyuM che. - "uddharedAtmanAtmAnamAtmAnamavasAdayet / Atmaiva hyAtmanobandhurAtmaiva ripurAtmanaH // " manuSya potAnA AtmAno uddhAra potAnA AtmAthI ja kare che ane potAnA AtmAnuM patana paNa AtmAthI ja kare che, AthI ja AtmA AtmAno baMdhu che ane AtmA ja AtmAno zatru che." paramAtmasmRti te AtmasmRti AtmA dvArA AtmAno uddhAra karavAno sugama ane sulabha mArga e ke, koI paNa pravRtti karatI vakhate AtmAe sarvavyApI paramAtmAne saheje aLago na karavo ane cittanI samakSa ja rAkhavo. jevI rIte panihArI sakhIo sAthe vAta kare, Amatema najara pherave, kiMtu potAnA mAthA para rAkhelA pANInA ghaDAne kyAreya bhUlatI nathI. pativratA strI gRhasthAzramanAM saghaLAM kArya kare che, paraMtu potAnA patine visaratI nathI. e ja pramANe jagatanAM tamAma kartavyanuM pAlana karatI vakhate paramAtmAne bhUlavA joIe nahIM. eno artha e thaze ke zuddha AtmAne bhUlavo nahIM. paramAtmavismRti te AtmavismRti che ane paramAtmasmRti ja AtmasmRti che. AtmA ane paramAtmAnI smRtine sudaDha ane saMskAragata banAvavA mATe japa, tapa, dhyAna vagerenI sAdhanA karavI paDe che, paraMtu ATaluM jo koI karI zake nahIM, to ochAmAM ochuM paramAtmAnI AjJAne anurUpa ene smaraNamAM rAkhIne kArya kare. AjJAne anurUpa na hoya tenAthI aLagA rahe. jo paramAtmAnI AjJAthI virodhI evAM kAryo AvatAM tame bhramamAM . 110 ratnatrayInAM ajavALAM Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDI jAva, to tarata ja paramAtmA (arihaMto ane siddho)nA zaraNamAM jatA rahevuM, kAraNa ke AjJAvirodhI kArya tamArA AtmAno zatru che. kAma, krodha, abhimAna, kapaTa, lobha, rAga-dveSa, moha, svArtha, bhaya vagere badhAM paramAtmAnI AjJAthI pratikULa che. eTale ke zuddha AtmAnA potAnA guNa nathI, te AtmAnA zatru che. jyAre A zatru tamArA para hallo kare tyAre kAyara banIne temanI sAme hathiyAra heThAM mUkazo nahIM. athavA to temanI sAthe samAdhAna karIne tenI zaraNAgati svIkArazo nahIM. A samaye zuddha AtmAnI anaMta zakti, nityatA, avinAzitA vagerenuM ciMtana karavuM ane te zatruone dUra hAMkI kADhavAno prayatna karavo joIe. jo ATaluM paNa na karI zako, to paramAtmAne uddezIne AvI prArthanA karo, prabhu ! amane evI zakti Apo ke jethI ame A zatruothI dUra rahIne tamArI AjJAnuM pAlana karI zakIe ane Atmazakti tathA potAnA guNone bhUlIe nahIM." Ama karavAthI AtmAno uddhAra atyaMta AsAnIthI thaI zakaze. Ama karavAne badale AtmAnI sAme kAma-krodha vagere zatruo AvatAM potAnI anaMta zaktione bhUlI javAya, svaguNo vismRta thAya athavA to paramAtmAnI AjJAne ke paramAtmAne bhUlIne zatruone svIkArI laIe ane temanI sAthe haLImaLI jaIe, to potAnA AtmAnuM patana svahaste karIne potAnA AtmAne durAtmA banAvIne tene potAno ja zatru banAvIe chIe. jIvanamAM kyAreka to AtmazatruonuM AkramaNa thatuM hoya che. AkramaNa na thAya to AtmA sAvadhAna rahe nahIM ane svauddhArano vicAra kare nahIM. AvuM AkramaNa thatAM ja AtmAnI zaktinI kasoTI thAya che. AvuM AkramaNa thavAthI AtmA svazaktionuM ciMtana kare che ane potAnI avinAzitA para daDha vizvAsa rAkhIne paramAtmAnuM grahaNa karI te zatruono sAmano kare che. Ama kare to tene A parIkSAmAM saphaLatA sAMpaDyA vinA rahetI nathI. AtmAnI amaratAmAM zraddhAvAna kAmadeva zrAvakanI eka deve kasoTI karI hatI. eNe potAnI mAyAthI kAmadevanA zarIranA TukaDe-TukaDA karI nAkhyA. eTaluM ja nahIM, balTe tene samyakatva ane dharmathI vicalita karavA apAra kaSTa ApyAM, paraMtu te potAnI zraddhA para aDaga rahyo. AtmoddhAranuM amRtatattva 111 kAkA Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAmadeva zrAvaka ema vicArato rahyo - mArA aMtaHkaraNamAM AtmA ane zarIranI je pRthatA tathA-AtmAnA amaratvanI zraddhAnI A deva kasoTI karI rahyA che. jo kAmadeva A deve batAvelA bhayathI DarI gayA heta, to teonI zraddhA vicalita thaI jAta, paraMtu e deha pratyenI ahaMtA-mamatA choDIne AtmAnI nityatAne samajI cUkyA hatA. "zrImad bhagavadgItAmAM kahyuM che - _ "nainaM chindanti zastrANi nainaM dahati pAvakaH / ____na cainaM phledayantyApo na zoSayati mArutaH // " AtmAne talavAra vagere zastro chedI zakatAM nathI, agni tene bALI zakato nathI, pANI tene bhIMjavI zakatuM nathI ane havA tene sUkavI zakatI nathI." - AtmA to ajara-amara, nitya ane avinAzI che ane potAnI jJAnazakti dvArA vyApaka che. te kyAreya potAnA mULa svabhAva(guNa)ne tyajato nathI. to zarIra khokhuM che ane nAzavaMta che. pariNAme kAmadeva zrAvaka to parIkSA karavA AvelA devane kahe che, "mAro AtmA kyAreya talavArathI kapAze nahIM. tuM mArAM aMgo kApavAnuM kahe che. mArA zarIranA tArAthI thAya eTalA TukaDA karI le, paNa mArA AtmAnA TukaDA 'tuM karI zakIza nahIM. tuM ja hArI jaIza. huM to mArA siddhAMta para acala chuM ne mane koI bhaya nathI." ATalI AtmazraddhA dharAvanArane deva-dAnava kyAMthI harAvI zake ? kAmadevanI zraddhAne deva DagAvI zakyA nahIM. Ama zarIrane nAzavaMta ane AtmAne avinAzI samajanArane zarIranA nAzathI koI duHkha thAya kharuM? AtmatattvanuM jJAna thayA bAda zarIranA TukaDe-TukaDA thaI jAya to paNa duHkhano koI sparza thato nathI. avinAzI vastu svayaMrakSita hoya che, tene rakSAnI jarUra hotI nathI. rakSAnI ciMtA to vinAzI vastune heya. zarIra vinAzI hovAthI tenI rakSA karavI joIe, paNa AtmA to avinAzI che tethI tenI rakSAnI koI jarUra nathI. vinAzI - avinAzIno bheda durbhAgye Aje loko avinAzI AtmAne bhUlIne tene mitra banAvavAne 11ra ratnagarIno ajavALo Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ badale nAzavaMta zarIra sAthe mitratA bAMdhe che. pariNAme dharmapAlana ane satkArya karavAne badale keTalAMya pApakarmonuM upArjana karAvIne AtmA potAnA zatrune ja sahAya kare che. vAstavamAM mitra kone kahevAya ane zatru koNa che, tenI sAcI parakha jJAnavikala AtmAne hotI nathI. mIThAI ane mAla-mAla khAnArA mitro to ghaNA hoya, paNa vipattimAM sAtha ApanArA mitro to virala ja hoya che. saMpatti hoya tyAre "hA jI," "hA jI' karanArA ane mAla khAnArA tathA vipattinA samaye saMbaMdha choDIne cAlyA janArA mitranA vezamAM zatru che. A AtmA ghaNI vAra mitra-zatruno nirNaya karavAmAM thApa khAya che ane zatrunI uzkeraNImAM phasAIne pharI duHkha pAme che. eka vyavahArika daSTAMta joIe. eka rAjakumArane rAjA lADathI ucheratA hatA, paraMtu te potAnA pitAnI sAme hRdaya kholIne vAta karI zakato nahoto, AthI teNe mitra banAvavAno nirNaya karyo. rAjakumAre enI sAthe paDachAyAnI mAphaka rahe tevo nityamitra banAvyo ane te rAjakumAranI sAthe ja khAto, pIto, UThato ane besato hato. baMne vacce ghaniSTha prema hato, paraMtu eka mitra paryApta nathI ema mAnIne rAjakumAre bIjo mitra paNa banAvyo. ane te koI parva ke tahevAranA divase bolAvato, jamADato ane tenI sAthe vAto karato hato. eka divasa rAjakumAra kyAMka jaI rahyo hato, tyAM rastAmAM eka yuvaka maLI gayo. teNe rAjakumArane namaskAra karyA, hAtha meLavyA ane keTalIka hitalakSI vAto karI. rAjakumArane enI vAto pasaMda paDI, paraMtu 'nityamitranA satata sahavAsane kAraNe tenI sAthe vadhAre vAto karI zakato nahoto, jyAre koI aTapaTA praznanuM niSpakSa nirAkaraNa joItuM hoya, tyAre te e mitra pAse pahoMcI jato hato. Ama rAjakumAre traNa mitro sAthe dostI bAMdhI. samaya palaTAyo, keTalAka cADiyAoe rAjakumAranI viruddha kAvataruM racIne rAjA samakSa phariyAda karI. A kAvataruM eTalI siphatathI yojavAmAM AvyuM ke rAjAnA manamAM ThasI gayuM ke rAjakumAra bhayAnaka gunegAra che. tethI rAjakumArane abIne abI pakaDIne phAMsI para caDhAvI devAnI AjJA karI. AtmoddhAranuM amRtatattva 113. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjI bAju rAjakumAranA hitecchue rAjAnI kaThora AjJAnI vAta karIne salAha ApI ke jo prANa ane AbarU bacAvavAM hoya to tame pakaDAI jAva, te pahelAM ja koIkano Azaro laIne ene tyAM chupAI jAva. rAjakumAre paNa vicAryuM ke AvI ApattinA samaye mitronI parIkSA karavI joIe. AthI yogya kahevAyuM che "dhIrakha, dharma, mitra aha nArI / ApatakAla parakhiye cArI / " rAjakumAra pahelAM enA nityamitrane tyAM gayo, to nityamitre pUchyuM, 'koNa che ? ATalI moDI rAte kema Avyo che ?'' .. rAjakumAre kahyuM, "are ! huM tAro mitra chuM.'' pahelAM to nityamitrae koI oLakhANa nahIM hovAno DhoMga karyo, paraMtu pachI bAraNuM kholIne aDadhI rAtre AvavAnuM kAraNa pUchyuM. rAjakumAre rAjAnA kopanI vAta karIne Azaro ApavA kahyuM. nityamitrae kahyuM, "nA bhAI ! mArAthI AvuM nahIM thaI zake. huM chuM saMsArI mAnavI. rAjAne jANa thaze, to tArI sAthe mArI paNa panotI besI jaze. jo kharekhara tame mArA mitra ho, to mane muzkelImAM nAkhavAne badale atyAre ne atyAre ja ahIMthI cAlyA jAva.'' rAjakumAre kahyuM, ''mitra ! zuM Avo uttara sAMbhaLavA mATe meM dostI karI hatI ? tane huM mArI sAthe ja khavaDAvato-pivaDAvato ane majA karAvato hato. Aje saMkaTanA kharekharA samaye tuM AMkho pheravI le che ?'' mitra bolyo, ''tame mArA mitra cho eTale tamArA mAna khAtara rAjAne jANa karato nathI, nahIMtara tarata ja sainikone havAle na karI zveta ! paraMtu jo tame tatkALa ahIMthI cAlyA jazo nahIM to nAchUTake mAre ema karavuM paDaze.'' rAjakumAre kahyuM, 'are lajjAhIna ! tuM keTalo badho svArthI ane adhama nIkaLyo ! vipattino samaya to jato raheze, paraMtu tArAM A kRtya kyAreya bhulAze nahIM.'' ATaluM kahIne e aMdhArI rAtre nityamitrane tyAMthI cAlI nIkaLyo. nirAzAnA ghora aMdhakAramAM AzAnA eka kiraNa samAna 'parvamitra'nuM smaraNa ratnatrayInAM ajavALAM 114 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thayuM. pahelAM to ene AzA na hatI, paraMtu pachI vicAryuM, "cAlo, ene tyAM jaIne jovAmAM zuM vAMdho che ?'' Ama vicArIne rAjakumAra parvamitrane tyAM pahoMcyo. parvamitrae AkhI karuNa kahANI sAMbhaLIne hAtha joDatAM kahyuM, "bhAI ! mArI eTalI tAkAta nathI ke huM rAjAnA virodhI ane aparAdhIne Azaro ApI zakuM. tamAre bhojana karavuM hoya, to taiyAra che. vastra ane dhananI jarUra hoya to te paNa ApI zakuM, paraMtu Azraya ApavA mATe huM asamartha chuM.'' rAjakumAra bolyo, ''huM to mAtra saMkaTanA samaye Azaro mAguM chuM. saMkaTanA samaye sahAya na kare te vaLI mitra kevo !'' parvamitra bolyo, "huM A nIti ke siddhAMtane sArI rIte jANuM chuM, paraMtu rAjavirodhIne Azraya Apavo e mArA gajA bahAranI vAta che.'' vAtano vadhu vivAda karavAne badale rAjakumAre tyAMthI vidAya levAnuM ucita mAnyuM. rAjakumAra nirAza thaIne AgaLa cAlyo. have to tenA manamAM mAtra namaskAramitra mATe thoDI AzA hatI. teNe vicAryuM ke meM ene kyAreya madada nathI karI. kyAreka namaskAra thatA to kvacit koI samasyA para thoDo samaya vAtacIta thatI. tenA para potAno koI adhikAra to nathI, chatAM kasoTI karavAmAM zuM vAMdho ? Ama vicArIne rAjakumAra namaskAramitrane tyAM pahoMcyo ane rAjAnA krodhanI ane hukamanI vAta kahIne Azaro mAgyo. namaskAramitre dRDhatAthI kahyuM, '"are ! A to rAjAnA kopanI vAta che, paNa jo devarAja iMdrano kopa tamArA para Utaryo hoya ane tamane huM sahAyatA na karuM to tamAro mitra kaI rIte gaNAuM ? tame upara cAlo ane nizciMta thaIne raho. koI paNa jarUra hoya to niHsaMkoca kahezo. A tamAruM ja ghara che.'' rAjakumArane AzvAsana sAMpaDyuM ane cittanI prasannatA maLI. eNe manomana vicAryuM, "Ane kahe che mitratA ! kapare vakhate ja mitratAnI sAcI parIkSA thAya che.'" savAre namaskAramitrae ene nAsto karAvIne ekAMtamAM laI jaIne saghaLI vAta pUchI. AkhI vAta sAMbhaLyA bAda rAjakumAra nirdoSa hovAnI pAkI khAtarI thaI. namaskAramitrae AzvAsana AtmoddhAranuM amRtatattva 115 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApyuM ke, "gabharAIza nahIM. huM pote ja rAjAne vAta karIza ane tane nirdoSa sAbita karAvIne rAjAnI AjJA pAchI kheMcAvIne phAMsInI sajA rada karAvavAno pUro prayatna karIza." namaskAramitrae rAjAne badhI vAta karIne rAjakumArane nirdoSa sAbita karAvIne sajA rada na karAvI, tyAM sudhI pote bhojana paNa na lIdhuM. rAjAe rAjakumArane nirdoSa mAnIne namaskAramitrane gherathI sanmAna sahita bolAvIne premathI potAnI pAse besADyo. rAjakumArane trIjA mitre Apatti samaye madada karI ane muzkelImAMthI mukta karyo. A dRSTAMta che sAcA-khoTA mitrane pArakhavAnuM. ApaNA AtmAne paNa AvA traNa prakAranA mitro che. nityamitra samAna A zarIra covIse kalAka AtmAnI sAthe ja rahe che. ene khUba khavaDAvepivaDAve che. snAna karAve che. atyaMta lADa laDAve che, chatAM te kaSTa, roga, ghaDapaNa ke Aphata AvatAM dago kare che. ATalo badho AdarasatkAra ApavA chatAM zarIra AtmAnAM baMdhano kApI nathI zakatuM. tethI ja zarIrane AtmAthI bhinna ane aMtamAM sAtha na ApanAra banAvaTI mitra samajIne tenA para mamatA rAkhavI nahi, te ucita che. mAtA, pitA, sagAM-saMbaMdhI badhA parvamitra che. teo karmarUpI rAjAno kopa thavAthI tenAM baMdhanomAMthI choDAvI zakatAM nathI. trIjo mitra che "dharma je ApattimAM zaraNa Ape che. tenI sahAyathI AtmA karmathI mukta bane che. AtmA ane karmane bhinna samaje che. vastutaH sAco mitra e ja ke je upakAra kare, saMkaTamAM bacAve ane sanmArga para laI javAno prayatna kare. ahIMyAM AtmAno sAco mitra AtmA ja batAvyo che. "zrI AcArAMga sUtramAM kahyuM che - ____ purisA ! tumameva tumaM mittaM, kiM bahiyA mittamicchasi ? he puruSa (Atmana) ! tuM pote ja tAro mitra che. bIjA mitranI icchA zA mATe kare che ?' Ama eka rIte ApaNo AtmA ApaNo mitra che to bIjI rIte zatru paNa che. AtmA A banAvaTI mitrone apanAvI le che, tyAre te potAno zatru banI jAya che. ane sAcA mitrane apanAve che tyAre ratnatrayInAM ajavALAM che 116 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ potAno mitra bane che. AvI sthitimAM ApaNuM kartavya che ke ApaNe mitra AtmA sAthe maitrI karIe ane zatru AtmA sAthe vera karIe. zatru AtmA ApaNane ghora kaSTomAM nAkhe che. nimitta choDI upAdAnane pakaDo A durAtmAe jeTaluM ApaNuM ahita karyuM che, teTaluM bIjA koIe nathI karyuM. mAthuM vADhI nAkhanAra duzmana to anitya zarIrano nAza kare che, nitya AtmAno nahIM, paraMtu durAtmA to aneka bhavamAM bhaTakAvIne aneka vAra mAthuM kApe che, duHkhamAM nAkhe che. duSTa AtmA potAnuM mastaka potAnI jAte ja kApe che. mAthuM vADhI nAkhanArA zatru prati dveSa, vRNA ke vera-virodhano bhAva na rAkhavAmAM Ave to te AtmAne kazI hAni pahoMcADI zakato nathI, eTaluM ja nahIM, gajasukumAra muninI jema tAttvika dRSTithI ciMtana karavAmAM Ave to te AtmAnI muktimAM sahAyaka paNa banI zake che. nizcayardaSTithI vicAra karIe to AtmA kharAba karmonAM kAraNe potAnuM mAthuM jAte ja kApe che, jo kharAba karma na karyA hoya to, koI e AtmAnuM kazuM ahita karI zakatuM nathI. AthI durAtmAne kaMThachedana karanArA zatru karatAM paNa vadhAre kharAba zatru samajavo joIe. siMhanI jema jJAnasvarUpa AtmA banIne nimittane na pakaDatAM upAdAnane pakaDo - eTale ke, jo koI mAthuM kApI rahyo hoya to, jJAnasvarUpa AtmA ema ja samaje che ke A to bicAro nimitta mAtra che, vAstavamAM mAro duSkarmakArI AtmA ja potAnuM mAthuM kapAvI rahyo che. AvuM jJAna thaI jaze to AtmA koI bIjAM (nimitta) sAthe yuddha na karatAM potAnA AtmA sAthe ja jhajhUmaze. paraMtu kUtarAnI jema jJAnavikaLa AtmA banIne nimittane na pakko. kUtarAne koI lAkaDI mAre che to e mAranAra para hamalo na karatAM lAkaDI para humalo kare che. A ja rIte ajJAnI AtmA vibhinna nimittone doSa ApyA kare che ane potAnA upAdAna(AtmA)ne nathI sudhArato. tethI jJAnasvarUpa AtmA banIne koI duHkha ke saMkaTanA samaye nimitta para doSAropaNa na karIne potAnA AtmA(upAdAna)ne ja juo ane tene sudhAro. AtmoddhAranuM amRtatattva 11o. che Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sukha ane duHkhano mULa srota AtmA ja che, te ja sukha-duHkhano kartA-hartA che, paraMtu ejJAnI AtmA sukhanA samaye potAne sukhano kartA mAnIne ahaMkAramAM DUbI jAya che ane duHkhanA samaye nimittone doSa ApIne dekAro macAve che. A rIte ajJAnavaza AtmA sukhamAM ahaMkArI ane duHkhamAM dIna banI jAya che athavA sukha ane duHkhane bIjAe ApelAM che tema mAnIne, AvI viSamaya bhAvanAne sthAna ApIne amRtane viSa banAve che, tethI AtmAne jJAnadhana ane "sarvamUtAtmamUta' ke savvapUthamUrsi' nA siddhAMtathI otaprota karIne amRtamaya banAvIe. AtmoddhAranI saraLa ane sugama cAvI A ja che, jenAthI mokSanuM tALuM khUlaze. sthaLa : goDIjIno upAzraya, pAyadhunI, muMbaI samaya : vi.saM. 2006, zrAvaNa suda 15 118 ratnatrayInAM ajavALAM Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAjanA uddhAra vize mArA vicAro darzAvuM koI ema kahI zake ke sAdhuoe to AtmoddhAranI ja vAto karavI joIe, emane samAjoddhAra sAthe zuM nisbata ? samAja to saMsAra che ane evI sAMsArika bAbatomAM paDIne sAdhu potAnA kalyANanuM kArya bhUlI jaze. amuka maryAdA sudhI A vAta ucita che ke sAdhue potAnA AtmAnuM kalyANa bhUlavuM joIe nahIM. AtmoddhArano saMbaMdha mAtra potAnA ja AtmA sAthe hoya to barAbara, paraMtu jainadharmanI dRSTie samagra vizva(cha kAyanAM prANIo)nI sAthe AtmoddhArano saMbaMdha darzAvyo che. bhagavAna mahAvIranI anubhavavANI kahe che - samAjoddhArano mULamaMtra dhammassa eM caramANassa paMca nissA ThANA paNattA, 4 jAvA, gaLe, rAyA, nahAvarDa rIra / taMjahA 8 samAjoddhArano mULamaMtra - je dharmAcaraNa karIne Atmazreya sAdhavA mAge che, tenA mATe pAMca sthAnono Azraya (sahayoga) anivArya che. (1) SaTkAya (vizvanA prANImAtra) (2) gaNa (je saMgha ke samAjamAM raheto hoya te) (3) rAjA (zAsanakartA) (4) gRhastha samAja ane (5) zarIra. - 119 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ano artha e ke sAdhujIvanano nirvAha gRhastha samAjanA astitva para AdhArita che ane samAjamAM jeTalI vadhAre tejasvitA ane dhArmikatA haze, teTaluM ja sAdhujIvana ujvaLa haze, kAraNa ke sAdhu thanArI vyakti samAjamAMthI ja AvatI hoya che. A kAraNe ja sAdhuvarga ekAMtamAM vyaktigata sAdhanAne ja potAnI sAdhanAnI itizrI samajatA nathI, balka upadeza, preraNA ane mArgadarzana dvArA samAjazreya tarapha paNa lakSa rAkhe che. cheka zAsakavargane sanmArge vALavA ane nIti-dharma para daDha rAkhavA mATe vakhatovakhata preraNA Ape che ane ema karIne samagra rASTra ke samAjanuM eka aMga rAjya bagaDI jAya nahIM, teno khyAla rAkhe che. vizvanA prANImAtra pratye sAdhuvarganI karuNA ane rakSAnuM tharamaoNmiTara e che ke te samasta prANIo pratye svayaM rakSAnI - sakriya AcaraNanI bhAvanA rAkhIne mAnavasamAjane paNa A tarapha prayatnazIla rAkhe che. praznavyAkaraNasUtra''mAM kahyuM che - sabajagajIvarakkhaNa dayaTThayANa pAyavaNaM bhagavayA sukahiyaM / jagatanA samasta jIvonI rakSArUpI dayAthI prerAIne ja bhagavAne pravacana karyA che. kevo suMdara dRSTikoNa che saMsAra pratye karuNA karavAno ! sAdhuvarganI AtmasAdhanA suMdara, yogya rIte ane nirvighna thAya te mATe paNa saMsArane sAro banAvavo jarUrI che. jo saMsAra malina haze ane emAM badamAza, cora, DAku, vyabhicArI jevA duSTa mAnavIo vadhI jaze, to sAdhuvarganI svasAdhanAmAM paNa vikSepa paDaze. dhAro ke eka sAdhu upAzrayamAM potAnI sAdhanAmAM lIna che ane ekAeka paDozamAM Aga lAge ke tophAna jAge athavA to kolAhala macI jAya, to zuM te sAdhu nirvine zAMtithI potAnI sAdhanA karI zakaze kharA ? nahIM karI zake. AthI ja sAdhuvarge potAnI sAdhanA nirvidhdha karavA mATe, sArA sAdhuonI vRddhi mATe, saMsAranA jIvo pratye karuNAnI bhAvanA sakriya banAvavA mATe ane potAnA upakArI ane sahAyakonA upakArano badalo vALavA mATe AtmoddhAranI sAthosAtha samAjoddhAra mATe prayatna karavo atyaMta jarUrI che. samAjanA uddhAra tarapha dhyAna ApavA jatAM te AtmasAdhanAnI vAta bhUlI jaze ema mAnavuM te eka bhramaNA che. balle ema kahevuM joIe 120 ratnatrayInAM ajavALAM kara Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke samAjoddhAra tarapha dhyAna ApavAthI sAdhunI Atmika sAdhanA adhika ujjavaLa banaze. tenAmAM krodha, mAna, mAyA, lobha, rAga, dveSa, svArtha, kAma, moha Adi vikAra keTalA ochA thayA che athavA to ochA karavA mATe sakriya che ke nahIM tenI jAgRti Avaze. A prakAre tenI Atmika sAdhanAnI parIkSA paNa thatI raheze. sAdhurUpI rAjahaMsa Ano artha e che ke sAmAjika uddhAra thavAthI tenI AtmasAdhanA vadhu tejasvI thaze. emAM nukasAna nahIM, paNa phAyado ja che, kAraNa ke sAdhunA ghaNAM samAjahitanAM kArya tenI AtmasAdhanAnAM aMgarUpa hoya che. sAdhuvarga pravacana, upadeza ke dharmapreraNA Ape che te badhuM samAjanA AtmAone sanmArge vALavA ane dharmanA mArge cAlavA mATe hoya che, saMsAranuM kalyANa karanArI ke saMsAranA jIvone zAMti ApanArI bAbatonuM AcaraNa karavA-karAvavAno ane teno upadeza ke pracAra karavAno puruSArtha sAdhuvarge karavo joIe. bIjI vAta e che ke sAdhuvarga gRhastha samAja pAsethI jIvananirvAha mATe AhAra, pANI, makAna ane Avazyaka sAdhano, pratiSThA vagere prApta kare che, tene badalAmAM kazuM ya na ApIne mAtra potAnI ja sAdhanAmAM rata rahe, to te svArthI ane kRtanI kahevAze. hA, A badhuM potAnI sAdhutAnI maryAdAmAM rahIne ja ApI zakaze. Ama karavAthI sAdhuno saMyama paNa jaLavAze ane dharmasAdhanAmAM sahAyakonA prati kRtajJatA paNa pragaTa thaI jaze. paMDitarAja jagannAthe "bhAminI vilAsa'mAM rAjahaMsane saMbodhita karIne A saMdarbhamAM eka suMdara anyokti kahI che - bhutkA mRNAlapaTalI bhavatA nipItAnyamvUni yatra nalinAni niSevitAni / re rAjahaMsa ! vada tasya sarovarasya kRtyena kena bhavitAsi kRtopakAraH // "he rAjahaMsa ! je sarovaranI kamaLanALono te upabhoga karyo, jenuM teM jaLa pIdhuM, ane jyAM kamaLonuM sevana karyuM, e sarovaranA upakArano badalo kyA kAryathI cUkavIza ?" - samAjoddhArano mULamaMtrA 121 eka che. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A anyokti sAdhurUpI rAjahaMsane hUbahU lAgu paDe che. sAdhue samAjarUpI sarovaramAM rahIne tenI pAsethI AhAra-pANI lIdhAM, saMyamanAM anya sAdhano prApta karyAM, samAjamAMthI Adara-satkAra meLavyo, dharmamAM sahayoga prApta karyo, tene paNa kavi pUche che ke, 'hai sAdhu ! tame e batAvo ke samAjanA e upakAranA badalAmAM kyuM sukRtya karIne samAjanA upakAramAMthI tame RNamukta thazo ?'' A dRSTie AtmoddhAranI sAthe samAjoddhArano prayatna karavo e sAdhuo mATe anucita nathI. saMsArane bagADanArAM athavA to saMsAramAM phasAvanArAM kAryomAM preraNA ApavI athavA to svayaM emAM phasAI javuM, ene sAMsArika kAryomAM paDavuM kahevAya, paraMtu saMsArane dharmakArya tarapha vALavo athavA zubha kAryomAM joDIne tene sudhAravo ene sAMsArika kAryamAM DUbyA, tema kahevAya nahIM. bIjI vAta e che ke sAdhuoe to vizvasamastanA AtmAonA uddhAra mATe prayatnazIla thavAnuM che, tyAre emAM samAjanA AtmAono uddhAra to ApoApa samAveza pAme. keTalIka vyaktiono AtmoddhAra zakya che, paNa samagra samAjanA AtmAono uddhAra kadAca azakya gaNAya. eka vyakti sudharavAthI Akho samAja sudharI jato nathI, AthI eka ke aneka vyaktiono AtmoddhAra thavAthI, ene vyApaka rUpa ApavAthI athavA to AtmoddhAranuM sAmAjIkIkaraNa karavAthI eTale ke AtmodvArane samagra samAjamAM phelAvavo te samAjoddhAra che. baMneno anyonyAzrita saMbaMdha che, tethI AtmoddhAranI sAthe sAthe samAjoddhAranI vAta karavI jarUrI che. samAjoddhArano pracAra thavAthI athavA samAjanI vyaktio sudharI javAthI vyaktinA AtmoddhAramAM koI vighna nathI AvatuM. te nirvighne zAMtithI thaI zake che. eka dRSTAMtathI AnI chaNAvaTa karIe - jIvaNalAla nAmano eka madhyavargIya dharmaparAyaNa gRhastha AtmAne unnata karavA mATe avirata prayAsa ane ciMtana karato hato. jIvaNalAlanI Avaka ochI che ane enA samAjamAM kharcALa kurUDhio ghaNI hatI. enI putrI yuvAna ane vivAha yogya banI hatI. samAjamAM dahejanI bhayaMkara kuprathA hatI. vaLI kariyAvara uparAMta varapakSane rokaDa rakama, sonuM ane anya sAdhana-sAmagrI ApavAno kurivAja hato. jIvaNalAlanI Arthika 122 ratnatrayInAM ajavALAM Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthiti varapakSanI badhI mAgaNI pUrI karI zake tevI nahotI. Ama to e nIti ane dharmapUrvaka AjIvikA raLavA Icchato hato, paraMtu sAmAjika kurivAjomAM sudhAro thayo na hovAthI tene anItimaya dhaMdho karIne paNa varapakSanI mAgaNI pUrI karavI paDe tevI majabUrI hatI. juo, jIvaNalAlanI AtmoddhAranI bhAvanA samAjoddhAra vinA apUrNa rahI ne ? jo sAmAjika sudhAraNA thaI hota ane samAjanI amuka gUMgaLAvanArI kuprathAo dUra karavAmAM AvI hota, to jIvaNalAlano AtmoddhAra suMdara rIte vRddhi pAmyo hota. A samAjamAM jIvaNalAla jevA aneka madhyamavargIya sImita Avaka dharAvatAM parivAro che emane samAjoddhAranA abhAve AtmoddhAranI upekSA karIne sAmAjika kurivAjonI cakkImAM kacaDAvuM-pisAvuM paDe che. AthI ja AtmoddhAranI sAthe samAjoddhAra ati Avazyaka che. samAja divya bane tamane "sajjano' evA zabdathI saMbodhita karIe chIe. zAstrakAroe A zabdone badale "devAnupriya' zabda aneka jagyAe prayojyo che. vAta eka ja che. "sajjana' zabda vartamAna samAjamAM pracalita hovAthI tene tame "devAnupriya" zabdanA sthAne samajajo. manuSya devatAone priya athavA sajjana mAnavI tyAre thaI zake, jyAre tenAmAM rahelA daivI guNonuM pragaTIkaraNa thAya. A daivI guNa dharmanI sAdhanA-ArAdhanA dvArA ja pragaTa thaI zake. samagra samAjamAM dharmanI sAdhanA ke ArAdhanA thAya, to te samAja divya guNayukta sajjanono samAja banI rahe. samagra samAjamAM dharmanI sAdhanA ke ArAdhanAne vyApta karavA athavA pracalita karavA mATe sarvaprathama samAjamAM pracalita dharmavardhaka, pApottejaka, ahitakara, viSamatAyukta ane samAjanI saMgaThanazaktinuM vighaTana karanArI vinAzakArI bAbatonuM unmulana thavuM joIe. uddhArano eka artha unnata banavuM evo thAya che, te ja rIte bIjo artha ukhADavuM paNa thAya che eTale sauthI pahelAM to samAjamAM pracalita aniSTa bAbatone jaDamULathI ukhADavI joIe, to ja sAcA arthamAM sarvAgI samAjoddhAra thaze. eka tattvajJAnIe kahyuM che ke, "deva banavA mATe jeo unnata samAjoddhArano mULamaMtra - 123 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thavAnI koziza karatA nathI, teNe samajI levuM ke te rAkSasa banavA mATe nimna kakSAe patana pAmI rahyA che." vyakti mATe A vAta jeTalI sAcI che, teTalI ja samAja mATe che. je samAja uttamottama sadguNo, rItio ane prathAone apanAvIne dharmamArganI sahAyathI deva banIne unnati nahIM sAdhe, te samAja vilAsitA, duzcAritrya, naitika adhaHpatana ane pApAcAranA kAraNe rAkSasa banIne vinAzanA khADAmAM paDaze. vartamAna samayamAM viparIta sthiti najare paDe che. potAne Astika gaNAvanArA ane AtmA-paramAtmAne mAnanArA loko divya ane devAnupriya banavAne badale khoTAM kAma karIne rAkSasa ke rAkSasapriya banI rahyA che. evA keTalAya kahevAtA Astiko samAjanA agraNI banyA che, paraMtu temanuM jIvana asatya, dagAbAjI, apramANikatA ane anyAya-anItithI dhana ekatrita karavAmAM pasAra kare che. teo vivAha, lagna ke utsavomAM kurItionuM poSaNa karIne lAkho rUpiyAno dhumADo kare che ane dhAmadhUma karavA mATe rAta-divasa eka karaze, paraMtu samAjanA nirAdhAro, anAtho, apaMgo, garIbo ane bekArone sahAya karIne emanI sthiti sudhAravAnI hoya ke dhaMdho-rojagAra ApIne emane svAvalaMbI banAvavA mATe dhana kharcavAnuM hoya, to te bahAnA batAve che. A te kevuM AstikapaNuM ? eka rAjA rAjyasattA hAthamAM laIne prajArakSAnuM kazuMya kArya na kare, to tame ene zuM kahezo ? evI rIte tame Astika banIne ucca dharma pAmyA hovAthI dharmamAM vizvAsa rAkhatA ho, to pachI vilAsitA, phezana, pramAda, samAjasudhArA tarapha upekSA ane dharmAcaraNamAM ALasa apanAvIne khoTAM kAma karo te keTaluM yogya gaNAya ? zuM tame tamArAM khoTAM kAryothI Astika, dharmAtmA ke devatAonA priya gaNAvAne yogya kharA ? jo koI Astika thaIne asatya bole, corI kare athavA bIjuM koI pApakarma kare, to e tenA vyavahArathI nAstikatA phelAvanArA ke nAstika gaNAya nahIM ? Aje ghaNI vakhata AtmAne na mAnanArA nAstiko AstikonI sarakhAmaNIe vadhAre cAritrazIla, satyavAdI ane anyAya-anIti pratye dhRNA dharAvanArA Astika na kahI zakAya ? sAcA Astika ane dharmazIla vyaktinA vicAra, saMpatti ane zakti samAjoddhAra mATe, prANImAtranA kalyANa mATe, deza, dharma ane samAjanI rakSA mATe tathA samyakajJAnapracAra 124 ratnatrayInAM ajavALAM Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mATe hoya che. Astika vyaktio jyAre daivI guNothI saMpanna thaze, tyAre ja teo devonA priya ane sarjana kahevAze ane tyAre ja sAcA arthamAM samAjoddhAranI imAratano pAyo nakhAze. samAjoddhAranAM mULa tattva samAjanA uddhArano pAyo keTalAMka mULa tattvo para AdhArita che, ene apanAvyA vinA A kArya maMda ane aparipakva raheze. te mULa tattvo para kramazaH vicAra karIe : (1) dharmamaryAdAonuM anusaraNa : zuddha ane vyApaka dharma te samAjano prANa che. e dharmanI maryAdAne samAjano pratyeka sabhya anusare, tyAre ja samAja svastha ane sukhI rahI zake. je samAjamAM dharma-maryAdAo(niyamo, vrato vagere)nuM pAlana thaI zakatuM nathI, temAM jhaDapathI avyavasthA ane azAMti phelAya che. Aje dharma ane vyavahArane taddana bhinna mAnavAne kAraNe samAja nirjIva ane dharma nirvIrya thaI gayo che. dharmane potAnI tejasvitA darzAvavAnuM kSetra to samAja che. mAtra vyaktinA jIvanamAM dharma hoya ane samagra samAjanA jIvanamAM dharmanuM vAtAvaraNa na hoya to te vyaktigata dharma paNa tejasvI nathI banI zakato, babbe rUDhiyukta thaI jAya che. pariNAme sAmAjika vyavahAramAM pratyeka pagale ane dareka vaLAMka para dharmano samanvaya thavo joIe. dharmathI viruddha evuM koI paNa sAmAjika kArya ke vyavahAra thavo na joIe, to ja samAjoddhArano pAyo majabUta thaze. (2) saMpa tyAM jaMpa : saMpa ja samAjamAM saMpattinI vRddhi karAvanAra che. samAjamAM saMpa na hovAne kAraNe thatA paraspara kalaha, vaimanasya, matabheda ane saMgharSane kAraNe samAjanI unnatinAM aneka mahattvapUrNa kArya avarodha pAme che. saMpa vinA samAjanA sabhyonI zakti veravikhera thaI jAya che. sArA kAmamAM zakti yojavAne badale vyartha kAryomAM zakti veDaphAya che, tethI ja samAjoddhAra mATe saMpa eka mahattvapUrNa kaDI che.. samAjoddhArano mULamaMtra 15 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) vAtsalyanuM paraspara AdAnapradAna : samAjamAM paraspara vAtsalyabhAva hoya to ja sAmAjika utkarSa thaI zake. parasparane mATe vAtsalyabhAva haze, to ja loko samAjanA uddhAranI vAtamAM rasa leze. samAjamAM pachAta, dalita, asahAya, anAtha, vikalAMga ane nirdhana vyaktio pratye vAtsalyabhAvathI prerAIne ja sAdhana-saMpanna varga sAmAjika kurUDhione badalavA ke sudhAravA mATe prayatnazIla thaze ane Avo saMpanna varga temanI sevA karavAnI bhAvanAmAM vRddhi karaze. sAdharmI-vAtsalyano artha Aje ghaNo saMkucita karI nAkhyo che. sAdharmIne mAtra bhojana karAvavAmAM ja sAdharmI-vAtsalyanI itizrI thaI jatI nathI. AdarapUrvaka bhojana karAvavuM e vAtsalyanI vRddhinuM kAraNa gaNAya, paraMtu sAcA arthamAM sAdharmI-vAtsalyano artha to che samAjanA pachAta, asahAya, nidhana ane bekAra vyaktione dhaMdho-rojagAra ke nokarI apAvIne jarUrI sahayoga ApIne potAnA samAna banAvavA. potAnI nAmanA ane kIrti mATe potAnA samAjanA bhAIone eka divasa mATe bhojana karAvavuM ane kyAreka vipattinA samaye teo sukhIsaMpanna bhAIo pAse Ave, tyAre bhojana karAvavAnI vAta to dUra rahI, kiMtu dhakkA mArIne athavA tochaDo javAba ApIne apamAnita karIne kADhI mUkavA tene sAcuM sAdharmI-vAtsalya gaNAya kharuM ? sAdharmI-vAtsalyanuM prAcIna javalaMta udAharaNa mAMDavagaDhanuM che. bahArathI mAMDavagaDhamAM vasavATa karavA mATe AvelI vyaktine dareka gherathI eka eka ITa ane eka eka rUpiyo ApavAmAM Avato hato. ITothI tenuM rahevAnuM makAna taiyAra thaI jatuM ane rUpiyAthI teno vyApAra-dhaMdho cAlu thaI jato. Ama samAja taraphathI sAtha prApta karanAra AgaMtuka vyakti samAjanA utthAnamAM hRdaya reDIne kArya karatA hatA. vAtsalyanuM paraspara AdAnapradAna samAjoddhAranA kAryane atyaMta saraLa ane sulabha banAve che. () sahayoganuM AdAnapradAna : samAjamAM vividha prakAranI zakti dharAvatI vyaktio hoya che. koInI pAse zramanI zakti hoya che to koInI pAse dhananI zakti 126 ratnatrayInAM ajavALAM Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya che. koI vidyA(jJAna)nI zakti dharAve che ane koI zArIrika rIte baLavAna hoya che, paraMtu parasparanA sahayoganA abhAve A saghaLI zakti alaga alaga rahIne kaMThita thaI jAya che. potAnAmAM ja sImita rahIne vyaktigata tuccha svArthomAM racyApacyA rahe che. samAjanI unnatinA kAryamAM koI potAnI zaktinuM pradAna karavA taiyAra thatuM nathI. pariNAme samAja nirbaLa ane kAyara banI jAya che. koI paNa vyakti AvA samAjane dabAvI, harAvI ke tenA para prabhutva meLavIne tene gulAma banAvI zake che. pragatinI ghoDadoDamAM Avo nirbaLa ane Darapoka samAja pAchaLa paDI jAya che. samAjamAM parasparanA sahayoganA abhAvane kAraNe tuccha, svArthI ane svakendrI loko keTaluM moTuM nukasAna kare che, tenuM eka daSTAMta joIe. pAMcaso gharanI vastIvALA eka gAmamAM tamAma jJAtinA loko vasatA hatA. badhA ja potapotAnI AjIvikAnA kAmamAM DUbelA rahetA hatA. gAmanI unnati, surakSA ke vyavasthAnI koIne khAsa ciMtA na hatI. sahu potapotAnA tuccha svArthamAM rata hatA. koI viziSTa prasaMge paNa koI koIne madadarUpa thatA nahotA. cAra DAkuonI eka TukaDIe eka vAra grAmajanone cetavaNI ApI. ame amuka divase tamArA gAma para hallo karIzuM ane lUMTa calAvIzuM.' A samAcAra sAMbhaLIne grAmajanomAM khaLabhaLATa macI gayo, paraMtu teo tarata ja eka sthaLe ekaThA thaIne tenA upAyano vicAra karI zakyA nahIM. gAmanA dhanavAno Akho divasa ekeeka mANasane maLIne sahune eka jagyAe bhegA thavA mATe vinaMtIo karavA lAgyA, tyAre mAMDa thoDAka loko bhegA thayA. aMgata svArthI lokoe jussAdAra bhASaNa ApIne gAmanA yuvakone DAkuono sAmano karavA mATe taiyAra karyA ane badhA navajuvAnone hathiyAra paNa ApI dIdhAM. kamara kasIne hathiyArothI sajja thaIne lagabhaga ekaso yuvako samI sAMje gAmanI sImamAM DerA nAkhIne krama pramANe besI gayA. badhAe vicAryuM, "DAku Avaze to A ja raste. ame vArApharatI cokI karIzuM." ATha-ATha yuvakonI TukaDIe eka-eka kalAka vArApharatI pahero bharavAnuM samAjoddhArano mULamaMtra 1raLa Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nakkI karyuM. yuvakono paDAva to gAmathI ghaNo dUra hato, paraMtu je AgaLanI TukaDInI cokI karavAno vAro hoya te ema ja vicAratA, "mitro, ApaNe zA mATe AgaLa rahIne vyartha ApaNA prANa gumAvIe ! AgaLa rahIzuM to DAkuo sauthI pahelAM ApaNA para ja humalo karaze." AthI sauthI pahelI ane sauthI AgaLanI TukaDI cheka pAchaLa gAmanA sImADe AvIne UMdhI gaI. tenA pachInI TukaDIne paNa evo ja tuccha ane svArthI vicAra Avyo. te TukaDI paNa sauthI pAchaLa AvIne sUI gaI. Ama kramazaH ATheya TukaDIoe karyuM. savAra thatAmAM to te badhA yuvako gAmanI aMdara ghUsI gayA. DAkuonI TukaDIe lAga joIne savAra thatAmAM humalo karyo. badhA cokIdAro ghasaghasATa UMghatA hatA. DAkuoe AkhA gAmane lUMTI lIdhuM ane emaNe emano sAmano karyo temane mArapITa karI tathA keTalAkane mArI paNa nAkhyA. DAku potAnuM kAma karIne bhAgI chUTyA. jyAre yuvAna cokIdAro UDyA, tyAre gAmamAM dhamAla macelI hatI. yuvakone samajAI gayuM ke amArI bedarakArI ane svArthodhatAne kAraNe ja Ama thayuM che, nahIMtara mAtra cAra DAkuo amArA AkhA gAmane zI rIte lUMTI jAya ?" paNa jyAre samaya vItI gayA pachI thAya zuM ? svakendrI svArthI lokonA svArthIpaNAthI AkhA samAje nukasAna veThyuM. AthI samAjanA uddhAra mATe sahayoga Avazyaka tattva che. sahyogarUpI sthaMbha vinA samAjarUpI mahela TakI zakato nathI. ApaNA zarIranA avayavomAM paraspara keTalo badho sahayoga che ! jo pagamAM kAMTo vAge to AMkha tene jovA Atura banI jAya che. pagamAM vadhAre pIDA thAya to AMkhamAMthI AMsu vahe che, hAtha e kAMTAne kADhavAnA prayatna kare che ane jIbha bIjI vyaktine kAMTo kADhavAmAM sahAyarUpa thavAnuM kaheze. mastaka e vicAra karaze ke kevI rIte e kAMTo jaladImAM jaladI nIkaLI zake. kAna kAMTAno avAja sAMbhaLIne bIjA pAse thaI tene kADhavAnI rIta sAMbhaLavAmAM lAgI jaze. Ama pratyeka avayava potapotAnI yogyatA anusAra kAMTo kADhavAnA kAmamAM sahayoga ApavA lAgI jaze. A rIte samAjamAM vividha prakAranI zakti dharAvanArA lokoe paraspara sahayoga mATe ane samAja para koI Apatti AvI paDe to ekamata thaIne tene haTAvavAmAM lAgI javuM joIe. Ama thAya tyAre ja 128 ratnatrasyanAM ajavALAM : ja. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAjanA uddhAranuM kArya dIpI UThaze. (5) yogyane yogya kAmamAM lagAvavA : samAjamAM hodo, vyavasthA ane kAryomAM yogya vyaktione nImavAthI sAmAjika sukha-zAMti ane vyavasthA TakI rahe che. ayogya vyaktinI koI pada, kArya ke vyavasthA mATe nimaNUka karavAmAM Ave to saghaLI vyavasthA ane sukha-zAMti khatama thaI jAya che. athagya vyakti yogya rIte vidhipUrvaka kAma karI zakatI nathI, tethI janasAmAnyamAM sAmAjika kAmano asaMtoSa pedA thAya che ane kvacita A asaMtoSanuM pariNAma baLavAmAM paNa Ave che. AthI "lona yona' A maMtra samAjanI unnati mATe bahu Avazyaka che. saMskRta bhASAmAM eka kahevata che - __nahi vAraNapaNaM mehuM zakto vanAyujaH / "hAthInI (pITha paranuM) palANa gadheDuM kadI sahana karI zakatuM nathI." vyakti jene mATe yogya hoya te ja kAma tene soMpavuM joIe. bhAratIya samAjanI prAcIna cAturvarNavyavasthAmAM A ja bhAvanA hatI. enAthI samAjanI vyavasthA dIrghakALa sudhI TakI rahI. Aje varNavyavasthAmAM avyavasthAne kAraNe bhAratavarSane ghaNuM nukasAna thayuM che ane avyavasthA vyApI gaI che. zarIramAM pratyeka avayava potAnA ucita sthAne ja zobhe che. hAthanI jagyAe paga hoya ane paganI gyAe hAtha hoya to hAthanuM kAma na thAya ke na to paganuM kAma thAya. e ja rIte hAthanuM kAma mastakathI ane mastakanuM kAma hAthathI levA icchIe to te asaMbhava jaNAze. badhAM aMgo yathAsthAne hoya, emAM ja zarIranI zobhA ane suMdaratA che. badhAM aMgo potapotAnuM kAma na kare to teo svayaM nakAmAM thaI jaze. A rIte samAjarUpI zarIramAM paNa vibhinna vargo ke yogyatAo dharAvatI vyaktione temane yogya kAma soMpavuM joIe. ane temaNe paNa potAne soMpAyeluM kAma karavuM joIe. Ama na thAya to samagra samAjanI vyavasthAmAM aMdhAdhUMdhI thaI jaze. A viSayamAM eka aitihAsika udAharaNa laIe - bAbara atyaMta mahenatu hato. eka vAra caDAI karavA chatAM te bhArata samAjoddhArano mULamaMtra che 129 ka * Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para vijaya meLavI zakyo nahIM, paraMtu enA manamAM hiMdustAnane jItavAnI mahattvAkAMkSA hatI. A icchAthI prerAIne bAbare IrAnanA bAdazAhane dUta mAraphate saMdezo kahevaDAvyo, "bAbara bhArata para vijaya meLavavA icche che. tene ApanI sahAyanI jarUra che." IrAnanA bAdazAhe kahyuM, "sahAyatA ApavA mATe huM taiyAra chuM, paraMtuM pahelAM e kahe ke babara pahelAM hAryo kema?" dUta ghaNI hoziyAra hato. teNe uttara Apyo, "yogya pada para yogya vyaktione niyukta na karavAthI tene hAra khAvI paDI." buddhizALI vyaktine yogya pada mUrkha lokone ApyuM ane sAmAnya mANasone yogya pada para eNe buddhizALI mANasone niyukta karyA hatA. mUrkha mahAna kArya karI zakatA nathI ane sAmAnya kAma karavAmAM buddhizALIonuM citta coMTatuM nahotuM. A rIte badhAM kAryomAM avyavasthA thavAne lIdhe bAbarane parAjita thavuM paDyuM. bAbarane potAnI bhUla samajAI hovAthI A vakhate evuM nahIM thAya." AthI IrAnanA bAdazAhe bAbaranI madade potAnuM lazkara mokalyuM. bAbare pharIthI bhArata para caDhAI karI ane potAnA vijayano DaMko vagADyo. AnuM tAraNa e ke samAjamAM je vyakti jene yogya hoya tevuM ja kAma soMpavAthI vyavasthA jaLavAI raheze ane tethI samAjoddhAranuM kAma paNa saraLatAthI thaze. samAjamAM nArInuM sthAna ghaNuM ucca ane mahattvapUrNa hatuM, paraMtu jyArathI te nIcI kakSAnI ane dhRNAspada gaNAvA lAgI, tyArathI samAjamAM viSamatA phelAI ane tenuM patana thayuM. (6) deza, kALa, paristhiti joIne hitakara sudhArAno zubha saMkalpa karavo : jamAno badalAI rahyo che. jo samAja jamAnA anusAra nahIM badalAya to jamAnAnI teja gati tene palaTI nAkhaze. potAnI icchAthI deza, kALa ane paristhiti joIne, samAjanA hitano vicAra karIne, yugAnusAra samAjanI prathAomAM parivartana karavuM ane kALanI lapaDAkane kAraNe beLebeLe vivaza thaIne parivartana karavAmAM ghaNuM aMtara che. jema eka mANasa ghoDA para savAra thaIne jAya che ane bIjo mANasa ghoDAnI pUMchaDI sAthe - 130 ratnatrayInAM ajavALAM Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhAIne ghasaDAto cAle che. lakSya para to baMne pahoMce che, paraMtu baMnenA cAlavAmAM ane pahoMcavAmAM jevuM aMtara che tevuM ja aMtara A baMne parivartanomAM che. eka bImAra thaIne sUI jAya ane bIjo thAkIne sUI jAya. thAkIne sUnAro gADha nidrA laIne skUrti prApta kare che, jyAre bImArane vivaza thaIne sUI javuM paDe che. ApaNAmAM Aje paNa parivartana thaI rahyuM che, paraMtu te thAya che avivekapUrvaka. pariNAme samAjanI prathAo, rItarivAjo, niyamo ane rUDhio yugasaMdarbha vinAnI, daMbha vadhAranArI, vikAsamAM avarodharUpa, atyaMta kharcALa, ahitakara athavA to nirarthaka banI gaI che. deza, kALa, paristhiti vagerene joIne ene tatkALa badalavAno ke sudhAravAno zubha saMkalpa karavo joIe. potAnI ahitakara prathAone badalIne hitakara prathAone pracalita kare che te ja samAja jIvaMta kahevAya ane e ja unnati ane pragati karI zake che. samAjanA pAyAnA siddhAMtomAM koI parivartana thatuM nathI, paraMtu dravya, kSetra, kALa ane paristhiti anusAra enA bAhya rUpamAM parivartana karatA rahevuM joIe. Ama thAya to ja samAjoddhAranuM kAma satata cAlu rahe che. Rtu pramANe paheraveza badalavA chatAM vyaktimAM koI parivartana thatuM nathI, e ja rIte samAjamAM sAmAjika prathAomAM dravya, kSetra, kALa ane bhAva anusAra parivartana thavA chatAM paNa samAja to eno e ja rahe che, balka samAjanuM jIvana unnata bane che. AthI samAjoddhAra mATe A tattva to anivArya che. AvA zubha saMkalponA baLa para ja samAja sudRDha bane che. vartamAna yuga krAMtino yuga che. A yugamAM mAnavajIvananAM badhAM kSetromAM krAMtikArI parivartana thaI rahyAM che. asaMbhava lAgatI vastuo saMbhava thavA lAgI che. rAjanaitika, Arthika vagere kSetromAM krAMti thaI rahI che ane sAmAjika kSetra paNa krAMtinI asarathI mukta rahI zakyuM nathI. Ama chatAM ema kahevuM joIe ke sAmAjika kSetramAM saMtoSajanaka sudhArA nathI thayA. keTalIya sAmAjika prathAomAM navA jamAnA pramANe karAyelA sudhArA dharmanI upekSA karIne karAyA che. keTalIka jagAe ahitakara evA samAjoddhArano mULamaMtra . 131 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jUnA rItarivAjo sAthe dharmane evI rIte joDI devAmAM Avyo che ke loko te kurivAjono tyAga karavAmAM khacakATa anubhave che. vAstavamAM A rItarivAjone dharma sAthe koI viziSTa saMbaMdha nathI, balke AvA ahitakara ane samAjanA pachAta vargo mATe trAsadAyaka rItarivAjone vaLagI rahevAthI adharma ja thAya che. jemake aspRzyatAnI mAnyatA. harijanane aDI javAthI dharma jato rahe, e kurivAja keTalo bhayaMkara, yugavirodhI ane asamAnatAnA aniSTane vadhAranAro che. potAnA mRta saMbaMdhInI pAchaLa mahinAo sudhI raDavAnI ane chAtI kUTavAnI kuprathA paNa samAjanuM pachAtapaNuM sUcave che. AvA kurivAjone zodhI zodhIne samAjamAMthI hakAlapaTTI ApavI joIe. keTalIka hAnikAraka prathAo pAzcAtya sabhyatAnA pravAhanI sAthe samAjamAM kyAMka kyAMka pravezelI jovA maLe che. jema ke lagna pUrve chokarA-chokarInA thatA ati saMparko. AvI kuprathAo bhAratIya saMskRti ane nItinI viruddha hovAthI samAjamAM tyAjya hovI joIe. Ama samAja mATe hAnikAraka, ahitakara, kharcALa, vikAsaghAtaka, bhAratIya saMskRti ane nItinI viruddha ane yugathI virodhI, vartamAna yuga mATe anAvazyaka evA rItarivAjo athavA to taddana vyartha ke vikRtiyukta kuprathAomAM avazya parivartana karavuM joIe. vikAsamAM lAgelI UdhaI samAjanI vartamAna paristhiti jotAM keTalIka sAmAjika kuprathAo tarapha najara karIe. samAjanA vikAsamAM lAgelI A UdhaI che. samAjanI unnatimAM AvA kurivAjo avarodharUpa paththara samAna che, eTale temanAmAM parivartana karavAnI jarUra che. keTalIka kuprathAo A pramANe che. kanyAvikraya H kanyAvikraya eTale varapakSa pAsethI dhana laIne potAnI kanyA ApavI. enI pAchaLa hetu e hato ke koI kanyAvALA nirdhana hoya to te paisAthI chokarInA lagnano kharco kADhI zake, paraMtu te dhanane koI potAnA gharamAM rAkhatA na hatA. lagnanA kharca mATe lAcArIvaza thaIne rakama letA zarama anubhavatA hatA. ethI UlaTuM kanyAdAna karavAmAM 132 ratnatrayInAM ajavALAM Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvatuM hatuM ane chokarInA gharanuM pANI paNa pItA na hatA. paraMtu e pachI keTalAka dhanalobhI mAnavIo kanyAnA hita-ahitano vicAra karyA vinA kanyAnA rUpiyA gaNIne tene vRddha, bImAra, vikalAMga ke bIjavara sAthe paraNAvI devA lagyA. kanyA vecavAno vyApAra zarU thayo. keTalAka samAjanA hitecchuonuM dhyAna A aniSTa tarapha gayuM ane emaNe A kuprathAne baMdha karavAno kAyado karyo. have to kanyAviya lagabhaga samApta thaI cUkyo che, chatAM kyAreka kyAMka evo prasaMga bane che, te paNa samAjathI chupAvIne. varavijayaH Aje samAjane kanyAvikrayane badale varaviyano roga lAgu paDyo che. A roga eTalo badho cepI che ke samAja AvA bhayaMkara TI.bI.nA rogane lIdhe mRtapAya banI rahyo che. jyAM juo tyAM chokarAo lilAma thaI rahyA che. kanyApakSa pAsethI cAMdalo-vIMTInA nAme moTI-moTI rakama mAgavAmAM Ave che. sonuM ke sonAnAM ghareNAM mAgavAmAM Ave che. ghaDiyALa, reDiyo, sophAseTa, skUTara ke anya pharnicaranI mAgaNI e to sAva sAmAnya vAta banI gaI che. videzagamanano ane abhyAsano kharca paNa mAgavAmAM Ave che. A rIte pArakAnA ane parasevo pADyA vinAnA dhana para tAgaDadhinnA karavAmAM Ave che. yuvako mATe, chokarAonAM mAtA-pitA mATe paNa A kurivAjonuM pAlana ochuM pApajanaka nathI. bicArA kanyAnA madhyamavargIya pitAnI sthiti ghaNI duHkhada thAya che ! eka bAju gharamAM vIsa-pacIsa varSanI dIkarI kuMvArI beThI hoya, to bIjI bAju varapakSane moM mAgyA paisA ApavAnI zakti na hoya, gharamAM khAvAnAM sAMsAM paDatAM hoya, vyApAra nabaLo cAlato hoya, moMghavArI vadhI gaI hoya, teve vakhate moTI vayanI kanyAnA pitAnI sthiti keTalI badhI dayanIya thaI jAya che ! te varapakSane kyAMthI ATalI moTI rakama ke kImatI sAdhano lAvIne Ape ? AvI ciMtAnA phaLasvarUpe keTalAMka mAtA-pitA to AtmaghAta kare che. A bhayaMkara aniSTa ATalethI pUruM thatuM nathI. jo kanyAnAM mAtA-pitAe varapakSanI apekSA karatAM ochuM ApyuM hoya to tenuM vera chokarI para vALavAmAM Ave che. AvI chokarI jyAre navavadhU banIne sAsarAmAM Ave che, to ene sAsu sasarA ane naNaMdonAM samAjaddhArano mULamaMtra - pho 133. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meNAM sAMbhaLavAM paDe che. gALo sahevI paDe che ane patinI herAnagatino bhoga banavuM paDe che ene vividha yAtanAo apAya che. mAra mAravAmAM Ave che tathA mArI nAkhavAnI dhamakI apAya che ane keTalIya jagyAe to sAce ja mArI nAkhavAmAM Ave che. to zuM AvuM pApakarma, ATalI bhayaMkara hiMsA koI paNa dharmane mAnanAra Astika puruSa karI zake kharo ? paraMtu samAjamAM AvI kuprathAne khulleAma pracalita thatI jovA chatAM tene sahana karavAmAM Ave che, balke dhanika vyaktio potAnI chokarIone potAnA barAbariyA lokone ghera paraNAvavA mATe moTI-moTI rakama varapakSane Ape che ane A kuprathAne cAlu rAkhe che. A bhayaMkara pApI rivAjane puNyaprAptino DhoLa caDhAvIne cAlu rakhAya che. je samAjamAM chokarA-chokarIne moMmAgyA paisAthI vecavAmAM Ave che, te samAjanuM adhaHpatana na thAya to bIjuM zuM thAya ? AvA kurivAjone to jema bane tema jhaDapathI samAjamAMthI dhakkA mArIne kADhavA joIe. bALavivAha ane vRddhavivAha A baMne aniSTa samAjanA vikAsamAM ghAtaka che. samAjane nirvIrya ane nirbaLa banAvanAra che. AnAM aniSTakAraka pariNAmo to tame jANo ja cho. bALavivAhathI kasamaye kAcuM vIrya naSTa thaI javAthI ghaNA roga thAya che. kasamaye ja vRdgha ke puruSatvahInatA vagere Ave che. ane saMtAna paNa nirvIrya pedA thAya che. vRddhavivAha to jANIjoIne koDabharI yuvAna nyAnA jIvanamAM Aga cAMpavA jevI vAta che. enAthI to nyAne vaidhavya, asahAyatA, parAdhInatA jevAM du:kho gherI le che. keTalAMya mAtA-pitA dhananA lobhamAM athavA to potAnI putrIne puSkaLa ghareNAM ane sAdhana-sAmagrI sAMpaDaze, evA pralobhanamAM vRddhanA gaLe vaLagADI de che. samAjasudhArakoe A rivAjane samAjamAMthI tatkALa tilAMjali ApavI joIe. kariyAvara kariyAvaranI prathA samAja mATe atyaMta ghAtaka che. kanyApakSavALA svecchAthI je icche te Ape, paraMtu teno dekhADo karavo joIe nahIM. varapakSavALA temanA para evuM dabANa na lAve ke tame ATalI rakama Apazo nahIM, to ame tamArI chokarI nahIM laIe. dahejanA dAnave ratnatrayInAM ajavALAM 134 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAkho yuvatIonuM lohI pIdhuM che ane emanA jIvananuM satyAnAza vALyuM che, tethI A pApane paNa jeTaluM bane teTaluM jaladIthI vidAya Apo. kharcALa rIta-rivAja atyAre moMghavArInA samayamAM vivAha, janma, mRtyu, utsava ke koI khAsa avasare ghaNA kharcALa rItarivAja pracalita che. A kharcanA bojathI madhyamavarganI kamara eTalI to vAMkI vaLI gaI che ke have te vadhAre sahana karI zake tema nathI. bicAro karaja karIne, makAna, ghareNAM vagere gIrave mUkIne lAcArIthI samAjamAM potAnI AbarU jALavavA mATe AvA prasaMgoe rItarivAjanA khapparamAM hajAro rUpiyA home che. pariNAma e Ave che ke te gharamAM peTa bharIne khAI nathI zakato, bALakone pUruM zikSaNa ApI zakto nathI. potAnA mATe ke kuTuMba mATe kapaDAM kharIdI zakto nathI, kAraNa ke samAjamAM hajI A rItarivAja pracalita che, hajI sudhI tene samAjanikAla ApavAmAM Avyo nathI, tethI tene samAjamAM potAnI AbarU jALavavA kharcanI cakkImAM pisAvuM paDe che, tethI jhaDapathI AvI samAjamAM pracalita kuprathAono aMta lAvavo joIe. mRtyubhojananI prathA paNa eTalI bhayaMkara che ke, kyAMka kyAMka to samAjanA pratiSThita loko dvArA, mRtakanA kuTuMbIone meNAM mArI mArIne, dabANa karIne, parANe A rivAjanuM pAlana karAvAya che. kartavyanirdeza eka bAju AvI nirarthaka ane kharcALa kuprathAomAM samAjanA lAkho rUpiyA veDaphavAmAM Ave che, to bIjI bAju ApaNAM saMtAno nirakSara rahe che. zikSaNanI bAbatamAM ApaNo samAja bIjA samAja karatAM ghaNo pAchaLa che. zikSaNakSetre pachAta raheto samAja udyogadhaMdhA, Adhunika yaMtro vagerenA jJAna-vijJAnamAM pragati sAdhI zakato nathI. samAjanuM A pachAtapaNuM navI peDhInA vikAsane rUMdhe che, AthI kharcALa ane nirarthaka kuprathAo samAna zikSaNa mATe mokale hAthe kharcavI joIe. vidyAdAnamAM kharcAyeluM dhana vyartha jatuM nathI. tamArI sAme mahAvIra vidyAlayanuM dRSTAMta che ke prAraMbhe rUDhicusta banIne A vidyAdAnano keTalo badho virodha karatA hatA? virodhanI eTalI AMdhI jagAvavAmAM AvI ke samAjoddhArano mULamaMtra 135 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teo zrI mahAvIra jaina vidyAlayane uDAvI devA tatpara thayA hatA. samAjanuM bhAgya prabaLa hovAthI samAjanA agresoe mArI vAta para lakSa ApIne A vidyAlayanA vikAsa kAje prayatno karyo. Aje tame enuM madhura phaLa AsvAdI rahyA cho. zrI mahAvIra jaina vidyAlayane kAraNe hajAro yuvako vidyA prApta karIne Aje potAnuM jIvana sukhapUrvaka ane dharmamaya rIte vitAve che. TIpe TIpe sarovara bharAya.' kahevata upara dhyAna ApIne tamAre samAjanA utkarSa mATe yathAzakti saMpatti ane sAdhanano upayoga karIne mAnavajIvana sArthaka karavuM joI. samAjoddhAranA A mULa maMtrone dhyAnamAM rAkhIne sAmAjika pragatinA kAryamAM tame tana, mana, dhanathI prayatna karazo, to tamArA puNyamAM vRddhi to thaze ja, balke enI sAthosAtha samAjamAM dharmanI vRddhi thaze, sarvAMgINa vikAsanAM dvAra khUlaze ane te samAjane mokSamArga tarapha laI jaze, emAM koI zaMkA nathI. 136 sthaLa : copATI medAna, muMbaI samaya : vi.saM. 2006, bhAdrapada vada 6, ravivAra ratnatrayInAM ajavALAM Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ratnatrayano prakAza potAnI yAtrAno prAraMbha karatAM pUrve yAtrI e vicArI le che ke ATalI lAMbI yAtrAmAM mAre rastAmAM kaI kaI vastunI jarUra paDaze. sukhada yAtrA mATe mukhyatve traNa vastuonI jarUra hoya che : (1). bhojana (2) vastra ane (3) pAtharaNuM. A traNene saMskRtamAM pAtheya ane hindI ke bolacAlanI bhASAmAM bhAtuM' kahe che. jo A traNamAMthI ekano abhAva hoya to yAtrA sukharUpa banatI nathI. e ja rIte mokSanI yAtrA mATe sAdhaka yAtrIne samyagudarzana, samyagRjJAna ane samyakyaritrarUpI pAtheyanI jarUra paDe che. AmAMthI ekanI paNa khoTa haze athavA to koI ekane paNa jo choDI devAmAM Ave, to zAMtipUrvaka sAdhanApatha pAra karI zakAze nahIM. sAdhanApathamAM mokSayAtrI mATe A traNeya alaukika ratna apekSita che. traNenuM potIkuM mahattva che. ratnatrayanI anivAryatA ApaNA jIvanamAM jema hRdaya, buddhi ane zarIra traNenI potAnI rIte AgavI anivArya AvazyakatA che, tevI ja rIte sAdhanAmaya jIvanamAM hRdaya dvArA sAdhya samyagudarzana, buddhi dvArA, sAdhya samyagujJAna ane zarIranAM sarva aMgaupAMgo dvArA sAdhya samyaphacAritranI pUrNapaNe AvazyakatA che. kakakaka kakaka ratnatrayano prakAza ratnatrayano prakAza E 13o Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekanA abhAvamAM bIjA pAsethI kAma laI zakAtuM nathI. traNenuM jIvanamAM hevuM ane te paNa sArI sthitimAM hovuM jarUrI che. jo zarIra bImAra paDI jAya, to buddhi ane hRdaya paNa DhIlAM paDI jAya che ane sarakhI rIte kAma karI zakatAM nathI. jo buddhi bagaDI jAya, cittamAM pAgalapaNuM chavAI jAya ke nazo caDhI jAya to zarIra ane hRdaya paNa yogya rIte ke saMniSThAthI potAnuM kArya karI zaktAM nathI. evI ja rIte hRdaya bagaDI jAya, hRdayarogano humalo thAya athavA hRdaya para mAnasika dabANa AvI jAya ke hRdaya saMkucita, anudAra ane svArthI tathA krUra banI jAya, to buddhi ane zarIra paNa potAnuM kArya sarakhI rIte karI zakatAM nathI, balka hRdaya anusAra te paNa krUra, svArthI ane anudAra banI jAya che. - Ama A traNe dvArA sAdhya darzana, jJAna ane cAritra sAdhanAmaya jIvanamAM anusUta hovA joIe ane supere hovuM jarUrI che. ekanA abhAvamAM bAkInAM bethI kAma vyavasthita rIte cAlaze nahIM. sAdhanAjIvanamAM mAtra cAritrya ja hoya ane jJAna ane darzanano abhAva hoya, to cAritrya vahemo ane aMdhavizvAsathI bhareluM AMdhaLuM AcaraNa mAtra ja haze. e cAritryathI sAdhanApatha yogya rIte nakkI karI zakAto nathI. sAdhakanA mArgamAM aMdhakAra ane avarodha jAgaze ane muktinA dhyeyane pahoMcI nahIM zakAya. mAtra cAritryano mArga aMdha che. jJAnanA abhAvathI tene muktirUpI phaLa sUjhatuM nathI ane darzananA abhAvathI te lAcAra, zraddhAhIna ane utsAharahita banIne yatheccha phaLanI prApti karI zakaze nahIM. dazavaikAlikasUtramAM kahyuM che - annANI kiM kAhI kiMvA nAhI ya seyapAvagaM / bicAro ajJAnI jIva zuM karI zake? athavA te potAnA kalyANa ke akalyANane (jJAnanA abhAvamAM) kevI rIte jANI zake ? jJAna vinA zuSka kriyA eTale ke cAritryanI ArAdhanA yogya rIte thaI zakatI nathI." e rIte cAritryanA abhAvamAM mAtra jJAnano kazo artha nathI. ekaluM darzana paNa kazuM karI zakatuM nathI. zuSka jJAna vadhAranAra vyaktio darzana ane cAritryanA abhAvamAM potAnuM jIvana pavitra banAvI zakatI nathI ane atyaMta pApakarma karyA kare che. jJAnathI evo AtmasaMtoSa meLave che 138 ratnatrayInAM ajavALAM Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke ame saghaLuM jANI lIdhuM che. AvA loko paNa muktithI dUra rahe che. AvA ja loko mATe zAstramAM kahyuM che - "bhaNaMtA akaratA ya bandhamokkhapaiNNiNo / vAyAvIriyame teNa samAsAseMti appayaM // " "jJAnathI ja baMdha ane mokSa mAnanArA loko kahe che, paNa karatA nathI. teo mAtra potAnI vANInI zUravIratAthI potAnA AtmAne AzvAsana ApatA rahe che." zAna ane darzanano yoga Ano artha e ke jJAna prApta karyuM hoya, kiMtu darzana(zraddhA)nA abhAvane lIdhe te pramANe AcaraNa karatA nathI, ane mAtra jJAna prApta karIne potAnA AtmAne evuM AzvAsana Ape che ke ame baMdhana ane mola zuM che e jANI lIdhuM che tema ja eTalAthI beDo pAra thaI jaze, tevA nirbaLa AtmAo potAnI jAta sAthe dago khele che, ba samAja sAthe paNa dago kare che. jJAnI puruSonI dRSTimAM AvA loko mokSamArganA samyapha ArAdhaka nathI ne tethI teone mokSaphaLanI prApti thatI nathI. A vize zAstromAM eka suMdara deta maLe che eka gAmamAM dhanika jamInadAre vizALa bagIco banAvyo ane temAM judAMjudAM vRkSa ane choDa ropAvyAM. bagIcAnI saMbhALa mATe teNe be cokIdAra rAkhyA. eka hato aMdha ane bIjI apaMga (laMgaDo). jamInadAre vicAryuM ke A baMne cokIdAro bagIcAnA daravAjA pAse besIne cokI karaze ane vaLI teo jAte phaLa khAI zakaze nahIM ane bIjAne khAvA paNa deze nahIM. A baMne yogya rIte bagIcAnI rakSA karaze ema vicArIne nizcita thaIne jamInadAra potAnA ghera gayo. samaya vItatAM choDa-vRkSa para phaLa-phUla AvyAM. pUrNimAnI rAtrI hatI. bagIcA para cAMdanI relAtI hatI ane sumadhura phaLa camakI rahyAM hatAM. tyAre paMgue aMdhane kahyuM, "bhAI, kevAM madhura phaLa AvyAM che." aMdhe kahyuM, "to pachI lAvato kema nathI? ApaNe sAthe maLIne khAIe." paMgu UMDo niHzvAsa nAkhIne bolyo, "oha ! huM cAlI nathI zakato. phaLa kevI rIte lAvuM? hA, jo tuM mane tArA khabhA para besADe to ratnatrayano prakAza 139 ka Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jarUra phaLa toDI zake." AMdhaLAe enI vAtano svIkAra karyo ane potAnA khabhA para paMgune besADIne tenA kahevA mujaba cAlato cAlato vRkSa pAse pahoMcyo ane paMgue laTaktAM phaLomAMthI pAkAM-pAkAM phaLa toDyAM. baMnee daravAjA pAse besIne peTa bharIne phaLa khAdhAM. mokSaprAptino mArga jo aMdhe paMgune potAnA khabhA para besADavAnI nA pADI hota ane paMgue aMdhane rasto batAvIne vRkSanI pAse pahoMcavAno rasto darzAvyo na hota to baMne phaLothI vaMcita raheta. aMdha ane paMgu baMneno saMyoga baMnene mATe kalyANakArI banyo. e ja rIte jJAna (darzana) ane cAritrya baMneno saMyoga ja mokSanuM phaLa prApta karAvI zake. ekaluM jJAna paMgu che. te cAlavAmAM asamartha che ane ekaluM cAritrya AMdhaLuM che, kAraNa ke tene rasto dekhAto nathI ane phaLa paNa dekhAtAM nathI. baMne sAthe maLIne kAma na kare to baMne potAnI mokSa-phaLanI bhUkha miTAvI zake nahIM. baMne sAthe maLIne kAma kare to ja temane mokSaphaLanI prApti thaI zake. Ama ekalA darzanathI paNa kAryasiddhi thatI nathI. cAritrya ane jJAnanA abhAvathI aMdhavizvAsa, vahema ane pramAdanA cakramAM phasAyeluM darzana zuM karI zake ? te ekaluM mokSaphaLane prApta karI zakatuM nathI. jo mAtra darzana ja mokSa prApta karAvI zake ane jJAna tathA cAritryanI jarUra na rahe to samyagRSTinA caturtha guNasthAnathI ja mokSa prApta thaI jAta. pAMcamAthI zarU karIne bAramA-teramA guNasthAna sudhInI prApti mATe cAritryapAlanarUpa puruSArtha karavAnI jarUra rahetI nahIM. A kAraNe mokSaprApti mATe samyagudarzana sAthe samyagRjJAna ane samyaphacAritryanI anivAryatA darzAvavAmAM AvI che. AthI ja "zrI uttarAdhyayana sUtra'nA 28mA adhyAyanI 30mI gAthAmAM kahyuM che - nAdaMsaNissa nANaM, nANeNA viNA na hu~ti caraNa guNA / aguNissa natthi mokkho, natthi amokkhassa nivvANaM // "darzana vinA jJAna - samyagRjJAna hotuM nathI, paNa ajJAna ja rahe che. jJAna vinA cAritryaguNa jIvanamAM samyakarUpathI Avato nathI. 140 4 che ratnatrayInAM ajavALAM Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritraguNahInane viSayakaSAya ane karmabaMdhanothI mukti hotI nathI ane enAthI mukta thayA vinA nirvANa maLatuM nathI. A zAstramAM vizeSamAM kahyuM che : nANeNa jANaI bhAve, daMsaNeNa ya sarahe / cAritteNa nigiNhAi, taveNa parisujjhAi // jJAnathI sAdhaka padArthonI jANakArI karI le che ke A padArtha heya che, zeya che ke upAdeya che? darzanathI emAMthI upAdeya ke kalyANakara tattva para zraddhA kare che. cAritryathI e kalyANakArI tattvone jIvanamAM samyakarUpathI grahaNa (kriyAnvita) kare che. tapathI je heya ke viparIta tattva AtmAmAM ghUsI gayAM che, temane kADhIne AtmAne parizuddha banAve che. trividha tApanAM 2 vibhautika, athiI mukta tha Aje AkhuM jagata Adhibhautika, Adhidaivika ane AdhyAtmika - ema traNa tApathI tapta che. A trividha tApathI mukta thavA mATe ane samAdhi prApta karavA mATe samyagdarzana, samyagujJAna ane samyakyAritrya A traNene saMyuktarUpe apanAvavAM joIe. A traNene saMyuktarUpe ja mokSanAM sAdhana mAnavAmAM AvyAM che. samyagdarzana-jJAna-cAritrANi mokSamArgaH / "samyagudarzana, samyagRjJAna ane sammacAritrya A traNeya maLIne mokSano mArga bane che." sahu samAdhi icche che. A trividha tApathI chuTakAro meLavIne muktinuM paramasukha prApta karavA icche che. A traNene samAdhi mATe zAstrakAro rAjamArga tarIke oLakhAve che. bIjA zabdomAM ApaNe temane zraddhA, jJAna ane kriyA kahI zakIe. vaiSNavadharmamAM Ane ja bhakti, jJAna ane karma kahyAM che. A triveNImAM snAna karavAthI ja manuSyane zAMti, samAdhi ane saMtoSa prApta thaI zake che. siddhAMtatrayI saMsArano pratyeka samajadAra mAnava A jagatamAM paNa sukhapUrvaka jIvavA che ane paralokamAM paNa sukha meLavavA cAhe che, paraMtu sukhaprApti ratnatrayano prakAza huM 141 - che ke Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mATe ahIM koI kazAya siddhAMto anusare nahIM, to paralokanuM sukha to dUra rahyuM, A lokamAM paNa sukha prApta karI zaktA nathI, kAraNa ke "to vinadiH mahata vi"i A niyama pramANe ahIMno vinAza ja mahAvinAzanuM bIja che. jo ApaNe ahIMyAM sukhazAMtinAM bIja nahIM ropIe, to paralokamAM kevI rIte sukhazAMtinAM phaLa sAMpaDaze? AthI potAnuM hita icchanAra pratyeka vyaktie ahIMthI ja, A jIvanathI ja sukhazAMti mATe siddhAMtatrayarUpI bIja vAvavAM joIe. koI mANasa bImAra hoya to pahelAM ene khyAla Avavo joIe ke hakIktamAM huM bImAra paDyo chuM. enI sAthosAtha e jANakArI hovI joIe ke A bImArIno upAya zuM che? pachI teNe e rogamAMthI mukti meLavavAnA upAyone kriyAnvita karavA joIe, tyAre ja e svastha ane sukhI thaI zake. A pramANe samajadAra mAnavIne pahelAM e zraddhA hovI joI ke huM AtmA chuM, karmavikArathI rahita zuddha cetana chuM. te pachI AtmAne e jJAna hovuM joIe ke zarIra sAthe saMbaMdhita hovAne lIdhe huM (AtmA). karmarUpI rogothI grasta chuM. e pachI karmarUpI rogothI chuTakAro meLavavA, temane AvatA rokavA, temane ochA karavA je je upAya jJAnIpuruSoe batAvyA che tene amalamAM mUkavA joIe. Ano artha e che ke samAjajIvanamAM koIne garIbI dUra karIne zrImaMta banavuM hoya to traNa siddhAMto sAthe cAlavuM paDe che. sarvaprathama potAnI garIbIno khyAla athavA garIbI dUra thaI zake che evo vizvAsa, e pachI garIbI dUra karavAnA upAyonI jANakArI ane te pachI garIbIthI chuTakAro meLavavAnA upAyone kriyAnvita karavAnI - A traNenI jarUra rahe che. AvI rIte lokottara vyavahAramAM paNa pUrvokta traNeya vAtonI jarUra che, paraMtu lokottara vyavahAramAM A traNeyanI pAchaLa "samyapha zabda lagADavAnI jarUra che. mAtra vezathI mukti nahIM keTalAka lokonI evI mAnyatA che ke amuka veza paherI levA mAtrathI mukti prApta thAya che. mukti mATe A traNe sAdhanonI khaTapaTamAM paDavAnI jarUra nathI, paraMtu A mAtra bhrama che. mAtra "roTalI'-"roTalI" ema bUmo 14ra ratnatrayInAM ajavALAM Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pADavAthI roTalI banI jatI nathI ane mukhamAM AvI jatI nathI. tene mATe Avazyaka sAdhano ane kriyAonuM jJAna hovuM jarUrI che. e sAdhano para evI zraddhA paNa Avazyaka che, ke AmAMthI roTalI avazya banI jaze. e sAdhanonI madadathI roTalI vaNavI, zekavI ane pheravavAnI kriyA tathA TukaDA toDIne moDhAmAM mUkavAnI kriyA karavAnI paNa jarUra che. e ja rIte mokSaprAptinAM yogya sAdhanonuM jJAna, temanA para vizvAsa ane temane amalamAM lAvavAnI kriyA karavAnI jarUra che, tyAre ja mokSa maLaze. amuka veza paherI levAthI ke mokSanA nAmanI raTaNA karavAthI mokSa kadApi maLato nathI. A bAbatamAM eka mArmika dRSTAMta joIe: madrAsanuM eka dhanADhya daMpatI tIrthayAtrA karavA paMDharapura pahoMcyuM ane tyAM eka dharmazALAmAM UtaryuM. temanI bAjumAM eka mahArASTrI parivAra Utaryo hato. eka vAra ekAdazInA pAraNAnA divase marAThI parivAre bhojanamAM pUraNapoLI banAvI. madrAsI pati-patnIne paNa temaNe bhojana mATe AmaMtrita kyAM. temane mahArASTranI pUraNapoLI ghaNI ja bhAvI gaI. madrAsamAM to e banatI ja na hatI, ethI madrAsI bahene pUraNapoLI banAvavAnI rIta zIkhI lIdhI. paMDharapurathI anya aneka tIrthonI yAtrA karIne teo madrAsa pahoMcyAM ane thoDA divasa pachI eka divasa madrAsI sajjananI patnIe kahyuM, Aje Apa eka so jeTalA tamArA ghaniSTha mitrone nimaMtraNa Apo. mahArASTramAMthI pUraNapoLInI vAnagI zIkhIne AvI chuM, te banAvIne badhAne cakhADIza." patie kahyuM, "pahelAM tuM be-cAra vAra banAvIne barAbara mahAvaro karI le, jethI mahemAno Ave tyAre muzkelI UbhI na thAya." patnIe kahyuM, "are ! emAM vaLI garabaDa zI thAya? huM barAbara zIkhIne ja AvI chuM." bIjA divase madrAsI sajjane potAnA eka so mitrone bhojananuM AmaMtraNa ApyuM ane emanAM patnIe pUraNa taiyAra karyuM. loTane gUMdIne kaNaka taiyAra karI. pUraNapoLI to garama garama ja pirasAya, AthI mahemAno mATe bAjaTha ane thALIo goThavI dIdhAM. have pUraNapoLI banAvavAnI zarUAta karatAM e sannArI vicAravA lAgyAM, "loTamAM pUraNa nAkhavAnuM ke pUraNamAM loTa ?" Ama vicAratAM e vimAsaNamAM paDI gaI. evAmAM ratnatrayano prakAza 143 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ene yAda AvyuM ke e marAThI bahene to sapheda sADI paherI hatI ane meM to lAla sADI paherI che, AthI eNe tarata ja sapheda sADI paherI lIdhI, Ama chatAMya pUraNapoLI taiyAra na thaI. vaLI tene yAda AvyuM ke e bahene ghareNAM paheryA nahotAM ane meM to ghareNAM paheryA che. tethI teNe ghareNAM utArI nAkhyAM. Ama chatAMya pUraNapoLI banI nahIM. thoDI kSaNo pachI tene sUjhayuM ke e bahenanA mAthA para vALa nahotA ane mArA mAthA para to vALa che. ene e khabara nahotI ke mahArASTramAM vidhavA strIo muMDana karAve che, tethI e bAIe potAnA patine bolAvIne kahyuM, "mArA vALa kApI nAkho, jethI pUraNapoLI taiyAra thaI zake." patimahodaya mUMjhavaNamAM paDI gayA ke have zuM karavuM? eTalAmAM emanI paDozamAM rahetI eka marAThI bahena AvI. teNe A badhI dhamAla joIne pUchyuM, "zuM vAta che?" madrAsI sannArIe kahyuM, "are ! ATaluM ATaluM karyA chatAM paNa pUraNapoLI banatI nathI e ja moTI ciMtA che." teNe badhI vAta sAMbhaLI ane hasatAM hasatAM bolI, "pUraNapoLI banAvavA mATe amuka pozAka paheravAnI jarUra nathI ke ghareNAM ane vALa utAravAnI paNa jarUra nathI. enA mATe to pahelAM jarUra che AtmavizvAsanI, pachI vidhinI jANakArInI ane tyArabAda te pramANe kriyA karavAnI. lAvo A mahemAno mATe huM pUraNapoLI banAvI ApuM chuM." have madrAsI daMpatIne sArI rIte samajAI gayuM ke pUraNapoLI mATe kaI vastuonI jarUra paDe che. A rIte mukti kAje amuka veza paheravAnI, mAthuM muMDAvavAnI ke ghareNAM utAravAnI jarUra nathI. jarUra che sabhyazraddhA, samyagRjJAna ane samyapha AcaraNanI. triveNI saMgamathI Urdhvagamana manuSya jIvananuM vAstavika lakSya to jIvanano sarvAMgINa vikAsa karIne enA caramazikhare pahoMcavAnuM che. A mATe samyagadarzana, samyagujJAna ane saccaritra - A traNe apekSita che. jo traNamAMthI ekane paNa choDI 14 ratnatrayInAM ajavALAM Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devAya to mukti arthAt vikAsanA aMtima zikhare pahoMcavuM zakya nathI. baheno TipoI para mATaluM rAkhe che. jo TipoIno eka paNa pAyo kADhI nAkhavAmAM Ave to mATaluM DhaLI paDaze ane pANI DhoLAI jaze. e ja rIte adhyAtmarasathI paripUrNa mokSarUpI kaLaza paNa samyagdarzana, samyajJAna ane samyakcAritranI TipoI para AdhArita che. jo eka paNa pAyo kADhI nAkhavAmAM Ave, to mokSarUpI kLaza adhyAtmarasathI bharelo rahI zake nahIM ane te nIce DhoLAI jaze. jainazAstra kahe che ke agiyAramA guNasthAnamAM pahoMcelo sAdhaka, A TipoIno eka paNa pAyo nabaLo thavAthI dhaDAma karIne paDIne bIjA guNasthAnamAM AvI pahoMce che, kAraNa ke samyajJAna, samyagdarzana ane samyakcAritra e traNe AtmAnA nijI guNa che. potAnA guNanI kSati thavAthI, ochA thavAthI athavA haTI javAthI to AtmA nIce paDaze ja. hakIktamAM AtmAno svabhAva Urdhvagamana karavAno che ane te Urdhvagamana A traNenA saMgamathI kare che. A traNenI saMgati na hoya, athavA to traNamAMthI koI eka athavA be na hoya to jIvanamAM varSo sudhI sAdhanA karatA rahevA chatAM paNa sAdhaka AgaLa vadhI zakato nathI. jyAre A traNenuM rahasya jANI le che, tyAre ja sAdhanApatha para AgaLa vadhI zake che. AcArya zayyabhava vize ema kahevAya che ke teo vedavAdI kTara brAhmaNa hatA. eka vAra teo mahAna yajJa karI rahyA hatA. eTalAmAM AcArya prabhavanA ziSyoe tyAMthI pasAra thatAM kahyuM, "aho maho daM, tattva na jJAte / " zayyabhavanA pAMDityane A paDakAra hato. eNe vicAryuM, huM ATalo mATo paMDita ane jainamuni kahe che ke hajI tattva nathI jANato. A mAca garva para kAramo AghAta gaNAya.'' AcAryae tarata ja jainamunione pUchyuM, "tattva-tattva zuM karI rahyA cho ? batAvo to kharA ke tattva zuM che ?'' jainamunie javAba Apyo, e to amArA guru kaheze ke tattva zuM che. tattva jANavuM hoya to temanI caraNasevA karo.''' ratnatrayano prakAza 145 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e ja vakhate zayaMbhava AcArya prabhavasvAmI pAse AvyA ane pUchyuM, "tattva zuM che?" AcAryae kahyuM, "tame yajJa karI rahyA cho ane hajI sudhI e nathI jANI zakyA ke yajJa zuM che ? e kevI rIte karAya ? yajJa karavo e tattva che, paNa te bahAra nahIM, aMdara karo. tamArA mananI aMdara kAma, krodha, lobha, moha, vAsanA ane ajJAnanAM pazu beThAM che, temane homavAM joIe. mAnavInI aMdara chupAyelI amAnavIyatAno bali caDhAvavAmAM Ave, te ja sAco yajJa che. te mATe samyagRjJAna to apekSita che ja, samyaphazraddhA ane samyakyAritra paNa jarUrI che." AcArya zaabhavane jJAnanI evI coTa lAgI ke te tarata tyAM ja dIkSita thaI gayA. AcArya prabhavanA caraNomAM ane ratnatrayanI samyaka ArAdhanA karIne prasiddha AcArya banI gayA. prakAza, dahana ane pAcana agninA traNeya guNo ratnatrayamAM spaSTapaNe vidyamAna che. prakAza, dahana ane pAcana - agnimAM AvA traNa guNo che. agni prakAza Ape che, bALe che ane pAcananuM kAma paNa kare che. e ja pramANe A ratnatrayamAM paNa agninI jema ja traNe AtmaguNa che. jJAna svayaM prakAzasvarUpa hovAthI te vastuonA svarUpanI heyatA, zeyatA ane upAdeyatAne prakAzita kare che. darzanamAM mithyA dhAraNAo ane aMdhavizvAsone naSTa karavAnI zakti che. cAritra jJAnane pacAvavAnuM kAma ane tene vividha rasomAM ramADavAnuM kAma kare che. jJAna baMdhanamAM hoya che. tenuM pAcana thatuM nathI. kyAreka to jJAnanuM ajIrNa thatAM daMbha, ghamaMDa, abhimAna ane kaThoratA janme che, AthI sAdhakanA jIvanamAM traNenI AvazyakatA che. AcArya zaabhavamAM jJAna to vidyamAna hatuM ja, kiMtu darzana ane cAritranA abhAvane kAraNe e viparIta kArya karatA hatA. AcArya pAsethI dRSTi prApta thaI, tyAre jJAna prakAzamAna ane satya banI gayuM. darzananA kAraNe mithyA dhAraNAo ane viparIta vizvAsa baLIne khAkha thaI gayAM. cAritra grahaNa karIne jJAnane emaNe yogya rIte pacAvI lIdhuM. 146 ratnatrayInAM ajavALAM Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanamAM ekalI zaktithI koI kAma nathI cAlatuM. zaktinI sAthe bhakti na hoya to e zakti viparIta pariNAma lAve che ane tenI sAthe sevA na hoya to te zakti jIvanamAM sArI rIte kAma karatI nathI. teno visphoTa thaI jAya che, eTale ja zakti, bhakti ane sevA e triveNImAM ja jIvananI paripUrNatA che. aMjana, maMjana ane raMjana jJAna zakti che, darzana bhakti che ane cAritra sevA che. eka aMjana che, bIjuM maMjana che ane trIjuM raMjana che. aMjana AMkhomAM aMjAya che. guru jJAnarUpI aMjana ziSyanI AMkhomAM AMje che, tethI jJAna aMjana che. maMjana dAMta para ghasavAmAM Ave che ane te dAMtane camakAve che. darzana maMjana che, je zaMkA, IcchA vagere doSonI malinatAne dUra karIne AtmAne camakAve che. AnaMda-pramodane raMjana kahevAmAM Ave che. cAritra raMjana che. AtmA jyAre nijaguNamAM ramaNa kare ane AnaMda anubhave te ja raMjana che. jJAnarUpI aMjana AtmAne prakAza Ape che. darzanarUpI maMjana AtmAnI camaka-damaka vadhAre che ane cAritrarUpI raMjana AtmAne AnaMdanI anubhUti karAve che. tAtparya e ke AtmA e koI hAthamAM pakaDIne batAvavAnI athavA muThThImAM baMdha karIne pakaDI rAkhavAnI vastu nathI. AtmAne tenA nijaguNothI ja oLakhI zakAya. samyagadarzana, jJAna ane cAritra e AtmAnA nijaguNa che, ethI evuM niHsaMkoca kahI zakAya ke jJAna, darzana ane cAritra e traNe nijI guNono samUha ja AtmA che ane jyAre AtmA potAnI sAcI sthitimAM guNamaya thaIne pratiSThita thaI jAya che eTale ke anaMta jJAnamaya, anaMta darzanamaya ane anaMta cAritramaya banI jAya che tyAre ja tene muktAtmA mAnavAmAM Ave che. potAnA jIvanamAM ratnatrayane samyapha rUpathI pratiSThita karIne vyakti mokSa prApta karavAno prayatna kare to avazya saphaLatA maLaze. vilaMba bhale thAya, aMdhera nahIM hoya. sthaLa : goDIjIno upAzraya, pAyadhunI, muMbaI - samaya: vi.saM. 2006, bhAdrapada, vada 5 ratnatrayano prakAza 14. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzanano prabhAva ratnatrayImAM samyagadarzana mukhya che. ane e ja samyagRjJAna ane samyagucAritranuM mULa che. samyagudarzana hovAthI ja jJAna ane cAritramAM samyaktA Ave che. samyagudarzana sivAya jJAna ane cAritra baMne mithyA che. ema to nigodanA jIvomAM jJAna hoya che, paraMtu samyagadarzananA abhAvane kAraNe te khoTuM hoya che. dareka AtmAmAM jJAna to hoya ja che, paraMtu jyAM sudhI samyagudarzana na hoya tyAM sudhI e jJAna sAcuM ane prazasta kahevAtuM nathI, eTalA mATe samyagudarzanane sauthI prathama sthAna ApavAmAM AvyuM che. jevuM mULa, tevuM phaLa A dRSTie samyagudarzana bIja che. ene kAraNe ja sAdhanArUpI vRkSamAM jJAnanAM phUla sugaMdhita ane cAritranAM phaLa madhura banI zake che. samyagudarzanarUpI bIjano abhAva haze, to jJAnarUpI kUla sugaMdhita banI zakaze nahIM ane cAritrarUpI phaLa suMdara ane madhura thaI zakaze nahi, tethI mULane sudhAro. prakRtino e aphara niyama che ke jenuM mULa haze tevAM tenAM phUla ane phaLa haze. samyagudarzana mULa che. te jo surakSita ke yogya che to jJAnarUpI phUla ke caritrarUpI ratnatrayInAM ajavALAM 148 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phaLa uttama ane madhura haze. eka sAdhu raNamAMthI pasAra thatA hatA. emane kakaDIne bhUkha ane tarasa lAgI hatI. raNamAM to cAre bAju retI ne retI ja patharAyelI hatI. jamIna paranI retI tAvaDAnI jema baLabaLatI hatI. mAthe sUrajanAM prakhara kiraNo garamI varasAvatAM paDI rahyAM hatAM. vizrAma karavA mATe kyAMya koI vRkSa dekhAtuM na hatuM. sAdhu A pradezamAM navA navA ja AvyA tA thoDe dUra gayA to retInA eka TekarA para tuMbaDAnI vela dekhAI. sAdhue agAu kyAreya tuMbaDAnuM phaLa joyuM na hatuM ane enA guNa-avaguNothI paNa aparicita hatA, AthI pILAM-pILAM suMdara phaLa joIne apAra AnaMda thayo. sAdhue vicAryuM, "basa, have A phaLa khAIne huM mArI bhUkha-tarasa chipAvIza." sAdhue eka phaLa toDIne moDhAmAM mUkyuM ke jIbhane aDakatAM ja moM kaDavuM thaI gayuM. sAdhune ghaNuM ja Azcarya thayuM. temaNe vicAryuM, "je phaLa dekhAvamAM ATaluM suMdara che, te ATaluM badhuM kaDavuM kema ? AnI jANakArI meLavavI joIe." kaDavApaNAnI jANakArI meLavavA sAdhue tuMbaDAnI velanuM eka pAMdaDuM toDIne cAkhyuM to e paNa kaDavuM ! aMtamAM enA mULane ukhADIne jIbha para rAkhyuM to e paNa kaDavuM ja hatuM. - sAdhue manamAM nakkI karyuM, "jenuM mULa ja kaDavuM che, tenuM phaLa kevI rIte mIThuM hoya ? enAM phUla ane pAMdaDAM paNa kevI rIte mIThAM hoya ?" phaLa madhura joItuM hoya ke suMdara ane sugaMdhita phUla joItuM hoya to mULane sudhAravuM joIe. e rIte jJAnarUpI phUlane sugaMdhita ane caritrarUpI phaLane madhura banAvavuM hoya, to darzanarUpI mULane sudhAravuM joIe. jo darzana samyaka thaze to A baMne samyapha thaI jaze. Aje loko mULane sudhAravA mAgatA nathI. mAtra zAstra bhaNIne athavA gokhIne potAne jJAnavAna mAnI leze athavA aneka prakAranA kriyAkAMDa samajyA vagara athavA to avivekapUrvaka, zraddhA vagara karatAM raheze. jyAre phaLa UlaTuM maLaze athavA sAruM nahIM samyagudarzanano prabhAva 149 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maLe, tyAre potAnAM karmo ke bhAgyane doSa Apaze ke ame ATalI kriyAo karI, ATalAM badhAM kaSTa sahana karyA, ATaluM tapa karyuM, vratapAlana karyuM. ATalAM zAstra kaMThastha karI lIdhAM, ATaluM jJAna prApta karyuM, paraMtu hajI sudhI koI suMdara pariNAma nathI AvyuM. paraMtu mULamAM ja bhUla che ene sudhAryA vagara suphaLa Avaze ? mULamAM darzana samyapha na hoya, sudhareluM na hoya to jJAna ane caritra kevI rIte sArAM hoya? sAdhanAno pAyo - samyagadarzana eTalA mATe e kahevAmAM kazI atyukti nathI ke samyagradarzana sAdhanAnA bhavya mahelano pAyo che. A pAyA vinA sAdhanAno mahela TakI zake nahIM. samyagadarzanarUpI pAyAnA abhAvathI jJAna ane cAritranI sAdhanAno mahela vahema, aMdhavizvAsa ane vyartha kriyAkAMDonA pavananA thoDAka jhapATAthI jamInadosta thaI jaze. samyaggadarzana vinAnuM mAtra zuSka jJAna AtmAne zAMti arpatuM nathI ane saMsAranA paribhramaNacakramAMthI mukti apAvI zakatuM nathI. A muddAne yathArthapaNe samajavA eka daSTAMta joIe : eka kathAkAra paMDite rAjA samakSa rAjamahelamAM kathA saMbhaLAvavAnI potAnI IcchA pragaTa karatAM kahyuM, "rAjanuM "zrImad bhAgavata eka uttama graMtha che. Ape koI AcArya dvArA avazya enuM zravaNa karavuM joIe. ApanI anumati hoya to huM kathA saMbhaLAvuM ! badhA jANe che ke meM dhArmika graMthonuM gahana adhyayana karyuM che. kRpA karIne rAjamahelamAM kathA saMbhaLAvavAnI icchA pUrNa karo. vaLI vidvAnono Adara-satkAra karavo e to rAjAono dharma che." buddhimAna rAjavI pArakhI gayA ke paMDitajI jJAnI che, paraMtu e jJAna pragaTa karavAnI emanI dRSTi dUSita che. dhana ane kIrti meLavavAnI emanI eSaNA emanA jJAnane dUSita karI rahI che. jo jJAnaprAptinI sAthe temanI dRSTi paNa samyaka, sucAru ane spaSTa hota to e potAnA jJAnano DhaMDhero pITavA mATe ahIMyAM AvyA na hota. rAjAe paMDitane kahyuM, "huM jarUra ApanI pAse bhAgavata sAMbhaLavA IcchuM chuM, paraMtu mArI eka vinaMtI che ke Apa e pavitra graMthanuM eka-be vakhata vizeSa adhyayana karIne ahIMyAM padhAravAnI kRpA karo to sAruM." ratnatrayInAM ajavALAM 150 Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjAnI vAtathI paMDitajI thoDA khinna to thayA, paraMtu potAno gusso kevI rIte pragaTa kare ? teo cUpacApa ghera pAchA pharyA. paMDitajI manomana babaDavA lAgyA, "rAjA mUrkha lAge che. te vidvAnone Adara Apato nathI. mane eka-be vakhata pharI "zrImad bhAgavata" vAMcavAnuM kahyuM, paNa ene khabara nathI ke meM A zAstro bhaNavAmAM ane enuM adhyayana karavAmAM bAra-bAra varSa vitAvyAM che." ghera pahoMcIne paMDitajIe potAnI patnIne badhI vAta karI. emanI patnIe kahyuM, "e to rAjA che. e je icche che kahI zake che. emaNe Ama kahyuM to zA mATe eka vAra vadhAre bhAgavata vAMcatA nathI ? rAjAnA mukhya purANI banavAnI taka vyartha zA mATe javA do cho ?' paMDitane patnInI vAta ucita lAgI. ane potAnA krodhane aTakAvIne pharI eka vAra "zrImad bhAgavata" vAMcyuM. graMthamAMthI pUchI zakAya tevA pratyeka praznano uttara ApavAmAM potAne kuzaLa banAvIne zubha divase rAjadarabAramAM gayA. rAjAe temano Adarabhera satkAra karyo ane pUchyuM, "have to Ape zrImad bhAgavata'nuM pUruM adhyayana karI lIdhuM haze ne?" paMDitajIe kahyuM, "jarUra, ApanI AjJA anusAra AdithI aMta sudhI khUba dhyAnathI adhyayana karyuM. have Apa kaho to rAjadarabAramAM huM vistArathI tene samajAvI zakuM." rAjA bolyo, ""zrImAna, mAre cokkasa ApanI pAsethI kathA zravaNa karavI che. basa, Apa vadhu eka vAra e graMthanuM adhyayana karI lo." paMDitane bhAre nirAzA thaI. ghera AvIne patnIne badhI vAta karI. paMDitanI patnI ThAvakI ane samajadAra hatI. eNe kahyuM, "AmAM avazya koI rahasya lAge che. eka vAra vadhAre vAMcI lo. punaH bhAgavatanuM adhyayana karIne rAjA pAse jAo." --- bAhyadRSTithI aMtardaSTi sudhI paMDitajIe potAno prayatna cAlu rAkhyo. eka zAMta ane ekAMta sthAna zodhIne khUba ekAgrapaNe "zrImad bhAgavata'nA adhyayanamAM lIna banI gayA. eTalA badhA tanmaya thaI gayA ke potAnA tanamanano khyAla samyagadarzanano prabhAva ka 1pa1 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khoI beThA ane emanI aMtardaSTi khUlI gaI. have teo ema vicAravA lAgyA ke bhAgavatanuM jJAna e saMpatti ke kIrti kamAvAnuM sAdhana nathI. e to AtmAne AnaMda ApanAruM ane bhagavadbhaktimAM AtmAne taraboLa karanAruM che. 'zrImad bhAgavata'mAM paMDitajI eTalA badhA eklIna thaI gayA ke rAjA pAse javAnuM to zuM, paNa ghera javAnuM ya bhUlI gayA. dhana ane kIrtinI kAmanA cAlI gaI. bhAgavatpaThanamAM ja samaya vyatIta thavA lAgyo. paMDitanI patnIne ciMtA thavA lAgI ke paMDitajIne have koI vAtanI phikara nathI, to kuTuMbano nirvAha kevI rIte thaze ? te rAjA pAse pahoMcI ane AMkhamAM AMsu sAthe duHkhanI badhI vAta kahI. rAjA atyaMta prasanna thayA ane teo jAte sAme cAlIne paMDitajI pAse pahoMcyA. paMDitajInA caherA paranuM apUrva teja joIne rAjAe temanA caraNomAM mAthuM namAvIne kSamA mAgI. pAMDitya eka bAbata che. dRSTipUrvakanuM jJAna sAva judI vastu che. samyagdarzana vinA pAMDityayukta jJAna paNa UMdhA pATe laI jAya che, te vAta A udAharaNathI yathArtha rIte samajAya che. samyagdarzananA abhAve jJAna ane cAritrya paNa AtmAnA mULa praujanane siddha nathI karI zakatAM. te bhavabhramaNano aMta lAvI zakatAM nathI, balke ghaNI vAra te bhavabhramaNanAM kAraNa bane che. samyagdarzananA abhAvamAM karelI sAdhanAnuM mahattva ekaDA vinAnA mIMDA jeTaluM che. koI paNa saMkhyAnI AgaLa jo ekano AMkaDo hoya, to tenA para jeTalI vAra mIMDAM lagADatAM jaIe, teTalI vAra te dasagaNI thatI jaze, paraMtu jo ekano AMkaDo haTAvI laIe to game teTalAM mIMDAM umerIe, tema chatAM te saMkhyAnuM mUlya zUnya ja raheze. e rIte samyagdarzanarUpI ekanI saMkhyAnA abhAvamAM cAritrya ane jJAna mAtra zUnya jevAM che. samyagdarzanarUpI ekano AMkaDo AgaLa hoya to jJAna ane cAritranI kiMmata (guNasthAnanI dRSTie) vadhatI jAya che. samyagdarzana vinA saghaLuM vyartha eka vakhata eka vANiyo jaMgalamAMthI pasAra thaI rahyo hato. rastAmAM 152 ratnatrayInAM ajavALAM Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ene cAra paThANa maLyA ane temaNe talavAra dekhADIne kahyuM, "tArI pAse je hoya te ahIM kADhI Apa, nahIM to tArA putra para patra lakhI Apa." . vANiyAe vicAryuM, "ahIMyAM baLane badale kaLathI kAma levuM paDaze." AthI eNe eka patra lakhyo. emAM pahelAM traNa mIMDAM lakhIne tenI AgaLa ekano AMkaDo lakhyo arthAt eka hajAra rUpiyA ApavAnuM lakhyuM. vANiyAe pUchyuM, "AmAM kaMI mahenatANuM Apazo ? thoDI rAhata karazo ?" paThANoe vANiyAnI vAta svIkAratAM eNe patramAMthI ekano AMkaDo kADhI nAkhIne mAtra traNa mIMDAM rahevA dIdhAM. ciThThI laIne paThANa vANiyAnI dukAne pahoMcyA to enA munIme mAtra traNa zUnya joIne kaMI paNa ApavAnI cokhkhI nA pADI ane kahyuM, "AmAM to badhAM mIMDAM ja che. ekano aMka nathI tethI kazuM ApavAnuM hoya nahIM." vANiyo to paThANonI cuMgAlamAMthI pahelAM ja chUTIne nAsI gayo hato. vaLI A paThANonuM jora zaheramAM cAlatuM nahIM hovAthI munImano javAba sAMbhaLIne teo nirAza thaIne cAlyA gayA. jema patramAM ekanA AMkaDA vagara mAtra zUnya ja lakhelAM hovAthI paThANone kaMI na maLyuM, evI ja rIte samyagadarzanarUpI ekanA aMka vinA game teTaluM zuSka jJAna meLavyA karo athavA game teTalI kriyAo karyo jAva, chatAM AtmAne enAthI kaMI maLaze nahIM. eTale samyagudarzana sAdhanA mATe ekaDAnuM kAma kare che. mokSamArganuM prathama sAdhana samyagudarzana che. AtmAne samyagadarzananI prApti thAya nahIM, tyAM sudhI tenuM badhuM AcaraNa samasta kriyAkAMDa ane anuSThAna nagaNya che. samyagudarzananA abhAve thatI badhI dhArmika kriyAo hAthInA snAnanI jema vyartha che. AtmakalyANanI dRSTie A kriyAonI kazI kiMmata nathI. kahyuM che - dhyAnaM duHkhanidhAnameva tapasaH santApamAnaM phalama / svAdhyAyo'pi hi vanthya eva kudhiyAM te'bhigrahAH kugrahAH // . ajJApyAM lAzInAnA, tIdiyArA vRthA ! samyaktvena vihInamanyadapi yattatsarvamantargaDuH // samyagudarzanano prabhAva 153 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagudarzana (samyatva)nA abhAvamAM je koI kriyAo karavAmAM Ave che te badhI zarIra para thanArA gUmaDAnI jema duHkhadAyI ane AtmahitA mATe vyartha hoya che. e dhyAna duHkhanuM nidhAna bane che. te tapa mAtra saMtApajanaka phaLa ApanAruM hoya che. mithyASTithI thato te svAdhyAya paNa niSphaLa jAya che. tenA abhigraha kadAgrahamAM palaTAI jAya che. tenuM dAna ane zIla niMdanIya bane che ane tIrthATana paNa vyartha hoya che. AtmAno parama mitra samyagadarzana karatAM AtmAno koI vadhu gADha mitra nathI. mitranuM kartavya che ke potAnA sAthIne ahitamArgethI pAcho vALIne sanmArga para lAvavo. samyagadarzana AtmAne mithyAtattvanA UbaDakhAbaDa, ujjaDa ane aMdhakArabharyA mArgamAMthI dUra karIne sanmArga para lAve che ane AtmAne Idriyo ane buddhinA kucakramAM phasAIne khattA khAtAM bacAve che, kAraNa ke samyagadarzana prApta thavAthI AtmAnI dRSTi zuddha thAya che. tenAmAM hitaahita, kartavya-akartavya, tyAjya-atyAjyano viveka jAge che. jIva mithyAtvadazAmAM hoya, tyAM sudhI te hita-ahitano samyapha bodha meLavI zakato nathI, ethI viparIta e ahitane hita ane hitane ahita mAne che ane te anusAra pravRtti kare che. te dRSTivibhramamAM paDI jAya che, paraMtu jevo samyagadarzanarUpI sUrya udaya pAme che ke buddhi para patharAyelo ajJAna-aMdhakAra ke mohanuM mAyAvI dhummasa dUra thaI jAya che ane te hita-ahita, tyAjya-atyAjyane yogya rIte samajavA lAge che. Ama ahitamArgathI ugAranAra ane hitamArgamAM pravRtta karanAruM samyagudarzana AtmAnuM carama-parama mitra che. dhAro ke eka vyakti janmAnya che ane te jagatanI koI paNa vastune AMkhothI joI zakatI nathI, paraMtu kadAca puNyanI prabaLatAne kAraNe tene ekAeka netra prApta thaI jAya ane tene badhuM dazyamAna thAya to keTalo badho AnaMda pAmaze ? e rIte mithyAtvarUpI aMdhakArathI jenA hRdayanI AMkho baMdha che tene jagatanA padArtha vAstavikarUpe dekhAtA nathI. jo ene samyagudarzanarUpI netra ekAeka prApta thAya ane pariNAme tene tyAjya tyAjya dekhAya ane atyAjya atyAjya dekhAya, to e keTalo badho AnaMdita thaze ? AvI divya parama jyoti hRdayanetra prApta thavAthI AtmAne thato apUrva AnaMda zabdothI avarNanIya che. mUMgAne thatA goLanA - :-:- :: --* ja che. KH`s je # # Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAdanI jema te anirvacanIya AnaMdano mAtra anubhava karI zakAya che. te AnaMdanI anubhUti karAvanAra ane divyanetra dAtA samyagudarzanane AtmAno parama mitra kahI zakAya. AtmAno parama baMdhu samyagadarzana AtmAno parama baMdhu paNa che. baMdhuno artha che sahAyaka. AtmAmAM sau prathama kalyANamArga para AgaLa vadhavAnI ruci jAge che, tyAre te kalyANamArge cAlavA thoDoka taiyAra thAya che. e kSaNomAM tene sarvaprathama sahAya karanAra samyagudarzana che. samyagudarzanathI prApta thatI sahAyatA sthAyI hoya che. eka vAra samyagadarzananI sahAyatA maLe, to AtmAnuM asIma bhavabhramaNa sImita banI jAya che. ardhapudgala parAvartanakALamAM ja te AtmAne mokSanI prApti jarUra thaze. anya sahAyakonI sahAyathI sAMpaDatI saphaLatA asthAyI hoya che ane kyAreka temAM asaphaLatA paNa maLe che, paraMtu samyagadarzananI sahAyathI prApta thatI saphaLatAnI bhItaramAM niSphaLatA chupAyelI nathI hotI. te saphaLatA cirasthAyI hoya che. parama lAbha nI vAta jagatamAM jIva, moha ane ajJAnane vaza thaIne aneka prakAranA ISTa-aniSTa padArthonI kAmanA rAkhe che ane tenI prAptine parama lAbha mAne che. hakIkatamAM A padArtha AtmAne kalyANapatha para laI javAmAM sahAyaka banato nathI, balka ghaNI vAra AtmA temanA dvArA durgatino mahemAna banI jAya che. enAthI AtmA khuda duHkhI ane vipattithI gherAI jAya che. jene lAbhadAyI samajIne apanAve che te ja tenA parama zatru bane che, tethI vAstavamAM vastutaH e lAbhadAyaka nahIM, balle geralAbha karanArA che. samyagudarzanano lAbha AtmA mATe kyAreya ahitakara hoto nathI. tenA lAbhathI AtmA tIvratama krodha, apAra mAyA, utkaTa abhimAna, ati lobha ke Asaktino aMta ANIne ucca bhUmikA para kramazaH Daga 1. adhapudgalaparAvartanakALa : je jIvane eka vAra paNa samyakatvanI sparzanA thAya che teno saMsAra ardhA pudgala parAvartana kALathI vadhAre nathI.---- samyagradarzanano prabhAva 1papa Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhare che. A daSTie samyagudarzana parama lAbha che. samyagudarzana AtmAmAM viSaya-kaSAyonI tIvratAne samApta karIne samatAno adbhuta saMcAra kare che. tIvratama rAgadveSanA saMtApane ThaMDo karIne AtmAne apUrva zAMtinA sarovaramAM snAna karAve che. samyagudarzIne bIjA aneka lAbha prApta thAya che. "zrI AcArAMgasUtramAM kahyuM che - "samarasI rahuM parva samyagadarzI pApa nathI karato." cothA guNasthAnathI AtmAne samyagudarzanano lAbha thAya che ane caudamA guNasthAna sudhIno jIva samyagradarzanano svAmI kahevAya che. samyagadarzI navA pApakarmonuM baMdhana karato nathI. tene evI daSTi sAMpaDI hoya che ke te puNya ane pApa, Asrava ane saMvara', baMdha ane mokSane yogya rIte pArakhI ane nIrakhI zake che. jyAre ene jJAna thAya che ke A kArya, vicAra ke vacana pApakArI hovAthI pApakarmano baMdha karAvanAra che tethI te emAM pravRtta thato nathI. tenI zraddhA eTalI daDha banI jAya che ke ene kAraNe navAM pApakarmono baMdha aTakI jAya che, duHkha pachI duHkha AvatuM hoya ke atyaMta viSayasukha prApta thavA chatAM paNa te navAM pApakarmathI bacato rahe che. zAstrIya dRSTie paNa e vAta nizcita che ke samyagudarzanano 1. Azrava - Azrava eTale karmarUpI maLanuM AtmA tarapha AvavuM te. arthAt karmanAM kAraNo te Azrava. kAya, mana ane vacananI pravRtti te yoga - te ja Azrava. 2. saMvara - jenAthI Azravano nirodha thAya te saMvara. gupti, samiti, dharma, anuprekSA, pariSahajaya ane cAritra vaDe saMvara thAya che. tapa vaDe saMvara ane nirjarA banne thAya che. 3. baMdha - AtmAnI sAthe kAmaNa vargaNA(karmapudgala)no saMbaMdha thavo tene baMdha kahevAya. kaSAyanA saMbaMdhathI jIva karmane yogya evAM pudgalonuM grahaNa kare che te baMdha kahevAya che. prakRti, sthiti, anubhAva ane pradeza e cAra tenA prakAro che. 4. moNA - saMpUrNa karma-kSaya bAda AtmAnuM potAnA svarUpamAM adhiSThAna. mohanA kSayathI ane jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa ane aMtarAyakarmanA kSayathI kevala pragaTe che. baMdhahetuonA abhAvathI ane nirjarAthI karmano AtyaMtika kSaya thAya che. saMpUrNa karmakSaya pachI tarata ja mukta jIva lokanA aMta sudhI UMce jAya che. 5. samyagudarzana - tattvonuM sAcuM zraddhAna. yathArtha rUpathI padArthono nizcaya karavAnI ruci te samyagadarzana che. prathama, saMvega, nirveda, anukaMpA ane AstiktA e pAMca liMgo dvArA samyaktanI pichAna karI zakAya che. 156 ratnatrayInAM ajavALAM. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAbha jIvane tyAre ja thAya che ke jyAre kALalabdhi thaI javAthI te AyuSyakarma sivAya zeSa sAta karmonI sthiti eka koDAkoDI sAgaropama thI thoDI ochI sthiti pedA karanAra yathApravRttikaraNarUpa pariNAma meLave che. tenA pachI mithyAtattva ane mithyAzAnane tyAjya ane sabhyattva ane samyakajJAnane apanAvavA yogya tathA pUrvokta sthitimAM paNa eka muhUrta ochuM karI nAkhanArA apUrvakaraNa pariNAma (je pahelAM jIvane kyAreya prApta thato na hato.) ne prApta kare che. tadanantara samyakatvanI sIdhI prApti mATe AtmAmAM anAdikALathI baMdhAyelI rAga-dveSanI majabUta gAMThane kholIne (graMthibheda karIne) pUrvokta sthitimAM eka muhUrta ochuM thaI javAthI anivRttikaraNa nAmaka pariNAma prApta kare che. 1. AyuSyakarma - ATha karmomAM pAMcamuM karma te AyuSyakarma. AyuSyakarmano udaya paNa dareka samaye cAlu che, kAraNa ke deva, manuSya, tiyaca ke narakamAMthI eka AyuSya avazya udayamAM hoya che. 2. koDAkoDI sAgaropama - eka yojana lAMbA, eka yojana pahoLA ane eka yojana UMDA khADAne jhINAmAM jhINA vALanA TukaDAthI bharavAmAM Ave ane tenA parathI cakravartInI senA cAlI jAya to paNa te dabAya nahi e rIte ThAMsIne bharavAmAM Ave, pachI temAMthI so so varSe vALano ekeka TukaDo kADhatAM jeTalAM varSe te khADo khAlI thAya teTalAM varSone palyopama varSa kahevAmAM Ave che. AvA daza koDAkoDI (100000000 X 100000000) palyopama varSa bhegAM thAya tene sAgaropama varSa kahevAmAM Ave che. koDAkoDI = koTAnakoTi; koTi = karoDa, tethI ahIM karoDa palya 4 karoDa palya = koTAkoTi palya. koTAkoTi palya = eka sAgaropama 3. mithyAtva - karmabaMdhanAM sAmAnya kAraNo cAra che. (1) mithyAtva (2) avirati (3) kaSAya ane (4) yoga. mithyAtva eTale khoTI mAnyatA. vastu eka prakAranI hoya ane bIjA prakAranI mAne tyAM mithyAtva jANavuM. A mithyAtvane mahAzatrunI, mahAroganI, mahAviSanI ane mahAaMdhakAranI upamA ApavAmAM AvI che, kAraNa ke te badhAM karmonI jaDa che ane tenI vidyamAnatAmAM samyakatvanI prApti thatI nathI. samyaktano virodhI bhAva te mithyAtva. tattvomAM zraddhA na hovI te. 4. apUrvakaraNa pariNAma - jIva traNa karaNa kare che ane temAM bIjuM apUrva karaNa che. koI vakhata nahIM prApta thayelo evo samakitanI prApti pUrveno apUrva adhyavasAya jenAthI rAgadveSanI graMthi bhedAIne samyakatvanI yogyatA prApta thAya che. 5. anivRttikaraNa - jIvanAM traNa karaNamAMnuM trIjuM mokSarUpI vRkSanA bIja samAna samyaktane pAmyA vagara pAchuM na vaLe tevuM karaNa. --- samyagadarzanano prabhAva 15o * * * * : ::::: : : :: : : :: : : : ::: : Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A traNe pariNAmonI uttarottara vizuddhinI sAthe ja anantAnubaMdhI krodha, mAna, mAyA, lobha, samyakatvamoha, mithyAtvamoha ane mizramoha A sAta bAbata(darzanasaptaka)nuM upazamana, kSaya ke kSayopazamana karI le che. jyAre anantAnubaMdhI krodha vagere cAreya tIvratama kaSAya nathI rahetA, to e AtmAne tenA kAraNe lAgatAM pApakarma paNa baMdharUpa thatAM nathI. tenI sAthe traNa prakAranA -mohanA kAraNe pApakarmanI prakRtino baMdha thato hato, te paNa rokAI jAya che. samyagudarzIne samyagudarzana prApta thavAthI ATalo mahAna lAbha zuM ocho che? A lAbha karoDo rUpiyA ApavAthI varSo sudhI ajJAna-tapa karavAthI ke mithyAjJAna(avivekIpUrvaka vagara vicArye vyartha kriyAo karavAthI paNa prApta nathI thato. A to yogya dizAmAM puruSArtha karavAnI ruci thavAthI samyagradarzana prApta thavAnA kAraNe ja sAMpaDe che. mithyAtattvanI aMdhakArabharI galIomAM bhaTakavAne lIdhe jIvane hita ke ahitanuM, satya ke asatyanuM athavA kartavya-akartavyanuM bhAna rahetuM nathI. mithyAtattvavaza thaIne svArtha ane satyane eka ja samajavA mAMDe che athavA to satyane asatyanA rUpamAM ke asatyane satyanA rUpamAM jue che. A samaye satyanuM darzana karAvanAra samyagudarzanano prakAza prApta thavo keTalo lAbhadAyaka thAya che ? mithyAtvano nAzaka samyagudarzanano sIdho ane spaSTa artha thAya che - sAcuM jovuM. sAmAnya rIte AMkhomAM koI kharAbI ke bImArI hoya nahIM, teo sAcuM ja jotA hoya che, paraMtu carmacakSuthI jovuM e darzana kahevAya nahIM. samyagadarzanano artha thAya che hRdayanI AMkhe jovuM. hRdayanI AMkhothI karelo daDhanizcaya, daDhavizvAsa samyaggadarzana kahevAya che. buddhinI AMkha khoTo nirNaya karI zake che, buddhinI sAthe hRdaya na hoya to ekalI buddhino nirNaya sAco hoto nathI. hRdaya zraddhA ane vizvAsanuM kendra hoya che jyAre buddhi tarkanuM kendra che. buddhi dvArA utkRSTamAM utkRSTa jJAna prApta karI zakAya, atyaMta gahana AdhyAtmika vAtonuM uDDayana karI zakAya, paraMtu jyAM sudhI AtmA hRdayanI AMkhe joIne e jJAna para heya (svIkAryo ke ratnatrayInAM ajavALAM 158 Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAdeya(asvIkArya)nI chApa lagAvato nathI, tyAM sudhI te jJAna mithyAjJAna ja rahe che. e jJAnathI satyanuM darzana thatuM nathI. brahmasamAjanA vikhyAta tattvavettA kezavacaMdra eka vAra svAmI rAmakRSNa paramahaMsane maLavA mATe dakSiNezvaranA maMdiramAM gayA. thoDo samaya vAtacIta karyA pachI temaNe zrI rAmakRSNa paramahaMsane pUchavuM, e vAta samajAtI nathI ke moTA-moTA vidvAna ane zikSita vyaktio paNa mAyAjALamAM kema phasAyelA rahe che ? zuM emanuM jJAna emane mAyAjALamAMthI dUra rahevA mATe prerita karatuM nahIM hoya ?" zrI rAmakRSNa paramahaMse eka upamA ApatAM samajAvyuM - samaDI AkAzamAM khUba UMce zuddha vAyumaMDaLamAM UDatI hoya che, paraMtu enI najara nIce paDelA mRtaprANInA mAMsa ane hADakAM para ja rahe che, e rIte ApaNe bhale game teTalA mahAna graMtho vAMcyA hoya, paraMtu jyAM sudhI ApaNI najara zuddha ane satyadarzI nahIM hoya, tyAM sudhI ApaNe utkaTa kAma, krodha, lobha, moha vagerenI mAyAjALamAM phasAyelA rahIzuM. mAtra vidyA saMpAdita karavAthI samyajJAna prApta thatuM nathI. e mATe to vAsanA ane krodhAdi vikAromAM phasAvA de nahIM, tevI sAcI dRSTi joIe. bhasmaka rogano zikAra banelA dardIne game teTaluM bhojana Apo athavA peTanA vyAdhithI parezAna vyaktine game teTaluM uttama bhojana Apo, paNa te roganA lIdhe enA zarIrane yatheSTa lAbha thato nathI, balka e rogI mATe nukasAnakAraka siddha thAya che. A rIte vyaktine mithyAtvano roga hoya, tyAM sudhI game teTaluM jJAnabhojana khavaDAvo to tenuM avaLuM pariNAma Avaze. samyagudarzana eka evuM aMjana che, jene hRdayanetromAM AMjavAthI ajJAnarUpI aMdhakAra naSTa thaI jAya che ane vivekacakSu khUlI jAya che. mithyAtva rogano nAza karIne jJAnarUpI bhojananuM samyak prakAre pAcana karAvatuM A auSadha che. samyagudarzanano jAdu vizvane ane vizvanA samasta padArthone enA sAcA svarUpamAM jovAnI dRSTi samyagudarzanathI sAMpaDe che. samyagudarzInI dRSTimAM evo jAdu pedA thAya che ke te saMsArarUpI kAdava-kIcaDamAM rahevA chatAM kamaLanI jema nirlepa samyagadarzanano prabhAva 159 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahe che. samyagdarzanI dRSTimAM vikArI bhAvanA naSTa thaI jAya che ane avikArI bhAvanA jAge che, pariNAme jIvana ane jagatane te sIdhI, saraLa ane samabhAvanI dRSTie nihALe che. saMsAra-vyavahAra karato hovA chatAM samyagdRSTine pariNAme tenA tarapha anAsakta raheze ane pApa pratye enA manamAM ghRNA pedA thaI jaze, jo ke cothA guNasthAne rahelA nathI, chatAM aneka kharAba kAryathI dUra rahevA lAge che. laukika, naitika ane dhArmika dRSTie ninda evA dArU, mAMsAhAra, corI, vyabhicAra vagere kharAba vyasanone samyagdaSTi dharAvanAra choDI de che ane e ja rIte sthULa hiMsA, asatya, corI, kuzIla vagere pApone te choDavA yogya mAnIne e pAponuM AcaraNa karavAmAM enI ruci rahetI nathI, joke vratanA svarUpamAM te ahiMsA vagere aNuvratono svIkAra karato nathI, tema chatAM mithyArdaSTinI jema A pApone sArA paNa samajato nathI ane kadAca vivaza thaIne AmAMthI koI pApasthAnanuM AcaraNa karavuM paDe, to te potAne dhikkArane pAtra gaNe che. samyagdaSTi jIva pratyeka vAtane saraLatAthI laIne emAMthI zubhatattva zodhI kADhe che, jyAre mithyArdaSTi dharAvanAra satya ane saraLa vAtane paNa UMdhI rIte leze. eka vAra mahAtmA gAMdhIjI sTImara dvArA iMglaeNnDa tarapha jaI rahyA hatA. e sTimaramAM moTA bhAganA gorA pravAsIo hatA ane e samaye briTiza sAmrAjyanI jAhojalAlIno kALa hovAthI gorA loko kALA lokonI niMdA, apamAna ane mArapITa karavAnuM cUktA nahIM. mahAtmA gAMdhIne kALo mANasa (bhAratIya) samajIne e jahAja kaMpanI dvArA prakAzita thatI patrikA mATe eka aMgreje lekha lakhyo, jemAM gAMdhIjInI bharapUra niMdA karI hatI ane te AkSepothI bharapUra hato. lekha pUro thavAthI eka * 1. guNlRsthAna - guNanuM sthAna te guNasthAna. guNa eTale AtmAnI darzana, jJAna, cAritra vagere zakti; ane sthAna eTale bhUmikA ke avasthA. tAtparya ke AtmazaktinA vikAsanI je caDatI-UtaratI vividha avasthAo te guNasthAna. AtmazaktinA vikAsanI avasthAo asaMkhya hovAthI guNasthAno paNa asaMkhya saMbhave che paraMtu saMkSepamAM tenuM vargIkaraNa cauda vibhAgomAM thAya che, eTale zAstramAM cauda guNasthAnano vyavahAra prasiddha che. 160 ratnatrayInAM ajavALAM Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMgreja gAMdhIjIne lekha batAvavA gayo. aMgrejono Azaya hato ke Avo lekha lakhIne gAMdhIjI tathA anya hiMdustAnIonuM apamAna karavAmAM Ave. gAMdhIjInA hAthamAM e lekha ApatAM aMgreje prazaMsAbharyA zabdomAM kahyuM, amArI patrikA mATe A eka atyaMta suMdara lekha lakhavAmAM Avyo che. tame Ane juo ane teno sAra grahaNa karo." mahAtmA gAMdhIjIe A lekha vAMcyo ane potAnI kaDaka AlocanAthI saheje udvigna thayA vinA lekhanAM kAgaLone bhegA rAkhavA mATe lagADelI yu-pina potAnI pAse rAkhIne aMjane lekha parata ryo. aMgreje lekha parata soMpavAnuM kAraNa pUchyuM, to gAMdhIjIe kahyuM, meM AmAMthI sArabhUta vastu rAkhI lIdhI che ane bAkInI parata karI che." aMgreja paNa Avo khumArIbharyo uttara sAMbhaLIne stabdha thaI gayo. Ama, samyagudRSTi dharAvanAra asAra vastuomAMthI paNa sAra grahaNa karI le che. kharAbamAMthI sAruM grahaNa karavAno jAdu tenI dRSTimAM AvI jAya che. eka vAra zrIkRSNanI savArI dvArakA nagarImAMthI pasAra thaI rahI hatI, tyAre eka deve temanI samyagRSTinI parIkSA karavA mATe eka mRta kUtarI rastAnI bAjumAM pheMkI dIdhI. zrIkRSNanI savArInI AgaLa cAlanArA lokone tenI trAsadAyaka durgadha asahya lAgavAthI nAka para kapaDuM lagAvIne dhRNA darzAvatA tathA gaNagaNatA pasAra thaI gayA. zrIkRSNano hAthI e mRta kUtarI pAse Avyo, tyAre emaNe mRta kUtarIne joIne dhRNA pragaTa karavAne badale manomana zarIranA nAzavaMta svarUpano vicAra karIne kahyuM, juo A kUtarInA dAMta keTalA camakI rahyA che." badhA loko temanI guNagrAhI samyagudRSTi joIne Azcaryacakita thaI gayA. samyaphaSTi ane mithyAdRSTi A che samyagudaSTino camatkAra ! jIvanamAM evA ghaNA prasaMgo Ave - samyagadarzanano prabhAva 161 ka ka Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ke jyAre mithyASTi ke sAmAnya saMsArI mAnavI tIvratama krodhAvezamAM AvIne kahe che - "sAlAnuM lohI pI jaIza; ene kAco ne kAco khAI jaIza." paraMtu samyagudRSTi dharAvatI vyaktinA mukhamAMthI AvA zabdo nIkaLatA nathI. kadAca koI tene "sAlo' kahIne apazabda kahe, to paNa e vicAre che ke, "jagatanI parastrIo mArA mATe bahena samAna che. A saMbaMdhe koI mAro banevI bane, to temAM zuM vAMdho hoI zake?" Ama vicArIne samyaguSTi apazabda bolanArane kahe che, "AvI DigrI mATe dhanyavAda ! huM to Ameya parastrIne mAtA-bahena samAna mAnuM chuM." bIjI bAju mithyAtvI mAnavI eka apazabda kahenArane vaLatAM dasa gALa Apaze ane koI hitanI vAta samajAvanArane uparathI laDhaze ane kaheze, "tame koNa cho mane salAha ApanArA ? tamArI buddhi tamArI pAse rahevA do to sAruM !" samyagRSTine koI mAra mAre, mArapITa kare ke vagara vAMke daMDa Ape to te zAMtithI sahana karI leze. ane jo pratikAra kare to te paNa jAte kaSTa sahIne ahiMsaka DhaMgathI zAMtipUrvaka karaze. koI paNa bImArI ke vedanAnI sthitimAM samyagudRSTi ema vicAraze - mArAM ja azubha karmonuM A pariNAma che. jo azubha karmono udaya na thayo hota to mAruM koI kazuM ahita karI zake nahIM. A bImArI, AghAta ke daMDanuM upAdAna - kAraNa to huM pote ja chuM. nimitta bhale koI paNa hoya. to pachI nimittane doSa zA mATe ApuM ?" paraMtu mithyASTi kaSAyanI tIvratAne lIdhe eka lAtanI sAme so jUtA mAravA taiyAra thaI jaze. mAMdagInA samaye hAyatobA karIne badhAne herAna-parezAna karI nAkhaze ane ghara ke parivArajanone A mATe doSa Apaze. nimitta para doSAropaNa karaze. narakanI bhUmi ati vedanAdAyI che. eno sparza ja evo hoya che jANe eka sAthe hajAra-hajAra vIMchI DaMkha mAre tevo eno sparza hoya che. ahIM samyagRSTi hoya che ane mithyAdeSTi paNa. nArakIya vedanA koInIya zarama rAkhatI nathI. ahIM paramadhAmI deva (asura) paNa bhinna-bhinna ratnatrayInAM ajavALAM 162 Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAranI pIDA pahoMcADe che. nArakIya jIva paraspara verane yAda karIne ekabIjA sAthe laDyA-jhaghaDyA kare che ane ekabIjAne duHkha pahoMcADe che, paraMtu AvAM kaSTa sahana karatI vakhate samyagadaSTi ane mithyAdaSTi e baMnenI bhAvanAmAM ghaNo taphAvata hoya che. mithyASTi kaSTa ApanAra tarapha tIvra roSa ane utkaTa teSabhAva rAkhe che ane te bhogavatI vakhate AkuLa-vyAkuLa rahe che tathA Arta-raudradhyAna kare che. samyagRSTi nAraka ema samaje che ke, mArA pUrvajanmonAM pAponuM phaLa bhogavI rahyo chuM. enuM devuM mAthA parathI utAravuM paDaze ne ! A prakAranA duHkhane samabhAvathI sahana karyA vagara A bhAre devuM kevI rIte pheDI zakIza? pariNAme A duHkha mArA mATe hitakArI che ene samabhAvathI bhogavIne mArA AtmAne pApakarmonA bojathI atyaMta halako karIza." samyagudRSTimAM kaSAyanI maMdatAne kAraNe samabhAva jAge che, jyAre mithyASTimAM rAga-dveSanI tIvratAne lIdhe viSamabhAva janme che. jaLamAM kamaLa samyagRSTipuruSa gRhasthajIvana jIvato hovA chatAM tattvane oLakhI 1. nArakIya jIva - adholokanuM sthAna ke jyAM ghora pApAcaraNa karanAra jIva potAnAM pAponuM phaLa bhogavavA utpanna thayo hoya naraka sAta che - (1) ratnaprabhA - kRSNavarNa bhayaMkara ratnothI pUrNa. (2) zarkaraprabhA - bhAlva, barachI AdithI paNa tIkSa kaMkarothI paripUrNa (3) vAlukAprabhA - bhADabhUjAnI bhADanI uSNa retIthI adhika uSNa retAyukta. (4) paMkaprabhA - rakta, mAMsa ane paru jevA kIcaDathI vyApta (pa) dhUmprabhA - rAI, maracAMnA dhumADAthI adhika tIkhA dhumADAthI paripUrNa (9) tama prabhA - ghora aMdhakArathI paripUrNa (7) mahAtama:prabhA - ghorAtighora aMdhakArathI paripUrNa. 2. kaSAya - "kaSa' eTale saMsAra ane "Aya' eTale vRddhi. jenAthI saMsAranI vRddhi thAya, janmamaraNanI paraMparA vadhe te kaSAya. krodha, mAna, mAyA ane lobha e cAra prakAranA kaSAya che jemAM krodha e bahArathI dekho to kaSAya che ane mAna, mAyA ne lobha aMdaranA kapAya che. te cAranI tIvratAnA taratamabhAvanI dRSTie cAra cAra prakAra che - anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAnAvaraNIya, pratyAvyAkhyAnAvaraNIya ane saMjvalana. samyagadarzanano prabhAva si 163 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ levAne kAraNe temAM Asakta raheto nathI. potAnI jAtane kedI mAnIne emAMthI mukti meLavavAnI bhAvanA rAkhe che. dhana-saMpattinI vacce kuTuMba sAthe vasato hovA chatAM paNa manomana samaje che ke A badhI vastuo mArI nathI ane huM A badhAno nathI. AthI kahyuM che : "1 re samadRSTi jIvaDA kare kuTuMba pratipAla / antara se nyAro rahe jyo dhAya khilAve bAla // " samyagRSTi jIva paramArthanuM bahAnuM kADhIne potAnA laukika kartavyathI dUra nAsI jato nathI. dharmanA nAme akarmaNyatAne Azraya Apato nathI ane potAnI javAbadArIthI bhAgI jato nathI. mithyASTimAM to A vRtti ke dRSTi hotI nathI. te kuTuMbanI jaMjALamAM vadhu ne vadhu phasAyelo rahe che ane mohamAyAnA cakkaramAM bhamyA kare che. te ema mAne che ke mArA vagara parivAra cAlI ke TakI zake nahIM. * samyagudRSTi Adarza udAharaNa tarIke maryAdApuruSottama zrIrAmane kahI zakAya. temaNe vanavAsanI vAta sAMbhaLIne koI duHkha pragaTa karyuM nahIM ane rAjyAbhiSekanI vAta sAMbhaLIne harSano atireka dAkhavyo nahIM. baMne paristhitimAM teo samabhAva para sthira rahyA. mahela ane jaMgala baMne emanI dRSTie samAna hatAM. potAnA mATe rAjyAbhiSekane badale vanavAsanuM vacana lenArI mAtA kaikeyI prati temaNe roSa ke dveSa pragaTa karyo nahIM ane rAjyAbhiSekanI vAta karanAra pratye moha ke Asakti dAkhavyo nahIM. zrIrAma aniSTamAMthI ISTa zodhI letA hatA. kaikeyI mAtAnA mukhethI vanavAsanI vAta sAMbhaLIne paNa temAMthI zrIrAme sArapa ja zodhI kADhI ke tethI huM mAro vikAsa karavA icchato hato. ayodhyAmAM rahIne A zakya nahotuM, kiMtu AraNyaka loko ane traSimunionA satsaMgathI have zakya banI zakaze. mAtAe keTalo suMdara avasara mane Apyo ! samyagadarzanaprApti samyagudarzananI prApti pachI AtmAmAM eTaluM parivartana cokkasa Ave che ke te sva ane parano bheda sArI rIte kaLI zake che. A bhedavijJAna pachI Asakti atyaMta ochI thaI jAya che. pachI jIvananA dareka kSetramAM te anAsakta thaIne draNa ane taTastha thaIne cAle che. AvuM thavAthI ratnatrayInAM ajavALAM 164 Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hRdayathI eka vAra jyAre te nakkI karI le che tyAra pachI saMyoga-viyoga, harSa-zoka baMnemAM samAna sthitie rahe che. te ema vicAre che ke je jakhyuM che, te eka divasa javAnuM che, to pachI teno harSa ke zoka zA mATe? kAraNa ke te mArA hatA ja kyAre ? dilhImAM eka zrAvaka sAdhu-sAdhvIonI khUba sevAbhakti karatA hatA. roja darzana karavA ane vyAkhyAna sAMbhaLavA acUkapaNe AvatA hatA. eka divasa temano ekano eka putra marI gayo. temaNe putranI mAMdagImAM sevA-suzruSA karavAmAM kaMI kyAza rAkhI nahIM, paraMtu tene bacAvI zakyAM nahIM, putranA mRtyunA samAcAra sAMbhaLIne emanI samakSa ghaNA snehIo samavedanA pragaTa karavA AvyA. zrAvake badhAne samajAvI dIdhuM - "Apa samavedanA pragaTa karavA AvyA cho te mATe huM ghaNo AbhArI chuM, paraMtu zoka darzAvavA mATe raDavA-kUTavAnI prathA ahIM taddana baMdha che. tethI e prathAthI dUra rahezo." lokoe emanI vAtano svIkAra karyo. putranA agnisaMskAra karIne zrAvaka sIdhA ja dharmasthAnomAM munirAjonAM darzana karavA mATe gayA. moTA mahArAje pUchayuM, "zrAvakajI, Aje to moDA AvyA. vyAkhyAna paNa na sAMbhaLI zakyA." zrAvake kahyuM, "Aje eka mahemAnane vidAya karavA mATe gayo hato, tethI moDuM thaI gayuM." ATaluM bolIne teo sAmAyika karavA besI gayA. e pachI bIjA keTalAka loko AvyA ane mahArAjazrIne khabara paDI ke zrAvakano ekano eka putra Aje gujarI gayo hato. sAmAyika pUrNa karIne te jatA hatA, tyAre mahArAje kahyuM, "lAlAjI, Apano ekano eka putra gujarI gayo ane tamane saheje paNa duHkha nathI ?" temaNe kahyuM, "mArAja, e to mahemAna hato. raMja kaI vAtano karuM ? mArA gharamAM rahyo tyAM sudhI meM tenA pratye kartavyapAlana karyuM. eka divasa to teNe javAnuM ja hatuM. cAlyo gayo, paNa mAro hato ja kyAM ? mArI sAthe to mAtra A janmano daihika saMbaMdha ja hato." A che samyagudarzanasaMpanna vyaktinA jIvananuM jIvaMta citra ! vAstavamAM, samyagudRSTi dharAvanAra potAne duniyAnI nATyazALAno eka draSTA samaje samyagadarzanano prabhAva 165 ke Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. nATyazALAnA maMca para aneka dezya bhajavAya che. eka rAjAnI hAra thAya che ane ekanI jIta. paraMtu darzakanA mana para harajItanI koI asara thatI nathI. A rIte samyagRSTi dharAvanAra vyakti duniyAnAM dazyone joIne harSa ke zoka pragaTa karato nathI. nATakamAM maLeluM rAjya ke rAjyanAza jevI rIte satya nathI tevI rIte samyagudRSTi potAne sAMpaDelAM vaibhava, pada, pratiSThA ke saMtAna athavA to A badhAnA nAzane satya mAnato nathI, balle badhAne potAnAthI para samaje che ane tethI ja te mastIthI jIvana jIve che. mithyASTi dharAvanAra A badhAnA saMyogaviyogane potAnA mAnIne harSa yA zoka anubhave che. jo padArthanA satyasvarUpane oLakhI levAmAM Ave to duHkhanuM nAmanizAna rahe nahIM. samasta padArthonA satyasvarUpa - tattvane oLakhavuM e ja samyagudarzana ke samyakatva che. padArthanA mULa svarUpanI jANakArI thavAthI vyakti heyane tyAjya, zeyane jANavA lAyaka ane upAdeyane grAhya mAne che. samyagudRSTisaMpanna sAdhaka saMsAramAM raheto hovA chatAM sAMsArikatAmAM phasAto nathI, kAraNa ke e samaje che ke huM mAtra A sAMsArika padArthono upayoga karavAno adhikArI chuM. teno mAlika nathI. roja roja lAkho rUpiyAnI levaDa-devaDa munIma kare che, paraMtu lAkho rUpiyA javAthI ke AvavAthI tene harSa ke zoka thato nathI. mAlika potAnI pAse dhana-saMpatti rAkhato nathI, kAraNa ke tijorInI cAvI munIma pAse rahe che ane jarUra paDye mAlika munIma pAse magAve che. napho ke nukasAna thAya, to mAlikane du:kha ke sukha thaze, jyAre munImane evuM kazuM thatuM nathI. to munIma jevI dRSTi prApta karo. samyagRSTi dharAvanAra munIma jevuM ciMtana kare che. Ama samyagudarzanayukta vyaktinI dRSTi prANIonA mAtra bAhya AvaraNa para hotI nathI, paNa tenI aMdara rahelA Atmatattva para karelI hoya che ane AtmatatvanI dRSTie bIjAM prANIone paNa potAnA AtmA samAna gaNaze, AthI samyagudRSTine lakSamAM rAkhIne kahevAmAM AvyuM che - mAtRvatparadAreSu paradravyeSu loSTavat / / Atmavat sarvabhUteSu yaH pazyati sa pazyati // 166 ratnatrayInAM ajavALAM ka Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "para strIne mAtA samAna jue che. pArakA dhanane mATI samAna mAne che ane samasta prANIone Atmavat jue che. te ja vAstavika draSTA che." vArasA ke vezathI nahIM samyagudarzana, samyakatva ke samyagudaSTi kyAMya saMpattithI kharIdAtI nathI ane tevI rIte putrane pitA pAsethI vArasAmAM kamAyA vinA dhanasaMpatti maLe tema samyagadarzana maLatuM nathI. jevI rIte DokTarano putra DokTarI bhAyA vagara DokTara thaI zakato nathI, tevI rIte samyagadarzIno putra paNa sAdhanA karyA vagara samyagudarzana prApta karI zakto nathI ke samyagRSTiyukta ke samyagudarzanI kahevAto nathI. Ama, samyakatva ke samyagudarzana koI ApavA-levAnI bAbata nathI. te to AMtara jAgaraNathI ja prApta thAya che. e vAta paNa eTalI ja sAcI che ke samyagudarzana kaMI graMtha ke zAstranA vAcanathI ke tene mAnavAthI prApta thatuM nathI. te to dRSTinI nirmaLatA pavitratA, saraLatA, guNagrAhaktA ane samyakatA para nirbhara che. eTale ja AcArya devardhigaNi kSamAzramaNa kahe che - eyAI ceva samayadiTThissa sammasuyaM, micchAdiThissa micchAsuyaM / A ja (anya mato dvArA mAnya) zAstra samyagudRSTi mATe samyakazruta (zAstra) che ane mithyASTi mATe mithyAzruta che." A rIte samyagudarzana koI jAti, koma ke dharmasaMpradAyanA ijArAnI ke bApikI milakata nathI. jenuM hRdaya saraLa, pavitra ane samabhAvathI 1. anaMtAnubaMdhI kaSAyacatuSka - jeno udaya thavAthI samyagudarzana utpanna thatuM nathI ane jo utpanna thaI gayuM hoya to naSTa thaI jAya che athavA anaMta bhavonI paraMparAne cAlu rAkhanAra kaSAyone anantAnubaMdhI kaSAya kahe che. 1. jenA lIdhe jIvane anaMtakALa sudhI saMsAramAM bhaTakavuM paDe te anaMtAnubaMdhI. 2. je karmonA udayathI AvirbhAva pAmatA kaSAyo viratino pratibaMdha karavA pUratA ja tIvra hoya te apratyAkhyAnAvaraNa. 3. jemano vipAka dezaviratine na roktAM phakta sarvaviratine roke te pratyAkhyAnAvaraNIya. 4. jemanA vipAkanI tIvratA sarvaviratino pratibaMdha karavA jeTalI nahIM paraMtu temAM alana ane mAlinka karavA jeTalI hoya te saMjvalana. samyagradarzanano prabhAva 16o Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ otaprota haze, tyAM anaMtAnubaMdhI kaSAyacatuSka ane mohatrayano kSaya, upazama ke kSayopazama thaI ja jaze ane e vyaktine avazya samyagradarzananI jyoti prApta thaze. daSTimAM samatA ke samatA hRdayavizuddhanI apekSA rAkhe che ene koI jAti, kuLa, dharma,saMpadAya ke vezanI sAthe levA-devA nathI. AthI AcArya samantabhadra "ratnakaraMDaka zrAvakAcAra'mAM spaSTapaNe kahe che - sampagadarzanasampanamapi mAtaGgadehajam / / devA devaM vidurbhasmagUDhAGgarAntarojasam // "cAMDAlanA zarIramAMthI pedA thayelI vyakti paNa jo samyagadarzanasaMpanna hoya, to devatA ene rAkhamAM chupAelA kti aMdarathI tejasvI aMgArAnI jema divyadRSTideva kahe che." tame paNa AvA samyagudarzanarUpI ratnane prApta karavAno prayatna karo. sthaLaH gauDIjIno upAzraya, pAyadhunI, muMbaI samaya : vi.saM. 2006, bhAdrapada vada 7 1. upazama ke zayopazama - karmane udayamAM AvatuM sarvathA aTakAvavuM te upazama ane udayamAM AvelAM karmono kSaya karavo ane udayamAM nahIM AvelAM karmono upazama karavo tenuM nAma sayopazama che. 2. samyakatva - kudeva, kuguru ane kudharmano tyAga karIne sudeva, suguru ane sudharma para ananya zraddhA rAkhavI tene samyakatva kahevAya athavA to 'tameva sarva nisaMda naM nihiM - te ja satya ane niHzaMka che ke je jinezvaroe prarUpeluM che. AvI daDha mAnyatAne samyakta kahevAya. 168 ratnatrayInAM ajavALAM che . Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namo nANassA pratyeka kAryane yogya rIte pUrNa karavA mATe jJAnanI AvazyakatA che. eka eMjiniyara vizALa bhavananuM nirmANa kare te agAu teno pUro nakazo potAnA manamAM vicArI le che. eka vepArI koI vastuno vepAra karatAM pahelAM vicAre che ke A pradezamAM A cIja-vastu vecAze ke nahIM ? kayA sthaLe e sastA bhAve maLaze ? A rIte AdhyAtmika kSetramAM paNa pratyeka kriyA karatAM pUrve jJAnano prakAza jarUrI che. jo tamAre dayA karavI hoya to pahelAM tenA kAraNarUpa jJAna hovuM joIe. jJAna vagaranI dayA avivekapUrNa haze. tame prathama jJAna prApta karI lezo ane pachI jJAnapUrvaka dayAnuM AcaraNa karazo to dayA karatI vakhate tame eTalo viveka jarUra dAkhavazo ke mAre pahelAM konA para dayA karavI joIe. prathama jJAna, pachI dayA tamArI sAme dayAne pAtra evI be vyaktio che. eka dharmapremI che ane bIjI dharmapremI nathI athavA to ekane e vastunI e samaye ochI AvazyaktA che ane bIjAne tenI tAtkAlika tIvra jarUra che. have tame pahelAM konA para dayA karazo ? jo baMne para dayA karI zako to to bahu sAruM, namo nANassA 169 * * ja ka ja Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paraMtu jo ema na karI zako to tamArI dayAno krama kayo raheze? A badho nirNaya jJAna dvArA ja karavAno rahe che. hindInA uccatama kavi nirAlA', jemanuM pUruM nAma sUryakAnta tripAThI hatuM, teo AvI rIte jJAnapUrvaka dayA karanArA hatA. te dIna-duHkhIne joIne potAnuM sarvasva AkhI detAM paNa acakAtA nahIM. eka divasa nirAlAjIne kavayitrI mahAdevI varmAe ThaMDImAM dhrujatA joyA. to emanuM haiyuM bharAI AvyuM. teo samajI gayAM ke temaNe emanAM garama kapaDAM koI garIbane ApI dIdhAM haze. mahAdevajI temanA mATe eka garama koTa sivaDAvIne lAvyAM ane te nirAlAjIne ApatAM kahyuM - A koTa tamAro nathI, mAro che. mAtra tamArA zarIranI rakSA mATe meM sivaDAvyo che. mArI anumati vagara A koTano bIjo koI upayoga karazo nahIM." thoDA divaso bAda nirAlAjI mahAdevajInI najara cukAvIne dUra rahevA lAgyA, paraMtu mahAdevajInI karuNAmayI dRSTithI kazuM chAnuM rahe tema nahotuM. eka divasa temaNe nirAlAjIne najara cukAvIne jatA joyA, to pUchyuM, "Aje koTa kema nathI paheryo ?" pahelAM to nirAlAjIe gallAtallAM karyo, paraMtu pAchaLathI mahAdevajInI anubhavI AMkhoe samagra paristhiti jANI lIdhI. nirAlAjIne lAgyuM ke have vAta chupAvavI ucita nathI tethI bolyA, thoDA divasa pahelAM rastA para eka nagna bhikhArI ThaMDIthI dhrUjato hato. meM vicAryuM ke A samaye A koTanI mArA karatAM Ane vadhAre jarUra che, eTale e daridrane koTa oDhADIne huM cAlyo Avyo." A che prathama jJAna ane pachI dayAnuM bhavya udAharaNa ! DaoNkTaranI bhAvanA ane kriyA saurASTranA eka zaheramAM eka prasiddha dayALu DaoNkTara potAnuM khAnagI davAkhAnuM calAvatA hatA. eka divasa eka bhAI bIjA gAmathI temane bolAvavA AvyA. 100 ratnatrayInAM ajavALAM Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DaoNkTare kahyuM, huM mArA niyama mujaba bIjA gAma jaIne dardIne tapAsavAnI phI dasa rUpiyA lauM chuM. tame phInA paisA lAvyA cho ?' Agantuke kahyuM, ''lAvyo to nathI, paraMtu tyAM jaIne ApI daIza.'' DaoNkTara enI sAthe e gAma pahoMcyA. rogIne tapAsatAM kSayanI bImArI jaNAI. DaoNkTare dardInI pAse beThelI strIne pUchyuM, ''atyAra sudhI kaI kaI davA karAvI ?'' pelI strIe kahyuM, 'thoDA divasa sudhI to gharagaththu upacAra ja karatA rahyA. pachI gAmanA eka vaidhanI davA lIdhI, paNa hajI roganuM nidAna thayuM nathI.'' DaoNkTare kahyuM, ''gabharAzo nahIM ! Ama to ghaNuM moDuM thaI gayuM che, roga bhayaMkara che, paraMtu sarvaprathama ArAma Avazyaka che. cokhkhI AbohavAmAM rahevAnuM karajo. pauSTika bhojana Apajo. ghI, dUdha, phaLa vagere Apajo. thoDAM IMjekzana ane davA ApavI paDaze.'' DaoNkTaranI vAta sAMbhaLIne pelI strIne saMtoSa thayo. paraMtu tenA caherA para viSAdanI chAyA hatI. eNe DaoNkTarane kahyuM, 'DaoNkTara sAheba, tame thoDI vAra beso huM hamaNAM AvuM chuM.'' te hAthamAM kazuMka chupAvatI bahAra javA lAgI. DaoNkTare pUchyuM, bahena, tame atyAre vaLI kyAM jAva cho ? zA mATe jAva cho ?'' pelI strIe kahyuM, 'tamArAthI mAre vaLI chupAvavAnuM zuM hoya ? thoDIghaNI bacata hatI, te A bImArImAM kharcAI gaI. be mahinAthI bImArIne kAraNe nokarI para jatA nathI. have mArI pAse sonAnI baMgaDI sivAya kazuM nathI. ene koInI pAse gIro mUkIne tamArI phInI rakama ane davA mATe rUpiyA levA jAuM chuM. tame thoDI vAra beso. huM tamAro vadhAre samaya nahIM bagADuM. ghareNAM para thoDAka rUpiyA to maLI ja jaze.'' A sAMbhaLIne DaoNkTara karuNArdra banI gayA. temane vicAra Avyo ke jyAre huM abhyAsa karato hato, tyAre mArA pitA mane dara mahine kharca namo nANassa 171 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mATe paisA mokalatA hatA. eka vAra meM emane e aMge pUchyuM tyAre temaNe kahyuM ke tArI mAnI sonAnI baMgaDI gIro rAkhIne paisA lAvato hato. zuM mArI pharaja nathI ke huM A bahena pAse phI ane davAnI rakama mAgavAne badale temane mArA taraphathI paisA ApuM? jo A mArI sagI bahena hota, to mAre madada karavI ja paData. to Ane sagI bahena samajIne ApavAmAM zuM vAMdho che ? basa, aMtardAnanA prakAzathI DaoNkTare te bahenane bahAra jatAM rokI ane potAnA khissAmAMthI 25 rUpiyA ApatAM kahyuM, "lo bahena, tame mane bhAI samajIne A laI lo. phI ane davAnA paisA huM nahIM lauM. tame A pacIsa rUpiyAmAMthI Amane mATe ghI, dUdha, phaLa vagerenI sagavaDa karajo. atyAre mArI pAse ATalI ja rakama che. pachIthI mokalAvato rahIza." bahenanI AMkhomAM premAzru AvI gayAM ane DaoNkTarane kRtajJatAbharI dRSTithI jotAM te bahena DaoNkTarabhAInAM caraNomAM paDI gaI. enA mukhamAMthI lAgaNIne lIdhe ekapaNa zabda nIkaLato na hato. e aMtaranI AziSa ApatI hatI. DokTara tyAMthI ghera pAchA AvyA. dayAnI pAchaLa AvA uttama jJAnanI jarUra che. jethI e dayA koI para upakArarUpa ke potAnA ahaMkAranI poSaka banI na jAya. AvI dayA ja samyaphacAritranI koTimAM gaNAze. eTale ja "zrI dazavaikAlika sUtra'mAM kahyuM che - paTam nANaM, tao dayA / "prathama jJAna ane pachI dayAno krama yogya che." Aje jo prANI-dayAnuM kAma hoya, to jaina samAjanA loko kaMIka ApavA taiyAra thAya che, paraMtu mAnavadayA mATe khacakATa anubhave che. A jJAnanI ochapanuM sUcaka che. jJAna mATe bahu ocho prayatna thAya che ane tene pariNAme e jJAna vinA dayA AMdhaLI rahe che. A AMdhaLI dayAne kAraNe ja loko ApaNA para ke ApaNI dayA para AkSepa kare che. A AkSepanuM ApaNe nivAraNa karavuM hoya, to huM kahIza ke tame dayA karatAM pahelAM jJAna 102 ratnatrayInAM ajavALAM hiM Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prApta karo. jJAnI puruSa kahe che ke pahelAM jJAnanI AvazyakatA che, kAraNa ke tethI ja dayAnI oLakha thaI zake. dayA athavA koI paNa pravRtti kArya che, jJAna tenuM kAraNa che. pahelAM kAraNa hoya, pachI kArya. kAraNa vagara kArya karavA mAMDIe to e kAryamAM azubhano aMza vadhAre AvI jaze. te kAryamAM teja nahIM Ave. koI paNa kriyA jJAnapUrvaka karavAmAM Ave, to e kAryamAM tejasvitA ane zubhaphaLanI bahulatA AvI jAya che, paraMtu ajJAnapUrvaka thatI kriyAmAM tejasvitA AvatI nathI ane te zubhaphaLadAyinI banatI nathI. e rIte kriyAhIna jJAna paNa vaMdhya rahevAne kAraNe tejasvI phaLadAyaka banatuM nathI. AthI kahyuM che : hataM jJAnaM kriyAhInaM hRtA cAjJAninAM kriyA / "kriyAhIna jJAna niSphaLa hoya che. e ja rIte jJAnarahita kriyA paNa niSphaLa hoya che." zAnano bhava-parabhavano sAtha samayane oLakho. svabuddhine samyagRjJAnathI pavitra karo. jJAna dvArA nirdhArita kArya karanArA ja jagatamAM vijayI thayA che. jJAnathI nirNaya karyA vagara AMdhaLukyiAM karanArA ke junavANI rItarivAjomAM phasAyelA paNa saphaLa thatA nathI eTale jJAnano apAra mahimA che. jJAna pachI ja kriyA karavAnI hoya che. te ja kriyA ke cAritra samyaka hoya che. AthI ja zAstrakAroe "ratnatraya"mAM pahelAM jJAnane sthAna ApyuM che te pachI cAritra ke kriyAne. Aje samAja jJAnane bhUlI rahyo che. tenuM koI mahattva ene samajAtuM nathI ane tene Adara ApatA nathI, paraMtu jJAna karatAM vadhAre uttama ane pavitra vastu jagatamAM bIjI koI nathI. "zrImad bhagavadgItAmAM kahyuM che. - - na hi sAnena saha viraha vidatta | sarva karmAkhilaM pArtha jJAne parisamApyate // jJAnavAnmAM prapayate "A jagatamAM jJAna jevI nirmaLa vastu bIjI koI nathI. zAna sarvotkRSTa padArtha che ane badhAM ja karma (kriyAo) zuddha jJAnamAM parisamApta 103 namo nANasa Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya che. eTale ke karmonI zuddhatA samyagujJAna para ja nirbhara che. jJAnavAna ja paramAtmAne prApta karI zake che." jaina siddhAMtanI daSTie vicArIe to pahelAthI teramA guNasthAna sudhI kriyA ane cAritra (sakaraNavIryarUpa) rahe che. caudamA guNasthAnamAM kriyAnI samApti thaI jAya che. te samaye kriyA rahetI nathI, mAtra jJAna ja zeSa rahe che ane te ja sAthe jAya che. A siddhAMtathI paNa "zrImad bhagavadgItA'nI vAta puSTa thAya che. "bhagavatI sUtra'mAM gautamasvAmI bhagavAna mahAvIrane prazna kare che - "maNi maMti! nAge? paramavira baMte ! nAge? humavi nAge?" prabho ! AtmAnI sAthe jJAna A ja bhava sudhI rahe che ke AgalA bhavomAM paNa (ihabhava prApta jJAna) sAthe Ave che athavA A bhava ke parabhava baMnemAM sadaiva sAthe rahe che ?" bhagavAna mahAvIre samAdhAna karatAM kahyuM, "goyamA ! ihabhavie vi nANe, para bhavie vi nANe, tadubhayabhavie vi nANe / " - "jJAna A bhavamAM paNa AtmAnI sAthe rahe che, parabhavamAM paNa sAthe rahe che ane baMne bhavomAM paNa satata sAthe rahe che. kAraNa ke e AtmAno nijaguNa che." caritra aMge A prakArano prazna karavAmAM Avyo to vItarAga prabhue kahyuM - "gautama! cAritrya (kriyA) A bhava sudhI ja AtmAnI sAthe rahe che ane te paNa grahaNa karyA pachI ja vartamAna paryAyamAM. na to e parabhavamAM sAthe Ave che, na e A bhavanA bhUtakAlIna paryAyamAM sAthe hatuM ane na parabhavamAM sAthe raheze." Ano artha e ke samasta kriyAonI samApti kevaLa jJAnamAM thaI jAya che. AtmAno amara jJAnadIpaka vAstavamAM jJAna AtmAno potAno guNa che. "AcArAMgasUtramAM AtmA ane jJAnane ekarUpa batAvyAM che ane kahyuM che - bare gAyA se vijJALa, 2 vijJAne se AvA " ratnatrayInAM ajavALAM - 103 - Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je AtmA che, te ja vizuddha jJAna che ane je vizuddha zAna che te ja AtmA che." Ano artha e ke AtmA ane jJAna dUdhapANInI jema otaprota che. koI ema kahe che ke AtmA jJAnamaya che, to pachI ajJAnI kema banI jAya che? ane ajJAnathI AvRtta kema thaI jAya che? AnA uttaramAM jaina siddhAMta ema kahe che ke saMsArano pratyeka AtmA jJAnamaya che. pachI te nigodano kema na hoya ? paraMtu te zuddha jJAna para jyAre rAga, dveSa, mohano mela caDhI jAya, tyAre te DhaMkAI jAya che. tene jJAnAvaraNIya karma kahe che. paraMtu jJAnAvaraNIya karmanA anantAnanta paramANu paNa AtmAne potAnA prabhAvathI DhAMkI de che, tema chatAM paNa te AtmAnA saMpUrNa jJAnaguNane DhAMkI zaktA nathI. sUryanA prakAzane hajAro vAdaLa gherAI-gherAIne DhAMkI de che paraMtu te sadAne mATe sarvathA tenA saMpUrNa prakAzane DhAMkI zakatAM nathI. vAdaLAM chavAyelAM hoya to paNa eTalo ujAsa to jarUra rahe che ke jethI divasa ane rAtrino bheda jANI zakAya. AtmAnA saMdarbhamAM paNa Ama ja kahI zakAya, ke jJAnAvaraNIya Adi karmanAM AvaraNa AtmAnA jJAnaguNane sarvathA DhAMkI zakatAM nathI. e AvaraNathI DhaMkAI jAya to paNa eTalo jJAnano prakAza to AtmAmAM avazya raheze ke jethI jaDa ane cetana vacceno bheda samajI zakAya. jo AtmAno jJAnaguNa sarvathA lupta thaI jAya to te cetana na rahetAM jaDa thaI jAya che. cetana kyAreya jaDa banI zakatuM nathI ane jaDa kyAreya cetana banI zakatuM nathI. "zrI naMdIsUtra" A vAtanI sAkSI ApatAM kahe che - "bahAsa gaLato mAro nivvapAkizo" "akSara(jJAna)no anaMtamo bhAga sadaiva khullo rahe che." eka sthaLe ema paNa kahevAyuM che ke jJAnAvaraNIya karmanA paramANu AtmAnA jJAnane game teTalA DhAMkI de, paraMtu AtmAnA ATha rUcaka pradezomAM to zAna sadA anAvRtta rahe che. 1. AtmAnA ATha rucaka pradezo - AtmAnI madhyamAM rahelA ATha rucaka pradezo sarvathA zuddha ja rahe che eTale ke tenA para karmanuM AcchAdana hotuM nathI. 105 namo nANasa. Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anaMta-anaMta kALathI A AtmA vividha yoniomAM bhaTakIne Avyo che. pratyeka bhavamAM enA jJAna para jJAnAvaraNIya karmanA anaMta paramANuoe paDado paNa nAkhyo che, Ama chatAM paNa AtmAno jJAnaguNa tenI sAthe ja rahyo, chUTyo nahIM. AtmAno A jJAnadIpaka kadI bujhAto nathI. samyAna ane ajJAnano bheda bIjI vAta e ke ajJAnano artha jJAnano abhAva nathI, paraMtu teno saMbaMdha mithyAjJAna ke kuzAna sAthe che. ajJAna paNa jJAna to che, paraMtu samyajJAna nathI. AthI naraka ane nigodanA jIvomAM jJAnano je thoDoghaNo aMza rahelo hoya che, te prAyaH ajJAnarUpa hoya che ane e ajJAnanuM kAraNa rAga, dveSa, moha che ane mukhya kAraNa to samyagdarzanano abhAva che. 1 naraka ane tiryaMcanA jIvo ajJAnavaza ghaNAM ja kaSTa sahana kare che. eTalAM kaSTa sahana kare che ke jeTalAM sAdhu-sAdhvI paNa sahana karatAM nathI. eTalI badhI kaSTa dharAvatI kriyAo kare che, jeTalI sAdhuvarganI dhArmika kriyAo paNa nathI hotI. Ama chatAM paNa temanA kaSTa-sahanane samyaktapa kahI zakAya nahIM. ane temanI kaSTaprada kriyAo samyakcAritryamAM gaNAya nahIM. temanI nirjarA sakAmanirjarAmAM parigaNita thatI nathI. evuM kema ? kAraNa ke temanuM kaSTasahana athavA temanI kaSTaprada kriyAo ajJAnapUrvaka thAya che. temanI nirjarA paNa akAmanirjarA hoya che, kAraNa ke te samyajJAnapUrvaka thatI nathI. temanuM jJAna tyAre ja samyak thaI zake, jyAre te samyagdarzana hoya. ajJAnI ke mithyAjJAnInI kriyAnA saMbaMdhamAM saMghadAsagaNie spaSTa kahyuM che "jaha hAutiSNa gao bahuataraM reNu yaM Thu bhaI aMge / sudu vi ujjamamANo taha ajgANI malaM ciNaI // " jevI rIte hAthI jaLamAM snAna karyA pachI vAraMvAra puSkaLa retI zarIra para lagADe che, tevI rIte (vivadha kaSTakAraka kriyAomAM) sArI rIte 1. nirjarA - sakAma nirjarA. tapasyA Adi karmonuM eka dezathI kSaya karavuM te nirjA. icchApUrvaka nirjarA te sakAma nirjarA anAyAse thatI nirjarA te akAma nirjarA 106 ratnatrayInAM ajavALAM Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udyama karato ajJAnI puruSa vAraMvAra doSo ane malinatAno ja saMcaya kare che." jJAnI ane ajJAnInAM kAryonAM phaLano bheda samajAvatAM kahyuM che. - " anANI kammaM khavei bahuAhiM vAsakoDI / te rANI tihiM to have sAsarioga !" je karmabaMdhanone azAnI karoDo varSomAM toDe ke kSaya kare che, te ja karmabaMdhanone jJAnI mana, vacana, kAyA, traNeya guNiothI mukta thaIne eka zvAsocchavAsamAM laya kare che." samyagRjJAnamAM e jAdu che ke te AtmasmRtine sadA jAgRta rAkhe koI paNa pravRtti karatI vakhate samyakajJAnI Atmahita ane sarvahitane vicArIne karaze. jyAre ajJAnI AtmavismRta thaI jAya che. te bhAna bhUlI jAya che ke huM zuM karI rahyo chuM ? huM je kaMI karI rahyo chuM tenAthI svahita ke parahita che kharuM ? rAga, dveSa, moha vagerenuM nimitta kAraNa ajJAna che ane duHkha, bhaya, zoka Adi mATe te paraMparA kAraNa che. samyakajJAna hoya che tyAM rAga, dveSa ke moha Adi hotAM nathI. ene jIvanamAM sukha, nirbhayatA ane samabhAva ja prApta thAya che. ajJAnathI moha ane bhaya ajJAnanA kAraNe duHkha, bhaya, lobha, dveSa, kleza vagere thAya che. keTalAMka kAlpanika dRSTAMtathI tenI chaNAvaTa karIe. eka strIno pati be varSathI paradezamAM vasato hato. eno vyApAra-dhaMdho ghaNo sAro cAlato hato. eNe patnIne tArathI khabara ApI ke te amuka divase paradezathI ravAnA thaIne deza AvI rahyo che. A khabara sAMbhaLIne enI patnIne apAra harSa thayo. te AturatAthI patinA AgamananI rAha jovA lAgI. samagra parivAra AnaMdita thaI gayo hato, paraMtu rastAmAM 1. traNa gupti - guNi eTale mana, vacana ane kAyAnuM rakSaNa karavuM te. te traNa che. 1. managuNi - kalpanAonA taraMgone rokI manane zamabhAvamAM sthira karavuM te. 2. vacanagupti - mauna rahevuM. 3. kAyamuti - zarIrane pApampravRttithI rokavuM. -- | namo nANasA 1oo. Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ relaveno pula tUTI javAthI TrenadurghaTanA thatAM DabbA pANImAM paDI gayA ane e durghaTanAmAM teno pati mRtyu pAmyo. patinA AgamananI pratIkSA thaI rahI hatI, te ja samaye patnIne relavenA sUcanA vibhAga taraphathI tAra maLyo ke A nAmanI vyakti TrenadurghaTanAmAM mRtyu pAmI che. basa, A samAcAre patnInI saghaLI prasannatAne khinnatAmAM palaTI nAkhI. durghaTanAnI khabara nahotI, tyAM sudhI to duHkha nahotuM, paNa durghaTanAnuM jJAna thatAM ja duHkhano sAgara UbharAI gayo. AnuM mULa kAraNa samyakajJAna nathI, balka ajJAna che. ajJAnane lIdhe moha pedA thavAthI pelI strIne patinA mRtyunuM jJAna duHkhadAyI banyuM. jo Ama na hota to koI anya vyakti ke koI aparicitanA mRtyunA samAcAra sAMbhaLIne zoka, duHkha athavA videzathI AgamananA samAcAra sAMbhaLIne harSa ane sukha kema thatAM nathI ? kAraNa ke tenA pratye mamatva, rAga ke moha nathI. A rIte ajJAnathI bhaya paNa pedA thAya che. bihAranA eka gAmamAM eka vyakti ghAsanuM chAparuM banAvI rahyo hato, tyAre sApa tene karaDyo. ene khabara na hatI ke tene sApa karaDyo che, paraMtu jyAre te sApa bIjI bAjuthI chAparA para caDhI rahyo hato tyAre teNe sApane joyo hato. have te DaravA lAgyo ane tene sarpadaMzano anubhava thavA lAgyo. Ano artha eTalo ke sApa hovAnuM jJAna te vyakti mATe DaranuM kAraNa banyuM. paraMtu te jJAna nahIM, ajJAna hatuM gAMdhIjInA zarIra para paNa prArthanA karatI vakhate sApa caDhI gayo hato, paraMtu teo tene joIne DaryA nahIM ane emaNe sApane mAravAno vicAra paNa karyo nahIM. mahAtmA gAMdhIne sarpanuM jJAna bhayanuM kAraNa na banyuM tenuM kAraNa zuM? e kAraNa hatuM samyakajJAna. sAmAnya mANaso moTe bhAge vIMchIne jotAM ja teno dveSa karIne tene mArI nAkhe che. zuM vIMchInuM jJAna temanA dveSanuM kAraNa bane che ? nahIM, ajJAna ja temanA dveSanuM kAraNa che. jo ema na hota to vratadhArI zrAvakane paNa vIMchI joIne dveSa pedA thAta, paraMtu zrAvakane vIMchI joIne dveSa utpanna thato nathI. ratnatrayInAM ajavALAM docum e 18 ngenai seperoni Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAnI hilane kAmagIrI nArakInA jIvone potAnA pUrvajanmanuM athavA A janmanuM jJAna hoya che, paraMtu te jJAna prAyaH ajJAnarUpa hovAne lIdhe te paraspara pUrvaveranuM smaraNa karIne athavA ekabIjAnI ceSTAothI manovRtti jANIne paraspara kalaha, kleza ane saMgharSa karyA kare che, paraMtu je vyakti pAse samyakajJAna haze, te verano badalo verathI leze nahIM. mahAtmA gAMdhIne eka aMgreja dhakko mArIne jahAjamAMthI bahAra kADhI mUkavAno prayatna karyo, tyAre temaNe tenA para dveSa karavAne badale zAMtithI yathocita dRDhatAthI uttara Apyo, paraMtu prahAranA badalAmAM vaLato prahAra na karyo. AtmajJAnI ane AtmavistRta eka vakIlane kAyadAnuM jJAna hoya, tethI te asIlane laDAvIne khoTA kesanI peravI karIne paisA bhegA kare che. zuM vakIlanA jJAnane sAcuM jJAna kahI zakAya ? jo sAcuM jJAna hota, to te khoTI rIte paisA meLavavAnuM pralobhana tajI zakyo hota. Ama vakIlAtanuM jJAna lobhanuM kAraNa nathI, barlDa vakIlanuM ajJAna lobhanuM kAraNa che. jo vakIlAtanuM jJAna ja lobhanuM kAraNa hota, to mahAtmA gAMdhIe paNa vakIlAtanuM jJAna prApta karyuM hatuM, paraMtu temaNe vakIlAtanA jJAnathI kadI jullA mukaddamAnI peravI karI na hatI ane jANI joIne dhana meLavavA mATe koIne laDAvyA nahIM. samyakajJAna ane mithyAjJAnanuM pariNAma ghaNI vAra ApaNe ApaNI AMkhothI pratyakSa joIe chIe, tema chatAM paNa moha ane rAgadveSane vaza thaIne ajJAnane pakaDI rAkhIe chIe. akhabAramAM eka prasaMga vAMcyo hato ke dilhImAM eka aMgreja mahilA eka ghoDAgADImAM besIne dArUnI dukAne jaI rahI hatI. te samaye maghaniSedhanA saMbaMdhamAM ghaNA rASTrabhakto pikeTiMga karI rahyA hatA. pikeTiMga karanArAoe te mahilAne vinayapUrvaka dArU kharIdatAM aTakAvI, paraMtu ghaNuM samajAvavA chatAM te mahilAe teonI vAta mAnI nahIM. A samaye eka svayaMsevaka ghoDAgADInI AgaLa sUI gayo. teNe kahyuM, "jo tame nathI mAnatAM to mArI uparathI ghoDAgADI calAvIne jAo." svayaMsevaka potAnA vicAromAM makkama hato tema memasAheba paNa namo nANassa. 109 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ potAnA vicAromAM daDha hatI. teNe potAnI ghoDAgADI svayaMsevaka para calAvI dIdhI. ghoDAgADInuM paiDe ravayaMsevakanI Doka para pharI vaLyuM, chatAM paNa teNe koI ciMtA na karI ane ema ja kaheto rahyo, "dArU kharIdo nahIM." eka vyakti dArU pInArAne rokvAmAM hita samajIne potAnA prANanI paravA karatI nathI ane bIjI vyakti dArU meLavavA ane kharIdavAmAM ja hita samajIne bIjAno jIva levA paNa taiyAra thAya che. A baMnenAM judAM-judAM paraspara virodhI kAryonI pAchaLa kaI vastu kAma karI rahI che ? mULabhUta rIte joIe to ekamAM samyakajJAna che ane bIjAmAM ajJAna che. eka potAno prANa ApIne paNa bIjAnA AtmAne sanmArga para laI javA icche che to bIjo tRSNA ke mohanA kAraNe AtmavismRta che. pariNAma joIne ApaNe samyakajJAna ane mithyAjJAnanuM aMtara samajI zakIe chIe. pApanI dhRNA ane dveSathI dUra samyakajJAnInI dRSTi pAradarzI ane samyapha hovAne kAraNe te pratyeka vastuno nirNaya dIrghadRSTithI ane hita-ahita vicArIne karaze. ajJAnI vyaktinI daSTi tuccha svArtha ane mohathI gherAyelI hovAthI te pratyeka bAbatano nirNaya saMkIrNa dRSTithI AtmabhAna bhUlIne karaze. jJAnI koI paNa manuSyanI dhRNA ke dveSa karaze nahIM. are ! pApImAM pApI vyaktinI paNa te dhRNA ke dveSa nahIM kare. hA, tenA pApathI tene dhRNA thaze. Aje to samyakatvanA ThekedAra ane potAne samyakajJAnI mAnanArAne pUchavAmAM Ave ke jagatanAM maLamUtra uThAvanArA ane sevA karanArA bhaMgIonI dhRNA karavAmAM Ave che, te zuM dhRNAne pAtra che? tame tamArA gharamAM maLamUtra karIne tene apavitra banAvo ane pelo mAnavI AvIne tenI saphAI kare, tene pavitra banAve zuM e ja teno aparAdha che? je sevA kare, gharane pavitra banAve, te apavitra ane halakA che ane je gharamAM maLamUtra karIne apavitra banAve ane parAvalaMbI banIne sevA le che te pavitra ane UMcA che, e kyAMno nyAya ? zuM Avo adharmamaya ane pakSapAtapUrNa vicAra samyakajJAna hoI zake? kadApi nahIM. jenI pAse 180 ratnatrayanAM ajavALAM. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyAna haze te to bhaMgI athavA koI paNa sevA karanArAne halako ke ghRNApAtra nahIM mAne. jyAM ajJAna hoya che, tyAM ja tenI ghRNA ke dveSa karAya che eTale zAstrakAra harikezI (je cAMDALa kuLanA hatA) muninI bAbatamAM samyakttAnanI dRSTie nirNaya Ape che. "sakkhaM khu dIsaha tavoviseso na dIsaI jAIvisesa kovi / sovAgaputtaM hariesasAhuM jasserisA iDiTamahANu bhAvA // " '2vapAka (cAMDALa) putra harikezasAdhu, jenI evI Rddhi ane madhyaprabhAva che, tyAM sAkSAt tapa-vizeSa dekhAya che, koI jAti-vizeSa dRSTigocara nathI thatI.'' A che zAsakAronA haiyAnI AMkhothI joIne samyakdAnapUrvaka karAyelo nirNaya. AthI pratyeka vastune samyakttAnanI kasoTI para kasIne pachI tenA viSayamAM koI paNa nirNaya karo. jJAnathI lAbha e joyuM ke ajJAnathI dekhAto lAbha sAco ke sthAyI lAbha nathI. jJAnathI thato lAbha sthAyI ane sAco che tema ja AtmavikAsanuM kAraNa che. jJAna AtmAno prakAza che. jJAna dvArA vastu-svarUpane jANI levAthI paNa ghaNo moTo lAbha che. 'nyAyabiMdu'mAM kahyuM che. " samyagjJAnapUrvikA sarvapuruSArthasiddhiH " samasta puruSArthomAM siddhi ke saphaLatA pahelAM samyajJAna thavAthI ja maLe che.'' - ''zrI dazavaikAlika sUtra''mAM jJAnano parama lAbha batAvatAM kahyuM che " jo jIve vi viyANai, ajIvevi viyANe / jIvAjIve viyANaMto so huM nAhI u saMjamaM // " je jIva(AtmA)ne vizeSa prakAre jANI le che ane ajIva (jaDa)nuM paNa jJAna meLavI le che, A prakAre AtmA ane anAtmAnuM sArI rIte jJAna prApta karI le che, te ja saMyamanA mArga para gati karI zake che.'' jJAna manuSyamAM eka prakArano viziSTa guNa janmAve che. bhagavAna namo nANassa 181 - Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddha eka vAra jetavanamAM hatA. te samaye eka kaThiyAro kuhADIthI vRkSa kApI rahyo hato. bhagavAna buddhe potAnA ziSyone pUchyuM, 'kaThiyArAnI kuhADInA ghAthI tamane vedanA thAya che ?'' ziSyoe hasatAM-hasatAM kahyuM, ''nahIM, bhaMte !'' bhagavAne buddhe kahyuM, "he ziSyo ! A ja rIte koI tamAca zarIranA TukaDA kare, to vRkSanI jema tene pArakuM samajajo. eTale ke deha para koI kuhADIthI ghA mAre to vRkSa para thatA thA samAna mAnajo. paMca mahAkaMdhathI tame alaga cho. AtmA-anAtmAnuM AvuM bhedavijJAna karI lo.'' upAdhyAya yazovijayajI kahyA karatA hatA jJAnanI tIvra dazA ja cAritra che.'' AthI ja sokreTisa kahetA hatA, 'Knowledge is Virtue." 'jJAna eka guNa che.'' - jJAna-zakti AnaMda ane sadguNa jJAnamAM keTalI zakti che, teno khyAla to ApaNe vartamAna vaijJAnikonuM jJAnakauzala dvArA kvIna merI' nAmanI 25 hajAra TananI cAra pAMkhovALI sTImara cha mahinA sudhI satata calAvavAnI zakti vaijJAnikoe jJAna dvArA ja hAMsala karI. jJAna dvArA AjanA vaijJAnikoe e zakya banAvyuM ke pANInA TIpAne dhvanitaraMga dvArA toDIne evI zakti phelAvavAmAM AvI, jenAthI samagra nyUyorka zaherane AkhA varSa sudhI vIjaLI maLI rahe. A jJAnanI zaktino camatkAra zuM ocho che ? AtmAnA pUrNa jJAna dvArA samagra brahmAMDanA aNue aNunI vAta AMkhathI joyA vagara ane kAnathI sAMbhaLyA vagara eka jagyAe beThAM-beThAM 1. sokreTisa (I.sa. pUrve 469-399) grIsano prathama tattvajJAnI. zilpIno putra. sokreTise mANasanA cittamAM paDelA avyavasthita khyAlomAMthI satya ane nItinuM suMdara rUpa kaMDAryuM. eNe jJAna ane sadguNane paryAya gaNyA ane jJAna e ja sadguNa che. (Knowledge is virtue) ema sAbita karyuM. sittera varSanI uMmare adAlatamAM enA para mukaddamo mAMDavAmAM Avyo ane pAMcasothI vadhu nAgariko nyAyAdhIza tarIke hatA. bahumatIe ene doSita gaNIne mRtyudaMDa Apyo ane sokreTisa satyane khAtara prANa ApanAra zahIda gaNAyA. 182 ratnatrayInAM ajavALAM Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jANI zakIe e jJAnazaktino ja camatkAra che. AthI eka vidvAne kahyuM che, "Knowledge is power." jJAna zakti che.'' gajasukumAra muninA mAthA para dhagadhagatA aMgArA rAkhavAmAM AvyA, tema chatAM temanA mukha para duHkhanI koI rekhA dekhAI nahIM ane vaLI somala brAhmaNa pratye dveSa ke roSa thayo nahIM. samabhAvathI bhayaMkara kaSTane sahana karavAnI zakti jJAnathI ja prApta thaI hatI ! jJAnanI prAptithI mAnavIne apUrva AnaMdanI anubhUti thAya che. A AnaMdAnubhavanI kSaNomAM e bhUkha-tarasa, kaSTa, thAka, ThaMDI-garamI-saghaLuM bhUlI jAya che. bhagavAna mahAvIre sADA bAra varSa sudhI ghora tapazcaryA karI hatI, te samaye teo potAnA zarIra, bhUkha-tarasa vagere tamAmane bhUlIne AtmajJAnanA AnaMdamAM tanmaya thaI jatA hatA. A ja jJAnano pratApa hato. AvA sukhanuM sarjana karavAnuM adbhuta sAmarthya jJAnamAM che. A sukha AMtarika che, sahaja ane svAdhIna che. duniyAdArInAM sukha A sukhanI sAme tuccha che. upAdhyAya yazovijayajI ane vinayavijayajI kAzImAM saMskRtanA paMDitajI pAse bhaNatA hatA. e paMDitajI pAse nyAyazAstrano eka bahumUlya graMtha hato. e baMnee Agrahabhera mAgaNI karavA chatAM paNa paMDitajI bAra so zlokono e graMtha koIne batAvatA na hatA. eka divasa paMDitajIne kAmasara bAjunA koI gAmaDAmAM javAnuM thayuM. teo savAre pAchA pharavAnA hatA. A taka joIne baMne paMDitANI pAse AvyA ane te graMtha jovAnI namratApUrvaka vinaMtI karI. paMDitANIe prasanna thaIne temane e graMtha rAtabhara jovA mATe Apyo. baMnene e graMthano jJAnarasa eTalo sukharUpa lAgyo ke UMgha, thAka ke ArAmane bhUlIne eka ja rAtamAM upAdhyAya yazovijayajIe sAtaso zloka ane vinayavijayajIe pAMcaso zloka kaMThastha karI lIdhA. savAre paMDitajI AvyA, te pahelAM e graMtha paMDitANIne soMpIne peTImAM mukAvI dIdho. baMnee paMDitajIne potAnA kAryanI vAta karI ane kaMThastha karelA namo nANassa 183 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAra so zloka saMbhaLAvyA. A hato jJAnarasano AnaMda. jemAM tanmaya thaIne vyakti badhuM ja bhUlI jAya. "Knowledge is happiness." "jJAna prasannatA ApanAruM che." A vyAkhyA aMdha, mUka ane badhira pAzcAtya mahilA helana kelare karI che. zAnanuM sauthI vizeSa mahattva to manuSyanI jIvanazuddhinuM che. mAnavInA aMtaramAM varSothI keTalAMya pApano ghaDo bharAto gayo hoya, keTalAMya varSothI ajJAnavaza kharAba karma karatA rahyA hoya, paraMtu samyakajJAnanuM kiraNa sAMpaDatAM ja, te badhAne e tatkALa bhasma karI de che. eTale "zrImad bhagavadgItA'mAM kahyuM che - nAnAnaH sarvamaLa sparazuroganura " "he arjuna ! A jJAna eka agni che, je samasta karmone bhasma karI de che." e zAne ja gaNadhara gautamasvAmI jevA kevaLajJAnarUpI samudranA taTa para AvelA sAdhakanI aMdara chupAyelA guramohane eka sapATe dUra karyo ane kevaLajJAnanI jyoti jhaLahaLI UThI ! e jJAnathI meghakumAra munine dIkSA levAnI prathama rAtrie sAdhuonA pagano AghAta lAgavAthI thayelI saMyama taraphanI aruci ane dhRNAne tatkALa miTAvI dIdhI ane temane AtmasamarpaNanA patha para ArUDha banAvI dIdhA. samyakajJAnano prakAza meLavIne ja saMyatI rAjA jevA zikArIne pApamArga choDIne tyAga ane saMyamanA supatha para AvavAnI preraNA maLI. eTale ja eka vidvAne kahyuM 1. helana kelara (janma 27 jUna 1880 : mRtyu 1 jUna 1968) vizvanA aMdhajano ane vikalAMgo mATe AzAnuM kiraNa pragaTAvanAra ane tene mArga ApanAra sevAbhAvI sannArI hatAM. doDha varSanI vaye emaNe magaja ane hojarInI bImArIne kAraNe dRSTi, zravaNazakti ane vAcA gumAvyAM. sAhitya ane saMskRtino abhyAsa karyo temaja mUkabadhira ane aMdhajanonA zikSaNa mATe pustako ane lekho lakhIne lokamata jAgratA karyo. bhArata sahita aneka dezono emaNe pravAsa karyo hato. 184 ratnatrayInAM ajavALAM Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "Knowledge is light." "jJAna eka prakAza che." sadjJAnano prakAza manuSyane tatkALa sanmArge lAvI zake che. hRdayamAM zAnano prakAza hoya, to mArga bhUlelo mAnavI paNa eka divasa sumArga para AvyA vinA nahIM rahe, kAraNa ke jJAnavAna Akhare potAnA kalyANa ane alyANane tarata pAmI jAya che, AthI ja kahyuM che, - "mAnameva budhAH prAhuH karmaNAM tapanAttapaH" jJAnane ja vidvAnoe karmone tapAvavA-bALavAne kAraNe vAstavika tapa kahyuM che." zAnavAnanAM lakSaNa Ama to zAnInuM koI bAhya cihna hotuM nathI ke koI vizeSa aMga ke aMgomAM anyathI aMtara nathI hotuM, paraMtu jJAnInA vyavahArathI ane pravRttithI enI oLakha maLe che. eka vidvAne jJAnInAM lakSaNa A prakAre batAvyAM che - "gorAtha-virajiya, tamArA sarvanAyitve ! nirlobhadAtA bhayazokamuktA, jJAnInarANAM dazalakSaNAni // " jJAnI puraSonAM A dasa lakSaNa che. - jenAmAM (1) akrodha (2) vairAgya (3) jitendriyatA (4) kSamA (5) dayA (6) sarvajanapriyatA (7) nirlobhatA (8) dAna (9) nirbhayatA (10) zokamuktatA - A dasa guNa jovAmAM Ave te samyakajJAnI kahevAya che." vAstavamAM samyagu AtmajJAna manuSyane e jJAnanI - vastunI najIka lAve che ke jene jANavAthI badhuM jANI levAya che. zAstramAM kahyuM che - 'je egaM jANai se savvaM jANaI' "je eka AtmAne jANI le che te badhAne jANI le che." "chAMdogya upaniSadamAM darzAvyuM che ke eka RSie jJAnapipAsu vidyArthIne joIne kahyuM hatuM "brahnavivi saumya ! pratimAsa te muhamacchannam " "he saumya ! tAruM mukhamaMDaLa brahmajJAnInI jema camakI rahyuM che.' jJAnano prakAza prApta thatAM tenI jyotithI mukhamaMDaLa camakavA lAge che. namo nANassA $ 185 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ unnatino mULa maMtra AthI mAtra "namo nANasa" kahIne jJAnanI mAtra pUjA karIne besI rahevuM joIe nahIM. jJAnanI samyakarUpe ArAdhanA ane upAsanA karavI joIe. tame sarvajJaputra cho, tema chatAM paNa loko tamArI TIkA kare che, tenuM mukhya kAraNa e che ke tame tamAruM jJAna viSNuta karI dIdhuM che. tame ema mAno cho ke, jJAna to A sAhityamAM raheluM che athavA to sAdhu-sAdhvIonA mukhethI zAstrajJAna sAMbhaLI laIe eTale basa, tenAthI vadhAre jJAnanI upAsanA mATe kazuM karavAnuM rahetuM nathI, paraMtu tame jo zAnanuM sAcuM mahattva samajatA ho, to ahata bhagavAna dvArA prApta jJAnanI svayaM sAdhanA karo, teno pracAra karo. te jJAnane sAhitya (jJAna) bhaMDAromAM baMdha rahevA dezo nahIM. tenI rakSA karo. tene sarvasAdhAraNa mATe sulabha banAvo. tame aMdaroaMdara ekabIjAne parAjita karavAmAM ke nIcuM dekhADavAmAM hajAro rUpiyA kharcI nAkho cho, paraMtu jJAnanA vikAsa ane pracAranA atyaMta jarUrI kArya tarapha udAsInatA dAkhavo cho. jJAna na hovAne kAraNe ja aMdaroaMdara laDAI thAya che. jenAmAM jJAna haze te laDI-jhaghaDIne koInuM mana dUbhavaze nahIM. jJAnanI vRddhi ja sAmAjika, dhArmika ane rASTriya unnatino mULamaMtra che. tamArI pAse dhananI zakti hoya, to dhanane jJAnanA phelAvavAmAM vAparo. jenI pAse zarIra, samaya ke vidyA vagere sAdhanonI zakti hoya, te tene jJAna prasAramAM lagADI de. jJAnanI upekSA karavAthI have kAma nahIM cAle. - jJAnano prasAra-prabhAva zAsana(saMgha)nI prabhAvanAnuM mukhya aMga che. jJAnapracAra mATe kaMI ne kaMI tyAga karIe. svayaM jJAna prApta na karI zako, to je loko jJAna prApta karI zake che, temane jJAnanAM sAdhano Apo. je loko niHsvArtha bhAve jJAnapracAramAM lAgelA che, temane yathocita sahayoga Apo. ATaluM paNa na karI zako to ochAmAM ochuM jJAnanI, zikSaNanI ke jJAnapracAranI niMdA to na ja karo. 186 - ratnatrayInAM ajavALAM Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnapracAranI niMdA karavI, virodha karavo, temAM patharA nAkhavA e jJAnAvaraNIya karmabaMdhananuM kAraNa che. samyakajJAnano pracAra thavAthI ja samAja ane rASTranA cAritryano vikAsa thaze. mArI to hArdika bhAvanA che ke samyakajJAnano pracAra AkhA vizvamAM phelAya. sthaLa H gauDIjIno upAzraya, pAyadhunI, muMbaI samaya : vi.saM. 2009, bhAdrapada vada 8 | namo nANasa. 1La Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritrya e ja dharma tamArI samakSa eka evI vyakti UbhI hoya ke jenI buddhizakti khUba sarasa hoya ane enA cittamAM ghaNA ucca siddhAMtono e vicAra karI zakto hoya tenA hRdayanI sthiti evI sArI che je samagra zarIramAM sArI rIte rudhirAbhisaraNa kare che, dhabake che ane enuM citta je jANakArI meLave che, temAMthI upAdeya vastu para te zraddhA ane daDha nizcaya paNa dharAve che, paraMtu te vyakti cAlI zakatI nathI. eka DagaluM bharavAnI enAmAM zakti nathI. e vyakti paga vagara jJAna ane zraddhAnA bhArane laIne besI rahe che. bIjAne bacAvavAmAM, patanazIla ke maraNazIla vyaktinI rakSA karavAmAM ane koI paNa vipattimAM paDelA prANInI rakSA karavA mATe tenA paga asamartha che. ethI ya vizeSa potAnA jIvanamAM koI dhArmika kriyA karavAmAM, kyAMya jaIne potAno jJAnapUrNa upadeza ApavAmAM paNa tenAM caraNa azakta che. AvI paristhitimAM te vyakti potAnA jIvanamAM pUrNa saphaLatA hAMsala karI zakatI nathI. enA samagra zarIrano bhAra be paga para Ave che. jo e paga enA samagra zarIrano bhAra upADavAmAM asamartha ratnatrayInAM ajavALAM 188 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya to te vyaktinuM hRdaya ane mAnasa paNa asvastha thaI jaze. pagamAM lakavo thaI javAthI zuM te vyakti potAnA hradaya ane magajane zAMta ane svastha rAkhI zake che ? kadApi nahIM. A rIte hRdayabaLa hoya, buddhibaLa hoya, paraMtu caraNabaLa na hoya, to te potAnA jIvanano pUrNa AdhyAtmika vikAsa nathI karI zakato. paMgunI jema te mokSarUpI phaLane joI zake che, jANI zake che, paraMtu sAdhanAnI DALI pakaDIne te phaLane toDIne AsvAdI zakato nathI. A kAraNe samyagdarzana ane samyakttAnanI sAthe samyakcAritryanI pUrepUrI jarUra darzAvavAmAM AvI che. A baMnenI sAthe samyakcAritrya na hoya to sAdhaka AdhyAtmika vikAsanA carama zikhara para pahoMcI zakato nathI. eka vyakti ahiMsAnuM svarUpa sArI rIte jANe che ane ahiMsA para tene pUrNa zraddhA ane vizvAsa paNa che ke ahiMsAthI ja kalyANa thaze, paraMtu te ahiMsAnuM AcaraNa karI zakato nathI, to te vyaktinuM jANavuM ane mAnavuM vyartha jaze. AthI tIrthaMkara bhagavAna mahAvIra svAmIe kahyuM - " evaM khu nANiNo sAraM jaM na hiMsaI kiMcaNa" "" koI paNa prANInI hiMsA na karavI e jJAnI hovAno sAra che.'' A kAraNe samyajJAna pachI sammAritrya darzAvyuM che. ekaluM samyajJAna manuSyane vikAsanA carama zikhara para pahoMcADI zakatuM nathI. mAtra darzana ane jJAnathI manuSya jyAM hoya tyAM ja saMkocAIne besI rahe che. sAdhanAmAM gati-pragati karI zakato nathI ane sAdhanAmAM gati-pragati karyA vagara sAdhyanA zikhara para kadIya pahoMcI zakAtuM nathI. samyakcAritrya sAdhanAmAM gati-pragati karavA mATe ajoDa sAdhana che. AthI kahyuM che H " aprakaTIkRtazaktiH zatkopi janastiri skriyAM labhate / nivasantrantardAruNi laGghayo vahinarna tu prajvalitaH // " game teTalo samartha ke zaktizALI kema na hoya, jo te potAnI zaktine pragaTa na kare to te tiraskAra pAme che. araNinI lAkaDImAM rahelI apragaTa agnine dareka vyakti oLaMgIne ke tenA para paga mUkIne cAlI jAya che, paraMtu saLagatI lAkaDI para koI paga mUkIne jaI zakatuM nathI. A ja prakAre jJAnadarzananI zakti ke vaicArika zakti pragaTa karavAmAM cAritrya e ja dharma 189 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ave nahIM athavA temAM parAkrama ke puruSArtha karAya nahIM, tyAM sudhI te paDI paDI kuMThita thaI jAya che. tenA prabhAvano koIne khyAla Avato nathI. zuddha ane vyApaka dharmanAM aMgone mAtra jANI levAthI athavA temanA para vizvAsa mUkavAthI kArya siddha nahIM thAya. samAja ane jagatanI dRSTie koI vyakti dhArmika ane vizvasanIya tyAre bane che, jyAre te dharmanAM tattvonuM samyapha prakAre AcaraNa karatI hoya. A daSTie ema kahI zakAya ke saccAritrya dharmane vyakta rUpamAM samAjanI sAme prastuta karavA mATe, dharmAcaraNa pratye lokazraddhA daDhamUla karavA kAje ane dharmane vyavahAramAM ANIne tenA pAlanamAM AvanArI muzkelIo, samasyAonuM nirAkaraNa karIne deDhatApUrvaka tenuM pAlana karavA mATe anivArya che. samyakyAritryane apanAvyA vagara dharma pAMgaLo banI rahe che. lokajIvanamAM ane svajIvanamAM dharma pragaTato nathI, eTale eka jainAcAryae kahyuM che - "vAritta hatu gho' | cAritra ja vAstavamAM dharma che." Ama to zAstramAM zratadharma ane cAritryadharma ema be bheda karIne cAritradharma uparAMta zAstro dvArA dharmanuM jJAna ane tenI paranI zraddhAne dharma kahyo che, paraMtu te dharmanuM avyakta rUpa che. dharmane jANavA ane mANavAthI ja mAtra dharma jIvanamAM vaNAI jato nathIhA, eTaluM jarUra banaze ke dharmanA jJAna ane darzanane lIdhe vyakti viparIta vAto ane adharmomAM ekAeka aTavAI jato nathI ane AtmajAgRti keLavIne cAle che. paraMtu Akhare dharmane jIvanamAM utAravA mATe kriyA ryA vinA te dharmapAlananuM suphaLa prApta karI zakto nathI. agnine oLakhavAthI athavA to A roTalI zeke che, bALe che, ThaMDI dUra kare che, evo vizvAsa rAkhavAthI kaMI te potAnuM kArya karI deto nathI arthAta te agni roTalI zekI Apato nathI, ThaMDI dUra karato nathI, ke bALato nathI. agnino sakriya upayoga karavAthI upayogakartA A prakAranuM phaLa agni pAsethI prApta karI zake che. A pramANe dharmanuM ke 10 ratnatrayanAM ajavALAM Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhanAnuM suphaLa paNa vyaktine tyAre ja prApta thAya, jyAre te dharmanuM AcaraNa kare, jIvananA pratyeka kSetramAM teno viniyoga kare. dharmanuM sabhyaprakArathI AcaraNa karavuM e ja samyakyAritrya che. A ja kAraNe dharmanA vyaktarUpanI apekSAthI cAritryane vAstavika dharma kahyo che. samyakyAritryane apanAvavAthI ja sAdhanAno prAraMbha che, kema ke zAstrIya siddhAMtanI dRSTie kevaLa samyagadarzanInuM ja cothuM guNasthAna che, paraMtu samyagudarzananI sAthe cAritryano prAraMbha paMcama guNasthAnathI thAya che. bhale paMcama guNasthAnamAM cAritrAcAritra hoya eTale ke cAritryanuM dhULarUpa - deza cAritrya hoya. Ano niSkarSa e che ke samyakdarzana ane samyagujJAnanA dhAraka karatAM samyagucAritrInuM guNasthAna UMcuM che eTale sAdhanAnI dRSTie paNa cAritrya apanAvavuM jarUrI che. sAdhanA karyA vinA koI paNa vyakti ucca guNasthAna para caDhI nathI zakatI. jeTalA paNa vItarAga ke kevalajJAnI puruSo thayA che, teo samakyAritryane apanAvIne sAdhanA karyA pachI ja thayA che. koI savAla kare ke bharata cakravartIe kAcanA mahelamAM UbhA UbhA koI sAdhanA karyA vinA kevI rIte kevaLajJAna prApta karyuM ? marUdevI mAtAe sAdhanA karyA vagara ja hAthI para beThAM beThAM ja kevI rIte kevaLajJAna ane mokSa prApta karyo? AnA uttaramAM eTaluM ja kahevAnuM ke AvAM udAharaNa to apavAdarUpa che. AvAM apavAdarUpa udAharaNone sarvasAmAnya rAjamArga banAvI zakAya nahIM. A baMne udAharaNomAM bhale vyavahAracAritranA bAhya aMgono svIkAra na hoya, paraMtu svarUparamaNarUpa nizcayacAritrya to baMnemAM anivAryarUpe che ja ane bharata cakravartIe to zrAvanA dvAdazatratarUpa dezacAritryano svIkAra karelo ja hato. A kAraNe sarvasAmAnya niyama tarIke spaSTapaNe ema kahI zakAya ke vItarAgatA ke kevaLajJAna-kevaLadarzananI prApti mATe pahelAM samyakyAritryane svIkAravuM jarUrI che. samyagudarzana ke samyagRjJAnamAM sAdhanA chupAyelI ane dabAyelI rahe che, te lokavizvasta nathI hotI, jyAre samakyAri apanAvavAthI sAdhanA abhivyakti ane lokavizvasta thAya AcaraNa vinAnuM jJAna zUnya sammacAritrya vinA ekaluM jJAna viMdhya che. e kazuM karI zakta cAritrya e ja dharma 191 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI. mAtra mananA lADu khAya che. ekaluM jJAna kriyA cAritrya) vinA bhArarUpa che. AthI kahevAyuM che, - - - durbhagAbharaNaprAyo jJAnaM bhAraH kriyAM vinA / / "kriyA (AcaraNa) vagaranuM kevaLa ekaluM jJAna evuM bhArUpa che, jema vidhavAne AbhUSaNa ke zRMgAra bhArarUpa lAge che." koI vyakti potAnA mArganuM jJAna meLavI le, paNa A mArgamAM gati (kriyA) karyA vinA icchita zahera sudhI pahoMcI javAno zekhacallIno mAtra vicAra karavAthI tamane zuM maLe? kazuM nahIM. e ja rIte cAritrya vagara kevaLa jJAna muktipurImAM pahoMcADI zakatuM nathI. AthI kahyuM paNa che. - kriyAvirahitaM hanta jJAnamAtramanarthakam / gati vinA pathajJo'pi nApnoti puramIpsitam // dilagIrI che ke, kriyA (AcaraNa) rahita koruM jJAna nirarthaka sAbita thAya che. koI paNa mArgano jANakAra vyakti gati karyA (cAlyA) vagara kevaLa manoratha karavAthI potAnA abhISTa nagaramAM pahoMcI zakto nathI." jo tamArA bhojanamAM viTAmina (poSakatattva) na hoya to e bhojana tamArA zarIrane puSTa karaze nahIM. e ja rIte tamArA jJAnarUpI bhojanamAM cAritryarUpI viTAmina nahIM hoya to, te jJAna. zarIrane puSTa karI zakaze nahIM ane te jJAnane pacAvI zakaze paNa nahIM, badhe te jJAnanuM ajIrNa thaze ane jJAnano ahaMkAra jAgatAM amane ATalAM zAstronuM jJAna che, amane AtmA ane padravyo ane navatattvonuM gUDha jJAna che. bhagavatIsUtra ane prajJApanAsUtranAM gUDha rahasyonuM jJAna hoya, cha darzanomAM adbhuta 1. padravya - cha dravya : dharma, adharma, AkAza, kALa, pudgala ane jIva e cha dravyo che. A cha dravyo anAdi (Adi vinAnA) ane anaMta (kheDA vinAnA) che. A lokano saghaLo vyavahAra A cha dravyo vaDe svayaMbhUpaNe cAle che. 2. navatattva - A pramANe che (1) jIvatattva (2) ajIvatattva (3) puNyatattva (4) pApatattva (5) Asravatattva (9) saMvaratattva (7) nirjarAtattva (2) baMdhatattva ane (9) mokSatattva. 3. cha darzana - (1) sAMkhya (2) bauddha (3) nyAya-vaizeSika (4) mImAMsaka (5) jaina darzana (6) cArvAka darzana 192 : ratnatrayInAM ajavALAM Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMDitya hoya athavA to padravyo ane navatattvonuM vistRta jJAna hoya, paraMtu tenI sAthe jIvanamAM te siddhAMtonuM AcaraNa nahIM hoya to zuM te zAna AtmAne puSTa karI zakaze kharuM? kadApi nahIM. are ! ghaNI vAra to evAM zAsazo ane tattvajJonuM jIvana sAva UMdhuM ja jovA maLe che. bhale koI vyakti "bhagavatIsUtra'nuM sUkSma vivecana karI zakatI hoya, samayasAranuM pAne-pAnuM kholIne tenI vyAkhyA karI zakatI hoya athavA moTA moTA zAstrArtha karI zaktI hoya, paraMtu ahiMsA, satya Adi dharmanAM aMgone jIvanamAM utAratI na hoya, asatya bolatI hoya, aprAmANiktA AcaratI hoya, hiMsA karatI hoya, to tenuM jJAna viTAmina rahita bhojana jevuM athavA UMdhA ghaDA para paDatA pANI jevuM gaNavuM. te ene zuM lAbha pahoMcADI zake che? vizeSAvazyaka bhASyamAM kahyuM che - "sabaha pi ahIyaM kiM kAhI caraNavippahINassa / adhasma baha palitA dIvasayasahassakoDI vi // " "AcaraNahIna puruSane DhagalAbaMdha zAstronuM jJAna paNa kazo lAbha pahoMcADI zakatuM nathI. zuM lAkho, karoDo saLagatA dIvA aMdhane jovAmAM sahAyaka thaI zake che ? kadApi nahIM." manusmRtimAM paNa kahyuM che - "vArInaM 1 punatti velA" "cAritryahIna vyakti, bhale game teTalA veda bhaNelI hoya, paNa veda tene pavitra karI zakatA nathI." keTalIka vyakti zAstronuM jJAna mAthe bAMdhIne pharatI hoya che, paraMtu temAM nirUpita dharmanuM AcaraNa karatI na hoya, to te mAtra zAstronA jJAnano bhAra kheMcanArI che. tene jJAnanuM koI phaLa ke sArI prApta thato nathI. zAstramAM kahyuM che, ___"jahA kharo caMdaNa bhAravAhI, bhArasta bhAgI na hu caMdaNassa / " "jevI rIte koI gardabhanI pITha para caMdanano bhAro lAdI devAmAM Ave, to zuM te e gardabha caMdanano upabhogano bhAgI bane che? nahIM, te to mAtra bhAravahana karavAno hakadAra che, caMdana ke caMdananI sugaMdha meLavavAno hakadAra nathI." e ja dharma, 193 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ helamAM moTI pola koI sonIne tame sonA-cAMdInA alaMkAra banAvavA Apo, to zuM e alaMkAro enA banI jAya che ? nA. e ja rIte koI darajIne kapaDAM sivaDAvavA Apo, to zuM e kapaDAM tenAM thaI jAya che ? nA. dhobIne kapaDAM dhovA Apo, to zuM e kapaDAM enAM thaI jAya che? nahIM. A rIte tamArI pAse adhyAtmavidyAnAM mahAna-ucca zAstra hoya athavA sita hoya, paraMtu tame enuM svajIvanamAM AcaraNa karo nahIM, tyAM sudhI e tamArA nahIM thAya. dharma ke siddhAMtone AcaraNathI AtmasAta karavAthI ja te dharma ke siddhAMta tamArA bane che. nahIM to, e dharmanA tattva ke siddhAMta kAM to graMthamAM ja paDyA rahe che, athavA to bATanI zobhA vadhAre che. A aMge eka rocaka darzata joIe - eka zeThane pratiSThAnI puSkaLa bhUkha hatI. teo pote UMDA jJAnI hoya, zArAza hoya tevo daMbha-DoLa karatA hatA. potAnI prazaMsA teo svayaM karatA hatA. eka vAra eka saMnyAsI emanA ghera AvyA. potAnI dhArmikatA dekhADavA zeTha emane potAnA khaMDamAM laI gayA. pustakothI sajAveluM suMdara kabATa darzAvatA bolyA, ' "juo mahArAja ! A jJAnezvarI gItA che, A zrImad bhAgavata che, A yogavAziSTha che, A vAlmIkirAmAyaNa che, A dasa upaniSada che. vaLI bIjA kabATamAM vedAMtanA aneka graMtha che tathA yogadarzana, bhASya vagere aneka graMtha che." A sAMbhaLIne niHspRha saMnyAsIe kahyuM, "zeTha ! A badhuM to tamArA kabATamAM che, tamArA jIvanamAM AmAMthI kayo graMtha che? tamArI pAse to cAno kapa paDyo che ane sAme Tebala para yuddhanAM dazyonI copaDI paDI ane eka bAju AjanAM akhabArono Dhagalo paDyo che. tamArI sAme dalAlonuM ToLuM UbhuM che. je tamane vAraMvAra uThADe che. tamArA aMtaramAM to kaSAyonI hoLI saLage che. temAM to koI yoga ke upaniSada dekhAtAM nathI." zeTha saMnyAsInI satya vANI sAMbhaLIne jhaMkhavAI gayA. emaNe uttara Apyo, "mahArAja ! bIjA zeThone tyAM to AvAM pustako paNa nathI, ratnatrayInAM ajavALAM 14 kika Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArA gharamAM che. kyAreka te aMtarjIvanamAM Avaze." saMnyAsIe kahyuM, "e jyAre tamArA jIvanamAM Avaze tyAre ja temAnuM jJAna ke siddhAMta tamArAM kahevAze." pelA zeThanI mAphaka Aje ghaNA loko zAnanI vAtonI moTI moTI carcA kare che. potAnI pAse aneka graMtho rAkhe che, paraMtu rojiMdA jIvanamAM DholamAM pola hoya che, AthI ja eka vidvAne kahyuM che - "zAstrANyAdhItyApi bhavanti mUrkhA, pastu kriyAvAnpuruSaH sa vidvAna / sucintitaM cauSadhamAturANAM na nAmamAtreNa karotyarogam // " "ghaNA loko zAstrone jANI le che, paraMtu jIvanamAM utAratA nathI. teo jJAnIonI dRSTimAM mUrNa che. je kriyAvAna (cAritryasaMpanna) puruSa che, te ja vidvAna ke jJAnI che. vAraMvAra auSadhinuM ciMtana karavAthI ke mAtra nAma levAthI te bImArane nIrogI nathI banAvatI, paraMtu tenuM sevana karavAthI ja te rogIone svastha banAve che." jIvanavyavahAramAM jJAna Ano artha e ke koI paNa zAstra ke graMthanuM jJAna prApta karavAmAtrathI te graMtha ke zAstra mANasane tAratuM nathI, paraMtu e jJAnane kriyAnvita karavAthI ja saphaLatA maLe che, anyathA e zAstrIya jJAna pAcana na thayelA bhojana jevuM che. eka vadhAre dRSTAMta joIe - eka vedAMtI paMDite advaitavAdanA siddhAMtono UMDo abhyAsa karyo hato. teo jyAM jAya tyAM potAnA jJAnanuM pradarzana karatA hatA, paraMtu e jJAna emanA jIvanamAM UtaryuM na hatuM. eka divasa pharatA pharatA te eka bhaktane tyAM jaI pahoMcyA. ThaMDInA divaso hatA. ghaNI kaDakaDatI ThaMDI paDatI hatI. 1. advaitavAda - jIva, jagata ane Izvara e traNa vicAraNIya tattvo che. Izvara e sarvANa che. ane jIva tathA jagatu e Izvare sarajelAM cetana ane jaDa tattvo che. Izvara eka tattva ane cetanava tathA jaDa jagata e IzvaranuM sarajeluM bIjuM tattva ema beya tattvono svIkAra te dvaitavAda ane Izvare sarajeluM tattva temanAthI juduM nathI kemake te badhuMya IzvaramAM lIna thaI jAya che. sanAtana tattva mAtra Izvara ja che evI mAnyatA te advaitavAda. cAritra e ja dharma 15 ka Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhakta pUchyuM, "paMDitajI, snAna karavA mATe pANI lAvuM? paMDitajIe hasatAM hasatAM kahyuM, "are ! tame loko eTaluM paNa samajatA nathI ke jyAM jJAnagaMgA vahetI hoya, tyAM snAna karavAnI zI jarUra ?" te bhakta koI kAcApocA guruno celo na hato. teNe e vedAMtInI parIkSA karavAnuM vicAryuM. teNe potAnI patnIne evuM bhojana banAvavA kahyuM ke jenAthI khUba tarasa lAge. e pachI paMDitajIne potAnA ghera lAvIne bhakta Agrahabhera bhojana karAvyuM. paMDitajIe paNa peTa bharIne bhojana karyuM. bhojana karyA bAda bAjunA khaMDamAM temanA mATe pathArI taiyAra rAkhI hatI, tyAM jaIne ArAma karavA lAgyA. paMDitajIne gADha nidrA AvI, tyAre bhakta dhIrethI bahArathI bAraNAMno nakuco baMdha karI dIdho. paMDitajI UDyA tyAre temane khUba tarasa lAgI hatI. temaNe AjubAju pANI na dekhAtAM bhaktane bUma mArI, "bhAI, mane khUba tarasa lAgI che. jaladI pANI Apa." paMDitajInI A vAta sAMbhaLIne bhakta kahyuM, "paMDitajI, jJAnagaMgA vahI rahI che temAMthI loTo bharIne pI lo." vedAMtI to gabharAIne cUpa thaI gayA. te jhaMkhavAI gayA ane vicAryuM, "A to mane mAthAno maLyo che." Akhare potAnI bhUla kabUla karIne bhakta pAse pANI maMgAvIne pIdhuM ane tarasa chipAvI. AvI rIte ghaNA lokonI jIbha para zAstronAM vacano ramyA kare che, paraMtu temanI e dArzanikatA ke jJAnavAditA vAtomAM ja rahe che, jIvanamAM to mAtra eka biMdu jeTalI ja hoya che. AcaraNa vagara e siddhAMtonI kiMmata eka koDI jeTalIya nathI hotI. Aje ghaNA loko moTAM moTAM bhASaNa Ape che, paraMtu taddanusAra AcaraNa nathI hotuM athavA tenAthI UMdhuM ja hoya che. AvA lokonAM bhASaNanI chApa avaLI paDe che. caritravAna vyaktinAM ja bhASaNanI chApa paDe che, caritrahInanI nahIM. e bhUlIe nahIM ke dareka jagyAe vyaktinA cAritryanI chApa paDe che, dhana ke anya koI vastunI nahIM. eka vAra vaDodarAmAM mahArAjA sayAjIrAva gAyakavADanI adhyakSatAmAM tnatrayInAM ajavALAM. 196 Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiMsA para vyAkhyAnamALAnuM Ayojana thayuM hatuM. eka yuvake ahiMsA para eTalA jussApUrvaka bhASaNa ApyuM ke badhA loko DolavA lAgyA. enI vaktRtvakalA joIne daMga rahI gayA. paraMtu bhASaNa ApatAM ApatAM parasevo lUchavA mATe eNe khissAmAMthI rUmAla kADhyo ke enI sAthe ja eka IMDuM khissAmAMthI bahAra AvyuM ane nIce paDIne phUTI gayuM. IMDuM joIne zrotAomAM khaLabhaLATa macI gayo. teo meNAM mAravA lAgyA, 'ahiMsA para bhASaNa ApanAranA AcaraNamAM hiMsA ! kevo kaLiyuga AvI gayo che ! bhASaNa to jussAdAra che, paraMtu AcaraNa to sAva UlaTuM UMdhuM che !'' Akhare lokoe tene besADI dIdho ane e zaramAIne cAlyo gayo. g - maNabhara bhASaNa, kaNabhara AcaraNa cAritryahIna mAnavIonAM bhASaNa jussAdAra hoI zake, zrotAonuM kSaNika manoraMjana karI zake ke temane joma caDhAvI zake, paraMtu AcaraNa UMdhuM hovAthI badho ja prabhAva ogaLI jaze. zrotAonA mana para avaLI chApa paDyA vagara raheze nahIM ! AthI mahatmA gAMdhIjI vAraMvAra kahetA hatA - ''TanabaMdha bhASaNa karatAM kaNabhara AcaraNanuM mUlya vadhAre che.'' koI makAnano pAyo ghaNo UMDo ane majabUta hoya, tenI dIvAlo pahoLI ane sudRDha hoya, enA para raMga-rogAna karavAmAM AvyuM hoya, yogya jagyAe bArI ane venTileTara vagere paNa hoya, paraMtu uparanI chata na hoya to e makAna rahevA mATe yogya banaze nahIM. jema chata vagara AkhuM makAna nakAmuM che, tevI ja rIte cAritryarUpI chata vagara darzanano pAyo ane jJAnanI dIvAlo nirUpayogI che. jyAre jIvanarUpI makAnamAM cAritryarUpI chata banaze, tyAre ja e jIvanarUpI makAna upayogI, vizvAsapAtra ane bIjAnA hRdayamAM sthAna meLavavA yogya banaze. Ama samyakcAritrya vagara manuSya svajIvanano pUrNa vikAsa sAdhI zake nahIM. sarvottama saMpatti je samAja ke rASTramAM cAritryanI bolabAlA hoya che, tyAM ja lakSmI nivAsa kare che, tyAM ja sukhanI vRddhi thAya che, tyAM ja suMdara vyavasthA cAritrya e ja dharma 190 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaLavAI rahe che ane satayuga paNa tyAM ja pravarte che, AthI bhAratIya manISIoe dhana ane sattAne badale cAritryane adhika mahattva ane ucca sthAna ApyuM. dhana ane sattAnI ciMtA karavAne badale cAritryanI rakSAnI haMmezAM khevanA karavAmAM AvI che. bhAratIya janajIvanamAM lakSmI ke sattA gauNa hatI. ahIMnA rAjA-mahArAjA, sATa ke moTAmAM moTA zreSThI paNa caritravAnanAM caraNomAM natamastaka thatA hatA. cAritryavAnanI preraNA ke Adeza anusAra cAlatA hatA. ahIMnA samAja saMskartAoe haMmezAM e ja cetavaNI ApI che - kRtaM yatnena saMrakSet, vittamAyAti yAti ca / akSINo ktitaH kSINo, vRttatastu hato hRtaH // "AcAracAritryanI rakSA prayatnapUrvaka karo. dhana to Ave ane cAlyuM jAya, dhanathI kSINa thavA chatAM paNa jo caritra surakSita hoya to te aluNa che, paraMtu cAritryathI naSTa thayelI vyaktine naSTa thaI gayelI ja jANa jo." teo mAnatA hatA ke rASTra ane samAjanuM cAritrya unnata raheze to sarvaprakAre unnati thaI zakaze. tethI prAcInakALanAM gurukuLomAM vidyArthIne snAtaka thaIne vidAya ApatI vakhate AcArya kahetA hatA - yAnyasmAkaM sucaritAni tAnyeva tvayopAzyAni, netarANi / "amArAM je sucaritra (samyapha cAritra) che, tenI tame tamArA jIvanamAM sadAya ArAdhanA karatA rahejo, bIjAM(kharAba AcaraNa)nI nahIM." Aje saMpatti ane sattAnA lobhamAM paDIne manuSya potAnA cAritryane tilAMjali ApI de che, jyAre agAunA jamAnAmAM cAritryane ja sarvAdhika mahattva ApavAmAM AvatuM hatuM. pAzcAtya sabhyatAno prabhAva Aje jhaDapathI bhAratIya samAja para chavAto jAya che ane tene pariNAme lakSmI ane sattAnI sAme cAritryanI koI kiMmata samajavAmAM AvatI nathI. keTalAka loko kahe che - amuka vyaktie apAra saMpatti ekaThI karI che athavA amuka varge ghaNA paisA meLavyA che. lokonAM sukhasAdhanomAM vRddhi thaI che, paraMtu tenAthI mane saheja paNa prasannatA thatI nathI. mane to samAja ke rASTranI cAritrasaMpattimAM vRddhi thatI joIne ja AnaMda thAya 198 ratnatrayInAM ajavALAM Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, kAraNa ke arthavRddhi e kaMI mahattvanI bAbata nathI. manuSya anIti, anyAya, corIcapATI, aprAmANikatA, vezyAvRtti Adi aneka malina sAdhano dvArA dhana kamAya che, paraMtu te dhana sukhavardhaka hoya che ke duHkhavardhaka? aprAmANikatAthI kamAyeluM dhana manuSyanI manovRtti dUSita kare che ne cAritryabhraSTa karI de che. mAre e ja kahevuM che ke dhana kamAvAnI ke gumAvavAnI ciMtA na karo, paraMtu jo rASTra ane samAjanuM cAritrya khaMDita thatuM hoya to tenI ciMtA karo. A aMgrejI suvarNasUtra yAda rAkho - If Wealth is lost, nothing is lost. If Health is lost, something is lost. If Character is lost, everything is lost. jo dhana gumAvazo to kaMI ja nahIM gumAvo, jo svAdhya gumAvazo to kaMIka gumAvazo, paraMtu jo cAritrya gumAvazo, to sarvasva gumAvazo." kAraNa ke riddhi-siddhi ke gauravavRddhino badho ja AdhAra cAritrya para che. sudarzana zeThe bhaya ane pralobhanomAM phasAI javAne badale potAnA cAritryane surakSita rAkhyuM hatuM. kAraNa ke cAritryane ja te jIvananuM amUlya dhana samajatA hatA. nami rAjarSinI parIkSA levA mATe indra brAhmaNanuM svarUpa laIne Ave che. rAjarSi dIkSA levAnI taiyArImAM ja hatA, tyAre ja Indrae temane rAjasattA, saMpatti vagere judAM judAM aneka pralobhano ApyAM. aneka sUktio dvArA temane caritrathI vicalita karavA prayatna karyo, paraMtu te saheje vicalita thayA nahIM. bhAratIya paraMparAnuM gaurava jApAna vagere dezomAM aneka jAsUsastrIo zatrupakSanI gupta vAto jANIne potAnA rASTranI sevAbhaktinI dRSTie cAritryathI bhraSTa thaI jatI hatI, eTale ke zatrupakSanA adhikArIone potAnI mohajALamAM phasAvIne temanI sAthe zIlabhraSTa thaIne temanI gupta vAto kaDhAvatI hatI, paraMtu bhArate A prakAranI sadAcAra bhraSTatAne kadI apanAvI nathI ane kyAreya AvA cAritrya patanano svIkAra karyo nathI. cAtri e ja dharma kAkA 199 199 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratIya prajA cAritryamAM keTalI sudRDha hatI, tenuM eka udAharaNa joIe - zahenazAha sikaMdare bhArata para AkramaNa karyuM te samayanI vAta che. eka divasa rAjA porasanI sAthe zahenazAha sikaMdara rAjasabhAmAM beTho hato, tyAre be prajAjano porasa pAse nyAya mAgavA AvyA. vAta evI hatI ke eka vyaktie bIjI vyaktine jamIna vecI hatI. jamIna kharIdanArane te jamIna para haLa calAvatI vakhate sonAno eka caru maLyo, tethI te sonAnA carune laIne jamInanA agAunA mAlika pAse Avyo ane kahyuM ke, 'lo bhAI, tamArI jamInamAMthI A sonAno caru nIkaLyo che. eTale tamane ApavA Avyo chuM.'' mULa mAlike kahyuM, "A c huM kevI rIte laI zakuM ? meM to tamane jamIna vecI dIdhI che, tethI te pachI emAMthI je kaMI nIkaLe te tamAruM ja gaNAya.'' basa, A sonAnA canI bAbatamAM baMne vacce lAMbI garamAgarama carcA thaI ane jyAre baMnemAMthI koI te cane rAkhavA taiyAra na thayA, tyAre teo rAjA pAse Ano pheMsalo mAgavA AvyA. baMnenI vAta sAMbhaLIne rAjAe vartamAna mAlikane kahyuM, "teM A jamIna kharIdI lIdhI che tethI have temAMthI je kaMI nIkaLe te tAruM ja mAnavAmAM Avaze, to pachI tuM A caru kema nathI rAkhato ?'' eNe javAba Apyo, meM jamIna jarUra kharIdI che, paraMtu jamInanI aMdara rahelI vastuono huM kevI rIte mAlika hoI zakuM ?'' rAjA porase e jamInanA agAunA mAlikane pUchyuM, "jyAre A (kheDUta) tane caru ApavA Avyo che to pachI tane e rAkhavAmAM zuM vAMdho che ?'' teNe javAba Apyo, 'meM jamIna vecI dIdhI che, te pachI emAMthI je kaMI paNa nIkaLe e kharIdanAranuM gaNAya. ethI huM caru kevI rIte rAkhI zakuM ?'' zahenazAha sikaMdara to A baMnenI dalIlo sAMbhaLIne AzcaryamAM DUbI gayo. rAjAe baMneno nyAya toLatAM kahyuM, ''tamArA baMnenAM koI saMtAna che ?'' ratnatrayInAM ajavALAM 200 Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eke kahyuM, "mAre eka putra che." bIjAe kahyuM, "mAre eka putrI che." rAjAe kahyuM, "tyAre ema karo baMnenAM lagna karAvIne A dhana baMnene dahejamAM Apo." A nyAyathI baMne prasanna ane saMtuSTa thayA. A nirNaya sAMbhaLIne sikaMdare kahyuM, "tamAro nyAya to vicitra che. amAre tyAM koInI jamInamAMthI Ama cara nIkaLe, to koIne khabara paNa na paDe te rIte e dhanane gharamAM chupAvI rAkhe. rAjAne khabara paDI jAya to e rAjAnI milakta gaNAya ane te rAjAne soMpI devI paDe, mATe rAjAthI to khAsa chupAve." AvuM hatuM bhAratanuM cAritryadhana. A dezanA loko saMpatti karatAM paNa vizeSa cAritryanI rakSA para dhyAna ApatA hatA. paraMtu Aje ? Aje to saMpatti AgaLa cAritrya saMkocAIne bAjumAM besI gayuM che. dharmagraMtha kahe che mArA prayano dharma " AcAra-dharmanuM AcaraNa karavuM e prathamadharma che." cAritryabaLano prabhAva rAvaNa atyaMta parAkramI ane dhanADhya rAjA hato, paraMtu ene ApaNe pUjanIya mAnatA nathI. zrIrAmanI pAse sattA ane saMpatti thoDI hovA chatAM paNa te pUjanIya manAyA. lokahRdayamAM rAme sthAna meLavyuM, rAvaNe nahIM. AnuM kAraNa zuM? AnuM kAraNa rAmanuM caritrya che. rAvaNe cAritryane gauNa mAnyuM ane rAme mukhya gayuM. cAritryane gauNa samajanAra ke tenI upekSA karanArane bhAratavarSe kyAreya sanmAna ApyuM nathI. zrIrAmane sAMpaDelA sanmAnanuM kAraNa temanuM unnata cAritrya hatuM. bhAratamAM ane videzomAM vidvattAnI daSTie mahAtmA gAMdhI karatAM caDhiyAtA ghaNA vidvAno hatA, paraMtu teo gAMdhIjI sAme namatA hatA. enuM kAraNa gAMdhIjInI cAritrya saMpatti ja hatI. gAMdhIjI pAse sattA ke saMpatti na hatAM, paraMtu temanI cAritryasaMpatti AgaLa moTA moTA sattAdhArI dhanika ke vidvAna natamastaka thatA hatA. cAritrya e ja dharma 201 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNe tyAM sajjanatAnI kasoTI kapaDAM ke ghareNAMthI thatI nahotI, paNa vyaktinA cAritryathI thatI hatI. gAMdhIjI to eka sAduM khAdInuM kapaDuM ja lapeTatA hatA, tema chatAMya temanI ghaNI pratiSThA hatI ane temane mahAtmA kahevAmAM AvatA hatA, te temanA cAritryabaLanA kAraNe bhagavAM vastra, mAthA para pAghaDI ane hAthamAM daMDo laIne svAmI vivekAnaMda zikAgo (amerikA)nA mArga parathI pasAra thaI rahyA hatA, tyAre temanI bhAratIya saMnyAsInI vezabhUSA joIne amerikanone kutUhalano pAra na rahyo. temanI pAchaLa cAlatI eka strIe tenA patine kahyuM, "juo to kharA, kevI vicitra ane asabhya vezabhUSA che, A mahAzayanI !" svAmI vivekAnaMdanA kAne A zabdo paDyA tyAre teo hasyA ane UbhA rahIne e strIne kahyuM, bahena ! mArAM kapaDAM joIne Azcarya na pAmo. tamArA dezamAM mANasanI sajjanatA ane uccatAnI parIkSA kapaDAM parathI karavAmAM Ave che, paraMtu huM je dezamAMthI Avyo chuM, tyAM (bhAratamAM) manuSyanI sajjanatA ane uccatAnI parIkSA tenA cAritryathI karavAmAM Ave che. baMne vacceno A ja taphAvata che." pelI strI ane teno pati A sAMbhaLIne stabdha thaI gayAM. kharekhara cAritrya ja bhAratano AtmA che. cepI roga jevo cAritryahIna koI kSaya (TI.bI) athavA kensara jevA bhayAnaka rogathI gherAyelo hoya, to tame tenAthI bacavAno prayatna karazo, kAraNa ke e saMkrAmaka roga tamane lAgI na jAya ! cAritryahIna mAnavI cepI roganA dardI jevo che. malina cAritryane kAraNe te pote to patana pAme che, kiMtu sAthosAtha tenA saMparkamAM je koI Ave tenuM paNa patana thavA lAge che. koI mANasa zarAbI, gaMjerI ke bhAMga pinArAnA saMparkamAM vadhAre samaya rahe, to tene te darbasanono cepa lAgI jAya che. pariNAme cAritryavAna banavA ApaNe 202 ratnatrayInAM ajavALAM Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ be kAma karavAM paDe - (1) cAritryavAna lokonA saMgamAM rahevuM (2) potAnA jIvanamAM saMpatti ane sattAne Thokara mArIne paNa cAritryane sthAna ApavuM. cAritryanI dareka rIte rakSA karavI, e ja deza ane samAjanI sauthI moTI sevA gaNAya. amerikAmAM gulAmInI prathA pracalita hatI, te samaye abrAhama liMkana ane kepTana jhona brAune A amAnavIya prathAne dUra karavA mATe athAga prayatno karyA. kepTana jahona brAune dezanuM cAritrya UMcuM lAvavA mATe eka saMghanI sthApanA karI ane potAnA dezavAsIone kahyuM, "huM A saMghamAM kaoNlerA, laya ane pleganA rogIone AnaMdapUrvaka sthAna ApIza, paraMtu cAritryahIna mAnavane nahIM. te saDelI mAchalI jevA che, je AkhA saMgharUpI taLAvane malina karI nAkhe che, tethI mArA saMghamAM cAritryabhaTTane koI paNa prakAranuM sthAna ApavAmAM Avaze nahIM." ApaNA dezamAM cAritryanA utthAna mATe AvA saMgho bane, to deza ane samAja ghaNI jhaDapathI ugati pAmI zake. cAritryane kAraNe sAdhana-saMpannatA manuSyajanma, uttama kuLa, savAMgasaMpUrNa zarIra, dharmanI prApti, sAdhu-satsaMga tathA vidyA, dhana vagere vikAsanAM uttamottama sAdhana ke avasara prApta thayA che, te kyA kAraNe prApta thayA che? zAstra kahe che ke A badhuM to pUrvajanmamAM karelA dharmAcaraNa(cAritryapAlana)nuM ja phaLa che. samyagucAritryanuM pAlana karIne ja tame AvI suMdara sAdhanasAmagrI prApta karI zakyA cho, paraMtu A kamANI to AgalA janmonI che. jo tame A kamANIne A janmamAM ema ne ema veDaphI nAkhazo vyartha kAryomAM, ezaArAmamAM athavA saMpatti ane sattAnI AMdhaLI doDamAM ja kharcI nAkhazo, to pachI AgalA janmamAM ke A janmanA aMtima bhAgamAM tame sAdhanahIna thaIne duHkhI thazo. AthI atyArathI sAvadhAna thaIne cAritrya(dharmAcaraNa)dhanane ekatrita karavAmAM jIvana vyatIta karavuM joIe. Ama nahIM karo to pAchaLathI pastAvuM paDaze. hAthamAMthI bAjI sarakI gayA pachI pharIthI taka nahIM sAMpaDe. pariNAme cAritryadhananuM upArjana karavA mATe dareka paristhitimAM taiyAra raho. - cAritrya e ja dharma 203 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tame vyApArI ho, DaoNkTara ho, vakIla ho, enjiniyara ho, kArakhAnAnA mAlika ho athavA koI game te vyavasAya karatA ho, teno koI vAMdho nathI. dareka dhaMdhAmAM cAritryadhanane surakSita rAkhI zakAya che. ghaNA loko ema raTyA kare che ke amArI pAse dhana nathI. jyAM garIbImAM khAvAnAM ja sAMsAM paDe che tyAM cAritryane surakSita kevI rIte rAkhIe ? "vumukSata na pratimati vivit' A kahevata anusAra bhUkhyA peTe cAritryanI surakSA duSkara che, paraMtu A temano bhrama che. manuSya IcchavA chatAMya dhanavAna banI zakto nathI ane icchavA chatAM vidyAvAna paNa banI zakato nathI, e mAnI zakAya, paraMtu garIbamAM garIba ke abhaNa mANasa paNa cAritryavAna banI zake che. cAritryasaMpannatA mATe to potAnI buddhine samyagujJAnathI suzikSita karavAnI ane samyagudRSTithI vastusvarUpa samajIne hRdayane samajAvavAnI jarUra che. jo A baMne kAma tame samajI lo, to pachI tame game teTalA garIba ke abhaNa kema na ho, tame cAritrya para TakI rahezo. prAcIna samayamAM romamAM kuriasa nAmano eka netA thaI gayo. enAthI romanA zatruo DaratA hatA. eNe dhAryuM hota, to e rAjA paNa banI zakyo hota, paraMtu te atyaMta sAdAIthI jIvana vyatIta karato hato. semAITa jAtinA loko romanA zatru hatA. teoe kUriasane potAnA pakSamAM sAmela thavA mATe pralobhana ApavA dUta mokalyA, kAraNa ke kuriasa je pakSamAM hoya, tenI jIta nizcita hatI. semAITanA dUta kUriasa pAse pahoMcyA, tyAre te cUlA para khAvAnuM rAMdhI rahyo hato. dUtoe tene sonAnI thelI batAvIne kahyuM, "kuriasa, tuM samAITa lokonA pakSamAM AvI jA ane romanI viruddha yuddha kara to A badhuM sonuM tAruM thaI jaze." kuriase hasIne uttara Apyo, "huM gAjara rAMdhI rahyo chuM ane je mANasa gAjarathI gujarAna karI zake che, tene tamArA sonAnI AvazyakatA nathI." semAITanA dUta jhaMkhavANuM moTuM laIne pAchA cAlyA gayA. A che garIbImAM paNa cAritryanI daDhatA. 204 ratnatrayInAM ajavALAM che ja . Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nyUyorkanA prasiddha akhabAra "nyUyorka TAImsa'nA saMpAdaka jyorja jahonsane keTalAka dhanADhyoe kahyuM, "jo tame amArI kharAbIonI bAbatamAM kazuM na lakho, tamArA patramAM na chApo ane cUpa raho to ame tamane tetrIsa lAkha rUpiyA ApIzuM." paraMtu e cAritryavIre A niMdyakarmanA prastAvane Thokara mArIne potAnI cAritryadeDhatAno namUno Apyo. samyaphacAritryano artha have prazna e thAya che ke samyakSyAritrya zuM che? kharekhara to dharmanAM ahiMsA, satya Adi jeTalAM aMga che, te badhAMnuM ane je dharmasAdhanA mATe je hitakara kriyAo che, te badhAnuM AcaraNa samyagudarzana-zAnapUrvaka karavuM e ja samyakSyAritrya che. je AcaraNathI sArvatrika, sarvakAlika ane sarvanuM hita thAya, te samyakyAritrya. eka AcAryae A ja AzayathI caritranuM lakSaNa kahyuM che - "asuhAdo viNivittI suhe pavittI ca jANa cAritaM" "jemAM azubha (ahitakara pravRtti)thI nivRtti thAya ane zubha-pravRtti thAya, tene cAritrya samajo." Ama to saMskRta bhASA anusAra cAritryano artha thAya che - "je ATha karmone care, bhakSaNa kare athavA AtmAmAM vicare." hai eTale "saMcaya" ane rIta eTale khAlI karavuM. jemAM karmono saMcaya khAlI thAya tene cAritra kahe che. samyaphacAritrya ane mithyAcAritrya sammacAritryamAM samyagudarzana ane samyagujJAna sAthe sAthe rahe che, jyAre mithyAcAritramAM A baMne sAthe rahetA nathI. vyakti vicAryA vinA, dUragAmI dRSTithI joyA vinA aMdhAdhUMdha pravRtti karato hoya ane avivekapUrvaka pravRtti karato hoya, tyAM mithyAcAritrya che. bhale pachI A mithyAcAritryamAM vadhAre kaSTa sahana karavuM paDatuM hoya, mithyAcAritrya duzcAritrya ke durAcAra nathI. mithyAcAritrya ane duzcAritrya vacce ghaNuM aMtara che. keTalAka sAdhaka rastA para cAle che, to emanA paganI gatimAM bhUkampI preraNA thAya che. keTalAka loko rasto jANyA vagara rastA para cAritrya e ja dharma che 205 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Dagamaga cAle che. pahelo cAlanAro sakhyAritrya dharAve che, bIjo mithyAcAritrya dharAve che. samakyAritrya sAdhakamAM tyAre ja Ave che jyAre soLa - kaSAya, navanokaSAya - A pacIsa kaSAyono kSaya, upazama ke kSayopazama thAya. Ano artha e che ke samyaphacAritrya AvavAthI sAdhakanuM guNasthAna vadhe che ane mithyAcAritrya pahelAthI zarU karIne cothA guNasthAna sudhI ja rahe che. sakhyAritryanA mukhyatve be bheda che - (1) sarvacAritrya (2) dezacAritrya. sarvacAritra sAdhu-sAdhvIo mATe che ane dezacAritrya gRhastho mATe che. A baMnenAM pAMca mULa aMga che. (1) ahiMsA (2) satya (3) asteya (4) brahmacarya ane (5) aparigraha. sAdhuo mATe je pAMca aMga che te "mahAvrata kahevAya che ane gRhastho mATe je pAMca aMga che te "aNuvrata' kahevAya che. temanA bIjA paNa upAMga vagere che. samyakjhAritryanI maheka tamArA jIvanamAM AvI jaze to te tamArA parivAra, samAja ane rASTra sarvane sugaMdhita karI deze. jarUra che ane bhAvanApUrvaka apanAvavAnI. sthaLa : gauDIjIno upAzraya, pAyadhunI, muMbaI samaya : vi. saM. 2006, bhAdrapada vada 6 206 206 ratnatrayInAM ajavALa | ratnatrayInAM ajavALAM Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmakaLAmaya jIvana khANamAMthI paththara nIkaLe che, tyAre te beDoLa, kharabacaDo ane aNagamatA AkArano hoya che. AvA paththarano khAsa koI upayoga hoto nathI, paraMtu e paththara zilpInA hAthamAM Ave che, tyAre te potAnI chINI ane hathoDIthI ene ghaDIne potAnI kaLAmayatA dvArA tene suMdara ane nayanaramya banAvI de che. eka sAmAnya paththara kalAkAranA hAthamAM AvIne bahumUlya banI jAya che. mAnavajIvananI paNa A ja sthiti che. mAnavajIvana paNa zarUAtamAM paththaranI jema beDoLa, kadarUpuM, asaMskRta ane viSaya-kaSAyothI viSama baneluM hoya che. jIvanano kaLAkAra potAnI dharmakALAthI te viSama, aNaghaDa ane beDoLa jIvanarUpI paththarane ghATIlo, suMdara, susaMskRta ane kaLAmaya banAve che. moTA bhAganA mAnavIo dharmakaLAthI anabhijJa, brAnta tathA dharmakaLA zIkhavAmAM pramAdI ane upekSA sevanArA hoya che. dharmane jIvanamAM apanAvavAmAM teo zarama anubhave che. dharmanI mazkarI kare che, tene DhoMga ane daMbha mAne che. AvA lokone bodha ApavA mATe mahAna dharmakaLAdhara bhagavAna mahAvIra kahe che - _____ asaMkhayaM jIviyaM mA pamAyae / jarovaNIyassa hu nAsthi tANaM // 1 3 ka dharmakaLAmaya jIvana, jabao. Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'tAruM jIvana asaMskRta che, dharmakaLAthI saMskArI baneluM nathI, eTale pramAda na kara. jyAre vRddhAvasthA Avaze tyAre AvI asaMskRta vyaktinI rakSA karanAra koI nahIM hoya.'' saMskArI vyakti dharmakaLAno abhyAsI hovAthI vRddhAvasthAne sukhamaya banAvI leze. mRtyu paNa ene sukhakara pratIta thaze. dharmakalA : sarvottama kalA tame kadAca dhana-upArjananI kaLAmAM hoziyAra hazo. keTalIka vyaktio laDavA-jhaghaDavAnI kaLAmAM pAvaradhI hoya che. keTalAka jiMdagIne mojazokhanI bAbata samajIne tene eza-AAmathI, svAdiSTa ane caTAkedAra vAnagIo ArogIne temaja nazAnuM sevana karIne pramAdI jIvana sarjavAnI kaLAmAM kAbela hoya che. viSayo ane kaSAyonI ghoDadoDamAM teo vijaya meLavavAmAM kAbela hoya che, to keTalAka dhUtavAmAM, dagAbAjI karavAmAM ke corI ane lUMTaphATanI kLAmAM nipuNa hoya che. tame kahezo ke A badhI kalAo gaNAya nahIM. A to LAnA nAme kaLAne badanAma karanArI bAbata gaNAya. kaLAnI bhrAntine kaLA samajavI bhUla che. A badhI bhautika kLAo paNa kLA nathI. prAcIna samayamAM zilpakaLA, kRSikaLA, lekhanakaLA vagere boMtera kaLAo bhautika kaLAomAM gaNavAmAM AvatI hatI, paraMtu AMtarika kaLA ke AdhyAtmika kaLA to kaMIka sAva judI ja bAbata che, ane e ja jIvana-nirmANa karavAnI vAstavika kaLA che. uparyukta bhautika kaLAo manuSyamAM hoya, paraMtu jIvana nirmANa karavA mATenI ane jIvanane saMskRta banAvavA mATenI dharmakalA na hoya to AkhuM jIvana vyartha gayuM kahevAya. dharmagraMtho kahe che - "sA thI dhammanA niveDuM / ' 'samasta kaLAomAM dharmaLA vijayI che.'' Ano artha e ke dharmaLAnA abhAvamAM sarva kaLAo niSprANa che. samagra mAnavasamAjamAM mukhyatve be prakAranA janasamAja jovA maLaze. prathama vargamAM vijJAnanI pracura pragati che. jIvananA pratyeka sukhanAM sAdhana vaijJAnika kaLAthI prApta karI zakAya che. rela, moTara, vimAna, tAra, Teliphona, Telivijhana, reDiyo, Adhunika calacitra, sauMdaryaprasAdhananAM vividha sAdhana, ratnatrayInAM ajavALAM 208 Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAM sudhI ke bhojana banAvavAnuM, khAvAnuM ane dareka kAma karanAro yaMtra-mAnava temaja yAMtrika sAdhana vijJAnanI kaLAthI upalabdha che. bhautika sukhamAM koI ochapa nathI, paraMtu AvA vargamAM AdhyAtmiktA ke dharmanuM nAmonizAna hotuM nathI. badhA potapotAnA svArthamAM racyA-pacyA rahe che, tyAM sudhI ke mAtA-pitA ane saMtAnonA saMbaMdho ane vyavahAra paNa svArthI banI gayA che. AnI sAthe dhRNA, dveSa, vera-virodha, kalaha, zoSaNa, daMbha, dekhADo, khoTI prasiddhi lUMTa ane hatyAnI kaLAnI bolabolA che. jIvanamAM durbasanonI jALa bichAvelI che. indriyono atyAdhika durupayoga ane viSayAsaktine kAraNe bImArI, becenI ane mAnasika azAMti che. bIjA varganA janasamUha pAse ATalAM vaijJAnika sAdhano upalabdha nathI, joke jamAnAnI havA AvA vargane paNa lAgI che, paraMtu e varga pAse prAcIna bhautika kaLAonI sAthe dharmamaya jIvana jIvavAnI kaLA paNa che. ahIM IrSA, dveSa, ahaMkAra ane svArthodhatA jevA durguNo zodhyA jaDatA nathI. A prakArano janasamAja sukhaduHkhamAM parasparane sahAyarUpa banavA, jIvanamAM anyane kAje tyAga karavA, sahayoga ApavA ke sahAnubhUti pragaTa karavAmAM tathA indriyonA viSayo (AhAra, ezaArAma vagere) para saMyama rAkhavAnI dharmakaLAmAM Avo varga sakriya hoya che. teo zAMtipUrvaka saMtoSathI jIvana vyatIta kare che. alpa sAmagrIthI potAnuM jIvana sukhada banAvavAnI temanAmAM AvaData che. tamane pUchavAmAM Ave ke tame samAjanA A be prakAranA vargamAMthI kyA vargamAM rahevAnuM pasaMda karazo ? tame vijJAnakaLAmAM ane sAthe durNanI saMpAdanakaLAmAM pAraMgata samAjamAM rahevA icchazo ke alpasAdhanothI saMtoSa ane zAMtipUrNa jIvana vyatIta karanAra ane saMyamamaya dharmakaLAmAM sArI rIte nipuNa samAjamAM rahevA icchazo ? prathama prakAranA samAjamAM sukhanAM atizaya sAdhano upalabdha hovA chatAM dharmakathAnA abhAvane kAraNe tyAM sukhano AbhAsa ke kSaNika sukha che, jyAre bIjA prakAranA samAjamAM sukhanAM sAdhano alpa hovA chatAM paNa alpasAdhanothI saMyama ane svArtha-tyAgapUrNa jIvana vyatIta karavAnI dharmakaLA hovAthI sarvane sAcuM ane svAdhIna sukha prApta thAya che. AnuM tAraNa e che ke bIjI kaLAo- pote sukhadAyaka nathI, jyAre dharmakaLA dharmakaLAmaya jIvana 209 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjI kaLAonA abhAvamAM paNa sukhadAyaka che. sAdhujIvananI mastI keTalAka loko ema kahyA kare che ke dharmakaLAmaya jIvana to nIrasa heya che. emAM koI AnaMdapramoda ke koI manoraMjana nathI. hasIkhuzIbharyA jIvanane badale zuSka ane nIrasa jIvana che. paraMtu AvI mAnyatA dharmakaLAne yathArtha rIte samajI nahIM zakavAnuM pariNAma che. dharmakaLAmaya jIvana mAtra sAdhuonuM hoya che athavA hoI zake, evI ekataraphI vAta yogya nathI. sAdhunuM jIvana to dharmakaLAthI otaprota hoya ja che, tethI enA jIvanamAM saMtoSa, tyAga, saMyama, tapa vagere svAdhIna sukha janmAvanArAM hovAthI atyaMta mastI ane AnaMda ja hoya che. AthI kahyuM che - na vi sahI devatA devaloe, navi suhi puDhavIpai rAyA / navi suhI seTThI seNAvai, egaMta suhI sAhU vItarAyA // "A saMsAramAM devalokamAM koI deva sukhI nathI ke pRthvI para rAjya karavAvALo rAjA sukhI nathI, zeTha ke senApati paNa sukhI nathI, ekAMta vitarAga sAdhu jevo jagatamAM bIjo koI sukhI nathI." jo rAga, dveSa, moha vagere vikAro para vijaya prApta karanArA sAdhuonuM jIvana nIrasa, duHkhI ane AnaMdavihIna athavA vyAkuLa hota, to kyAreya ekAMta sukhamaya hota nahIM, AthI dharmakaLAmaya jIvana nIrasa nathI, paraMtu AtmAnaMdanI mastIthI otaprota che. have vicArIe gRhasthanA dharmakaLAmaya jIvana vize. e paNa dharmakaLAhIna vyaktinA jIvanathI anekagaNuM sarasa, sukhamaya ane mastIbharyuM hoya che. gRhastha to upabhogya ane paribhogya badhI vastuono upabhoga-paribhoga kare che. vyApAradhaMdho paNa kare che. dhananuM upArjana ane saMgraha paNa kare che. potAnI vivAhitA patnI sAthe rahIne kAmasukhano upabhoga paNa kare che. AraMbha - samAraMbha paNa kare che, paraMtu A badhAnI sAthe dharmamaryAdAnI svaicchika pALa jarUrI che ane e pratibaMdha evo nathI ke jenAthI gRhasthanuM kAma aTakI jAya. athavA gRhasthajIvana muzkela lAge. gRhasthajIvanamAM pAlana karavA mATe pAMca aNuvrata, traNa guNavrata ane cAra zikSAvrata tenA sAkSIrUpa che. koI paNa ratnatrayInAM ajavALAM 210 Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vastu para sarvathA tyAga ke pUrNa saMyama batAvyo nathI, paraMtu je vastuo dharmamaryAdA mATe ayogya, azobhanIya, duHkhadAyaka, duHkhavardhaka temaja samAja ane rASTranI vyavasthA mATe ghAtaka che, teno tyAga ane tenA para niyaMtraNa karavAnuM avazya kahyuM che. AvuM svecchAe apanAveluM niyaMtraNa, tyAga, tapa, niyama ke vrata, kaSTa ApanArAM, sukhamAM bAdhaka athavA sarasatAno bhaMga karanArAM hotAM nathI. AthI ja gRhasthajIvanamAM paNa dharmakaLAmaya jIvana nIrasa, duHkhada ke udAsa hotuM nathI. temAM manoraMjana paNa hoya che, paraMtu te sAttvika hoya che. saMgIta paNa hoya che, paraMtu sattvaguNavardhaka ! vArtA, nATaka, navalakathA ane anya viSayonA sAhityanuM paThanapAThana hoya che. paraMtu te dharmaracivardhaka hoya che, saMyama tarapha laI janAruM temaja tyAgapreraka hoya che. AthI ja bhartuhari kahe che - "je sAhitya ane saMgItakaLAthI vihIna che, te to pUMchaDI ane ziMgaDAM vagaranAM pazu ja che." dharmakaLAmaya jIvanamAM AvI sthiti thatI nathI. temAM sAhitya, saMgIta vagere lalitakaLAo jarUra hoya che, paraMtu te dharma, tyAga, vairAgya, saMyama vageremAM ruci vadhAranArI hoya che. Ano artha e ke emAM arthakaLA ane kAmakaLA (jemAM A badhI bhautika kaLAo samAveza pAme che.) para dharmakaLAnuM Adhipatya rahe che. dharmakaLA para A bhautika kaLAo chavAI jatI nathI. ema spaSTapaNe kahI zakAya ke dharmakaLAmaya jIvana nIrasa ane AnaMdarahita hotuM nathI, balba dharmakalArahita jIvana to Dagale ne pagale du:kha, saMkaTa ane ciMtAothI gherAyeluM hovAne kAraNe moTe bhAge nIrasa ane AnaMdavihoNuM hoya che. bhagavAna mahAvIrasvAmIe potAnA paTTadhara ziSya gaNadhara gautama svAmIne A viSayamAM upadeza ApatAM eka dRSTAMta ApIne samajAvyuM hatuM - kauzAmbI nagarImAM sahasramalla nAmano eka zreSThIputra raheto hato. te corI, DatI, lUMTaphATa, hatyA aniSTakAraka vyasano tathA bhogavilAsa vagere badhI aniSTa kaLAomAM pravINa hato. tenAmAM aMzamAtra dharmakaLA na hatI. tenA pitA tene khUba samajAvatA hatA, paraMtu emanI vAta para te saheje dhyAna Apato na hato. pitAnI hayAtImAM te chAnAmAnAM A dharmakaLAmaya jIvana 211 ; kakakakaka Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ badhAM kukarmo karato hato, paraMtu pitAnA avasAna pachI to niraMkuza banIne A kukarmo karavA lAgyo. eka vAra vaNikano veza paherIne nagaranA samRddha jhaverInI dukAne jaI pahoMcyo. jhaverIne kahyuM, "mAre kImatI ratno kharIdavAM che, to batAvo." jhaverIe moTo vepArI samajIne kImatImAM kImatI ratno batAvyAM. ratno joIne te jhaverIne haLavethI kahevA lAgyo, "mane tamArAM amuka-amuka ratno pasaMda paDyAM che, paraMtu atyAre mArI pAse paisA nathI. huM gharethI nIkaLyo, tyAre Aje ratna kharIdavAno koI vicAra na hato, tethI rUpiyA sAthe lAvyo nathI, paraMtu rastAmAM ekAeka mane yAda AvyuM ke Aje mAre eka lagnaprasaMgamAM javAnuM che ane tyAM ratno bheTarUpe ApavAnAM che. tethI ratnonI jarUra paDaze. tame mane Aje A ratna laI javA do. kAle jarUra tenI rakama pahoMcADI daIza." jhaverIe A vAtano InkAra karatAM kahyuM, "mApha karajo, huM koIne mAla udhAra Apato nathI. rokaDethI mAla ApavAno mAro niyama che." aMte zreSThIputra sahagnamalla jhaverInI dukAnamAM badhe pharIne barAbara badhuM joIne cAlyo gayo. ghera AvIne eNe jhaverIne tyAM corI karavAnI yojanA ghaDI. sahagnamala corInI kaLAmAM niSNAta hato. rAtre jhaverInI dukAnanI pAchaLa kANuM pADyuM ane aMdara ghUsyo. "so sonInI, to eka luhAranI" e kahevata anusAra cora haMmezAM potAnI kaLAmAM saphaLa nathI thatA. kvacit dharmakaLA dharAvanArI vyaktinuM prabaLa puNya ene niSphaLa banAve che. - sahagnamala ratno zodhato hato ke ekAeka jhaverIno putra jAgI gayo. teNe corane barAbara pakaDI lIdho ane doraDAthI tenA hAtha-paga bAMdhIne savAra thatAM ja kauzAmbInagarImAM bharabajAre tene pheravyo. A rIte sahagnamala corane pUro beAbarU karIne jhaverInA dIkarAe . tene tenA gharanI pAse ja choDI dIdho. sahamala cora potAnI mAtA pAse jaIne raDavA lAgyo, "mA, Aje to huM sAva beAbarU banI gayo !" 212 ratnatrayInAM ajavALAM Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenI mAtAe pUchyuM, "putra zuM banyuM hatuM ?'' tane zA mATe doraDAthI bAMdhIne bharabajAramAM pheravyo ?'' sahasramakSa bolyo, "huM zaheranA prasiddha jhaverIne tyAM khAtara pADIne corI karavA peTho, paNa tarata ja pakaDAI gayo. pachI teNe AkhA zaheramAM pheravIne mane beAbarU karyo, tethI mane raDavuM Ave che.'' sahasramAnI mAtA paNa dharmakaLAnA mahattvathI ajANa hatI. e IcchatI hatI ke mAro putra game te prakAre paNa dhana ekaThuM karIne lAve ane ame rAtorAta dhanavAna thaIne mojamajA karIe. eNe uttejana ApavAnI dRSTie tenA putrane kahyuM, beTA ! je corI kare che te kadI raDatA nathI. corI- karIne raDavuM e to potAnI cora-kaLAne badanAma karavA samAna che. A bAbatamAM tane huM eka dRSTAMta ApIne samajAvuM H eka zeThane tyAM cora corI karavA gayo, paraMtu ghaNuM phaMphoLavA chatAM paNa tene kazo mAla maLyo nahIM, tethI te zeThanA zayanakhaMDanI dIvAla pAchaLa chupAIne zeTha-zeThANInI vAtacIta sAMbhaLavA lAgyo, kadAca emanA dhana viSe jANI zake. saMyogavaza zeTha potAnA putrane samajAvI rahyA hatA, 'beTA ! ApaNuM adhikAMza dhana eka jagyAe dATI devuM joIe. huM samajuM chuM ke zayanakhaMDanI pAsenA khADAmAM dATavuM ja yogya che.'' putra pitAnI AjJA anusAra khADAmAM dhana dATI de che. cora A badhuM joI-sAMbhaLI rahyo hato. savAra thavAnI taiyArI hatI. core vicAryuM, ''have jhaDapathI jaIne e dhana khodI kADhavuM joIe.'' te tyAM gayo ane dhana kADhavA mATe khADo khodavA lAgyo, paraMtu khaDakhaDATa sAMbhaLIne zeThano putra jAgI gayo. te tarata ja e jagAe doDI gayo. core joyuM ke zeThano putra AvI rahyo che, tyAre teNe tarata ja zvAsa kheMcIne baMdha karI dIdho ane maDadAnI jema cetanahIna thaIne paDyo rahyo. zeThanA putrae najIka AvIne joyuM to e mRtadeha joIne DarI gayo. teNe AvIne potAnA pitAne saghaLI vAtathI vAkepha karyAM. dharmakaLAmaya jIvana 213 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pitAe kahyuM, "te bhUta nahIM, balka dhUrta haze. e corI karavA Avyo haze, paNa avAja thatAM nizcaSTa thaI gayo haze. enAM nAka-kAna kApI le. tarata ja khabara paDI jaze ke bhUta che ke dhUrta ?" zeThano putra charI laIne coranAM nAka-kAna kApavA gayo, paNa cAlAka cora e samaye saheje hAlyo cAlyo nahIM. ekadama cUpacApa paDyo rahyo. zeThanA putre mAnI lIdhuM ke A mRtadeha ja che, tethI teNe bahAra kADhelA dhanane pharI khADAmAM dATI dIdhuM ane khADAne barAbara pUrIne pitA pAse pAcho Avyo. pitAne badhI vAta kahI. pitAne paNa vizvAsa beTho ke te mRtadeha ja che. A bAju lAga joIne dhUrta core khADAmAMthI dhana kADhI lIdhuM ane te laIne bhAgI gayo. savAre zeThano putra AvIne jue che to dhana na maLe ! teNe vicAryuM ke pelo mRtadeha banelo cora ja A dhanane laI gayo che. teNe corano pIcho karyo. cora gAmanI bahAra jaMgalamAM ja thoDe dUra jatAM maLI gayo. zeThanA putrae pUchayuM, "sAcesAcuM kaheje. jyAre huM tArAM nAka-kAna kApI rahyo hato, tyAre paNa tuM nizreSTha ane cupacApa kevI rIte kaSTa sahana karato hato ?" cora bolyo, "Ave samaye cora mATe raDavuM-kakaLavuM sadaMtara varSa che. jo huM raDyo hota, to mArI cora-kaLA badanAma thaI jAta. khera ! mArI eTalI vAta mAnavAnI tamane vinaMtI karuM chuM ke tame A vAtanI jANa rAjadarabAramAM karazo nahIM. huM tamane AmAMthI ardha dhana pAchuM ApuM zeThano putra sahamata thayo ane arthe laIne ghera pAcho pharyo." sahagnamala coranI mAtAe A daSTAMta ApIne putrane kahyuM, "beTA ! A rIte kharA core kyAreya raDavuM ke DaravuM joIe nahIM. hiMmata vinA corI thaI zake kharI ?" aMte hiMmata karIne sahasramalla cora vezapalaTo karIne purohitanA gharamAM corI karavA gayo. ahIM ene ghaNI milakata maLI. e laIne te potAnI mAtA pAse Avyo. 214 ratnatrayInAM ajavALAM Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAtAe pUchyuM, "beTA ! mane batAva ke A dhana tuM kevI rIte ane kyAMthI lAvyo ?" sahagnamala bolyo, "mArI kaLAnAM svamukhe zuM vakhANa karuM ? tuM savAre nagaramAM jaIne jAte ja AkhI ghaTanA vize sAMbhaLI leje. mArI kaLAnI tane pahecAna maLI jaze. sahasamakSa coranI mAtA savAre nagaramAM gaI, to tyAM bumarANa macI hatI, ke koI dhUrta cora purohitanA gharamAMthI ghaNo mAla corI gayo che." vAta phelAtI phelAtI rAjAnA kAna sudhI pahoMcI. rAjAe potAnA sainikone tenI zodha karavAno hukama Apyo. bIjI bAju pelo dhUrta core vepArInA vezamAM rAjadarabAramAM jaIne pratijJA kare che ke, "huM corane pakaDIza." eka vALaMde paNa evI ja pratijJA karI. coranI mAtAe pAchA pharyA bAda zaheramAM phelAyelI aphavAonI vAta potAnA putrane kahI. cora sajjana vepArIno veza paherIne pelA vALaMda pAse gayo. vALaMde tene zAhukAra samajIne teno Adara-satkAra karyo. sajjana vepArIno veza paherIne AvelA core vALaMdane kahyuM, "tamArA putrane mArAM kapaDAMnI dukAna para mokalo. huM tene thoDuM kApaDa bheTa ApIza." vALaMdano putra tyAM gayo, to vepArIe tene kApaDa bAMdhI ApyuM ane kahyuM, ""atyAre to tuM ghera jA. tArA pitAjIne coranI zodha karavAnuM kaheje. huM pachIthI A kApaDa tArA ghera mokalI ApIza." A rIte mIThI-mIThI vAto karIne potAnI corI para paDado pADI dIdho ane cAlAkIthI te cora daMDamAMthI UgarI - chaTakI gayo. zuM A cauryakaLA jIvanane sarasa ane sukhadAyI banAve che ? corInI kaLAmAM sahasramallane keTalI ciMtA, keTalo bhaya ane keTalI cAlAkI karavI paDatI hatI ! A te kaMI jIvana che ? AvA jIvanamAM mastI ke zAMti to hotI ja nathI. AnA badale sahajhamadhya potAnA jIvanane dharmakaLAmAM nipuNa banAvata, to tenuM jIvana keTaluM sukhazAMtimaya ane masta thaI jAta ! jevI rIte ApaNA pagamAM kAMTo vAgavAthI ke AMkhamAM dhULano kaNa . dharmaLAmaya jIvana 215 . - A kApaDa lagAnArA pitAjagI ApyuM Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDavAthI athavA dAMtamAM phAMsa bharAI javAthI ApaNane te khaTake che, ApaNe mATe te asahya banI jAya che, tevI ja rIte dharmakaLAvihIna jIvana ApaNane asahya lAgavuM joIe. pratyeka pravRtti dharmamaya jenA jIvanamAM dharmakaLA pragaTe che, tenuM jIvana dareka kSetramAM dharmathI ota-prota hoya che. pachI te sAmAjika kSetra hoya ke Arthika, rAjanItinuM kSetra hoya ke AdhyAtmika vidyAnuM kSetra hoya ke saMskRtinuM koI paNa kSetramAM e dharma ke dharmamaryAdAnI viruddha kAma nahIM kare. tenI pratyeka pravRtti dharmakaLAmaya haze. bhojana, vastraparidhAna, vicAra ane vyavahAramAM te sadaiva dharmane mokhare rAkhaze. maryAdApuruSottama zrIrAmanuM jIvana dharmakaLAmaya hovAthI temaNe potAnA mATe nizcita ane ghoSita rAjyalAbhane paNa dharmapAlana mATe Thokara mArIne saharSa vanavAsa svIkAryo. A vanavAsamAM paNa temane calita karavA mATe aneka bhaya ane pralobhano AvyAM, paraMtu te tenI jALamAM phasAvAne badale dharmanA mArga para aDaga rahyA. zrIrAmanA parivAramAM dharmakaLA jIvita hovAthI temanA parivAranI dareka vyaktimAM svArthatyAganI bhAvanA prabaLa hatI. jyAM svArthatyAga, saMyama ane tapanI bhAvanA prabaLa hoya tyAM samajI levuM ke dharmakaLA AvI gaI ! zrIrAmanA parivAramAM parasparane ApavAnI bhAvanA hatI, levAnI nahIM. pitA, mAtA, nAnA ane moTA bhAIo, bhAIonI patnIo badhAM dharmanA raMge raMgAyelAM hatAM. AthI bharata kahetA hatA, "ayodhyAmAM rAjya huM nahIM lauM." ane zrIrAma kahetA hatA, "huM ayodhyAnA siMhAsana para besI nahIM zake." A ApavAnI laDAI hatI, levAnI nahIM. jyAM ApavAnI laDAI hoya tyAM kartavya-bhAvanA Ave che ane levAnI laDAI hoya che, tyAM adhikAra-bhAvanA Ave che. kartavyabhAvanA dharmanuM aMga che ane adhikArabhAvanA svArthanuM. satyavAdI harizcaMdranuM nAma jANItuM che. dharmakaLAmAM rata hovAthI satya mATe rAjapATa, dhana-dhAnya, strI, putra jevI priya vastuone choDavAmAM temane 216 ratnatrayInAM ajavALAM * * * * * ** ** * ** * * ** Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keTaluM kaSTa sahana karavuM paDyuM hatuM ? paraMtu temane te muzkelIo kaSTadAyaka lAgI nahIM. rAjapATa, patnI, putra, ghara-bAra vagerenA mohamAM DUbIne temaNe potAnA dharmano tyAga karyo nahIM. AvuM dharmakaLAmaya jIvana hoya che. vipatti e dharmaparIkSA cakvaveNa rAjA atyaMta dharmaniSTha, satyavAdI, tyAga, saMyama ane tapanuM pAlana karanAro dharmakaLAmarmajJa jJAnI puruSa hatA. te rAjabhaMDAranA dravyane varjya samajIne potAne mATe ke potAnI patnInA aMgata upayoga mATe letA nahotA. prajA pAsethI ugharAvavAmAM Avato kara prajAnI sevAnAM kAryomAM ja kharca karavAmAM Avato. temanA rAjyamAM rAmarAjyanI jema koI duHkhI na hatuM. rAjA potAnA parivAranA nirvAha mATe svayaM khetI karatA hatA. potAnA khetaramAM utpanna thatAM anAja, kapAsa, zAkabhAjI, phaLa vagerethI ja potAnAM bhojana, vastra vagere AjIvikA meLavatA hatA. sIdhAsAdA kheDUta jevuM emanuM jIvana hatuM. mAtra nidrAnA cha kalAka sivAyano badho samaya rAjakAja, paropakAra, Izvarabhakti tathA khetImAM vitAvatA hatA. eka divasa nagaranA dhanADhya vepArIonI patnIo ghareNAM ane rezamI vasrothI zaNagAra sajIne aneka dAsIonI sAthe rANIne maLavA AvI. teoe rANIne kahyuM, 'rANI, ApanAM jevAM vastro to amArI majUraNo paNa nathI paheratI. juo ne ! tamArAM vastrAbhUSaNa kevAM che ! ApanAM ghareNAM-kapaDAM to amArAthI paNa caDhiyAtAM hovAM joIe. ApanA svAmI to samrATa che. Apa emane saheja saMketa karazo, to te tarata ApanA mATe goThavaNa karI deze. svAminI, Apane AvA vezamAM joIne amane duHkha thAya che.'' e bhadra srIonI vAtanI rANI para gherI asara thaI. rAtre rAjA AvyA, tyAre rANIe bahumUlya vastrAbhUSaNa magAvI ApavAno anurodha ryo. rAjA bolyA, kevI rIte magAvI ApuM ? upayoga karavo to dUra rahyo, paNa huM to rAjyanA paisAne sparza paNa karato nathI. tenAthI buddhi dharmakaLAmaya jIvana 210 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhraSTa thaI jAya che." - rANI pavitra nArI hatI. paNa vastrAbhUSaNathI sajja dhanika strIonI vAta tene asara karI gaI hatI, tethI te bolI, "bhale game te hoya! Apa samrATa cho, huM ApanI paTarANI chuM. mArA mATe samrAjJIne yogya pozAka ane alaMkAro magAvI ApavAnI kRpA karavI ja paDaze." patnI taraphanA premathI prerita rAjAe vicAryuM, "rANI game teTalo Agraha karaze, to paNa huM rAjadravyano saheje upayoga nahIM karuM. paraMtu aMte to huM to samrATa chuM, duSTa ane atyAcArI rAjAo pAsethI kara laI zakuM chuM ne !" ema vicArIne eNe dUtane bolAvIne kahyuM, "tame rAkSasarAja rAvaNa pAse jaIne kaho ke huM cakvaveNa rAjA pAsethI AvuM chuM ane ApanI pAsethI savA maNa sonuM karasvarUpe meLavavA mATe mokalavAmAM Avyo che." laMkA jaIne dUte cakvaveNa rAjAno saMdezo saMbhaLAvyo. e sAMbhaLatAM ja rAvaNe hasIne potAnA darabArane kahyuM, jagatamAM kevA mUrkha rAjAo che ! deva-rAkSasa vagere pAsethI kara lenArA mArI pAsethI kara mAgavA Ave che." rAvaNe cakvaveNanA dUtane keda karavAnuM vicAryuM, paraMtu sabhAjanonA kahevAthI choDI dIdho. rAvaNe rAtre maMdodarIne vinodapUrvaka A vAta kahI saMbhaLAvI. maMdodarIe duHkha pragaTa karatAM kahyuM, "nAtha ! Ape moTI bhUla karI. huM cakvaveNane jANuM chuM. e satyavAdI ane dharmapAlaka rAjA che. temanuM cakra sadA cAlatuM rahe che. je enI AjJAnuM pAlana nathI karatA, tenuM aniSTa thAya che." rAvaNa garyo, "tuM sAva Darapoka che. huM AvA rAjAonI paravA nathI karato." maMdodarI bolI, "nAtha Apane khAtarI na hoya, to huM AvatI kAle Apane cakvaveNa rAjAno prabhAva batAvIza." prabhAtakALe rAvaNane sAthe laIne maMdodarI mahelanI agAsI para gaI, jyAM roja kabUtarone dANA nAkhavAmAM AvatA hatA. 218 ratnatrayInAM ajavALAM Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMdodarIe kabUtarone kahyuM, "rAjA rAvaNanI sogana che, khabaradAra ! dANA caNazo nahIM." sama ApavA chatAM paNa kabUtaro dANA caNatAM ja rahyAM. rAvaNa bolyo, "A pakSI bicArAM soganamAM zuM samaje?" rANIe cakvaveNa rAjAnA paNa A rIte sogana ApyA. e sAMbhaLatAM badhAM pakSIoe ekasAthe dANA caNavAnuM baMdha karyuM. eka baherA kabUtare A sAMbhaLyuM nahIM, tethI te dANA caNatuM ja rahyuM. pariNAme tenuM mastaka kapAIne nIce paDyuM. sogana laI levAyA pachI ja badhAM kabUtaro pharIthI dANA caNavA lAgyAM. A bAju cakvaveNa rAjAnA dUte nagaranI bahAra samudrataTa para eka banAvaTI laMkA nagarInI racanA karI. koTa, gaDha, buraja vagere barAbara asalI laMkA jevAM ja banAvyAM. maMtrIe rAvaNanI sabhAmAM AvIne kahyuM, "huM Apane eka kutUhala batAvavA mAguM chuM. Apa mArI sAthe padhAro." ' rAvaNa sabhAjano sahita tyAM gayo. kutUhala e batAvyuM ke rAjA cakvaveNanA sama ApIne nakalI laMkAnA pUrvaddhAranAM kAMgarAMone pADI dIdhAM. e ja samaye sAcI laMkAnAM kAMgarAM paNa paDatAM dekhAyAM. rAvaNa AzcaryamAM paDI gayo. dUte rAvaNane kahyuM, "caqveNanA cakranA prabhAvathI huM ekalo ja ApanI nagarIne naSTa karavA samartha chuM. AthI jo Apa ApanI nagarInI rakSA karavA icchatA ho to savA maNa sonuM karanA svarUpamAM ApI do. bIjo koI upAya nathI." rAvaNe vicAra karIne savA maNa sonuM ApavAnuM nakkI karyuM. maMtrI savA maNa sonuM laIne cakvaveNa rAjA pAse Avyo. cakvaveNanI sAme savA maNa sonuM rAkhyuM ane AdithI aMta sudhI Akho vRttAMta rANI ane samasta sabhAjanone saMbhALavyo. rANI rAjAnA prabhAvanI ghaTanA sAMbhaLIne atyaMta prabhAvita thaI. rAjAne pUchyuM, "svAmI ! ApanA AvA prabhAvanuM kAraNa zuM ?" cakvaveNa bolyA, "rANI, ApaNe sva-parizramathI khetI vagere karIne AjIvikA dharmakaLAmaya jIvana 219 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ calAvIe chIe. prajA pAsethI kararUpe prApta thatA dhanano vyaktigata upayoga karatAM nathI. badhuM dhana prajAnA kalyANamAM ja vAparIe chIe. tyAga-vairAgya ane saMyamapUrvaka jIvIe chIe. dharmakaLAmaya jIvana vitAvIe chIe. teno A prabhAva che." A sAMbhaLIne rANInuM hRdayaparivartana thaI gayuM. te bolI, "nAtha ! have mAre bahumUlya vastrAbhUSaNa nathI joItAM. huM pUrvavat niyamapUrvaka rahIza. mArA haThAgraha mATe huM ApanI kSamA mAguM chuM. A suvarNane Apa pAchuM ApI do." rAjAe tenI vAta svIkArIne dUtane te sonuM parata ApavAnuM kahyuM, dUte rAvaNanI sabhAmAM jaIne te sonuM parata karyuM. maMtrIe AnuM kAraNa darzAvatAM kahyuM, "rANIne bahumUlya vastrAbhUSaNanI AvazyaktA hatI, paraMtu have e AvazyaktA rahI nathI, AthI rAjAe sonuM parata karyuM che." A sAMbhaLIne rAvaNanA manamAM cakvaveNa rAjA mATe zraddhA vadhI. teNe dUtane Adarabhera vidAya karyo. A che dharmakaLAmaya jIvanano prabhAva. vipattiomAM game teTalA jhaMjhAvAta Ave, paNa te dharmamAMthI Dagato nathI. samagra jIvanamAM otaprota dharmakaLA dharAvatI vyaktinuM jIvana bhItara ane bAhya ekasarakhuM ja rahe che. je vyakti mIThAM vacana bole ane manamAM juduM ja vicAre, zarIrathI viparIta ceSTAo kare, kharAba karma kare te vyakti dharmarahita che. dharmakaLAmaya jIvana jIvanArI vyaktimAM mana, vacana ane kAyAnI pravRttinI ekarUpatA hoya che. manamAM e jevuM vicAre che, tevuM ja bole che ane tevI ja pravRtti kare che. tenA jIvanamAM dharmakriyA paNa zuddha dharmathI yukta haze, alaga nahIM. A rIte dharmakaLAthI ramamANa vyaktinuM vyaktigata jIvana ane sArvajanika jIvana alaga alaga hotuM nathI. keTalIka vyaktio potAnAM strI-putra, nokara cAkara, kuTuMbIjano vagere sAthe saujanyapUrNa, prAmANika jIvana-vyavahAra kare che, paraMtu sArvajanika jIvanamAM loko sAthe lAMca-ruzvata, aprAmANikatA, anyAya, zoSaNa vagere kare che. AnAthI UlaTuM. keTalAka 220 ratnatrayInAM ajavALAM Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ loko kuTuMbanA loko sAthe vAtavAtamAM gusso, kalaha, anyAya, dhamakI, damana vagere vyavahAra kare che ane bahAranI vyaktio sAthe tadana namratA, sabhyatA, nIti ane zAMtibharyo vyavahAra kare che. keTalAka loko vyaktigata jIvanamAM sAva sAdA, svaccha pratibhAvALA ane prAmANika rahe che ane prAmANikatAno pUro khyAla rAkhe che ane bIjAnA adhikArane jarA paNa kacaDatA nathI, paraMtu samAja, saMsthA, jJAti ke dezanA phAyadA ke hita mATe asatya bole che, aprAmANikatA Acare che ke karacorI kare che. Ama gharanuM ane bahAranuM jIvana juduM hoya, tyAM dharmakaLAno vAsa nathI. keTalIka vyaktio sAdhusaMto pAse sajjana vyakti banIne, dharmakriyAno ADaMbara dhAraNa karIne, potAnI dhArmiktAnI chApa pADavAno prayatna kare che, paraMtu dharmasaMsthAonI rakamanA paisA khAI jAya che, hisAbamAM goTALA kare che, vyApAramAM karacorI, corabajArI ke aprAmANikatA Acare che temaja zoSaNa ane anyAya kare che. AvA lokonA jIvanane dharmakaLAyukta kahevAya nahIM. mahAtmA gAMdhInuM jIvana dharmakaLAthI otaprota hatuM. temanA jIvananA pratyeka pAsAMne tapAsI jovAthI te dharmamaya pratIta thaze. temanA jIvanamAM aMdara juduM ane bahAra kaMIka juduM evI bhinnatA nahotI. teo satyanA pUjArI hatA ane tethI satya ane ahiMsAne choDIne to e svarAjya jo maLe to e svIkAravA taiyAra na hatA. temanA jIvanamAM vyaktigata ane sArvajanika bAbatonA judA vibhAgo na hatA. potAnI vAta bIjA apanAve tema icchatA, te pahelAM pote ane potAnA parivAranA jIvanamAM pahelAM AcaratA hatA. AphrikAmAM vasatA bhAratIyoe gAMdhIjInI sevAnI kadararUpe keTalAMka ghareNAM bheTa ApyAM. gAMdhIjIno vicAra te ghareNAMno potAnA vyaktigata jIvanamAM upayoga karavAne badale samAjasevAmAM upayoga karavAno hato, paraMtu stUrabA icchatAM hatAM ke, huM bhale A ghareNAM paheruM nahIM, paraMtu mArI putravadhUone paheravA mATe upayogI banaze, tethI te ghareNAM potAne ApI devAnuM gAMdhIjIne Agrahabhera jaNAvyuM gAMdhIjIe spaSTa zabdomAM kahyuM, "A ghareNAM kaMI ApaNI potAnI kamANInAM nathI, samAjasevAnA badalAmAM bhAratIya janatAe ApaNane ApyAM che, tethI AnA para moha karIne tene ApaNA aMgata upayogamAM levAno dharmakaLAmaya jIvana 221 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNo adhikAra nathI. A ghareNAMno samAjasevAnA kAryamAM ja upayoga karavo joIe." vakIlAtanA dhaMdhAne ane rAjakAraNanA kSetrane loko asatya ane chaLakapaTano dhaMdho samaje che emAM paNa gAMdhIjIe satyane apanAvyuM. AphrikAmAM potAnA asIlanI karacorInI vAta sAbita thaI javA chatAM paNa gAMdhIjIe vakIlanA dAvapecano Azaro laIne kesane khoTo sAbita karavAne badale asIlane satya kahI devAno ane sajA bhogavI levAno sIdho, saraLa ane satyamaya mArga batAvyo. e mArga apanAvavAthI temanA asIlane Atmika saMtoSa paNa maLyo, thoDIka sajAthI ja kAma patI gayuM ane sAmAjika pratiSThA paNa prApta thaI. gAMdhIjInA netRtva heThaLa rASTriya AMdolanano prAraMbha thavAno hato, tenA eka divasa pahelAMnI A vAta che. briTiza sarakAranA guptacara vibhAge potAnA eka aphasarane guptacaranA rUpamAM guptamAM gupta mAhitI meLavavA mATe gAMdhIjInA AMdolanakArIonI chAvaNImAM mokalyo. eka-be divasa to chAno-mAno Darato-Darato dUrathI gAMdhIjInI pravRttione joto rahyo ane badhI vAto sAMbhaLato rahyo. gAMdhIjIne khabara paDI ke mArI pAchaLa guptacara vibhAga jAsUsI kare che tyAre temaNe tene potAnI pAse bolAvIne pUchyuM, "zuM tuM guptacara vibhAgano mANasa che ?" eka kSaNa to e acakAyo, paraMtu mahAtmAnI sAme asatya bolI zakyo nahIM. gAMdhIjIe enI vAta sAMbhaLIne kahyuM, "A mATe tuM ATalo badho herAna zA mATe thAya che ? zA mATe nAka tAro samaya bagADe che ? dararoja sAMje Ava. huM tane AkhA divasano sAco ahevAla TAIpa karIne ApI daIza." te saMmata thayo. rojanI kAmagIrIno sAco ahevAla vistRta rUpamAM yaIpa thayelo tene maLato rahyo. temAM kogresI netAo sAthe thayelI carcAno sAra paNa maLato hato. A samAcAra jyAre aMgreja adhikArIe jANyA, tyAre te Azcaryacakita thaI gayo. 222 ratnatrayInAM ajavALAM Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjanItimAM teNe AvuM satyapAlana kyAreya joyuM na hatuM. gAMdhIjInI satyamayI rAjanItithI khuda aMgreja paNa ghaNA prabhAvita thayA hatA. Ama, gAMdhIjInA jIvananI pratyeka kSaNa dharmakaLAthI paripUrNa hatI. zreyanI upAsanA dharmakaLAmAM nipuNa vyakti lobhAmaNA preyane ekadama apanAvatA nathI. te potAnI dIrghadRSTithI pahelAM preyane tapAse che. jo te zreyayukta hoya to ja tene apanAve che. paraMtu jo mAtra prema ja sadhAtuM hoya, to tene svIkArato nathI. te mAtra sauMdaryane joIne lobhAto nathI, paraMtu satyamAM ja sauMdarya nIrakhe che. komI ektA mATe gAMdhIjI upavAsa karatA hatA. e samaye zAMtiniketanano eka vidyArthI jI. rAmacaMdrana temanI pAse Avyo. teNe pUchyuM, "bApu ! zuM tame kaLAne nathI mAnatA ?" bApue javAba Apyo, "rAmacaMdrana ! huM jeTalo kaLAmAM mAnuM chuM eTaluM bhAgye ja koI mAnatuM haze, paraMtu kaLAnI mArI vyAkhyA bhinna che. sAmAnya loko kaLAmAM kevaLa sauMdaryane ja jue che ane vyartha aneka vastuo bagADIne tenuM tattva-sattva naSTa karI nAkhe che. huM satyamAM sauMdarya jouM chuM. tene ja ziva(kalyANa)maya mAnuM chuM. satya ahiMsA vagere dharmanAM aMgone mana-vacana-karmamAM tANAvANAnI jema vaNI levAmAM ja mane kaLAnAM darzana thAya che. jyAM A zreyatattva hotuM nathI, tyAM mAtra suMdaratA eTale ke preya kaLA nathI, paraMtu dagAnuM AvaraNa che. - vAstavamAM dharmakaLAmaya jIvana eka tapa che. jemAM premane prayatnapUrvaka hAMkI kADhavuM paDe che. ane zreyane dRDhatApUrvaka apanAvavuM paDe che. jvalaMta udAharaNa - vAstavamAM dharmakaLA apanAvanAre svajIvanamAM mahattvanuM parivartana karavuM paDe che. teNe potAnI jAtane badalavI paDe che. pAMceya jJAnendriyo, pAMca karmendriyo, mana ane buddhi Adi samasta aMgopAMgane teNe zreya(dharma)kAryamAM lagADavAnAM hoya che ane preya(svArtha, lobha, chaLa-kapaTa vagere adharma)thI dUra javAnuM hoya che. teNe potAnI manovRttio, vicAro, vyavahAra ane dharmakaLAmaya jIvana 223 rara3 Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcaraNamAM ghaNo pheraphAra karavo paDe che. rohataka jillAnA jhajhara tAlukAnA mArotha gAmanA phUliyA kuMbhAranuM jIvana paNa dharmakaLAmaya che. e svayaM jADI khAdI pahere che. te mATInAM vAsaNa banAvavA uparAMta khetI, kApaNI, vaNATakAma vagere kAma paNa kare che. te kuMbhArIkAmamAM hukkA, calama vagere vyasanapoSaka vastuo banAvato nathI. teNe sAmAjika jIvanamAM paNa potAnI dharmaLAno paricaya Apyo che. phUliyAnI eka moTI bahena hatI. tene eka putra hato. tenI uMmara tera varSanI hatI, tyAre bahena enAM lagna karavA icchatI hatI. bahene potAnA putranA vivAhamAM padhAravA mATe phUliyAne nimaMtraNa ApyuM. dharmamAM deDha zraddhAvAna phUliyAe bahenane kahevaDAvyuM, 'atyAre chokarAnI uMmara tera varSanI che, aDhAra varSa pahelAM lagna karavAM e niyamaviruddha che. vaLI lagnamAM vadhu paDatAM ghareNAMno ane bIjo nakAmo kharca thavo na joIe. jAnamAM pAMca vyaktiothI vadhAre mANaso hovA joIe nahIM. chokaro aDhAra varSano thaI jaze, tyAre huM mArI mAnyatA anusAra tenAM lagna karavAnI javAbadArI lauM chuM, paraMtu atyAre to enA vivAhamAM bhAga laI zakuM nahIM. bahene bhAInI vAta mAnI nahIM. nAnI uMmaramAM lagna karAvI nAkhavAnA mohane choDI zakI nahIM, paraMtu phUliyA to A dharmasaMkaTanA samaye paNa potAnA dharmapAlanamAM aDaga rahyo. paMjAbamAM hiMdu-musalamAnanAM komI tophAnono dAvAnaLa gAmegAma phelAyelo hato. loko paNa viveka khoI beThA hatA, tyAre eka divasa komI hullaDanI AMdhI phUliyAnA gAmamAM paNa AvI. eka vidyAlayanA AcArya ane phUliyAnA zraddhAspada gurujana enA ghera AvyA ane kahevA lAgyA, 'phUliyA, cAla amArI sAthe musalamAnone mAravA.'' phUliyAe kahyuM, ''mahArAja, mArAthI nirdoSa mAnavIne mAravAnuM kAma nahIM thAya. tene huM dharma nahIM, balke adharma mAnuM chuM.'' temaNe krodhita thaIne kahyuM, "nahIM Ave to muslimonI sAthe sAthe tane paNa ame motane ghATa utArI daIzuM.'' phUliyAe kahyuM, "mArA gharamAM sAta prANIo che. huM, mArI patnI, ratnatrayInAM ajavALAM 224 Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ traNa bALako, eka gAya ane tenuM vAcharaDuM tame amane sAteyane motane ghATa utArI daI zako cho, paraMtu narasaMhAranA kAryamAM huM jarApaNa bhAga nahIM lauM." A uttara sAMbhaLIne teo khUba gusse bharAyA ane, "sAru, tane pachIthI joI laIzuM," ema kahIne cAlyA gayA. phUliyAno samagra parivAra dharmakaLAno abhyAsI che. tenI patnI ane bALako jADI khAdI pahere che ane jAte kAMte che. tenI patnI jIvananI jarUriyAta mATe ghareNAMne anupayogI samajIne paheratI nathI. phUliyAnI patnI ane putra suzIla, AjJAkArI, vinIta ane saMskArI che. teo paNa phUliyAnA A dharmamaya jIvananirmANanA yajJamAM pUrNa sahayoga Ape che. A che vicAra, AcaraNa ane vyavahAramAM dharmakaLAmaya jIvananuM jvalaMta udAharaNa ! tamArI pAse saMpatti bhale thoDI hoya. sukhanAM sAdhana bhale alpa hoya, paraMtu pAMceya Idriyo mana, buddhi, hRdaya vagere vizaLa zaktizALI sAdhanothI yukta mAnavajIvana to che ne ! tame A jIvanane dharmakaLAthI otaprota banAvazo to tamArA kalyANamAM koI avarodha nahIM Ave. tamAruM jIvana bIjAne mATe anukaraNIya banaze. sthaLa : copATI medAna muMbaI samaya : vi.saM. 2009, Aso vada 4 dharmakaLAmaya jIvana dharmakaLAmaya jIvana - 25 225 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmanuM sAcuM svarUpa dharma e manuSyano atyaMta paricita ane nikaTatama mitra che. te manuSya mATe saMjIvanI jaDIbuTTI samAna che. cAre bAjuthI AphatanAM vAdaLo garjanA karatAM hoya, vipattinI vIjaLIo camakI rahI hoya, tevA samaye AzvAsana ApanAro, baLa ane vizvAsa arpanAro ane mAnavIne TakAvI rAkhavAnI zakti ApanAro dharma che. vIjaLInI jema dharma bhale carmacakSuthI sAkSAta joI zakatA na hoIe, to paNa vIjaLInuM kArya joI zakAya tema dharmanuM jovA maLe che. amUrta ane adezya dharma bhAvazarIra dhAraNa karIne dharmAtmAnA jIvanamAM pragaTe che, tyAre tenAM kAryo joIne Azcaryacakti thaI javAya che. dhArmika vyaktine dharmanuM saphaLa prApta thAya che, tyAre dharmane ADaMbara mAnanArA mAnavIone paNa svIkAravuM paDe che ke dharma mAnavajIvanane arthe keTalo upayogI dharmanuM svarUpa vicAravAnuM e che ke AvA dharmanuM vAstavika svarUpa zuM che ? kAraNa ke dharmanI AsapAsa aneka prakAranA kriyAkAMDa ane ADaMbara gherAI gayA che, pariNAme sAmAnya mAnavI vimAsaNamAM paDI jAya che ke vAstavika dharma zuM che ? ratnatrayInAM ajavALAM 226 Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keTalAka loko veda, purANa, gItA, bAIbala, kurAna ke Agamane kaMThastha karI levAne ja dharma mAne che. keTalAka pUjA, prArthanA, namAja, saMdhyA vagere bAhya kriyAomAM ja dharma samaje che. keTalAka dADhI, coTalI, janoI, tilaka, muhapattI jevAne dharmanuM cihna samajIne tene lagADavAmAM ja dharmanI ItizrI mAnI beThA che. A rIte ghaNA saMpradAyabhakta loko potAnA saMpradAyathI bhinna saMpradAyonA athavA paMthonA loko mATe he rAkhavAmAM, temane halakA dekhADavAmAM, temanI sAthe laDAI karavAmAM ane cheka temane mArI nAkhavAmAM dharma samaje che. zraddhALuone temanA pitRone svargamAM mokalavAmAM ane sukhI karavAnI lAlaca ApIne temanI pAsethI dAna-dakSiNA ane rUpiyA paDAvavAmAM ghaNA paMDA-pUjArIo dharma samaje che. ghaNA ahIM paisA laIne svarganI hUMDI lakhI ApavAmAM dharma samaje che. A rIte ghaNA loko saMpradAya, paMtha, vAda athavA majahabane ja vAstavika dharma mAne che. keTalAka yaza, homa Adi dhArmika kriyAomAM lAkho rUpiyA kharcI nAkhavAne dharma gaNe che. UMDANathI vicArIzuM to khyAla Avaze ke A zuddha dharma nathI. jo temAM mAnavatA, nyAya, nIti, ahiMsA, satya Adi dharmanAM tattva hoya to A badhAM dharmanAM sAdhana mAtra thaI zake. jo A dharmanAM tattva na hoya, to mAtra kriyAkAMDa sArahIna che. agnimAMthI koI uSNatA kADhI le athavA ghImAMthI snigdhatAne alaga karI de, to pachI tene koI agni ke ghI nahi kahe. A rIte je kriyAkAMDo, paMtho athavA pratIkomAMthI zuddhadharmanuM tattva nIkaLI gayuM hoya, jemAMthI zuddhadharmanI preraNA na maLatI hoya, to tene dharmasAdhana paNa kahI zakAya nahIM. yogI AnaMdadhanajIe zrIdharmanAtha bhagavAnanI stuti karatAM kahyuM che - "gha gharSa karato vA pire ! dharma (kA) na jAne marma, jinezvara / " eTale zuddha dharmanAM lakSaNa prAcIna AcAryoe kahyAM che - hutI pravRtattamAtmAnaM pAravatati gharSa je durgatimAM paDatA AtmAne dhAraNa kare eTale ke kharAba kAryomAMthI dharmanuM sAcuM svarUpa 220 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bacAve ane sArAM, niHsvArtha kAryomAM prerita kare ane je samagra jagatane mATe traNe kALamAM hitakara ane sukhakara hoya, te ja dharma che. - jo koI kahe ke dArU pIvo e dharma che, to tenI sarvasAmAnya janahitanI dRSTie kasoTI karavAmAM Ave, ke badhA ja dArU pIe ane samAjamAM avyavasthA pedA kare to sarvahita bhaMga thaze ke nahIM, to tarata ja khyAla Avaze ke dArU pIvo e dharma nathI. vezyA jo vezyAnA dhaMdhAne dharma kahe, cora jo corI karavAne dharma kahe, to tene paNa sArvatrika, sarvakAlika, sarvahitanI kasoTI para kasavAmAM Ave to te dharma siddha nahIM thAya. Ano artha e che ke je vastu badhA mATe, badhI jagyAe ane sarvakALamAM hitakara na hoya ane mAtra eka-be mATe, eka-be jagyAe athavA mAtra bhUtakALamAM ja hitakara hoya, to te dharma hoI zake nahIM. dharmatattvanAM ajavALAM dharma ane saMpradAyamAM bheda e che ke dharma AtmAsvarUpa che, jyAre paMtha ane saMpradAya tenA zarIra samAna che. paMtha ane saMpradAya guNa ane cAritranI vRddhine badale mAtra kriyAkAMDonA vamaLamAM ja gUMcavatA rahe, to e niSThANa-mRta banI jAya che. zuddha dharma to manuSyamAM guNonI vRddhi kare che. tenA kaThora hRdayane saMskArI ane sukomaLa banAve che. cittanI zuddhi kare che. zarIrane niHsvArtha ane nirAsaktabhAvathI vividha satkAryomAM parove che. jyAre dharmatattvahIna paMtha ke samudAya manuSyane mithyAbhimAnI banAvI de che ane rAgadveSamAM vRddhi karavAnuM zikhavADe che. guNomAM vRddhi karavAne badale moTe bhAge avaguNI banAvI de che. dharma mAnava-mAnava vacce vAtsalya-saMbaMdha joDIne ane bhedabhAvanI dIvAla toDIne abhedabhAva tarapha laI jAya che, jyAre paMtha ane saMpradAya dharmatattvarahita bane, tyAre te bhedabhAvanI dIvAla caNe che ane ekabIjAne laDAvavAnuM kAma kare che. saMpradAya ke paMtha dharmatattvahIna thaI javAthI dhArmika kriyAkAMDone vadhAre mahattva Ape che. teo e mATe lAkho rUpiyAno dhumADo kare che, paraMtu te rUpiyAne veDaphavAne badale janahitakArI pravRttiomAM ApatAM khacakATa anubhave che ke bahAnAM zodhe che. AvA paMtha ke saMpradAya * dIna-duHkhI. bhAIonI sevA ane sahAyatA karavAnuM zikhavADaze nahIM. jyAre zuddha dharma janahitakArI pravRttiomAM paDavAnI preraNA Ape che. ratnatrayInAM ajavALAM 228 Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIna-duHkhIjanonI sevA ane sahAyatA karatAM zikhavADe che. pALe teno dharma Ama dharma mAtra bolavAthI thato nathI, kyAMya dukAnamAM vecAto nathI ke bIjA dvArA karAyelo dharma kharIdavAthI maLI jato nathI ke koI khetaramAM Ugato nathI. dharma to AcaraNanI vastu che. je enuM AcaraNa kare che ane ahiMsA, satya Adi dharmatattvone jIvanamAM utAre teno dharma che. dhArmika kriyAo karavA chatAM jo tamAruM mana lobhathI bhareluM hoya, hRdayamAM krodhanI jvALA bhabhUkatI hoya, ahaMkArano sarpa phUMphADA mArato hoya, kapaTano dhumADo phelAto hoya, durbhAvono rAkSasa hRdayano rAjA banI beTho hoya, durguNonA daitya jIvanamAM kUdAkUda karatA hoya to te dharma nathI. dInaduHkhIone joIne hRdayamAM karuNAne badale krUratA ke zoSaNanI vRtti jAgatI hoya, aspRzyatA, bhedabhAva ke dveSa-buddhi hRdayamAM jAmI gaI hoya, to samajI levuM joIe ke hajI sudhI jIvanamAM zuddha dharma Avyo nathI. dharma koI dekhADo karavAnI bAbata nathI. bAhya rIte dharmAtmApaNuM dekhADe ane jIvanamAM enuM AcaraNa na hoya to dharma jIvanamAM pravezato nathI. dharma priya hoya ane zuddha dharmano camatkAra joI cUkyA hoya, temaNe dharmano dekhADo karavAne badale AcaraNa karavuM joIe, paraMtu aphasosanI vAta e che ke AjakAla samAjamAM ghaNI vyaktio dharma vize sAruM jJAna dharAve che, duniyAbharanI carcA karI le che, aneka dharmagraMthonuM paThana karI le che, paraMtu zuddhadharmanA AcaraNathI vimukha hoya che. jema taravAnuM jJAna ApatuM pustaka vAMcI levAthI taratAM AvaDI jatuM nathI, rasoI-vijJAnanuM pustaka vAMcI levAthI rasoI banAvatAM AvaDI jatI nathI, tevI ja rIte mAtra dharmagraMthonuM vAcana karavAthI koI dharmAtmA banI jatuM nathI athavA tenAmAM dhArmikatA AvI jatI nathI. AthI mAtra jANavuM e dharma nathI, balke dharmamaya jIvana jIvavuM e dharma che. jANelAM ane samajelAM dharmatattvonuM jIvanamAM amalIkaraNa karavuM e dharma che. ghaNI vAra evI vyaktio maLe che ke jemane dharmazAstranuM ke siddhAMtonuM gahana jJAna hotuM nathI athavA to te dharmanI sUkSma carcA karatA nathI, paraMtu tenA hRdayanI bhItaramAM paDelA saMskAromAM dharma vaNAyelo hoya che. teo kyAreya dharmavimukha AcaraNa karatA dekhAtA nathI. dharmanuM sAcuM svarUpa 229 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phAtimAbIbI hajarata mahammada payagaMbaranI putrI hatI ane hajarata alInI patnI hatI. alI pAse kazI mAla-milakta nahotI. ane mahenata-majUrI karIne potAnA parivAranuM gujarAna calAvatA hatA. eka vAra keTalAya divasa sudhI hajarata alIne majUrInuM kAma maLyuM nahIM. gharamAM khAvAnAM phAMphAM paDyAM ane divaso sudhI pati-patnI bhUkhyAM rahyAM. Ama chatAM alI gabharAyA nahIM. phAtimAe paNa vairya na choDyuM. eka divasa phAtimA namAja paDhavA beThI, tyAM ja eka vRddhA anAjanuM poTaluM laIne AvI. te bolI, phAtimA ! A le thoDuM anAja, bhojana banAvI le." phAtimAe kahyuM, "mAjI, tamArI sahAya mATe AbhAra, paraMtu mahenata vagaranuM anAja khAvuM e dharma nathI, vaLI e payagaMbara sAhebanA kuLa mATe paNa e zaramajanaka kahevAya, tethI A anAjane ame svIkArI zakIzuM nahIM." eTalAmAM eka bIjI mahilA tyAM AvI. teNe kahyuM, phAtimA ! makkAmAM to anAjanA koThAra bharelA che. enA mAlika to tArA pitA che, pachI tame bhUkhanuM duHkha kema sahana karo cho ?" phAtimAe javAba Apyo, "bahena ! makkAmAM lAkho vidhavAo, anAtha bALako, vikalAMga ane nirAdhAra rahe che temane mATe te anAjano bhaMDAra che. payagaMbara sAheba tenA mAlika nathI, te to mAtra enA rakSaka che, ethI phAtimA ke alIno koI hakka tenA para nathI." strIo phAtimAnI vAta sAMbhaLIne gadgada thaI gaI. eTalAmAM alI eka poTalI laIne AvyA, emAM eka TaMkanuM bhojana thAya teTaluM anAja hatuM. poTalI phAtimAne soMpIne te namAja paDhavA lAgyA. phAtimAe java daLIne roTalI banAvI. pati-patnI bhojana karavAnI taiyArImAM hatAM ke phAtimAnI najara daravAjA para UbhelI eka aMdha vyakti para paDI. enA peTamAM bhUkhanA mAryA khADo paDI gayo hato. e joIne phAtimAe kahyuM, alIsAheba, thoDI vAra khAvA mATe dhIraja dharo." alI sAhebe paNa joyuM ke e aMdhamAM bolavAnA paNa hoza nahotA. 230 ratnatrayInAM ajavALAM che Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uthanA izArAthI potAnuM peTa batAvI rahyo hato. A joIne phAtimA tarata doDI, e bhUkhyAno hAtha pakaDIne gharamAM laI AvIne besADyo ane potAnA hAthe tenA moMmAM koLiyA ApavA lAgI. gharamAM hatuM teTaluM badhuM bhojana khavaDAvI dIdhuM. aMdha bhikhArI aMtaranA AzIrvAda Apato vidAya thayo. te divase baMne bhUkhyAM rahyAM ane bIjA divase emanA peTamAM ana gayuM. sAhajika dharmapAlana A che sahaja, svAbhAvika dharmAcaraNanuM udAharaNa. dharmanuM sAhajiktAthI pAlana karanAra vyakti daMbha ke ADaMbara karaze nahIM. game tevI paristhitimAM paNa potAnA dharmathI DagavAno vicAra nahIM kare. AnAthI viparIta rIte dhana ane sukha-suvidhAnI gulAma vyakti vakhata Avye dharmane tyajI de che. AvI vyakti dharmanI game teTalI vyAkhyA ApI zakatI hoya, game teTalAM zAstro teNe kaMThastha karyA hoya athavA to zAstranuM adhyayana karatI hoya, paNa te dharmapAlaka kahevAtI nathI. saurASTranA nAnakaDA gAmanI ghaTanA che. trIsa varSanI eka harijana bahena pANI bharavA kUvA para gaI. mATalI bharIne teNe ghaDo bharavA mATe jevuM doraDuM kUvAmAM nAkhyuM ke teno paga doraDAmAM phasAI gayo. kUvAnA kAMThA para kaTheDo bAMdhyo nahoto, tethI ekadama eno paga lapasyo ane pelI strI kUvAmAM paDI. sAMjano samaya hovAthI kUvA para panihArIo ane Dhorone pANI pivaDAvavA AvanArA puruSonI saMkhyA ghaNI hatI. kUvAmAM harijana strI paDI gayAnI vAta sAMbhaLIne AsapAsanA loko doDatAM AvyAM. kUvAnI AsapAsa moTI bhIDa jAmI gaI. kUvAmAM paDelI bahena "bacAvo, bacAvo'nI bUmo pADatI hatI, paraMtu AgaMtuka lokoe mAtra eTalI ja pUchaparacha karI, "kema paDI ? kevI rIte paDI ?" paraMtu DUbatI bahenane bacAvavA mATe kUvAmAM UtaravAno ke bacAvavAno prayAsa UbhelA lokomAMthI koIe karyo nahIM. koIe e bahenanA patine khabara ApI, to e bicAro doDato-doDato Avyo. potAnI patnIne bacAvavA pahelAM to eNe kUvAmAM bhUsako mAravAnuM vicAryuM, paraMtu kUvAmAM najara nAkhatAM tenI UMDAI joIne te nAhiMmata . dharmanuM sAcuM svarUpa 231 : Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaI gayo. te gabharAI Ubho rahI gayo. evAmAM AsapAsa UbhelA mANasone joIne enAmAM thoDI hiMmata AvI. teNe kUvAthI thoDeka dUra UbhelA eka yuvakanA pagamAM paDIne AjIjI karIne kahyuM, kAkAkA ! tame to kuzaLa taravaiyA cho. tame jo kUvAmAM UtarIne mArI patnIne bacAvI lezo to e jarUra bacI jaze." kaho gAmano kuzaLa taravaiyo hato. kUvA, taLAva ane nadImAM koI mANasa paDI jAya to khabara maLatAM ja tyAM pahoMcIne acUka madada karato ane game teTalA UMDA pANImAMthI paNa mANasane bacAvI leto hato, paraMtu Aje te cUpacApa Ubho hato, kema ke taravAnI kaLAnI sAthe sAthe achUtano sparza thavAthI dharma DUbI javAno ane apavitra thaI javAno bhrama tenA magajamAM ghUmato hato, tethI te kUvAmAM UtaratAM khacakAto hato. zuddhadharmanI sAthe sAthe keTalA dharmabhrama coMTI jAya che ! je dharma sevA ke paropakArathI vimukha banAvato hoya athavA koIne sparza karavAthI dharmabhraSTa thaI javAnI vAta kaheto hoya, te dharma hoI zake nahIM. harijana bahenano pati kaMIka vicArIne ekadama doDato-doDato gAmanA dharmamUrti mahAjananI dukAna para pahoMcyo. zeThane dukAnamAM beThelA joIne teNe dUrathI bUma pADI, "o zeTha ! o zeTha ! o mahAjana bApu, mArI patnI kUvAmAM paDI gaI che, koI tene bacAvavA taiyAra nathI, tame jaladI bacAvo." vANiyo AMkhonA IzArAthI kSaNabharamAM ja enI saghaLI vAta samajI gayo. jANe ke zeTha taiyAra ja beThA hoya tema eka doraDAno moTo piMDo laIne kUvA tarapha doDyA. kUvA para pahoMcatAMnI sAthe ja zeThe doraDAno eka cheDo thoDe dUra rahelA eka jhADa sAthe bAMdhyo ane bIjo cheDo potAnI kamara para bAMdhavA lAgyA. atyAra sudhI kazuM karyA vinA tamAzo jotA tyAM upasthita loko have samajI gayA ke A bAIne bacAvavA zeTha pote ja kUvAmAM UtarI rahyA che. lokomAM thoDI caDabhaDa thavA lAgI. koIe kahyuM, "are juvAno ! jIvo cho ke marI gayA ? ApaNA huM 232 ratnatrayInAM ajavALAM Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAmanA nAka samAna A lakhapati zeTha khuda bAIne bacAvavA mATe kUvAmAM chalAMga mAravA kamara kasIne taiyAra thaI gayA che ane tame bAjue UbhA UbhA AMkho phADIne joI rahyA cho ?" basa, A zabdothI yuvakonuM lohI UkaLI UThyuM. zeTha doraDuM pakaDIne kUvAmAM UtaravAnI taiyArI karatA hatA ke eka yuvaka bolyo, "devAbhA ! tame UbhA raho. huM kUvAmAM UtaruM chuM." Ama eka pachI eka sAta juvAno kUvAmAM UtaravA taiyAra thaI gayA. thoDA samaya pahelAM eka paNa yuvaka taiyAra nahoto, tyAM have A sAteya yuvakomAM hoDa lAgI gaI. zeThe hasatAM hasatAM kamarethI doraDuM choDIne temane soMpI dIdhuM. yuvakoe jotajotAmAM kUvAmAM UtarIne e bAIne bahAra kADhI. tenA peTamAM ghaNuM pANI bharAI gayuM hatuM, chatAM tenA prANa bacI gayA. koIe jatI vakhate zeThane kahyuM, "zeTha ! jo Aje tame AvyA na heta, to A bAI bicArI kUvAmAM DUbIne marI gaI hota. paNa eka vAta mane samajAtI nathI ke tamane taratAM to AvaDatuM nathI, to pachI tame kUvAmAM UtaravAnuM sAhasa karavA kema taiyAra thayA ?" zeThe hasatAM hasatAM kahyuM, "bhAI, dharmapAlana karavA mATe badhuM ja karavuM paDe che. AkhuM varSa mahAjananI moTI pAghaDI bAMdhyA karuM to kyAreka A nAmane ane dharmAtmApadane sArthaka karavA mATe sarvasva ApavuM ya paDe che. Ame ya mahAjana ke dharmAtmApada svIkAravAthI keTalAMka varSo sudhI sanmAna ghaNuM vadhI jAya che, paraMtu pada anusAra kAma na thavAthI te lokonI najaramAMthI UtarI jAya che. lokonuM hRdaya jItavA mATe hRdaya ApavuM paDe che." dareka paristhitimAM dharmanuM sAhajika rIte pAlana karanArI vyaktinuM A daSTAMta che. vartamAna samayamAM moTA bhAganI vyakti mAtra dekhADo karavA khAtara dharmanuM pAlana kare che. jevI rIte koI suMdara imArata banAvanAra vyakti ema mAne che ke jo makAnamAM pharnicara nahIM hoya, to makAnanI zobhA nahIM dekhAya. Ama vicArIne mAtra zobhA mATe makAnamAM Tebala, khurazI, dharmanuM sAcuM svarUpa 233 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sophAseTa, palaMga, sajAvaTano sAmAna, kAcanAM bATa vagere pharnicara vadhAre che. ghaNA loko ema vicAre che ke duniyAdArInAM badhAM kAma to karIe ja chIe, paraMtu jo thoDIghaNI dharmakriyA nahIM karIe ane dekhADavA khAtara paNa jo thoDuMghaNuM dAna nahIM ApIe, koI vrata-pratyAkhyAna nahIM laIe, to loko TIkA karaze, eTale kaMI ne kaMI dharmaanuSThAna karI le che. sAcI dharmaparAyaNa vyakti dharmano marma barAbara samajatI hoya che. jenI rageragamAM ane saMskAromAM dharma bhaLI gayo che, te vyakti dharmane pharnicaranI jema dekhADavA ke 'zo' mATe pALatA nathI, te to aMtarathI ja dharmanuM pAlana karaze. bhale koI jue ke na jue, bhale te samUhamAM beThelo hoya ke ekAMtamAM, bhale te dukAnamAM hoya ke gharamAM ke dharmasthAnamAM hoya, divasa hoya ke rAta hoya, dareka jagyAe ane dareka samaye tenuM mana dharmamAM rata raheze. vaLI te ema vicAre che ke loka-vyavahAranA kAmanI javAbadArI potAnA zire che ja, tethI te makAnamAM pharnicara vasAvavAnI jema karavAM paDe che, paraMtu jo dharmarUpI makAna ja na hoya to mAtra pharnicaranuM zuM thaze ? tene kyAM rAkhIzuM ? eTale ja dharmaniSTha vyakti sahajabhAvathI dharmanuM pAlana ka2ze, bIjAne dekhADavA mATe nahIM. jema jaLamAM vasatI mAchalI badhAM kAma jaLanI aMdara rahIne ja kare che, tenI bahAra nahIM. jaLanI aMdara e harephare che, kiMtu jaLanI bahAra te DagaluMya bharatI nathI, e ja rIte jenI rageragamAM dharma vyApta haze, evI dharmabhAvanAvALI vyakti dharmarUpI jaLanI bahAra kyAreya DagaluM bharaze nahIM. dareka kArya dharmane dRSTi samakSa rAkhIne dharmanI lakSmaNarekhAmAM ja ka2ze. mAchalI mATe jaLanI bahAra nIkaLavuM arucikara hoya che, tevI ja rIte sAcA dharmAtmA mATe dharmabhAvanAnI bahAra nIkaLavuM arucikara hoya che. AthI ja 'mahAbhArata'mAM dharmanA jANakAroe kahyuM che " na jAtu kAmAtra bhayAtra lobhAdU, dharma tyajejjIvitasyApi hetoH / dharmo nityaH sukhaduHkhe tvanitye, jIvo nityo heturasya tvanityaH // " "koI kAmanAvaza, bhayavaza ke lobhavaza kadApi dharma choDavo nahIM ane prANanA mohamAM paDIne dharmane tyAgavo nahIM, kAraNa ke dharma nitya che ane sukhaduHkha anitya che. AtmA nitya che ane zarIra (sukhaduHkhano hetu) anitya che.'' 234 ratnatrayInAM ajavALAM Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArmika dharmakathA sAmAnya mAnavI bhaya ane pralobhanane kAraNe dharmanuM pAlana karatA jovA maLe che. temanA saMskAromAM dharma hoto nathI. "purANa'mAM A vize eka mArmika ane preraNAdAyI rUpakakathA maLe che. eka vAra devarAja Indrae svargalokamAM navAgaMtuka devonI saMkhyA ochI thatI joIne Azcarya sahita tenA kAraNanI jANakArI meLavI. emane thayuM ke mRtyulokamAMthI marIne jIva devalokamAM kema Avato nathI ? indrane viziSTa jJAnathI jANavA maLyuM ke mRtyulokamAMthI mAnavI marIne sIdhA narakamAM jAya che. indrane ghaNI ciMtA peThI ke jo A ja hAlata cAlu raheze to thoDA divasomAM devaloka sAva sUno paDI jaze, AthI teNe mRtyulokamAM jaIne devalokano saMdeza saMbhaLAvavAno vicAra karyo ke jethI loko koI paNa rIte devalokamAM AvavA lAge. devarAja Indrae vicAryuM ke sAmAnya mAnava to bhaya ane lobhane lIdhe dharma para sthira rahe che. jema ke haMmezAM ema kahevAya che ke, "dharma karazo to svarga meLavazo. adharma karazo to narakamAM jazo." bhAratamAM paNa AjakAla moTe bhAge jovAmAM Ave che ke loko A DarathI moTe bhAge bhaya ane lobhavaza kAyadAnuM pAlana kare che. kAyadAnuM pAlana karazo to tamArI pratiSThA vadhaze, sAkha jAmaze, lokano vizvAsa maLaze ane grAhako vadhaze, ane jo kAyadAnuM pAlana nahIM karo to sarakAra daMDa Apaze, samAjamAMthI pratiSThA ghaTaze, grAhako ochA thaze ane lokavizvAsa UThI jaze. Indrae eka devane bolAvyA, ane tene eka bhayAnaka kUtarAnuM svarUpa dhAraNa karAvyuM ane svayaM yogInuM rUpa lIdhuM ane baMne maryalokamAM AvyA. ahIM AvatAnI sAthe ja traNa vAra bUmo pADI - "pralaya thaze ! pralaya thaze !! pralaya thaze !!!" sAthe sAthe te kUtaro paNa jorajorathI bhasavA mAMDyo. loko tene joIne ane A avAja sAMbhaLIne DaravA lAgyA. temaNe rAjA pAse jaIne AnI phariyAda karI. rAjAe nagaranA badhA daravAjA baMdha karAvI dIdhA, Ama chatAM paNa yogInA rUpamAM Indra ane te kUtaro baMne badhA daravAjA pAra karIne sIdhA rAjamahelamAM pahoMcI dharmanuM sAcuM svarUpa --- ( 235 ka Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gayA. tyAM kUtaro vAraMvAra bhasavA mAMDyo tyAre rAjAe Indrane pUchyuM, "are yogI ! tAro A kUtaro kema bhase che ? tene cUpa kara." Indrae kahyuM, "rAjanuM, e bahu bhUkhyo che." rAjAe potAne tyAMnuM badhuM bhojana karAvI dIdhuM, tyAM sudhI ke hAthI ane ghoDAnuM bhojana paNa karAvI dIdhuM, chatAM paNa kUtarAnI bhUkha zamI nahIM, tyAre rAjAe Indrane kahyuM, "yogI, tamArI sAthe A kUtarAne kema ahIMyAM lAvyA cho ? tene ATaluM badhuM khavaDAvyuM, to paNa enI bhUkha kema zAMta thatI nathI ?" Indrae kahyuM, "A kUtaro ahIM manuSyane sajA karavA Avyo che. je mAnavI sAdhu banIne sAdhutAnI sAdhanA karatA nathI, je svakalyANanI sAthe sAthe jagatanA kalyANa mATe kazuM karatA nathI, je dhanavAna potAnA dhanane mAtra ezaArAmamAM veDaphe che, je dharmakAryamAM vAparatA nathI, je netA rASTranuM hita karatA nathI ane potAnI ja svArthasiddhimAM racyApacyA rahe che, je rAjA prajAnI kamANInA paisA bhegA karIne prajAhitamAM vAparatA nathI, je putra potAnAM mAtApitAnI sevA karatA nathI, eTale ke je mANasa dharma ane nItinuM pAlana karato nathI, temane A kUtaro daMDa ApavA Avyo che." A sAMbhaLIne rAjA ane prajA sahu koI indrane kahevA lAgyAM, "yogI ! atyAra sudhI je thayuM te thayuM. tene mATe kSamA Apo. bhaviSyamAM ame dharma ane nIti para cAlavAnuM vacana ApIe chIe. kyAreya adharma nahIM AcarIe.' IndranI A ja icchA hatI, tethI potAno hetu siddha thato joIne teo pelA deva sahita svargamAM pAchA pharyA. tAtparya e che ke bhaya ane lobhanA dabANathI manuSyoe dharmapAlana karavAnuM ane adharmathI UgaravAnuM zarU karyuM. bhaya ane lobhane vaza thaIne dharmane apanAvavo, te sahajadharmanuM pAlana kahevAya nahIM. dharmapAlana to ApaNo zvAsocchavAsa cAle che, te rIte thavuM joIe. zvAsa cAle che, paNa tenI ApaNane jANa thatI nathI. jyAre zvAsa jorathI cAlavA lAge che athavA baMdha thavA lAge che tyAre ja jANa thAya che. zvAsanI jema ja dharmanuM jIvanamAM svAbhAvika rUpe ja AcaraNa thavuM joIe. 236 ratnatrayInAM ajavALAM. Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhana ane dharmano vigraha Aje vizvamAM eka bAju dhana mATenI doDa eTalI badhI vadhI gaI che ke dharma temAM pAchaLa rahI jAya che. adhikAMza loko bAhya rIte dharmaAcaraNa kare che, dharmakriyAo kare che, paraMtu emanA jIvanamAM dhananI doDa cAlatI. dharma paNa teo dhananI prApti mATe kare che. ghaNI vAra loko evuM kahe che, "mahArAja ! dharma to kevaLa dharmasthAnomAM ja hoya, bIje badhe to pApa ja pApa che. vyApAra ke vyavahAramAM dharmane pALavA jaIe to bhUkhe maravAno vAro Ave. Ano eka artha e thayo ke AvA loko vyApaka dharmane kevaLa dharmasthAnomAM ja keda karavA icche che. zuM dharma eTalo saMkIrNa che ke dharmasthAnanI bahAra paga mUkatAM ja te cAlyo jAya che? AvuM vicAranArA dharmane yogya rIte samajyA nathI. dharmasthAna to dharmanA pATha zIkhavA mATenI eka prakAranI pAThazALA che. pAThazALAmAM prApta karelI vidyAno upayoga jIvananAM vibhinna kSetromAM karavAno hoya che. jo nizALamAM tame zIkhyA ho ke pAMca ane pAMca dasa thAya che ane tyAMthI bahAra nIkaLatAM ja agiyAra gaNavA lAgo to tamAruM bhaNavuM nirarthaka gaNAze. e ja rIte dharmasthAnamAM tame zIkhyA ke ahiMsA, satya, nyAya, prAmANikatA AdinuM pAlana karavuM te dharma che ane bahAra paga mUkatAM ja tene bhUlIne adharma AcaravA lAgyA, asatya, kapaTa ane aprAmANikatA AcaravA lAgyA, anyAya ane hiMsAmAM pravRtta thaI gayA, to tamAruM dharmasthAnamAM meLaveluM jJAna vyartha gayuM. eTale ja dharmasthAnamAM je kaMI dharmano pATha ke saMskAra grahaNa karI tene jIvanavyavahAranA dareka kSetramAM pragaTAvavA dharmane aLago karavo nahIM. vyavahAramAM dharmanuM AcaraNa karavAthI kAryasiddhi nahIM thAya athavA to jIvana behAla thaI jaze, e bhramane dareka vyaktie enA magajamAMthI kADhI nAkhavo joIe, to ja e zuddharUpe dharmAcaraNano prAraMbha karI zakaze. evo dharmAtmA vipattimAM (kadAcita pUrvakarmavaza) haze to paNa te e muzkelIne muzkelI samajaze nahIM, te ema vicAraze ke mArA jIvanamAM huM dharmanA pATha keTalA utArI zakyo chuM, tenI kasoTI thaI rahI che. zakana nAmanI eka zUdra jAtino vyakti gaMgAnA kinAre potAnA dharmanuM sAcuM svarUpa che che 230 che . Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kuTuMba sahita raheto hato. te kyAreya koInI pAse jato nahIM ane tenI pAse koI AvatuM nahIM. zakana eTalo garIba hato ke patnInI lajjA DhAMkavA mATe kapaDuM paNa tenI pAse hatuM nahIM. jaMgalamAMthI phaLa ke verAyelA dANA vINIne AkhA kuTuMbanuM gujarAna calAvato hato. ghaNI vAra enA kuTuMbane bhUkhe maravuM paDatuM hatuM, paraMtu zakuna koInI pAse bhIkha mAMgato nahIM athavA to hiMmata hArIne dharmathI rahita - corI, ThagAI jevAM - adharmanAM kAma karato nahIM eka vAra eka divyAtmAe tenI kasoTI karavAnuM vicAryuM. mAgha mahinAmAM zakunano parivAra ThaMDImAM tharatharato hato. eka sAMje zakuna vastImAMthI ghara tarapha jaI rahyo hato, tyAre rastAmAM teNe be navA kAmaLA paDelA joyA. zakane vicAryuM, "je vastu potAnI na hoya, tene levI pApa che, Avo lobha karavo te mahApApa che." te kAmaLAne aDyA vagara sIdhesIdho potAnA ghera pahoMcI gayo. divyAtmAe vicAryuM "jo te kAmaLA laI leta to ThaMDImAM tene khUba upayogI banata. bIjI koI vyakti hota to javA detA nahIM. A sIdho. sAdo dharmamAM daDha vyakti che. kadAca te nAnakaDA pralobhanathI Dage nahIM, paNa moTA pralobhanathI DagI paNa jAya." bIjA divase sAMje zukana nIce paDelAM phaLa vINavA gayo, tyAre phaLonI vacce vacce sonA-cAMdInA TukaDA vikharAyelA joyA. te joIne zakuna AzcaryamAM DUbI gayo. kAle kAmaLA ane Aje sonA-cAMdI ! game tema, paNa koI chaLa-prapaMca che. khera ! bhale game te hoya, mAre dhananA kIcaDamAM phasAvuM nathI. dhana haze to rAta-divasa bhaya, tRSNA, ciMtA ane udvignatA vagerethI gherAyelA rahevuM paDaze. patnI-saMtAnonA magajamAM unmAda chavAI jaze. AthI jANIjoIne A balA zA mATe vahoravI ? zakuna sonA-cAMdIne aDyA vagara phaLa vINIne ghare pAcho pharyo. divyAtmAe vicAryuM. "dhananI pAchaLa atyaMta dhanADhya vyakti paNa pAgala banI jAya che, paraMtu A nirakSara, daridra mANasa saheje calita thato nathI. mAre enI hajI vadhAre kasoTI karavI joIe." 238 ratnatrayInAM ajavALAM ::- * Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIje divase na gaMgAsnAna karavA gayo, tyAre teNe potAnI patnIne jhUMpaDInA bAraNe moDhuM caDhAvIne beThelI joI. Ama to e sIdhI, saraLa ane vaphAdAra nArI hatI, paraMtu Aje ene eka sAdhue kahyuM ke tAro pati to abhAgiyo che. tene dhana maLatuM hatuM, chatAM te jANIjoIne ene choDIne cAlyo Avyo, A sAMbhaLIne enuM magaja ghUmarAvA lAgyuM. teNe zakunane sAdhue karelI vAta karI, tyAre zakune tene dharmanI ghaNI vAto samajAvI, paraMtu te TasathI masa thaI nahIM. Akhare potAnI patnIne laIne na e sAdhunI zodhamAM nIkLyo. Akho divasa bhaTakyA pachI sAMje eka jIrNa zivAlayanI bahAra sAdhune beThelo joyo. sAdhu navo Avelo lAgato hato. te zakunane joIne bolyo, "are mUrkha ! anAyAse maLelA dhanane choDIne cAlyo Avyo. jo lAvyo hota, to tAruM AkhuM kuTuMba lIlAlahera karata. dhana vagara kyAMya dharmanI sAdhanA thAya che kharI ? jo, tAre e dhana potAnA mATe levuM nahotuM, to paropakArArthe vAparavuM hatuM. jA, jaladI jA. hajI paNa e dhana tyAM ja paDyuM haze. laI Ava.'' kunanI patnInI AMkhomAM camaka AvI, paraMtu zakuna to zAMtithI sthira Ubho rahIne sAMbhaLato rahyo. pachI dhIrethI bolyo, "mahArAja ! sauthI moTuM dhana to saMtoSarUpI dharma che. huM bhale nIcI jAtimAM janmyo houM, kazuM bhaNyo paNa nathI, paraMtu huM mArA jIvanamAM koI paNa kAma dharmane choDIne karato nathI, ane tethI ja sukhI chuM. paropakAra karavA mATe pArakA dhanano kAdava laI AvuM ane pachI tene dhouM, tenA karatAM to enAthI dUra rahuM e ja vadhu sAruM che. svadharmanI sAdhanA mATe mane dhananI jarUra paDatI nathI.'' sAdhu hasatAM hasatAM UbhA thaI gayA ane bolyA, dhanya che zakuna tane ! teM dharmano sAco marma samajI lIdho che. tuM kyAM nIca che ? tuM to akSaya dharmadhanano bhaMDAra che.'' kunanuM mastaka vinayathI jhUkI gayuM. enI patnIe AMkha UMcI karIne joyuM to tyAM koI sAdhu nahotA-ke koI maMdira nahotuM. AkAzamAMthI dharmanuM sAcuM svarUpa 239 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpavRSTinI sAthe "dhanya" "dhanya'no avAja Avato hato. dharma ADaMbaranI ke kIrti raLavAnI vastu che, e bhramanA nivAraNa mATe zakunanuM dRSTAMta pUratuM che. zakune daridratAnI muzkelIne muzkelI mAnI nahIM ane dhananA ati pralobhanane dharmapAlana mATe Thokara mArI. AnAthI spaSTa thAya che. ke dharma AcaraNanI vastu che. jIvana vyavahAramAM pratyeka jagyAe ane dareka samaye dharmane surakSita rAkhI zakAya che. evo daDha dharmAnusArI rAjAo ane samrATo dvArA to zuM, devo ane indro dvArA paNa prazaMsanIya ane pUjanIya banI jAya che. AthI kahyuM sevA vi taM namaMti ghaNe savA maNo | jenuM mana haMmezAM dharmamAM otaprota rahe che, tene deva ane indra Adi sarve namaskAra kare che." ekalo jAne re Avo mAnavI vyApAra ane jIvanavyavahArathI dharmane bhinna gaNato nathI, balka dharmasthAnanI jema tyAM paNa dharmapAlananuM lakSa rAkhe che. paMjAbanI eka sAcI ghaTanA joIe : paMjAbamAM kapUrathalA jillAnA sulatAnapura gAmamAM eka guMDArAma bhAvaDA (jaina) rahetA hatA. temanI Arthika paristhiti pahelAM ghaNI kaphoDI hatI, paraMtu zuddha dharmamAM temane deDha zraddhA hatI. te dharmane jIvanavyavahAramAM utAravAnI vastu mAnatA hatA. tethI lagabhaga pacAsa varSa pahelAM temaNe 300-400 rUpiyAnI mUDI rokIne eka galImAM kapaDAMnI dukAna kholI. potAnA vepAra mATe temaNe AvA niyama banAvyA. - (1) dukAna para barAbara dasa vAgye AvavuM ane pAMca vAgye dukAna baMdha karavI. (2) sutarAu kapaDAM para eka Ano rUpiyo ane rezamI ke UnanAM kapaDAM para doDha ke be AnA rUpiyAthI vadhAre napho levI nahIM. (3) eka ja prakAranA kapaDAM mATe dareka mATe sarakho bhAva rAkhavo. (4) je bhAva kahevo temAM vatte ochuM kyAreya karavuM nahIM. cAre bAju vyApAramAM aprAmANiktA(adharma)nuM bajAra garama hoya, tyAM AvA ekalA mANasane dharmayukta vyApAramAM TakI rahevuM ghaNuM kaThina 240 ratnatrayInAM ajavALAM Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatuM. je dharmapAlana kare che tenI kasoTI paNa thAya che. eka-be varSa to bhAre muzkelImAM pasAra karyo, kAraNa ke grAhakone vizvAsa nahoto ke temanI dharmaniyamaniSThA sAcI che ke mAtra daMbha che. paraMtu grAhakoe vAraMvAra parIkSA karIne pArakhI lIdhuM ke ahIMyAM badhAM kArya satyadharmanI aDaga zilA para sthira che, tyAre temano vyApAra eTalo vadhI gayo ke temane mATe saMbhALavo kaThina thaI gayo. roja savAre sADA cha vAgye karImanuSya nAmano temano mANasa niyamita dukAna kholato ane barAbara sAphasaphAI karIne dasa vAgye grAhakone kramazaH sodA Apato hato. lAlAjI paNa barAbara dasa vAgye dukAnamAM pravezatA ane sADA cAra vAgye sodA ApavAnuM baMdha karIne tathA hisAba barAbara meLavIne pAMca vAgye dukAnane tALuM lagAvI detA hatA. koI grAhaka game teTalI lAlaca Ape to paNa teo niyamathI vicalita thavAne badale savinaya bIjA divase AvavAnuM kahetA hatA. pariNAma e AvyuM ke temanI dukAna para haMmezAM bhIDa rahetI hatI. lagnanA samayamAM to ghaNA grAhakone hatAza thavuM paDatuM hatuM. moTe bhAge ema jovA maLe che ke dharmayukta kamANIthI prApta thayeluM dhana zubhakAryomAM kharcAya che. A kamANIthI jIvanArA paNa dharmaniSTha ane saccaritrazIla hoya che. potAnA dhanano eka nizcita bhAga lAlAjI dharmakAryamAM kharcatA hatA, paraMtu prasiddhi ke nAmanA karI nahIM. mRtyu samaye lAlAjI potAnA vaMzajo mATe lAkhonI saMpatti ApI gayA. Aje temanA avasAnane pacIseka varSa thaI gayAM, paraMtu temanI kIrti amara che. dhana ane dharmano meLa maLato nathI, ema kahenArAone mATe A satyaghaTanA preraNAdAyI che. dharmanuM AcaraNa karanAra vyakti dhananI gulAma banatI nathI. je lakSmIno dAsa banI jAya che te vyaktine nyAya-anyAya, prAmANiktA-aprAmANikatAno koI viveka raheto nathI. te jiMdagIbhara "hAya paisA" "hAya paisA" ema karato rahe che. tame koI nokara rAkhyo hoya ane te nokara tamAruM kAma karavAnA badalAmAM tamArI pAsethI potAne mATe sevA leto hoya arthAta tamArI e sevA kare, tenA badalAmAM tamAre enI sevA karavI paDe to tamArA mukhamAMthI moTe bhAge evA ja udgAra nIkaLaze, "nokara zuM rAkhyo ! ame pote ja tenA nokara banI gayA. . dharmanuM sAcuM svarUpa , Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'AvA nokarane tame nokarImAMthI kADhI mUkavAnuM ja vicArazo. A vAta dhananI gulAmInA saMdarbhamAM samajavI joIe. lakSmInA upayogathI tame potAnA AtmAnuM thoDuM bhaluM karo ke puNyakArya karo, to tame sAce ja dhana-pati cho, paraMtu dhana meLavavA tame asatya bolo, aprAmANiktA Acaro, corabajArI karo, bheLaseLa karo, karacorI karo, ochuM tolo, ochuM mApa, to e ane evI ja bIjI gerarIti apanAvavI e dhananI gulAmI nathI, to bIjuM zuM che? evo dhanarUpI nokara tamArI sevA RyakArya dvArA svarga pAmavAnA rUpamAM) karavAne badale UlaTAnuM tamAre ja dhanarUpI nokaranI sevA karavI paDe ane tenAthI narakamAM ke durgatimAM javuM paDe. to zuM tame evuM kArya pasaMda karazo ? dhana AgaLa dharma priya na lAgavo, e ja dhananI gulAmI che. lAlA geMDArAmane dhana ja priya hota to vyApAramAM dharmanuM pAlana karata nahIM, paraMtu temaNe muzkelIo sahana karIne paNa dharmanuM pAlana karyuM, jenuM temane sAruM phaLa prApta thayuM. AthI dharmayukta vyavahAra ke vyApArathI vyakti bhUkhe mare che, e bhrama cittamAMthI hAMkI kADhavo joIe, balka dharme A vAkyane sAcuM ja siddha karI batAvyuM che ke, "dharmo rakSati rakSitaH" ""je dharmanI rakSA kare che, dharma tenI avazya rakSA kare che." Ama dharmanuM sAcuM svarUpa jANIne jIvanamAM utAranArane suphaLa maLyA vagara raheze nahIM. sthaLa : copATI medAna, muMbaI samaya : vi.saM. 2009, Aso vada 11, ravivAra 42 ha - ratnatrayInAM ajavALAM te natrayInAM ajavALAM Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puNya ane pApanuM rahasya A jagatane joIe chIe, tyAre eka vyakti sukhI ane bIjI vyakti du:khI dekhAya che. A rIte dhanika ane nirdhana, suMdara ane asuMdara, nirakSara ane sAkSara, uttama kuLamAM janmelo ane adhama kuLamAM janmelo evA bheda dekhAya che. eTaluM ja nahIM, mAnavasamUhamAM paNa ghaNA evA sthaLe janma le che ke jyAM temane dharmanA koI saMskAra sAMpaDatA nathI ane ghaNA uttama saMskArapUrNa jagyAe janma le che, jyAMthI temane jIvanavikAsa ane dharmasaMskAra sAMpaDe che. keTalAka loko aneka mitro ane ghaNA saMskArI parivAranI vacce vase che, to ghaNA evA paNa che ke je gharamAM pati-patnI sivAya koI hotuM nathI. vaLI teo paNa vRddha thavA chatAM koI temanI sevA karanAra hotuM nathI. keTalIka vyaktinA gharamAM dhana-dhAnyanA DhagalA hoya che ane koI gharamAM eka TaMkanuM bhojana thAya teTaluM anAja paNa hotuM nathI. keTalAkanA gharamAM AzAMti nokara-nokarANI hoya che, jyAre keTalAkane gharamAM koI pANI pivaDAvanAra paNa hotuM nathI. koIkanA gharamAM sArI paristhiti, AjJAkArI, pativratA ane susaMskRta patnI ane vinayI tathA sevAbhAvI putra-putrIo che. puNya ane pApanuM rahasya 243 15 kalAka Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keTalAMka evAM paNa ghara hoya che, ke jyAM karkazA, ane kalahapriya patnI ane avinayI tathA mAtApitAne mAratA, satAvatA ane duHkha pahoMcADatA putra hoya che. - savAla e che ke AvI viSamatA zA mATe? A viSamatA zuM koI bIjAe sarjI che ke svayaMsarjita che? AnA pratyuttaramAM jJAnI-puruSonuM kahevuM che ke A vividha prakAranI viSamatAo ane vicitratAo puNya ane pApanA kAraNe daSTigocara thAya che. manuSyae svayaM te sarjelI che. pUrvajanmamAM ke A janmamAM paNa pUrvakALamAM zubhakArya karelAM hoya tenAM e zubhakAryonAM kAraNe puNyabaMdha thAya ane te ja puNyasaMcayanuM phaLa tene sukha, dhana-dhAnya, yaza, baLa, mitra, sukuLa, ucca varNa, ucca gotra, ucca prajJA, paripUrNa paMcendriya, surUpatA, uttama saMskArI patnI, dAsa-dAsI, pazu-dhana, uttama makAna ane susaMskAra Adi zubhavastuonA rUpamAM maLe che. zrI uttarAdhyayanasUtramAM kahyuM che: khettaM vatyu hiraNyaM ca pasavo dAsa-porusaM / cattAri kAmakhaMdhANi tattha se uvavajaI // mittavaM, nAivaM hoi uccAgoe ya vaNNavaM / appAyaMke mahApanne abhijAe jaso bale // viSamatAnuM rahasya vyakti pUrvajanmamAM ke A janmanA pUrvakALamAM kharAba karma karato Avyo hoya, tene e duSkarmonA kAraNe pApabaMdha thAya. e ja pApapuMjanA phaLasvarUpa duHkha, daridratA, bhUkha, azakta Idriyo, kurUpatA, kuputra, kubhAryA, kharAba phaLa, sArA mitrono abhAva, kusaMskAra, kharAba kSetra ane vAtAvaraNa Adi vastuo prApta thAya che. sAmyavAdamAM mAnanAra ke nAstiko A vAtane svIkAratA nathI. teo kahe che ke A to dhanapatio ane rAjAo Adino pracAra che. teo dharmanA ThekedAro pAsethI evuM kahevaDAve che, ke jethI dIna-hIna, daridramajUra loko potAnI e ja duHkhI paristhitimAM rahe ane potAnA bhAgyane doSa ApatA rahe tathA dhanapationI gulAmI karatA rahe. AmAMthI kyAreya bahAra AvI zake nahIM ke vikAsa karI zake nahIM. paraMtu A eka bhrAMti A ja che paNa ratnatrayInAM ajavaLa . Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evuM paNa bane che ke daridra ane bhikhArI vyakti paNa eka divasa dhanADhya ane dAnI tarIke najare paDe che. eka samaye gulAma hoya, teo svataMtra thaIne sukhano anubhava karatA dekhAya che. aMdhakArapUrNa ane avikasita kSetra meLavanAra vikasita kSetramAM jaIne potAno vikAsa sAdhatA dekhAya che athavA to e ja kSetramAM potAnA dharmayukta prabaLa puruSArthathI apratima vikAsa kare che athavA vikAsanAM sAdhana meLave che. have e dalIla to na rahI ke dhanavAna yA sattAdhArI loko emane evA banAvI de che, athavA evA ja rahevA mATe majabUra kare che. sAmyavAda hoya, tyAM paNa viSamatA dekhAya che. nAstikomAM paNa vividha prakAranI vicitratA dekhAya che. temAM paNa koI rUpavAna to koI kurUpa, koI viklAMga, to koI azakta, koI rogI to koI nIrogI, koI adhikArI che, to koI AjJAdhIna nokara jevA che. koI vadhu kyAya che, to koI ochuM. koI tIvra buddhizALI che, to koI maMdabuddhi. zuM A viSamatAone sAmyavAdI ke nAstika bhUMsI zake che kharA ? e loko A viSamatAo miTAvI zakaze kharA ? kadApi nahIM. Thapako, salAha ane dhanyavAda madhyayugamAM puNyavAda ke bhAgyavAdane kAraNe aneka bhrAMtio phelAI ane keTalAke A puNyavAdano durupayoga paNa karyo. aneka sattAdhArIo ane dhanikoe potAnA pUrvapuNyanA phaLasvarUpa prApta thayelI sattA ane dhananA baLe garIbo, zramajIvIo ane avikasita pradezanA mAnavIone potAnA gulAma banAvyA, temanuM zoSaNa karyuM, temane vividha yAtanAo ApI, temanA para anyAya ane atyAcAra karyA. A rIte teoe potAnA puNyavAda(ke bhAgyavAda)nA pratApe aneka pUrva pApavaza buddhihIna lokone potAnI jALamAM phasAvyA ane temanI pAsethI dhAryuM kAma lIdhuM, temano vikAsa aTakAvIne potAnI jAtane pApI, dIna-hIna ane avikasita gaNIne parANe pApakRta karIne emaNe potAne mATe to pApanAM bIja vAvyAM ja che, potAnA pUrvasaMcita puNyanI khetImAM svahaste ja Aga lagADI che. navesarathI koI puNya upArjana nathI karyuM, balke agAunI puNyanI pUMjI vAparI nAkhI che. eka vepArIne traNa putro hatA. e vRddha thayo ane putro kAbela puNya ane pApanuM rahasya 245 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ banI gayA tyAre eka divasa traNe dIkarAne potAnI pAse bolAvIne pratyekane dasa-dasa hajAra rUpiyAnI thelI soMpatAM kahyuM, "lyo dIkarAo, A mUDI ane tamAruM jIvana calAvo. huM to have vRddha thaI gayo che. have mArAthI vizeSa kAmadhaMdho nathI thato." - traNa putromAM eka putra mUrkha ane uDAu hovAthI eNe vicAryuM pitAjIe A mUDI to mane mojazokhathI jiMdagI vitAvavA mATe ApI che, mAre tyAM dhananI koI khoTa to nathI, ke jethI mAre A mUDIthI vyApAra karavo paDe." ema vicArIne e pelI rakama ezaArAmamAM vAparavA lAgyo. Akho divasa pramAdathI paDyo rahe, gappA lagAve athavA to kyAMka jugArIo sAthe paNa besI jato. teNe koI vyApAra-dhaMdho karyo nahIM. basa, thoDA mahinAmAM enI mUDI vaparAI gaI. bIjo putra hoziyAra na hato, paraMtu te vinIta ane vicArazIla hato. mAtra e puruSArthI na hato. tethI eNe vicAryuM, "pitAjI pAse to hajI ghaNI milakta che. mAre e vadhAravAnI zI jarUra ? hA, e vAta che ke mAre A mUDImAMthI eka paNa pAI nakAmI kharcavI joIe nahIM, paNa eTaluM ja kamAvuM joie jenAthI tha#o zaraba cAlI zake teNe vepAra to karyo, paraMtu ghaNA ja nAnA pAyA para. phaLasvarUpe jeTalI Avaka thatI eTalo ja kharca thaI jato. - trIjo putra ghaNo hoziyAra, vivekI, cAlAka ane vicakSaNa hato. teNe vicAryuM. "pitAjIe kazAya kAraNa vagara mane A thelI ApI na hoya, jarUra enI pAchaLa temanuM koI vizeSa prayojana hovuM joIe. dhananI to amArA gharamAM koI khoTa nathI, paraMtu navI Avaka na thAya ane jUnI saMcita mUDI ALasu banIne beThA beThA vAparIe, to Akhare eka divasa to te pUrI thaI javAnI. vaLI ekadama pitAjInI vidAya pachI vyApAramAM jhaMpalAvavAthI to zuM hAthamAM Avaze ? pachI to "ochI pUMjI khasamo damana) khAya' e kahevata anusAra je kaMI milakata vyApAramAM joDIzuM, te amane ja DubADaze. kharca vadhAre thaze ane Avaka ochI thaze, vaLI e samaye ekAeka vepAra zarU karavo, e paNa "Aga lAgavAnA samaye kuvo khodavA jevuM kAma gaNAze. AthI ja pitAjIe ratnatrayInAM ajavALAM 246 Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddhipUrvaka amane traNeyane sarakhesarakhI rakamanI thelI ApI che, jethI ame atyArathI ja nItiyukta vepAra karIne amArI milakata vadhAratA rahIe.'' AthI trIjA dIkarAe dezAvaramAM dukAna karI. thoDo rokaDa rakamathI ane thoDo udhArathI mAla lAvIne eka ja varSamAM sArA pramANamAM mUDI ekaThI karI. traNe bhAIone eka varSa pachI pitAjIe pAchA bolAvyA. prathama putra to eka ja varSamAM saghaLuM dhana uDAvI cUkyo hato, eTaluM ja nahIM, kiMtu devAdAra thaI gayo hato, AthI udAsa ane duHkhI thaIne zarama anubhavatAM AMkhomAM AMsu sAthe pitA pAse pahoMcyo. bIjo putra udAsa to nahoto, paraMtu ALasu hovAne kAraNe pitA pAse pahoMcyo, tyAre tenA caherA para nUra na hatuM. enA mukha para hAsyanI eka rekhA ya nahotI. paraMtu trIjo putra pitA taraphathI samAcAra maLatAM ja AnaMdita thaIne pitAe ApelI thelI ane vyApAramAM kamAyelI saMpatti sAthe ghare pAcho Avyo. tenA caherA para prasannatA pragaTelI hatI. pitAe jene Thapako, salAha ke dhanyavAda ApavA hatA te yathAyogya rIte ApyA. prathama putrane to Thapako ja maLyo. bIjA putrane salAha ApI ane trIjA putrane pitAe potAnI chAtIsaraso cAMpIne ApatAM prazaMsA karI. puNyanI kamAI A kathA puNya-pApanA saMdarbhamAM suMdara preraNA Ape che. bhAgyarUpI pitAe traNa prakAranA putrone samAna puNyarUpI mUDInI thelI ApI, vikAsanI samAna taka ApI. manuSyajanma, uttama kuLa, pAMce iMdriyo, suDoLa, surUpa zarIra vagere to traNene maLyAM hatAM, paraMtu e traNamAMthI eke to potAnI mUrkhAIne lIdhe saghaLI milakata gumAvI. AvI rIte keTalAka evA kapUta hoya che ke jeo potAne sAMpaDelI puNyarUpI mUDIne hiMsA, asatya, aprAmANikatA, zikAra, vyabhicAra, anyAya, atyAcAra, jugAra, saTTo, corI, mAMsAhAra, madirApAna, vezyAgamana vagere durguNonA cakkaramAM paDIne khoI nAkhe che ane pachI potAnA bhAgyane raDe che. AvA loko potAnuM puNya to khoI bese che ane navAM pApakarma bAMdhIne pApanI kamANI karIne navuM devuM vadhAre che. puNya ane pApanuM rahasya 40 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keTalAka loko bIjA putranI jema prApta puNyanI mUDIne sAcavIne rAkhe che, paraMtu te purayamAM vRddhi karatA nathI. thoDuM puNya-upArjana kare che, teTaluM ja kharcI nAkhe che. thoDuMka puNyaupArjane dhArmika kriyAo dikhAva karavA mATe ja) dvArA kare che, paraMtu bIjI bAju potAnA vyApAradhaMdhAmAM ke lokavyavahAramAM nIti, nyAya ane dharmano vicAra karatA nathI. AnA pariNAme puNyanI mUDI ahIMyAM ja samApta thaI jAya che. AvA loko pramAdI banI jAya che ane evA garvamAM Dole che ke amArI pAse pUrvapuNyanA pratApe badhuM ja che, paraMtu teo bhaviSyanA puNya mATe puruSArtha kheDavAno vicAra karatA nathI. keTalAka loko trIjA uttama putra jevA hoya che. teo pUrvapuNyanI mUDIne to sAcavIne rAkhe che. navA puNyanI saMpatti ekaThI kare che eTale ke teo potAnA jIvanamAM sadAcAra, prAmANikatA, ahiMsA, satya, kuvyasanatyAga, nIti, nyAya vagerenuM pAlana ane dAna, zIla, tapa ane bhAvanuM yathArtha AcaraNa kare che, enAthI navA puNyanI mUDI umerAya che. eno artha e che ke teo bhUtakALanI bhAgyapitAnI ApelI puNyamUDI para ja mojamajA karatA nathI, paraMtu potAnA zubha puruSArthathI navA puNyanI khetI paNa prayakAryanAM bIja vAvIne kare che. ba-hIna ane garIba lokonA bhoge AgaLa vadhe che, paraMtu e pachI dhana ane sattAnA madamAM abhimAnI thaIne teone ja herAna kare che, caDe che, zoSaNa kare che, julama gujAre che, teo pelA prathama kapUtanI jema potAnI pUrvapuNyanI mUDIne potAnA ja hAthe khoI bese che, navI pUMjI vadhAravAnI vAta to dUra rahI. puNya ane jAnI paribhASA AvI charA pApa kone kahevAya ane puNya kone kahevAya ? puNya zuM che ane pApa zuM che ? A vAta jJAnI puruSo mATe to hatheLInI rekhAnI jema spaSTa che, paraMtu ApaNe asatyanA AvaraNathI DhaMkAyelA hovAthI zAstromAM je vacana ApyAM che tenA AdhAre puNya ane pApa darzAvI zakIe chIe. sonuM to eka ja che. e rAjAnA mastaka para mugaTa banIne zobhA 248 ratnatrayInAM ajavALAM Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ape che ane tenAM ja jhAMjhara banAvIne yuvatInA pagamAM paherAvAya che. je mATIno ghaDo bahenonA mastaka para sthAna pAme che, te ja mATIno banelo vATako zaucAlayamAM kAma Ave che. manuSyanA jIvanamAM paNa zubhAzubha karmonA kAraNe AvI vicitratA che. Ama to puNya ane pApanI oLakha vyaktinAM kArya, vyavahAra ke manaHsthiti para nirbhara che, paraMtu vyAkaraNanI dRSTie mukhyatve Avo artha thAya che. punAti zubhakAryeNAtmAnamiti puNyam pAtayatyayastAdAtmAnamiti pApam je zubhakArya dvArA AtmAne pAvana kare che, te puNya che ane je azubha kAryo dvArA AtmAne nIco pADe che te pApa che." Ano artha e che ke je kAryo, vicAro ke pravRttiothI AtmAmAM sukha, saMtoSa, AlAda ane pavitratA jAge che, vyakti pragaTa rIte karavAmAM kazo khacakATa anubhavato na hoya, te puNya che. kAraNa ke jeTalAM hitakara ane zubha kArya che, temane badhAnI sAme, chupAvyA vagara karavAmAM koIne saMkoca nathI thato. AthI ja eka AcAryae pApa-puNyanI paribhASA A paNa karI che - pravaraM pukhya prajharva pApa je pragaTa che, agupta che te puNya che, kiMtu je guNa hoya che, chupAveluM hoya che, te pApa che.' pApano bhaya game teTalI sattAdhArI ke game teTalI dhanADhya vyaktine paNa pApa chupAvavAnuM mana thAya che. koI joI jAya nahIM, koI Toke nahIM, koI mArI niMdA kare nahIM, koI mane daMDa Ape nahIM, te prakAranI AzaMkA dareka samaye pApakartAnA manamAM rahe che. tethI e pApakAryone gopAvavA icche che. jo koIne tenAM pApakAryonI jANa thaI jAya che, to tene koI ne koI prakAranI lAlaca ApIne dabAvI devA icche che. bIjI vAta e paNa che ke pApa karatI vakhate ane karyA pachI te vyaktine manamAM satata bhaya, kleza, pastAvo ane kheda thato hoya che. te potAno A bhAva kadAca bahAra pragaTa thavA deto na hoya, paraMtu manamAM ene pApano DaMkha khaTakyA kare che. - - - puNya ane pApanuM rahasya 249 Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te enA manane ghaNI pIDA Ape che ane hRdayanA bhAvane satata glAnimaya rAkhe che. pApakartAnA cittamAM prasannatA, ullAsa ke sukhanI abhivyakti pragaTatAM nathI, jyAre puNyakArya karanAranA manamAM bhaya, kheda, kleza, pastAvo ke lobha hotA nathI. puNyakArya manamAM khUMcatuM nathI. AnA parathI dareka vyakti kalpanA karI zake che ke puNya zuM che ane pApa zuM che ? puNyavAnano artha aneka lokone manuSya zarIra, uttama kuLa, Aryadeza, paripUrNa paMcendriya vagere prApta thAya che eTale puNyazALImAM koI kSati dekhAtI nathI. chatAM AvA saMyoga dharAvanArA loko daridra, maMdabuddhi, aputra, kubhAryAvAna athavA kuputrI kema jovAmAM Ave che? evA suMdara saMyoga pAmanArI vyaktio duHkhI jaNAya, tyAre ema kema na kahevAya ke A vyakti puNyahIna che? A vAta evI che ke sAmAnya rIte dareka manuSyane A badhA saMyogo pUrvakRta puNyanA prabhAvathI prApta thAya che, tu vartamAnamAM temane vAstavika rUpamAM puNyavAna kahevAtA nathI. jenAmAM puNyanI adhikatA hoya athavA jesvA puNyanuM upArjana adhika mAtrAmAM karI rahyA hoya te ja vartamAna samayamAM puNyavAna kahevAya. puNyavAna' zabda adhika puNyanA astitvano ghotaka che. jevI rIte pacAsa paisA ke eka rUpiyo dharAvanAra dhanavALo hovA chatAM paNa dhanavAna gaNAto nathI, dhanika e ja kahevAya che ke jenI pAse vadhAre dhana hoya ane te paNa samAjanA vartamAna dhoraNo karatAM amuka vizeSa mAtrAmAM hoya. e rIte puNyavAna e kahevAya che ke jenI pAse puNyanI pracura mAtrA hoya athavA je pracura mAtrAmAM puNyanuM upArjana karI rahyo hoya. A daSTie koI vyaktine dhanADhya hovAthI ke patnI-putravALo hovA chatAM paNa ene tatkALa puNyavAna kahI zakAya nahIM. koI corI, DAkugIrI ke niMdyakarma karIne paNa dhana ekaThuM karI le che. zuM e pApakarma dvArA ekatrita karelA dhanane bhogavatA dhanikane puNyavAna kahezo ? koIne patnI maLI gaI ke putra maLI gayo, paraMtu te sadAya bImAra ja rahetAM hoya rapa0 ratnatrayInAM ajavALAM Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ athavA teo AjJAkArI, vinIta ane vaphAdAra na hoya to e vyaktine mAtra patnI-putra hovAne kAraNe puNyavAna kahI zakAya ? sAco puNyazALI koNa? AjakAla adhikAMza loko bAhya vaibhava ane camaka-damaka joIne tene tatkALa puNyavAna mAnI le che. dhanasaMpatti vinAnI, bAhya TApaTIpa vinAnI ane potAnI nyAyapUrvaka AjivikAmAM saMtuSTa vyaktinA hRdayamAM dayA ane sahRdayatA hoya, jagatanA saMtapta loko mATe zubhecchA, sadbhAvanA ane zubhakAmanA vyakta karato hoya, duHkhI lokonAM AMsu lUchato hoya ane potAnA zarIrathI yathAzakti sahAyatA karato hoya, to zuM AvI vyakti puNyazALI gaNAya nahIM ? jarUra gaNAya. alaMkAro ane kImatI pozAka paherelo eka karoDapati camakadAra moTaramAM besIne jaI rahyo hato. moTara jhaDapathI jaI rahI hatI. rastAmAM koI garIba mANasa moTaranI haDapheTamAM AvI jatAM tene vAgyuM ane lohIluhANa thaIne paDI gayo. zeTha tene dhamakAvavA mAMDyA, - "mUrkha, bevakUpha nahIM to ! AMdhaLo che ke zuM? joto nathI ke sAmethI moTara Ave che. rastAthI ekabAju khasI javAne badale jANIjoIne sAme Ave che ane amane badanAma kare che ! duSTa ! tuM ahIM ja paDyo rahe !" Ama, dhamakAvIne zeTha to moTaramAM besI gayA ane moTara jhaDapathI dUra cAlI gaI. e zeThane ghAyela garIbane uThADavAnI, malama-paTTI karavAnI ke sahAnubhUtinA be zabda kahevAnI jarUra jaNAI nahIM.' evAmAM eka bIjo garIba AvI caDyo. teNe ghAyala mANasane joyo, to tene sAMtvanA ApI, chAtIsaraso cAMpIne davAkhAne pahoMcADyo tathA yathocita sevA karI. tamAruM hRdaya kone puNyazALI kaheze ? pelAM tavaMgarane ke A nirdhanane ? tamAruM hRdaya to e svIkAraze ke hakIktamAM pelo garIba mAnavI ja puNyazALI gaNAya, paraMtu kadAca buddhi e svIkAravA AnAkAnI kare ke A cIMtharehAla nirdhana puNyazALI kaI rIte kahevAya ? puNyazALI to moTara, baMgalo ane dhanathI bharelI tijorIvALo ja hovo joIe. puca ane pApanuM rahasya 251 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM ja tamArI pArakhavAnI zaktimAM bhUla dekhAya che. jhaverInI sAme eka bAju camakto pAsAdAra kAca paDyo hoya ane bIjI bAju dhULathI ragadoLAyelo beDoLa ho paDyo hoya, tema chatAM e kAcanI vadhAre camaka joIne kAcane hIro nahIM kahe, paraMtu hIrAne ja hIro kaheze, pachI bhale ne te samaye e asvaccha ane kara5 hoya. e ja rIte dIrghadarzI ane yogya parakha karanArI vyakti, melAMghelAM kapaDAM ane kadarUpI vyaktinA hRdayane joze, tenI bAhya camaka joIne AkarSita nahIM thAya. eka vyAvahArika udAharaNa joIe. - ThaMDInA divaso hatA. himavarSAthI DAmarano rasto bhIMjAI gayo hato. dharatI para paga mUkavAmAM jokhama hatuM. e samaye eka bhikhArI potAnA nAnakaDA bALakane chAtIsaraso cAMpIne ThaMDImAM tharatharato galIomAM ahIM-tahIM bhaTakI rahyo hato. bhUkhathI enI AMkho UMDI UtarI gaI hatI. paga mAMDa cAlI zakatA hatA, chatAM paNa potAnA mATe nahIM, to potAnA nAnakaDA bALakanA peTanI Aga zamAvavA mATe AvI ThaMDImAM nIkaLavuM paDyuM hatuM. cha mahinAnA A bALakanI mAtA agAunA divase ja mRtyu pAmI hatI. bhikhArI jorathI bUmo pADI rahyo hato, "o zeTha ! o dAdA ! huM traNa divasathI bhUkhyo chuM ane A nAnuM bALaka paNa bhUkhathI taraphaDI rahyuM che. dayA karIne mArA mATe nahIM to A bALaka mATe mAnavatAne khAtara kaMIka Apo ! bhagavAna tamAruM bhaluM karaze, zeTha !" AvA karuNa zabdo sAMbhaLI paththara paNa pIgaLI jAya, paraMtu A karuNa vAkyo sAMbhaLIne baMgalAnA trIjA mALe beThelA zeThano pitto garama thaI gayo ! te babaDyA, sAlA badamAza ! savAre UThatAMnI sAthe mAgavA sivAya tAre koI dhaMdho ja nathI ! sarakAre "begarsa ekTa lAgu karyo che, tema chatAMya tArA jevA loko bhIkha mAgatA baMdha na thayA. jato rahe ahIMthI, ahIMyAM kaMI ja nahIM maLe." zeThanA kaThora ane asahya zabdo sAMbhaLIne svAbhimAna choDI bicAro bhikhArI kahevA lAgyo, 2pa0 ratnatrayInAM ajavALAM nAma:, , Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "o zeTha, bahu bhUkhyo chuM, kaMIka to ThaMDuM-vAsI khAvA Apo. bhagavAna tamAruM bhaluM karaze." have to zeThanA magajano pAro AsamAne pahoMcI gayo. temaNe vicAryuM ke A balA ahIMthI ema sahelAIthI nahIM TaLe. zeThe tvarAthI bAjumAM rAkhelI ThaMDA pANInI mATalI e bhikhArI para DhoLI dIdhI. basa ! have zuM thAya ? eka to asahya ThaMDI ane temAM vaLI uparathI zeTha taraphathI maLelo A ThaMDA pANIno prasAda ! ThaMDIthI tharathara kAMpato bhikhArI bicAro potAno jIva bacAvavA mATe pAsenuM eka khUNAmAM lapAIne besI gayo. tenuM nAnuM bALaka dhrusakAM -: ja jIvana lAgyuM. vRddha bhikhArI duHkhI gIta gAtA-gAto bhagavAnane che. karavA lAgyo. eTalAmAM milanI sAyarana vAgI. milamAM janArA majUroe te vRddha bhikhArInI karuNa hAlata sAMbhaLI. temanuM hRdaya dravita thaI gayuM. te majUroe thoDI thoDI rakama bhegI karIne te bhikhArIne sArI evI rakama ApI ane mila tarapha cAlI nIkaLyA. bhikhArI paNa aMtarathI temane AzIrvAda Apato AgaLa vadhyo. saMyama ane aparigrahano ArAdhaka potAnI kIrti-prasiddhi mATe hajAro rUpiyAno dhumADo karanAra kaThora hRdayanA vyakti puNavAna gaNAya ke pachI daridra ane duHkhIne joIne pIgaLI janAra, bahArathI garIba paraMtu hRdayanA amIra puNyazALI gaNAya ? vAstavamAM garIba paraMtu hRdayanA udAra ja puNyavAna gaNAya. AthI eka rAjasthAnI kavie kahyuM che - dayA dharma pAve to koI puNyavaMta pAve / jyAM ne dayA kI bAta suhAve jI // bhArIkarmA ananta saMsArI / vAMne dayA dAya na Ave jI // keTalIka vyaktio potAnA dhana, sattA, pada ke kuLa para garva rAkhIne sevAnA kSetramAM mahattvapUrNa kArya karanArane puNyahIna samaje che. pote svayaM to parAvalaMbI tathA pramAdI banIne paDI rahetA hovA chatAM paNa potAne A puNya ane pApanuM rahasya 253 Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puNyazALI samaje che. zuM tamArI buddhi pramAdI ane parAvalaMbIne puNyavAna kaheze ? zaucAlayamAM zauca karIne je vyakti tene asvaccha banAve che ane svayaM tene sApha nathI karato, te potAne puNyavAna samaje che ane tamArA zaucAlayane sApha karanAra tathA tene svaccha rAkhanArane puNyahIna samaje che. AvI samajaNa vize zuM kahevuM? jo tamAro mata evo che ke ame to puNyazALI chIe ane A kArya karanAra puNyahIna che, to bALapaNamAM tamArI gaMdakI sApha karanArI mAtA paNa zuM puNyahIna kahevAze ? hakIkatamAM sevAnuM kArya karanAra ke potAnuM abhimAna choDIne saphAI karanAra puNyavAna che, paraMtu je bIjA para potAnI sevAno bhAra nAkhe che, ane sevakone nIca tathA puNyahIna kahIne svayaM parAvalaMbI tathA pramAdI banIne besI rahe che te puNyazALI nathI. paraMtu loko sarasa khAvAnuM ane sarasa vastrone ja potAnA puNyanuM phaLa mAne che. temane e samaja nathI ke temanAM AvAM bhojana ane vastro pAchaLa keTalA garIboe pasIno vahAvyo haze. potAnA mojazokhamAM hajAro rUpiyAno dhumADo karanAra, potAnI svAdavRtti ane jillAlolupatAnA poSaNa mATe bIjAne bhojananI taMgImAM nAkhanAra puNyavAna che ke pachI je sAduM, sAttvika bhojana karIne AhAramAM maryAdA karIne bIjAne mATe anAja bacAvI rAkhanAra tathA ochAmAM ochI vastuothI jIvananirvAha karIne garIbo, anAtho tathA apaMgone sahAya karanAra ke temanA para dayA karanAra puNyavAna che ? sAce ja sAdagIthI ane ochI cIjavastuomAM saMyamapUrvaka jIvana jIvanAra ja puNyazALI che. puNyopArjanano prabaMdha eka vyaktie agAu upArjita karelA puNyanA prabhAvathI paisA. pratiSThA, sattA ane pada meLavyAM, paraMtu te potAnI saMpattino upayoga bhogavilAsa ane khANI-pANI jevA AmodapramodamAM karavA lAgyo. A rIte pUrvajo pAsethI prApta thayelI saMpattino kharca ja karato rahe ane navI Avakano koI vicAra kare nahIM ke te mATe koI prayatna kare nahIM to pachI A saMpatti kyAM sudhI cAle ? aMtamAM jyAre saghaLI saMpatti vaparAI jatAM teNe duHkhI thavuM paDaze. 254 ratnatrayInAM ajavALAM Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvuM ja puNyanA viSayamAM che. pUrvopArjita puNyane bhogavanAra mojazokhamAM ja puNyane lUMTAvI rahyA hoya ane navuM puNya upArjana karatA na hoya, temanI AvI ja durdazA thaze. jJAnIpuruSa AvA pramAdI ane ajJAnI lokone cetavaNI ane Thapako ApatAM kahe che 1 "sukhamAsse sukhaM zeSe bhuGkSe pibasi khelasi / na jAne tvagrataH puNyairvinA te kiM bhaviSyati // " "are pramAdI jIva ! tuM mojathI UThe-bese che, mojathI sUe che, AnaMdathI khAya che, pIe che ane nAcagAna raMga-rAgamAM ramamANa rahe che, tuM AgaLanI vAtano bhaviSyano vicAra kara. tArI A yAtrA A ja jIvanamAM samApta thavAnI nathI. navo janma levo paDaze, tyAre jo tArI pAse saMcita puNyanI pUMjI nahIM hoya to AgaLa upara tArI zI dazA thaze ? tAre apAra duHkha veThavuM paDaze.'' - AthI paraloka mATe puNyopArjana karIne teno prabaMdha karI levo joIe. A janmamAM jo puNyopArjana karI leze, to AgAmI jIvanamAM sukha sAMpaDaze. mahAmaMtrI tejapALa zAstronA jJAtA hatA. nItidharmanA UMDA vidvAna hatA, paraMtu temanuM jJAna AcaraNamAM pragaTatuM nahotuM. pUrvopArjita puNyasAmagrInA phaLasvarUpe temane ghera tamAma prakAranI jAhojalAlI hatI. saMpattinI sAthe sAthe sattA, zarIra suMdaratA ane anya tamAma prakAranI laukika sukhasAdhananI sAmagrI hatI, paraMtu navA puNyanuM upArjana karavA mATe teo koI vizeSa prayatna karatA na hatA. muMjAla nAmano eka zrAvaka maMtrI vastupALano aMgata gumAsto hato. teNe maMtrIne dharmAcaraNanI preraNA ApavAnA hetuthI eka vAra temane pUchyuM, "maMtrIzvara ! tame ThaMDI rasoI khAva cho ke garama ?'' gumAstAno A savAla sAMbhaLIne enA tarapha AMkho kADhatA maMtrIe eka vAra tenI sAme joyuM, paNa pachI gamAra mANasa che, tethI bolavAno viveka nathI. ema vicArIne dRSTi pheravI lIdhI. gumAstAe taka joIne pharIthI e ja vAtanuM punaruccAraNa karyuM, paNa maMtrIe A vakhate paNa enI vAta kAne dharI nahIM. trIjI vAra gumAstAe e ja vAtanuM puNya ane pApanuM rahasya 255 Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ punarAvartana karyuM, to maMtrInAM bhavAM caDhI gayAM. emaNe kahyuM, "aNaghaDa kyAMno ! bolavAnI sabhyatA paNa nathI AvaDatI." gumAstAe zAMtithI kahyuM, "hA maMtrIzvara ! baMnemAMthI koI eka to cokkasa haze ja." maMtrI vismaya pAmyA ane pUchavuM, "are ! tArI vAtamAM kaMIka bheda jaNAya che ! jarA kahe to kharo, ke A pramANe eka ja vAta traNa vakhata kahevAno artha zuM hato ?" | gumAstAe vinayapUrvaka kahyuM, "svAmI, Apa je rasoI khAI rahyA cho eTale ke je aizvarya ane vaibhavano AnaMda pAmI rahyA cho, e to sAcA arthamAM pUrvajanmamAM upArjita puNyanuM phaLa che. pariNAme A tAjI rasoI nathI, kiMtu vAsI che. tAjI rasoI to kaMIka judI ja hoya che." maMtrIne gumAstAnI vAtamAM kaMIka tathya jaNAyuM. teo najIka AvIne jijJAsAthI pUchavA lAgyA. "to pachI mArA mATe tAjI rasoI kaI che ?" gumAsto bolyo, "A badhuM jANavuM hoya to dharmaguru bhaTTAraka zrI vijayasenasUri pAse jAva ane temane pUcho." maMtrI tarata ja dharmaguru pAse AvyA. ThaMDI ane garamAgarama rasoI vize pUchyuM, to uttaramAM dharmagurue kahyuM, "tame ahIM je vaibhava ane aizvaryano upabhoga karI rahyA cho, te to pUrvajanmakRta puNyanuM phaLa che. jyAM sudhI tamArA vartamAna samayamAM ane jIvanamAM tame sevA, dAna, dayA, paropakAra vagere dvArA puNyopArjana nahIM karo, tyAM sudhI rasoI tAjI nahIM, kiMtu vAsI ja samajavI joIe." maMtrIe guru pAsethI dharmanuM svarUpa sAcA arthamAM samajI lIdhuM ane vizeSarUpe gRhastha dharmanuM AcaraNa karavAnuM svIkAryuM. tyAra pachI to emanuM AkhuM jIvana dharma ane saMskRtinI vRddhi mATe ane janasAmAnyanI sevAmAM pasAra thayuM. temaNe aneka jagyAe sarovara-vAva, dAnazALA, paraba, jinamaMdira, dIna-du:khIo mATe annakSetra Adi kholyAM ane zeSa jIvana dharmamaya banAvIne adhyAtmasAdhanAmAM vyatIta karyuM Ama, mAnavIe pramAdI banIne ane bhogavilAsamAM DUbIne potAnI jiMdagI vitAvavI joIe nahIM, kAraNa ke A to pUrvakRta puNyanuM ja 2pa6 ratnatrayInAM ajavALAM * Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phaLa che. navIna puNyaupArjana karavA mATe manuSya A janmamAM dharmAcaraNa kare, nyAyanItipUrvaka AjIvikA kamAya, dAna, paropakAra, sevA Adi satkAryomAM rata rahe, te jarUrI che. Ama na thAya to puNya vinA AgAmI janmamAM koI paNa sukhasAmagrI nahIM maLe. AthI kahevAyuM che : _ 'puNyaM hi sarvasampattivazIkaraNakAraNam' "puNya ja tamAma saMpattinI prAptinuM ekamAtra kAraNa che." kahevAya che ke puNyanAM phaLa mIThAM ane pApanAM phaLa kaDavAM hoya che. puNyanAM phaLa sahelAIthI bhogavI zakAya che ane pApanAM phaLa bhogavavAmAM AkarAM hoya che. puNyathI manuSya sukhI thAya che ane pApathI duHkhI thAya che, Ama chatAM jagatamAM ghaNI jagyAe viparIta sthiti jovA maLe che. je puNyakarma kare che, svajIvanamAM satkArya ane dharmAcaraNa kare che te du:khI dekhAya che ane rAtadivasa pApakarmomAM DUbelA tathA hiMsA, asatya, corI, aprAmANiktA Adi AcaranArA pApakarmIo sukhI najare paDe che. ahIM kema puNyanuM phaLa mIThuM ane pApanuM phaLa kaDavuM dekhAtuM nathI ? jJAnI puruSo ema kahIne AnuM samAdhAna kare che ke vartamAnamAM puNyavAna duHkhI ane pApI sukhI dekhAya che te temanAM vartamAna puNya ke pApanuM phaLa nathI, badhe te sukha ane duHkha to bhUtakALanAM pApa ane puNyanuM phaLa che. vartamAnamAM to puNyavAna ane pApI je puNya ane pApa upArjana karI rahyA che tenuM phaLa to temane bhaviSyamAM maLaze. maLyA vagara nahIM rahe. dera (vAra) bhale thAya, paraMtu tyAM aMdhera nathI. kheDUta anAjanI kApaNI kare che, tyAre pahelAM te vAvelAM bIjano pAka laNe che. vartamAnamAM tAjAM vAvelAM bIno pAka to bhaviSyamAM laNavAno maLe. e rIte vartamAnamAM puNyavAna vyaktie bhUtakALamAM je pApanAM bI ropyAM hatAM, tenA phaLasvarUpe tene duHkhano pAka maLyo che. evuM joIne puNyanA phaLa pratye azraddhA lAvavAnI jarUra nathI, paraMtu sarvasAdhAraNa loko puNyavAnane duHkhI ane pApIne sukhI joIne puNyopArjananA viSayamAM udAsIna thaI jAya che. temaNe mAtra vartamAna para ja daSTi na rAkhavI joIe. AthI kahyuM che - - puNya ane pApanuM rahasya che 25o ja ka Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ __'vartamAnadRSTiparo hi nAstikaH' je pApa-puNyanI bhUtakAlIna karaNIno vicAra karyA vagara kevaLa vartamAna phaLa para ja dRSTi rAkhe che, te nAstika che." AvA loko azraddhAvAna banIne puNyathI aLagA thaI jAya che ane niHsaMkocapaNe pApa karavA lAge che. AvA loko e vicAratA nathI ke khetaramAM bI ropyA pachI- kheDUte keTaluM dhairya rAkhavuM paDe che. ene tarata ja anAja nathI maLatuM. te rIte puchyuM ke pApanAM bI jIvananA khetaramAM vAvyA pachI mAnavIe paNa tenAM phaLa mATe vairya rAkhavuM joIe. A vAtane eka dRSTAMtathI joIe. mAnI lo ke eka dArUDiyAe eka kalAka pahelAM dArU pIdho che ane eka kalAka pachI ja tene dArU parathI virakita thaI gaI. teNe sadAne mATe dArU pIvAno tyAga karyo. to eka kalAka pahelAM peTamAM gayelo dArU e vartamAna madirAtyAgI para potAno prabhAva nahIM pADe ? ene nazo nahIM caDAve ? avazya caDhAvaze. e ja rIte Aje puNyavAna dekhAtI vyaktioe bhUtakALamAM pAparUpI madirAnuM jIvanamAM pAna karyuM hatuM. zuM e pAparUpI madirA potAno prabhAva nahIM batAve ? phaLa nahIM Ape ? avazya Apaze. to pachI tame vartamAnamAM puNyakArya karanArane duHkhI joIne azraddhA kema dharAvo cho ? UlaTuM temAMthI preraNA levI joIe ke pUrvajanmamAM teNe kaMIka pApakarma karyuM hatuM, jene pariNAme duHkha ke saMkaTa AvI paDyuM che. jo ApaNe bhAvi jIvanamAM duHkhI thavuM na hoya to atyArathI ja puNyakAryano puruSArtha karavo joIe. eka core tenI jiMdagImAM ghaNI moTI-moTI corI karI, paraMtu ekAeka eka divasa koI mahAtmAnI vANI sAMbhaLIne tenAmAM vairAgya jAgI gayo ane gharabAra, saMpatti Adi saghaLuM tyajIne te sAdhu banI gayo. sAdhu banavAthI tenA mahApuNyavAna banI javA aMge tenA para koI saMdeha nathI raheto, paraMtu teNe bhUtakALamAM je corIo karelI hatI, tenuM phaLa to teNe bhogavavuM ja paDaze. mAnI lo ke chUpI polIse te sAdhune oLakhI lIdho ke amuka corI karavAmAM A ja vyakti hatI ane te kAraNe pakaDavAnuM voraMTa laIne polIsa AvI. tame ema kahe ke A to sAdhu che, ene kema pakaDo cho ? paraMtu teNe bhUtakALamAM je corI karI che tenA 258 . ratnatrasyanAM ajavALAM Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNe tene pakaDavAnuM voraMTa maLyuM che te hakIkta che. jo e sAdhu khuda jene tyAM corI karI che, tenI pAse jaIne pazcAttApa karIne je vastuo corI hatI, te dIkSA letAM pahelAM ja pAchI ApI de athavA tene mATe kSamA yAcIne tene saMtuSTa karI de to e sAdhune pakaDavAmAM nahIM Ave, paraMtu ene mATe loko eTaluM to cokkasa kaheze ke, "are ! A to pelo cora che. have sAdhu banI gayo che." arjunamALInuM evuM ja banyuM hatuM. arjuna mALInI patnI para rAjagRhInA cha guMDAoe tenI sAme ja baLAtkAra karyo, tethI ene gusso Avyo ane je yakSanI te pUjA karato hato tene prArthanA karI ke, "huM peDhI dara peDhIthI tamArI pUjA karato Avyo chuM, Aje saMkaTanA samaye tame sahAyatA nahIM karo to huM ema mAnIza ke tame yakSa nathI, paNa namAlA basa ! A sAMbhaLatAM yakSa arjunamALInA zarIramAM pravezyo ane tyAM rAkheluM hajArapala vajananuM loDhAnuM magadaLa uThAvyuM ane jozathI ghumAvIne cha guMDAo tathA potAnI patnI para jhIMkI dIdhuM. sAteyane mArIne pachI arjune manamAM nizcaya karyo ke havethI pratidina cha puruSa ane eka strIne mAryA vagara nahIM rahuM. basa ! teNe to cha mahinAmAM 1141 vyaktionI hatyA karI. Avo hatyAro pApAtmA arjunamALI yakSAveza dUra thaI gayA pachI svastha thaIne sudarzana zramaNopAsakanI sAthe bhagavAna mahAvIranAM darzana karavA ane emanI vANI sAMbhaLavA jAya che, tyAM ja tene saMsAramAMthI vairAgya Upaje che. te potAnA pApapUrNa jIvanane tilAMjali ApIne dharmamaya jIvanano aMgIkAra karIne sAdhu banI jAya che. Ama, sAdhu banI javAthI to e mahAtmA ane mahApuNyavAna banI gayo, paraMtu rAjagRhInA nagarajano to ene hajI jUno kyAro ja mAnatA hatA. arjuna munine rAjagRhImAM gocarI mAgavA AvatA joIne teo potAnA veranI vasUlAta karavA lAgyA. koI kahetuM, "ANe mArA pitAne 1. hajArapala vajana - pala vajananuM eka prAcIna ekama che. cAra tolA bhAra eka pala gaNAya che. puNya ane pApanuM rahasya 259 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAryA che.'' to koI kahetuM ke mArA bhAIne mAryo che. AthI koI lapATa mArIne, koI mukkA lagAvIne, koI lAThI phaTakArIne, koI apazabdo bolIne, koI niMdA ane ghRNA karIne, koI apamAna karIne to koI bhikSA ApavAmAM asahayoga karIne tene herAna karavA lAgyA. paraMtu arjunamuni ema ja vicAratA, A badhAM mArAM karelAM pApakarmonAM phaLa che. meM emanA saMbaMdhIone mArI nAkhyA che, jyAre teo to mAtra mArA para prahAra karIne thoDAmAM ja veranI vasUlAta kare che.'' Ama samabhAvapUrvaka A badhAM ko sahana karyAM. zAstrakAra noMdhe che - mahApuNyavAna muni banavA chatAM paNa arjunamunine cha mahinA sudhI potAnAM pUrvakRta pAponAM phaLasvarUpa yAtanAo sahana karavI paDI. koI ema kahe ke AvA mahApuNyazALI munine paNa duHkha veThavuM paDyuM, tethI puNyanuM phaLa duHkha che, to A to aNasamaja che mAtra vartamAnane ja jovo barAbara nathI. arjunamunie bhUtakALamAM je bhayaMkara pApakarma karyAM hatAM, tenuM A duHkharUpI phaLa hatuM, tenA vartamAnamAM upArjita puNyanuM nahIM. puNyaphaLa mATe puNyakArya vartamAna samayamAM jagatamAM ema jovA maLe che ke loko potAnuM jIvana puNyakAryomAM vitAvatA nathI. dAna, paropakAra, sevA, dharmAcaraNa, vratapAlana, zIla, tapa vagere satkAryomAM jIvana pasAra karatA nathI, kAraNa ke teo ema samaje che ke pUrvapuNyanA phaLasvarUpa badhA ja sukhasAdhana prApta thayA che, to pachI dAna Adi karIne zA mATe jIvanane kaSTamAM nAkhavuM joIe ? AthI mojazokhamAM jIvana vitAvavuM, e ja puNyazALInuM kAma che.'' paraMtu A bhrama che. AvA loko du:khI thAya che, tyAre kahe che ke puNyanuM phaLa to maLatuM nathI ! vAstavamAM Aje jagatanA moTA bhAganA loko kahe che ke ame sukhanA abhilASI chIe. sukha icchIe chIe ane sukha mATe saghaLA prayatna karIe chIe, paraMtu e loko ema nathI vicAratA ke sukha e to puNyanuM phaLa che. jo ApaNe ApaNA kSaNika sukha mATe bIjAone duHkhI karIzuM, ratnatrayInAM ajavALAM 260 Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHkhanAM bI ropIzuM to puNyopArjana thaze nahIM ane puNyopArjana vinA sukha kevI rIte maLaze? AthI ja nItikAra kahe che - puNyasya phalamicchanti, puNyaM nechanti mAnavAH / na pApaphalamicchanti, pApaM kurvanti yatnataH" // "sAMsArika mAnavIo puNyanuM phaLa icche che, paraMtu puNyakArya karavA ke puNyanAM bI vAvavAnuM icchatA nathI. bIjI bAju pApanuM phaLa jarA paNa nathI icchatA, paraMtu teo prayatnapUrvaka pApa kare che." moTe bhAge evuM jovA maLe che ke samAjamAM loko potAnA vevAIne athavA koI sattAdhArI ke dhanikanI khUba mahemAnagati karIne temane khUba ThAMsI-ThAMsIne khavaDAve che, paraMtu muThThIbhara anAja mATe hAtha phelAvatA bhUkhyA mAnavIne eka TukaDo paNa ApatA nathI. jarUra vinAnAne baLajabarIthI khavaDAve che ane vAstavika jarUratavALAne ApatAM khacakAya che. to pachI ema kevI rIte samajI zakAya ke tame puNyanuM phaLa icchavA mATe puNyakArya karo cho ? bhUkhyA ane jarUratamaMdane ApavuM ene to badhAM ja zAstro puNyakArya kahe che. puNyakArya karavAmAM pratyakSa AnaMdanI anubhUti ghaNI vAra puNyakAryanA phaLasvarUpe manuSyane pratyakSa AnaMdanI anubhUti thAya che. evo anubhava to e ja karI zake ke jeNe aMtaHkaraNathI puNyakArya karyuM hoya. eka sAmAyikamAM prakAzita thayelI be varSa pahelAMnI satyaghaTanA joIe. Do. joje harerA usalAra dakSiNa amerikAnA venejhuelA dezanA rAjadUta tarIke svIDanamAM vase che. pUrvapuNyanA pratApathI temane karoDapati jeTalI apAra saMpatti maLI che. ghaNI benko, samAcArapatro ane jamInonA teo mAlika che, paraMtu AzcaryanI vAta e che ke A karoDapati ghaNA udAra che ane temane patnI paNa eTalI ja udAra hRdayavALI maLI che. I.sa. 1950mAM A daMpatI karavA mATe osTriyAnA prasiddha nagara jAlsabarga gayAM hatAM, tyAM temanA eka paricite mAhitI ApI ke jAlsabarganI nikaTa AvelA eka AzramamAM mAtA-pitA vinAnAM ane rASTrIyatA vinAnuM anAtha bALako rahe che. A sAMbhaLIne daMpatInuM hRdaya pIgaLI gayuM. nA e Azrama jovAnI icchA vyakta karI. puNya ane pApanuM rahasya. 261 Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjA divase teo tyAM pahoMcyAM ane potAnI sAthe eka anAtha bALakane laI AvyAM. teo tene potAnI janmabhUmi kArAkAsa laI gayAM ane tene dattaka laI lIdho. pachI to pUchavuM ja zuM ? e chokaro 'usalAra' tarIke oLakhAvA lAgyo ane enuM jIvana AnaMdabharyuM vItavA lAgyuM. tenuM du:kha cAlyuM gayuM ane teno cahero lAla ane goLamaToLa banI gayo. chokarAne daMpatI mATe agAdha prema thaI gayo. tenA vartanamAM kRtajJatA pragaTavA lAgI. e joIne usalAra daMpatIno AtmA AnaMda anubhavavA lAgyo. teoe vicAryuM, jo eka bALakane duHkhasAgaramAMthI bahAra kADhavAthI ApaNane sogaNo AnaMda maLe che, to pachI yuropanAM ghaNAM ja bhUkhyAM anAtha bALakone lAvIne potAnI sAthe rAkhavAthI vadhAre AnaMda meLavavo joIe.'' basa ! e karmaTha pati-patnIe eka hajAra anAtha bALakone AvI rIte vasAvavAno ane temane duHkhamukta karavAno nizcarya karyo. temane rahevA mATe sArAM makAna, sarasa cIja-vastuo ane sukha-sagavaDanAM sAdhano ekaThAM karyAM, jethI chokarAMo tavaMgara bALakonI jema rahI zake. 1950nA DisembaramAM paccAsa navAM anAtha bALako haeNveriyA, oNsTriyA ane bAlkana rASTromAMthI laI AvyAM. temano vicAra to isTaranA tahevAra sudhI vadhAre eka hajAra duHkhI bALakone paramasukhI banAvIne potAno AnaMda paramAnaMdamAM pariNata karavAno thaI gayo. A che puNyaphaLarUpe prApta thatA pratyakSa AnaMdanI anubhUtinuM jvalaMta udAharaNa ! usalAra daMpatInI jema bhAratanA saMpanna ane puNyaphaLaprApta keTalIka vyaktio jo taiyAra thaI jAya to dezamAMthI garIbI, bhUkha ane anAthatAnuM duHkha maTI jAya. vaLI sAthosAtha puNyanuM pratyakSa phaLa paNa tene maLe. pApa-puNyanI vyAkhyA ghaNA vistArathI joI gayA. vyaktie ene hRdayamAM utArIne puNyArjana karIne potAnuM jIvana vitAvavuM joIe. 262 sthaLa : goDIjIno upAzraya, pAyanI, muMbaI sthaLa : vi.saM. 2009, zrAvaNa suda 13, ravivAra ratnatrayInAM ajavALAM Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDodarA rAdhanapura mahesANA pAlI mAlera koTalA paTI aMbAlA jaDiyAlAguru jIra aMbAlA AcAryazrI vallabhasUrijInI jIvanarekhA gujarAnavAlA nArovAla paTI vi.saM. 1927 janma : kArataka suda 2 (bhAIbIja). pitAnuM nAma dIpacaMdabhAI, mAtAnuM nAma icchAbahena, potAnuM nAma chaganalAla. 1943 dIkSA vaizAkha suda 13. pa. pU. AcAryazrI vijayAnaMdasUrIzvarajI ma. zrI lakSmIvijayajInA zrI harSavijayajInA ziSya thayA. 1944 caMdrikA, Atmaprabodhano abhyAsa. 1945 kalpasUtranI subodhikA TIkAno abhyAsa. 1946 pAlImAM vaDI dIkSA. 'gappa dIpikA samIra' racI. zrI harSavijayajIno svargavAsa. dazavaikAlika sUtrano amarakoSa, AcAra-pradIpa, abhidhAna ciMtAmaNi abhyAsa. 1947 caMdrodaya, samyaktva samatI, caMdraprabhA-vyAkaraNa, nyAyajyotiSa, AvazyakasUtra abhyAsa. 1948 nyAyabodhinI, yamuktAvalino abhyAsa. prathama ziSya zrI vivekavijaya ma.sA.nI dIkSA. 1949 jaina matavRkSa taiyAra karyuM. 1950 yatijIta kalpa Adi chedasUtrano abhyAsa. 1951 'tattvanirNaya prAsAda'' graMthanI presa kopI zarU karI. 1952 A. zrI. vijayAnaMdasUri ma.no svargavAsa. 1953 temanuM jIvanacaritra racyuM, AtmasaMvata zarU karI. 1954 samAdhi maMdirano prAraMbha. AcAryazrI vallabhasUrijI... 263 Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAlera koTalA hoziyArapura amRtasara paTI aMbAlA samAnA jIra ludhiyAnA amRtasara gujarAnavAlA pAlanapura vaDodarA miyAgAma DabhoI muMbaI muMbaI surata jUnAgaDha 264 1955 duSkALa aMge annasatrano prAraMbha. 1956 zrI vijayAnaMdasUri ma.nI mUrtinI pratiSThA. 1957 jaDiyAlAgurumAM aMjanazalAkA. pratiSThA, pAThazALA. 1958 jIrAmAM jaina sAhitya avalokana samitinI -sthApanA 1959 zrI AtmAnaMda jaina pAThazALA sthApI. 1960 nAbhAnarezanI sabhA samasa zAstrArtha. mahAnizItha sUtrathI mUrtipUjAnI sAbitI. 1961 navANuM prakArI pUjA racI. 1962 gujarAnavAlAthI rAmanagara tIrthano saMgha. 1963 zrI pArzvanAthasvAmI paMcakalyANaka pUjA racI. 1964 'vizeSa nirNaya'''bhImajJAna triMzikA'' graMthanI racanA. dilhIthI hastinApurano saMgha. jyapurathI khogAma saMgha. Atmavallabha keLavaNI phaMDa. rAdhanapurathI siddhAcalano saMgha. vaDodarAthI kAvI, gaMdhArano saMgha. miyAgAmamAM pAThazALAno prAraMbha. sAmAjika kanyA vikrayAdi kurivAjonuM nivAraNa. ekavIsa prakA2I zrI RSi maMDaLa 'zrI naMdIzvaradIpa'' tIrtha pUjA racI. 1968 vaDodarAmAM muni saMmelana, dvAdazavrata pUjA racI. nAMdoda tathA vaDodarAnareza samakSa zrI haMsavijayajI ma.nI adhyakSatAmAM jAhera pravacano. 1969 upadhAna, zrI mahAvIra jaina vidyAlayanI sthApanA. 1970 zrI paMca parameSThI pUjA racI. 1971 zrI jaina vanitA vizrAma mATe preraNA, upadhAna. 1972 srIzikSaNa zALA, zrI AtmAnaMda jaina lAibrerI sthApI. 1965 1966 1967 ratnatrayInAM ajavALAM zrI Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amadAvAda muMbaI 1973 vaMthalImAM zrI zItalanAthanI pratiSThA. verAvaLamAM strI-zikSaNa zALA, auSadhAlaya sthApyAM. verAvaLathI siddhAcalano saMgha. muMbaImAM zrI mahAvIra jaina vidyAlaya mATe rU. eka lAkhanuM phaMDa. paMcatIrthI pUjA racI. pravartaka zrI kAntivijayajI ma. sAthe cAturmAsa. 1974 zrI haMsavijayajI ma. sAthe cAturmAsa. mahAvIra prabhu paMcakalyANaka pUjA racI. suratamAM pratiSThA. sAdaDI 1975 pAlanapuramAM AcAryonI mUrtinI pratiSThA, vidyAlaya mATe phaMDa, jaina che. konpharansa mATe preraNA, nANAbeDAmAM pAThazALA. khuDAlA 1976 AdinAtha paMcakalyANaka pUjA racI. bAlImAM upadhAna. zivagaMjathI kesariyAjIno saMgha. "cauda rAjaloka" "zrI paMcayajJa" ""zrI samyagudarzana" pUjA racI. gUMdoja, muMDArAmAM lAibrerI, pAThazALA. bIkAnera 1977 kAparaDAjImAM dharmazALAnI preraNA, zuddha khAdInI AjIvana pratijJA. aMbAlA 1978 hoziyArapuramAM, 108 suvarNamahoranA svastikathI svAgata. zrI aSTApada tIrthanI pUjA racI. samAnAmAM pratiSThA. hoziyArapurA 1979 zrI cAritra (brahmacarya vrata) pUjA racI. lAhora 1980 hoziyArapurathI kAMgaDA tIrthano saMgha. paMjAbamAM sarasvatI maMdira mATe dasa dravyano abhigraha. gujarAnavAlA 1981 lAhoramAM pratiSThA. 1981nA mAgasara suda-5 somavAre savAre kalA vAge AcAryapadavI. zAntinAtha paMcakalyANaka pUjA racI. baDIta 1982 zrI AtmAnaMda jaina-gurukuLane jainetara dAnavIra - AcAryazrI vallabhasUrijI.. 265. Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bijovA pATaNa muMbaI pUnA bAlApura sAdaDI pAlanapura amadAvAda muMbaI vaDodarA khaMbhAta aMbAlA zrI viThThaladAsa gokaLadAsanuM rU. 32 (batrIsa) hajAranuM dAna. navIna maMdirano prAraMbha. 1983 binaulImAM aMjanazalAkA pratiSThA, lAibrerI, alavaramAM pratiSThA, sADerAvamAM pAThazALA sthApI. 1984 hemacaMdrAcArya jJAnamaMdira mATe upadeza. dhenujathI gAMbhuno saMgha. 1985 cArupa tathA karacaliyA pratiSThA, pAThazALA sthApI. muMbaI padhAryA. 1986 saMghamAM lAibrerI sthApI. upadhAna karAvyA. 1987 yevalAmAM pratiSThA tathA nUtana upAzraya. 1988 akolA tathA nADolamAM pratiSThA. phalodIthI jesalamerano saMgha. 1989 poravADa saMmelana. ajJAna taraNI'' 'kalikAla kalpataru" biruda arpaNa. 1990 pAlanapuramAM upadhAna. zAntamUrti haMsavijaya ma.no svargavAsa. DabhoImAM loDhaNa pArzvanAtha prabhunI pratiSThA. muni saMmelana 1991 zrI mahAvIra jaina vidyAlayamAM pratiSThA 1992 zrI vijayAnaMdasUrijIno zatAbdI mahotsava, upadhAna, upAzrayanA jIrNoddhAra mATe preraNA karI. 1993 jJAnamaMdira, derAsarano jIrNodvAra, pratiSThA. 1994 zrI AtmAnaMda jaina kaoNlejanuM zeTha kasturabhAInA haste udghATana. vallabha dIkSA-zatAbdI utsava, umedapuramAM aMjanazalAkA, sADhorA, baDotamAM pratiSThA. rAyakoTa 1995 mAlekoTalAmAM hAIskUla sthApI. gujarAnavAlA 1996 hoziyArapurathI kAMgaDA tIrthano saMgha. 266 ratnatrayInAM ajavALAM Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ziyAlakoTa 1997 khAnagADogarAmAM pratiSThA. maMdiranuM khAtamuhUrta. paTI 1998 mUrtinI pratiSThA. zrI kAntivijayajI ma.no svargavAsa. jaDiyAlAgura 1999 kasuramAM aMjanazalAkA, pratiSThA. guru-maMdira tathA lAIbrerI sthApI. rAyakoTamAM aMjanazalAkA pratiSThA. bikAnera 2000 vaDodarAthI pauSadhasamitinuM darzanArtha Agamana. A. zrI.no hIraka mahotsava. ludhiyAnA 2001 phAjallAmAM pratiSThA, paMjAbI jaina dharmazALA - pAlitANA mATe phaMDa. gujarAnavAlA 2002 ziyAlakoTamAM pratiSThA. gujarAnavAlA 2003 hindustAnamAM bhAgalA. amRtasaramAM Agamana. bikAnera 2004 mahilA udyogazALA sthApI. sAdharmikanA utkarSano upadeza. sAdaDI 2005 aMjanazalAkA pratiSThA. vidyApracAra. bIjApuramAM aMjanazalAkA pratiSThA. pAlanapura 2006 rAtA mahAvIra prabhunI pratiSThA mATe vAsakSepa mokalyo. zrI vijayAnaMdasUrijInI mUrtinI pratiSThA. pAlitANA 2007 keLavaNI phaMDa, dAdAnI TUMkamAM zrI vijayAnaMdasUrijInI paMcadhAtunI mUrtinI pratiSThA. sAdhu saMmelana bhAvanagaramAM, "AtmakAnti" jJAnamaMdira udghATana, vaDodarAmAM zrI zaMtrujaya tIrvAvatAra prAsAde zrI AdinAtha, mahetApoLanA maMdire zrI neminAtha, zrI mahAvIra jainavidyAlayamAM zrI AdinAthanI pratiSThA tathA A. zrI umaMgasUrijIne paTTadhara, paM. samudravijayajI, pa. prabhAvavijayajIne upAdhyAya padavI, jhaghaDiyAmAM zrI AtmAnaMda jaina gurukuLa sthApyuM. AcAryazrI vallabhasUrijI.. 260 jika Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muMbaI 2008thI2010. muMbaImAM dharmazALA, bhojanazALA, pAThazALA mATe preraNA karI. madhyama varganA utkarSa mATe phaMDa. 340 mUrtionI aMjanazalAkA thANAmAM karI. ghATakoparamAM upadhAna. upAdhyAya zrI samudravijayajIne AcAryapadArpaNa. zrI mahAvIra jaina vidyAlaya mATe phaMDa. saMvata 2010nA bhAdaravA vadi 10nI rAtre svargavAsa. (muMbaI) - dAmajIbhAI ke. cheDA 268 ratnatrayInAM ajavALAM Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsthA-paricaya keTalIka vyaktio yugadraSTA hoya che. e potAnA yuganI nADa pArakhIne ene oLakhavAnI koziza kare che. keTalIka vyaktio yugasraSTa hoya che je potAnI zakti ane sAmarthyathI yuganuM sarjana kare che. virala vibhUti ja evI hoya che ke je potAnA yugane oLakhI, enI vedanA ane vizeSatAo jANI navA yugane AkAra ApavAnuM kAma kare che. AvA yugadharmane pArakhanAra yuprabhAvaka AcArya hatA zrI vijayavallabhasUrIzvarajI mahArAja, jemanI klyANagAmI dRSTi vizvanA prANImAtra para TharelI hatI, jemanI najara vartamAna rASTrabhAvanA ane jaina saMghonI sthiti para TharelI hatI, jemanA aMtaramAM satata dharmanI dhagaza ane jainasamAjanA utkarSanI tamannA vahetI hatI. jaikuTuMba ke jainasamAja saMskArI, cAritryazIla ane dharmasaMpanna haze to ja jainadharma ane zrI saMgha vadhu prabhAvazALI bane. AcAryapravara A paristhiti vidAravA mATe avirata puruSArtha karatA hatA. enA phaLarUpe Aje aneka sthaLoe dhArmika ane vyAvahArika keLavaNInA subhaga samanvayathI suvAsita evAM vidyAmaMdiro ane sevAsaMsthAo Thera Thera jovA maLe che. evA yugavIra AcAryazrI vijayavallabhasUrIzvarajI mahArAjanI pratApI preraNAnuM eka suphaLa eTale zrI AtmAnaMda jainasabhA (muMbaI). AjathI 46 varSa pahelAM caitra sudi 1nA roja AArya mahArAjanI preraNAthI A saMsthAnI sthApanA karavAmAM AvI. yugavIranA AzIrvAda pAmelI saMsthAnI najara ane bhAvanA yugavyApaka hoya te svAbhAvika che. A saMsthAe jainasamAjanI dhArmika, sAmAjika ane sAMskRtika dRSTie unnati thAya temaja jainadharmano pracAra karI zake evA sAhitya-prakAzananAM kAryo thatAM rahe evo uddeza rAkhyo. zrAvaka-zrAvikAonA utkarSa mATe vi. saM. 2008mAM AcAryazrIe pAMca lAkhano nidhi ekatra karavA zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa dvArA Tahela nAkhI tyAre A saMsthAe tenI kAryasiddhimAM jIvaMta ane sakriyapaNe rasa lIdho hato. A ja varSe sAdharmika baMdhuonI bhakti karavA mATe saMsthA-paricaya 269 Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paisAphaMDanI yojanA zarU karI. muMbaI ane enAM parAMonAM derAsaromAM sAdharmika phaMDanI peTIo mUkavAmAM AvI, jemAM ekatra thatI rakamano upayoga sAdharmika bhAIbahenonI bhakti karavAmAM thAya che. AvI ja rIte bImArImAM sapaDAyelA sAdharmikone sahAya karavA mATe sAdharmika bhaktinI kupananI yojanA karI. jyAre raheThANano prazna ukelavA mATe A saMsthAe kAMdivalImAM 344 kaTuMbo mATe phaleTo taiyAra karyA ane e rIte mahAvIranagara vasAvyuM. bIjAM 2500 kuTuMbo nAlAsopArAmAM rahI zake tevI yojanA A saMsthAe hAtha dharI ane tene mATe "zrI Atmavallabha utkarSa TrasTa' nAme eka svataMtra saMsthAnI racanA paNa karI. Ama eka bAju sAmAjika utthAnanAM kAryo zarU kyAM to bIjI bAju jainadharma ane jainadarzananA prasAra mATe jJAnavRddhinAM kAryo zarU karyA. sAmAnya janatAne sugama evuM dharma ane tattvajJAna viSayaka sAhitya gujarAtI, hindI ane aMgrejImAM pragaTa karavA mATe "zrI vijayavallabhasUri smArakanidhi"nI racanA karavAmAM AvI. atyAra sudhImAM A smArakanidhi taraphathI sattara pustako pragaTa thayAM che. AvI ja rIte bhAyakhalA zrI zatruMjaya-paTanAM tathA jinamaMdiranAM darzana mATe kArataka sudi pUnama ane caitra sudi pUnamanA divasoe dharma-ArAdhakone javA-AvavA mATe vijayavallabhacoka-goDIjInI basasevAnI vyavasthA paNa A saMsthA kare che. vaLI A saMsthAe AcAryazrI vijayavallabhasUrIzvarajI janmazatAbdI zikSaNa TrasTa, zrI Atmavallabha zIlasaurabha TrasTa, tapasvI munizrI anekAntavijayajI smAraka TrasTa, sva. AgamaprabhAkara munizrI puNyavijayajI smArakanidhi tathA vaDodarAmAM banAvavAmAM Avela vijayavallabhasUri hospiTala vagere pravRttione vega ApavAmAM bahumUlya phALo Apyo che. temaja A saMsthA dilhImAM akhila bhAratIya stare thaI rahelA vallabha smAraka mATe paNa sahayoga ApI rahI che. jammu-kAzmIra)mAM nirmANa pAmelA jinAlaya mATe temaja tenA pratiSThAprasaMga samaye A saMsthAe sakriya rasa lIdho hato. AvI rIte jaina dharma ane zrI saMghanAM anekavidha kAryo karanAra A saMsthA Aje yugaprabhAvaka AcAryazrI vijayavallabhasUrijI mahArAjanI bhAvanAo sAkAra karI rahI che. 46 varSanI enI majala daramiyAna eNe jJAna ane bhaktinAM kAryomAM mahattvanuM yogadAna ApyuM che. AnI pAchaLa gurubhaktino avirata parizrama ane sahakAra to kAraNabhUta che ja, 200 ratnatrayInAM ajavALAM Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ balka e mahAna vibhUtinuM preraNAbaLa amane sahune Ajeya dharmapracAra ane samAjonnatinA ajavALe dorI rahyuM che tethI vizeSa saMsthAne mATe sadbhAgyanI bAbata bIjI kaI hoya ? vaLI vi.saM. 2049nA caitra suda ekamathI zrI AtmAnaMda jainasabhAno suvarNajayaMtI mahotsava UjavavAmAM Avyo ane te nimitte zrI AcAryazrInI bhAvanAne anurUpa evA kAryakramo yojIne suvarNajayaMtI mahotsava UjavAyo. muMbaInI zrI AtmAnaMda jainasabhA taraphathI vallabhapravacananA prathama bhAgano eka maNako "dhanya che dharma tane !' e zIrSaka heThaLa pragaTa thayo. e pachI "ojasa dIThAM AtmabaLanAM nAme "vallabhavANI'nA prathama bhAganAM bAkInAM prakaraNo prakAzita thayAM. have "vallabhavANInA bIjA bhAganAM lakhANonuM bhASAMtara pragaTa thAya che ane DaoN. kumArapALa desAI jevA siddhahasta lekhake supere pAra pADyuM che te amAre mATe AnaMdanI ghaTanA che. A anuvAda saraLa, rasaprada ane rocaka zailImAM thayo che temaja emAM anuvAdake ApelI pAdanoMdha A viSayane vadhu sugama banAve che. A kArya pAchaLa parama pUjya gaNivarya zrI nityAnaMda vijayajI mahArAjanI preraNA kAraNabhUta che. teoe gujarAtIbhASI bhAvikajanone yugavIra AcAryazrI vijayavallabhasUrijI mahArAjanI pAvana vANI sAMpaDe te mATe aharniza khevanA rAkhI che ane te ja A pariNAma che. ApanA hAthamAM A pustaka mUkatAM 3 me khUba AnaMda anubhavIe chIe. kramazaH teozrInI preraka pravacanavANImAMthI pustako prakAzita thatAM raheze. A pustakamAM saratacUka ke ajANatAM koI kSati ke doSa rahyA hoya to ame "micchAmi - dukkaDam' mAgIe chIe. samagra samAja ane zrI saMgha A bhAvanAone AtmasAta kare ane e e rIte yugavIra AcAryazrInuM svapna sAkAra kare te abhyarthanA sAthe ame viramIe chIe. zrI AtmAnaMda jainasabhA, muMbaI saMsthA-paricaya 2o1 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanasaMdeza "atyAre hajAro jaine kuTuMbo pAse khAvA pUratuM anna nathI, paheravA pUratAM kapaDAM nathI; mAMdAnI sAravAra mATe ane potAnAM bALakone bhaNAvavA mATe pAse paiso nathI. Aje madhyama varganAM ApaNAM bhAI-baheno duHkhanI- cakkImAM pisAI rahyAM che. emanI pAse thoDAM-ghaNAM ghareNAM hatAM e to vecAI gayAM; have to teo vAsaNa paNa vecavA lAgyAM che. keTalAMka to duHkhanA lIdhe ApaghAta karavAnI paristhitimAM pahoMcI gayAM che; A badhAM ApaNAM ja bhAI-baheno che. emanI sthiti sudhAravAnI jarUra che. jo madhyama garIba varga jIvato raheze to jaina jagata paNa TakI raheze. dhanika varga lahera kare ane ApaNA sahadharmI bhAIo bhUkhe mare e sAmAjika nyAya nahIM paNa anyAya che." (vi. saM. 2008; muMbaI) bane ke na bane, paNa mAro AtmA ema cAhe che ke sAMpradAyikatA dUra thAya ane jaina samAja zrI mahAvIra svAmInA nejA nIce ekatrita thaIne zrI mahAvIra svAmInI jaya bole. vaLI, jaina zAsananI vRddhine mATe jaina vizvavidyAlaya nAme eka saMsthA sthApita thAya ke jemAM pratyeka jaina zikSita thAya; ane dharmane bAdha na Ave evI rIte rAjyAdhikAramAM jainono vadhAro thAya. pariNAme badhA jaina zikSita thAya ane emane bhUkhanuM duHkha na rahe. zAsanadeva mArI A badhI bhAvanAone saphaLa kare e ja huM icchuM chuM.' (vi. saM. 2009; muMbaI) --- - "ApaNA dezanI AjhAdImAM ApaNA saunuM kalyANa che. AjhAdIne mATe hiMdu-muslima-zIkhanI ekatA jarUrI che. A ekatA ApaNe game te bhoge sAdhavI paDaze ja. ApaNA dezamAM ektA sthapAya to vizvazAMtimAM ApaNA dezanuM sthAna aneruM banaze tenI khAtarI rAkhazo. hiMdu nathI coTIvALA janmatA, musalamAna nathI sunnatavALA janmatA, zIkha nathI dADhIvALA janmatA. janma lIdhA pachI jevA jenA AcAra tevo tene raMga caDhe che. AtmA to badhAmAM eka ja che. sarva mokSanA adhikArI che. sarve sarakhA che. ApaNe badhA eka ja chIe." (vi. saM. 2002; mAlerakoTalA). - zrI vijayavallabhasUrijI Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DAD2