Book Title: Prabuddha Jivan 2002 Year 13 Ank 01 to 12
Author(s): Ramanlal C Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Catalog link: https://jainqq.org/explore/525987/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (80) Regd. With Registrar of Newspapers for india No R. N. 16067/57 Licence to post wiltout prepayment No. 271 0 varSa : (50) + 13 0 aMka : 1 0 jAnyuArI, 2002 0 0 Regd. No. TECH / 47-890/MBI 72001 * zrI muMbaI jena yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra 0. pra & QUO61 0 0 0 prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa 000 vArSika lavAjama rU.100-0 0 0 taMtrI : ramaNalAla cI. zAha ApaNAM zastrAgAromAM Aga tAjetaramAM jabalapura pAse khemAriyA khAte zastronuM utpAdana karatAM lazkarI gaNAya, kAraNa ke lazkaranA pratibaMdhita vistAromAM oLakhapatra vagara koI kArakhAnAmAM bhayaMkara visphoTa thayo che. bhAratanAM zastrAgAromAM ane zastronuM dAkhala thaI zake nahi. sthaLe sthaLe oLakhapatranI cakAsaNI thAya che. bahAranA utpAdana karanArAM kArakhAnAMomAM chellA keTalAka samayathI thoDA thoDA vakhatanA mANaso ghUsI jAya evuM ekAda vakhata kadAca bane, paNa vakhatovakhata na bane. aMtare bhinna bhinna sthaLe bhayaMkara visphoTa thatA rahyA che. AvI AgomAM Ano artha e thAya che ke Aga lagADanAra aMdaranI ja koI vyakti karoDo rUpiyAno zastrasaraMjAma baLIne bhasma thayo che ane keTalAka sainikonAM athavA vyaktio hovI joie. jo eka ja dezadrohI vyakti lazkaramAM tathA nAgarikonAM mRtyu thayAM che. dareka vakhate uccastarIya tapAsanA Adeza joDAine Aga lagADatI hoya to tene pakaDavAnuM agharUM nathI. lazkaramAM apAyA che. sainikonI, ophisaronI thoDA thoDA vakhate pherabadalI-TrAnsaphara, posTiMga - lakarI tapAsa (korTa opha inkavAyarI)nI paddhati judI hoya che. ityAdi karavAnuM kArya satata cAlatuM ja rahe che. dareka Aga vakhate, tathA tapAsanA ahevAlamAM zuM zuM jaNAvavAmAM AvyuM hoya che tenI keTalIya AgaLa pAchaLanA divasomAM koNa koNa kyAM kyAM kyuTI upara hatuM enI vigato jAheramAM mUkI nathI zakAtI. lakarI yUhAtmaka dRSTie ema karavuM yAdI cakAsavAmAM Ave to evI vyaktinuM nAma pakaDAI javuM joie, paraMtu ' jarUrI che. zorTa sarakiTane kAraNe Aga lAgI athavA atizaya garamIne je rIte ATalA lAMbA vakhatathI AganI ghaTanAo banatI rahe che e uparathI kAraNe sphoTaka padArtho saLagI UyA ityAdi kAraNo apAya che, paNa e anumAna thAya che ke bhAMgaphoDanuM A kAvataruM ekaladokala vyaktinuM nathI, ja sAcAM che ema tarata mAnI na zakAya. . paNa AnI pAchaLa moTuM SaDayaMtra kAma karI rahyuM hovuM joie. ema paNa bane bhAratIya zAstrAgAromAM uparAuparI Aga lAgatI rahI che e ghaTanAne ke AmAM mAtra sAmAnya sainiko ke ophisaro ja saMDovAyelA na hoya paNa sAmAnya gaNavI na joie. sarakAre A bAbatamAM gaMbhIrapaNo saciMta thavAnI karnala, brigeDiyara ke mejara janarala jevA, ghaNI UMcI renka dharAvatA ophisaro jarUra che. AvI ghaTanAne be sarakhAmaNIthI vicAravI joie. eka te chellAM paNa saMDovAyA hoya. AthI sarakAra ane ApaNuM saMrakSaNa khAtuM A vAtane jo dasa paMdara varSamAM duniyAnA keTalA dezomAM enAM lakarI zastrAgAromAM Aga sAmAnya gaNI kADhaze to te eka bhayaMkara bhUla puravAra thaze. lAgI che ? bIjuM te AjhAdI pahelAnAM briTIza rAjyamAM pacAsa varSamAM ApaNA zAstrAgAromAM uparAuparI Aga lAge che eno artha e thayo ke A bhAratIya lazkarI zastragAromAM kula keTalI Aga lAgI hatI ? baMneno ApaNuM lazkarI guptacara taMtra joie teTaluM kAryakSama nathI. kAragila yuddha javAba jo nakArAtmaka hoya athavA nahivatuM hoya to chellAM eka varSamAM vakhate A phariyAda UThI hatI. lAgelI ATalI badhI Ago Akasmika nathI paNa bhAMgaphoDanuM pariNAma ja , ucca renkanA ophisaro jo saMDovAyA hoya to saMrakSaNa khAtAe jAsUsI - che evuM anumAna spaSTa ane vyAjabI gaNAya. jALa vadhu phelAvavAnI jarUra che. AtaMkavAdI ala kAyadA, lazkare toibA, che. jo A bhAMgaphoDanuM kaya hoya to lakaranA bIjA vibhAgomAM Aga na jeze mahammada jevAM saMgaThano bhAratamAM vasatA potAnA mANasone dharmane nAme ' lAgatAM zastrAgAromAM ja kema lAge che ? eno artha e thayo ke A ke dhananI lAlace bhAratIya senAmAM bharatI karAvIne AvAM kAryo karAvavAne bhAMgaphoDa mAtra Arthika nukasAna pahoMcADavA mATe ke gabharATa phelAvavA mATe zaktimAna che. bhAratamAM lokazAhI hovAthI sarva dharmanA, sarva komanA mANaso nahi, paNa dezane lazkarI daSTie nirbaLa banAvavA mATe ja che. yuddhane vakhate lakaramAM joDAi zake che. lokazAhImAM evAM dezadrohI tattvone guptacara jo morace laDatA sainyane pUratA pramANamAM dArUgoLo na maLe to vijaya saMsthA ja sArI rIte pakaDI zake. eTale vartamAna samayamAM ApaNI lazkarI parAjayamAM pheravAI jAya. hAla to thoDA thoDA divasonA aMtare bhayaMkara Aga ane snAgarika ema baMne guptacara saMsthAne vadhu savistara, sakriya ane sakSama lAge che, paraMtu Aga lagADanArA yuddha daramiyAna barAbara kaTokaTInA vakhate banAvavAnI AvazyakatA che. kAbela mANasonI emAM bharatInuM pramANa vadhAravuM ja eka sAthe dasa paMdara zastrAgAramAM Aga nahi lagADe enI khAtarI zI ? joie. bhAMgaphoDanA nukasAnanA AMkaDA karatAM bharatInuM AvuM kharca saravALe pokharAna, udhamapura, mahu vagere moTAM lazkarI kendromAM Aga lAgI tyAre vadhu vyAjabI lekhAze. ' tapAsano Adeza apAyo hato. to tenA ahevAlanA AdhAre te pachI sAvacetInAM vaLI saMrakSaNa khAtAe e paNa takedArI rAkhavAnI jarUra che ke khuda pagalAM jo barAbara levAyAM hoya to vadhu Aga kema lAge ? A prazra ghaNo ja ApaNA guptacara taMtramAM to dezadrohI tattva dhUsI nathI gayuM ne ? keTalAka gaMbhIra che. dezomAM enA guptacara taMtranI hilacAla para gupta rIte najara rAkhyA kare evuM vastutaH lazakarI zastrAgAramAM Aga lAge e ja navAI kahevAya. meM bIjuM guptacara taMtra hoya che. soviyeTa yuniyanamAM, raziyAmAM koI paNa sthaLe cAlIsa varSa pahelAM lakarI kendromAM rahIne lazkarI tAlIma lIdhelI che ane pharaja upara eka ja mANasa na hoya, paNa be, traNa ke cAra sAthe hoya ke jeo jAte joyuM che ke AganI bAbatamAM lazakaramAM atizaya kaDaka niyamo hoya che , potAnuM kAma karavA uparAMta ekabIjA upara najara rAkhe. ' ane evI pUrepUrI takedArI sAthe sAvacetInAM pagalAM eTalAM badhAM levAya che ApaNAM zastrAgAromAM vAraMvAra lAgatI AganI ghaTanAo aMge sakAre * ke Akasmika Aga kyAreya paNa lAgI zake nahi. tene badale vakhatovakhata saveLA jAgrata thavuM joie ane jalada pagalAM levAM joie. yoddho game tevo Aga lAge che eno artha e thayo ke lakaramAM ja kyAMka vidrohI tatva che. sazakta hoya paNa raNamorace laDavA jatI vakhate ja jo te apaMga thaI jAya to nakaramAM bahAranA mANaso ghUsI jaine Aga lagADe e vAta hAsyAspada eno parAjaya nizcita che. - g ramaNalAla cI. zAha Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIta dasamo graha parigraha U ramaNalAla cI. zAha 'aparigraha' zabda jainomAM jeTalo prayojAya che teTalo anyatra prayojAto nathI. enuM mukhya kAravA te jaina dharmamAM sAdhubhagavaMtonAM pAMca mahAganonuM pAMcamuM mahAvrata te 'aparigraha' che tathA gRhastho mATenAM pAMca aNuvratamAM pAMcamuM aAvata te 'parigaDha-parimAmA' che. duniyAnA anya dharmomAM paNa akiMcanatva, sAdAI vagere upara bhAra mUkavAmAM Avyo che. khristI dharmamAM sAdAInA arthamAM 'poverty' nuM vrata levAya che. Ama chatAM jaina dharmamAM muni mahArAjonAM pAvihAra, gocarI vageremAM aparihanuM vrata je rIte savizeSa najare paDe che tevuM bIje nathI. emAM paNa digaMbara munio je prakAranuM jIvana jIve che tenI tole to anya dharmanuM kaMI ja na Ave. Adhunika vikasita vaijJAnika yugamAM paNa Adi mAnava jevuM prAkRtika chatAM susaMskRta bhavya AdhyAtmika jIvana jIvavuM e to eka ajAyabI ja gaNAya. paricata arthAta paripata zabdamAM 'pari' no artha thAya che cAre bAjuthI athavA sArI rIte ane mahano artha thAya che pakaDeluM, mAruM dhanadhAnya, mAlamilakata vagerene sArI rIte pakaDI rAkhyo che athavA dhanadhAnya, mAlamilakata vageree mAvAne sArI rIte pakaDI rAkhyo che athavA jakaDI rAkhyo che ema artha karI zakAya. jenuM parihA thAya te paripata. je koI cIjavastu upara potApaNAno, mAlikIno, svakIyatAnI bhAva thAya te parigraha kahevAya. jaina dharma kahe che ke sukhI thavuM hoya to parigraha ocho karI, orkA karatA ja raho. jo tarika sukha anubhavI, muktinA sukha sudhI pahoMcavuM hoya to skUla ane sUkSma ema baMnne prakAranA mamatvano tyAga . . ema baMnne prakAranA mamatvano tyAga karIne aparigaDI banA AkhI duniyA jyAre sukhasagavaDanAM sAdhano vadhAravA tavadhI rahI che tyAre parigraha ocho karavAnI ke bilakula na rAkhavAnI bhalAmAM karavI e zuM asaMgata nathI? rahevAnI, khAvApIvAnI, nhAvAdhovAnI, havAkaravAnI, zALAkaoNlejonI, hospiTalonI, manoraMjananAM sAdhano ane sthaLonI keTalI badhI suvidhA uttarottara vadhatI jAya che ! mAnavajAta A pramAI je kare che te zuM khoTuM kare che? AvA AvA prazno thavA svAbhAvika che. A praznanA uttara judI judI apekSAe vicAravAnA rahe che. je loko pUrvajanma ke punarjanmamAM mAnatA nathI athavA AbhA jevA tattvamAM ja mAnatA nathI ane potAne maLelA jIvanane mAtra aihika dRSTithI kaSTarahita tathA suvidhAvALuM ane IndriyArtha sukhabhogavALuM banAvavAmAM mAne che tevA lokone to pariahamAM sukha che evI mAnyatA ja sAcI ane yogya lAgavAnI. kevaLa sAmAjika ane sAMsArika dRSTithI zArIrika kaSTa vinAnA sagavaDatAbharyA jIvanano vicAra karanArAono abhigama paNa judo rahevAno. paraMta dhArmika ane naitika dRSTithI vicAranArAonuM dRSTibiMdu tenAthI thoDuM alaga rahevAnuM ane jeoe saMsAranA svarUpanuM, jaDa ane cetananA bhedanuM, jIvanI janmajanmAMtaranI paraMparAnuM arthAna saMsAra paribhramaNanuM ane jIvanA aMtima vAkya moprAptinuM zraddhApUrvaka ciMtanamanana ane anubhAvana karyuM che teonuM parigraha vizenuM dRSTibiMdu taddana anokhuM - jAnyuArI 2002 hevAnuM. jaina dharma aparigraha tathA pariaha parimANa upara je bhAra mUkyo che te A adhyAtmika dRSTie ja che. alabatta ethI vaiyaktika ane sAmudAyika stare, sAmAjika dRSTie paNa lAbha to rahelo ja che. sAmAjika daSTie vicArIe to paricatanI vRddhithI jo samAjamAM Arthika asamAnatA Economic Disparity Ave to prajAno eka varga amanacamana karato rahe ane bIjo varga kacaDAto, zoSAto rahe. je varganuM zoSaNa thAya te varganI pratikriyA thayA vagara na rahe. jyAM Arthika bhedabhAva hoya tyAM sAmAjika bhedabhAva AvyA vagara na rahe. Arthika tanAvane kAro vargavigraha thAya. social distrImination may lead to social conflict. vaLI dhanasaMpatti e eka prakAranI zakti che. te bIjAne dabAvavAmAM, dabaDAvavAmAM, zoSaNa karavAmAM, parAdhIna banAvavAmAM vaparAyA vagara rahetI nathI. Arthika sattA rAjadvArI sattAne kheMcI lAve che. eka vyakti, prajAno eka varga, eka samAja ke eka rASTra Arthika rIte atyaMta sabaLa banatAM nirbaLa upara varcasva jamAvavAno prayAsa kare che. Economic power brings political dominalon. Ama vadhatA jatA pariahanA anartho ane anarthonI paraMparAne maryAdA rahetI nathI. parigrahano dUdhavato ane bhayasthAno tarata najare paDe evA na hoya to paNa jeo dUragAmI ane hanavyApaka ciMtana kare che. teone to e tarata samajAya ema che. eTaluM ja jaina dharma parivahana aniSTa sAmAjika paribaLone pArakhIne ane tethI paNa vizeSa to AtmanuM ahita karavAnI tenI lANikatAne samajIne parigraha-parimANanA ane aparigrahanA vratanI bhalAmaNa karI che. enI pAchaLa svAnubhavapUrvakanuM UMDuM AtmaciMtana raheluM che. jo parigrahamAM ja saghaLuM sukha rahyuM hoya to tIrthaMkara paramAtmAnA jIva evA kSatriya rAjavIoe, cha khaMDanA paDI evA cakravartIoe rAjapATa choDIne dIvA dhAravA na karI hota. bhUtakALamAM ane vartamAna kALamAM keTalAye zrImaMta mANasoe gRhatyAga karI munipaNuM svIkAryuM che. bhautika samRddhino paNa mANasane thAka lAge che. ane Atmika sukhanI vAta samajAtAM ke tevI anubhava thatAM parigrahanI anivAra ane nirarthakatA pratIta thAya che. eTalA mATe jaina dharmamAM parihanI vicAraNA bahu sUkSma ane gahana dRSTithI karavAmAM AvI che. parigrahanI vyAkhyA nIce pramANe ApavAmAM AvI che. prazna vyAkaraNanI TIkAmAM kahyuM cheH pavRita ti parizcaMdaH| (jenu parigrahaNa eTale svIkAra karavAmAM Ave che te parigraha.) 'tattvArthasUtra'mAM kahyuM cheH mUrchA paripraH| (mUrchA e parigraha che) 'vArthasiddhi' mAM kahyuM che : moya dApu maMgA pArA (loma kaSAyanA udayathI viSayono saMga thAya tene paricata kahevAmAM Ave che.) svArthasiddhi'mAM vaLI kahyuM che : peTa kAyadaLa pariprada| ('A mATe che' evuM jyAM buddhilakSaNa hoya tyAM te parigraha che.) 'samayasAranI 'AtmakhyAti' TIkAmAM kahyuM che : kRSNa paravA (IcchA e ja parigraha che.) A vyAkhyAo parathI joI zakAze ke jaina dharmamAM 'parigraha'nA sthUla svarUpanI ane sUkSma svarUpanI vigate vicAraNA karavAmAM AvI che. parigahanA prakAro judI judI apekSAe je judA judA batAvavAmAM Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI 2002 . prabuddha jIvana AvyA che emAM skUla ane sUma daSTie vicAra thayo che. parigrahanA karI de che.) mukhya be prakAra kahyA che. (1) bAhya parigraha athavA sthUla parigraha ane eka vakhata moTA moTA mahAtmAo paNa parigrahamAM jyAre Asakta (2) AtyaMtara parigraha athavA sUkSma parigraha. thAya che tyAre teo emAM dhIme dhIme evA lapeTAtA jAya che ke vakhata bAhya parigraha mukhya nava prakAranA batAvavAmAM Ave che: (1) jatAM teone potAnAM tapa-tyAga tathA jJAna-dhyAnanI upAsanAmAM paNa dhana-rokaDa nANuM tathA te prakAranI vastuo, (2) dhAnya-anAja, rasa raheto nathI. parigraha mATe teo te badhuM choDavA taiyAra thaI jAya * (3) kSetra-jamIna, khetara vagere, (4) vAstu-ghara, dukAna ItyAdi che. parigrahanI Asakti mANasane mohAMdha athavA mUDha banAvI devAnI mATe makAno, vagere, (5) survaNa-sonuM, (6) rajata-rUpuM, (7) zakti dharAve che. evI Asaktino pratikAra karavA mATe bhAre manobaLanI * kuSa-sonAcAMdI sivAyanI dhAtuo tathA padArtho ane temAMthI banAvelAM apekSA rahe che. upAdhyAya zrI yazovijayajIe "jJAnasAra'nA aSTakamAM vAsaNa, rAcaracIluM, upakaraNo vagere, (8) dvipada--be pagavALAM pakSIo, kahyuM che: dAsadAsIo vagere (athavA be paiDAvALA vAhano vagere) ane (9) 1 parIvartata rAzarvatAM nAtu notA catuSyapada-cAra pagavALAM pALelAM pazuo-gAya, baLada, bheMsa, bakarI parigraha graha ko'yaM viDambita jgtryH|| vagere athavA cAra paiDAvALAM vAhano. (je rAzithI pAcho pharato nathI, vakratAno tyAga karato nathI ane Ama bAhya parigrahanuM vargIkaraNa A mukhya nava prakAramAM karavAmAM jeNe traNa jagatanI viDaMbanA karI che evo A parigraha te kevo graha AvyuM che. sAdI samaja mATe A vargIkaraNa che. emAM ekAda be prakAra che?). bhegA paNa karI zakAya ane emAM bIjA umerI paNa zakAya. badalAtI badhA graho AkAzamAM eka rAzimAMthI bIjI rAzimAM saMkramaNa kare jatI jIvanazailI anusAra emAM vadhaghaTa karI zakAya. che, paraMtu parigraharUpI graha to rAzimAMthI bahAra nIkaLI zakato nathI. AtyaMtara athavA sUkSma parigraha cauda prakAranA che. cAra kaSAya ane ahIM 'rAzi' zabdamAM zleSa rahelo che. AkAzanI rAzi uparAMta rAzi nava nokaSAya ema tera prakAra ane emAM sAthe mithyAtva umerAtAM cauda eTale dhanasaMpattinI rAzi. vaLI bIjA graho mArgI arthAta saraLa gativALA prakAranA AtyaMtara parigraha A pramANe darzAvavAmAM Ave che: (1) thAya che, paraMtu parigraha haMmezAM vakradRSTivALo hoya che. te traNa jagatane krodha, (2) mAna, (3) mAyA, (4) lobha, (5) hAsya, (6) rati, (7) pIDA kare che. arati, () bhaya, (9) zoka, (10) jugupsA, (11) strIveda, (12) AkAzamAM graha nava cheH (1) sUrya, (2) caMdra, (3) maMgaLa, (4) ! puruSaveda, (13) napuMsaka veda ane (14) mithyAtva. budha, (5) guru, (6) zukra, (7) zani, (8) rAhu ane (9) ketu. eTale bAhya parigraha karatAM AtyaMtara parigrahano tyAga karavAnuM kaThina parigrahane eka graha tarIke oLakhAvavo hoya to tene dasamuM sthAna che. nirdhana mANasa pAse kazuM ja na hoya chatAM dhanavAna banavAnI ane ApavuM paDe. eTale ja dasamo graha te parigraha' ema kahevAya che. cIjavastuonuM sukha bhogavavAnI vAsanA enAmAM tIvra hoI zake che. (saMskRtamAM nAmati rasano pradaHA jamAI dasamo graha che ema jamAI mATe eTale ja cIjavastuo nahi paNa ene bhogavavAnI IcchA, e gamavAno paNa kahevAyuM che) sarva grahomAM parigraha nAmanA grahanI gati vAMkI ane bhAva, enA pratyenI Asakti e mUrchArUpa che ane e ja vastutaH vicitra hoya che. parigraha che. alabatta, bhogopabhoganI sAmagrI vacce rahevuM ane mUccha parigrahathI dveSano udbhava thAya che, dhIrajano aMta Ave che. te na hovI evuM to dIrgha sAdhanA vagara zakya nathI. bIjI bAju bAhya kSamAne badale asahiSNutA janmAve che. enAthI ahaMkAra pedA thAya che, 'tyAga badho ja karyo hoya chatAM manamAM vAsanA hoya to tyAM mUccha che ja. zubha dhyAna haNAya che ane vyagratAne avakAza maLe che. Ama parigraha upAdhyAya zrI yazovijayajIe kahyuM che ke mAtra kAMcaLI utArI nAkhavAthI eTale pApanuM nivAsasthAna. DAhyA mANasa mATe to parigraha grahanI jema sApa nirviSa thato nathI. kleza ane nAzanuM moTuM nimitta bane che. kahyuM che: bhagavatI sUtramAM parigrahanA traNa prakAra batAvavAmAM AvyA che. prArUpa pariprado praha va sallezAya nArAva tivihe pariggahe paNNatte, taM jahA . vartamAna samayamAM bhogopabhoganI aneka prakAranI cIjavastuonuM kamma pariggahe, sarIra pariggahe, utpAdana satata thatuM rahe che. Consummerism arthAta upabhokatAvAda bAhira bhaMDamatta-pariggahe / eTale ke lokone jAtajAtanI cIjavastuo vAparatA karI devA e sAMprata (parigrahanA traNa prakAra kahyA che, jema ke (1) karma-parigraha, (2) jIvanarItinuM eka mahatvanuM aMga banI gayuM che. paraMtu parigraha vadhAranAra zarIra-parigraha ane bAhya bhaMDamAtra eTale ke vAsaNA vagere bAhya mANasone tenI jALavaNImAM, saMrakSaNamAM jIvanano keTalo badho kImatI upakaraNo, sAdhano ItyAdirUpI parigraha). samaya Apavo paDe che te to anubhave vadhu samajAya evI vAta che. sArI parigrahane graha tarIke, dasamA graha tarIke oLakhAvavAmAM Ave che. navInakora vastu gharamAM rAkhI mUkI hoya to alpa kALamAM ja te jUnA A graha evo che ke jene lAgu paDe che tene pIDe che. hemacaMdrAcArye jevI thaI jAya che. gharavakharImAM jIvAta thAya che. udhaI, vAMdA vagere yogazAstramAM kahyuM che: thAya che. te mATenI sAphasUphImAM, raMgarogAnamAM ThIka ThIka samaya Apavo A tapazutaparIvAra zamaNAjhIgnasaMpuramAM paDe che. navuM sarasa makAna bAMdhyuM hoya ane pAMcasAta varasa te kholyuM na rahastAtyaneyunof fhA hoya to tarata rahevA jevuM rahetuM nathI. sAphasUphI karavI ja paDe che. emAM na (parigraharUpI grahathI jyAre yogIjano prasta thAya che tyAre teo sUkSma jIvahiMsA rahelI ja che. vaLI vaparAyA vagara navI vastu bagaDI tapa, zrata ItyAdinA parivArUpI zamasAmrAjyanI lahamIno paNa tyAga jatAM pheMkI devAno prasaMga Ave che tyAre jIva baLe che ane mananA Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana jAnyuArI 2002 adhyavasAyo bagaDe che e to vaLI vadhArAmAM. samaju mANasa jo vakhatovakhata teone bALIne bhasmIbhUta karI nAkhyAM. potAnI hayAtImAM ja potAnA potAnI gharasAmragInuM punarAvalokana karIne emAMthI yathocita virsajana badhA putronA mRtyunA samAcAra sAMbhaLavAno vakhata sAgara cakravatIne karato rahe, zakya hoya to dAnamAM Apato rahe to ethI pApane badale Avyo hato. kucIka nAmanA mANasa pAse eka lAkha karatAM vadhu gAyo puNyanuM bhAthuM baMdhAya ane ethI jIvanano bacelo amUlya samaya dharma- hatI, paNa e gAyonI vyavasthAnI ciMtAmAM ane e gAyonuM dUdha, dahIM, dhyAnAdi mATe upayogamAM laI zakAya che. vratadhArI sAdhubhagavaMtone mAkhaNa, ghI vagere khA khA karavAmAM kucIkarNa hRdayarogathI mRtyu pAmyo potAne mATe keTalo badho samaya maLe che eno vicAra karIne emAMthI hato. tilaka nAmano zreSTha ziyALAmAM sastA bhAve anAja laI unALAmAM potAnA parigrahanA visarjana vize ApaNe pATha meLavavo joIe. saMpatti moMghA bhAve vecato. Thera Thera enA koThAro hatA. eka vakhata dukALa paDaze tAttvika dRSTie to vipatti ja che. te patananuM nimitta bane che. vadhu evI AgAhI sAMbhaLI eNe ghaNuM anAja bharI lIdhuM. paraMtu te varSe paDatI saMpattimAMthI janmatI samasyAone kAraNe keTalAyane ApaghAta dukALane badale ativRSTi thatAM enA badhA koThAromAM pANI bharAI gayuM. karavo paDe che, keTalAyane jelamAM javuM paDe che, keTalAyane hRdayaroganI ane anAja saDI gayuM. ethI tilaka zreSThI gAMDA jevo thaI gayo hato. bImArIne kAraNe mRtyune zaraNe javuM paDe che, to keTalAya asthira naMda rAjAne sonuM ekaThuM karavAnI ghelachA lAgI hatI. nAno DuMgara thAya magajanA ke gAMDA jevA thaI jAya che. keTalAMye kuTuMbomAM kusaMpa verajheranAM eTaluM sonuM eNe bheguM karyuM, paNa pachI rAta-divasa enI sAcavaNInI, bI vavAya che. eTalA mATe mANase potAnI saMpattimAMthI vakhatovakhata saMrakSaNanI ciMtAmAM ja enuM hRdaya baMdha paDI gayuM hatuM. supAtre dAna ApI visarjana karatA rahevuM joIe. A kAryane zAstramAM eTale parigrahanI bAbatamAM saMtoSa moTuM dhana bane che. ati lobhI zAntikavidhi" kahevAmAM Ave che. gRhasthonA jIvanamAM A "zAntikavidhi' mANasanuM magaja bhamavA lAge che. matalomAmUtaNa vandra jawta masta ! vaNauI javI joIe. je mANasano navANunA cakkaramAM paga paDe che tenI mati ThekANe rahetI mANase sthUla parigraha na vadhAravo joIe, eTaluM ja nahi, parigraha nathI. keTalAka to mRtyunA mahemAna banI jAya che. eTale ja hemacaMdrAcArye vadhAravAnI vRtti paNa na rAkhavI joIe. parigrahanI vRddhi mATenI kahyuM che ke parigrahamAM trasareNu jeTalo paNa guNa nathI ane doSo parvata abhilASA paNa doSarUpa che. potAnI pAse dhanasaMpatti ochAM hoya ane jeTalA che. eTale ja dhannA, zAlibhadra, jaMbUkumAra jevA dhanADhayo aDhaLaka te vadhu maLe evAM svapna mANasa seve tathA e bhogavavA mATenA manoratha dhana-saMpatti choDIne saMyamanA mArge cAlI nIkaLyA hatA. seve e paNa eka prakAranI mUrchA ja che. evI mUrchA paNa bIjAnI bhagavAna mahAvIre kahyuM che : ripAviddAne vera tehiM pavac ! sAthe vera baMdhAve che. (sUtrakatAMgasUtra). je mANasa parigraha vadhAre che te potAnA tarapha bIjAonuM mANasa potAnI prAthamika jarUriyAtathI vadhu saMpatti rAkhe to tethI vera vadhAre che. sthUla parigraha eTale dhanasaMpatti vagere. te corAI ghaNI samasyAo uddabhave che. kayAreka to mANasa jANe bIjA mATe ja javAno, lUMTAI javAno, bagaDI javAno, khovAI javAno bhaya tenI parigraha vadhArato hoya evuM bane che. eka kavie eka rAjAne kahyuM sAthe saMkaLAyelo rahe che. e mATe sAvacetInA pagalAM levAM paDe che. hatuM, "he rAjana! tAre ATalo badho parigraha hovA chatAM, jAtajAtanAM ethI bIjAnA manamAM zaMkA, avizvAsa, IrSA, dveSa, aprIti vagere vastro, rANIo, bhojana, hovA chatAM ekI samaye mAtra be traNa vastra, prakAranA bhAvo janme che. emAMthI veravirodha ane jhaghaDA thAya che. eka zayA, eka Asana, eka rANI, peTa bharAya eTaluM anna-phakta samAjanA eka vargane khAvAne pUratuM na maLatuM hoya ane bIjA vargano ATaluM ja tAruM che. bAkInuM bIjAnA mATe che.' eMThavADa kacarAmAM ThalAvAto hoya tyAre asamAnatAmAMthI zreSabhAva ane asaMtoSa, ahaMkAra, IrSA, dveSa, avizvAsa, AraMbha (hiMsA) ItyAdi vera janmavAnI zakyatA rahe che. eTale ja parigraha vadhAranArI vyakti parigrahanAM phaLa che. te du:khanuM kAraNa bane che. parigrahanI tRSNA jAge pote ja potAnA tarapha potAnA parigraha dvArA bIjAnA veranuM nimitta che tyAre mANasa vivekazakti gumAvI de che. nirdhana paMDito dhananI bane che. sUkSma dRSTithI vicArIe to sthUla parigraharUpI pudgalanuM lAlasA mATe nIca mANasonI atizayoktibharI prazaMsA karatAM acakAtA caitanya sAthenuM vera to anAdikALathI cAlyuM Ave che. eTale je jIva nathI. pudgalamAM Asakta bane che te potAnuM ja ahita kare che. icchA, - jyAM atidhana che tyAM bhogavilAsa Ave che. jUgAra, madirA, Asakti, vAsanA, abhilASA ityAdi AtmAnA zatruo che. eTale parastrIgamana ItyAdi prakAranAM vyasano Ave che, kAraNa ke paise pahoMcAya je jIva sUkSma parigrahano tyAga nathI karI zakato te potAnA AtmA che. paraMtu e ja vyasano mANasone A jIvanamAM adhogatimAM laI jAya sAthe ja vera bAMdhe che. che ane bhavAntaramAM durgatimAM laI jAya che. parigrahanA zUlathI sUkSma sudhInA cAra mukhya prakAro 'ka' akSarathI potAno vividha prakArano parigraha aMtima koTi sudhI vadhAravAno zarU thatA batAvavAmAM Ave che. e A pramANe che: kaMcana, kAminI, prayAsa chatAM mANasa sukhI na thAya enAM dRSTAMta ApatAM "yogazAstramAM kAyA ane kaSAya. A cAre anukrame levAnAM che. kaMcana eTale sonuM hemacaMdrAcArye kahyuM che: arthAtu jhaverAta. vizALa arthamAM dhanasaMpatti, mAlamilakata, cIja vastuo tRpto purva: sAra:, ; ; nai: vagere. kAminI eTale patnI. vizALa arthamAM patnI, putrAdino parivAra, ghAnaitita zreSThI, nanda nof: I anya svajano, saMbaMdhIo vagere. kAyA eTale potAnuM zarIra ane kaSAye sagara cakravartIne 96000 rANI hatI. emane putro thatA ja gayA, eTale manamAM UThatA krodhAdi bhAvo tathA azubha adhyayavasAyo. A chatAM ethI sagara cakravartIne saMtoSa thayo nahoto. sATha hajAra dIkarAo cAremAM dhanasaMpatti choDavAM sahelAM che, paNa svajano vagerene choDavAM thayA, paraMtu e badhA gaMgAnI nahera khodavA gayA tyAre nAgarAjAe eTalAM sahelAM nathI. anya apekSAe putraparivArano tyAga sahelo che Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI 2002 prabuddha jIvana paNa potAnI kAyAnI mamatA choDavI duSkara che. samartha mANaso kAyAnA , "dhana, dhAnya, kSetra (bhUmi) vAstu (ghara vagere), rUpuM, suvarNa, kuSTha , lAlanapAlanathI para thaI zake che, enI mamatA choDI zake che, paNa (kAMsu-tAMbu vagere dhAta), dvipada (manuSya, pakSI vagere), catuSpada (prANI manamAM cAlatA vAsanAnA vikArone, eSaNAone, krodhAdi kaSAyone gAya, bheMsa, bakarI, baLada), ema potAnA parigraha-parimANane vize tyajI zakatA nathI. sUkSma dRSTithI vicArIe to cittamAM udbhavatA je kaMI aticAra lAgyA hoya tenuM pratikramaNa karuM chuM." krodhAdi kaSAyo e paNa eka prakArano AtyaMtara parigraha che. emAMthI parigraha-parimANanuM vrata zrAvake levuM joie. paraMtu anubhavI gRhastho ' paNa sAdhake mukta thavAnuM che. Ama kaMcana, kAminI, kAyA ane kaSAya ane sAdhu bhagavaMto kahe che ke zrAvake potAnI jarUriyAta ane javAbadArIno e cAre cUlathI sUkSma sudhInA sarva parigraho tyajIne parigrahamukta, ane bhaviSyamAM vadhatA jatA kharcano paripakva vicAra karIne pachI ja * aparigrahI banavAnuM che. tema na thAya tyAM sudhI parigrahanuM parimANa parigrahanI maryAdAnuM vrata levuM joie. pote bAMdhelI maryAdA karatAM karavuM, enI pAkI maryAdA bAMdhI levI bahu jarUrI che. mANase vadhu na kamAvuM joie ane kamANI thavAnI ja hoya to te dharmArthe hemacaMdrAcArye kahyuM che : vAparavI joIe evI samajaNathI keTalAka mANaso parigraha parimANanuM asaMtoSamavizvAsamArambhaM duHkhakAraNam / vrata le che kharA, paNa pachI vepAradhaMdho choDI zakatA nathI ane maryAdA matvA mUrchAphalaM kuryAt parigrahaniyantraNam / / karatAM vadhAre Avaka thAya che tyAre te svajanonA nAme caDAvI de che, paNa (parigraha asaMtoSa, avizvAsa ane AraMbha ityAdi duHkhanAM kAraNarUpa vastutaH te potAnI ja hoya che ane enA upara teo sattA bhogavatA che tathA mUcchanuM phaLa che ema samajIne enA upara niyaMtraNa karavuM rahe che. keTalAka bIjAnA nAmathI vepAra karI e prakAre meLavelI Avakane joie eTale ke parigrahanuM parimANa karavuM joie.) sAdhanasaMpattimAM parivartita karI pote ja bhogavatA rahe che. A eka parigraha mATenI tRSNAno koI aMta nathI. navI suMdara AkarSaka vastu prakArano mAyAcAra che, doSa che. anya pakSe keTalAka potAnI Avaka jotAM mANasane te meLavavAnuM ane vAparavAnuM mana thAya che. paraMtu manuSya ane saMpattinI maryAdA bAMdhI dIdhA pachI acAnaka thayelA nukasAnane potAnI AvI vRttine saMyamamAM rAkhavAnI jarUra che. e enA ja hitamAM kAraNe, aNadhAryA moTA kharcane kAraNa ke vadhatI jatI moMghavArIne kAraNe che. je mANasa "asaMvibhAgI' che eTale ke potAnAmAMthI bIjAne kazuM jIvananirvAha barAbara na thatAM pote lIdheluM vrata toDe che, emAMthI Apato nathI tathA je "apramANabhogI' che eTale ke maryAdA bahArano chaTakabArI ke apavAda zodhe che athavA vrata mATe vAraMvAra aphasosa bhogavaTo kare che tenI sadgati nathI. AthI ja jena dharmamAM parigrahanI karatA rahe che. eTalA mATe ja parigraha parimANanuM vrata zrAvaka, svajanonI, maryAdAnAM paccakhkhANa levAmAM Ave che. kahyuM che : anubhavIonI salAha laIne TUMkA ke lAMbA gALAnI samayamaryAdA anusAra saMsAramUlamArambhAsteSAM hetu parigrahaH / evI rIte levuM joie ke jethI vratabhaMgano ke sUkSma doSano paNa avakAza tasmAdupAsakaH kuryAt alpamalpaM parigraham / / na rahe ane umaMgabhera vrata pALI zakAya. alabatta, mANase vratabhaMganI saMsAranuM mULa AraMbha che. AraMbhanuM mULa parigraha che. mATe upAsake bIke vrata letAM aTakavuM na joie. alpamAM alpa parigraha rAkhavo joie. parigraha parimANavratanuM jo koI mANasa varSe paccIsa hajAra rUpiyA paNa kamAto na hoya ane barAbara pAlana na thAya to doSa lAge che. A vratamAM mukhya nava prakAranA te parigraha-parimANAnAM evAM pacakhkhANa le ke pote varSe pAMca lAkhathI parigraha batAvavAmAM AvyA che: dhana, dhAnya, kSetra, vastu, rUpuM, suvarNa, vadhAre na kamAvA. to AvuM pacakhANa zuM majAka jevuM hAsyAspada na anya dhAtu, dvipada ane catuSpada, A dareka mATe je maryAdA bAMdhI hoya lAge ? alabatta, e mATe ema kahevAyuM che ke mANase potAnI zakti te maryAdA jANatA-ajANatAM lopavI te aticAra che. [A nava prakAranA ane saMjogonusAra aucityapUrNa pacakhANa levuM joie. paraMtu koI vikalpa pAMca prakAra A pramANe batAvavAmAM Ave che. (1) dhana-dhAnya, avAstavika lAge evI maryAdA rAkhavA icchato hoya to bhale rAkhe. (2) sonu cAMdI, (3) kSetra-vAstu, (4) dvipa-catuSpada ane (5) kuSya- zAstrakAro kahe che ke maryAdA na rAkhavA karatAM maryAdA rAkhavI e uttama ema pAMca prakAra gaNIne enA pAMca prakAranA aticAra paNa batAvavAmAM che. ethI icchAnuM parimANa thaze, icchA saMyamamAM raheze, potAnA Ave che.] pacakhANa mATe sabhAnatA raheze ane te karatAM vadhu meLavavAnI icchA parigraha parimANavratanA pAMca aticAra A rIte paNa batAvavAmAM raheze nahi. Ave che: (1) prayojana karatAM vadhAre vAhano (pazu joDIne calAvAtAM ke zrAvakanI agiyAra pratimAomAM navamI pratimA te parigrahatyAga yaMtrathI cAlatAM vAhano) rAkhavAM, (2) jarUra karatAM vadhu cIjavastuono pratimA che. pUrvenI ATha pratimA dhAraNa karanAra zrAvake parigrahanuM parimANa saMgraha karavo, (3) bIjAno vaibhava joI Azcarya, IrSA, kheda ityAdi karyuM hoya che eTale ke enI maryAdA bAMdhI lIdhI hoya che. emAM e karavAM, (4) bahu lobha karavo ane (5) nokaracAkara pAse vadhu zrama potAnI bAMdhelI maryAdA pramANe dhana, sonuM, rUpuM vagere rAkhI zake che. karAvI zoSaNa karavuM athavA TharAvelA bhAva karatAM vadhu paDAvI levuM ke have A navamI parigrahatyAga pratimAmAM te zrAvaka sonuM rUpuM ke anya ochuM ApavuM. A prakAranA pAMca aticAramAM mananI aMdara paDelI prakAranI dhanasaMpatti rAkhI zakato nathI. A pratimA dhAraNa karanAra parigrahavRtti ke parigraha pratyenI AsaktinI vizeSa vicAraNA karavAmAM zrAvaka vastrarUpI bAhya parigraha dhAraNa karI zake che, paraMtu vastramAM paNa AvI che ane tenA pratikramaNa mATe bhalAmaNa karavAmAM AvI che. ene mamatA hovI na joie. vaMditu sUtramAM kahyuM che: . dhanasaMpattine parigraha tarIke oLakhAvavAmAM Ave te yogya che, paNa thaLadhagidvadhu tapU suvaneka viga parimAne | dhArmika upakaraNo rAkhavAmAM zo vAMdho che? paraMtu zAstrakAro kahe che ke dupaye. caupayammi paDikkame desi savvaM // emAM paNa viveka jALavavo joie ane enI maryAdA bAMdhI zakAya che, Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana jAnyuArI 2002 arthAta jAtimaraNajJAna thAya che. aparigraha vratanA utkRSTa pAlanathI pragaTa thatI A eka viziSTa labdhi che. sAdhumahArAjane saMbodhIne 'adhyAtmakaLadrumamAM kahyuM che : parigrahaM cedvayajahA gRhAdestatkiM nu dharmopakRticchalAttam / karopi zayyopadhipustakAdergaro'pi nAmAntaratopi haMtA || (dhara vagere parisaMhane tyajI dIdhA che, to pachI dharmano upakaraNanA bahAne zayyA, upadhi, pustaka vagereno parigraha tuM zA mATe kare che? viSanuM nAmAntara karavA chatAM paNA te mArI nAkhe che.) - Ama, 'adhyAtmakapamAM sAdhubhagavaMtone kahyuM che ke dharmanA upakaraNo vadhAravAnI lAlasAmAMthI teoe mukta thavuM joIe. bhogopabhogano sAMsArika cIjavastuono sAdhu mahAtmAoe tyAga karyo hoya che, paraMtu pachI sArAmAM sArI moMghAmAM moMdhI navakAravaLI, phoTAo, graMtho, kAmaLI, upakaraNo, sArAmAM sArA cazmAM, ItyAdi cIjavastuomAM mana vaparAya che. tevI vastuo vahorAvanArA gRho maLI ja Ave che. Ama, sAdhu mahAtmAoe potAnA cittane tapAsatA rahevuM joIe ke moMghI AkarSaka vastuo tarapha potAnuM citta AkarSAtuM to nathI ne? binajarUrI cIjavastuono saMgraha to thato nathI ne? jo ema thatuM hoya to evA sAdhu mahAtmAoe jAgRta thaI javuM joie. eTale ja 'adhyAtmakapaLa'mAM sarasa dRSTAMta ApyuM che ke nAvanI aMdara sonuM hada bahAra bharyuM hoya to paNa nAva ethI DUbI ja jAya che. sonu kiMmatI hoya ethI nAvane na DUbADe evuM nathI. matalaba ke dhArmika upakaraNono parigraha paNa mahAtmAonI sAdhanAne khaMDita karI zake che. + - AtmAmAM jyAre lobhAdi kaSAya udbhave che tyAre bAhya padArtho hA karavAnI IcchA thAya che. eTale parimaTe meLavavA, rAkhavA vageremAM IcchA mahattvanuM kArya kare che. mAAsa jo AkriMcatyanI bhAvanA bhAve tathA 'mAruM kazuM nathI ane huM koIno nathI", e prakAranuM ciMtana tathA bhAvana kare to pariaha mATenI tenI IcchA krame krame vadhu saMyamita thatI jAya. - dravyapariyata bhAvaparitanuM kAraNa che ane bhAvaparita AtmAnI zuddhinuM kAraNa che. eTale Atmazuddhi mATe dravyaparigrahano tyAga arthAt aparigrahanuM vrata anivArya che. eTalA mATe ja bhagavAna mahAvIre sAdhu bhagavaMtonAM pAMca mahAvratamAM aparigrahane paNa sthAna ApyuM che. 'samayasAra'mAM kuMdakuMdAcArye kahyuM cheH arino paDo mALo (anicchA ja aparipAka kahevAya che.) hemacaMdrAcArye 'triSAlAka puruSacaritra'mAM kahyuM cheH mane mUrchAyAstyA" sthAparikttaH / (sarva bhAvomAMthI-padArthomAMthI mUrchA eTale Aktino tyAga karavo e aparigata che.) aparimaha mahAvratanA pAlana mATe sAdhu bhagavaMtoe pAMca bhAvanA bhAvavI joIe. e pAMca bhAvanA te pAMca IndriyanA viSayo che. zabda, sparza, rasa, rUpa ane gaMdha e pAMcanA viSayomAM sAdhu bhagavaMtone na rAga thavo joIe ke na dveSa thavo joIe: pAtaMjala yogasUtramAM ahiMsA, satya vagere vratanuM utkRSTapaNe pAlana karanArane kevA lAbha thAya che, temanAmAM kevI kevI zakti-siddhi pragaTa thAya che te batAvyuM che, jema ke jemanA jIvanamAM ahiMsA pratiSThita thaI gaI hoya temanI saMnidhimAM svayameva verano tyAga thaI jAya che. evI rIte aparigraha vrata mATe kahyuM che ke ariprathairya banmajyaMtA saMnodhaH eTale ke je vyaktinA jIvanamAM aparigrahanI bhAvanA utkRSTa rIte sthira thaI gaI hoya e vyaktine potAnA pUrvajanmanuM jJAna thAya che. AtmAmAM udbhavatA rAgAdi bhAvo, krodhAdi kaSAyone jo AmAMtara parimA gaNAvAmAM Ave to pachI AtmAnA zAnAdi guNone pA AtyaMtara parigraha tarIke na gaNAvI zakAya? Avo koIne prazna thAya to tenA uttaramAM zAstrakAro kahe che ke AtmAmAM rahelA zAna, darzana, cAritrAdi guNo te paricata nathI, kAraNa ke emAM mohano abhAva che. jyAM pramAda na hoya tyAM moha na hoya, jyAM moha na hoya tyAM mUrchA na hoya ane jyAM mUrchA na hoya tyAM parijhDa na hoya. vastutaH pramAda eja parigraha che. upAdhyAya zrI maMzovijayajIe 'jAnasAra'mAM kahyuM che dastakatvAdvAlAmAntaraM va parigraham / udAste tatpadam paryupAste jagatavI || je bAhya ane AtyaMtara parimAne tRNAnI jema tyajI daIne udAsIna rahe che arthAt samatAbhAva dhAraNa kare che tenA caraNarUpI kamaLanI paryupAsanA traNa jagata kare che. Ama, parigraharUpI dasamA grahane je tilAMjali Ape che e ja vyakti sAdhanAnA ucca paMthe pragati karavA mATe adhikArI bane che. prAcIna lokakathAmAM potAnA ghare pAchA na janAra, mahemAna thaIne paDayA henAra jamAIne- dasamA catane jema DoLInA Arthandra prakArathI eTale ke bocIthI pakaDIne paranI DAra hokI kADhavAmAM Ave che tema pariaharUpI dasamA ane bAMgIthI pakaDIne jIvanarUpI dharanI bahAra kADhavAnI jarUra che, kAraNa ke ApaNAM jIvanamAMthI A graha paNa sahelAIthI nIkaLI jAya evo nathI. ... sva. je. Ara. zAha sUratanA vatanI, jaina samAjanA suprasidhdha amaNI zrI jayaMtIlAla ratanacaMda zAhanuM 86 varSanI vaye muMbaImAM avasAna thayuM che. sva. je. Ara. zAha ApaNA saMghanA peTrana hatA. saMghanI samitimAM nimaMtrita sabhya tarIke ema rovA ApI hatI. ApazI ramakaDAM ghara'nI pravRttinuM udghATana emanA haste thayuM hatuM. temanI sAmAjika ane vyAvasAyika kArakirdI tejasvI hatI. teo laMDana skula o opha IkonomiksanA snAtaka hatA ane bhAratamAM AvI InkamaTekSa ophisara tarIke keTalAMka varSa kArya karyA pachI e ja vyavasAyamAM temaNe salAhakAra tarIke kArya karyuM hatuM. zrI mahAvIra jaina vidyAlayane maMtrI tarIke emanI sevA pachI varSa sudhI maLatI rahI hatI. AtmAnaMda jaina sabhA, zrAvikAzrama ItyAdi ghaNI saMsthAone temanI rovAno amulya lAbha maLyo hato. suratanI mahAvIra hospiTala ane mahAvIra kArDiyAka hospiTala e baMne emanAM sarjana che. vividha evorDathI vibhUSita saumya, milanasAra, udAra ane sevAbhAvI prakRti dharAvanAra sva. je. Ara. zAhanA puNyAtmAne zradhdhAMjali arpIe chIe. gha taMtrI Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI 2002 prabuddha jIvana nigodathI nirvANanI svarUpa-pragaTIkaraNanI prakriyA 0 zrI girIzabhAI tArAcaMda mahetA guNasthAnaka e jIvAtmAnA manoyoganI vidhavidha avasthAnuM kaSAyakSaya che ke... ke mohanAza sApekSa zRMkhalAbaddha vizleSaNa che, je varNavavA sarvajJa sivAya pApa navi tIvra bhAve kare, jehane navi bhava-rAga re koI samartha na hoI zake. ucita sthiti jeha seve sadA, teha anumodanA lAga re. cetana! jJAna trikaraNaH anAdithI anaMtA jIvo nigodanI avyavahAra rAzimAM ajavALIe... aMdhakAramAM, nidrAvasthAmAM, mUDhAvasthAmAM arthAt jaDavat dazAmAM sabaDI caramAvartakALamAM pravezela sarva jIvo bhavyAtmA hoya che ane teo rahyA che. je jIvo kyAreya avyavahAra rAzimAMthI vyavahAra rAzimAM zukalapAkSika kahevAya che. emAMya apunabaMdhaka AtmAo AdidhArmika' AvavAnA nathI, eTale ke aMdhakAramAMthI prakAzamAM AvavAnA ja nathI, kahevAya che, je dharmapradAnane yogya AtmAo che. Atmika sukhanI jhAMkhIno tevAM jIvo jemane "jAtibhavya' kahevAya che, emane bAda karIne, je prAraMbha ahIMthI thAya che. apunabaMdhaka AtmAnI oLakharUpa uparyukta jIvano kALano paripAka thayo che evo jIva tathA prakAranI bhavitavyatAe traNa guNono vistAra te mArgAnusArInA 35 guNo che ane jema jema karIne, koI eka jIva siddha thatAM, e siddhanI siddhakRpAthI avyavahAra vikAsa thato jAya che tema tema tene uttarottara mArgAbhimukha-mArgAnusArI rAzinA aMdhakAramAMthI bahAra nIkaLI vyavahArarAzinA prakAzamAM Ave che. padothI saMbodhavAmAM Ave che. anyadarzanI AvA AtmAone bodhisattva, vyavahArarAzimAM AvyA bAda saMsAracakramAM-bhavasAgaramAM athaDAto, TAto, ziSTa AdithI saMbodhe che. AvAM ja jIvone vivalita paheluM mithyAtva bhamato, bhaTakato, pheraphUdaDI pharato pharato ghuNAkSara nyAya athavA nadIgoLaghoLa guNasthAnaka kahela che. bAkI to pudgalAbhinaMdI ke bhavAbhinaMdI jIvo nyAye anAbhogapaNo "yathApravRttakaraNa' karIne eTale ke prayatna vinA zubha tIvra rAgadveSathI dehAtmakabuddhinI viparItatAe mithyAtvamohanIyanA gADha adhyavasAya arthAtu pariNAme (bhAva-karaNa) karIne, anAdinI karmasthitimAM aMdhakAramAM sabaDatA hoya che, je bahu bahu to yathApravRttakaraNa karI ghaTADo karIne, AyuSyakarma sivAyanAM bAkInA karmonI sthiti koTAkoTI graMthideze AvI pAchA pharI jAya che. sAgaropamathI ghaTADI aMta:koTAkoTI sAgaropamanI karmasthiti karI, laghukarmI- caramAvartakALamAM pravezela bhavyAtmA jyAre apUrvakaraNa karavA pUrvenuM haLukarmI banI, karmajanita nibiDa rAgadveSanI durbhedya graMthinI samIpa-graMthideze chevaTanuM yathApravRttakaraNa kare che tene 'caramayathApravRttakaraNa' kahevAya che. anAyAse ja jIva pahoMcI jAya che. ahIM sudhI to abhavyajIvo ke jeo A caramayathApravRttakaraNa karyA bAda paNa jo bhavyAtmA apUrvakaraNa karyA kyAreya graMthibheda karI zakanAra nathI, durbhaOjIvo ke jemanA kALano paripAka vinA pAcho phare che to te bhavyAtmA jyAre apUrvakaraNa karavA pUrvenA thayo nathI ane graMthidezathI graMthibheda karyA vinA pAchA pharI janAra che, ane aMtarmuhUrtamAM pharI je svapuruSArthapUrvakanuM yathApravRttakaraNa kare che tene zuddha bhavyajIvo ke jemane graMthibhedanI saMbhAvanA che, jemanA kALano paripAka yathApravRttakaraNa" kahevAya che. yathApravRttakaraNano kALa aMtarmuhUrtano hoya che. thayela che arthAt caramAvarta eTale ke bhavabhramaNanA chevaTanA carama valaya- apUrvakaraNa karavA pUrve je caramayathApravRttakaraNa karavAmAM Ave che vartuLa-AvartamAM pravezela che, te sarve vikAsa kare che. graMthideze AvyA sivAya teno kALa aMtarmuhUrtano hoya che. aMtarmuhUrta eTale huM samayathI laI 48 dravyathI paNa dharmasAdhanA prApta thatI nathI. abhavya jIvo je kyAreya graMthibheda miniTa nyUna eka samaya sudhIno koipaNa eka kALakhaMDa. karI zakanAra nathI, teo paNa navaraiveyakanA devaloka parvatano puNyakarmabaMdha caramayathApravRttakaraNanA anusaMdhAnamAM pUrva-pahelAM kyAreya nahi karyA hoya graMthideze AvIne dravyacAritra pAlanAnA baLe ja bAMdhI zake che. evAM pAMca apUrvakaraNa eTale ke adhyavasAya karI sAdhaka AtmA apUrva jenuM bhavabhramaNa have eka pudgalaparAvartakALa jeTaluM ja bAkI rahela vAnAM kare che tene "apUrvakaraNa" kahevAya che. e pAMca apUrvakaraNanA che, evAM caramAvartamAM pravezela bhavya jIvo paNa graMthideze AvI graMthibheda nAma che... kare ja evo niyama nathI. yathApravRttakaraNa karI karmasthiti aMta:koTAkoTI (1) apUrva sthitighAta (2) apUrva rasaghAta (3) apUrva guNazreNi sAgaropama sudhI ghaTADI dIdhA bAda paNa te bhavyAtmA apUrvakaraNa karI (4) apUrva guNasaMkrama ane (5) apUrva sthitibaMdha. graMthibheda karyA vinA pAcho pharI jaI punaH pUrvavatu koTAkoTI sAgaropamathI (1) apUrvasthitighAta:- A apUrvakaraNanA eka muhUrtanA vIrSollAsathI adhika karmasthiti kare che. ema pharI pharI karmasthitimAM hAnivRddhi thayAM uparanI aMtima sthitinA nimita khaMDamAMthI karmaskandhone pratisamaye asaMkhya kare che. ema karatAM karatAM AkhAya bhavacakramAM-nigodathI nirvANa sudhInA guNanI vRddhi sAthe upADe che ane te karmadalikone kAM to uparanI kALamAM jIvane jyAre mohanIyakarmanI utkRSTa karmasthitibaMdha 70 koTAkoTI sthitimAM rahelAM ke kAM to nIcenI sthitimAM rahelAM karmadalikomAM bheLavI sAgaropama mAtra be ja vAra bAMdhavAnI hoya evI dvibaMdhaka, eka ja vAra daine te nizcita bhAganI sthitine-kALakhaMDane karmarahita banAve che mATe bAMdhavAnI hoya evI sakutabaMdhaka ane punaH kyAreya evI utkRSTa teTalI karmasthitino ghAta thayo kahevAya che. apUrvakaraNanA eka aMtarmuhUrtamAM karmasthiti baMdhAvAnI nathI evI apunabaMdhaka avasthAne prApta kare che. AvA hajAro sthitighAta thAya che. yathApravRttakaraNamAM karmasthiti je AvAM apunabaMdhaka AtmAonuM lakSaNA-oLakha e che ke (1) teo aMta:koTAkoTi sAgaropamanI karI mUkI hatI te apUrvakarAmAM saMkhyAmAM tIvrapaNe rAgadveSa karI pApa karatAM nathI. (2) pApamaya ane tethI du:khamaya bhAga jeTalI karmanI kALasthiti karavAmAM Ave che tene 'apUrvasthitighAta' evAM saMsAranuM bahumAna karatAM nathI. (3) yathAyogya-ucita saghaLuM kare che. kahevAya che. mahAmahopAdhyAyajIe apunabaMdhakanI anumodanA karatAM enI oLakha ApI (2) apUrva rasaghAta:-ahIM apUrva rasaghAtanA apUrvakaraNamAM azubha Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - prabuddha jIvana jAnyuArI 2002 karmomAM rahelAM ugrarasano ghAta thAya che. arthAtu rasabaMdhane maMda banAvI anivRttikaraNano aMtarmuhUrtano kALa samApta thavA pUrve saMkhyAmAM devAmAM Ave che. " kALano bhAga bAkI rahe tyAre eka AMtarika aMtarakaraNa karavAnI (3) apUrva guNazreNi:-ahIM guNa eTale asaMkhya guNAkAra ane kriyAno prAraMbha thAya che, jemAM udIraNA ane AgAlanI kriyA thatI zreNi eTale karmalikonI nizcita krame racanA arthAt Series jemake hoya che. AgAlakriyAthI evA kALakhaMDanuM nirmANa thAya che, ke je aMkone enA uttarottara varga (Square) karI kramabaddha zreNimAM goThavavAmAM kALakhaMDa mithyAtva mohanIya karmanA dalikanA udaya vinAno hoya, jenA Ave che. 2, 4, 16, 256, 65536...upara je sthitighAta jaNAvyo prAraMbhe upazama samyakatva pragaTa thAya. A aMtarakaraNanI kriyA dvArA ke tyAM pratisamaya uparanI sthitimAMthI je karmadaliko nIce utAre tene udaya najIkanA kALamAM udayamAM AvanAra mithyAtvamohanIyakarma dalikone, samayathI mAMDIne aMtarmuhUrta sudhInAM sthitisthAnomAM asaMkhya guNanA kyAM to pahelethI ja udayamAM lAvI Atma pradezothI kheravI nAMkhe che kramathI karmadalikone kramabaddha goThavavAnI racanAne guNazreNi kahe che. athavA to e kALakhaMDamAM karmadalikonI sthitimAM pheraphAra karI pUrvanI ke (4) apUrva guNasaMkrama:-apUrvakaraNanI A prakriyAmAM asaMkhyAta uttaranI sthitivALA karmamAM nAMkhI, cAlu vartamAna mithyAtvamohanIya karma guNa-asaMkhyAta guNa caDatA krame azubha karmadalikonuM navAM baMdhAI udayakALa ane najIkanA bhaviSyamAMnA mithyAtvamohanIyakarma udayakALa rahelA zubha karmomAM saMkramaNa Transformation kare arthAtu azubhane vacce AMtaruM pADe che, arthAt gAbaDuM pADe che, ke je AMtarAnA kALamAM zubhamAM pheravI nAMkhe. sAmAnyata: baMdhAtA zubhakarmamAM pUrvabaddha azubhakarmanA ekapaNa mithyAtvamohanIyakarmadalika udayamAM nahi Ave. udAharaNa (sajAtIya) amuka aMzonuM ane baMdhAtA azubha karmamAM pUrvabaddha sajAtIya tarIke bapore 3 thI 4 kalAkanA eka kalAkano samayagALo karmacArIe zubha karmonA amuka aMzonuM saMkramaNa cAlu ja hoya che, paraMtu ahIM saMkrama potAnA aMgata kAma mATe mokaLo rAkhavo che, to te evI goThavaNa kare pAmato aMza pratisamaya asaMkhya guNa banato jAya che tethI tene guNa che ke 3 thI 4nA kALakhaMDanuM kArya 3 vAgyA pahelAM thaI zakatuM hoya, te saMkrama kahe che. saMkrama thatAM karmano AtmAthI viyoga thato nathI, paNa te 3 pahelAM ja karI le che athavA to 4 vAgyA pachI karavA mATe mulatavI karma anya karmanI prakRti, sthiti, rasa ane pradeza rUpe parita thAya che. rAkhe che. arthAt sAmAnya karmarUpe sattA nAza pAmatI nathI, paNa vizeSakarmarUpe Ama karmadalikonI AghApAchA karavAnI AgAlakriyAthI nirmANa sattA nAza pAme che. karmanirjarA vaDe karmanI sAmAnya sattAno nAza thAya thayela kALakhaMDamAM eka paNa mithyAtvamohanIya karmadalika udayamAM Avato che ane saMkrama vaDe vizeSasattAno nAza thAya che. arthAt saMkramathI sattA nathI te kALakhaMDa upazama samyakatvabhAva sparzanAno kALa hoya che. jema badalAya che. dAvAnaLa ukharabhUmine prApta karI zAMta thAya che tevI A sthiti hoya che. samyakatva prApti pUrve karAtA apUrvakaraNamAM samyakatva na hovAthI atre upazama samyakatvabhAvanA pragaTIkaraNathI tenA baLe upazama guNasaMkrama nAmaka apUrvakaraNa hotuM nathI. paraMtu kSepaka ke upazama zreNinA samyakatvanA kAryarUpa mithyAtvamohanIyakarmadalikonA anubhAgane traNa maMDANa pUrve AThamA guNasthAnake karAtuM apUrvakaraNa cAritramohanIyakarma vibhAgamAM vibhAjI nAMkhe che. e vibhAgIkaraNa karelAM karmalikonAM saMbaMdhita hoya che tyAM guNasaMkramanI apUrvatA hoya che. traNa puMja banAve che, je anukrame zuddha (samyakatva mohanIya), zuddhAzuddha (5) apUrva sthitibaMdha:-apUrvakaraNanA kALakhaMDamAM saMkaleza ocho (mizra) ke ardhazuddha, ane azuddha (mithyAtvo hoya che. A eka prakAranuM ane vizuddhi vadhu ane vadhu hovAthI pUrvanI tulanAe navina baMdhAto Assortment vargIkaraNa hoya che. karmanI kALasthiti ochI ane ochI hoya che. e ja pramANe baMdhAtA have pragaTa thayela upazama samyakatvano kALa jyAre jaghanyathI eka zubhakarmano rasabaMdha tIvra hoya che ane azubha karmano rasabaMdha maMda hoya che. samaya ane utkRSTathI cha AvalikAno (1 AvalikA= asaMkhya samaya) apUrvakaraNa samaye zubha adhyavasAya pratisamaya caDatI mAtrAmAM hoya bAkI rahe che tyAre pUrvokta vibhAjita karela traNeya puMjomAMthI keTalAMka ? che. apUrvakaraNarUpa parama vizuddhi vaDe rAgadveSanI tIvra rasarUpa graMthine dalikone chellI AvalikAnA sthitisthAnomAM goThave che. sAdhakAtmA bhedI nAMkhavAnuM apUrva parAkrama thAya che. graMthibheda thatAM sattAgata jyAre chellI AvalikAmAM praveza kare che tyAre te samayanA sAdhakanA mithyAtvamohanIyakarmano tIvra rasa ekadama maMda paDI jatAM AgaLanI adhyavasAya anusAra, traNa prakAranA puMjamAMthI koipaNa eka prakAranA gurArohaNanI prakriyA saraLa thaI paDe che. A vIrSollAsavALuM apUrvakaraNa puMjamAM rahela daliko vipAkodayamAM Ave che ane zeSa rahelAM be prakAranA aMtarmuhUrtakALa sudhI cAle che. paMjonA daliko e vipAkodayamAM Avela puMjanA dalikonI je prakRti apUrvakaraNa pachI sAdhaka AtmA "anivRttikaraNa'nA eka aMtarmuhUrtanA hoya te prakRtimAM saMkramI jAya che ane pradezodayathI bhogavai jAya che. kALamAM praveza kare che. A daramiyAnamAM paNa apUrva-sthitighAtAdinI pariNAme chellI aMtima AvalikAmAM pravezela sAdhanAtmAne jo samyakatva prakriyA cAlu ja rahe che ane adhyavasAyo uttarottara caDhate raMge tema caDhate mohanIyakarmanA zuddha karmadalikono udaya hoya to mAyopathamika pariNAme hoya che. AkhIya prakriyA caDhatI zreNinI hoya che. vaLI eka samyakatvabhAvanI prApti thAya che ane cothA guNasthAnake TakI rahe che ja sAthe eka ja samaye anivRttikaraNanI guNArohaNa prakriyAmAM pravezelA paraMtu upazamane badale 'kSAyopathamika samyagRSTi avirati' guNasthAnaka sarva sAdhaka AtmAnA adhyavasAyo eka ja sarakhA samakathA hoya che. eka kahevAya che. jo mizra mohanIyakarmanA ardhazuddha daliko udayamAM Ave to bIjI apekSAe anivRttikaraNanuM evuM arthaghaTana paNa thAya che ke upazama cothA upazama samyakatva avirati guNasthAnakethI heThA UtarI trIjA samyaktvabhAva pragaTa karyA vinA pAchA pharavuM ja nahi, eTale ke e mizramohanIya guNasthAnakane pAme che, ke jyAMthI aMtarmuhUrtakALamAM jIva meLavyA sivAya nivRtti levI ja nahi, jaMpIne besavuM ja nahi, macI paDavuM punaH cothA guNasthAnake ArohaNa kare che athavA to pahelAM mithyAtva ane pravRtti karatAM ja rahevuM. guNasthAnake pAcho phare che. enA badale jo mithyAtva mohanIyakarmanA Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI 2002 prabuddha jIvana azuddha daliko udayamAM Ave to sAdhaka sIdho ja pahelA mithyAtva guNAsthAnake pAcho phare che. prApta zAyopArmika samyaktva jAnyathI eka aMtarmuhUrta ane utkRSTathI dada sAgaropama jeTalA dIrghakALa sudhI TakI rahe che. aMtima AvRttikAmAM praveza sAthe zuddha karmalikInA udayathI kSAyopazamika samakita prApta thAya che. upara jaNAvyA mujaba zeSa bAkI rahela azuddha ane azuddha karmadaliko krame karIne azuddha ardhazuddhamAM ane pachI badhAM ardhazuddha karmalika zuddha karmalikamAM saMkramI jAya che. badhAM ja karmadaliko zuddhamAM saMkramI jatAM e zuddha karmadalikono chevaTano jo hRdayamAM vedato hoya te samaye sattAmAM upazAnta bhAre trodhamAMthI eke tha puMjano eya karmalika rahela hotI nathI ane mAtra zudva puMjanA chevaTanA jaththAne mAtra udaya dvArA vedavAnuM ane vedIne kSaya karavAnuM ja kAma cAlatuM hovAthI e sthitine 'vaidaka samyakatva' kahevAya che. A vedaka samyaktva mAtra eka samaya pUratuM hoya che. kahIe chIe. (1) paheluM mithyAdraSTi guNasthAnaka :- mithyAtva mohanIyakarmanA udayathI jenI draSTi viparIta thayelI hoya che ane je vinAzI padArthamAM avinAzitAnI buddhi karI vinAzI-asata-mithyA padArthane vaLage che te mizrAdraSTi che. deza je vinAzI che te dehamAM huM' buddhi karI, AmAM je 'huM'-'svayaM' che te AtmAne bhUlI jaI 'AtmA che ke nahi ?' evo prazna pUcho phare che ane AtmA haze ke nahi evI dvidhAmAM vinAzI dezane sarvasva mAnI dehane kendramAM rAkhI dezanI ALapaMpALa karanAra saMzayAtmA mithyAtmA che. te bahirdaSTi bahirAmA che. e miAdaSTi che, jema madyapAna karanAra manuSya maghanI asaramAM sArAsArano viveka mUDI ahitAcarA kare che, tema mithyAtva mohanIcakarmanA udayamAM jAva AtmAnA hitAhitano viveka bhUlI, heya upAdeyano viveka visArI AtmAnA ahitAcaraNamAM pravRtta hoya che, jIva anAdino anaMtakALathI mithyAtvonIyakarmanA udayavALo pahelAM miSpAdaSTi guNasthAnake ja che. jAtibhavya jIvone sAmI ke taka maLavAnI nathI, tethI teo A guNasthAnakethI AgaLa vikAsa sAdhanAra nathI, mATe emane anAdi anaMtakALa mithyAdraSTi thaine ja jIvavAnuM che. durvyavya jIvone haju kALano paripAka thayo nathI mATe A parAkramAAnakathI AgaLa vikAsa sAdhavAne emane haju avakAza che, arthAt dIrghakALa sudhI rAha jovI paDe ema che. abhadmajIvone A mithyAdaSTi guNasthAnakathI uparanA guNasthAnake vikAsa sAdhavAnI taka ane sAmagrI maLavA chatAM apUrvakaraNa karI graMthibhedI daSTi parivartana karI zakanAra nathI, mATe teo anAdi anaMtakALa mithyAdraSTi rahI saMsAra-paribhramaNa karyA karavAnA che. jyAre bhavyajIvo sAmagrI ane taka maLatAM miAdaSTine samRSTimAM parivartita karI, deha ane AtmAnuM bhedajJAna karI dezamAM racI dehAtIta thaI, yogamAM rahI upayogane sthira karIne yoga sthira karI yogAnIta thaI adehI banI zakanAra che, tethI temane mATe paheluM mithyAdaSTi guNasthAnaka anAdi sAnta che. sarva jIvone akSarano-anaMtamo bhAga haMmezA uMcADI hoya che ane gADha mithyAtvano udaya hovA chatAM jIva, jIva maTI ajIva-jaDapula thaI jato nathI, jAtara-vyAMtara thatuM nathI teTalA jAnAdiguNanI apekSAe mizrAdraSTine guNasthAnaka kahe che. bAkI sAdhanAnI apekSAe sAdhanAguNAno prAraMbha apunarbaMdhaka avasthAthI thAya che, jyAre sAdhanAna prAraMbha samyakatva prAptithI thAya che. bIjuM zAsvAdana sabhya guizasthAnaka A guAsthAnaka paDatInuM guNasthAnaka che. je sAdhaka karmakirdIne dabAvIne-uparAmAnIne vikAsa sAdhe che, enuM avazya patana thAya che. anaMtAnubaMdhI kaSAyano udaya thAya che tyAre ke pachI anyathA aupAmika samyaktvI sAdhakAtmAnuM patana nija svabhAvajJAnamAM kevala upayoga tanmayAkAra rAja svabhAve thatAM anaMtAnubaMdhI kaSAyanA uMdathI nizcAtvAbhimukha hovAthI jyAM nirvikalpo AtmA pariName te 'kailazAna che. Ama graMthideza pahoMcADanAruM karaNa te yathApravRttakaraNa, graMthibheda karAvanAra karaNa te apUrvakaraNa ane upazama samyaktvabhAvanI sparzanA karAvanAra karaNa te anivRttikarA tarakara. tronI kaTala eka eka aMtamUrta. caramayApravRttikA eTale pravRtti. apUrvakaraNa eTale anivRttikaraNa eTale jaya, aMtakaraNathI samyagdarzananI spardhAnA te AnaMda ane samyaktvanuM prAgaTya eTale mukti sAthenuM joDANa-Con nection. mithyAtva mohanIyakarmano baMdha ane sattA hoya che tema udaya paNa hoya che. jyAre mizramohanIya ke samyaktvamohanIyano baMdha nathI hoto paNa sattA ane udaya hoya che. ja cothuM avirati saSTi guNAsthAnaka e temA sayogI kevaLI guNAsthAnakano pApI che. sAcI sAdhakatA-dhArmikatAnI zarUAta ja samyaktvabhAva prAptithI che. zuddha AtmabhAvano pAyo samyagdarzanadarzanAcAra che. mithyAtva mohanIyano udaya eTale sApya sAthe chUTAcheDA. kSAyopazarmika samarpita eTale sAdhdha sAthe cheDAcheDI. ane sAyika samakita eTale sAdhya sAthe sAyujyatA (abhedatA). uparAma samakita mohane dabAve che, thopAma samikata mohane sudhAre che, jyAre ArSika samakita mohane mAre che-khatama kare che. thopAzama e puruSataMtra che jyAre mANikatA e vastutaMtra che. vaLI thopazama e Arthika bhAva che jyAre kSAyika e pUrNa bhAva che. 'tattvajJAna taraMgiNI'mAM jaNAvyA mujaba... tathArUpa pratItipaNe pariName te samyakatva che. niraMtara te pratIti varyAM kare te kSAvika samyaktva' kahIe chIe, te prItine sattAgata AvaraNo udaya Avyo nathI tyAM sudhI "upadAma rAmyA' kahIe chIe, AtmAne AvA udaya Ave tyAre te pratItithI paDI jAya che. tene 'sAsvAdana samyaktva' kahIe chIe. atyaMta pratIti thavAnA yogamAM sattAgata alpa puddagalanuM vedanuM jyAM rahyuM che tene vaidaka sAvaka sudhI dUSita samyakatvano anubhava-vedana kare che, tene sAravAina samyagdaSTi guNasthAnaka kahe che. kSIrAdi vAnagInuM bhojana karyA bAda vamana thatAM, jaidUSita rasAsvAdanuM anubhavana thAya che tenA jevuM uparanA guNAsthAnakethI patana pAmanArA sAdhakanuM A guNAsthAne samyaktvanuM daSita rasAsvAdana hoya che. upazamabhAvanuM samyakatva AkhAya bhavacakramAM nigodathI nirvANa sudhImAM utkRSTathI pAMca ja vAra hoya che, tethI patana paNa pAMca vAra hoya che. eTale A bIjA sAsvAdana guNasthAnakanI sparzanA paNa bhavacakramAM Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana jAnyuArI 2002 pAMca ja vAra hoya che. A guNasthAnakano kALa mAtra 1 samayathI 6 saghaLo jIvo mithyAtvI che. 2. e mithyAtvI jIvomAMthI je viratinA AvalikAno hoya che. yathArtha jJAna vinA ke virati svIkAryA vinA viratinI pAlana kare che te . (3) trIjuM mizraSTi guNasthAnaka:-trikaraNamAM anivRttikaraNanI ajJAna tapasvIo che-tApasa che. 3. vaLI je mithyAtvI jIvo viratinA aMtarakaraNanI kriyAmAM arthAt upazama samyaktvanI chellI avalikAmAM yathArtha jJAna ke yathArtha pAlana karyA vinA pratijJApUrvaka viratino svIkAra zuddha, ardhazuddha ane azuddha karmalikonA traNa puMjamAMthI jyAre ardhazuddha ' karanArA che te pAsatthA Adi kusAdhuo che. 4. je jIvo viratinA pujano udaya thAya che, tyAre jinaprarUpita tattvone viSe ekAntarUcirUpa yathArtha jJAna sivAya pratijJApUrvaka virati svIkArI yathArtha pAlana kare che, zraddhAna ke ekAnta arUcirUpa azraddhAna hotuM nathI, paNa mizra pariNAma te agItArtha muni che. 5. jene viratinuM yathArtha jJAna che, paraMtu viratino hoya che, tene mizradaSTi guNasthAnaka kahevAya che. A guNasthAnaka : svIkAra karI viratinI pAlanA karavA asamartha che te zreNikAdi jevAM guNArohaNa ane guNavarohaNa (patana) arthAtu pahelAM guNasthAnakathI avirati samyagudaSTi AtmAo che je A cothA guNa ThANAnA jIvo cothA guNasthAnake caDatAM ane cothA guNasthAnakathI pahele guNasthAnake che. 6. jyAre je jIvone viratinuM yathArtha jJAna che, viratinI yathArtha paDatAM ema ubhaya veLA hoya che. A guNasthAnakano kALa aMtarmuhUrtano pAlanA, viratino pratijJApUrvaka svIkAra karyA vinA kare che te hoya che, jenA aMte zuddha pariNAma thAya to samyagudarzananI prApti thAya anuttaravimAnavAsI avirati samyagudaSTi deva che. 7. viratino che, paNa jo azuddha pariNAma thAya to mithyAdarzanane pAme che. A pratijJApUrvaka svIkAra to kare che paraMtu viratinA svarUpanuM yathArtha jJAna guNasthAnake janmamaraNa na thAya ane AyuSyano baMdha paDe nahi. hovA chatAM yathArtha pAlana karI zakatA nathI paNa viratinI yarthAtha (4) cothuM avirati samyagadaSTi guNasthAnaka:- jenI mithyAdRSTi pAlanAnA pakSapAtI che, te saMvigna pAkSika muni che. 8. je viratinuM parivartita thaI samyagu banI che, paNa pApavyApArathI nivRttirUpa virati yathArtha svarUpa jANI teno pratijJApUrvaka svIkAra karI viratinuM yathArtha eTale ke cAritra sarvathI ke dezathI (AMzika) svIkArela nathI, chatAM pAlana karanArA che te pAMcame ke chachuM guNasthAnake rahela dezavirati ke potAnA pApakarmanI niMdA karato, jIvAdi nava tattvano bodha ane zraddhA sarvavirati samyagudaSTi AtmAo hoya che. thayAM che ane jeno moha calita thayo che evo sAdhakAtmA avirati A cothA guNaThANa rahela samyagudRSTi sAdhanAtmAnA samyakatvanA samyagaddaSTi kahevAya che. A guphAThA avirati samyagudaSTi traNa prakAra hoya che. guNasthAnaka kahevAya che. (1) opazamika samyakatva :- A prakAranA samyakatvamAM samyakatva prApti pachI ja jJAna, darzana, cAritra samyagu bane che ke je mithyAtvamohanIyakarmanA dalikono udaya hoto nathI. badhAMya sarvajJatva ane siddhatvanA prAgaTyanuM mULa che. svarUpasAdhanAnA cauda mithyAtvamohanIyakarmadalikone dabAvI rAkhavAmAM Ave che ane udayamAM sopAnamAM samyakatvaprApti e cothuM sopAna che, paraMtu sAdhanAno sAco AvavA devAtA nathI. arthAtu doSa dabAvI rAkhI guNavikAsa sadhAto AraMbha A guNaThANothI ja che. kAraNa ke samyakatva prAptithI viparyAsamukta hoya che, paraMtu emAM patana avazya thAya che. thavAya che arthAt daSTimAMnI viparItatA-viparyAsa nIkaLI jaI daSTi (2) kSayopazamika samyakatva :- A prakAranA samyakatvamAM udayamAM samyagu bane che tethI darzana yathArtha thAya che. AtmAmAM Atmabuddhi- Avela mithyAtvamohanIyakarmadalikono pradezodayathI kSaya hoya che ane svabuddhi thAya che ane dehamAM parabuddhi thAya che. "huM koNa?'no javAba udayamAM nahi Avela karmadalikono upazama hoya che. Ama kSaya ane maLe che arthAt sAco 'huM samajAya che, eTale ke AtmajJAna thavA sAthe upazama ubhaya hovAthI kSAyopathamika kahevAya che. jADI bhASAmAM AtmabhAna thAya che. heya, zeya, upAdeyano viveka Ave che. vivekahIna kSAyopathamika samyakatvane doSayukta guNa kahI zakAya kemake sattAmAM jIvana vivekavaMta bane che. bhrama bhAMge che, bhrAMti dUra thAya che, tattvanuM doSa rahela che. jyAre opazamika samyakatvane doSa sahita guNa kahI yathArtha darzana-bhAna-jJAna thAya che. aMdhakAra haThe che, ho phATe che ane zakAya, jyAM sattAmAM doSa che je pradezodayathI paNa udayamAM nathI ane kAMIka moMsUjhaNuM thAya tevo daSTiughADa thAya che. kSAyikane doSarahita guNa kahevAya jyAM doSa sattAmAM paNa nathI ane A samakiti sAdhaka AtmAe karmavaza viratino svIkAra nathI karyo udayamAM paNa nathI. hoto, paNa IcchA to viratinI prAptinI ja hoya che kemake viratithI ja (3) kSAyika samyakatva:- mithyAtvamohanIya, mizramohanIya, samakita mukti evI ene daDha pratIti hoya che. vaLI prApta samyakatvanI rakSA, mohanIyanA saghaLAMya karmadaliko ane anaMtAnubaMdhIrasanA krodha, mAna, vRddhi ane zuddhi paNa viratithI ja che evI mAnyatA hoya che. A mAyA, lobha e cAra kaSAyanA saghaLAMya karmadalikono sarvathA kSaya-nAza sAdhakAtmA sAdhanAnA A sopAne viratino asvIkAra hovAthI saMsAramAM karI arthAt darzana saptakanA kSayathI prApta thato svAbhAvika tattvacirUpa hoya che paNa saMsAra enAmAM nathI hoto. e parANe saMsAramAM raheto AtmapariNAma kSAyika samyakatva kahevAya che. e doSarahita guNanI hoya che. saMsAra ene dAjhato hoya che. e kAyapAtI hoI zake che paNa prApti che ke je kyAreya pharI doSarUpa thanAra nathI; te guNa sAthenI kayAreka cittapAtI thato nathI. AtmA jevo che tevo samakita joto hoya abhedatA che. kSAyika samyakatva bhavacakramAM eka ja vAra prApta thAya che che, jANato hoya che ane evo banavA cAhato hoya che. ane te anaMtakALa (trikALa-kAyama) Take che tethI te sAdi-anaMta bhAMge viratinA svarUpanA yathArtha jJAna, viratinA svIkAra ane viratinA kahevAya che. jyAre kSAyopathamika samyakatva bhavacakramAM asaMkhya vAra pAlana e traNa padane anulakSIne zAstrakAra maharSioe ATha bhAMgA Ave ane asaMkhya vAra cAlI jAya te saMbhavita che. eka ja bhavamAM paNa batADela che. bethI nava hajAra vAra Ave ane jAya evuM saMbhavita che. 1. viratinuM jJAna nathI, svIkAra nathI ane pAlana paNa nathI e keTalAMka sAdhako 'nisargathI' eTale bAhya nimittone pAmyA vinA Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI 2002 prabuddha jIvana AMtarika AtmabaLathI kudaratI ja satyadarzana-samyagadarzanane pAme che A guNasthAnaka manuSyo ane tiryaMcone ja hoya che. svayaMbhUramaNA jyAre keTalAMka sAdhako 'adhigamathI' eTale devagurunA nimittane pAmIne samudranA malyo jinapratimA ane jinamuninA AkAranA bIjA matsyone graMthibheda karI samyakatva prApta kare che. joine jAtismaraNa jJAna thayethI samyakatva tathA dezaviratino manathI samyadarzana-jJAna-cAritranI ekatArUpa je AtmapariNAma che te ja svIkAra kare che, tethI teone paNa dezaviratino saMbhava che. prabhubodhita nizrayadaSTithI samyaktva che ane te 7mA guNaThANe ja hoya che, kAraNa caMDakoziyAnuM dRSTAMta ApaNI pAse mojuda che. zu ke te ja svarUpadAyaka-siddhatvadAyaka samyakatva che. nizcayanaya paraMpara dezaviratidhara zruti, viveka ane dharmakriyA yukta hovAthI zrAvaka 1 kAraNane kAraNe nathI mAnato, paNa anaMtarakAraNane ja kAraNa mAne che kahevAya che ane te zramaNopAsaka hoya che. che je kAryotpAdaka che. chaThThuM pramatta saMyata guNasthAnaka:- pAMcamA dezavirati guNaThANo pazamika samyakatva 4 thI 11 guNasthAnaka sudhI, kSAyika samyakatva zramaNopAsaka zrAvaka jIvana jIvatAM jIvatAM varSollAsamAM vRddhi thatAM, 4 thI 14 guNasthAnaka sudhI, vedaka samyakatva kSAyikanI prApti pUrve 4 nirveda ane saMveganAM pariNAma tIvra thatAM, parivAra, svajana, saMbaMdhI, thI 7 sudhI ane kSAyopazamika samyakatva 4 thI 7 guNasthAnaka sudhI saMpatti Adino parigraha, ityAdi sarvano sarvathA parityAga karI, sAvagha hoya che. vyApAra eTale ke hiMsAdi pApa vyApArano sarvathA parityAga karI pAMcamuM dezavirati guNasthAnaka:- cothA samyagadaSTi avirati guNaThANa sarvaviratidharma eTale ke nirAzravadharma aMgIkAra karI, pratijJApUrvaka bhAgavatI dRSTi parivartana to thayela che paNa jIvana parivartana thayela nathI hotuM. e pravajyAM svIkArI "pramatta saMyata guNasthAnaka' nAmanA chaThThA guNaThANe guThANe anaMtAnubaMdhI prakAranA tIvra dIrdhakAlIna kaSAya to udayamAM padAropaNa kare che, ke jyAM saMjavalana kaSAya catuSTayanA udaya nimittanI nathI hotAM paNa apratyAkhyAnI, pratyAkhyAnI ane saMjvalana prakAranA ja sarAga avasthA hoya che. A jainazAsananA bhikSuka evA zramaNanuM kaSAya to udayamAM hoya che. paraMtu daSTi sudharatAM arthAt vRtti palaTAtAM, niravagha, niSpApa, nirAraMbhI, niSparigrahI, nirAlaMbI, nirupadravI, pravRttimAM paNa palaTo Ave che, kemake pravRttinuM mULa vRtti che ane vRttinuM nirdoSa, nirmaLa sAdhujIvana che. e sAcuM, sAduM, sAdhana ane sAdhyathI dazyasvarUpa pravRtti che. mithyAtvI hato tyAre durAcArI, anAcArI ke yukta sAdhanAmaya sAdhakajIvana che tethI ja sAdhujIvana che. ahIM sAdhaka pachI lokika sadAcArI vaibhavI vilAsI jIvana jIvato hato. paraMtu saMvegI AtmAno saMga raMgazALAmAM praveza che. A prema ane karuNAdRSTi parivartana thatAM samyakatvanI prAptie bhavanirveda jAge che ane janita paDakAyarakSApUrvakanuM, jayaNAyukta, paMca mahAvratanA svIkAra sahita muktinuM lakSa baMdhAya che je AcaraNa sudhAre che. vairAgyabhAva yukta paMcAcAranI pAlanapUrvakanuM, pAMca samiti ane traNa guptiyukta, aIm. lokottara sadAcArI dharmamaya jIvana jIvato thAya che ane mohane ramavAnA ane siddhamUnA lakSapUrvakanuM, ratnatrayInI ArAdhanA sahita vItarAga ramakaDAM parigrahanI maryAdA bAMdhe che. yama, niyama, vrata, paccakhANa banavA mATenuM navavADapUrvakanuM brahmacArI vairAgI sAdhujIvana e ja chaThThA svIkArI cothA avirati samyagadaSTi guNasthAnakethI pAMcamAM dezavirati guNaThANAnI pramata saMyata avasthA che. pramata eTalA mATe kahela che ke : guNasthAnake ArohaNa kare che. A guNaThANe anaMtAnubaMdhI ane A guNaThANe tIvra saMjvalana kaSAyanA udaya nimitta kAMIka pramAda sahita apratyAkhyAnI prakAranA kaSAya to udayamAM nathI hotA, paNa pratyAkhyAnI hoya che tethI pramatta saMyata kahevAya che. ane saMjvalana kaSAya to hajI UbhA ja hoya che. sarvaviratibhAvamAM pAMca prakAranA cAritrya hoya che, je sAmAyika, A guNaThANe pApavyApArano sarvathA tyAga nathI hoto paNa aMzata: chedoSasthAnIya, parihAravizuddhi, sUkSmasaMparAya ane yathAkhyAta cAritrya tyAga hovAthI te dezavirati guNasthAnaka kahevAya che. ahIM mAMga to tarIke oLakhAya che. prathama traNa cAritra A chaThThA guNaThANo hoya che. te hoya che ja, paNa mAMgamAM maryAdA hoya che ane viveka hoya che. parihAravizuddhi cAritra paNa A guNaThANe prApta thAya che, paraMtu te { bAravratamAMthI koipaNa eka vratathI laI bAreya vrata grahaNa karanArA viziSTa deza, kAla, saMghayaNa tathA zrutAdi sApekSa hovAthI kyAreka ja sAdhakAmA hoya che. keTalAMka AgaLanI vikAsanI bhUmikAe pahoMcela hoya che. tethI A guNaThANe prathama be cAritra ja hoya che. sUkSmasaMparAya sAdhakatmA anumati sivAya sarva pApavyApArano tyAga karatAM hoya che. cAritra dazamAM guNaThANe ja hoya che, jyAre vItarAgabhAvanuM yathAkhyAta A anumatinA traNa prakAra che. prakAranuM cAritra agiyArathI caudamA guNaThANe ja hoya che. 1. anyanA pApakAyane je vakhANe che ane anya dvArA pApasevanathI A guNaThANe pUrvenA pAMcamA dezavirati guNaThANAnI apekSAe prApta thayela sAmagrI je bhogave che tene "pratisevanAnumati'no doSa vizuddhino prakarSa (vadhAro) ane azuddhino apakarSa (ghaTADo) hoya che. lAgato hoya che. paraMtu uttaranA sAtamA apramata saMyata guNAThANAnI apekSAe vizuddhi 2. saMbaMdhInA pApAdi kAryone sAMbhaLe che ane niSedha nahi karatAM anaMtaguNa hIna hoya che ane azuddhi anaMtaguNa vadhu hoya che. saMmata paNa thAya che tene pratizravaNAnumati"no doSa lAgato hoya che. Aja guNaThANe labdhivaMta caudapUrvaghara AhAraka labdhino upayoga 3. nikaTanA svajananA pApAdinAM kAryone je sAMbhaLato paNa nathI, kare che. vakhANAto paNa nathI chatAMya mAtra sAthe rahevArUpa te svajana uparanuM A guNaThANAnuM sAdhujIvana eTale sAdhanAne anukULa sAdhana jene mamatva to hoya che ene 'pratisaMvAsAnumati'no doSa lAgato hoya che. anurUpa sAdhaka jIvana jIvAya to sAdhyathI taddarUpa thavAya arthAtu vItarAga je dezaviratidhara saMvAsAnumati sivAyanA sarva sAvagha (pApa) vyApArano banAya. (kramaza:) tyAga kare che te "utkRSTa dezaviratidhara zrAvaka' kahevAya che. AgaLa D saMkalanaH sUryavadana ThAkoralAla jhaverI vadhI je saMvAsAnumatino paNa tyAga kare che te "yati' kahevAya che. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'prabuddha jIvana jAnyuArI 2002 jayaprakAza nArAyaNanA rAjakIya vicAro Do. dharmendrasiMha DI. jhAlA | jayaprakAza nArAyaNa (1902thI 1979) Adhunika bhAratanA agrima utpAdananAM sAdhano paNa thoDA lokonuM varcasva kAraNabhUta che. jo dareka haroLanA samAjavAdI ciMtaka, sarvodaya kAryakara, bhAratanI svAtaMtra vyaktine utpAdananAM sAdhano para upalabdha thAya to garIbAI ane laDatanA laDavaiyA ane saMpUrNa krAntinA praNetA hatA. abhyAsakALa daramyAna Arthika asamAnatA dUra thaI zake. teo utpAdananAM sAdhanonA ? hoMziyAra vidyArthI. 18 varSanI uMmare asahakAranA AMdolanamAM joDAyA. sAmAjIkaraNA para bhAra mUke che ane jo ema thAya tyAre ja samanvita 19raramAM amerikA gayA ane sAta varSanA vasavATa daramyAna kArakhAnAMo, ane saMtulita samAja Ubho thaI zake evuM teo mAne che. bhArata jevA & haoNTalo, khetIvADImAM kArya karIne potAnuM zikSaNakharca pUrNa karI bI.e.nI dezamAM beMko, vAhanavyavahAranAM sAdhano ane vyApAra para dhIme dhIme paddavI meLavI. abhyAsakALa daramyAna temaNe mArkasavAdI-sAmyavAdI rAjakIya niyaMtraNane protsAhana ApavuM joie ane samAjavAdI vicAradhArA sAhityanuM adhyayana karyuM ane sAmyavAdI vicAronI asara heThaLa AvyA. bhAratIya saMskRtine to khUba ja anurUpa che. AthI bhAratIya saMskRtinA 1929mAM eka sAmyavAdI-mArksavAdI tarIke bhArata parata AvyA. gAMdhIjI mUlyonI pUrepUrI jALavaNI karIne samAjavAda sthApI zakAya. bhAratamAM ane naheru sAthe paricaya thayo ane koMgresamAM joDAyA. tyArabAda hiMsA, zoSaNA vagerene sthAna nathI. sahakAra, samanvaya, bhAtRbhAva AcArya narendradevano paricaya thatAM badhAe bhegA maLIne samAjavAdI vagere bhAvanAone pahelethI ja mAna ane sthAna ApavAmAM AvyuM che. pakSanI 1935mAM sthApanA karI ane pakSanA mahAmaMtrI banyA. lagabhaga sukhadu:khamAM bhAgIdAra banavAnI bhAvanA dezamAM pahelethI ja paDelI che. 1954 thI sakriya rAjakAraNamAMthI nivRtta thayA ane saMpUrNapaNe sarvodayI prAcIna bhAratanI grAmINa vyavasthA moTe bhAge samAjavAdI vyavasthAne kAryakramamAM joDAyA ane samagra jIvana sarvodaya AMdolanamAM pasAra karyuM. anurUpa ja hatI. saMyukta kuTuMba prathAmAM paNa samAjavAdI bhAvanAnI kaTokaTI daramyAna pharI pravRtta thayA. 1974mAM janataMtra samAjanI sthApanA udAra ane pavitra praNAlikAo paDelI che. A tamAma bAbatone jayaprakAzajI sAmAjika nirmANa ane saMgaThananI eka paddhati tarIke rajU , jayaprakAza nArAyaNanA rAjakIya jIvanane cAra bhAgamAM mUkI zakAya. kare che. sAmyavAdI kAryakara ane mArksavAdI ciMtaka, koMgresI japrakAza, samAjavAdI temanI dRSTie samAjavAdano uddeza dezamAM saMpUrNa Arthika ane jayaprakAza ane chevaTe lokazAhInA rakhevALa tarIke jayaprakAza. temanA sAmAjika jIvananuM punaH saMgaThana karavAno che ane te dvArA vyaktisamAjavAdI vicAro potAnA pustaka 'Why Socialism ?' mAM rajU karyA vyakti vaccenI asamAnatAne dUra karavAno che. bIjI rIte kahIe to che. samAjavAdI vicAradhArA ke khyAla e temanA mATe vyaktigata samAjavAdano hetu anyAyakArI asamAnatAne dUra karavAno che. sonA AcaraNanI bAbata na hatI, paraMtu sAmAjika saMgaThananI eka praNAlikA vyaktitvano vikAsa thAya e mATe prayatna karavo tathA sarva loko utpAdanahatI. temanA matAnusAra samAjavAdI vyavasAya eTale evI sthitinuM kAryamAM bhAgIdAra bane, khAnagI milakatano saMgraha na kare tevA prakAranI nirmANa ke jemAM vividha prakAranI asamAnatAono nAza karavAmAM Ave vyavasthA UbhI karavI jarUrI che. AthI ja sAmAjika anyAya ane ane evA prakAranI sthiti UbhI thAya ke jemAM samAjanA vadhumAM vadhu asamAnatAne rokavA mATe vyaktigata saMpatti para aMkuza hovo jarUrI loko sukhacenathI jIvI zake. jayaprakAzajI sAmAjika temaja Arthika che. Ama Arthika samAnatA e jayaprakAza nArAyaNanA samAjavAdI kSetre dhaDamULathI parivartananI vAta kare che. koI eka-be kSetre nahIM paNa ciMtanano pAyo che, mULa AdhAra che. temanA jaNAvyA mujaba evA tamAma hoge AmUla parivartanamAM mAne che. A prakAranuM parivartana e ja prakAranI samAjavAdI vyavasthAnuM nirmANa thavuM joie jemAM utpAdananAM temano saMpUrNa krAnti'no khyAla, e temano sarvAgI ke bahuparimANIya sAdhanonI mAlikI vyaktigata nahIM paraMtu sAmUhika hoya, utpAdana parivartanano temano kAryakrama ke yojanA hatI. koI ekAda kSetre parivartana- ane upabhoga paNa sAmUhika Dhabe thAya. dezamAM samAjavAdI samAjaracanAnI krAnti thAya, tyArabAda bIjA kotre, tyAra pachI trIjA kSetre parivartana sthApanA mATe temaNe je kAryakrama Apyo temAM dezanA Arthika jIvananA thAya ema nahIM, paraMtu teo saMpUrNa parivartana-saMpUrNa krAnti-AmUlAgra vikAsa para rAjyanuM niyaMtraNa, mukhya udyogonuM sAmAjikaraNa, videzI " parivartanamAM vizvAsa dharAve che. teo AjIvana A mATe prayatnazIla vyApAra phakta rAjyanA hastaka, zoSaka vargane dUra karavo, khetInuM kheDUto rahyA hatA te ApaNe sau sArI rIte jANIe chIe. jayaprakAza nArAyaNa vacce navesarathI vitaraNa karavuM, sAmUhika khetIne rAjya dvArA protsAhana darzAvela A saMpUrNa pheraphAra ke parivartana eTale ja "saMpUrNa krAnti'. apAvavuM-ApavuM, kheDUto ane majUronA devAnI mAphI bakSavI, vyavasAyane temaNe ema paNa jaNAvyuM ke "sAco samAjavAda tyAre ja sthApI zakAya ke AdhAre pukhtavaya matAdhikAra Apavo, samAjamAM koI paNa jAtanA bhedabhAvo jyAre A saMpUrNa krAntinI prakriyA paripUrNa thAya.' Ama mAtra rAjakIya na rAkhavA vagere bAbato-muddAo para bhAra mUkyo. A prakAranA dhyeyone ke Arthika ja nahIM paraMtu tamAma kSetro, sAmAjika, Arthika, rAjakIya, pAra pADavAmAM raziyAmAM je pragati thaI hatI tenAthI teo khUba prabhAvita naitika, sAMskRtika, mAnasika, zekSaNika vagere samAjajIvananA, jAhera thayA hatA. paraMtu baLahiMsA dvArA raziyAmAM je kAMI thaI rahyuM hatuM tenA jIvananA tamAma thotromAM parivartana e ja saMpUrNa krAnti. temanI samAjavAdI teo virodhI hatA. A badhA hetuone lokazAhI mArga dhIme dhIme, vicAradhArAmAM A saMpUrNa krAntino khyAla eka AgavI bhAta pADato ahiMsaka mArge prApta karavAnA matanA teo hatA. Ama teo mArksavAdI khyAla che, eTaluM ja nahIM paraMtu Adhunika bhAratIya rAjakIya ciMtana- vicAronI asara heThaLa hovA chatAM paNa bhAratanA saMdarbhamAM temaNe praNAliomAM A eka umadA bheTa che. samAjavAdI samAjaracanAnuM citra dorI ApyuM che. teo mAtra siddhAMtavAdI jayaprakAzajInA matAnusAra samAjavAda e Arthika ane sAmAjika na hatA paraMtu vyavahAru vicAraka paNa hatA. temanA A vicAronI punarnirmANano siddhAMta che. samAjavAdano hetu samAjano samanvita vikAsa prazaMsA karatAM gAMdhIjIe paNa kahyuM hatuM ke "jayaprakAza eka sAdhAraNa karavAno che. samAjamAM je tIvra asamAnatA jovA maLe che tenI pAchaLa kAryakara na hatA ane teo samAjavAdI vicAra paranA eka adhikArI Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI 2002 prabuddha jIvana vaktA hatA, gAMdhIjInA matAnusAra pazcimI samAjavAda saMbaMdhe je vAto jayaprakAza jANAtA na hatA te vAta tyAre bIjuM koi paNa jANatuM na hatuM. Ama samAjavAdanA saMbaMdhe temanA vicAro mAkarsavAdI hatA paNa sAdhanonI duSTie teo saMpUrNapaNe gAMdhIvAdI-sarvodayavAdI hatA. temane e vAtamAM paNa saMpUrNa zraddhA hatI ke lokazAhI zAsanavyavasthA sivAya samAjavAdanI 6 kalpanA karI zakAya tema nathI. jayaprakAza nArAyaNane rAjanIti ke rAjakAraNa pratye koI virodha ke chocha nahoto paNa teo ema cokkasapaNe mAnatA hatA ke rAjanIti kadApi sattAlakSI hovI joie nahIM. kadAca A khyAlamAMthI ja temano pakSavihIna lokazAhI'no vicAra Ubho thayI jaNAya che. Aje Aparo joie chIe tema dareka rAjakIya pakSanuM dhyeya mAtra sattAlakSI rahyuM che. jANe ke sattA meLavavI e ja jANe ke temanuM aMtima lakSya na hoya ! jayaprakAzajI sattAnA rAjakAraNamAM nahIM paNa lokarAjakAraNamAM zraddhA dharAvatA hatA. AthI ja teoe eka vakhata jaNAvela ke bhAratamAM lokazAhIno artha evo karuM chuM ke loko che pA temanI pAse vAstavika arthamAM sattA nathI." teo lokanIti, janatAnI rAjanIti, lokabhAgIdArI vigeremAM mAne che. bhAratamAM sAcA arthamAM, lokonuM rAjya kema sthapAya e temanI satata mUMjhavaNa ane mathAmaNa rahI hatI. jayaprakAzajInAM vAkyone mUkIne ja A bAbatane vadhu sArI rIte samajI zakAya. teoe A saMbaMdhe eka vAra jaNAvela ke 'ApaNe icchIe ke na icchIe, paraMparAgata rAjanIti lokajIvanane amuka aMze asara kare ja che. te asara banI zake eTalI samAja mATe taMdurastIbharI rahe tenI ciMtA ane ciMtana paraMparAgata rAjanItinI bahAra rahIne paNa karavuM ja rahyuM.' bhAratanI lokazAhI vyavasthA aMge temI uMDuM ciMtana karyuM hatuM. Aje jyAre lokazAhI vyavasthAmAM, jAhera jIvanamAM bhraSTAcAra, sAvAda, lAMcarUzvata, mAphiyAgIrI, dAdAgIrI, dhAkadhamakI, pratyakSa-parokSa dabANa vagere paribaLonI comera bolabAlA che tevA saMjogomAM-samayamAM temanA vicAro ghaNA prastuta bane che. teo vartamAna lokazAhI vyavasthAne dhaDamULathI badalavA mAgatA nathI paNa vartamAna lokazAhI vyavasthAmALakhuM kaI rIte tenA sAcA arthamAM majabUta bane te tarapha temaNe dhyAna ApyuM che. vartamAna lokazAhI vyavasthA sAme je vividha paDakAro UbhA thayA che teno kaI rIte sAmano karavo te tarapha teo vicAre che ane te dvArA vartamAna lokazAhI vyavasthAne majabUta banAvavA mATe hAkala kare che. kaTokaTI daramyAna teo paNa keTalA sakriyA banyA hatA te ApaNe sau sArI rIte jANIe chIe. 18954 thI teno sakriya rAjakAraNamAMthI saMnyAsa lIdho hato te cheka 1974mAM kokaTInA samaya daramyAna pharI pravRtta thAya che ane eka moTA lokaAMdolananI netAgArI teo le che te badho itihAsa sArI rIte jANIto che. 13 sUcavyA che. jevA ke baMdhAraNamAM jarUrI sudhArAo thavA ghaTe, nAgarika svAtaMtrya (Civil Liberty)nuM jatana thAya. milakatanA adhikArane mULabhUta hakka gaNAvo na joie, kendra-zo vaccenA saMbaMdho sthira bane, cUMTAyelA pratinidhio pachI te game te kSetre hoya tenA para aMkuzaniyaMtraNanI vyavavasthA hoya, lokakhyAla, pakSapalTA para pratibaMdha, cUMTaNI prathAmAM jarUrI pheraphAro vagere darzAvyA che. jo ke temaNe to 'pakSavihIna lokazAhI'no khyAla rajU karyo che paraMtu vAstavamAM hAla e zakya banI zake tema nathI. A khyAla rajU karavA pAchaLa temanA upara gAMdhIjI vinobAnA vicAronI asara paDelI spaSTo jaNAya che. teo "patihIna lokazAhI'nA custa sArthaka che. vartamAna samayanI pakSavyavasthAmAM ghaNA badhA geraphAyadAo-doSo che, jevA ke matadAna prathA, bogasa voTIMga, matanI kharIdI, jJAtinuM cUMTaNIomAM mahattva, dhAkadhamakI, dabAvA, cUMTaNI laDavAmAM thato nANAMno atireka vagere. uparAMta lokazAhImAM ghaNI vakhata bahumatI sAA arthamAM bahumatI hotI nathI. rASTrIya hitaprajAkIya hita-janahitanI upekSA thAya che ane potAnuM hita ke pakSanA hitane ja kendramAM rAkhavAmAM Ave che. enAthI rASTrIya ekatAne pA phaTako paDe che. teo jaNAve che ke jo 'pakSavihIna lokazAhI' astitvamAM AvI zake nahIM to evA prakAranI vyavasthA ke mALakhuM UbhuM thavuM joie ke jemAM loko taMtramAM sAcA arthamAM sahabhAgIdAra banI zake. (People's Participation or Participatory Democracy). Ama thakI lokabhAgIdArI, lokasaMmati, lokanIti, lokaavAja para bhAra mUke che. uparAMta teo jaNAve che ke 'sAcI lokazAhI tyAM ja vI zake ke jyAM rAjakIya ane Arthika sattAnuM kharekharA arthamAM vikendrIkaraNa thayeluM hoya.' AthI ja teo paMcAyatIrAja vyavasthAne AvakAre che. teo lokazAhI samAjavAdamAM zraddhA dharAve che tethI jaNAve che ke bhAratamAM samAjavAda sthApavA mATe anya dezonI mAphaka damana ke krAyadAono upayoga karavAne badale zAMti, sahakAra, samajAvaTa ane hRdaya parivartana jevA kAryakramo prayojavA joIe. temaNe sarvodayanI gAMdhIvAdI praNAlikAone potAnA vicAra mujabanA samAjavAdamAM sAkAra pAmatI nihALI hatI. A saMbaMdhe tenI yogya ja kahyuM hatuM ke 'bhArata jevA vizALa ane khetIvADI pradhAna dezamAM sarvAdathI yojanAono moTA pASA para phelAvo karavAmAM Ave to cokkasapaNe deza samAjavAdI dhyeyone siddha karI zake.' A mATe temaNe rAjanIti-rAjakAraNane sthAne lokanItilokakAraNa tathA sarakArI sevakonA sthAne lokasevakono khyAla vaheto mukyo. temanA A prakAranA vicArone lIdhe ja te pote pA 'lokanAyaka'- jananAyaka'nuM birUda pAmyA hatA te paNa atre noMdhavuM jarUrI thaI paDaze. temane e vAtamAM saMpUrNa zraddhA hatI ke sarvodayavAda-gAMdhIvAda dvArA ja pakSavihIna lokazAhI samAjavyavasthA' UbhI karI zakAya. jayaprakAza nArAmA sahita ghaNA vidvAno, ciMtA, rAjanItijJo, rAjyazAstrIo vageree ApaNA dezanI lokazAhI vyavasthA aMge vicAro rajU karyA che. prA. rajanI koThArI sAhebe to bhAratIya lokazAhI ane rAjakAraNane eka alaga rIte ja jovAno suMda2 prayAsa karyo che. vartamAna samayamAM vaDodarAmAM zrI rAvajIbhAI paTela jeo rAvajI moTA tarIke jANItA che temo paNa ghaNA tIvra ane kaDaka avalokana A saMbaMdha karyA che. paraMtu jayaprakAzajIe lokazAhI zAsana paddhati e mAtra rAsana pati na rahetAM kevI rIte jIvana jIvavAnI paddhati vyavasthA barna (D8-bhUmikA bhajave. AvI vyavasthA tyAre ja phaLIbhUta thAya jyAre dareka mocracy is a Way of Life') te mATe ciMtana karyuM che. khAsa karIne vyakti pote sAmela thAya ane potapotAnI bhUmikA bhajave, jo ke kaTokaTInA samayagALA bAda tenI A bAbatane kendramAM rAkhelI hatI. jayaprakAzajIe bhAratamAM lokazAhI majabUta ane sudRDha bane te mATe bhAratamAM lokazAhIvyavasthA majabUta bane te mATe temaNe keTalAka upAyo keTalAka prayAso paNa karyA. khAsa karIne janataMtra samAja, lokazAhInA bhAratanI paristhitine kendramAM rAkhIne temaNe eka evI mahecchA vyakta karelI hatI ke eka evI sAmAjika ane rAjakIya vyavasthA sthapAya je vyavasthAnI aMtargata samAjavAdI siddhAMto para AdhArita eka vikendrita rAjakIya tathA Arthika vyavasthAnI sthApanA thaI zake ane AvA prakAranI vyavasthAmAM vyakti mAtra rAjya ke samAjanuM aMga nahIM bananAM vyavasthAnA eka agatyanA bhAga tarIke bhUmikA bhajave, eTale ke A prakAranI vyavasthAmAM vyakti eka sakriya bhAgIdAra tarIkenI Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 prabuddha jIvana jAnyuArI ra00ra saMgopana mATe yuvAzakti, nAgarika svAtaMtrya saMgaThana vagerenI pAchaLa dharAvato hoya tyAre ja lokazAhI taMtravyavasthA saphaLa ane sucAru rIte A bhAva rahelo jovA maLe che. temaNe lokasamitinI racanA karavA cAlI zake. rAjya ke vyaktinA trAsa ane damanano ahiMsaka mArge jaNAvyuM tenI pAchaLanuM mukhya kAraNa lokazAhInI rakSA karavAnuM ja che. pratikAra karavAnI nAgarikamAM zakti hovI joIe. caMbalanA khUMkhAra. AvI racAyelI lokasamiti e mAtra samAjanA dareka kSetre parivartana ane trAsa phelAvatA DAkuone AtmasamarpaNa jayaprakAze samajAvaTa ane lAvavAmAM bhAgIdAra nahIM bane balake samAjanA dareka kSetre parivartana sahakArathI karAvyuM. A eka temanuM amUlya pradAna che. nAgarikomAM lAvavAmAM madadarUpa banaze ane lokazAhI samAja-navaracanAmAM A paraspara sahakAranI bhAvanA pravartatI hoya e paNa eTaluM ja jarUrI che. - lokasamitio mahattvanI bhUmikA bhajavI zake tema teo cokkasa mAnatA bIjA lokonA vicArone sAMbhaLavAnI, samajavAnI ane sahana karavAnI hatA. lokasamiti rAjakAraNamAM, jAhera jIvanane kaluSita karatAM zakti hovI jarUrI che. jo ke jayaprakAza nArAyaNa pote jaNAve che ke te vAtAvaraNane aTakAvI zake, cUMTaNIomAM bhAga laIne potAnuM AgavuM A tamAma guNo nAgarika dharAvI zake ke kema e paNa eka moTo prazna sthAna prApta karI zake, vahIvaTItaMtrane ane svaccha, taMdurasta ane pAradarzaka che, chatAM bane eTalA vadhu guNo nAgarika potAnA jIvana ane vyavahAramAM banAvI zake, sarakAra para vividha rIte aMkuza niyaMtraNo mUkI zake. utAre to lokazAhI taMtravyavasthA saphaLa rIte kArya karI zake. Ama jayaprakAzajIne e bAbatamAM saMpUrNa vizvAsa hato ke jyAM sudhI lokomAM jayaprakAzajI e mAtra AdarzavAdI vicAraka nahIM paNa vAstavavAdI naitika mUlyo ane AdhyAtmika guNono sarakho vikAsa thaze nahIM tyAM vicAraka paNa che. teozrInI janmazatAbdInuM A varSa ujavAI rahyuM che sudhI Icchita dhyeyo pAra pADI zakAze nahIM. gAMdhIjInI mAphaka jayaprakAzajI te prasaMge temane hArdika zraddhAMjali arpa chuM. paNa mAne che ke nAgarika satya ane ahiMsAmAM zraddhA ane vizvAsa mRtyu mahArAjavInI mahera pU. zrI vijayapUrNacaMdrasUrijI mahArAja prAcIna kALamAM eka evo rivAja hato ke, jelanI sajA pAmelo vicAravA jevI cIja e ja che ke, AvI mahAzaktine paNa vasavATa mATe koI aparAdhI, jo rAjAne prasanna karIne, rAjakupA pAmI zakavAmAM karmayoge kevuM gaMdhAtuM ane traNa sAMdhe tyAM tera tUTe evuM takalAdI deha saphaLatA pAmI zakato, to rAjAne vinavIne potAnA zire phaTAkArAyelI nAmanuM raheThANa maLatuM rahyuM che ! A raheThANano vicAra karatAM gaMbhIraAjIvana-keda jevI sajAmAMthI e mukti meLavI zakato! nyAya-kSetramAM gamagIna banI javAya ane jhUMpaDImAM divaso vitAvanAra koI cakravartI rAjAno hastakSepa varSa hovA chatAM rAjAno A eka adhikAra abAdhita ke devendranuM kalpanA-citra najara samakSa taravarI UThe, to navAI na raheto, jenI rUe rAjA koI kedIne kedamukta karavA svataMtra rahI zakato! gaNAya. deha nAmanA AvA gaMdA-gobarA raheThANAmAMthI cakravartI jevA Aje paNa lagabhaga Ane maLato ja adhikAra rASTrapramukhanI pAse hoya AtmAne sadAne mATe mukti apAvavI hoya, to mahA-samAdhi mRtyu che. ethI rASTrapati paNa dhAre to koine phAMsInI sajAmAMthI mukti nAmanA mahArAjAdhirAjanI kRpAne pAtra banavuM ja rahyuM, paNa A to ApI zake che. dUranI zakyatA thai. bAkI garbhathI mAMDIne ApaNo AtmA dehane pAMjare je mRtyunuM nAma paDatAM ja ApaNo tharathara dhrUjI UThIe chIe, e purAyo che, ene AMzika mukta karIne vadhu suMdara dehano palaTo apAvavA mRtyumAM yamarAja nahi, mitrarAja ke mahArAjanuM darzana meLavavuM hoya, to ya mRtyu nAmanA mahArAjavInI kRpA meLavyA vinA cAle ema ja nathI. eka subhASitano saMdeza sAvadhAna-kAna rAkhIne sAMbhaLavo ja rahyo. e eka kalpanA-darzana meLavIe ke, navajAta zizu, bALapaNa, subhASita kahe che: yauvanAvasthA, prauDhAvasthA vagerenA kaparAM ane sIdhAM caDhANo caDhato garbhathI mAMDIne ja bicAro A AtmA kAyAnI kedamAM purAyelo che. caDhato jyAre 70-80nI vaya vaTAvI jAya che, tyAre eno deha kevo A kedamAMthI AtmAne mukti apAvavAno eka mAtra adhikAra mRtyu jarjarita thaI jAya che ! tyAre pAMce ya indriyo pAMgaLI banI bese che, nAmanA mahArAjA ja dharAve che. sauMdaryanI eka akhaMDa vasaMta pracaMDa pAnakharamAM palaTAi jAya che. ane AtmA e sarvotkRSTa cIja che. AnAthI caDiyAtI koI cIja maLavI jotAMnI sAthe ja AMkha jyAM coMTI jatI hatI, evA e deha para najara azakya che. koI moTA kArakhAnAmAM je mahattva vIjaLInuM hoya che, ethI karavAnuM ya mana nathI thatuM! khaMDera jevA hAlahavAla pAmelA AvA dehamAMthI kiMI gaNuM vadhu mahatva kAyAnA A kArakhAnAmAM AtmAnuM che. AMkhone AtmAe jo mukta banIne navA raLiyAmaNA dehAvAsamAM navo vasavATa jovAnI zakti bakSanAra, kAnane sAMbhaLavAnI tAkAta ApanAra, nAkane meLavavo hoya, to A avasare eka mRtyu-rAja ja madadagAra banI zake suMghavAnuM sAmarthya denAra, jIbhane khAvA-gAvAnI tAkAtanuM dAna karanAra, ema che. eTale AtmAne mukti ane amaratA apAvI zake evuM mRtyu ane cAmaDIne sparza-zaktinuM vitaraNa karanAra sarvazaktimAna jo koI to ApaNA mATe eka mahAmitra jevuM upakArI-tattva che... tattva hoya to te AtmA che. jIvaleNa rogothI bharapUra zarIra paNa jo Aja sudhI ApaNe mRtyune yamarAja tarIkenA bhISaNa-bhayaMkara svarUpamAM kIDAthI ane badabUthI khadabadI na UThatuM hoya, to te prabhAva dehanI ja jotA-kalpatA AvyA chIe, paNa ApaNe A darzana eka bhrama che. bhItaramAM rAjya karanArA AtmAno che. ethI ja AtmAnI vidAya bhavabhramaNanA pherA satata cAlu rAkhanArA A bhramamAMthI UgarI jaine, mAtrathI ja yauvanathI chalabalato deha paNa thoDI ja vAramAM gaMdhAtI gaTara mRtyune eka mitra tarIke ke mahArAjavI tarIke vadhAvavAnI dRSTi pAmavI jevo adarzanIya banI jato ApaNe joi zakIe chIe. hoya, to subhASitanA A saMdezane sAnamAM samajIne ane kAnamAM kotarIne, AtmAnI ATalI mahAzaktinI jhAMkhI meLavI lIdhA bAda have prANamAM pratiSThita karavo ja rahyo! Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI 2002 15 prabuddha jIvana AcArya zrI vallabhasUrikRta bAramAsA I Do. kavina zAha madhyakAlIna gujarAtI sAhityamAM RtukAvyanA prakAra tarIke bAramAsI jJAna amRta rasa pI pyAlA, jJAna bhava bhava meM sukha dAI athavA bAramAsA kAvyaprakAranI jaina kRtio moTe bhAge neminAtha bhagavAna prathama jJAna arU bAda kahe kiriyA zubha jina rAI che ane sthalibhadra vizenI upalabdha thAya che. temAM mukhyatve rAjula ane kozAnA kriyA bina jJAna ke du:kha dAI. virahanuM bhAvavAhI rasika nirUpaNa thayuM che. bAramAsI kAvyaprakAra mAtra dohA-jJAna kriyA rastA kahAM muktipurI kA sArA 'ka virahanI vedanA vyakta karavA pUrato maryAdita rahyo nathI, paNa jena-vaiSNava Iki lUlo Ika AMdhaNa, pAve nahIM bhavapAra dharmanA prasAra rUpe temaja sAmAjika samasyAonA saMdarbhamAM paNa AvAM kAvyo kriyA aura jJAna do sukhakAra. racAyAM che. jJAnI kavi akhAe "jJAnamAsa'nI racanA karI che. temAM zleSAtmaka A mAsano sAra eka ja vAkyamAM joie to "jJAna kriyApyAM mokSa:' che. abhivyakti karIne pracalita bAramAsano ullekha karyo che. vaizAkha mAsa mATe paMcamahAvratadhArI guru maLyAno apUrva AnaMda vyakta kAratake kAMtalake cete nahIM mAnavI, mAgazara sukha haze gurudevathI karyo che. poSa tuM tujane mAhAbrahma rasa vaDe, mAhA jana jANe re hA nitya hoya'. jeTha mAsanI sakhata garamImAM tapa-japa dvArA vAsanA para vijaya meLavavAno kavi dAmodara, dayALa, prItamadAsa, bApu sAheba, bhojA bhagata vagerenI vicAra emaNe pragaTa karyo che. kavinA zabdo che: bAramAsanI kRtio upalabdha thAya che, temAM paNa jJAnamArganA vicAronuM jeThame joga pale sArA madana kaMdana ko yara lagAle 'nirUpaNa mahattvanuM che. daDha Asana pyArA, bAhira se sUraja kI garamI : kavi dAmodaranI caitra mAsathI zarU thatI kRtinuM udAharaNa joie : aMdara tapa-japa Aga jalA de pApapuMja dharamI caitaramAsa citta nirmaLa thayuM mAruM re, zAstra sagurunuM vacana lAge sAruM re hoya zuddha niSkavala karmI. viveka vairAgyanI vAta mujane bhAve re, sadguru upara sneha, mujane Ave re aSADha mAsa mATe "zuci' zabdaprayoga karIne emaNe AtmAne pavitra - cAraNI bAramAsImAM RtuparivartananA saMdarbhamAM virahabhAvanAne masta vANImAM karavAno upadeza Apyo che. ' lalakArI zakAya tevI kRti prApta thAya che. lokagItomAM bAramAsano saMdarbha dayA, dAna, tapa, kSamA, zIla guNa ko dila meM dhara le'.. maLI Ave che. kavi narmadanI "garIbonA bAramAsa' racanAmAM sudhAka vicAronuM : zrAvaNa mAsamAM zIladharmanA pAlananI mAhitI satI strIonAM dRSTAMta nirUpaNa kare che. dvArA ApI che. kavinA zabdomAM ja A vigata joie tobAramAsI kAvyaprakAranI uparokta vigatone AdhAre vicArIe to temAM sAvana sItA satI damayaMtI, mRgAvatI siridevI samayanA saMdarbhamAM parivartana thatuM jovA maLe che. tenA dvArA sAmAjika, sAMskRtika aMjanA sulasA guNavaMtI caMdanabALA naMda mohe ane dhArmika vicAradhArAno prabhAva paDelo joI zakAya che. arvAcIna kALamAM bhAdaravA mAsamAM manuSyanA manano bhrama bhAMgI gayo ane dharmArAdhanAnuM AvI racanAo bhAgye ja jovA maLe che. akhAnA bAramAsamAM je jJAnacarcAno phaLa jaNAvyuM che. vaLI sAta vyasanano tyAga karavAno bodha Apyo che. ullekha thayo che te daSTie bAramAsamAM Rtu ane virahavAna pachI dharmatattvanA Aso mAsa ati du:khadAyaka che ema mAnIne azaraNa bhAvanA-mRtyuno viSayane sthAna prApta thayuM che. arvAcIna jaina sAhityanI, kavi vallabhasUrinI ullekha karyo che. bAramAsA kRtino paricaya A dRSTie ahIM ApavAmAM Avyo che. kArataka mAsamAM mRtyu-kALa najIka che. kyAre mRtyu thaze tenI khabara nathI. - bAramAsI kAvya RtuvarNana sAthe saMbaMdha dharAve che. temAM prakRti ane AyuSya caMcaLa che evA vicAro pragaTa thayA che. praNayabhAvanAnuM mUrtimaMta Alekhana karavAmAM Ave che. pariNAme A kAvyamAM mAgazara mAsamAM muni bhagavaMtanuM zaraNa svIkArIne mananI sthiratA karavAno bhAvasthiti hRdayasparzI hoya che. - vicAra rahelo che. poSa mAsamAM cAra kaSAyano tyAga karavAnuM sUcana che. arvAcIna jaina sAhityamAM gIto, stavano, pada, padyAnuvAda jevI racanAo mAgha mAsamAM vasaMtanA prAdurbhAvathI madananI pIDAno ullekha karIne maLe che. paNa RtukAvyane anusaratI racanAo nahIMvat che. AcAryazrI oDha lo zIla kavaca bhArI kSamA khaga saMtoSa DhAla vallabhasUrinI kAvyasRSTi vaividhyapUrNa che. temAM emanI bAramAsI kAvyaracanA tapa japa kara lo vArI, nahi Ave anaMga lArI. vizeSa noMdhapAtra che. kavie ahIM rUpakAtmaka abhivyakti karIne kAvyakalAnuM saundarya pragaTa sAmAnya rIte bAramAsI-bAramAsAmAM prakRti ane praNayanI vigatono karyuM che. ullekha thato hoya che. A kavie evo koI saMdarbha darzAvyo nathI. kavi phAgaNa mAsamAM kavi kahe che ke "phUlI Atama vArI'. A rUpaka paNa dharmatattvanI vigatono bAramAsamAM samAveza kare che. pratyeka mAsamAM kayA manohara che. kavinA zabdo che: prakAranA dharmanI ArAdhanA karavI joie tenI upadezAtmaka abhivyakti karI gae moha mahA cora chora Atama guNAgarA kyArI che. kavie be vibhAgamAM kAvyaracanA karI che. prathama vibhAgamAM kAvya rAga arU Sa, miTe sArA na rahe mahA ajJAna anaMtA paMktio ane bIjA vibhAgamAM duho che. caitrathI AraMbha karIne phAgaNa kevala ujavArA karama ghAtI kSaya ho cArA. mAsanA anukramanuM anusaraNa kavie karyuM che. bAramAsA kAvyano sAragarbhita vicAra tarIke mahApuNyayoge prApta thayelA kAvyanA prAraMbhamAM ja upadezAtmaka vANIno paricaya thAya che. mAnavajanmanI sArthakatA karavA mATe dharmamArgamAM puruSArtha karavAno bodha prApta "catura nara kara le dharama pyArA, ratnaciMtAmaNi samA amUlya, yaha deha thAya che. manuSya dhArA." ' kavie bAramAsa'nuM anusaraNa karyuM che, paNa temAM prakRti ke praNayanI mAnavajanmanA mUlyano ullekha karyA pachI kavi jaNAve che ke- ' rasikatAne badale dharmarasikatAne kendramAM rAkhI che. caita cetana kara le pyAlA, choDa sakala jaMjAla bAramAsanI sAthe AtmasvarUpanA anusaMdhAnamAM zrI vallabhasUrie dharmaviSayaka Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 kalpanAo karIne vicAro vyakta karyA che. emanI rUpaka-yojanAmAM kavitvazaktinI sAthe emanI abhinava kalpanAtino paricaya thAya che. kavi zrI vallabhasUrinI bAraha-mAsA nAmanI bIjI eka kRtimAM jaina darzananA vicAronuM nirUpaNA thayuM che. AraMbhanI paMktimAM ja kavie tattvajJAnano ullekha karatAM jaNAvyuM che keH 'ceta cetana jJAna arUpA, tuM to Apa hI Atama bhUpA' kavie bAramAsano krama vaizAkhathI prAraMbha karIne caitrano darzAvyo che. vaizAkha visArana devA, ka2 dravya bhAva se sevA sevA prabhu amRta kevA, mugati gaDha tevA he jI cAro gati meM manuSyagati paradhAna. / / 1 || poSa poSa na IMdriya pyArA, mana vaza ka2 bala hoya bhArA; prabuddha jIvana (1) jIvana smRtimAM kavivara ravindranAthe, teo jyAre normala skUlamAM bhAtA hatA tyAre samUhamAM gavaDAvAtA eka gItano ullekha karyo che. smRtimAMthI temaNe kevaLa eka ja paMkti TAMkI che. kizora-smRti - DaoN. raNajita paTela (ganAnI) kAkI pulokI siMgila meDArliMga maijJArliMga melArliMga' te kALe to temane tenA rthanI kazI ja khabara nahotI, paNa moTapaNe temaNe e keMktine, zakya eTalA zuddha svarUpe A rIte mUkI cheH Full of glea, Singing marry, marriy, merrily:' huM agiyAra varSano hato ne gujarAtI kumAra zALAmAM bharAto hato tyAM sudhImAM AvA traNa cAra prasaMgo AvelA jenA arthanI aspaSTatA hovA chatAM paNA eka prakArano AnaMda Avato hato. dA. ta. huM gujarAtI trIjA dhoraNamAM bhaNAto hato tyAre mArI sAthe bharatA be muslima kizorI mArA mitro hatA. amArA gAmamAM te kALe muslimonI-mIra ane vahorAonI-ThIka ThIka vasatI hatI. ko'ka dhArmika prasaMge badhA bhegA thaine TALe vaLIne teo goLa pharatA jAya ne jora zorathI DAbe jamaNe hAthe jorathI ghA karatAM karatAM bolatA jAyaH (3) mArce phoI saMdhyA TANe emanI samavayaska goThaNo sAthe bhAta bhAtanI ramato rame. ekAda bheru khUTe to emAM mane sAmela karI de. be pakSa paDe ne pAMca pAMca goThaNo ekabIjAnA gaLe khabhe hAtha bhIDI, gAtAM gAtAM AgaLa vadhI, bIjA pakSane pUchatAM jAya: 'tame keTalA bhai kuMvArA rAja', arko marko kArelI ? sAmo pakSa paNa e ja edAthI AgaLa vadhI javAbamAM gAya :'amo cAra bhe kuMvArA rAja, acako macako kArelI', tamane kiyAM te gaurI gamaze rAja ! aco mo kArelI 'amane lakSmIvahu goro gamaze rAja, agaka macI kArelI.' ane Ama gIta ne ramata AgaLa vadhatI jAya paNa mane 'kArelI'no artha na samajAya.' mArA zikSaka-kAkAne pUchyuM to kahe... 'ATalo badho acako macako kAM kare che alI ? Ama 'kAM kare alI'nuM goLa'kArelI' thaI gayuM ! (4) bIjA vizvayuddhano prasaMga hato. (sane 1939 thI 1945). amArA samAjamAM lagna To meM A gIta anekavAra sAMbhaLeluM. jAnyuArI 2002 mahA moha madana japa hArA, te hove nistArA. || 10 || mAgha mana, vaca, kAyA sAdho, jJAna daza carita ArAdho zubha dhyAna se kevala sAdho, te ziva sukha lAdho. || 11 || phagana phera na jagameM AnA, siddha buddha aTala jaga gAnA avyAbAdha sukha kA pAnA, te acara kahAnA. || 12 || kavie bAramAsa dvArA AtmA svasvarUpane pAme tevI AdhyAtmika vicAradhArAne temAM sthAna ApyuM che. kavie varNAnuprAsanA prayogathI kAvyano laya siddha karyo che. hApasoI jAsoI, pII jAyasoI.... koNa jANe emaneya te kALe UMce sAde bolAtI e patinA arthanI khabara nahIM hoya.mArA kAkA zikSaka hatA...temane meM pUchyuM to temaNe kahyuM ke karabalAnA dharmayuddhamAM zahIdI vardhAranAra husena ne hasananI yAdamAM teo A paMkti bhraSTa2Ite bolatA hatA. sAcI paMkti che; 'yA husena, yA husena.' (2) amArA gAma-DhoDA (ji. gAMdhInagara)nA hanumAna khuba pravRta. bAdhA karavA loko TheTha muMbaIthI Ave. janmASTamI ne kALIcaudazane divase meLAnI ThaTha jAme, haiye haiyu daLAya evI bhIDa. e meLAmAM samAjanA aDhAre varNanA loka Ave paNA emAM DhAkIrabhAionI saMkhyA jhAjhI hoya; chomAM mUkelA sAkA bAMdhI, gaLe raMgIna rUmAla vIMTALI, kAnamAM Damaro khosI, nAcatA-kUdatA...tAle karatAla bajAvatA Dhola-DhabUke gAtA jAyaH 'huM ! rAdhA ne kAna be jhAlara bUke, be jhAlara bUke'... 'rAdA ane kA'na baMne jhAlara bUke che'... paraMtu bUke che eTale muThiye mUDiye mukhamAM korsa che ! evo artha thAya. arvAcIna jaina sAhityanI bAramAsanI uparokta be kRtio jJAna ane bhaktimArganI madhyakAlIna paraMparAne anusare che. *** 'DaMko vAgyo ne lazkara UpaDyuM, jharamariyA jhAlA.' mane 'jha2mariyA jhAlA' rajamAtra samajAya nahIM. mArA moTAbhAine pUchyuM to tarka karIne kahe : 'hiTalare dvitIya vizvayuddha cheDavAmAM moTo bhAga bhajavelo. jema lagnagItomAM aganagADI AvI A relagADI AvI' temaja jarmana lakara paNa AvyuM. che jarmanavADA'nuM jharamariyA jhA' thaI gayuM hoya ! (5) cha-sAta dAyakA pUrve, amArA gAmamAM, koinA mRtyu prasaMge raDavA phUTavAno moTo mahimA, khamIra loko to mIrANIone bolAvIne maranAranuM mAtama gavaDAve. raDatAM raDatAM strIo coTe coTe ekaThI maLI, vartuLAkAre goThavAI jaI, kUdI kUdIne chAtI phUTatI jAya ne be hAtha lAMbA karI, chAtI tarapha vALI daI, jorathI pachADI pralaMba karuNa rAge gAyaH mArA moTAbhAIne meM sahajapaze pUchyuM: 'A loko kUdI kUdIne zuM gAya che ? eno zo artha ? to kahe: 'hAye cehariyA hAya hAya ! ane pachI 'hAya ! hAya ! hAya ! hAya !' karatI kUdatI jAya ne chAtI kUTatI jAya. mane A 'cehariyA' zabdano rtha samaMjAya nahIM. hajI sudhI samajAyo nathI. be tarka rajU karuM chuM. zaba ceha kahetAM citA tarapha jAya che...agni saMskAra kAje..eTale ene cehariyA' 'rAdhAne kAne be jhAlara jhabUke che'.tene sthAne bhraSTa rIte e loko gAya kahetAM haze ? athavA 'yamagRhiyA'nuM 'cehariyA' thaI gayuM haze.? mRtyunA devatA yamarAja tarapha jIva gati karI rahyo che te 'yamagRhiyA' ? ke kesarIvargAgnine eke mukAyelA zakhane mATe 'vaikariyA' zabda-proca tho vo ? na jAne *** mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha * mudraka prakAzaka : nirubahena subodhabhAI zAha prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 004. phona : 3820296. mudrAsthAna : phakharI prinTiMga varksa, 312/A, bhAyakhalA sarvisa InDasTrIyala esTeTa, dAdAjI koMDadeva krosa roDa, bhAyakhalA muMbaI-400 027. 2 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. With Registrar of Newspapers for India No.-R. N. 1. 6067/57 Licence to post without prepayment No. 271 0 varSa : (50) + 13 0 aMka: 2 phebruArI, 2002 0 * Regd. No. TECH / 47-890/WEB/ 2001 0 0 zrI muMbaI jena yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra che. prabuddha jIvI 000 prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa 000 vArSika lavAjama rU.100-00 - taMtrI ramaNalAla cI. zAha tithayasano sUrI-AcAryapadano Adarza anAdi siddha, zAzvata evA navakAra maMtramAM ApaNe arihaMta bhagavAna dIvo prakAza pAthare che ethI ApaNo kyAMya bhaTakAI paDatA nathI. tevI ane siddha paramAtmA pachI 'namo AyariyANa' bolI AcArya bhagavaMtone rIte tIrthaMkara bhagavAnarUpI sUrya nathI ane kevaLajJAnIo rUpI caMdra nathI namaskAra karIe chIe. siddhazilA upara birAjamAna azarIrI siddha tyAre mokSamArgamAM dIvo banIne prakAza pAtharanAra te AcArya bhagavaMto paramAtmAo sarvane mATe haMmezAM najare pratyakSa na joI zakAya evA, che. teo ja jinazAsanane avicchinna TakAvI rAkhe che. eTale temano parokSa ja rahevAnA. carama tIrthaMkara bhagavAna mahAvIra svAmInA nirvANa upakAra jevo tevo nathI. sUrya ane caMdra eka eka che, paraMtu dIvA aneka pachI ApaNo mATe arihaMta bhagavAna paNa parokSa ja che, kAraNa ke hoI zake che, vaLI eka dIvAmAMthI bIjA aneka dIvA pragaTI zake che. tIrthaMkaronuM vicaraNa sarva kSetre, sarva kALe niraMtara hotuM nathI. eTale eTale AcArya mATe dIvAnI upamA yathAyogya ja che. kahyuM che : ApaNe mATe to paMca parameSThimAMthI AcArya, upAdhyAya ane sAdhu e rIvA rIvayaM paNa so na viNa rIto traNa ja pratyakSa rahevAnA. e traNamAM sarvocca pade AcArya bhagavaMta che. TIvasamAM mAravA viMti para 2 TIvati | jinazAsanamAM AcAryapadano mahimA ghaNo moTo che. tIrthaMkara, jema eka dIvo seMkaDo dIvAne pradIpta kare che ane svayaM pradIpta rahe paramAtmAnA virahakALamAM, emanI anupasthitimAM zAsananI dhurA vahana che tema dIvA jevA AcArya bhagavaMto pote jhaLahaLe che ane bIjAne paNa kare che AcArya bhagavaMto. Avo virahakALa avasarpiNImAM uttarottara prakAzita kare che. eTalA mATe AcArya bhagavaMto jena zAsananA jyotirdhara ocho thato jAya che, paraMtu pahelA RSabhadeva ane bIjA ajitanAtha che. arihaMta bhagavaMto zAsananA nAyaka che. caturvidha saMghanI sthApanA vacceno ke e pachInA tIrthaMkaro vaccenA AMtarAnA kALano jyAre vicAra teo kare che ane dezanA Ape che. emanA gaNadhara bhagavaMto e karIe chIe tyAre samajAya che ke aho, AcArya bhagavaMtoe pATaparaMparA dezanAne dvAdazAMgImAM gUMthI le che, paNa pachI arihaMta bhagavAnanA calAvIne jinazAsananI rakSAnuM kArya kSetra ane kALanI dRSTie keTaluM virahakALamAM emanI AjJA mujaba zAsananuM sukAna AcArya bhagavaMto ja bhagIratha karyuM che ! eTale ja AcArya bhagavaMtoe tIrthaMkara paramAtmAnA saMbhALe che. pratinidhi tarIke temanI AjJA anusAra kArya karavAnuM hovAthI teone jaina zAsanamAM tIrthaMkara paramAtmAnI anupasthitimAM AcAryanI padavI tIrthakara samAna gaNAvAmAM Ave che. eTale ja "gacchAcAra prakIka'mAM UMcAmAM UMcI che. eTale zAsananI dhurA vahana karanAra AcAryanI kahyuM che : thiyarasano sUrI, saY no niNamaye pacAse | jeo pasaMdagInuM dhoraNa paNa UMcAmAM UMcuM hovuM ghaTe, mAtra umaramAM moTA hoya jinamArgana-jinamatane samyaka prakAre prakAzita kare che evA sUri eTale tethI ke mAtra dIkSAparyAyamAM moTA hoya tethI AcAryapadane pAtra nathI. ke AcArya bhagavaMta tIrthaMkara paramAtmA samAna che. Ama AcArya bhagavaMtane banI zakAtuM. AcAryapada mATenI yogyatAnAM dhoraNo bahu UMcA ane tIrthakara jevA gaNAvAmAM AvyA che. emAM AcArya padano sarvocca Adarza kaDaka rAkhavAmAM AvyAM che. alabatta, dezakALa anusAra emAM nyUnAdhikatA batAvavAmAM Avyo che. zrI ratnazekharasUri mahArAje "sirisirivAla jovA maLe che. to paNa Adarza to UMcAmAM UMco hovo ghaTe che. eTale kahA' (zrI zrIpAla kathA)mAM kahyuM che : ja zrI padmavijaya mahArAje kahyuM che ke atyamie jiNasUre kevali caMde vi je paIvanda / * "zuddha prarUpaka guNa thakI je jiNavara sama bhAkhyA re.' payaDaMti iha payatthe te Ayarie namasAmi / jinezvara bhagavAnarUpI sUrya ane kevaLajJAnIrUpI caMdra jyAre AthamI "AcArya' zabdanI vyAkhyA vividha rIte ApavAmAM AvI che ane jAya che tyAre je dIpakanI jema prakAze che te AcArya bhagavaMtane namaskAra AcAyano lakSaNo paNa judI judI rIte darzAvavAmAM Avyo che. navAMgI karuM chuM. "zrIpAlarAsamAM upAdhyAya zrI yazovijayajIe kahyuM che. TIkAkAra zrI abhayadevasUrie AcAryanAM lakSaNo mATe pUrvAcAryanuM nIce ' arthImiye jinasUraja kevaLa, caMde je jagadIvo; pramANe avataraNa TAMkyuM che: - bhuvana padAratha prakaTana-paTu te, AcAraja ciraMjIvo. paMcavihaM AcAraM AyaramANA tahA prabhAsaMtA / sUrya AthamI jAya ane caMdra paNa AkAzamAM na hoya evA aMdhakAramAM AyAraM daMsaMtA AyariyA teNa vuccaMti / / Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana phebruArI 2002 AcArya paMcavidha AcArane AcaranArA tathA tene prakAzanArA tathA zrI abhayadevasUri mahArAje jaNAvyuM che ke jeo sulakSaNothI yukta te AcArone darzAvanArA (upadeza ApanArA) hovAthI teo AcArya hoya, sUtra ane artha sahita jinapravacananA jANakAra hoya ane ziSyone kahevAya che. te samajAvI zakanAra hoya, gacchanA AdhArastaMbha hoya ane gacchanI AcArya' zabdanI vyAkhyA nIce pramANa paNa karavAmAM Ave che : nAnI nAnI prakIrNa javAbadArIo (je ziSyoe upADI levAnI hoya A maryAdayA carantIti AcAryAH / che)thI mukta hoya tevA AcArya hovA joie. jeo maryAdApUrvaka vicare che te AcArya. vaLI abhayadevasUrie 'AcAra' zabdamAM rahelA "cAra' zabdano artha x x x cAra puruSa' eTale ke jAsUsa evo artha karIne kahyuM che ke jaina zAsananI AcAreNa vA carantIti AcAryAH / rakSA mATe jAsUso rUpI sAdhuone je niyaMtrita rAkhe te AcArya. jema ke jeo AcAranA niyamAnusAra vicare che te AcArya jAsUso yogyAyogyanuM vibhAjana karavAmAM nipuNa hoya che tema sAdhuorUpI XXX jAsUso paNa saMyamanA pAlanArthe yogyAyogyanuM vibhAjana karavAmAM nipuNa paMcasvAcAreSu ye vartante parAMzca vartayanti te AcAryAH / . hoya che. AvA ziSyone je upadeza Ape, ekatrita-niyaMtrita rAkhe te paMcAcAranuM jeo pote pAlana kare che ane bIjA pAse karAve che te AcArya. AcArya. zrI bhadrabAhusvAmIe 'namaskAra niryukti'mAM kahyuM che ke jJAnAcArAdi : x x x paMcAcAranuM pAlana karanAra ane karAvanAra AcArya bhAva-AcArathI paNa AcArA: yatra rUcirA: AgamA zivasaMgamAH / yukta hovAthI bhAvAcArya paNa hoya che. AyopAyA gatApAyA AcArya taM vidurbudhAH // AyAro nANAI tassAyaraNA pamAsaNAo vA / jyAM AcAra suMdara che, Agamo ziva (mokSa)no saMga karAvI ApanAra je te bhAvAyariyA bhAvAyArovauttA ya / / che, Aya (lAbha)nA upAyo che ane apAyo (nukasAna) cAlyA gayA che. zrI haribhadrasUri mahArAje "saMbodha prakaraNamAM AcAryanA svarUpanuM temane paMDito "AcArya' kahe che. bahu vistArathI nirUpaNa karyuM che. temaNe jaNAvyuM che ke AcArya bhagavaMta XXX Arya deza, uttama kuLa ane uttama jAtimAM janmelA, jitendriya, tejasvI AcAro jJAnAcArAdi paMcadhA A-maryAdayA vA ane daDha saMghayAvALA, apramatta, vairyavaMta, nirlobhI, ni:spRhI cAro vihAra AcArastatra svayaM karaNAt vikathAtyAgI, prabhAvaka, amAyAvI, sthira Agama paripATIvALA, prabhAvaNAt prabhASaNAt paMcAcAranA pAlanamAM rata, vizuddha daDha brahmacarya pALanAra, nirbhaya, pradarzanAccetyAcAryAH / nirahaMkArI, kuzala, niHzalya; apratibaddhavihArI, Adeya vacanavALA, jJAnAcAra vagere pAMca prakAranA AcAranuM tathA cAra eTale vihArarUpI dezanAlabdhivALA, sabhAmAM kSobha na pAme tevA, nidrA para vijaya meLavanAra, AcAranuM jeo svayaM pAlana kare che ane karAve che tathA te vize upadeza dezakALanA jANanAra, tarata uttara ApanAra pratyutpannamativALA, judA Ape che te AcArya. judA dezonI bhASAnA jANakAra, sva-para zAstranA jJAtA, hetu, naya, x x x upanaya ityAdinA pratipAdanamAM pravINa, ziSyone bhaNAvavAmAM kuzaLa, Acaryate sevyate kalyANakAmairityAcAryaH / ziSya samudAyanuM vAtsalyapUrvaka suyogya netRtva saMbhALanAra, asaMkalisTa kalyANanI kAmanA karavAvALA dvArA jemanI sevA thAya che te AcArya. cittavALA, gaMbhIra prasanna mukhamudrAvALA, madhyastha bhAvavALA, samatAnA ..XXX - dhAraka, sanmArga-unmArga-doSAdinA jJAtA, nirdoSa gocarIvALA, zAstrokta bhagavatI sUtranI TIkAmAM kahyuM che : vihAra karavAvALA, ityAdi seMkaDo guNonA bhaMDAra jevA hovA joie. A rUd paripUrNa: nArA: rivA te savAra: vAra tyAM zrI haribhadrasUrie AcArya mahArAjanI tulanA tIrthakara bhagavAna sAthe phaI: yuvatIpurata vimA nipuIT: vineya: satateDu sAdhavo nava prakAre karI che ane kahyuM che ke AcArya mahArAja tIrthaMkaratulya che. yathAvacchAstrArthopadezakatayA ityaacaaryaaH| - zrI udyotanasUrie potAnA prAkRta "kuvalayamALA" graMthamAM AcArya AcArya bhagavaMtanuM svarUpa ApaNA zAstragraMthomAM vigate varNavAyuM bhagavaMtanI stuti karatAM kahyuM che ke jo AcAryo na hota to Agamono che. mahAnizIthasUtramAM kahyuM che ke aDhAra hajAra zIlAMganA dhAraka ane sArA ke rahasya koNa jANI zakata ? buddhirUpI ghIthI siMcAyelI - chatrIsa prakAranA AcAronuM ahorAtra pAlana karavAmAM jeo apramatta Agamajyotane dhAraNa karanAra AcAryo na hota to zuM thAta ? nirmaLa rahe che te AcArya che. sarva jIvonuM hita Acare te AcArya. jeo caMdrarUpI AcAryo bhavya jIvarUpI kumudone vikasAve che. cAritrarUpI jIvonI rakSA kare ane AraMbha-samAraMbha kare nahi, karAve nahi tathA kiraNo vaDe teo ajJAnarUpI aMdhakArano nAza kare che. sUrya jevA tenI anumodanA kare nahi te AcArya. jeo potAnA manane kaluSita kare sUrideva na hoya to jagatanA jIvo mithyAtvanA aMdhakAramAM aTavAtA nahi te AcArya. hota. AcArya mahArAja sUrya samAna udyota karanAra, kalpavRkSanI jema AvazyakasUtramAM, "paMcidiyasUtramAM AcArya mahArAjanA 36 guNono phaLa ApanAra, ciMtAmaNi ratnanI jema sukha ApanAra jaMgama tIrtharUpa spaSTa nirdeza che. ene anusarIne zrI ratnazekharasUrie chatrIsa chatrIsI che. kevI rIte thAya te darzAvyuM che. nizIthabhASyamAM kahyuM che ke rASTrovinu sauvayarasa sAvariyo Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phebruArI 2002 rAgaDhaSathI rahita AcArya 'zItagRha' samAna che. zItagRha eTale badhI RRtumAM jyAM ekasarakhuM sukhada, anukULa vAtAvarA hoya (prAcIna samayamAM moTA rAjAo, cakravartIo AvA bhavananI racanA karAvatA.) eTale AcArya mahArAja anukULa ke pratikULa evI sarva prakAranI paristhitimAM samatAnA dhAraka hovAthI sadAsarvadA prasanna hoya che. prabuddha jIvana je diye sAraNa, vAraNa, coyA, paDicoyA vaLI janane; paTadhArI paMcakarthama AcAra4, te mAnyA muni manane sArA eTale smAraNyA. smaraNa zabda parathI smAraNA thAya che. eno artha thAya che yAda karAvavuM. AcArya bhagavaMta potAnA ziSyonA AcArapAlana upara evI bArIkAithI dhyAna rAkhe che ke paMca mahAvratanA pAlanamAM, samiti-guptinA pAlanamAM, Avazyaka kriyAomAM, divasarAtanI sAmAcArImAM kyAMka vismaraNa thaI jatuM hoya to yAda karAve. A yAda karAvavAnI kriyA te sANA. AcArya mahArAjanuM e kartavya che. 'haze', 'cAlo', 'kaMI vAMdho nahi'"evuM vaLA AcArya mahArASTranuM na hoya. * digaMbara nAmanA dhavalA' vagere graMthomAM Aro ro sepha ema kahIne AcAryanAM je lakSaNo batAvyAM che te pramANe pravacanarUpI samudranA jaLanI madhyamAM snAna karavAthI arthAt paramA mAnA paripUrNa abhyAsathI ane anubhavathI jemanI buddhi nirmaLa thaI gaI che, jeo nirdoSa rItithI cha AvazyakanuM pAlana kare che, jeo merunI samAna niSkupa che, jeo zuravIra che, jeo siMhanI jema nirbhaya che, jeo varSa eTale ke zreSTha che, jeo deza, kuLa, jAtithI zuddha che, jeo saumUrti che tathA aMtaraMga ane bahiraMga parigrahathI rahita che, jeo AkAzanI jema nirdoSa che, evA AcAryane paMca parameSThimAM sthAna che, jeo saMghane saMgraha (arthAt dIkSA) ane nigraha (arthAt zikSA eTale prAthacitAdi) devAmAM kuzaLa che, jeo sUtra ane enA arthamAM vizArada che, jemanI kIrti sarvatra phelAI rahI che, jeo sArA arthAt Acaro ane vAo arthAt niSedha tathA sAdhana arthAt vratonI rakSA karavAvALI kriyAomAM niraMtara udyamazIla che emane parameSThi tarIke oLakhavA joie, jeo cauda vidyAsthAnomAM pravINA hoya, agiyAra aMga (vizeSata: AcArAMga)ne pAraNA karanAra hoya, svasamaya ane parasamayamAM pAraMgata hoya, merunI jema nizcala hoya, pRthvInI jema sahiSNu hoya, samudranI jema doSone bahAra pheMkI denAra hoya, sapta prakAranA mathI rahita hoya, jeo paMcAcAranA pAlanamAM ane pAvavAmAM samartha hoya teo AcArya kahevAya. mA pravacanasAramAM kuMdakuMdAcArye kahyuM che : daMsaNaNANapahANe vIrivacAritavaratavAvAre / appaM paraM ca juMjaI so Ayario muNIeo | [ja darzana ane jJAnathI pradhAna eTale ke zreSTha che, je uttama nIrtha, cAritra ane tapathI yukta che tathA je sva ane parane sanmArgamAM joDe che - te AcArya munio dvArA ArAdhanA karavAne yogya che.] che ke jeo AcArya hoya teo upAdhyAya ane sAdhu to hoya ja kAraNa ke sApaNAmAM jeo upAdhyAya padane yogya hoya tene ja upAdhyAya banAvavAmAM ja Ave che ane upAdhyAyanA pada pachI jemanAmAM AcAryanA padanI yogyatA che hoya teone ja AcAryanI padavI ApavAmAM Ave che. jeo yogAna karavA pUrvaka nizcita AgamagraMthonuM sUtrathI ane arthathI vidhipUrvaka adhyayana kare che teone ja AcAryanuM pada ApavAmAM Ave che. A uparAMta e ja A pada mATe bIjI ghaNI yogyatA prApta karavAnI rahe che. AcArya' zabda 'AcAra' zabda parathI Avyo che. paraMtu AcAryanuM kartavya bevarDa che. jeo AcAranuM svayaM pAlana kare che ane zAdi pAse AcAranuM pAlana karAve te AgArtha. teo sArA, vAtA, cothA ane paricIpaNA vaDe potAnA ziSyone cAritrapAlanamAM, mokSamArgamAM daDha rAkhe che. zrI ratnazekharasUrie 'sirisirivAlA'mAM kahyuM che : je sAraNa vAraNa coyaNAhiM paDicoyaNAhiM nicvaMpi / sAraMti niyaMgacchaM te Ayariye nama'sAmi || upAdhyAya zrI yazovijayajIe kahyuM che : 3 vArA eTale vAravuM athavA aTakAvavuM, AcArya mahArAja potAnA ziSyothI kaMI doSa thavAno hoya to te aTakAve. ziSyo AcArapAlanamAM utAvaLa karatA hoya, te avidhie karatA hoya, akalpa karaNI karatA hoya, sAvaghayogamAM pravartatA hoya, utsUtra parUpA karatA hoya, pramAda sevatA hoya, unmArge jatA hoya, mana, vacana ke kAyAthI anucita, aticArayukta AcaraNA karatA hoya to tene aTakAve, potAnA Azrita ziSyo upara barAbara dekharekha rAkhI temane paDatA bacAvavA te AcArya mahArAjanuM kartavya che. copA eTale preraNA. AcArya mahArAja potAnA ziSyone aticArayukta AcaraNa karatAM aTakAve eTaluM ja nahi, sAdhutAnA Adarza tarapha pragati karavA mATe preraNA Ape, protsAhana Ape. jarUra paDe potAnA AcaraNAthI bodha Ape. koIthI tapazcaryA na thatI hoya, koIthI parIkha sahana na thatA hoya, koIne prabhubhaktimAM rasa na paDato hoya, koIne bIjAnI vaiyAvacca na gamatI hoya to tene madhura vANIthI, na mahAna pUrvAcAryAno ane anyanAM evAM preraka daSTAna ApIne preraNA kare tathA protsAhita kare. paricoLA eTale pratiauraNA arthAta vAraMvAra preraNA karavI. keTalIka vAra eka vakhata kahevAthI kArya na thAya to pharIthI kahevAnI jarUra paDe. kyAreka eka karatAM vadhu vakhata ziSyone jAgRta ane protsAhita karavAnI jarUra paDe. keTalAka ziSyomAM gRhastha jIvananA saMskAra eTalA prabaLa hoya che ke vratapAlanamAM maMdatA AvI jAya che. AcArya mahArAja A je kaMI kare te kaThoratAthI ke kaTatAthI nahi, paNa madhuratAthI ane vAtmayabhAvathI kare che. ethI ziSyane potAnA AtmakalyANAnA mArga para sthira rahevAnuM game che. che ke AcArya, upAdhyAya, sAdhu ItyAdi mATe vividha prakAranAM rUpaka zAstragraMthomAM prayojAyo che. dharmAnarUpI sAdhAjyamAM AcArya bhagavaMtone rAjA athavA samrATa, upAdhyAyane dIvAna, sApune subheTa tarIke ane zrAvaka zrAvikAne prajAjana tarIke varNavavAmAM AvyA che. A zAsanamAM A zrutarUpI dhanabhaMDAra dvArA prajAno kArabhAra cAle che. A rIte surirUpI rAjA jinAAsana rUpI sAmrAjya calAve che. upAAya zrI thovijayajIe navapada pUjAnI DhALamAM lakhyuM cheH namuM sUri rAjA, sadA tattva tAjA; jinendrAgame prauDha sAmrAjya bhAjA. AcArya mahArAja mATe 'bhAvavedya'nuM rUpaka paNa prayojAyuM che. teo saMsAranA jIvo je karmajanita duHkharUpI rogothI pIDita che teone Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana phebruArI 2002 pathyApathya samajAvIne tattvajJAnarUpI auSadha ApI svastha, nirAmaya banAve dharmabhAvanA. navapadanI oLInA ArAdhanAmAM trIje divase AcAryapadanI che. AcArya bhagavaMtane nAvika tarIke oLakhAvavAmAM Ave che kAraNa ke ArAdhanA karavAnI hoya che. AcAryano raMga pILo hovAthI je keTalAka teo jIvone DUbatA bacAve che ane saMsArarUpI samudramAM pAra UtaravAno eka dhAnanI vAnagI vApare che teo te divase pILA raMganA dhAna-caNA upAya batAve che. vagerenuM AyaMbila kare che. * navakAra maMtramAM ApaNe arihaMta bhagavAna ane siddha paramAtmA AcArya bhagavaMtanA A pratirUpAdi 36 guNAmAMthI temano eka eka pachI AcArya bhagavaMtane namaskAra karIe chIe. navakAra maMtramAM arihaMta guNa yAda karatAM jaI nIceno duho 36 vAra bolatA jaI 36 vAra ane siddha devatattva svarUpe che ane AcArya, upAdhyAya ane sAdhu e khamAsamaNAM devAmAM Ave che.. traNa guratattva svarUpe che. emAM paNa mukhya guru, te AcArya bhagavaMta.. dhyAtA AcAraja bhalA, mahAmaMtra zubha dhyAnI re; jina zAsanamAM guruno mahimA apAra che, kAraNa ke guru vinA jJAna paMca prasthAne AtamA, AcAraja hoya prANI re. nathI ane guru vinA mukti nathI. guru mATe zvetAmbara saMpradAyamAM 'dazAzrutaskaMdha'mAM ane anya graMthomAM AcAryanA 36 guNomAM ATha "paMcidiya' sUtra suprasiddha che. emAM AcArya bhagavaMta-guru bhagavaMtanA prakAranI saMpadA ane te pratyekanA cAra cAra bheda ema 32 guNa tathA 36 guNa darzAvavAmAM AvyA che: cAra prakArano vinaya ema maLIne 36 guNa batAvavAmAM AvyA che. paMcidiya saMvaraNo, taha navavika baMbharcaraguttidharo, emAM AcArya mahArAjanuM vyaktitva kevuM hovuM joie teno sarasa savigata cauviha kasAyamukko, Iha aDhArasaguNahiM saMjuro; paricaya maLI rahe che. "dazAzrutaskaMdha'mAM lakhyuM che: paMca mahAvayajuro, paMca vihAyArapAlaNa samatyo, aTThavihA gaNisaMpayA paNNattA, taM jhaapaMca samiItigutto, chattIsaguNo guru majha. (1) mA vArapayA, (2) supiyA, (3) sarisRpayA, (4) A chatrIsa guNa A pramANe che: pAMca Indriyone jItavAvALA (5 vecAsaMvyA, (5) vArsiyA, (6) maphasaMpayA, (7) pomAsaMparyA guNa); navavidha eTale nava vADa sahita brahmacaryanuM pAlana karanAra (9 (8) saMparphaMgAsaMparyA. guNa), cAra kaSAyathI mukta (4 guNa), pAMca mahAvratathI yukta (5 gAisaMpadA athavA AcAryasaMpadA ATha prakAranI che: (1) guNa), pAMca prakAranA AcAranuM pAlana karanAra (5 guNa), pAMca samitithI AcArasaMpadA, (2) zrutasaMpadA, (3) zarIrasaMpadA, (4) vacanasaMpadA, yukta (5 guNa) ane traNa guptithI yukta (3 guNa)-ema AcAryanA (5) vAcanAsaMpadA, (6) matisaMpadA, (7) prayogasaMpadA ane (8) 36 guNa batAvavAmAM Ave che. saMgrahaparijJAsaMpadA.. AcArya bhagavaMtanA chatrIsa guNa bIjI rIte paNa batAvavAmAM Ave 1. AcArasaMpadA-paramAtmAnA zAsanamAM AcAranuM mahattva ghaNuM badhuM che. tapa, tyAga, saMyama ityAdithI ja dharmanA kSetre vyaktino prabhAva paDe paDirUvAi caudasa khaMtImAi ya dasaviho dhammo / che. je guru AcArasaMpanna hoya tene ja jo AcArya pada soMpavAmAM Ave bArasa ya bhAvaNAo sUriguNa huMti chattIsaM / / to te potAnA Azrita upAdhyAya, sAdhu vagereno samudAya AcArasaMpanna cauda prakAranA pratirUpa vagere, kSamAdi dazavidha dharma ane bAra bhAvanA banAve. AcArasaMpadAnA cAra mukhya bheda che: (1) AcArya pote saMyamamAM e pramANe AcAryanA chatrIsa guNa thAya che. AcArya bhagavaMtanA A daDha hoya ane nitya apramatta hoya, (2) AcArya pote garva ke ahaMkArathI chattIsa guNa mATe upAdhyAya zrI yazovijayajIe 'paMca parameSThi gItAmAM rahita hoya. potAnA tapasvIpaNAno, jJAnano, bahuzrutatAno, UMcI lakhyuM che : jAtino, suMdara mukhamudrAno, yazakIrtino, vizAla ziSyasamudAya ke cauda paDirUva pamuhA udAra, khaMti pamuhA vizada dasa prakAra; bhaktavargano AcAryane mada na thavo joie, (3) AcArya bAra guNa bhAvanAnA anerA, pada chattIsa guNa sUri kerA. apratibaddhavihArI hovA joie. temane kSetra, kALa vagerenuM koI baMdhana vaLI temaNe nava padanI pUjAmAM lakhyuM che: na hovuM joie. amuka vyakti sAthe phAve ane amuka sAthe nahi evuM vara chattIsa guNo karI sohe, yupradhAna jana mohe; paNa na hovuM joie. teo anukULatA ke pratikULatAthI para hovA jaga bohe na rahe khiNa kohe, sUri namuM te johe re. joie. teo parAdhIna na hoya. teo rAgadveSathI mukta hoya, (4) AmAM cauda pratirUpAdi guNa A pramANe che: (1) pratirUpa (asAdhAraNa AcArya mahArAja nibhUta svabhAvavALA eTale pukhta, gaMbhIra, ane vyaktitva), (2) tejasvI, (3) yupradhAnAgama, (4) madhuravAkya, (5) prasanna svabhAvanA hovA joie. teo caMcaLa nahi paNa paripakva ane gaMbhIra, (6) dhairyavAna, (7) upadezatatpara, (8) aparizrAvI-sAMbhaLeluM udAsIna eTale samatAvALA hovA joie. nahi bhUlanAra, (9) saumya, (10) saMgrahazIla, (11) abhigrahamativALA, 2. zrutasaMpadA-AcArya jJAnavAna joie. teo samudAyanA, saMghanA (1ra) avikathAkara, (13) acapaLa ane (14) prazAnta hRdayavALA. agresara che. teo gacchanA nAyaka ke gacchAdhipatinA sthAne hoya che. kSamAdi dasa dharma A pramANe che: (1) kSamA, (2) Arjava, (3) teo jo zAstranA jANakAra na hoya, bIjAnI zaMkAonuM samAdhAna na mArdava, (4) alobha, (5) tapa, (6) saMyama, (7) satya, (8) zauca, karAvI zake to nAyaka tarIke te temanI truTi gaNAya. AcAryamAM zrutasaMpadA (9) akiMcanatva, (10) brahmacarya. cAra prakAranI hovI joie. (1) bahuzrutapaNuM hovuM joie. teo bAra bhAvanA A pramANe che: (1) anitya, (2) azaraNa, (3) AgamAdi lokottara zAstromAM jema pravINa hovA joie tema zilpAdi saMsAra, (4) ekatva, (5) anyatva, (6) azuci, (7) Azrava, (8) laukika zAstronA paNa jANakAra hovA joie. jUnA vakhatamAM AcAryane saMvara, (9) nirjarA, (10) lokasvarUpa, (11) bodhidurlabha, (12) bAra varSa judA judA pradezamAM vicaravArUpa dezATana karAvatA ke jethI Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phebruArI 2002 prabuddha jIvana lokajIvana, rItarivAjo ityAdinA paNa teo jANakAra bane. (2) prakAranI che, ziSyonI yogyatA anusAra vidhi apanAvavI joie. je parijinazrutapaNuM-eTale zrata emanAmAM upasthita hovuM joie. teo je ziSyo AgaLanuM bhaNatA jAya ane pAchaLanuM bhUlatA jAya temane yogya zAstro bhaNyA hoya te bhUlavA na joie. ghaNuM vAMcyuM hoya paNa prasaMge rIte bhaNAve. utsarga ane apavAdanI vAta ziSyanI yogyatA joine jo yAda na Ave to te zA kAmanuM ? (3) vicitrakRtapaNuM eTale karavI joie. pAtranI yogyAyogyatA joine yogya kALe yogya zAstronuM AgamazAstronA jANakAra uparAMta bIjA aneka viSayonA arthAt svasamaya adhyayana karAvavuM joie. (2) samudeza-eTale je adhyayana karAvyuM hoya che ane parasamayanA teo jANakAra hovA joie. (4) ghoSavizuddhi eTale temAM ziSyo barAbara sthira thayA che ke nahi te cakAsatA rahevuM joie. AcArya mahArAjano avAja spaSTa hovo joie ane emanA uccAro (3) vAcanA vAraMvAra ApavI-AcArya mahArAje vAcanA ApavAmAM vizuddha hovA joie. pramAda na karavo joie. ziSyanI yogyatA anusAra vAcanA vakhatovakhata 3. zarIrasaMpadA-AcArya zarIrasaMpadAyukta hovA joie. temanA ApatA rahevuM joie. (4) gahana artha samajAve-ziSyonI yogyatA zarIrano prabhAva paDavo joie. teo ati sthUla, ati UMcA ke sAva anusAra naya pramANe, nikSepathI niyukti sahita arthanA UMDANamAM laI ThIMgaNA na hovA joie. (alabatta temAM viziSTa apavAda hoI zake) jAya. teo sAmAnya artha samajavAvALAne te pramANe samajAve ane yogya zarIranI dRSTie temanAmAM cAra lakSaNa hovAM joie-(1) temanuM zarIra adhikArI vargane talasparzI abhyAsa karAve. vAcanA, pRcchanA, parAvartanA, temane lajjA upajAve evuM na hovuM joie. teo hAthe cUMThA hoya, page anuprekSAno krama jALavIne ziSyone padArthanuM rahasya samajAvavuM joie. laMgaDA hoya, kANA ke AMdhaLA hoya, zarIre koDhiyA hoya to potAnA ziSyonuM zAstrajJAna vRddhi pAmatuM rahevuM joie. vAcanA vakhate vaMdanavyavahAra zarIrathI pote ja lajA pAme, (2) AcArya mahArAja paripUrNa IndriyovALA paNa barAbara sacavAvo joie. hovA joie, teo baherA, totaDA, maMda buddhivALA na hovA joie, 6. matisaMpadA-AcArya mahArAja buddhimAna hovA joie. sAmI (3) AcAryanuM zarIra saMghayaNa majabUta hovuM joie. vAraMvAra bhUkhyA vyakti aDadhuM vAkya bole tyAM eno artha ane kahevA pAchaLano Azaya thaI jatA hoya, vAraMvAra zaucAdi mATe javuM paDatuM hoya, thAkI jatA tarata samajI jAya. teo AgaLa pAchaLanI ghaNI vAto jANatA hoya, * hoya, ghaDIe, ghaDIe mAMdA paDI jatA hoya, satata auSadhopacAra karavA temane yAda paNa hoya ane prasaMgAnusAra enuM kathana karatAM paNa temane paDatA hoya, kAyama vaiyAvacca karAvavI paDatI hoya evA AcArya samudAya AvaDavuM joie. matijJAnanA prakAro avagraha, IhA, apAya ane ke gacchanA nAyaka tarIke na zobhe. (AcAryanI padavI maLyA pachI AvuM dhAraNAnA guNa temanAmAM hovA joie. emanI medhA atyaMta tejasvI kiMI thAya te vAta alaga che.) hovI joie. emanuM ciMtana eTaluM vyApaka ane sUkSma hovuM joie ke ' 4. vacanasaMpadA-AcArya mahArAjanI vANImAM evA evA guNo game tyAre koIpaNa viSayamAM teo tarata yathArtha javAba ApI zake evA hovA joie ke teo vyAkhyAna ApatA hoya, koI vidhividhAna karAvatA hovA joie. hoya ke anya sAdhuo ke gRhastho sAthe vArtAlApa karatA hoya tyAre 7. prayogasaMpadA-prayoga eTale pravartavuM. enA AtmA, puruSa, kSetra emanAM vacana mATe koI TIkA na thavI joie, eTaluM ja nahi enI ane vastu ema cAra prakAra che. AcArya mahArAja avasarajJa hovA prazaMsA thavI joie. e mATe cAra mahattvanAM lakSaNA A pramANe batAvavAmAM joie. teo carcA vicAraNA ke vAdavivAda karatA hoya tyAre potAnI Ave che. (1) emanuM vacana Adeya hovuM joie eTale ke grahaNa buddhizakti, sabhAjanonI kakSA, mAnyatA ityAdi, tathA vAda karanArA karavAnuM mana thAya evuM hovuM joie. AcAryanuM kartavya anyane dharma vyaktinI yogyatA, kSetra vagere vize paNa jANakAra hovA joie. pamADavAnuM che. emanuM vacana emanA Azrita sAdhusAdhvImAM ja jo grAhya 8. saMgrahaparijJAsaMpadA-AcArya mahArAja vyavahAradakSa paNa hovA ke svIkAravA yogya na thAya to anya lokomAM kyAMthI thAya ? mATe joie. potAnA ziSya samudAyanI vyavasthA, jarUriyAto ItyAdinI AcArya mahArAjanuM vacana Adeya hovuM joie. (2) AcAryanI vANImAM daSTie kyAre kyAre kaI kaI vastuno, potAnAM vratonI maryAdAmAM madhuratA hovI joie. sAcI apriya lAge evI vAta paNa priya rIte rahIne aucityapUrvaka saMgraha karavo tenA teo jANakAra hovA joie. kahetAM AvaDavuM joie. aMtaramAM sarva jIvo mATe vAtsalyabhAva hoya to emAM cAra mukhya muddA che; (1) bahujanayogya kSetrano vicAra kare eTale vANImAM madhuratA AvyA vagara rahe nahi. (3) AcArya mahArAjanI ke vizALa ziSya parivAra sAthe teo vihAra karatA hoya tyAre e badhAne vANI rAgadveSa-anizcita hovI joie. eTale ke rAgadveSanA Azraya mATe AvAsa, gocarI, abhyAsa, dhyAna, vyAkhyAna, vaMdanArthe lokonI vagaranI hovI joIe. AcArya ucca sthAne birAjatA hovAthI keTalIye avarajavara ItyAdinI kevI anukULatA che te vicArI le. nAnAM kSetrone vAra evA nirNayo levAnA Ave ke je kadAca koI vyakti ke jUthane na bojo na paDe ane moTAM kSetro vaMcita na rahI jAya, tathA lAbhAlAbha game. paNa teve vakhate temaNe pakSApakSIthI doravAyA vagara taTastha, nyAyayukta, barAbara che ke kema te vize vicAra karI levo joie. (2) vastra-pAtra rAgadveSarahita nirNaya levo joie. (4) AcArya mahArAjanI vANI ityAdi AvazyakatA anusAra grahaNa kare. (3) Avazyaka upakaraNono asaMdigdha vazanavALI, zaMkArahita vacanavALI hovI joie. emanI paNa agAuthI vicAra karI levo joie. (4) yathA gurupUjA kare eTale vANIthI bIjA bhramamAM na paDavA joie athavA bIjAne bhramamAM pADavAnA ke dIkSAguru, vidyAguru, ratnAdhika vagerenI yathAvidhi pUjA kare, hetuthI evI goLa goLa vAta na karavI joie. AdarabahumAna karAve. 5. vAcanAsaMpadA-AcArya mahArAja potAnA ziSyasamudAyane vAcanA AcArya mahArAjamAM A ATha saMpadA uparAMta cAra prakArano vinaya ApavAmAM kuzaLa ane samartha hovA joie. A vAcanAsaMpadAnAM cAra hovo joie: (1) AcAra vinaya-eTale svayaM saMyamanuM pAlana kare ane lakSaNo che. (1) vidhiudeza-vidhipUrvaka vAcanA Ape. vidhi bhinnabhinna ziSyo pAse karAve. jeo samaya sArI rIte pALatA hoya temanI anumodanA | Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana kare. tapavinaya eTale AcArya mahArAja pote tapa kare ane ziSyo pAse tapa karAve, tapa mATe protsAhita kare ane tapanI anumodanA kare. gAviharaNa eTale potAnA gaNamAM, samudAyamAM rahelA bAla, vRddha, rogI sAdhuonI ucita vyavasthA karAve; sAraNA-vArAdi dvArA gaNane surakSita rAkhe. ziSyone saMyama, tapa, gocarI, vihAra vagere vize yogya zikhAmaNa ApI taiyAra kare, 2. zrutavinaya-AcArya ziSyone sUtra bhaNAve athavA bhAvAnI vyavasthA karAve; sUtronA artha, UMDA rahasya natha-nikSepathI samajAve, ziSyane mATe je hitakara hoya tevA graMtho tene Ape ane bhaNAve, ane niHzeSa vAcanA Ape eTale ke graMthanuM adhyayana adhavaccethI na choDI detAM pUrNa karAve. na 3. vizeSaNavinaya-AcArya pote mithyAddaSTine samyagdRSTi banAve, e mATe upadeza ane preraNA Ape, samyagdaSTi jIvane sArA sudhI pahoMcADe, asthirane sthira kare, ane je sthira hoya emanAmAM aticAranA doSa na lAge tathA teo saMyamamAM vRddhi pAme e mATe prayatnazIla rahe. 4. doSanirdhanatA vinaya-A vinaya eTale doSone dUra karavA ane guNone pragaTAvavA. AcArya mahArAja krodhI svabhAvavALAnA krodhane dUra karAve, teo mAna-mAthA vagere kAryone paNa dUra karAve; ziSyonI zaMkA-kuzaMkA dUra kare ane teone jo bIjAnA matamAM javA mATe AkAMkSA thAya tyAre tevuM vAtsalyapUrvaka samAdhAna karAvI tene sthira kare ane tenI zraddhA vadhe, vairAgya vadhe e mATe upAyo yoje. strI AcArya pote potAnI jAtanuM avalokana karatA rahe ane potAnAmAM skUla ke sUkSma doSo rahelA jaNAya to te dUra karavAno puruSArtha kare. Ama ATha saMpadAnA batrIsa prakAra tathA cAra prakArano vinaya ema maLIne 36 guNA AcAryanA gaNAvavAmAM Ave che. navakAramaMtramAM paMca parameSThInA kula 108 guNA gaNAvavAmAM Ave che emAM AcArya bhagavaMtanA chatrIsa guNa batAvavAmAM AvyA che. A chatrIsano AMkaDo ja mukhya che. paraMtu A chatrIsa guNa te kayA kayA eno jyAre vicAra thAya che tyAre judI judI rIte chatrIsa guNa gaNAvavAmAM Ave che. e rIte chatrIsa prakAranI chatrIsI batAvavAmAM Ave che. e badhA guNonI gaNatarI karIe to 36436 eTale 1296 guNa AcArya mahArAjanA thAya. zrI padmavijaya mahArAje lakhyuM che : zuddha prarUpa gurA thakI, je jinavara sama bhAkhyA 23 chatrInA chatrIzI gurNa, zobhita samayamAM dAkhyA re. zrI lakSmIsara mahArAje vIsa sthAnakanI pujAmAM AcArya padano mahimA gAtAM kahyuM che bArase chaThThuM guNe guNavaMtA, sohama jaMbU mahaMtA; AyariyA dIThe te dIThA, svarUpa samAdhi ullasaMtA phebruArI 2002 ArdradhyAna, 4 raudradhyAna, 4 dharmadhyAna, 4 zukaladhyAna. (2) 5 samyakatva, dha caritra, 5 mahAnata, 5 vyavahAra, 5 AcAra, 5 samiti, 5 svAdhyAya, 1 saMvega. (3) 5 pramAda, 5 Azraya, 5 nidrA, 5 kabhAvanA, 5 Indriyo, 5 viSayo, 6 jIvanikAya. (4) 6 vezyA, 6 Avazyaka, 6 dravya, 6 darzana, 6 bhASA, 6 vacanadoSa. (5) 7 bhaya, 7 piMDeSaNA, 7 pAnaiSaNA, 7 sukha, 8 mada. (6) 8 jJAnAcAra, 8 darzanAcAra, 8 cAritrAcAra, 8 guNa, 4 buddhi. Ama pUrvAcAryoe chatrIsa chatrIsI batAvI che. 'guruguNiiziizakA' nAmanA graMthamAM A chatrIsa chatrIsI kevI rIte thAya ne batAvavAmAM AvyuM che. zrI bhuvanabhAnusUrie 'navapada vAcanA' nAmanA potAnA graMthamAM A chatrIsa chatrIsI nIce pramAI ApI che. (emAM saMkSepa khAtara mAtra nAmoTIkha karyo che eTale je guNA hoya te mahA karavAnA hoya ane doSathI mukta thavAnuM hoya.) (1) 4 dezanA, 4 kathA, 4 dharma, 4 bhAvanA, 4 smAraNAdi, 4 (7) 8 karma, 8 aSTAMgayoga, 8 yogadRSTi, 8 mahAsiddhi, 4 anuyoga. (8) 9 tattva, huM brahmacarya, hR niyANAM, ha kalpa, (9) 10 avaratyAga, 10 saMkrozatyAga, 10 padhAta, ke hAsyAdi, (10) 10 samAdhisthAna, 10 sAmAcArI, 16 kaSAyatyAga (11) 10 pratisAnA, 43 zopiDIya, 4 vinayarasamAdhi, je zrRtarAbhAva, 4 tapasamAdhi, 4 AcArasamAdhi. (12) 10 vaiyAvacca, 10 vinaya, 10 mAdidharma, 6 akalpanIyAdi parihAra. (13) 12 aMga, 12 upAMga, 10 rUci, 2 zikSA, (14) 11 zrAvaka pratimA, 12 vrata upadezaka, 13 kriyAsthAna upadezaka, (15) 12 upayoga, 14 upakaraNAdhara, 10 prAyazcittaDAnA, (16) 12 tapa, 12 bhikSupratimA, 1ra bhAvanA. (17) 14 guNAsthAnamAM nipuNa, 8 sUrmopadezI, 14 pratirUpA guNayukatall. (18) 15 yoga upadezaka, 3 gArava, 3 zalya, 15 saMjJA. (19) 16 udgama doSo, 16 upAdAna doSI, 4 abhiaha (20) 16 vacanavidhijJa, 17 saMyama, 3 virAdhanA. (1) 18 naDIyAdIya parihAra, 18 pApasthAnaka (22) 18 zIyoMgasaha adhAraka, 19 lagabheda. (23) 19 kAyotsarga, 17 maraNaprakAra prakaTana. (24) 20 asamAdhisthAnatyAga, 10 eSAdoSa tyAga, 5 grAseSaNA doSa tyAga, 1 mithyAtva. (25) 21 sabalasthAnatyAga, 15 zikSAzIla. (26) 22 pariSaha, 14 AtyaMtaragraMthI. (7) 5 vaidika doSatyAga, hai ArAdidoSa tyAga, 15 pratilekhanA. (8) ra7 aAgArA, 9 koTivizuddhi (29) 28 labdhi, 8 prabhAvaka (30) - pApapunavarjhana, 7 zodhiA. (31) 30 mahAmoha baMdhasthAna varjhana, 6 aMtaraMgArivarjana. (32) 31 siddhaguNonuM anukIrtana, 5 jJAnanuM anukIrtana. (33) 32 jIvarakSaka, 4 upasarga vijetA. (34) 32 doSarahita vaMdanAnA adhikArI, 4 vikathArahita. (35) 33 azAtanAvarDa, 3 vIryAcAra. (36) 32 prakAranI gaNisaMpadA, 4 vinaya. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phebruArI 2002 Ama, AcAryanA chatrIsa guNa judI judI rIte gaNAvavAmAM Ave che. e AcAryanA padano mahimA ane gaurava batAve che. prabuddha jIvana AcAryanA pada upara upAdhyAyAdine jyAre ArUDha karavAmAM Ave che cAre e dRzya nihALavA jevuM hoya che. jaina zAsanamAM AcAryana padavIno mahimA keTalo badho che te tyAre jovA maLe che. te jyAre nUtana khAcAryanI padavI ApavAmAM Ave che ane AgAryanuM nAmAbhidhAna jAhera thAya che tyAre nUtana AcAryane pATa para besADI, emanA gurU nahArAja nIce utarI, khamAsamaNAM daI AcArya banelA potAnA celAne vaidana kare che. emAM vyakti nahi paNa padano mahimA che. guru mahArAja rAjaprakrIyasUtramAM AcArya traNa prakAranA batAvyA che. kalAcArya, potAnA ziSyane vidhipUrvaka vaMdana kare evI jinazAsananI praNAlikA ajoDa che. anya koI dharmamAM AvI prazAlikA nathI. AthI ja zrI rIkharasUrie kahyuM che : zilpAcArya ane dharmAcArya. je mAya tAyabAMdhavapamuhehiMto'vi ittha jIvANaM / sAhati hi karja se Ayariye nama'sAmi // AcAryanA vividha dRSTikoNathI vividha prakAra batAvavAmAM AvyA che. uM. ta. AcAryanA gRhasthAcArya, pratiSThAcArya, bAlAcArya, niryApakAcArya, elAcArya evA pAMca prakAro batAvavAmAM Ave che. te darekanI yogyatA, temanI javAbadArI ane temanuM kArya ItyAdi zAstragraMthImAM darzAvavAmAM AvyAM che. sAdhuomAM AcAryanuM pada arvocca hovA chatAM te pada mAnapAthanuM moTe nimitta banI zake che. emAMthI ja AcAramAM keTalIka truTio Ave che; kyAreka usUtra parUpA thaI jAya che. svayaM AcArapAlanamAM ane AcArapAlana karAvavAmAM nyunAdhikatAno saMbhava rahe che. eTale ja zAstrakAroe AcAryanA bhinnabhinna prakAro batAvyA che. spAnoMgasUtramAM cAra prakAranA AcAryao kahyA cheH (1) AMbAnA madhura phaLa jevA, (2) drAkSanA madhura phaLa jevA, (3) khIranA madhura phaLa jevA ane (4) zeraDI jevA. AcArya mahArAja ane emanA ziparivAranI pratyekanI ghunAdhika guNavattAne lakSamAM rAkhI eka bAju zobhAyamAna sAla vRkSa ane bIjI bAju tuccha evuM eraMDAnuM vRkSa e benI upamA sAthe 'sthAnAMgasUtra'mAM nIce mujaba cAra prakAranA AcArya kahyA che, jema ke-(1) AcArya sAlavRkSa jevA eTale ke uttama zunAdi guNothI yukta zreSTha che ane emano ziSyaparivAra paNa sAla vRkSa jevo ja zreSTha che. (2) AcArya sakSavRkSa jevA che ane emano ziSya parivAra eraMDAnA vRkSa jevo tAdi guNo vinAno che. (3) AcArya pote eraMDAnA vRkSa jevA che, paraMtu emano ziSya parivAra rAtA jevo che ane (4) AcArya pote eraMDAnA vRkSa jevA che ane emano ziSya parivAra paNa eraMDAnA vRkSa jevo zuSka ane tuccha che. 'sthAnAMgasUtra'mAM vaLI bIjI eka rIte upamA ApIne AcAryanA cAra prakAra batAvavAmAM AvyA che jemake-(1) soLAga eTale caMDAlanA kareDa eTale TopalA athavA pAtra jevA, (2) vezyAnA TopalA jevA, (3) gAthApati arthAta gRhapatinA TopalA jevA ane (4) rAjAnA TopalA jevA. badhA AcAryo ekasarakhA nathI hotA. keTalAka to zAsananuM rakSaNa karavAne badale zAsananuM ahita kare che. teo tIrthaMkaranI AjJAnuM ullaMghana kare che. eTale ja gacchAcAra prakIrNamAM ane 'saMbodha prakaraNa'mAM emane satpuruSa nahi paNa kApuruSa kahyA che: ALa amaMto so puriso, 7 satturiso / AcAryapadanuM ATaluM badhuM gaurava hovA chatAM je je AcArya bhagavaMto potAno aMtima kALa najIka jANIne saMthAro-saMlekhanA le che teo saMgha samaya jAheramAM athavA aMgata rIte potAnA AcAryapadano tyAga kare che. teo vizuddha AtmabhAvamAM hovAthI jinazAsananI-lokavyavahAranI dRSTie apAyelA padathI para thaI gayA hoya che. keTalAka mahAtmAo potAnA uttarAdhikArIne potAnA samudAyanI dhurA veLAsara soMpavA mATe potAnI hayAtImAM ja AcAryapadano tyAga kare che. [je jIvonuM mAtA, pitA tathA bhAI vagerethI adhika hitakArya kare che te AcAryone huM namaskAra karuM chuM.] upAdhyAya zrI vijayajIe AcArya padanI pUjAmAM aMte A ja bhAvanA bhAvI che te ApaNe bhAvavI joieH na te sUI deI piyA na mAyA, je ni vArA sUrIsa-pAthI tanhA huM te ceva sayA bhajeha, je mukhya sukhkhAI lahu laheha AcArya bhagavaMtanA caraNomAM je sukha maLe che tevuM sukha to mAtApitA paNa ApI zakatA nathI. eTale te cAnI haMmezAM sevA karo, jethI mokSasukha jaldI maLe. zrI bhadrabAhUsvAmIe zrI AvazyakasUtramAM aMtargata 'namaskAra niryukti'mAM AvA AcArya bhagavaMtane namaskAra karavAno mahimA darzAvatAM ! lakhyuM che: AyariyanamukkAro jIvaM moei bhavasahassAo / bhAveNa kIramANo hoi puNo bohilAbhAe // [AcAryane karelo namaskAra jo te bhAvathI karavAmAM Avyo hoya to te hajAro bhavathI choDAve che ane te namaskAra vaLI ane bodhilAbha samyakatvane ApanAza thAya che.] AyariyanamukkAro dhanrANa bhavakkhayaM kuNaMtANaM / ayaM aNummuto visuntiyAvArao hoi / / [bhavano kSaya karavA IcatA je dhanya mANaso potAnA hradayamAM AcAryane namaskAra karavAnuM choDatA nathI temanA duzmananuM nivAraNa te avazya kare ja che.] AvariyanamukkAro evaM khalu vapio mahalu i jo maraNammi uvagge abhikkhaNaM kIrae bahuste // [A rIte AcAryane karelo namaskAra mahAna arthavALo ane maraNa najIkamAM hoya tyAre te niraMtara ane bahu vAra karavAmAM Ave che.] AyariyanamukkAro savvapAvappaNAsaNo / maMgalANaM ca savvesi taiaM hoi maMgalaM // [AcAryane karelo namaskAra badhAMye pApono nAza karanAro ane badhAM meMgalomAM A trIjuM maMgA (paheluM arihaMta ane bIjuM siddha) che.] D ramaNalAla cI. zAha Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana phebruArI 2002 keTaluMka ciMtana | DaoN. raNajita paTela (nAnI) A paryAvaraNAnI parAkASThA e vAMdarAne eka kalAkamAM pakaDI lAvyo. pharI e vAMdarAne choDI mUkyo kavivara kAlidAsa bhAratavarSanA rASTrIya kavi che. emaNo emanAM to rUsanI polise ene poNA kalAkamAM pakaDI Apyo. trIjIvAra nATako ne kAvyomAM bhAratavarSanI tapovana caMddhatine amita karI che te vAMdarAne choDI mUkyo to IjharAyelanI polisa ane ardhA kalAkamAM vizva sAhityamAM paNa ajoDa che. paryAvaraNanI parAkASThA darzAvato, pakaDI lAvI. chello vAro Avyo bhAratanI polisano. bhAratIya polisa zakatala' nATakamAMno emano eka adabhata zloka joIe. katalA to dUra dUra jaMgamAM bhamyA kare paNa vAMdaro maLe nahI, eka kalAka...be sAsare jAya che tyAre tapovananAM nikaTavartI taraone udezIne tAta kalAka...traNa kalAka cAra kalAka...pAMca kalAka pasAra thaI gayA paNa kAzyapa kahe che : bhAratano polisa pAcho pharyo nahIM eTale pelA parIkSako jaMgalamAM pahelI je jaLa nA pIe, nava tame pIdheluM ho tyAM sudhI tapAsa karavA gayA to tyAM emaNe zuM joyuM ? pelo bhAratIya polisa vhAlAM AbharaNo, na toya cUMTatI snehe karI pallavo, eka ziyALane jhADanI zAkhAe UMdhuM laTakAvI phaTakArato hato. phaTakAratAM bese pahelI ja vAra phUla tamane ne je gaNo utsava phaTakAratAM jorathI bolato hato, "sAcuM bola ! tuM vAMdaro che, ziyALa te A jAya zakuMtalA patigRhe, Apo anujJA sahu." nathI. jo sAcuM bolIza to choDI daIza' bAkI mArI mArIne mahemadAvAda tapovananI harizI samI zakatalAno niyama hato ke jyAM sudhI batAvIza. luccA ! huM tArA tarakaTane pichANuM chuM, huM kaMI amerikA. taruone jalasiMcana na thAya tyAM sudhI potAne game tevI tRSA lAgI hoya rasa naIjharAyalanA pAlisa javA bhalAbhoLo nathI ke tArI mAyAjALamAM to paNa jala na pIvAya. vaLI te AbharaNo-AbhUSaNonI zokhIna phasAI jAuM ! huM to chuM bhAratIya polisa.' Akhare mAra sahana na thatAM hatI, paNa taravaro pratye ene evI mAtu-mamatA hatI ke e mamatA- jAnavaromAM caturamAM catura evA ziyALe kahyuM, 'bhAI sAba mane choDo. snehane kAraNe e pallavone toDatI naha. dIkarI prathama vAra mAsika huM vAMdarI ja che.' dharmamAM Ave ne mAtA kaMsAra rAMdhI utsava manAve tema zakuMtalA koI choDa tema zatavA koI to ApaNo tyAM "paMcataMtra' ne IsapanI prANI viSayaka aneka bodhake velane prathama vAra kula kuTe tyAre te utsava manAvatI. tamArAmAMnI ja kathAo lokapriya che. eka nibaMdha lakhavo sahelo che paNa ekAda eka vallarI jevI katalA Aje patigRhe prayANa karI rahI che tyAre bALakathI ke prANIkathA lakhavI agharI che. uparyukta kathA bhale ekAda tapovananA tara! ene javAnI anujJA Apo ane enuM maMgala Iccho. TUcaka hoya ke 'tukko' hoya ke beghaDInI moja hoya paNa bhinna bhinna zA- nAnapavana ziva8 pathA: ' dezonI polisanI kAryakSamatAnI pArAzIzIrUpa che. ApaNo tyAM vyakti 'zAntAnukUle pavane ziva paMtha hojo." kasUravAra hoya ke na hoya paNa tenI sAthe caturAIthI mAnavIya abhigamathI prakRtimAM mAnavabhAvonuM AropaNa karI kavi samagra prakRtinA pratinidhi kAma pADavAne badale "tharDa DigrI TrITamenTa'thI kAma levAmAM Ave che. jevI parabhutA koyala dvArA e anujJA Ape che : buddhinI maryAdA emAM abhipreta che. rASTrIya cAritryano muddo paNa emAM parabhUta-kalanAda emaNe garbhita che. ApaNI keLavaNInuM stara paNa keTaluM nIcuM che teno paNa kIdha nijanA prati uttare zake.' ahIM parokSarUpe nirdeza che. tADana-bhItine kAraNe gunAnI kRtaka kabUlAta A eka ja zlokamAM mAnava ane prakatino kevo to avibhAjya- karavI, karAvavI ane mAnavIya abhigamathI "hyumana biheriyama' dvArA samaya to dha sirapAyo che pati ja nathI paNa cetanane nirdoSatA ke gunAhita mAnasane chatAM karatAM emAM sAcI dakSatA ne tIdhAnI he pati zaba pAlanapoSaNA caMzodhana kAryakSamatAnI mAtrA ne mahattA jovA maLe che. ApaNA polisataMtra mATe saMvardhana ane ubhayapadI aTata nirapato A eka zloka mAtra paryAvaraNAnI to hAthe kaMkaNa, tyAM ArasInI zI jarUra ? evo ghATa che. je takedArInI parAkASThA nathI sUcavato ? be hajAra varSo pUrve lakhAyelo netrayajJA A zloka AjanA saMdarbhamAM paNa keTalo badho udbodhaka ne yathArtha che ? saMghanA upakrame, zrI bhUpendra DAhyAbhAI javerInA Arthika dharatI paranuM ekAda tuccha taraNuM tUTatAM paNa AkAzano tAraka halI jAya | sahayogathI sva. jyotsanA bhUpendra javerInA smaraNArthe cikhodarAnI evI Rtatattva paratvenI ataMdrajAgrati kyAre Avaze ? | AMkhanI haoNspiTala dvArA netrayajJanuM Ayojana ravivAra, tA. ra7mI | kAryakSamatAnI pArAzIzI jAnyuArI 200ranA roja ANaMda jillAmAM bAMdhaNI mukAme karavAmAM | divALInI rajAomAM mAro hAno dohitra vaDodarA Avelo. eNe AvyuM hatuM. A prasaMge saMghanA keTalAka padAdhikArIo ane samitinA| mane eka "joka' saMbhaLAvI. kahe : "cAra dezonA polisonI kAryakSamatAnI sabhyo upasthita rahyA hatA. parIkSA levAnI hatI. e cAra dezo te amerikA, rUsa, IjharAyela ane ! netrayajJa pachI paMcamahAla jillAmAM saMkheDA-bahAdarapura pAse | bhArata. parIkSako A cAra dezonA polisone eka gADha jaMgalamAM laI AvelI kRSi vidyApITha ane lokavidyAlaya "maMgala bhAratI'nI mulAkAta gayA. jaMgalamAMthI emaNe eka vAMdaro pakaDyo ane cAreya polisonA tathA lakSmaNI tIrthanI yAtrAno kAryakrama goThavAyo hato. DaoN. ramaNIkalAla dekhatAM vAMdarAne jaMgalamAM dUra dUra bhagADI mUkyo. pachI amerikAnA |dozI (dozIkAkA) paNa sAthe padhAryA hatA. polisane kahyuM ke tamo e vAMdarAne pakaDI lAvo to amerikana polisa maMtrIo Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phebruArI 2002 prabuddha jIvana maMthana (hAjIpura)mAM nAmakaraNa ane bhaMDoLa arpaNavidhino kAryakrama D mathurAdAsa TAMka zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI chellAM soLa varSathI paryuSaNa rAjyapAla zrI suMdarasiMhajI bhaMDArIe tyAra pachI zrI muMbaI jaina vyAkhyAnamALA daramiyAna lokasevA-mAnavasevAnuM kAma karatI koI eka yuvaka saMghanA bhUtapUrva pramukha-DaoN. ramaNalAla cImanalAla zAha tathA prA. ' saMsthAne Arthika sahAya karavAno projekTa hAtha dharavAmAM Ave che. tArAbahena ramaNalAla zAhanuM tathA pramukhazrI rasikalAla laheracaMda zAha, paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM zrotAone dAna mATe apIla karIne te saMsthA upapramukhazrI caMdrakAMta dIpacaMda zAha, maMtrIo-nirubahena zAha, DaoN. ' mATe phaMDa ekaThuM karavAmAM Ave che. e mATe kAryakartAo pahelAM te dhanavaMta zAha, koSAdhyakSa-zrI bhUpendra javerI tathA saMghanA menejara zrI saMsthAnI mulAkAta le che. mathurAdAsa TAMkanuM sanmAna karyuM hatuM. A varSe kAryavAhaka samitinA keTalAka sabhyoe kalola-hAjIpuramAM A sanmAna vidhi pachI DaoN. ramaNIkalAla dozI (dozIkAkA), zrI AvelI "maMthana' nAmanI saMsthAnI be vakhata mulAkAta lIdhI hatI. ane muMbaI jena yuvaka saMghanA bhUtapUrva pramukha-DaoN. ramaNalAla cI. zAha, saMsthAnI vistRta mAhitI meLavI hatI tathA apaMga ane maMdabuddhivALI vartamAna pramukhazrI rasikalAla laheracaMda zAha, upapramukhazrI caMdrakAMta bALAono vasavATa najare joine e saMsthAne sahAya karavAno nirNaya karyo dIpacaMda zAha, maMtrIo-zrImatI nirubahena zAha, DaoN. dhanavaMta zAha, hato. saMsthAnA sarjaka ane sUtradhAra zrI nirubahena rAvala tathA sahakAryakara pro. tArAbahena 2. zAha, koSAdhyakSa-zrI bhUpendra javerI, tathA atithi zrI girIzabhAI paTelanA kAryathI sau atyaMta prabhAvita thayA hatA. vizeSa tarIke padhArelAM zrI anilabhAI zeTha tathA DaoN. prItibahena zAha A varSe paryuSaNa parva daramiyAna "maMthana' mATe rUpiyA ekavIsa vagerenAM prAsaMgika vaktavyo rajU thayAM hatAM. lAkhathI vadhu rakama ekatra thaI hatI. zrI muMbaI jena yuvaka saMghanA pramukha tathA maMca upara hAjara rahelA sau saMghe ekatrita kareluM bhaMDoLa arpaNa karavAno kAryakrama hAjIpura mukAme taraphathI rAjyapAlanA sAMnidhyamAM rUpiyA ekavIsa lAkhano ceka zrI tA. 6ThThI jAnyuArI 2002nA ravivAre gujarAtanA rAjyapAla mahAmahima nirUbahena rAvala tathA zrI girIzabhAI paTelane arpaNa karavAmAM Avyo. zrI suMdarasiMhajI bhaMDArInA varad haste yojavAmAM Avyo hato. rAjyapAla zrI suMdarasiMhajI bhaMDArIe potAnA vaktavyamAM jaNAvyuM ke - zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI hoddedAro, kAryavAhaka samitinA 'zrI muMbaI jaina yuvaka saMghe khUba ja umadA kAma karyuM che. teoe kahyuM ke sabhyo, dAtAo ane zubhecchako sahita kula 45 jeTalAM bhAI/baheno je saMsthA-maMthana'ne madada karavAnuM nakkI karyuM te kharekhara yogya saMsthA che. ' muMbaIthI amadAvAda javA gujarAta melamAM ravivAra tA. 5mI jAnyuArI, saMkulanI dareka bALAonuM khamIra, zraddhA vagere joine ema lAgyuM che ke 2002nA rAtanA 9.50 kalAke ravAnA thaI amadAvAda sTezane savAre temane jIvavAmAM jarAye UNapa vartAtI nathI ema temaNe batAvI ApyuM. pahoMcyAM hatAM. tyAMthI basamAM kalola pAsenA yAtrAdhAma horIsA javA apaMga-maMdabuddhinI hovA chatAM teo potAnA jIvanane haryuMbharyuM ane ravAnA thayA hatA. zerIsA pahoMcI, snAnAdi ane pUjana vagere patAvIne praphullita rAkhe che. dAtAo jo AvI saMsthAne madada kare to temanA ame sau hAjIpura 10.00 kalAke pahoMcI gayAM hatAM. nibhAvakharcamAM takalIpha na paDe." maMthana-hAjIpura pahoMcatAM zrI nirubahena rAvala tathA zrI girIzabhAI maMthana taraphathI ArasanI bIjI eka takti saMkulamAM dAkhala thaIe paTele amArA badhAnuM svAgata karyuM hatuM. daramiyAna rAjyapAla zrI tyAM mUkavAmAM AvI che jemAM saMgha taraphathI rUA. 21,00,000/- arpaNa suMdarasiMhajI bhaMDArI padhAryA hatA. saMsthA taraphathI emanuM khUba ja bhabhakAbhera karyA teno ullekha karavAmAM Avyo che. zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI svAgata karavAmAM AvyuM hatuM. tyArabAda rAjyapAla zrI suMdarasiMhajI praNAlikA che ke sahAya karatI vakhate koI pUrva zarata karavAmAM AvatI bhaMDArIe saMkulamAM vividha vibhAganuM nirIkSaNa karyuM. maMdabuddhinI bALAonA nathI paNa maMthananAM zrI nirubahena rAvala tathA zrI girIzabhAI paTelano vibhAga mATe "zrI muMbaI jena yuvaka saMgha-mAnuM ghara' nAmakaraNavidhi khUba Agraha hato ke saMghanA nAmanI takhtI mUkavI che. te mujaba "zrI rAjyapAla zrI suMdarasiMhajI bhaMDArInA zubha haste karavAmAM AvI hatI. muMbaI jaina yuvaka saMgha-mAnuM ghara' ane rUA. ra1,00,000/-nI ema be tyAra pachI sabhAmaMDapamAM kAryakramanI zarUAta saMkulanI apaMga, vikalAMga takhtI saMkulamAM mUkavAmAM AvI che. maMthananI bALAonA sArA nasIbe tathA maMdabuddhinI bALAo taraphathI svAgata gIta, dAMDiyA rAsa, garabA saMgha sAro phALo ekatrita karI zakyuM. "maMthana'no A kAryakrama yAdagAra vagere vividha kAryakrama rajU karavAmAM Avyo hato. chelle emanA taraphathI ane suvarNa akSare lakhAze. eka sainika laDAImAM jAya te pahelAM potAnAM svajanonI vidAya le che te baporanA bhojanAdi kriyAo patAvI ame maMthana saMkulamAMthI baporanA vizenI hRdayasparzI nATikA rajU karavAmAM AvI hatI. te joine badhAMnA 3.00 kalAke ravAnA thayAM. saMkulanI bALAoe vidAya gIta gAIne mana bharAI gayAM hatAM. rAjyapAlazrI paNa bhAvavibhora thayA hatA. badhAMne lAgaNIvaza karyA hatAM. "maMthana' saMsthAnA kAryakartAoe zrI sAMskRtika kAryakrama pachI zrI nirUbahena rAvala tathA zrI girIzabhAI muMbaI jena yuvaka saMghanA hoddedAro tathA pravAsamAM sAthe AvelA saune paTela ane Itara sahakAryakaro taraphathI saMghanA bhUtapUrva pramukha, vartamAna zrIphaLa, agarabattI vagerenI bheTa ApI, bIjIvAra AvavAnuM AmaMtraNa pramukha, upapramukha, maMtrIo tathA koSAdhyakSanuM abhivAdana karavAmAM AvyuM ApI vidAyagIrI ApI hatI. hatuM. . maMthana'nA kAryakrama pachI sAMje mahuDI tIrthanI yAtrA karIne rAtre atithi vizeSa tarIke padhArelA cikhodarAnA sevAbhAvI DaoN. zrI muMbaI mATe sau pAchA pharyA hatA. ramaNIkalAla dozI (dozI kAka)nuM sanmAna mAM. rAjyapAla zrI suMdarasiMhajI A rIte "maMthanano kAryakrama yAdagAra banI gayo hato. bhaMDArIe zAla oDhADIne karyuM hatuM. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 prabuddha jIvana ahiMsA-pAlananI prathama ane carama kakSA - pU. zrI vijayapUrNacaMdrasUrijI mahArAja ahiMsA-pAlananI prathama kazA kaMI ane garama kathA kaI? dharmanI bArAkhaDI zIkhI rahelo dayAnuM pAlana kaI rIte kare, ane A bArAkhaDI zIkhIne dhIme dhIme jJAnanuM carama-zikhara sara karI rahelo dayAnI ArAdhanA kaI rIte kare? A be kakSAmAM bheda to rahevAno ja! enuM digdarzana meLavavAno prayAsa eka subhASitanA mAdhyame karIe. subhASita carama kAnI ahiMsA-sAdhanAnuM svarUpa darzAvatAM kahe che ke, jema mane mAtra prApriya che, ema sarva AvIne potAnA pArA USa che.A jAtanI abhauma daSTithI sAdhuo vayAnuM AgarA karatA hoya che. ahiMsApAlananI A rIta caramakakSAnI thaI, to prathama kakSAnI ahiMsApAlananI rIta e hoi zake ke, sAmA jIvane du:kha na thAya, e mATe enA prANanI rakSA karavI! svanI jema sarvane samajavA, ane ethI svanI rakSA karavA sarvanI rakSA karavI, A ahiMsA sAdhavAnI caramakakSA gaNAya, to sva ane sarvanI sarakhAmaNI vinA mAtra sAmAne duHkhathI bacAvavA khAtara ja ahiMsAnuM pAlana karavuM, A prathama kakSAnI ahiMsA-sAdhanA thaI! upara-uparathI koI viziSTa bheda jaNAto na hovA chatAM A be jAtanI sAdhanAmAM Abha-gA jevo je bheda chupAyo che, ene prakAzamAM lAvavA jarA UMDA utarIne A viSayane vicArIe : na eka dardI bImAra che, rogothI e kaNasI rahyo che. enuM duHkha dUra karavA DaoNkTa2 prayAsa kare che. dardInuM darda jo ke DaoNkTaranA jigara para to koI jakhama jagavI zakatuM nathI, chatAM enAmAM sAmAnA duHkhane dU2 ka2vAnI bhAvanA jarUra rahI che. mATe ja e davA karI rahyo che. prathama kakSAnI ahiMsA-sAdhanA eka apekSAe A DaoNkTaranI pravRtti sAthe sarakhAvI zakAya. have AgaLa vadhIe : A ja dardInuM duHkha dUra karavA e pati hoya to enI patnI, dIkarI haauya to enI mA ane mitra hoya to eno jiI mitra paNa prayAsa kare che. A prayAsamAM ane DaoNkTaranA prayAsamAM ghaNuM aMtara hoya che. DaoNkTara dardInI vedanAne vedanA rUpe ja nihALe che, jyAre dardInI vedanAne patnI, mA ane mitra potAnI ja vedanA gaNIne, e vedanAthI jAtane zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI saMghanA upakrame vIsa varSathI dara ravivAre sevA ApanAra hADakAMnA dardInA niSNAta DaoN. jamazeda pIThAvAlA ane emanA sTAphanA sabhyonA sanmAnano kAryakrama ravivAra tA. 13-1-2002nA roja saMghanA kAryAlayamAM yojavAmAM Avyo hato. zrI muMbaI jaina yuvaka saMghamAM DaoN. jamazeda pI. pIThAvAlA chellA vIsa varasathI hADakAMnA dardIo mATe dara ravivAre niyamitapaNe savAre 10.30 thI 1.30 kalAka sudhI saMghanA kAryAlayamAM ni:zulka sevA Ape che. vIsa varSano rekarDa che ke A sevA koIpaNa ravivAre haju sudhI baMdha rAkhavAmAM AvI nathI. tahevAra hoya to paNa baMdha rAkhavAmAM AvatI nathI. pachI bhale e tahevAra pArasI paTeTIno kema na hoya ! DaoN. pIThAvAlAnI sAthe kAma karatAM emanA sTAphanA mANaso paNa eTalA ja sevAbhAvI, vinayazIla ane milanaMsAra svabhAvanA che. teo ni:svArthapaNe badhAMne khuba ja sArI rIte mAlIza ane bIjI TrITamenTa batAvIne hasatAM moDhe sArA kare che. DaoN. jamazeda pIThAvAlAe evA dardIone sAjA karyA che jeonA oparezananI tArIkha nakkI karavAmAM AvI hoya paNa pachI oparezana karAvavuM na paDyuM hoya. evA eka bhAI A sanmAna samAraMbhamAM hAjara hatA. DaoN. pIThAvAlAe evA aneka dardIone oparezanamAMthI bacAvyA che. saMghanA maMtrI DaoN. dhanavaMta tilakarAya zAhae kAryakramanuM saMcAlana karyuM hatuM, phebruArI 2002 mukta karavA, dardInA duHkhane dUra haTAvavA aMdaranI lAgaNIpUrvaka maLe che. prathama rItamAM dardI ane DaoNkaTa2: A be judAM astittva che, bIjI rItamAM dardI ane enA sagAM vacce jANe abheda jovA maLe che ane A kAraNe DaoNkTaranA hAtha karatAM e sagAonA hAthamAM vadhu hUMpha, vadhu vAtsalya ane vadhu premabhAvanA nItaratI hoya che. DaoN. jamazeda pI. pIThAvAlAnuM sanmAna A ja vAta have ahiMsA-pAlananI sAthe sarakhAvIe; sAmAnya mAnavI athavA to prAthamika kakSAno ahiMsAno ArAdhaka sAmA jIvanA du:khathI duHkhita thaine ane bacAvavA mathe che, sAmAnuM duHkha ane AmAnuM ja du:kha lAge che, ethI enI ArAdhanAmAM prAthamika kakSAnA prema-vAtsalya ja jovA maLe che. A ja ArAdhanA jyAre AgaLa ne AgaLa vadhe che, tyAre AvA bhedano cheda UDI jAya che ene e ja ArAdhanA Atmopama bane che. ArAdhaka jyAre sarva jIvo pratye Atmopama dRSTi dharAvato banI jAya che, tyAre enA haiyAmAM mAtA, bhAI, pati ane pitA karatAMya kaMI gaNuM vadhAre vAtsalya chalakAya che ane sAmA jIvane potAnA gAvAnI vizva-vAtsalya dRSTinuM udghATana thAya che. ethI ghA sAmA para thAya, to ya e dhAnA jakhama enA para UThe che. cAbUka sAmA para phaTakArAya, to ya soLa enA potAnA baraDAmAM UThe che. TUMkamAM, sAmAnuM du:kha kyAreka sAmI vyakti karatAM paNa ene vadhu vedanA vihvaLa banAvI jAya che. ane potAnI A vicitra-vilakSaNa vedanAne samAvavA ja e sAmAnAM du:kha dUra karavA mathe che. A AtmopamadraSTAnI ahiMsA-ArAdhanA thaI. Avo ArAdhaka nAnA-moTA koIpaNa jIvane du:khI jue ke enuM potAnuM kALajuM kapAI jAya che, ane kapAtA A kALajAne ThAravA ja e sAmA jIvanI sArasaMbhALa le che. enuM haiyuM ATaluM badhuM phUlakomaLa hovA chatAM pAchI enI vicitra-vizeSatA to e hoya che, ke jAta paranA dukhane Arya sahI hovA e vajra jevA kaThora kALajAno dhAraka hoya che. Ama 'vajradipa kaThorANi ane mRduni kusumAdapi'nI ukti Atmopama rIte ahiMsAnI ArAdhanA karanAranA jIvanamAM sAcA arthamAM caritArtha thatI jovA maLe che. //// DaoN. pIThAvAlA saMgha sAthe kevI rIte joDAyA tenI vigatavAra vAta rajU karavAmAM AvI. emanI sevAne biradAvavA mATe saMghanA pramukhazrI rasikalAla laheracaMda zAha, bhUtapUrva pramukha DaoN. ramAlAla cImanalAla zAha, maMtrI-zrImatI nirubahena zAhe prAsaMgika vaktavyo rajU karyAM hatAM. tyAra pachI DaoN. pIThAvAlAnuM sanmAna AkarSaka smRticihna ApIne ane zAla oDhADIne karavAmAM AvyuM. taduparAMta emanA sTAphanA sabhyonuM tathA vyavasthA mATe mAnad sevA ApanAra zrImatI jayAbahena vIrAnuM sanmAna zrI bhupendrabhAI jarI tathA anya padAdhikArIo ane upasthita mahAnubhAvo dvArA karavAmAM AvyuM hatuM ane darekane suMdara bheTa ApavAmAM AvI hatI. DaoN. mITha pIThAvAlAe potAnA vaktavyamAM jaNAvyuM ke "zrI muMbAI jaina yuvaka saMghe mane sevA karavA mATe je pleTaphorma taiyAra karI ApyuM te mATe huM hamezAM temano RNI rahIza. sevA karavA ghaNAM taiyAra hoya che paNa sevA ka2vAno moko ke vyavasthA na hoya to sevA kema thAya?' DaoN. pIThAvAlAe saMghanA badhA hoddedArono tathA bhUtapUrva pramukha DaoN. ramaNalAla cI. zAhano bhAvavibhora thaI harSAyu sAthe khUba khUba AbhAra mAnyo hato. aMtamAM AbhAravidhi ane alpAhAra pachI kAryakrama pUro thayo hato. amane jaNAvatAM AnaMda thAya che ke DaoN. pIThAvAlAe have potAnA suputra romaMdane pA hADakAMnI sAravAra mATe taiyAra karyo che. B maMtrIo Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phebruArI 200ra prabuddha jIvana nigodathI nirvANanI svarUpa-pragaTIkaraNanI prakriyA. I zrI girIzabhAI tArAcaMda mahetA (anusaMdhAna gatAMkathI saMpUrNa). phaLa teramuM guNaThANuM che jyAre muktAvasthA arthAtusthirAvasthA siddhAvasthAnI che. (7) sAtamuM apramatta saMyata guNasthAnaka : chaThThA guNaThANe sthita prAptinI tayArIrUpa caudamuM guNaThANuM che. thayela pramatta sarvaviratidhara sAdhaka potAnA upayogane vadhu ane vadhu A guNasthAnaka pUrve mohanIyakarmanI 28 prakRtimAMthI darzana saptakathI ka Atmakendrita kare che, satata sAvadhAnI, upayogayuktatA, apramattatA, oLakhAtI darzanamohanIyakarmanI traNa prakRti te mithyAtvamohanIya, jAgarUktA keLave che, tyAre svarUpa-saMvedanAne sparzavArUpa sAtamA apramata mizramohanIya ane samyakattvamohanIya temaja anaMtAnubaMdhI kaSAyanI cAra saMyata gaNAsthAnakanI sparzanA kare che ane chaThThA gaNAThANo pAcho kare ema sAta prakRtino upazama ke kSaya thayA pachI ja mohanIyakarmanI eTale che. ema vAraMvAra kare che, jema samatala rahela hIMcako ke lolaka potAnI ke cAritramohanAyakamanA zISa ekavIsa prakRtino upazama karavArUpa * bhramaNa rekhAmAM Toce jaIne mULa sthitimAM parata Ave che. beya guNasthAnake uparA upazamazreNi ke kSINa karavArUpa kSapakazreNinAM maMDANa thAya che ane dezonapUrva krioDa varSa sudhI AvanajAvana cAlu rahe to paNa A sAtamA navamAM guNaThANAthI upazama ke kSapakazreNino AraMbha thAya che. guNaThANAnI sparzanAno kula maLIne kALa eka moTuM aMtarmuhUrta thAya. A gAya A ja sI je sAdhakAtmA mohanIkarmanI 21 prakRtine dabAvato dabAvato-zamAvato guNaThANo viziSTa tapa ane dharmadhyAnAdinA yogathI karmano kSaya thatAM AgaLa vadhe che te upazamazreNie caDhe che, jyAre je sAdhakAbhAM te ra1 apUrva vizaddhi thAya che. jenAM pariNAma svarUpa mana:paryavajJAnAdi Rddhio prakRtino laya-nIrI karatA karatA vikAsa sAthe che te pApakazrAe niSpanna thAya che. A sAtamuM guNaThANuM zreNinA maMDANa mATe arU ArUDha thAya che ane navamA anivRtti bAdara saMparAya guNasthAnake yathApravRttakaraNarUpa che. ArohaNa kare che, jyAM ekIsAthe eka samaye zreNie ArUDha thanArA ' . (8) AThamuM apUrvakaraNa-nivRtti bAdara saMparAya guNasthAnaka : sAdhakAtmAonA adhyavasAya eka sarakhA samAna hovAthI ja te guNaThANAne chahethI sAtame ane sAmethI chadde gaNaThANo AkarSa (Ava-jA) karatAM AnavRtti bAda eparAya guNasthAnake kahevAya che. ethI viparIta A sAtamA guThANAnI sparzanAno kALa vadhatAM ane tathA prakAranI vidi AThamAM guNaThANa eka sAthe eka samaye pravezela sAMdhakAtmAonA thatAM zreNinA maMDANa svarUpa AThamA aparyakaranA gaNaThANo ke jene adhyavasAyamAM taratamatAM hoya che kema ke paraspara paTasthAnakane prApta nivRttibAda2 saMparAya tarIke paNa oLakhavAmAM Ave che e guNaThANa thayela hoya che, tethI ja tene nivRtti bAdara saMparAya guNasthAnaka kahe padAropaNa kare che. che. . ahIM A guNaThANo jIva kyAreya bhavacakramAM karyA nahi hoya evAM kamAya karI zreNImAM AgaLa vadhanAra sAdhakAbhAM kSepaka kahevAya che pAMca apUrva adhyavasAya-karaNa karavA dvArA apurvasthitighAta. aparvarasaghAta, jyAre upAma-zamana karI zreNie AghaLa vadhanAra sAdhakAtmA upazamaka apUrvaguNAzreNi, apUrva guNasaMkrama ane apUrvasthitibaMdhathI apUrva karmakSaya kahevAya kare che. azuddhino nAza karIne vikAsa sAdhanAra sAdhakAtmA vizuddha thaIne samyakatvaprApti pUrve cothA guNaThANo ArohaNa karatI veLAe je zuddhAtmA rUpe bahAra AvI svarUpane pragaTa karI svarUpane vedanAro bane trikaraNamAMnuM apUrvakaraNa karela hatuM te darzanamohanIyakarma saMbaMdhita hatuM. che. jyAre azuddhinuM zamana karI AgaLa vadhanAra azuddhinA zamanakALa jyAre ahI je karavAmAM Ave che te cAritramohanIya saMbaMdhita rohidAnA pUratuM alpakAlIna prazamasvarUpa-prazAMta svarUpanuM vedana jarUra kare che paNa * maMDANa mATe karavAmAM AvatuM apUrvakaraNa che ane te guNasthAnarUpa che. upazAMta thayela azuddhi uparanuM dabANa haThatAM uchALo mArI sapATI 69mada ema pare jo ke upara eTale ke vipAkodayamAM AvatAM upazamakanuM patana avazya thAya - kSapaNA ke upazamanAno kAryAraMbha to have pachInA navamAM guNasthAnakethI . mApaka svarUpana Aza che, svarUpana vada che ane svarUpastha thAya che. thanAra che. AThamuM guNaThANu to zreNinI pUrva taiyArIrUpa che. zreNiAnA cAra upazAmaka svarUpana speza che svarUpane vade che paNa pAcho paDe che. maMDANano pAyo ahIM racAya che tethI ja kArAmAM kAryano Aropa karI A apavAe ja prathama jane koIpaNa bhoge meLavavAnI vAta karI che. A guNaThANAne paNa zreNinA guNaThANArUpa lekhavAmAM Ave che. ahIM evo samyakatva mohanIyane pariharavAnI vAta muhapattInA 50 bolamAM ja sAmaIyoga hoya che ke je sAmayogathI zreNiArUpa tapAcArane cetana karI che, kemake kSAyika samyakattvanI prApti ja sAdhanAnI phalazruti che. thAya che jemAM nikAcita karmonI paNa nirjarA thAya che. (9) navamuM anivRtti bAdara saMparAya guNasthAnaka : bAdara kahetAM darzanamohanIyakarmanA kSayopazama pUrve jema trikaraNa che tema ahIM sthala ane saMpAya kahetAM kaSAyanuM upazamana ke kSaya A guNaThANa thAya cAritramohanIyakarmanA kSaya ke upazamarUpa vItarAgabhAvanA yathAkhyAta che. sarvelananA cAra kaSAyonuM zamana ke laya karatI vakhate cAritranI prApti pUrve guNasthAnakarUpa trikaraNa che. sAtamuM guNaThANuM athakakaraNAddhAdi traNa viziSTa prayAso kare che ane te mATe kaSAyonA yathApravRttakaraNa che, jyAre AThamuM guNasthAnaka apUrvakaraNa che, to skUla ane sUma vibhAgo kare che. navamAM guNaThANA sudhImAM krodha, navamuM guNaThANuM anivRttikaraNa che. dazamuM guNaThANuM to navamA gumaThANAnA mA, mAthAnA bhUla ane sUkSma TukaDA upazamAvI ke khapAvI de che. A viziSTa bhAgarUpa che, jyAM zeSa sukSma saMjvalana prakAranA lobhakaSAyano guNaThANI sAthekAmAM sevalanalabha sivAyanI 20 pravRttino sarvathA kSaya kSaya che. upazamazreSiAnA paripAkarUpa agiyAramuM guNaThANuM che ane ka upazama kare che ane saMjvalanalabhane kiTTIrUpa kare che. kSapakazreNinA paripAkarUpa bAramuM guNaThANuM che. bAramA guNaThANAnuM pratisamaya uttarottara anaMtaguphA vizuddha adhyavasAya sthAnako hoya Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 prabuddha jIvana phebruArI 2002 vAra zreNi mAMDI zakAya che, tethI upazamazreNi mAMDanAra te ja bhavamAM kSapakazreNi mAMDI zake nahi. che ane aMtarmuhUrtanA jeTalo samayo hoya teTalA tenA adhyavasAya sthAnako hoya che. eka sAthe eka samaye praveza karanArA sarva sAdhakAtmAnA adhyavasAyo eka sarakhA samAna hovAthI A kANAne anivRtti kahe che. A guruThANuM anivRttikA che. zukaladhyAnanA prathama be pAyA eTale ke "pRthavitarka sapravicAra' ane 'ekatvavitarka apravicAranA' dhyAnano prAraMbha zreNinA maMDANathI AThamA guNaThANAthI thAya che, je dhyAnanA baLe kaSAya upazamana ke kaSAyakSaya thAya che, temaja ghAtikarmono sarvathA kSaya thAya che. zukala dhyAnanA A prathama be pAyAthI upayoga sthiratvanI prApti thAya che. (10) dazamuM sUkSma saMparAya guNAsthAnaka : A gurAtA roSa rahela saMjvalana lobha pApanA sUkSma kiTTIrUpa (atyaMta bArIka-atyaMta hIna) karI dIdhela aMzone upazamaka sadhakAtmA upamAvI de che ane kSapaka sAdhakAtmA kSaya kare che. sUkSma lobhakaSAyanA udayane anulakSIne A guNaThANuM navamA guThANAno vistAra ke viziSTa bhAgarUpa lekhAvI zakAya. A dezamAM guNAkALAthI upazamaka ane kSepaka sAdhakAmanA rastA phaMTAI jAya che. eka chAMTo upAmoAinA upAmano che je dazamAthI agiyAramA upazAntAya vItarAga chadmasya guNAsthAnake padAropaNa kare che ane tyAMthI mukAme eTale ke mole pahoMcyA sivAya pAcho pharI jAya che. jyAre bIjo phAMTo kSapakazreNInA kSapakano che, je dAmA gujarIthI sIdho bArame thaI terame pahoMcI nirvANa samaye caudamAne spAni mukAme eTale ke mukta thaI lokAgazikhare muktidhAmamAM siyAe pahoMcI jAya che. (11) upazAntakaSAya-vItarAga-chadmastha guNasthAnaka H je upazamaka sAdhakAtmAe upAmazamAM maMDANa karyA che, te uparAmapreriAnA phaLasvarUpa upazAntakapAya-vItarAga-kadmasya guNasthAnake guNArohaNa kare che. kapAya sarvathA upajJAta thayela hovAthI upazAnta kahevAya che, je A guNaThAkAne bAramA zIgakapAya guNAthI juduM pADatuM vyAvartaka vizleSaNa che. vaLI kaSAya sarvathA upazAnta hovAthI rAmarahita avasthA che eTale vItarAga kahela che ane vItarAga hovA chatAM jJAnAvaraNIyAdi dharmanA udaye karIne kevala haju thayela nathI mATe prasthanuM vizeSaNa lagADela che. A sopAne rahela sAdhakAtmA vItarAga hovAnA kAraNe prAyaH paramAtmA svarUpa che. A guNasthAnakano kALa jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI aMtarmuhUrtano kALa hoya che. A gunnIthI be rIte patana thAya che. kyAM to AyuSyakALa pUro thaye bhavAyathI AyuSyAthI ke pachI guThANAno aMtarmuhUrtano kALa pUro thayethI patana thAya che. AyuSyakALa pUro thayethI A guNaThANe deha choDanAra sAdhakAtmA anuttara vimAnamAM deva tarIke uptanna thAya che ane agiyAramA guNAThANothI cothA avirati samyagdaSTi guNaThANe Ave che. paraMtu jo guNAsthAnakano kALa pUro thayethI patana pAme to chaThThA, pAMcamA ke cothA guNArasthAnaka sudhI jAya che ane keTalAMka sAravAdana guNasthAnakane sparzI bIje thaI cheka pahelAM guNAThAkA sudhI heThe UtarI jAya che. upazamabhAvavALo svarUpane vede che paNa pAcho paDe che. zAvikabhAvavALo svarUpane veThe che ane svarUpastha rahe che. utkRSTathI eka bhavamAM vadhumAM vadhu be vAra upayoga mAMDI zakAya che ane je be vAra upazamA mAMDe che te pachI te ja bhavamAM thapakoAi mAMDI zakatA nathI. eka ja vAra upazamaprerbhei caDhI pAcho karanAra sAyakAtmA bIjI vAramAM karyA moDI zake che. AgamagraMthono abhiprAya karmagraMthathI bhinna che, e mata anusAra to eka bhavamAM eka ja upAmoviAthI paDela janmathI traNA ane utkRSTathI paMdarabhavamAM mokSa pAme che. upazamazreNi be prakAranI che. eka AjJArUpa ane eka mArga jANyA vinA svAbhAvika uparAmarUpa. prathama prakAramAM jyAM sudhI AjJApAlana arthAt AjJAnusAranI ArAdhanA hoya che tyAM sudhI patana thatuM nathI. jyAre bIjA prakAramAM ajANapaNAnA kAraNe patana thatuM hoya che. (12) bAramuM kSINakaSAya-vItarAga-chadmasthaguNasthAnaka : je sAdhakAtmAe kSepakoTinAM maMDANa karyAM hoya che te dazamA sUkSma saMparAya guNAsthAnakethI sIdho lapaka zreriAnA kaLa svarUpa bAramAM guNAThAdI ArohA kare che. A guNaThAo padArI hA karanAra sAdhakAtmAe kapAyone sarvathA naSTa karyA che tethI te kSIAkaSAya kahevAya che, je agiyAramA guThANAthI A guNaThANAne juduM pADatuM vyAvartaka vizeSaNa che. jyAre mohanIyakarmanI sarva prakRttino sarvayA kSaya hovAthI rAga na hovAnA kArDa svarUpodhaka vItarAga vizeSaNa A gurAThANAne apAyela che. paraMtu hajI jJAnAvaraNIyAdi karmano udaya hovAnA kAraNe te chadmasya kahevAya che. hajuM A guNAkI matijJAnanuM astittva che paNa te avikArI hovAthI vItarAga matijJAna che. (13) sogI kevati guNasthAnaka : dazamAM guThAnI akriya vItarAganA sakriya thaI zudhyAnanA baLe zeSa jJAnAvaraNIkarma, darzanAvaraNIkarma ane aMtarAyakarmanI badhIya prakRttino eka sAthe kSaya kare che ane bAramA guNasthAnakanA phaLa svarUpa teramA sayogI keli guNAsthAna guNArahaNa kare che ane mohamukata (vItarAga) thayela sAdhakAnA upayogamukta thAya che arthAt saMkalpa vikalpa, jAgarUktA, sAvadhatAthI mukta evI sthira avinAzI upayogavALI mUkta upayogavaMta dazAne prApta karI kevaLajJAnanA jJAnAnaMda svarUpA di-sahajAnaMdane vedanArI svarUpabhoktA bane che. kevaLI bhagavaMta cAreya ghAtikarmono kSaya karI kevaLajJAnI thayA bAda AyuSyakarma sahitanA zeSa cAreya aSAtirmAne sahajayoge pAve che. A guNAsthAnakano kALa jadhanyathI aMtarmuhUrtano hoya che ane utkRSTathI dezonapUrvakoTi varSano hoya che. mATe ja jinavali eTale ke tIrthaMkara paramAtmAnuM AyuSya jeTaluM dIrgha teTalo te kSetranA te kALanA lokono puNyodaya. je sAdhakAtmAne tIrthaMkara nAmakarmano baMdha che tene kevaLajJAna thayA pachI ja e karma vipArkodayamAM Ave che ane tIrthanI sthApanA kare che, temaja aSTaprAtihAryAdi sahitanA samavasaraNAdinA arham aizvaryane pAme che. evAM tIrthaMkara bhagavaMto jinakevali kahevAya che, jeo aSTapratihAryothI AkarSaka che, coMtrIsa atizayothI prabhAvaka che ane pAMtrIsa rANA varSa alaMkRta vANIthI mokSamArga sthApaka, mokSamArga rUpaka, mopradAyaka, jAgatika prAkRtikata niyAmaka jagata upakAraka che, jagadIza che. jyAre anya kevali ajinakevali ke sAmAnya kevali kahevAya che. sayogI kevalinI dazA mukta upayogavaMta hovAthI je yoga pravartana hoya che te saMkalpa vikalpa rahita sahajayoga pravartana hoya che. kALayoganuM vihAra ane nimiSa-uM meSAdimAM pravartana hoya che, vacanayoganuM dezanAdimAM ane manoyoganuM anuttaravimAnavAsI devonA saMcAthanuM samAdhAna karavAmAM pravartana hoya che. upayogavaMtadazA hovAthI ane mithyAtva, avirati, Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13. phebruArI 2002 prabuddha jIvana kaSAyanuM nirmulana thavAthI upayogakaMpana ke upayogaspaMdana nathI. tethI ja karmakSaye sarvadarzI-anaMtadarzana bane che. 3, vedanIya karmakSaye avyAbAdha je kAMI zAtA vedanIyano karmabaMdha 1 samayano thAya che te mAtra yogakaMpana- bane che. 4. mohanIyakarmakSaye nirIdI-vItarAga-premasvarUpa bane che. yogaspaMdana vaDe pradezabaMdha ane prakRttibaMdha ja hoya che. kaSAya na hovAthI pUrNakAma bane che. 5. AyuSyakarmakSaye akSaya-akSara-avinAzI-ajarAmara sthitibaMdha ke rasabaMdha hoto nathI. kevaLI bhagavaMta potAnA jJAnane veda bane che. 6. nAmakarmakSaye anAmI-arUpI-adehI-ayogI bane che. 7. che ane vizvanA padArthone jANe che, jyAre chaghastha potAnA jJAnane gotrakarmakSaye agurulaghu bane che ane 8. aMtarAyakarmakSaye pUrNatAne pAme * vedato nathI paNa mAtra jANe che ane vizvanA padArthone jANavA sAthe che-anaMtavIryarUpa bane che-pUkAma-pUnaMdI bane che. vedavA mathe che. moha thayethI vicAra je matijJAnanuM svarUpa che te vikArI bane che. e aMtarmuhUrtakALa AyuSya bAkI rahe che tyAre sarva sayogIkevali bhagavaMta mohajanita vicAra pachI pAMca IndriyothI abheda thaI Indriyo dvArA mokSagamana pUrve AyojIkaraNa kare che jene AvarjitakaraNa ke AvazyakaraNa lAbhAlAbhane pAme che. AvA A sarvanA mULa jevA mohano vItarAgatA paNa kahe che. AyojIkaraNa eTale kevali samudyata ane zailezIkaraNa- AvethI kSaya thAya che. pariNAmasvarUpa vicAramAMthI-matijJAnamAMthI vikAra yogasthirikaraNa-yoganirodhanI kriyAne anurUpa yoganuM pravartana karavAnI dUra thatAM e avikArI matijJAna, kevaLajJAnAvaraNIyakarmakSaye pragaTa thatAM kriyA. kevaLajJAnamAM laya pAme che, jema sUryaprakAza thatAM tArA ane caMdrano AyojIkaraNa karyA bAda jo AyuSyakarmanI kALasthiti ane zeSa prakAza, e sUryaprakAzamAM laya pAme che. parAdhInatA dUra thaI svAdhInatA traNa aghAtikarmo nAma-gotra ane vedanIyakarmanI kALasthiti samakakSa Ave che eTale parokSadarzana pratyakSa divyadarzana-kevaLadarzanamAM pariName eTale ke sarakhI nathI hotI to pachI8 samayano samughAta karavo paDato che. aMtarAya dUra thatAM pUrNatA pragaTa thAya che. caMcaLatA-vyagratA-vyAkuLatAhoya che. AturatA-azAMtatA-asthiratA dUra thaI prazAMtatA-sthiratA-samarUpatA Ave AyojI karaNa ane Avazyaka hoya to kevali samudyAta karyA bAda che. upayoganitya-avinAzI sthira thAya che ane aMte caudamA guNasthAnake aMtarmuhUrta Ayu zeSa rahetA 'sUkSmakriyA apratipAtI' nAmanA zukladhyAnanA yogasthiratvathI pradezasthiratva prApta thAya che, jenA phalasvarUpa paryAya'trIjA pAyA upara ArUDha thaI yoganirodha kare che. A badhI ja kriyA avasthA-avinAzItA ane pradeza sthiravatA jyAM che evI sAdikirAtI nathI hotI paNa e rUpe sahaja ja yoganuM pravartana thatuM hoya che anaMta siddhAvasthA prApta thAya che. terame guNaThANa deha hovA chatAM ane je zukladhyAna hoya che te yogasthirikaraNa karavArUpa ja dhyAna hoya dehAtItatA che, to caudame guNaThANe yoga hovA chatAM yogAtItatA che. che, je dhyAnanA sAmarthyathI kAya vivara (khAlI jagyA-avakAza) pUrAya mohanI asara sarvathA jAya eTale ke kevaLajJAna zAtA azAtAnI asara jAya che. vivara pUrAya jatAM dehapramANa Atmapradezo eka tRtIyAMza bhAga sarvathA jAya eTale siddhatva-zUnyatva (avyAbAdha-asaraabhAva) prApta saMkucita thaI dehAkRtinA be tRtIyAMza bhAga ghanarUpa dhAraNa kare che. thAya. AnaMdaghana banavA svarUpa Atmadhanane pAme che. AkhIya sAdhanA prakriyA-akhaMDa mokSamArgane TUMkamAM varNavIe to E. (14) ayogI kevali guNasthAnaka : A caudamAM guNaThANe ayogI kahI zakAya ke : kahetAM yoga abhAva nathI hoto, paraMtu yogakriyA abhAva hoya che, te jJAna zraddhAsaMpanna bane eTale satyadarzana thAya. AtmasAkSAtkAra thAyatyAM sudhI ke pUla bAda yoganuM pravartana to hotuM ja nathI, paNa sUkSma ahaMzUnuM satyadarzana thAya te samyagdarzana. buddhimAM zraddhA bhaLe eTale yoga zvasana, rudhirAbhiSaraNaudinuM ya pravartana hotuM nathI. sarvasaMvara hoya satyanAda-brahmanAda-aImunAda guMje evAM zraddhAsaMpanna jJAna eTale ke che kAraNa ke AzravanA cAra kAraNamAMnA chevaTano yogAzrava paNa A samyagujJAna pUrvaka thatI vartanA-AcaraNa te samyaguvartanA arthAtu samyagu = guNaThANe nathI hoto, je 'suparata-kriyA anivRtti' nAmaka zukladhyAnanA cAritrarUpa sadvartanA eTale ke prIti, bhakti, dezavirati, sarvaviratithI aMtima cothA pAyAnuM dhyAna che, je vAstavika koTinuM carama evuM parama dhyAna-samAdhi-layarUpa kSapakazreNi ane phalasvarUpa muktithI sahajAvasthAdhyAna che. A caudamuM guNaThANuM muktAvasthA-siddhAvasthAnI prApti mATenI paramaDirAvasthA-paramAtmAvasthAnuM prAgaTya. siddhagatinI teyArIrUpa hoya che. zukaladhyAnanA prathama be pAyAthI upayoga AtmaSTi Ave che eTale AtmabhAva jAge che, anurUpa AcaraNa sthiratva prApta thAya che, to pachInA chellAM be pAyAthI yoga sthiratanI varte che, AtmollAsa vadhe che, Atmavedana thAya che, AtmaramamANa prApti thAya che. banAya che ane aMte AtmAnaMdamAM sthita thavAya che. pAMca hRsva svarAkSara ' a nna-jU'nA uccAraNa jeTalo zeSa AyuSyakALa AvA A uttarottara vardhamAna adhyavasAyathI darzanamohanIya karma ane bAkI rahetAM jIva "zailezIkaraNa' karI nirvANa pAmatA ni:vAna-nizarIrI- cAritra mohanIyakarmanA kSayathI sarva ghAti aghAti karmono sarvathA kSaya azarIrI thaI, sarvathA mukta thaI, yogAtIta thaI, siddhAzilArUDha thaI karI kSAyikabhAva arthAt vibhAvamAMthI svabhAvamAM laI janArI kSapakazreNino lokAgrazikhare sAdi-anaMtakALa siddhAvasthAmAM niraMjana, nirAkAra, AraMbha, te ja sAdhanAtmA karI zake che ke je saMgni paMcendriya manuSya che nirvikalpa, nirIti svarUpe sthita thaI svarUpAvasthA-sahajAvasthA- evo carama zarIrI ke jenA sahajamalano hrAsa thayela che; je ATha varSathI paramAnaMdAvasthA-saccidAnaMdAvasthAmAM AtmaramamANa rahe che. Atmapradeza adhika vayano che paNa jenuM AyuSya pUrva krioDa, varSathI vadhu nathI, je duHSama mukta thatAM sAdi-anaMta pradezasthiratva thaye upayoga avinAzitA-paryAya- suSama ke suSama duHSama ArAno-trIjA cothA ArAno jIva che; je avinAzitA-pradeza sthiratvatA che tevI zuddhAtmadazA-siddhAtmadazA- vajUdRSabha-nArAcasaMghayaNayukta be hAthathI laI pAMcaso dhanuSya pramANa paramAtmadazAne prApta kare che. aSTakarmanA kSayathI te ATha guNothI yukta kAyA dharAve che; te paMdara karmabhUmimAM rahela, cothAthI sAtamA guNasthAnake thAya che. sthita kSAyopathamika samyakatvI sAdhaka che. - 1. jJAnAvaraNIkarmakSaye sarvajJa-anaMtajJAnI bane che. 2. darzanAvaraNIya prajJArUpI chINIthI jJAna ane karmanA udayane chUTA pADIne karmanA Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana phebruArI 200ra udayane nahi vedatA je mAtra svarUpane-jJAnadazAne vede che te kSapakazreNi siddha-dazA arthAt siddhAvasthA che. mAMDI kevaLajJAna pragaTa karI zake che. A cauda guNasthAnakamAMthI jyAM dIrgha kAla pasAra thAya che, paDAva cauda guNasthAnakathI AtmavikAsanI prakriyA joI. have e sAdhanA naMkhAya che evAM guNasthAnaka mAtra pAMca ja che. e che paheluM, cothuM, anulakSI sAdhaka ane arihaMta-tIrthakara bhagavaMta tathA siddha bhagavaMtanA pAMcamuM, chaThTha ane teramuM guNasthAnaka. bAkInAM guNasthAnako to pUrapATa vizeSaNonI vicAraNA karIzuM. doye jatI gADInA musApharI daramiyAna mArgamAM AvatA mAIlasTona siddha bhagavaMta : adehI, azarIrI, anAmI, arUpI, amUrta, ke phlega sTezana che, je jhaDapabhera vaTAvI javAya che paNa tyAM visAmo " agurulaghu, avyAbAdha, avinAzI tathA avasthAnI (paryAya) avinAzitA levAto nathI. siddhazilA, siddhaloka e svadhAma-muktidhAma-mukAma-maMjhIla ane pradezanI parama sthiratvatA evI nIrihI, niraMjana, nirAkAra, che ke jyAM kAyama nivAsa thAya che. nirvikalpa, pUrNakAma avasthA te siddhAvasthA. A badhAM siddhAvasthAnI ApaNA saMparkamAM-saMbaMdhamAM-vyavahAramAM AvanAra vyakti uparokta oLakha ApanArA siddha-bhagavaMtonAM vizeSaNo che ke je siddha-bhagavaMto pahelA, cothA, pAMcamAM, chaThThA ane temAM guNasthAnake sthita hoya che. anaMtajJAna, anaMtadarzana, anaMta sukha, anaMtavIrya evAM anaMta catuSkanA anya guNasthAnake sthita vyakti sAthe ke siddha thayela siddhAtmA sAthe svAmI che. koI vArtAlApa ke koI vyavahAra zakya nathI. bhogave rAja ziva-nagaranuM, jJAna AnaMda bharapura 2. cetana. vismayakAraka vAta to e che ke, nigoda e avyavahAra rAzi ane . tIrthakara arihaMta bhagavaMta ane kevaLI bhagavaMta-svarUpa aizvarya- mUDhatAno goLo che, je trasa ke gati svarUpa nathI. to bIjI bAju bIjA ahaMma ezvaryanA svAmI tIrthaMkara arihaMta bhagavaMta aSTa prAtihAryothI aMtima cheDe siddhazilA sthita siddhalokanA zuddhAtmA evAM siddhAtmAo zobhita, mohaka, AkarSaka; cotrIsa atizayothI prabhAvaka, pAMtrIsa paNa vyavahAramAM nahi AvanAra evI parAkASTAnI prakRSTa caitanyAvasthA, guNathI alaMkRta vANIthI dharmasthApaka, mokSamArga prakAzaka, mokSa pradAyaka, AnaMdAvasthA-saccidAnaMdAvasthA che te paNa parama sthirAvasthA che, je tIrtha sthApaka tIrthaMkara bhagavaMta, jAgatika, prAkRtikabaLa niyAmaka jagata prakAza svarUpa jJAnAnaMda ramamANa AnaMdaghana eTale ke caityanAnaMda goLo upakAraka devAdhideva jagadIza che. che. nigoda e nikRSTa azuddha jaDavat dazA che. nirvANa siddhAvasthA e prathama tihAM zaraNa arihaMtanuM, jeha jagadIza jaga-mitta 2. cetana. parama prakRSTa zuddha caitanyAnaMdAvasthA che. je samosaraNamAM rAjatA, bhAMjatA bhavika-saMdeha re e ja pramANe vizleSaNa karIe to pragati pUrveno nigodathI laine dharmanA vacana varase sadA, puSparAvarta jima meha re. yathApravRttikaraNa sudhIno paMtha nadIgoLapASANa nyAyano bhavitavyatApradhAna cetana! jJAna ajavALIe..-mahAmahopAdhyAyajI prasthAnakALa che. enI sAme bIje cheDe ArAdhanAnI parAkASTAe dharmasaMnyAsa jyAre arihaMta bhagavaMto sahita sarva ajina (sAmAnya) kevaLI evo teramA guNasthAnakano ane yogarsanyAsa evo codamAM guNasthAnakano bhagavaMto sarvajJa, sarvadarzI, vItarAga, nirvikalpa sAkAra paramAtma bhagavaMto kALakhaMDa paNa bhavitavyatAno kalyANakALa che. che, je teramA ane caudamA guNasthAnakanI paramAtmAvasthA che. tevI ja rIte pRththakkaraNa karatAM jaNAya che ke... sAdhakAvasthA-sAdhvAvasthA : akiMcana, muni, aNagAra, jitendriya, vairAgatA-sAdhanAnuM pravezadvAra cothuM guNasthAnaka samyagdarzana che. nigraMtha, nibaMdha, nirAraMbhI, niSparigrahI, yogI, kSamAzramaNa, sarvaviratidhara vItarAgatAnuM pravezadvAra AThamuM apUrvakaraNa-nivRtti bAdara saMparAya ityAdi chaThThA guNasthAnakathI laI bAramAM. guNasthAnaka sudhInI nAmaka guNasthAnaka che. kevaLajJAna-sarvajJatAnuM pravezadvAra bAramuM kSINamoha sAdhakAvasthAne oLakhAvanArAM vizeSaNo che. (kSINakaSAya) vItarAga chadmastha nAmaka guNasthAnaka che. zrAvaka : zrati, viveka ane dharmakriyA yukta hovAthI zrAvaka kahevAya vairAgya e daSTi che, vItarAgatA e dazA che ane sarvajJatA e che, je zravaNAvasthA-sAdhvAvasthA-sarvaviratino utsuka hovAthI zramaNopAsaka prAptanI prApti che. che ane te pAMcamA guNasthAnakanI samyagdaSTi dezaviratidhara avasthAne jema jema uparanA guNasthAnake ArohaNa thAya che, tema tema te te sUcavanAra vizeSaNa che. guNasthAnakano kALa ocho, sAdhana-avalaMbana ochAM, kriyAnI sUkSmatA samyakatvI-samakitI : je zrAvaka, sAdhu bhagavaMta, arihaMta bhagavaMta, atiguNI, kAryazakti atyaMta jabarajasta pracaMDa ane pariNAma uttarottara kevaLI bhagavaMta, siddha bhagavaMta banavA utsuka che ane e sarvano ananya utkRSTa, Ama to kSapakazrehi paNa samApta thanAra anitya che. paNa kahyuM cAhaka che. samakitI.bhedajJAnI che. che ke... "kSapakazreNi bhale anitya hoya paNa nityanI jananI che. jemake cha0 guNasthAnako 1thI 12 sudhInAM che. rAga-mohanA guNasthAnako "mA bhale strI che paNa puruSanI jananI che." 1thI 10 sudhInAM che. nirmohI-vItarAga chagha0 guNasthAnako 11 ane nava tattvamAM svataMtra mokSa tattva ApIne mokSapadane-nirvANane pAmelA. 1ra che. vItarAga, sarvadarzI, sarvajJa, nirAvarA-nirvikalpa upayoga yukta jIvo sAdi anaMtakALa sudhI kyAM che ? kevAM svarUpe che ?...Adi vize guNasthAnaka 13 ane 14 che. jyAre vItarAga, sarvadarzI sarvajJa, nirAvaraNa- nizcita svarUpe batADela che. jyAre chadmastha avasthAmAM mRtyu pAmelAM nirvikalpa upayoga sahita Atma-pradeza sthiratvatA arthAt upayoga jIvo kyAM che ? kevAM che ? pAchAM kevAM thaze ? ItyAdi vize nizcita avinAzitA ane avasthA-avinAzitAnI niraMjana, nirAkAra, nirvikalpa, svarUpe jANI zakAtuM nathI. nityAvasthA e siddhAvasthA che. mokSa tattva eka ja che ane mokSamArga paNa sadAkALa eka ja che ke je pahelAM guNasthAnakanI dazA bahirAtmadazA che. cothAthI laI bAramAM koI niSkaSAya-nirmohI-vItarAga thAya te mokSa pAme. paraMtu enA dhoraNo:guNasthAnakanI dazA e aMtarAtmadazA che. teramA caudamAM guNasthAnakanI Standards cauda guNasthAnako che. e caudacauda guNasthAnakoe dazA paramAtmadazA che ane siddhazilA sthita paramAtmabhagavaMtanI dazA sAdhakanI potAnI taratamatA pramANe, eka ja dhoraNa-eka ja guNasthAnake Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phebruArI 2002 prabuddha jIvana caDaUtara naMbaronA pAchA bhedo che. jemake zALAnA zikSaNanA dhoraNo 1 mULabhUta jarUriyAta che. bAhya zIta-uNanI viSamatA aMdaramAM rahela thI 11 hoya, emAM 8mA dhoraNamAM bhaNatAM sarva pacAse pacAsa vidyArthI kapha, pitta, vAyunI viSamatAnuM kAraNa bane che. e viSama thayela kapha8mA dhorAnA ja vidyArthI kahevAya. paNa pratyeka vidyArthInI nijI hoziyArI pitta-vAyune sama karavA oSadhinI garaja paDe che. Ama deha pudgalano mujaba emane emanA dhoraNamAM ja pAchA ekathI pacAsa naMbara ApavAmAM banelo hovAthI ane pudgala vaDe ja poSAto hovAnA kAraNe anna, AvatAM hoya che. jyAre mokSamAM siddhazilAe sarva siddha bhagavaMtonI AcchAdAna (vastra), Azraya (mAthe chAparuM-raheThANa) ane auSadhi e avasthA eka sarakhI samakakSa hoya che. mokSa e to sarvocca, samarUpa cAra cIjo dhAraNa karela dehane TakAvavA mATe Avazyaka che. baMdhana rahita muktAvasthA, saccidAnaMda avasthA che. baMdhana tattva eTale (1) dehane TakAvavA AhAra pANI eTale ke annanI AvazyakatA AdhyAtmika kSetre AvaraNa tattva. satuM nitya AnaMda svarUpa AtmA upara rahe che. je AvaraNa chavAya gayela che ane saccidAnaMda svarUpa AvRta thaI (2) dehane DhAMkavA mATe vastra eTale ke AcchAdananI AvazyakatA gayela che te ja AtmA upara baMdhana che. rahe che. baMdhana che to baMdhanamAM baMdhAnArI cIja hoya, je che saMsArI AtmA. (3) dehane bAhya havAmAnathI surakSita rAkhavA Azraya (makAnabaMdhanarahitatA siddhAvasthA sUcaka che to baMdhanayukta baMdhI avasthA e vasati)nI AvazyakatA rahe che. saMsArI jIva che. baMdhI baMdhana toDI abaMdha-nibaMdha thaI zake che. baMdhanamAM (4) dehanI svasthatA mATe eTale ke svAthya mATe auSadhinI baMdhAyela baMdhI du:khI hoya-khinna hoya. saMsArI jIvo bahulatAe du:khI AvazyakatA rahe che. che, je du:kha baMdhana sUcaka-paravazatA-parAdhInatA nirdezaka che. mATe ja A dehAvazyaka evI paNa cAra cIjo potAnI mAlikInI na hoya, jJAnI bhagavaMto kahe che ke... e sarvaviratinuM lakSaNa che, kAraNa ke sarvaviratidharane dehAtIta thavuM hoya nitya duHkha mukti e ja mokSa che' athavA to "nitya sukha e ja che ane dehAdhyAsa tUTI jaI, dehabhAva chUTI jatAM dehabhAna bhUlAI gayuM mokSa che.' hoya che. sarvavirati aMgIkAra karanAra sAdhaka bAhya tyAgI che, jayAre paDa sthAnakamAM "AtmA nitya che' ema je bIje sthAnake jaNAvela che navo deha eTale ke punarjanma TALanAra sAdhaka atyaMtara nizcayathI pAramArthika te ja mokSa tattva che. e "mokSa' che ema kahIne pAMcamA sthAnake jaNAvela tyAgI che. jene vartamAna prApta deha choDyA pachI, navo deha dhAraNa che. anityano pravAha kADhI nAMkhavo tenuM ja nAma mokSa. eTalA ja mATe karavo paDe nahi tene sAco dehatyAga karyo kahevAya. ethI ja evAM nava tattvanI vicAraNAmAM zAstrakAra maharSie jaNAvyuM ke jIve, ajIva, dehatyAgIne nirvANa pAmyA ema yathArtha kahevAya che. nirvANAno artha ja puNya, pApa je anitya tattvo che tenA AzravathI aTakI, saMvaramAM rahI, ni:svANa (vAna) thAya che. vAna eTale zarIra. je koI zarIra vinAnA nirjarA karI, baMdhane toDI satuM nitya zAzvata evAM mokSa tattvane prApta azarIrI-adehI thAya te nirvANa pAmyA kahevAya. AvAM adehI thavAM karavuM ke jethI jIva, jIva maTI ziva thAya. paramAtma svarUpa AtmA pUrve videhI, dehabhAna rahita ane dehabhAvarahita thavuM paDe. guNasthAnaka uparanI azuddhi-AvaraNa dUra thAya ane zuddhAtmA-paramAtmA paramAtma ArUDha sAdhaka ane paramAtmatattva pragaTa thayela che temanI deha saMbaMdhI svarUpe pragaTa thAya. mokSa eTale Namo siddhANaM'. pUrNa nirjarA eTale tyAgavRtti potapotAnI kakSA anusAra hoya che. mokSa. nirvikalpatA eTale mokSa. (1) siddha paramAtmA e dehAtIta eTale ke deharahita adehIAtmA je nitya nizAnI (cina-lakSaNa) rUpe bIje sthAnake hoya azarIrI che, je vAstavika parAkASTAno AtyaMtika dehatyAga che. che te pAMcamA sthAnake jaNAvela mokSa tattvane prApta karI nizAna banI (2) arihaMtaparamAtmA e videhI che kAraNa ke dehamAM rahevA chatAM jAya che. nizAna (lakSa) ane nizAnI (lakSaNa) ema abheda banI jAya teo dehAtIta che. vaLI have pachI navo deha dhAraNa karanAra nathI ane * che. mATe ja jJAnI bhagavaMto kahe che ke... "nizAnI (lakSaNa) che ene ja nirvANa pAmanAra che. nizAna (lakSa) banAva ane nizAnIne nizAnarUpe pariNAmAvI eka (3) sAdhu bhagavaMta : dehabhAna rahita che kAraNa ke dehane atyaMta - abheda thA ! arthAt ja je lakSaNa che enuM lakSya karI lakSaNane lakSyarUpe Avazyaka evI paNa mULabhUta cIjonI mAlikI emaNo rAkhI nathI. pariNAmAva !" 'dehAvazyaka maLe to saMyamavRddhi ane na maLe to tapovRddhi'nA dehatyAgabhedano cheda karI eka abheda thA! ' mahAmahopAdhyAyajI bhAvapUrvakanuM nispRha jIvana hovAthI dehatyAgI che. yazovijayajIe gAyuM che ke... dhyAtA beya dhyAna pada eke, bheda karaze (4) samyagudaSTi zrAvaka : dehabhAva rahitatAnI apekSAe dehatyAgI have Teke..." che. samajaNAthI dRSTimAMthI dehabhAva-dehamamatva nIkaLI gayela hovAthI AtmAne vaLagelo eno deha ja anitya-vinAzI che. AhAra grahaNathI dehabhAna bhUlIne AtmabhAnamAM rahI, AtmabhAvathI bhAvita thaI videhI zarIra-deha bane che. anna vaDe ja deha bane che, vadhe che ane Take che. thaI adehI thavAnI IcchA dharAve che, te apekSAe dehatyAgI che. padagalamAM zIta-uSNa guNa hovAthI deha mATe zIta-uSNa vastronI (5) samyakatva-samakitI : bhedajJAna thatAM dehatAdAbhyanI buddhinuM AvazyakatA rahe che. tevI ja rIte zIta-uSTraNa khorAkanI paNa AvazyakatA sthAna Atmabuddhie lIdhela hovAthI, samakitI paNa vapu (deha) vinAzI rahe che, je jaThara janmatAM sAthe ja laine AvyA chIe e jaTharanI "huM avinAzI'nI mAnyatAnI apekSAe bhedajJAne karIne dehatyAgI che. zIta-uSNatAnI asara AkhAya zarIramAM vartAya che. vaLI bahAranA jema jema AdhyAtmika vikAsa sadhAto jAya, tema tema tyAgano artha zIta-uSNa vAtAvaraNa ke havAmAnanI asara paNa deha upara vartAtI pharato jAya che. prathama to tyAga eTale ajJAna-avidyA-viparItamatihoya che. mATe ja pratyeka dehadhArIne vasati eTale ke raheThANA ane viparyAsa-jJAnamAM rahelI bhUla-asamajAno tyAga. pachI bAkI je rahe vastranI AvazyakatA rahe che. roTI-kapaDAM-makAna e mAnavI mAtranI che te sAcI samajaNA-sattvadaSTi-samyagudaSTi-samyagujJAna. tyArabAdanI Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana phebruArI 2002 sAdhanAnI bhUmikAe sarva ajJAnakriyA tyAgI sarva-saMga-parityAgI banavAnuM (7) devagati hoya che. jJAna ane kriyA ema ubhayathI sarvatyAgI bananAra sarvaviratidhare e ja rIte chano aMka sUcave che ke paDakAyanI hiMsArUpa eka aMka sva evAM dehane tyAgI adehI banavA pUrve dehamAM rahI dehAtIta evAM sUcita asaMyamanA sevanathI sAta gatinA vedamAM paribhramaNa cAlu ne videhI kevaLI bhagavaMta banavAnuM che. kevaLI avasthA AvethI nirvANa cAlu ja rahe che. e sAta veda te (1) naraka ane ekendriya tathA thaye sahaja ja adehI-azarIrI banAtuM hoya che. vikalendriya gatino napusaMkaveda prApta thAya che. (2) tiryaMca paMcendriya atre e paNa samajI levuM jarUrI che ke ApaghAtanA mArge dehatyAga gatino naraveda (3) tiryaMca paMcendriya gatino nArIveda (4) paMcendriya nathI hoto, paNa dehanAza hoya che. enAthI te kSaNo to duHkhathI chUTI manuSyagatino naraveda (5) paMcendriya manuSyagatino nArIveda (6) devalokanA * jaI zakAya che paNa pAchI navI duHkhanI paraMparAnuM sarjana thAya che. devano naraveda (7) devalokanA devIno nArIveda athavA to che vezyA dehanAzathI duHkhamukti nathI. dehatyAgathI du:khamukti che. uparanA vijayathI eka mana upara vijaya meLavAya che. saMsAramAM duHkhano nAza che ja nahi. du:khane dabAvIne saMsAramAM uparAMta guNasthAnaka viSayaka zrImad rAjacaMdra sevelA manorathanI suMdara kayAreya kyAreka sukhAbhAsa mANI zakAya che. paraMtu sarvathA du:khAya geya racanA "apUrva avasara evo kyAre Avaze? kyAre thaIzuM bAhyAMtara evI duHkharahitatA saMsAramAM che ja nahi. nigraMtha jo?'... nI 21 gAthAmAM cothAthI laI caudamAM guNasthAnake mokSamArge ja mokSanI prApti che. duHkhamukta thavAnI ane nitya sthita sAdhakanI dazAnuM atyaMta suMdara Alekhana che. e joI javAnI sukhamukta thavAnI mAMgaNI to sahu koInI che. mAMga sahunI sAcI che khAsa bhalAmaNa che. eTaluM ja nahi paNa zrImadjI ane mahAmahopAdhyAyajI paNa cAla avaLI che. avaLI cAlane savaLI karI mAMganI pUrti karI yazovijayajInI guNasthAnaka viSaya saMkSipta samaja ApatI nIcenI zakAya che. e mATe ja tIrthaMkara jinezvara bhagavaMte mokSamArganuM guNasthAnaka suMdara geya racanAo kaMThastha karI laI enuM guMjana karatAM rahevAthI svarUpa suMdara nirUpaNa karyuM che. du:khanuM kAraNa nimittarUpa svayano deha ja guNasthAnakanI bhAvanA tAdaza thatI raheze. zrImad rAjacaMdra lakhyuM che: che, jenA mULamAM moha ane ajJAnavaza AtmAnuM deha pratyenuM mArApaNuM- tapopadhyAne ravirUpa thAya (4thuM gu.sthA.), dehabhAva-dehamamatva ja che. mATe dehAdhyAsa toDI, dehabhAva choDI, e sAdhIne soma rahI suhAya (5 thI 7 gu.sthA.) dharmabhAvamAM rahI, dehabhAna bhUlI AtmabhAnamAM rahI, AtmabhAvamAM mahAna te maMgaLa paMktine (zreSiA) pAme, ramatAM ramatAM videhI thaI adehI thavAnuM che. AvA mokSamArgano yoga Ave te pachI te budhanA praNAme. sahune sAMpaDe ane sarve jIvo mokSe jAya evI bhAvanA. nigraMtha jJAtA guru siddhi dAtA, AnaMdaghanajI mahArAjAzrIe emanI AgavI zailImAM "prAnI mero kAM to svayaM zukra prapUrNa khyAtA (13muM gu.sthA.) khele' e padaracanA dvArA copATanI bAjInA pAsAnA aMkanA mAdhyamathI triyoga tyAM kevaLa maMda pAme, cauda guNasthAnakanuM AzcaryakAraka rahasyodghATana karyuM che. svarUpa siddha vicarI virAme. (14muM gu.sthA.) pAMca tala hai duA bhAI, chakA tale che ekA; -mokSamALA-108 mo zikSApATha saba mila hota barAbara lekhA, yaha viveka ginavekA...prA. mahopAdhyAya zrI yazovijayajIe lakhyuM che: copATanI bAjImAM vaparAtA pAsA uparanA aMkita aMka viSe AnaMdakI ghaDI AI, sakhIrI Aja AnaMdakI ghaDI AI. vivekapuraHsara gaNavAmAM Ave to cauda guNasthAnakanI vAtono tALo karake kRpA prabhu darisaNa dIno, bhavanI pIDa mITAI; sAro maLe che. pAsA upara aMkita pAMcanA aMkanI barobara sAmI bAjunI mohanidrAse jAgRta karake, satyanI sAna sunAI; sapATI upara beno aMka ane chanA aMkanI sAme ekano aMka aMkita - tana mana harSa na mAI.............sakhIrI.1 karelo jaNAze. e sUcave che ke pa+=7 mAM 6+1=7 umeratAM cauda nityAnityakA bheda batAkara, mithyAdaSTi harAI; guNasthAnaka thAya che. samyagujJAnakI divya prabhAko, aMtarameM pragaTAI; anaMtAnubaMdhI ane apratyAkhAnI e be kaSAyone je jIte che, e - sAdhya sAghana dikhalAI............sakhIrI.ra pAMcamAM guNaThANe pahoMce che. e pAMcamA guNaThANA pachI je koI tyAga vairAgya aura saMyamayoga se, niHspRha bhAva jagAI; sAdhaka chaThThA ane sAtamAM guNaThANAne pAme che, te pAMca vattA be ema sarva saMga parityAga karA kara, alakha dhUna macAI; sAtamAM guNaThANAne pahoMcyA pachI ene zreNinA cha guNaThANau oLaMgavAnA apratama sukha batalAI.............sakhIrI.3 rahe che, je oLaMgI jatAM mAtra eka ja caudamuM guNasthAnaka zeSa rahe che, apUrvakaraNa guNasthAnaka sukhakara, zreNi kSepaka maMDavAI; te sahaja ja prApta thatAM siddhi lAdhatA siddhipade ArUDha thavAya che. veda tInakA cheda karAkara, kSINAmohI banavAI pAsAnA aMka viSe bIjI eka apekSAe vicAratAM pAMca avratathI be jIvana mukti dilAI..........sakhIrI.4 eTale ke rAga ane dveSanuM poSaNa thatuM rahe che to sAta gatinuM paribhramaNa bhakta vatsala prabhu karuNAsAgara, caraNa zaraNa sukhadAI; cAlu rahe che ane AThamI mokSa gatithI dUranA dUra rahevAya che. e sAta jaza kahe dhyAna prabhukA dhyAvata, ajara amara padapAI; gati te (1) naraka (2) ekendriya (3) vikalendriya (4) saMmUrchAima vaMda sakala mITavAI............sakhIrI.5 tirthaMca paMcendriya (5) garbhaja tiryaMca paMcendriya (6) manuSyagati ane gha saMkalanaH sUryavadana ThAkoralAla jhaverI mAlika : zrI muMbaI jena yuvaka saMgha mudraka prakAzaka : nirubahena subodhabhAI zAha prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 004.! phona : 3820296, mudraNasthAna : phakharI prinTiMga vakarsa, 31eA, bhAyakhalA sarvisa InDasTrIyala esTeTa, dAdAjI koMDadeva krosa roDa, bhAyakhalA muMbaI-400 027. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. With Registrar of Newspapers for India No. R. N. I. 6067/57 Licence to post without prepayment No. 271 0 varSa : (50) + 13 0 aMka: 3 0 mArca, 2002 Regd. No. TECH / 47-8907 MB] 2002 0 0 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra che prabuddha jIva * * * prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa 0 0 0 vArSika lavAjama rUA.100/- 0 0 0 taMtrI : ramaNalAla cI. zAha sva. mAnabhAI bhaTTa bhAvanagaranI suprasiddha saMsthA "zizuvihAranA svapnadraSTA, sarjaka vaheMcI hatI. chelle 2001nA jAnyuArImAM huM emane bhAvanagaramAM ane saMvardhaka zrI mAnazaMkarabhAI bhaTTanuM tA. ra-1-2001nA roja 94 emanA ghare maLavA gayo hato. ane tyAra pachI haju thoDAka mahinA varSanI vaye avasAna thatAM ApaNane ApabaLe AgaLa vadhelA, lokonA pahelAM mAruM pustaka "sAMprata sahaciMtana-bhAga 13' meM emane arpaNa karyuM saMskArajIvananuM ghaDatara karanAra eka samartha jIvanavIranI khoTa paDI che. tyAre emano AbhArapatra Avyo hato. phAjala mAnava zaktino upayoga karI kazuMka sAmUhika racanAtmaka kArya mAnabhAI haMmezAM potAne abhaNa ane loDhAkUTa majUra tarIke kevI rIte karI zakAya enI AgavI sUjha, vicArazakti, dhagaza ane oLakhAvatA. kyAreka lakhatA ke pote potAnA zarIra pAsethI cAbakhA tamannA sAthe pariNAmalakSI vyavasthita kArya ochAmAM ochA kharca karavAnI mArIne kAma lIdhuM che. binajarUrI khoTuM kharca thAya e emane kaThe ane meM anokhI AvaDatane lIdhe mAnabhAie potAnA jIvanakALa daramiyAna mokalAvelAM pustaka upara TapAlanI vadhu TikiTa coDI hoya to dareka bhAvanagaramAM lokasevAnI saritA avirata vahetI karI che. mAnabhAI cha vakhate acUka Thapako Avato. muMbainI posTa ophisa bukaposTa mATe dAyakAthI adhika samaya potAnAM ane sAthIdAronA sakriya sevAkAryathI judI ja kalama batAvI vadhu TikiTano Agraha rAkhe ane mAnabhAI judI bhAvanagaranA janajIvana upara chavAI gayA hatA. emAM emane emanA ja kalama anusAra ochI TikiTa coDavAno Agraha rAkhe. pAMca paisAnI nAnA bhAI premazaMkarabhAino tathA potAnA svajano ane mitrono paNa TikiTa vadhu coDavAno Azaya eTalo ja ke koI posTa ophisa judI prazasya sahakAra sAMpaDyo hato. emaNe AraMbhelI "zizuvihAra'nI pravRttimAM kalama dvArA koIne daMDa na kare ke pustaka pAchuM na Ave. te samaye bALaka tarIke joDAnAranAM saMtAnonAM saMtAno atyAre zizuvihAramAM mAnabhAinuM citra najara samakSa khaDuM thAya eTale khAdInAM TUMkI caDDI khelI rahyAM che. traNa peDhInA saMskAra ghaDataranuM anokhuM kArya karavAno yaza ane bAMDiyuM paherelI cha phUTa UMcI kadAvara vyakti sAme taravare. bAre mAnabhAinA phALe jAya che. pada, pratiSThA ke mAna-sanmAnathI dUra rahenAra, mAsa jyAre juo ke maLo tyAre teo A ja paheravezamAM hoya. savArathI eka sAmAnya nAgarikanI jema sAduM, nirmaLa ane nirbhaya jIvana jIvavAmAM te rAtre sUtAM sudhI eka ja veza. savAre kapaDAM paheryA te bIje divase . mAnanAra mAnabhAi vividhalakSI pravRttionA praNetA banyA hatA. mahAtmA savAre badalAya. game tevA moTA mANasa maLavA Ave ke potAne maLavA gAMdhIjInA jIvanano prabhAva emanA upara ghaNo moTo paDyo hato. javAnuM hoya to paNa A ja paheraveza. gAMdhIjIe jIvanabhara jema aMgrejI zabdo vAparIne kahevuM hoya to kahI zakAya ke mAnabhAI Self- potaDI paherI hatI tema emane anusaranAra mAnabhAimAM e guNa kema na made raan hatA, Do it yourself Guy hatA ane Service before Ave ? paNa jema gAMdhIjIe potaDI paheravAnuM cAlu karyuM enI pAchaLa Self e emano jIvanamaMtra hato. ghaTanA rahelI che, tema mAnabhAinI TUMkI caDDI mATe paNa rasika ghaTanA mAnabhAine maLavAnuM mAre thayuM hatuM te pahelAM emanA vize atyaMta rahelI che. AjhAdI pahelAMnA divasomAM eka vakhata eka hAIskUlamAM AdarapUrvaka meM sAMbhaLyuM hatuM muMbaimAM mArA mitro zrI cInubhAI ghoghAvALA sabhAmAM emaNe bhalAmaNa karI ke badhA vidyArthIoe ekasarakho paheraveza ane emanA bhAI caMdrakAntabhAI pAsethI. tyArapachI mAnabhAI sAthe paheravo joie ane e paheraveza te khamIsa ane aDadhI caDDIno hovo mAro patra dvArA pahelo saMparka tyAre thayo hato ke jyAre meM "prabuddha joie. e vakhate zALAmAM penTa paherIne AvanAra ghaNA vidyArthIoe jIvana'mAM 'krikeTano atireka' nAmano lekha lakhyo hato. kharca vagaranI, A darakhAstano virodha karyo ane keTalAke mAnabhAine kahyuM "pahelAM tame khaDatala banAvanArI bhAratIya ramatagamatonA bhoge pAMgarelI A videzI aDadhI caDDI paheratA thAo ane pachI amane kaho." A vAta mAnabhAine ramate samagra bhAratIya prajA ane vizeSata: yuvAnonA cittano kabajo sacoTa rIte lAgI gaI. emAM roSa nahoto. saccAi hatI. bIjA laI letAM keTalA kiMmatI mAnavakalAko veDaphAI jAya che ane zikSaNa divasathI emaNe bAMDiyuM ane aDadhI caDDIno veza svIkArI lIdho ane saMsthAomAM, sarakArI ane binasarakArI kacerIomAM potAnA kArya ane te jIvananI aMtima kSaNa sudhI rahyo. kartavya aMge keTalI badhI gerazista ane pramAda pravarte che te vize sAIkala e mAnabhAino moTo sAthIdAra, jyAM javuM hoya tyAM phariyAda karelI. mArA A lekhanI kadara karato mAnabhAino patra Avyo sAikala upara nIkaLI paDatA hatA. rojanA dasabAra kilomITara pharavAnuM hato ane pachIthI amAro paraspara saMparka chevaTa sudhI rahyo hato. thAya. eka kALe sauthI vadhu sAikala dharAvanArAM zaheromAM pUnA, emaNe mArA keTalAka lekho svataMtra pustikArUpe chapAvI ne te pustikAo amadAvAdanI jema bhAvanagaranI gaNanA thatI. temAM paNa bhAvanagaramAM Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana mArca 2002 vasatInA pramANamAM sAikalanI sarerAza vadhAre. sAikala eTale alpatama emAM paNa sakriya bhAga lIdho ane saunA mAnItA banyA hatA. nibhAvakharcavALuM badhAMne posAya evuM vAhana. (duniyAmAM sauthI vadhu bhAvanagaramAM saradAra pRthvIsiMha ane bIjAonI sAthe maLIne nAnAM sAikalo cInamAM che.) mAnabhAie kizorAvasthAthI sAikala para javA- nAnAM bALakone vyAyAma, ramatagamato ItyAdi zIkhavatAM mAnabhAIne AvavAnuM cAlu kareluM te 88 varSanI vRddhAvasthA sudhI calAvyuM. eka lAgeluM ke emane mATe svataMtra krIDAMgaNa hoya to emano samaya vadhu vakhata, bhAvanagaranA zrI mahendra meghANIne koie kahyuM ke "tame have AnaMdamAM pasAra thAya ane emano vikAsa sArI rIte thAya. emane e sAikalane badale moTarasAikala ke skuTara calAvo to ?' tyAre emaNo mATe premazaMkarabhAIno sahakAra maLyo. krIDAMgaNa mATe nAma vicAryuM .. kaheluM ke "jyAM sudhI mArAthI lagabhaga doDha dAyakA moTA pUjya mAnabhAI "zizuvihAra'. "zizuvihAra' e mAnabhAinI kalpanAnuM sarjana. AjhAdI sAikala calAve che tyAM sudhI mArAthI moTarasAikala calAvI na zakAya." pUrve, 1939mAM viparIta saMjogomAM, aneka aDacaNo vacce jamanAkuMDa , mAnabhAinA sAdAI ane karakasarabharyA nirabhimAnI jIvanano prabhAva nAmanI Azare cAlIsa phUTa UMDI ane baso phUTa pahoLI, khADAvALI keTalo badho hato ane badhAne emanA pratye keTalo badho AdarabhAva paDatara jagyA bhAvanagara rAjya pAsethI meLavIne mAnabhAI ane emanA hato te AnA parathI joI zakAze. maMDaLanA sAthIdAra mitroe jAte khodakAma ane mahenata karI, purANA sva. mAnabhAino janma i. sa. 1908nA ogasTanI 28mI tArIkhe karI jagyA samathaLa banAvI hiMDoLA, lapasaNuM, sIDI vagere krame krame taLAjAmAM thayo hato. emanA pitA narabhezaMkara bhaTTa rAjyanI nokarImAM vasAvIne vikasAvelI saMsthA eTale zizuvihAra, bALako mATenuM nibaMdha phojadAra tarIke kAma karatA. mAtAnuM nAma mANekabA. mAnabhAie pAMca krIDAMgaNa, rAjya taraphathI vadhu jagyA maLatAM zizuvihArano vikAsa varSanI vaye mAtA gumAvI ane bhAvanagaramAM dAdAjI aMbAzaMkara bhaTTa thayo. vadhu hIMcakA, vadhu lapasaNAM, ramatagamatanAM sAdhano, akhADo, pAse UcharyA. emaNe mAnabhAI ane bIjAM bhAIbahenone svAzrayI pustakAlaya, saMgIta varga, citrakalAnA vargo, sIvaNa-bharatagUMthaNa, nATaka, banatAM zIkhavyuM. nAnI uMmare rAMdhatAM, kUvethI mAthe pANI lAvatAM, gAra rAsa, garabA, skAuTa ane garlsa gAIDa, Tekanikala tAlIma, ema karI lIMpaNa karatAM, cUno teyAra karIne ghara dhoLatAM, daLatAM, sAIkala zizuvihAramAM uttarottara pravRttiono vikAsa thato gayo. calAvatAM, pANImAM taratAM, sAMdhatAM-sIvatAM vagere ghaNuM badhuM zIkhavyuM. mAnabhAinA A krIDAMgaNa pachI emanI ja preraNA ane emanA ja mAnabhAine nAnAbhAi bhaTTanA dakSiNAmUrtimAM chAtrAvAsamAM dAkhala karelA, mArgadarzanathI bhAratamAM ghaNe sthaLe krIDAMgaNonI racanA thaI che. emaNe paNa bhaNavAmAM mAnabhAine bahu rasa paDyo nahoto. krIDAMgaNanuM jANe ke eka zAstra vikasAvyuM ane enI mAhitI mATe mAnabhAie kizorAvasthAmAM ja potAnA pitA paNa gumAvyA. have pustikA paNa taiyAra karIne chapAvI che. kaparA divaso AvyA. AjIvikA raLavA mATe phAMphA mAryA. ghaNA anubhavo mAnabhAi zarIre khaDatala ane majUra tarIke kAma kareluM eTale koipaNa thayAM chevaTe soLa varSanI vaye bhAvanagaranA baMdaramAM vilAyatI kolasAnA kAma karatAM emane AvaDe ane koipaNa prakAranuM kAma karatAM emane TukaDA karavAnI majUrI svIkArI. tyAM potAnAM kAma ane niSThAthI prabhAvita zaramasaMkoca naDe nahi, kSobhe emanA jIvanamAM kyAreya sthAna meLavyuM thayelA aMgreja amaladAra jahonasana sAhebanI maherabAnIthI mAnabhAine nathI. emanI naitika hiMmata ghaNI moTI. pote taddana ni:svArtha, kartavyaniSTha, phoramena'nI pAyarI sudhI baDhatI maLI hatI. ahIM godI kAmadAronI prAmANika, paragaju ane samAjakalyANAnA himAyatI. eTale koInI vacce kAma karatAM karatAM sauno prema jItI, temanA netA banI mAnabhAie zarama rAkhe nahi. bedhaDaka sAcI vAta kahI zake. emanI dhAka paNa tyAM 'AnaMda maMgaLa maMDaLanI sthApanA karelI ane enA upakrame kAmadAronA moTI. potAnI dareka pravRtti karakasarathI calAve. pagAradAra nokaronA utkarSa mATe bhAtabhAtanI pravRttio AdarI hatI. emAM khATAmIThA ke kAma karatAM jAte kAma karavAmAM kharca bace ane kazuMka karyAno saMtoSa kaDavA ghaNA anubhavo emane thayA hatA. keTalAMye sAhasika kAmo emaNe thAya. bAvaDA e ja bajeTa' e mAnabhAinuM priya sUtra hatuM. hiMmata ane sUjhathI karyAM hatAM. roja sAMje zizuvihAranA krIDAMgaNamAM khurazImAM besIne bALakone mAnabhAInuM kauTuMbika jIvana bhAtIgaLa hatuM. bALalagnanA e jamAnAmAM ramatAM, dhIMgAmastI karatAM jovAM e mAnabhAinI priya pravRtti. vaLI emanAM lagna bALavaye thayAM hatAM. patnI moTI thatAM ghare rahevA AvI, mAnabhAI nakha kApavAnI kalA paNa sarasa jANe. varSo sudhI emano eka paNa thoDA vakhatamAM enuM avasAna thayuM. tyAra pachI dAdAnA AgrahathI, krama e rahyo ke sAMje zizuvihAranA krIDAMgaNAmAM bese ane je koI dAdAe pasaMda karelI kanyA sAthe mAnabhAInAM bIjAM lagna thayAM. emanAM bALako Ave tenA nakha kApI Ape. keTalIka vAra moTA mANaso paNa A bIjAM patnInuM nAma hIrAbahena. mAnabhAI godImAM majUrI kare ane nakha kapAvA Ave. koI mAtAne potAnA navajAta zizunA nakha kApatAM phAjala samayamAM jAhera pravRttio kare. emanA TUMkA pagAramAM hIrAbahene Dara lAge to te mAnabhAI pAse kapAvI jAya. koI vAra koI bALaka ghara sArI rIte saMbhALI lIdhuM. badhAM saMtAnone sArI rIte ucheryAM. svAbhAvika pUche ke "dAdA, nakha kApavAnA keTalA paisA ApavAnA?' dAmpatyajIvananA zarUAtanA divasomAM to kuTuMbanuM bharaNapoSaNa pUruM tyAre kahe ke "dasa AMgaLInA dasa paisA, paNa atyAre ApavAnA nahi, karavA mATe hIrAbahena paracUraNa kAmo karatAM, hAthe banAvelI vastuo paNa tuM moTo thAya ane jAte kamAto thAya ane jo IcchA thAya to A vecatAM. mAnabhAI ane hIrAbahena baMnenI prakRti nirALI, vicAro DabbAmAM nAkhI javA.' nirALA, chatAM baMnenuM dAmpatyajIvana sahakArabharyuM prasanna hatuM. emanAM bALakonA nakha kApavA mATenI kAtara paNa mAnabhAIe jAte banAvelI. saMtAnoe bAlyakALamAM kaThina divaso joyelA, paNa pachI ghaNI sArI hAthe patarAM kApavA mATenI e kAtara hatI. pachI eno upayoga zarU pragati karI hatI. emanAM eka dIkarI cidAnaMda svAmI pAse dIkSA laI karyo nakha kApavA mATe. traNa dAyakAthI vadhu samayathI mAnabhAinI A saMnyAsinI banyAM che. rojiMdI pravRttimAM eka lAkha karatAM vadhu bALakonA nakha kapAyA haze. mAnabhAIe traNeka dAyakA baMdaramAM kAma karyuM. pachI jyAre A kAtara haMmezAM potAnI sAthe thelImAM ja hoya ke jethI koI bALaka svamAnabhaMgano prazna Avyo tyAre baMdaranI nokarImAMthI nivRtti svIkArI nakha kapAvavA Ave to kahevuM na paDe ke "atyAre nahi, kAtara nathI." lIdhI, penzana paNa lIdhuM nahi. bhAratanI svataMtratAnI caLavaLa vakhate bALakonA nakha kApatI vakhate emanA manamAM evI umadA bhAvanA rahe ke Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArca 2002 prabuddha jIvana bALadevatAnI sevA karavAnI potAne kevI sarasa taka maLI. bALakanA hato teo AzcaryamAM paDI gayA ke thAMbhalo rAtorAta kevI rIte khasI badhA nakha kapAI jAya eTale pratyeka bALakane pote premathI mastaka namAvI gayo, paNa kazuM bolI na zakyA. namaskAra kare. bALavikAsa mATenI pravRttiomAM mAnabhAinI A pravRtti pacAseka varSa pahelAM, 1953mAM mAnabhAinA eka paricita bahenano advitIya hatI. evI pravRtti emane ja sUjhe. jIva bacAvavA mATe dAktare lohI caDAvavA mATe kahyuM. paNa lohI lokamatane jAgRta karavA mATe mAnabhAI pAse potAnI vaiyaktika lAvavuM kyAMthI ? ghaNAM badhAMnAM lohI tapAsAyAM. emAM chevaTe eka * lAkSaNika paddhatio hatI. teo badhone dUrathI paNa vaMcAya evA moTA bhAinuM lohInuM grupa maLatuM AvyuM ane e bahenano jIva bacyo. tarata akSare borDa lakhatA. teo potAnI sAikala upara koIka ne koIka borDa mAnabhAine vicAra Avyo ke bhAvanagaramAM eka blaDa benka thavI joie. . rAkhIne pharatA. zizuvihAranA zarUAtanA divasomAM nANAnI jarUra pote ja e pravRtti upADI. zerIe zerIe e mATe bhUMgaLAmAM bolIne hatI, paNa sAmethI mAgavAmAM mAnatA nahi, eTale borDa rAkhatA ke pracAra karyo. zizuvihAramAM ja raktadAnanI pravRtti cAlu karI. patrikAo Apazo to laiza, mAMgIza nahi." mAnabhAI potAnI pIThane jAherAtanA chApI pracAra karyo. raktadAna ApanArane "yuvAnImAM raktadAna, mRtyu borDa jevI gaNAtA. bhAvanagaramAM sAikala para koI jatuM hoya ane bAda cakSudAna' jevA suvAkyo lakhelI pensilo, DAyarIo bheTa apAvI. emanA baraDA upara lAMbA laTakaNiyAmAM moTA akSare kaMI lakheluM hoya mAnabhAI AvI pravRttionI zarUAta potAnAthI ja karatA. emaNe to samajavuM ke e mAnabhAI bhaTTa che. koIka sUtra ke vizeSa nAma moTA pote 37 vAra raktadAna karyuM hatuM. emaNo raktadAnanI-blaDabenkanI A akSare lakheluM zarTa paheravAnI phezana to have cAlu thaI. mAnabhAI to pravRtti ghaNI vikasAvI hatI. ane pachI bIjI saMsthAne soMpI dIdhI pAMca dAyakA pahelAM eTalA "morDana hatAM. temanuM eka priya laTakaNiyuM hatI. emaNe bIjI paNa keTalIka pravRttiono AraMbha karI pachI te hatuM, anya sakSama saMsthAne soMpI dIdhI hatI. teo kahetA ke dIkarI moTI Izvara allAha+rAma rahIma tArAM nAma thAya pachI sAsare ja zobhe. sone sanmati Apo kRpAnidhAna. amRtalAla Thakkara ke jeo 'Thakkara bApA'nA nAmathI jANItA hatA mAnabhAI eTale eka mANasanuM saraghasa. bIjA joDAya to bhale. teo mULa bhAvanagaranA vatanI hatA ane temaNe paMcamahAlanA AdivAsIo teo sAIkala para nIkaLe tyAre sAthe copAniyAM letA jAya. vacce vacce mATe ghaNuM moTuM sevAkArya karyuM hatuM. nivRtta thaI teo vRddhAvasthAnAM chellAM UbhA rahe. saune maLe ane potAnI pravRttionAM, ke potAnA suvicAronA varSomAM bhAvanagara rahevA AvyA hatA tyAre mAnabhAI emane roja copAniyAM vaheMce. maLavA jatA, emanI saMbhALa rAkhatA ane emanI doravaNI pramANe teo sarakAra pAse ke zrImaMto pAse sAmethI kyAreya mAgavA na jAya, bhAvanagaramAM lokasevAnuM kArya karatA. Thakkara bApAno prabhAva mAnabhAI paNa loko taraphathI emane nANAM maLatAM jAya. paiso paiso ApIne jhoLI upara ghaNo paDyo hato ane Thakkara bApAe zizuvihArane potAnI chalakAvI denArA sAdhAraNa mANaso paNa ghaNA hatA. bacatamAMthI sArI Arthika sahAya karelI. eka vAra to eka bhikhArI emanI pravRttithI ane vAtothI eTalo dezane svataMtratA maLyA pachI saurASTramAM saurASTra sarakAra thaI ane prabhAvita thayo hato ke eNe pote bhUkhyA rahI maLelI bhIkha mAnabhAinI DhebarabhAI enA mukhya pradhAna thayA tyAre mAnabhAine sarakAramAM majUra . jhoLImAM nAkhI hatI. khAtAnA pradhAna thavA mATe ophara thaI hatI. paraMtu rAjakAraNamAM mAnabhAine anekavidha anubhavomAMthI pasAra thayelA hovAthI keTalIka koThAsUjha, phAve nahi. emano svabhAva satyapriya, nyAyapriya vaLI manasvI. emane naitika hiMmata, vyavahAru DahApaNa ityAdi mAnabhAimAM sahaja hatAM. emanI rIte ja kAma karavAnuM phAve. teo jarA paNa khoTuM sahana karI zake koi paNa praznano toDa kADhatAM paNa emane AvaDe. nahi. eTale emaNe e pradhAnapada svIkAryuM nahi. emaNe rAjakAraNamAM zizuvihAranA AraMbhakALanA e divaso hatA tyAre tyAM javA AvavA praveza karyo nahi, eTaluM ja nahi tyArapachI keTaleka vakhate khaTapaTavALuM mATe rasto thayo, paNa vIjaLI AvI nahotI. vIjaLI-kaMpanI tyAre malina rAjakAraNa joine to emaNe potAnA gharanI bahAra borDa mUkyuM khAnagI hatI. vAraMvAra patra lakhavA chatAM tyAM vIjaLI AvI nahotI. hatuM: "rAjakAraNIone praveza nathI." AvuM jAhera borDa to samagra mAnabhAinI lakhApaTTIthI uparI sAheba taraphathI kAma karavAvALA sTAphane bhAratamAM mAtra mAnabhAInA ghare ja ghaNA vakhata sudhI rahyuM hatuM.' Thapako maLyo. teo AvyA, paNa gussAmAM vIjaLIno thAMbhalo jANI zizuvihAramAM mAnabhAie vidyArthIonA cAritrya-ghaDatara mATe rAtri joIne evo vaccovacca nAkhyo ke badhAMne naDe. mAnabhAI tyAre baMdara zibironuM Ayojana karyuM. tyAra pachI zrama maMdi2, Tekanikala vargo, para kAma karatA. sAMje AvyA tyAre sAthI mitroe kahyuM ke mANaso vyAyAmazALA, skAuTa ane gAIDa, pustakAlaya, vAcanAlaya, bALamaMdira, jANI joine vacce thAMbhalo nAkhI gayA che mATe phariyAda karavI joie. vinaya maMdira, mahilA maMDaLa, citrakaLA ane saMgItanA vargo, mAnabhAie paristhiti barAbara nihALI lIdhI ane badhA sAthIdArone abhinayakaLAnA vargo, "zizuvihAra' ityAdi patrikAonuM prakAzana, kahyuM ke sAMje jamIne pAchA Avajo. sAMje badhA AvyA. daramiyAna pustikAonuM prakAzana, kavionI budha sabhA, rAiphala kalaba, ramakaDAM AvA kAmanA anubhavI mAnabhAie badhAM mApa laI lIdhAM hatAM. badhA ghara, atithigRha, RSikezanI DivAina lAipha sosAyaTI-'divya jIvana AvyA eTale mAnabhAie kahyuM ApaNe jAte ja thAMbhalo khaseDI nAkhIe. saMgha'nI pravRttio, prAthamika sAravAranA vargo vagere vividha prakAranI ethI lAIna nAkhavAmAM kazo vAMdho Ave ema nathI. badhAe rAtorAta pravRttiono AraMbha karI enuM saMcAlana karyuM. blaDa benka, dAjhelA loko bIjo khADo khodyo. ane vIjaLIno thAMbhalo ukheDI emAM mApasara mATeno alAyado 'barnsa vorDa', cakSudAna, dehadAna, zabavAhinI vagere goThavI dIdho. pachI vIjaLInA thAMbhalAvALA khADAmAM eka vRkSano moTo bIjI paNa vividha pravRttio cAlu karAvI ane anya saMsthAone te ropo vAvI dIdho ane mATI bharIne ene pANI pAI dIdhuM. soMpI dIdhI. bIje divase savAre kaMpanInA mANaso kAma karavA AvyA tyAre jANe zizuvihAranA upakrame ATalI badhI pravRttio cAle. emAM emanA koI ja banyuM nathI evo dekhAva rAkhyo. je majUroe thAMbhalo lagAvyo laghubaMdhu premazaMkarabhAino pUro sahakAra. paraMtu ATalI badhI pravRttio Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana mArca 2002 mATenuM kAryAlaya phakta eka oraDAmAM hatuM. kAryAlaya savArathI sAMja DabbAmAM nAkhI AvyA. sudhI bAre mAsa khulluM rahe. ravivAranI ke parva-tahevAranI koI rajA mAnabhAI svamAnI, kyAreka AkhAbolA ane koinI zehamAM na nahi. koI paNa mANasane "atyAre TAIma nathI, pachI Avajo' evuM taNAya evA hatA. eka vakhata svAmI zivAnaMda adhvaryu bhAvanagara kahevAnuM nahi. dhyeya hatuM bIjAne madadarUpa thavAnuM. baMdhAraNa, miniTsa, AvelA ane emane laine bhAvanagaranA mahArAjAne mahelamAM maLavA niyamo, sabhyapada, lavAjama ityAdinI koI jaTilatA ke jaDatA nahi. javAnuM hatuM. teo baMne tyAM pahoMcI gayA. temane svAgatakhaMDamAM besADavAmAM phAIlo, patro, patrikAo, phorma, rajisTa2, nAma-saranAmAM, noMdho, AvyA. thoDIvAre mahArAjA sigareTa pItA pItA AvyA. mAnabhAie " bila-vAucara, hisAbo badhuM vyavasthita. tarata maLe. TapAla, pArsala para kaDaka avAje mahArAjAne Thapako ApatAM kahyuM, "AvA saMta maLavA Ave mAnabhAI pote nAma saranAmAM lakhe. ghaNuMkharuM moMDhe hoya. kayo kAgaLa kaI che ane tamane sigareTa pItAM pItAM Avo cho tenI zarama nathI AvatI?" phAilamAM haze e emane yAda hoya. kaMI paNa zodhatAM vAra na lAge tarata mahArAjAe sigareTa nAkhI dIdhI. temaNe mAnabhAine sAmo javAba mAnabhAI eTale one man institution. na Apyo ke na aNagamo batAvyo. pachIthI to jANe kazuM ja banyuM nathI mAnabhAInA jIvananA ghaNA rasika prasaMgo vAMcavA-sAMbhaLavAmAM AvyA evI sahaja rIte traNee vAta karI. pAchA pharatAM DaoN. zivAnaMda adhvaryue che. emAMnA keTalAka joie. bahena zrI mIrAMbahena bhaTTa 'hAthe loDhuM, vAta kADhI tyAre mAnabhAie kahyuM, "sAcI vAta kahevAmAM zarama zI ? haiye mINa'nA nAmathI mAnabhAInuM preraka rasika jIvanacaritra lakhyuM che. mAre kyAM emanI pAse kazuM mAgavuM che. meM to rAjanI AbarU bacAvavA emAM evA keTalAka prasaMgo varNavyA che. kahyuM hatuM.' . eka vakhata mAnabhAi raktadAnanuM kAma karatA hatA te sthaLe be 94mA varSe mAnabhAine lAgyuM hatuM ke have pote vadhu vakhata jIvavAnA zrImaMta yuvAno AvyA. temane amuka dardI mATe rakta joituM hatuM. yuvAno nathI. aMtima divasa pAse AvI rahyo che eTale e mATe pote svastha vAtacItamAM udhdhata hatA, eTaluM ja nahi, baMnenA moDhAmAM tamAkuvALA manathI pUrepUrA taiyAra ane sajja hatA. pote anaMtanI yAtrAe jaI pAnano Duco hato. mAnabhAI sAthe vAtacIta karatAM karatAM baMne vArApharatI rahyA che, eTale prabhurUpI priyatamane pote priyatamA svarUpe maLavA jaI UbhA thaI bahAra pagathiyAM upara pAnanI picakArI choDI AvatAM. rahyA che evA bhAvavALI kabIranA padanI paMktio pote gaNagaNAtA. mAnabhAine e gamyuM nahi. paraMtu temaNe yuvAnone TokyA nahi ke moMDhe vaLI e paMktio lakhIne potAnI aMtima kriyA mATe svajanone sUcanA bagADyuM nahi. vAtacIta daramiyAna pote UbhA thayA, hAthamAM jhADu ane ApI dIdhI hatI. e sUcanA saMkSepamAM nIce mujaba hatI. pANInI bAladI laI pagathiyuM sApha karI pAchA AvIne potAnI khurazImAM ' kara le siMgAra besI gayA. pelA baMne yuvAno bhoMThA paDI gayA. kara le siMgAra, catura alabelI, sAjana ke ghara jAnA hogA, varSo pahelAM, svataMtratA pUrve eka vakhata mAnabhAI bhAvanagaramAM eka nahA le dho le, sIsa guMthA le, sAjana ke ghara jAnA hogA. rastA upara sAikala para jaI rahyA hatA. e divasomAM gRhiNIone eMThavADa rastA para nAkhavAnI Teva. dezI rAjya takedArI rAkhe, paNa miTTI oDhAvana, miTTI bichAvana, miTTI se mila jAnA hogA, pariNAma saMtoSakAraka na Ave. lokamAnasa paNa evI paristhitithI kahata kabIra suno merI sajanI, phira vahAM se nahi AnA hogA. TevAyeluM. svacchatA mATenI sabhAnatA khAsa nahotI. eka gRhiNIe ..aMtima veLAe atyaMta duHkha thAya e svAbhAvika che....bAhya meDA paranA potAnA rasoDAmAMthI bahAra rastA para eMThavADa pheMkyo. dekhAtA viyoganA du:kha sAthe mAlikane maLavAno thanaganATa paNa hoya barAbara te mAnabhAI upara paDyo. mAnabhAI sAikala nIce mUkI e che. have mArI paNa e ja sthiti hovAthI jeo mArI anekavidha sevA bahenane tyAM gayA ane hIMcakA para besI gayA. kahyuM mane kapaDAM karI rahela che teone namra vinaMtI che kebadalavA eka dhotiyuM Apo eTale mArAM kapaDAM huM dhoi nAkhuM ane cetanAthI deha chUTo paDe tyAre tene meM saMgrahela caDDI, mArA aMtima sukAya eTale paherIne cAlyo jaiza. huM tamane kazuM kaheto nathI. mAre dhyeyane anulakSIne lakhAyela paheraNa ane gAMdhI TopI paherAvavAM ane to kapaDAM dhovAnI sagavaDa joie che. eTalAmAM mANaso bhegAM thaI. gAMdhI bApunI prasAdIrUpa meM sAcavela khAdInA kapaDAMthI gayAM. mAnabhAie haTha pakaDI hatI, paNa pachI e bahene ane bIjAMoe DhAMkavo...zizuvihAramAM jyAM holikA pragaTAvIe chIe tyAM agnisaMskAra mAphI mAgIne vacana ApyuM ke rastA para pote eMThavADa nahi pheMke tyAre karavA...mRtadehanI rAkhamAMthI asthi vINI zizuvihAramAM koI jagyAe mAnabhAI ghare gayA hatA. khADo karI temAM nAkhavAM ane temAM vRkSanuM vAvetara karavuM...mArI bhasmano eka vakhata zizuvihArano jhADu kADhavAvALo barAbara kAma karato zizuvihAramAM chaMTakAva karavo ke jethI tenA upara bALako khelakUda karI nahi eTale mAnabhAIe ene chuTo karyo. pachI pelo bIjA koIne AnaMdapramoda pAme...e divase zizuvihAranI koI pravRtti baMdha na rAkhavI, AvavA deto nahi eTale mAnabhAIe jAte krIDAMgaNamAM jhADu kADhavA rajA na pALavI." mAMDyuM. daramiyAna eka bhAI mAnabhAIne maLavA AvyA. teo emane mAnabhAi jIvana je rIte jIvyA te ja rIte mRtyune emaNo saharSa oLakhI zakyA nahi, pachI jyAre khabara paDI ke vAsIMda vALanAra te svIkAryuM. emanI aMtima IcchA paNa keTalI bhAvanAsabhara hatI. pote ja mAnabhAI che tyAre te Azcaryacakita thaI gayA hatA. sva. mAnabhAie potAnA jIvanane eka 'mizana' banAvyuM. eka mAnabhAine kAma tarata karavuM game. koine soMpe to te paNa tarata saMsthA kare eTaluM kArya emaNe ekale hAthe karyuM. anekanAM jIvana emaNe thAya ema iche. eka vakhata eka bhAI emanA kAryAlayamAM beThA hatA. ujjavaLa banAvyAM. emaNe gujarAtane, samagra rASTrane vadhu ojasvI mAnabhAie emane kahyuM, 'ATaluM jarA kAma karo ne. A arjanTa TapAla banAvyuM. emanA svargavAsathI bhAratamAtAne eka utkRSTa sapUtanI moTI posTanA DabbAmAM nAkhI Avo ne." pelA bhAie TapAla laine potAnA khoTa paDI che. thelAmAM mUkI ane kahyuM, "jatI vakhate nAkhato jaiza.' mAnabhAie prabhu emanA AtmAne zAMti Apo ! tarataja haLavethI e TapAla pAchI mAgI lIdhI ane pote jaine TapAlanA p ramaNalAla cI. zAha Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . mArca 2002 prabuddha jIvana sva. anubahena Thakkara saMdhano svajana jevAM zrI anubahena ThakkaranI jIvanalIlA aNadhArI sekelAI gaI. pa varSanI uMmare kensaranI bImArIthI emanuM avasAna thayuM. 1987mAM jaina yuvaka saMghe vaDodarA-siMdharoTanI 'zramamaMdi2' nAmanI saMsthAne Arthika sahAya karI tyAre mArA mitra nyu erA skUlanA AcArya svargastha zrI kAntibhAI vyAsa bhalAmaNa karI hatI ke "gorajamAM eka anubahena ThakkaranI muni sevA Azrama nAmanI saMsthA che. teone eka kUvo karAvavo che ane dasa hajAra rUpiyAnI jarUra che.' kAntibhAinI bhalAmaNa hoya pachI pUchavAnuM zuM hoya ? ame saMgha taraphathI dasa hajAra rUpiyA mokalI ApyA. tyAra pachI thoDA mahinAmAM ja saMghanI samitinA sabhyone muni-sevA AzramanI mulAkAta levAno avasara prApta thayo. bhagavAM vastradhArI, saMnyAsinI jevAM anubahenane maLIne ane emanI pravRttio joine tathA emanA bhAvabharyA AtithyathI ame atyaMta prasannatA anubhavI. anAtha ane maMdabuddhinI bALAone teo sagI mAnI jema vAtsalyabhAvathI rAkhatAM hatAM te joine AMkhamAM bhAvAzru AvI gayAM hatAM. tyAre munisevA Azrama eka nAnI saMsthA hatI. teo 'muni'ne badale 'munI' AkhatAM. dIrtha 'nI" lakhavAnuM kAraNa pUchyuM tyAre emo khulAso karato ke emanA guru te mauna dhAraNa karavAvALA 'monI' bAbA. eTale AzramanuM nAma 'monI sevA Azrama' rAkheluM. paNa loko 'munI' bolatA hatA eTale 'munI' zabda rUDha thaI gayo ane tamArA jevAe hrasva-dIrghano prazna karyo eTale have 'muni' zabda lakhIzuM. pachAta, corI, lUMTaphATa karavAvALA AdivAsI lokonI vacce yuvAna varya deva nadInA kAMThe eka mahilA ghuNI dhakhAvIne loka rovAnuM kArya AraMbhe e mATe ghaNI moTI naitika hiMmatanI jarUra rahe, paNa anubahenane sArkodanI skUlamAM zikSikA tarIke kAma karatAM hatAM te daramiyAna ravikira mahArAja, jugatarAmabhAI, sanabA vagere pAsethI lokasevAnA saMskAra soMpaDyA hatA ane emanA guru maunI bAbA pAsethI AdhyAtmika preraNA maLI hatI. A baMneno samanvaya anubahenamAM supere thayo hato. temano kaMTha madhura hato. AdhyAtmika pado gAvAnuM emane bahu gamatuM. ame jyAre goraja jAie tyAre ekAda be pada emanA kaMThe avazya sAMbhaLatA. jaina yuvaka saMghanA upakrame pAra pachI paraMparA vyAkhyAnamALA daramiyAna muni sevA Azramane sahAya karavAno kAryakrama hAtha dharavAmAM Avyo hato. cha lAkha jeTalI moTI mano eka ja ceka pahelI vAra emanI saMsthAne maLyo hato. tyAra pachI jema jema prasiddhi thatI gaI tema tema dezavidezamAMthI anubahenane ghaNI sArI rakama maLavA mAMDI. dAktaro ane bIjA sAthIdArono sahakAra sAMpaDato gayo ane anubahene Azramane evo vikasAvo ke jANe koI udhAnamAM dAvu thatA hoie. rIvA sAthe svacchatA, kAryadakSatA, ramaNIyatA ityAdinuM UMcuM dhoraza emI prasthApita karyuM. Azrama dhoDiyAM dhara, anAtha bALako, maMda buddhinI bALAo, zALAo, davAkhAnuM ane IspitAla, gauzALA, vRdhdhAzrama ItyAdi vividha pravRttio vaDe eka vaDalAnI jema kAvyo ane eka namUnedAra saMsthA nI varyA. Azramane vikasAvavAnA anubahenane haju paNa ghaNA koDa hatA, paNa te pahelAM to deva nadInA kAMThethI devalokamAM jaine teo beTho. - sevA ane samarpaNanI suvAsa dvArA eka sannArI keTalI moTI siddhi hAMsala karI zake tenuM sacoTa, preraka udAharaNa anubahene pUruM pADyuM che. emanA puNyAtmAne natamastake aMjali arpIe chIe. jJa taMtrI kAryavAhaka samiti 2001-2002 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI vArSika sAmAnya sabhA guruvAra tA. 7-22002nA roja saMdhanA kAryAlayamAM maLI hatI, jemAM sane 2001-2002nA varSa mATe hoddedAro, kAryavAhaka samitinA sabhyo tathA niyaMtrita sabhyonI varaNI sarvAnumate nIce mujaba karavAmAM AvI hatI. hoddedAro zrI rasikalAla laheracaMda zAha pramukha upapramukha maMtrIo sahamaMtrI koSAdhyakSa sabhyo ko-opTa sabhyo niyaMtrita sabhyo : : : : : : : : zrI caMdrakAnta dIpacaMda zAha zrImatI nirubIna subodhabhAI ha DaoN. zrI dhanavaMta tilakarAya zAha zrImatI varSAbahena rAjubhAI zAha zrI bhUpendra DAhyAbhAI javerI DaoN. zrI ramaNalAla cImanalAla zAha pro. zrImatI tArAbahena ramaNalAla zAha zrI subodhabhAI mohanalAla zAha zrI nemacaMda meghajIbhAI gAlA zrI vallabhadAsa Ara. ghelANI zrI naTubhAI paTela ku. vasubahena bhaNazAlI zrImatI uSAbahena pravINabhAI zAha ku. mInAbahena zAha zrImatI puSpAbahena caMdrakAnta parIkha zrI gAMgajIbhAI popaTalAla zeThiyA zrImatI kubAna narendrabhAI bhAI zrImatI jayAbahena TokarazI vIrA zrI kAMtilAla pAnAcaMda zAha zrI zailezabhAI hiMmatalAla koThArI zrImatI ramAbahena jayasukhalAla vorA zrI jayaMtIlAla popaTalAla zAha zrImatI ramAbahena vinodabhAI mahetA ku. popatIbahena zAha zrI haribhAI gulAbacaMda zAha zrI basaMtalAla narasiMgapurA zrI devacaMda zAmajI gAlA zrI caMdrakAnta parIkha zrI ramaNIkalAla Ara. salota zrI jevatalAla sukhalAla zAha zrI bhavarabhAI vAlacaMda mahetA DaoN. zrI rAjubhAI ena. zAha zrImatI caMdrAbahena paurUSabhAI koThArI zrI surezabhAI khImacaMda zAha zrI nItinabhAI cImanalAla zAha zrImatI ramAbahena narendrabhAI kApaDiyA zrImatI kAyAna rAjendrabhAI jI zrI nItinabhAI kAMtilAla sonAvAlA * zrI dilIpabhAI vIrendrabhAI kAkAbaLIyA zrI razmibhAI bhagavAnadAsa zAha zrI dilIpabhAI mahendrabhAI zAha zrI ramaNIkalAla bhogIlAla zAha zrI suzIlAbahena ramaNIkalAla zAha zrI kiraNabhAI hIrAlAla zAha zrImatI alakAbahena kiraNabhAI zAha zrI apUrva lAbhubhAI saMdhavI zrImatI harSAbahena bharatabhAI DagalI zrImatI bhAratIbahena dilIpabhAI zAha zrI kizorabhAI manasukhalAla zAha zrI mahendrabhAI karamazI gosara zrI zAntibhAI zAmajI gosara Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 prabuddha jIvana narmadano 'DAMDiyo' i DaoN. raNajita paTela (jhanAmI) AthI sAta dAyakA pUrve huM amadAvAdanI gujarAta kaoNlejamAM bhAtote A, saccAi te A ne tAlamela te A.' rASTrIya koMgresanI sthApanA hato tyAre narmadanI keTalIka kavitA vAMcelI ane enI AtmakathA pUrve, 'vik vika dArApo' kahenAra ne rAjakIya jAtinuM elAna ApanAra 'mArI hakIkata', tathA 'rAjyaraMga', 'dharmavicAra' vagere enA graMtho narmada hato e kevA gauravanI vAta che. saMbaMdhe ThIka ThIka jANato hato ane enA prakhyAta pAkSika 'DAMDiyA' saMbaMdhe ghaNuM badhuM sAMbhaLeluM, paNa enA aMko jovA-vAMcavAno moko maLelo nahIM je zrI rameza ma. zukalanA 'iDiyo'nA saMpAdanathI tAjetaramAM ja vAMcavAno yoga prApta thayo. 'DAMDiyo'nA prathama emAM ja (tA. 1-9-1964)mAvAo rAjakAja tarapha kaMI ja vicAra karatA nathI evI phariyAda karI, e dizAmAM DAMDiyo' jAgrata ne sakriya bano evo saMkalpa rajU kare che ne e saMkalpa anusAra e dizAmAM ne e kSetramAM ThIka ThIka kAma paNa thAya che; pariNAme lagabhaga sADAtraNa varSa bAda, tA. 15-2-1868nA aMkamAM te lakhe che, 'eka rIte joie to amane saMpUrNa harSa utpanna thAya che ke hAlamAM prajAnuM vaLA rAjya prakaraNa tarapha jovAmAM Ave che.' paNa A pariNAma siddha karavAmAM eNe kevo to pracaMDa puruSArtha karyo che teno Acho khyAla 'DAMDiyo'mAM pragaTa thayela lakhANAnAM zIrSako parathI Avaze. 'dezIrAja'nI carcA karatAM te, 'bhAvanagaranI bhavAI', 'jUnAgaDhamAM poliTikala sAhebanI khaTapaTa', 'porabaMdaranA rAjAne tAkIda', 'A gAyakavADI baMdha thatI nathI', 'pArlAmenTane navAbI nATaka', 'AgAkhAna hoziyAra e' vagere viSayonI nirbhikattAthI carcA kare che, to gujya kArabhAra calAvatA sattAdhArIono paNa udhaDo le che. 'A amaladArone bado', 'lAMciyA sarakArI kArakUnone cImakI', 'vadhatI khUnarejI ane polIsano aMdhera kArabhAra', 'nIralaja jazaTIsa opha dhI pIza', 'rAvabahAdurane mAnapatra zAnuM ?', 'lAMga khAvAnI jANa paravAnagI', vilAtano mela', 'lAMcano kAyado dhoI pIvAno ?' 'duSTo ! tamAro dahADo pUro gherAI gayo che', 'sarakArI nokarI khAsaDAM khAvAmAM mAna samaje che', 'poLITIkaLa ejeMTo kAyadA pramANe insApha kare' vagere enA keTalAMka dRSTAMto che. keLavaNI kSetranA aMdhera para paNa teNe Thoka pAo che. keLavaNI khAtAnA IpuTIoe cImakI', 'suratanA mAjI DipoTI ne kALu adhikArI khAtuM', 'muMbaI yunivarsiTI-gujarAtI zeThIonI udAsInatA', 'parIkSAmAM luccAI', 'A ilAkAnuM keLavaNI khAtuM', 'keLavaNI khAtAmAM so maNa dIvele aMdhera', 'dezIone sAgaLa pADo', 'dezI rajavADAM keLavaNI vize samaje' vagere enA keTalAka namUnA che to samAjasudhArA viSe to aneka uttama lekho che ne phasakI janAra sudhArakonI to revaDI dANAdANa karI che, jemAM durgArAma ane mahIpatarAma jevA agraNIono paNa samAsa thAya che. 'mahArAja lAibala kesa' to itihAsa prasiddha che, paNa 'DAMDiyo'mAM 'rAMDo ane mahArAjAonA dhaMdhA', 'jadunAthajI, tamArI akkala kyAM gaI ?' tathA 'dharamanA sAMDhanI u-hatyA' jevA lekho atizaya puNya-prakopathI lakhAyelA che. mane 'DAMDiyo' mATe ne temAMya khAsa to narmada mATe ahobhAva anya be bAbato mATe thAya che. mahAtmAjIe namaka-satyAgraha mATe 'dAMDIkUca' karI paNa bhArata mATe e namaka kevo moTo prazna hato. teno khyAla yugamUrti' narmadane hato. 'ane 968-69nA sarakArI varSano upaja kharcanA zubhAraMbha parathI UThelA vicAromAM te lakhe che: '7mI rakama rUA. 60169000 (cha karoDa, eka lAkha agaNyosittera hajAra)nI che. te mIThAnI pedAza che. e vastu amulya che. e vagara vizvamAM koine cAlatuM nathI ema kahevAya che. ene ApaNA loko sabarasa ketu che. pA vAstavika jotAM mhoTA karatAM garIba lokone e vagara cAlatuM ja nathI. tA. 1-9-1864 eTale ke AjathI lagabhaga 137 varSa pUrve 'DAMDiyo'no prathama aMka pragaTa thayo ne enuM AyuSya lagabhaga pAMceka varSanuM ja rahyuM, paNa sAzrara zrI vijayarAya ka. veDhe ene 'gulAma prajAnuM AjhAda patra' tarIke oLakhAvyuM ane enI sAmagrIne 'khuda kuberane ya dUrlabha evuM jhaverAta'...e rIte biradAvI che ane enA saMpAdake ene 'navajAgarAnuM AkhAboluM khabaradAra akhabAra' kahyuM che. enAM samakAlIna 'satya prakAza', rAstagophatAra', 'cAbUka', 'caMdrodaya', 'buddhivardhaka', 'buDhiprakAza', 'gujarAta zALApatra' jevAM vartamAnapatromAM 'DAMDiyo'nuM sthAna viziSTa ane vilakSaNa hatuM. meM 'narmadano DAMDiyo' ema lakhyuM paNa kharI rIte to emAM narmadanA sAkSara maMDaLanA anya sabhyo-jevA ke zrI giradharalAla dayALadAsa koThArI, zrI nagInadAsa tulasIdAsa mAraphatiyA, zrI ThAkoradAsa AtmArAma, zrI kezavarAma dhIrajarAma ane zrIdharanArANa vagere paNa lakhatA ane 'maLeluM' evI noMdha sAthe anya lekhakonuM lakhArA paNa pragaTa thatuM. sAkSaramaMDaLanA uparyaMta pAMca sabhyomAMthI zrIdharanArAyAnuM pradAna nahivat ja hatuM. ekaMdare, 'DAMDiyA'nA moTA bhAganA lakhANa para narmada-zailInI mudrA aMkita thayelI varatAya che. narmadanA jamAnAmAM jindagI eka thareThamAM ja cAlanI, enA kahevA pramAdo 'nyAtavarA ne varaghoDA karavA to te ja, mahArAjone bhajavA to temaja, punarvivAha ne pravAsa na karavA-to te na ja karavA vagere. akIA, rU ne zeronA saTTAmAM prajA yADUba hatI. AjakAla pArIjAtanA jhADanI peThe paisAno jhADo khaMkherAya che te vIzI lUMTI laie.' sarasvatIe kuMbhakaraNanI nidrA lIdhI che. akhaMDa pItAMta, bevAnIpardhA tathA vizvAsadhAta enA jherI vAyuthI gherAI gaI che. mAyAvI rAkSasI lakSmInuM rAja joI bacArI bhaktinIti khuNekhotare bharAI rahyAM kare che. izvara to buddhAavatAra ja laine beTho che. ThIka ThIka !' zerasaTTAmAM loko khuvAra thaI gayA ne benkoe devALAM kADhyAM tene 'DAMDiyo' A rIte mUrta kare che: (rIela phaMDANI, khojA khaMDANI, dAvara DaMDANI, dAuda dabAvI, leTI levANI, joinTa jaMkhavANI, lakSmIdAsa javANI, bhagavAnadAsa bhaMgANI, yuvaraDha athaDANI' vagere vagere... mArca 2002 *DAMDiyo'nA prathama aMkamAM ja (tA. 1-9-1964) enI rAjakIya jAtinI sabhAnatA joIne mane to sAnaMdAzcarya thayuM. narmadanA ja zabdo joie. 'A tarakanA kriyA dezIe rAjakAja saMbaMdhI Aja tIsa varasamAM (eTale ke 167 varSa pahelAM) navo vicAra jaNAvelo che ? kharekhara e bAbata upara A prAMtanA bhaNelAo kAMI ja vicAra karatA nathI. mATe, bhAI 'DAMDiyA' ! e bAbatasara koI koI vakhata tuM DAMDI pITyAM karaje ke lokanA samajavAmAM Ave ke rAjanIti te A, aMdhera te A, jAgRti Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - mArca 2002 prabuddha jIvana bIjA sarve ka2ono bhAra (phakta lAisenasathI nahIM) garIba loko para paDe che. e vAta mI. mAmIe pote kabUla kIdhI che. te chatAM vAMdhArUpI upalA varganA loko kara ocho Ape ne bacArA nIcalA varganA lokone A moTI rakama karI ApavI paDe e jotAM hamAre paNa ajJAna lokonI paDe kehevuM paDe che ke aMgreja sarakAranA rAjyamAM vAya ne karI eka ovAre pANI pIe che te yAda karyA che ? 'hiMdI bhASA' saMbadhano lekha to, sane 1-3-1868mAM pU. bApu jANI * na lakhI rahyA hoya tevI pratIti thAya che ! narmada lakhe che: 'eka bhASAnA vidvAna bIjI bhASAthI kevala azAna rahe che...mATe AkhA hiMdustAnanI sAmAnya bhASA eka hovI joie ne tene sArUM hiMdI sahune sutarI paDe tevI che. hiMdI bhASA jANanArane hiMdustAnanA koiparA bhAgamAM potAnA vhevAramAM aDacaNa paDatI nathI. potapotAnA prAMtanI bhASAmAM bhau pustako lakhAyAM kare paNa sarva hiMduonA lAbhane arthe je pustako lakhAya te hiMdI bhASAmAM ne devanAgarI lIpImAM lakhAvo joie ke te ja AkhA hiMdustAnamAM vaMcAya. dareka vidvAne potAnI janma bhASAnI sAthe sArI peThe hiMdI, kAma jeTalI saMrakta ane paNI pachI vAtanI jANa ApAtI maLe mATe sArI peThe aMgrejI bhASA jANAvI joi....hamAro to Avo vicAra che ke jema aMgreja kaoNlejamAM gheTIna saMskRta vagere bhASA zIkhavAmAM Ave che tema amadAvAda ne puchyA TreniMga kAlejamAM hiMdI bhASA zIkhavavAmAM Ave ne ene sAruM AgarA, alAhAbAda taraphathI zuddha hiMdI mATe koI sAro zikSAguru bolAvavo joie.' 'DAMDiyo'nA moTA bhAganA sArA lekho narmadanA che ne sana 1864 pahelAM narmade gadya lakhavAnuM baMdha kareluM te para punaH cAlu thayuM. DAMDiyo keLa vartamAnapatra na rahetAM vicAra-patra paNa banyuM te mukhyatve narmadane pranApe. vaLI 'DhIDiyo'nA pratyeka aMkanA mathALA nIce narmadanuM koI kAvya ke kAvyamAM paMktio pragaTa thatI e paNa arthapUrNa ne sUcaka rahetI. vaLI 'DAMDiyo'nA gaLanA rUDhiprayogo ane temAM thayelo seMkaDo kahevatono sacoTa ne rAmapita viniyoga e to eka svataMtra lekha mAgI le evAM saddhara che. 'DAMDiyo'mAMnI eka vAta mane ThIka ThIka kahI te kavi dalapatarAma - DAhyAbhAI pratyenA valaNa ne abhigamanI. 'dalapatabhAinuM bhopALuM'A garabI bhaTa', 'kavesaranuM zera bajAranuM gIta', 'dalapatabuddhila bhaMjana ane 'garabI bhaTa ane gujarAtI bhASA' A pAMcamAMthI 'garabI maTa' vALu lakhANa narmadanA nAmathI pragaTa thayeluM che ne bAkInAM mitrathI maLeluM', 'bhArathI AveluM', kavi hIrAcaMda kAnajI vagerenAM che, paNa narmadanI najara taLethI pasAra thayela ne enI saMmatithI pragaTa thayela ja haze. kavi hIrAcaMda kAnajI 'dalapatabuddhi daLabhaMjana'mAM lakhe cheH 'kAvyarUpI gAya, tenuM dohana eTale dUdha, temAM paDelA kIDA buddhivAna puruSoe jovA lAyaka che. te kaMI AgaLanA kaviothI paDyA nathI, paNa e chapAye pragaTa karanAranA ajJAnathI che. bhAga pahelAne pAne 131 me 'paDhore popaTa rAjA rAmanA' ane pAne 130 me, 'tu to hAlane mAre chetare re to aAiyA'. e be pa koya haLa kheDa jaMgalInAM karelAM che. tenA banAvanAra narasaiM metAne TharAvyA che. te pado jaMgali loko gAya che. te narase metAnI kAvyamAMthI sAra gotIne dalapatarAme chapAvyAM che. te koya zaheranA catura AdamI to mukhonAM racelAM jANiAne gAtA nathI, ne enA racanArane dhikkAra de che. have enI parIkSA karI chapAvanArane zuM? 'Dhore popaTa rAjA rAmanA' e koya haLakhe. jaMgalInI kRti hoya ane jo jaMgalI loko ja e gAtA hoya to mArA dAdA tathA mArA pitA jemane mukhathI daza varSanI vaye e pada sAMbhaLeluM...ane seMkaDo saMskArI sajjanone kaMThethI sAMbhaLavA maLeluM ne 'AkAzavANI' anekavAra e bhajana rIle kare che ne narasiMha mahetAne nAme...e badhAMne zuM kahevuM ? ane gAmaThI gItA' lakhanAra ane 'eka ja de cinagArI'nA kavi rihara bhaTTa mATe paNa kyAM vizeSaNo vAparavA ? tuM to hAlane mAre chetare ho kaziyA' e pada to narasiMha mahetAnA samartha anugAmI kavi rAmakRSNa mahetAnAM pardAmAM paNa vAMcyAnI mArI smRti che. arvAcIna kavitAnI zarUAta narmada-dalapatayugathI thAya che. sane 1854mAM racAyeluM 'bApAnI pIMpara' kAvya svataMtra rIte paralakSI vine, mAnavabhAvone graMthone vyakata karavuM ane navayugano saMdeza ApatuM dalapatarAmanuM prathama kAvya che, ane potAnA mitra ane AzrayadAtA phorbasanA avasAnathI pragaTelA sAcAM zokanI Urmine vyakta karatuM kAvya anubhUtinI saccAIvALuM gujarAtanuM prathama karuNa prAsti kAvya chephorbasaviraha' narmada bhale dalapatarAmane 'garabIbaTa' kahe paNa dalapatarAmanI kavi tarIkenI zaktinAM hotaka to emanAM bALakAvyo. anyoktio, 'mAMgalika gItAvali', hAsyarasano kALo, 'venacaritra', phorbasa viraha' ane 'hunnarakhAnanI caDhAI' gaNAya. 'garabIo' no kharI ja. narisaMharAva, khabaradAra, kAnta, bAlAzaMkara ane 'kalApI'e dalapata kavitAne anukarAnuM mAna ApyuM che. narmada. arvAcIna kAvyasAhityano, aitihAsika daSTie, mahattvano ghaDavaiyo che, jo dalapatarAmane yugonA jhIlanAra kavi gaNAvIe to narmadane yugonA sarjaka kavi tarIke gaNAvI zakAya. narmadane 'nIra narmada ' yauvana murti narmada', 'navA yugano a nIMda ' ke 'arvAcInomAM Adya narmada' tarIke biradAvavAmAM Ave che te yogya che paNa kavitAnI daSTie dalapatarAma ane narmada potapotAne kSetre viziSTa che, 'DAMDiyo'mAM narmadanI kavitA ane dalapatarAma saMbaMdhe pAMca lekha vAMcyA bAda mAre A lakhavuM paDyuM che. e jamAnAmAM narmadanI rAjakIya jAgrati ane sajjatA tathA prajAnA prazno samajavA paratvenI samAjAbhimukhatA ghaNI badhI hatI. huM to ene A bAbatamAM gAMdhI bApunA purogAmI karyuM. "huM co tavA jaMga, byUgalo vAge, yA homa' karIne paDo phateta che Age, narmadanA A preraNA-maMtrane mahAtmA gAMdhIe satya-ahiMsAnA samartha sAdhana dvArA, moTA phalaka para caritArtha karI batAvyo ne 1942nI krAnti To 'kareMge yA mareMge'nA Akroza sAthe jaMgano byugalo pheMkI vijayane 'Arya'mAMthI ghara AMgaNe lAvI mUkyo. 'DAMDiyo'nA badhA aMko joyA bAda bIjI eka vAta gamI te e ke pU. bApunAM badhAM patrI ane prabudra jIvananI jema eka nIti tarIke graMthonI jAhera khabara sivAya 'DAMDiyo'mAM eka paNa jAhera khabara jovA na maLI !... game tevuM Arthika saMkaTa hatuM to paNa ! A patranuM samApana ApaNA mUrdhanya kavi-vivecaka-sAkSara zrI baLavaMtarAya ke. ThAkoranA 'DAMDiyo' viSayaka abhiprAyathI karuM chuM. 'DAMDiyo' TIkAo kaDaka ane grAmya bolImAM karato, paraMtu aMgata khAra ke virodha mATe athavA nIcIrokhI lokanA oDhiyAMthI potAnuM khIruM bharAya evI dAnata muddala nahIM; jAhe2 nyAyAnyAya ane hitAhitanA viSayomAM tema sAmAjika badIo sAme ja enA DhoDiyA uchaLatA !' Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana mArca 2002 pU. kAnajIsvAmI upara zrImada rAjacaMdrano prabhAva E pro. caMdrikA vI. paMcAlI nagAdhirAja himAlayathI pravAhita gaMgAsaritAe aneka tRSAturane jAgRta kare che ane cetanA bhare che. tRpta karyA. annapUrNAe bhAratabhUminA kSudhAturono jaTharAgni zAMta karyo pU. kAnajIsvAmInA jIvanamAM "sAcuM te mAru te siddhAMta lohInA ane puruSoe mokSAtura AtmArthIone AtmArtha bodhathI bhavasaMtApanA kaNa kaNamAM prasarelo hato. teo svabhAvathI saraLa, nirdoSa, nispRha tApane zAMta karyo. satu puruSo jyAM jyAM vicare che te thotra tIrtharUpa bane ane Rju prakRtinA hatA. AtmadhArAnA alakhano "alakha niraMjana che. nAda teozrIne bAlavaye guMjato hato. mAtA ujamabA ane pitA ' gaI sadImAM jaDa kriyAkAMDo, dAMbhika dharmAcaraNo, dhananuM amaryAda motIcaMdabhAI gAMDANI-dazAzrImALI vaNikanA ghare vi.saM.1946 vaizAkha svachaMdapaNuM, viparIta utsavo tathA abhiprAyo-mAnyatAoe samAjane zukala bIjane ravivAre saurASTranI bhUmine janmathI zaNagArI. teonA cotaraphathI gherI lIdho hato. dharmanI mULabhAvanA ane adhyAtmanuM aMtima janma samaye bhAratane prakAzamAM teo rata karaze tevo aNasAra prakRtie dhyeya cUkAI gayuM hatuM. tyAre gujarAtamAM saurASTramAM krAMtino udayakALa ApI dIdho. skUlamAM besADyA tyAre zikSake kahyuM : "kAnajI, nizALa zarU thayo. tyAre saurASTrabhUmimAM je saputoe avatAra dhAraNa karyo. pahelAM, jainazALA pachI.' tyAre emaNo vivekathI kahyuM ke, "sAheba! emAM traNa viziSTa koTinA hatA. eka morabI pAsenA vavANIyA jenazALA pahelAM, nizALa pachI.' tyAra pachI prAthamika cha dhoraNano gAmanA zrImad rAjacaMdra, jalodadhinA jala sparzatA porabaMdaranA mahAtmA abhyAsa karIne kAyamI AtmazALAmAM teo joDAI gayA. bAlavaye ja gAMdhI ane bhAvasabhara bhAvanagara jillAnA umarALA gAmanA pU. mitra suMdarane kahe "mitra suMdara! ApaNane gaMgAnA svAda na zobhe." kAnajIsvAmI e satye zivam ane suMdaramanI maMgala triveNIthI dharA gaMgA jevo saMsArano svAda rasahIna ane tuccha che. saMsAramAM javuM. zobhavA lAgI. gulAmImAM jakaDAyelI prajAne svataMtratAno atulanIya gRhastha jIvana jIvavuM teozrIne mAnya na hatuM. anubhava karAvyo mahAtmA gAMdhIjIe, jyAre bhavanI gulAmImAM jakaDAyelA "ziva ramaNI ramanAra tuM tuMhI devano deva" kaDInA kartA pU. mAnasane adhyAtmanA svaccha svAtaMtryanAM darzana karAvyA zrImad rAjacaMdra kAnajIsvAmIe vi.saM.1970 mAgasara suda nomane ravivAre boTAda ane pU. kAnajI svAmIe. zrImad rAjacaMdra ane pUjya kAnajI svAmIno saMpradAyamAM dIkSA aMgIkAra karI. cAra varSamAM 45 Agamano abhyAsa puruSArtha rAha ekaja dizAno hato. zrImadjI pU. kAnajIsvAmI karatAM karyo. ekavAra to eka divasamAM dasa hajAra zloka vAMcyA hatA. divasamAM vayamAM bAvIsa varSa moTA hatA. paNa kRpALudeva alpa AyuSya pRthvI dasa kalAkano svAdhyAya karatA hatA. pAMca samavAyamAM mAnatA hatA, paNa parathI vidAya thayA tethI temanA pratyakSa darzanano lAbha pU. kAnajIsvAmIne puruSArtha samavAyane prAdhAnya ApatA hatA. cUDAmAM eka polise pratha karyo prApta na thayo. paNa emanA akSaradehanI adhyAtmika asara pU. kAnajIsvAmI ke "Apa kaho cho tema badhA kare, AtmA mATeja jIve to saMsAranA kAryo. upara apUrva thaI hatI. koNa karaze?pU. mahArAja sAhebe javAba dIdho 'bhAI jeNe karoDapati zrImad rAjacaMdra saM. 1924nA kArtika pUrNimAe eTale devadivALIe thavuM che te ema na vicAre ke badhA karoDapati thaI jaze pachI vAsaNa koNa mAtA devabA tathA pitA ravajIbhAI mahetAne tyAM padhAryA. sAta varSanI sApha karaze?' porabaMdaramAM eka bhAIe prazna pUchayo ke "zrImad rAjacaMdra vaye zrImadjIne jAtismaraNa jJAna thAya che. aneka gata janmo pratyakSa kahyuM ke "eka bhava pachI mokSa jaze" te gRhasthAzramamAM rahIne AvuM jANI dekhAya che. vairAgyanI bharatI Ave che. aMtara vadhu pavitra bane che. zake?' pU. kAnajIsvAmIe kahyuM "na jANI zake te prazna ja nathI. AtmA Atma ArAdhaka zrImad ATha varSe rAmAyaNa-mahAbhArata kAvyo upara badhuM jANI zake tema che. matijJAna vaDe jo upayoga lAgI gayo hoya to pAMca hajAra kaDIo lakhe che. uparAMta aneka kAvyonI racanA kare che. te badhuM jANI zake. mATe zrImade kahyuM te barAbara che." tethI samajI zakAya. soLa varSe aSTakarmono nAza karAve tevI, anekAntavAdane puSTa karatI che ke pU. kAnajIsvAmI upara zrImano vizeSa prabhAva hato. "mokSamALA' ane vairAgya-bhAvavairAgyanI jananI evI bAra bhAvanAnA pU. gurudeva niraMtara AtmAnI khojamAM ja lAgyA rahetA. jyAre sArUpa "bhAvanAbodha' ema be pustaka prakAzita thAya che. ogaNIsa emaNo saMskRtano abhyAsa zarU karyo tyAre paNa teonA cittamAM ramyA varSe muMbaImAM ekAgratA pradarzaka - zatAvadhAnanA prayoga sara cArlsa ane karatuM hatuM. huM jenI zodhamAM chuM te A nathI'. teonI AMkhomAM AtmatejanuM vAyasaroya temaja aneka vyaktionI upasthitimAM yojAya che. paNa sAmarthya jhagArA mAratuM hatuM. medhAvI, tejasvI ane yazasvInI maMgalatrayI AtmakalakSadhArI zrImadjI aMtarAtmAnA divyAnaMdane sAMbhaLI, adhyAtmanA jIvanamAM upasatI hatI. teone arjunanI jema vRkSa, vRkSanAM phaLo, ekAnta rAhe, agrima bane che. covIsa varSe AtmasAkSAtkAra tathA DALIo dekhAtAM na hatAM. mAtra have pakSInI AMkhano netramaNi ogaNatrIsa varSe sarvasaMgaparityAgI bane che. zrI sobhAgabhAI, zrI dekhAto hato. tevI rIte AtmA teono mahAmaMtra hato. jUThAbhAI, zrI aMbAlAlabhAI, zrI laghurAjasvAmI tathA anya AtmArthI ApaNe joyuM ke zrImadjI pU. gurudevathI bAvIsa varSa uMmaramAM moTA jIvonA pathaprakAza mATe zrImaddgI kAvyadhArA tathA gadya sAhityanI hatA. pU. gurudeva agiyAra varSanA hatA tyAre kRpALudeve manuSyabhava adhyAtmagaMgA pravahe che. darzananAM sArUpa "Atmasiddhi zAstra' racAya pUrNa karyo. mahAtmA gAMdhI kRpALudevathI eka varSa nAnA hatA. teozrIne che. jJAnadivAkara zrImanI divyavANImAMthI 'sahajAtmasvarUpa paramaguru', kRpALudevano pratyakSa lAbha maLyo ane apUrva mArgadarzana paNa maLyuM. paramaguru nigraMtha sarvajJadeva" tathA "Atama bhAvanA bhAvatA jIva lahe mahAtmA gAMdhIjI manuSyadehe vadhu samaya rahyA tethI teozrIne pU. kevaLajJAna re e trisUtrI sare che je Aje zrImadjInA badhA AzramomAM kAnajIsvAmInuM darzana thayuM. rAjakoTamAM zrI jasANInA "AnaMdakuMja' trisUtrIno nAda saMbhaLAya che. tetrIsa varSanI alpavaye zrImadjI ane AnaMda niketana' makAnamAM sAbaramatInA saMtane ane sonagaDhanA mahAsamAdhine vare che. adhyAtmanA tejasvI sUryarazmi Aje paNa vahe che, saMtane sAmasAme rahevAnuM banyuM hatuM. tyAre mahAtmA gAMdhIjIe kahyuM Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArca 2002 prabuddha jIvana hatuM-"Apano AdhyAtmika rasto ja sAco rasto che. amAre chUTavuM haze che." tyAre ApanA rAhe ja cAlavuM paDaze." "apUrva avasara'no artha bAhya apUrva kALa nahi paNa AtmadravyamAM pU. kAnajIsvAmIne zrImadjInA sAhitya dvArA emane parokSa maLavuM apUrva svakALa evo thAya che. te zuddha svabhAvanI pariNati che. dareka thayuM, paNa enI asara ciraMjIvI thaI. pU. gurudevanI adhyAtmanI vastu svacatuSTaya maMDita che, svAdhIna che. svadravya, svakSetra, svakALa ane imAratanAM pAyAmAM "zrImad rAjacaMdra vacanAmRta graMtha che. svabhAva che. nitya TakIne pariName che. zArIrika, mAnasika tathA vyakarmano pU. gurudeva prAraMbhamAM zrImad rAjacaMdrano "zrImAna rAjacaMdra' evI saMbaMdha chedIne munidazAnI bhAvanA zrImadjI bhAve che. AtmA abaMdha rIte ullekha karatA hatA. temaNe vacanAmRta graMthano talasparzI abhyAsa svarUpa che tene jJAnanI sthiratAnI jhINavaTathI jANIne, bhedajJAna vaDe karyo. vaDhavANamAM saM. 1982nA cAturmAsa pachI zrI vrajalAlabhAI zAhe karma-udayanI sUkSma-saMdhine huM cheduM evI bhAvanA kRpALudeva bhAve che." pUchayuM ke "mahArAja ! Apa vihAra karo cho to ApanA samAgamanA jina maMdiromAM jinezvara bhagavAnanA paMca kalyANaka pratiSThA-utsavo viyogamAM have amAre kayuM pustaka vAMcavuM ?' teozrIe kahyuM "zrImad thAya che, temAM dIkSAkalyANakanI vidhi hoya che. je bhagavAna vidhinAyaka rAjacaMdra' vAMco. vi. saM. 1992nA patramAM pU. bahenazrI lakhe che : tarIke sthApita karyA hoya teo yuvAvayamAM vairAgyabhAvamAM bhIMjAine bapore pUjya gurudevanI vAMcaNImAM 'paramAtma prakAza' pUruM thaI gayuM che. (upAdAna to taiyAra hoya ja, paNa evuM nimitta banatAM) vairAgyabhAva hamaNAM be divasa zrImadbhA patro vaMcAze.' pU. gurudeva patronuM arthaghaTana magna bhagavAna nama: siddhabhyo' kahIne dIkSA laine jaMgalamAM AtmasAdhanA karatA hatA. bIjA eka patramAM bahenazrI lakhe che: "gurudevanAM vyAkhyAna sAdhavA cAlI jAya che tyAre pU. gurudeva vairAgyapreraka, akhaMDa AtmadhyAna mAM "anubhava prakAza' graMtha pUro thayA pachI "zrImad rAjacaMdra' vaMcAze." preraka dIkSAkalyANaka prasaMge vyAkhyAna ApatA hatA. te pravacana haMmezA vacanAmRtanAM gahana rahayo pU. gurudeva mumukSuone samajAvatA hatA. "apUrva avasara' munidazAnA kAvya upara ApatA hatA. mAnava maherAmaNa vi. saM. 1994nA patramAM pU. bahenazrI caMpAbahena lakhe che: "zrImad hoya, badhAnAM manamAM bhagavAna dIkSA levAnA che e bhAva ghuMTAto hoya rAjacaMdra- paccIsamuM varSa vaMcAya che. ghaNA vistArapUrvaka ane sarasa Dhabe tyAre pU. gurudeva svarabaddha svakaMThe "apUrva avasara' gAtA. tyAre vyAkhyAnanI vaMcAya che. sAMbhaLatA udAsIna thaI javAya che. atyaMtara TharI javAya che. saravANI cAlatI hoya, badhA mumukSuo e vANIne apUrva bhAvathI te zrI gurudevano parama pratApa che.' A dRSTie vicAratAM pU. gurudeva jhIlatA hoya te kevuM sarasa dazya ! te munidazAnI bhAvanA ! aho ! upara zrImadjIno vizeSa prabhAva jaNAya che. aho ! AtmazuddhinA nirdoSa bhAvamAMthI nIkaLatI vairAgyajJAnanI gaMgAnuM vi. saM. 1995mAM pU. gurudevanuM cAturmAsa rAjakoTa hatuM. keTalAka rasapAna thatuM hoya, te prasaMgane smaraNamAM letA paNa romAMca thAya. zuM bhAionI vinaMtI hatI ke zrImadjInA "Atmasiddhi zAstra' upara pU. munidazA ! zuM nigraMtha bhAvanA ! Ama, pU. gurudeva upara zrImanI gurudeva vyAkhyAna Ape to zrImadjInI gUDhajJAnagarbhita samAdhi bhASA asara vizeSapaNe hatI te spaSTa thAya che. ApaNe samajI zakIe. e vinaMtIne mAnya karIne pU. gurudeva pratidina "ekAkI vicarato vaLI smazAnamAM, vaLI parvatamAM vAgha siMha saMyoga savAranA eka kalAka Atmasiddhi zAstranAM gUDha rahasyonuM udghATana jo, karatA hatA. jIvane kevA bhAva rahe tyAre AtmAnuM astitva mAnyuM aDola Asanane manamAM nahi kSobhatA, parama mitrano jANe pAmyA kahevAya ? kevA bhAva rahe tyAre AtmAnuM niyatva, kartRtva, bhokatRtva, yoga jo.' mokSa ane mokSano upAya mAnyA kahevAya ? vagere sadRSTAnta, sUkSma pU. gurudeva kahe che "zrImad rAjacaMdranI bAhya sthiti gRhasthAzramanI artho sAthe pU. gurudeva samajAvatA hatA. teozrI AtmasiddhizAstra dekhAya che chatAM bhAvanA kevI utkRSTa bhAve che. aMtaramAM pavitra udAsInatA upara vivecanAtmaka zailIthI, gahanabhAvo soMsarA UtarI jAya tevI vedhaka nivRttibhAva mokSa svabhAvane sAdhavAno utsAha uchaLe che. dhanya te vANImAM vyAkhyAno ApatA hatA. A vyAkhyAno graMthastha paNa thayAM che. nigraMtha sAdhaka dazA !' A rIte nigraMtha sAdhakadazAne pU. gurudevazrI tenI ghaNI AvRttio bahAra AvI cUkI che. pU. gurudeva sonagaDhamAM dhanyavAda Ape che. A bhAvonI abhivyaktimAM pU. gurudevane munidazAnA mumukSuone kahetA ke "jyAre upayoga ekAgra na thAya tyAre zrImadda bhAva aMtaramAM ghoLAtA hatA. pU. gurudevanA aMtaramAM evA bhAva vahyA vAMco. temAM sahajapaNe upayoga ekAgra thaze. sacoTatA, arthagAMbhIrya karatA hatA ke kyAre A badhuM choDIne munidazA dhAraNa karI jaMgalamAM ane bhAvagAMbhIrya zrImanAM vacanomAM guptapaNo rahyAM che.' pU. gurudevane cAlyA jaie, pU. gurudevazrI kahe che ke "jJAnI dharmAtmA' ra9mA varSe to zrImadjI hRdayathI priya hatA. pachI vi. saM. 1995nA rAjakoTanA apUrva avasaranI bhAvanA bhAve che ke dehAdi upAdhI TALu, pUrNa asaMga cAturmAsamAM pU. gurudeve "paramapada prAptinI bhAvanA', "apUrva avasara zuddha svarUpe pragaTa karI, azarIrI thAuM. paramatattvanI gADha ruci vadhatAM evo kyAre Avaze ?' A kAvya upara vyAkhyAno ApyAM hatAM. prathama svano paNa te saMbaMdhI ja Ave, rAtri divasa jANe AtmAne ja dekhevyAkhyAnamAM pU. gurudeve kahyuM ke "A kAvyamAM mukhyapaNo parama pada evA jANe ane vicAre ke "huM azarIrI thaI jAuM, mahAna saMta munivaronA moprAptinI bhAvanA che. AtmA trikALa jJAtAdRSTA svarUpa anaMtaguNano satsaMgamAM beTho chuM, mokSanI maMDaLI bhegI thaI che. nagna munionA piMDa che. tenA anubhava mATe sarvajJa vItarAganI AjJAnusAra tattvArthonI (nigraMtha) ToLAM dekhAya che Adi." nizcaya zraddhA karIne jJAnAnaMda svabhAva tarapha DhaLavAno puruSArtha vaDe krame pU. gurudevane paramakRpALu devanuM svapna AvyuM hatuM. teozrInA zabdomAM krame zuddhinI vRddhi thAya che. e apekSAe jIvanA paryAyamAM 14 guNasthAna "zrImad mane traNa camacI pANI pAyuM- huM te pI gayo. svapnamAM kupALu thAya che temAM cothA guNasthAnathI vikAsanI zreNI zarU thAya che. zrImad devanAM pratyakSa darzana thayAM." savAramAM mumukSu bhAIne vAta karI ke "zrImaddanA rAjacaMdrajIe janmabhUmi vavANIyAmAM savAre mAtuzrInA khATalA upara pratyakSa darzana thayA". huM samaju chuM ke mane zrImad samyakajJAna, samyakdarzana besIne A apUrva avasara kAvyanI racanA karI che. jema mahela upara ane samyaphacAritranI traNa camacI pANI pAyuM.' manovijJAnIo kahe che caDhavAnA pagathiyA hoya tema mokSa mahelamAM pahoMcavAnA A cauda pagathiyAM ke koI prasaMga, vastu ke ghaTanA aMtaramanamAM vicAraNArUpe cAlatI hoya Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana mArca 2002 ja paNI hatI. tethI jainadarzananA rahasyano a TukaDo mUkI dIdho che. (hAthanoMdha-1-pRSTha-176) pariNAmI padArtha niara svAkAra pariNAmI hoya to paNa avyavasthita -parizAmIpaNuM anAdithI hoya te kevaLajJAna viSe bhAyamAna padArthane viSe zI rIte dhaTamAna?' zrImadjInuM adbhuta rahasya samayAsara gAthA 90 mAM che. e pU. gurudevazrIe samajAvyuM. svAkAra pariNAmIpaNuM eTale vastunA svabhAvanI jAtanuM pariNAmIpaNuM hoya, temAM A avikArIpaNuM zuM? eTale teno evo artha thAya che ke A che dareka dravya dravyathI, guThThANI ane paryAyathI zuddha ja hoya ane tenuM potAnA svabhAva AkAre ja pariAmana hoya, parathI chUTI cIjane apeA lAgu paDatI nathI. vatu, vastuno gaThThA ane vastunI paryASa e traNe apekSA vagaranAM-nirapekSa che. A TukaDAmAM kevI adbhutanA che ! paramArthathI to upayoga kharekhara zuddha che. A zuddha avasthA nirapekSa che. mokSamArganI avasthA ke mokSa avasthA baMnne sApekSa che. vanuM vartamAna ne yuddha upayogarUpa kALAparyAya che. A viSaya jhIMNo che. vartamAna eza na hoya to vastu hoi zake nahi. vastumAM khaMDa paDI jAya che. dravya-guNA teno vizeSa thaine akhaMDa AkhI vastu thAya che. pariNAmI padArtha niraMtara svAkAra pariNAmI hovI joie ema zrImad rAjaDha kahe che." hIrA sarAro caDhe che; teno bhUkI thaI jAya to padmA lAbhano rasto che. A vAta taddana apUrva che. hAthanoMdhanA pratyeka zabdane pU. gurudeve samajAvyo hota to mumukSune ghaNA lAbhanuM kAraNa banyuM hota. Ama sUkSma tattvajJAnanI rIte zrImadjInI chApa pU. gurudeva para hatI, pU. gurudeva je zAstra upara vyAkhyAna Ape te badhAmAM zrImadjIne avataraNArUpe saMbodhatA ja hoya tevo badhAne anubhava che. drAnA viSayabhUta te samayasAra' graMtha hoya ke paramANudevanI pANInuM rahasyoddhATana pU. gurudeve talasparzI rIte jJAnapradhAna 'pravacanasAra' hoya, cAritrapradhAna 'niyamasAra' hoya, ke vastusthitine avalaMbIne karyuM che. bhaktipradhAna "stotra kAvya' hoya, padmanaMdi paMcaviMzati hoya ke 'ratnakareMDazrAvakAcAra' hoya-zrImadjInI kAvyapaMktio ke gadyasAhityane smarAmAM laine ahobhAva vyakta karatAM pU. gurudevane aneka mumukSue sAMbhaLyA che. 10 to teno svapnamAM pratibhAsa thAya che. arthAt pU. gurudeva upara zrImaddano prabhAva ghaNo che te A vAta parathI samajI zakAya che. sonagaDhamAM banatI che ghaTanA che ke pU. gurudeva vahelI savAre jaMgala jatAM, rastAmAM mukhya ke pAsethI vAta sAMbhaLavA maLI ke svAdhyAya maMdiramAMthI 'AtmasiddhazAstra" nuM citrapaTa laI levAnuM che. pU. gurudeva A sAMbhaLatA coMkI gayA. Thalle jaIne pAchA potAnA nivAsasthAne AvyA ane e mumukSubhAIne bolAvavA mokalyA. bhaktibhAvapUrvaka mumukSabhAI pU. gurudeva pAse tarata Ave che... ane vivekathI kahe che,'pharamAvo gurUdeva!' pU. gurudeve kahyuM. 'are! tamane zuM khabara paDe ke zrImad koNa hatA! jo zrImad atyAre hoya to temanA pagamAM mAthuM mUkIne ALoTIemane zuM khabara paDe ke zrImad zuM che? kapALudevanI ATalI UMDI asara pU. gardananA vyaktitvamAM hatI. teozrI kahetA ke zrImahanuM AyuSya ghaNuM ochuM, ane tyAre paNI nAnI uMmaranA tethI ame maLI zakyA nahi teno kheda amane rahyA kare. che. A kAvyanA vyAkhyAnanI samAptimAM pU. gurudeva kahe che 'zrImad rAjacaMdra kahe che ke "pUrNa zuddha AtmasvarUpanI pUrNa pavitra sthitine prApta karavAnuM meM svAnubhavane jo dhyAna karyuM paNa hAla te manoratharUpa che. marUpI ratha vaDe apUrva rucithI pUrNatAnI bhAvanA karuM chuM, nirgaMdhAno puruSArtha karavAnI zaktinI vartamAnamAM nabaLAI che, paNa darzanavizuddhi che; tethI nizvaya zuddha svarUpanA lo e bhava pachI, jyAM sAta sarvata prabhu nIrthaMkara birAjatA hIya, tyAM prabhu AjJA aMgIkAra karI, nirmAMdha mArgamAM utkRSTa Apaka svabhAvano vikAsa karI, e paramapadane pAmavAno e chuM. mArA AtmA viSe evI niHsaMdeha niyama che ke ekaja de pachI ke deha bIjo deha nathI.' sImaMdhara mukhathI phUlaDA khare, enI gAdhara guMthe mALa re jinanI vANI mahI re... ema kRpALudevanI vANInA gAdhara banI vacanAmRta rahasyo pragaTa karyA che evA pU. gurudeva upara zrImadjI chavAyelA che. vi.saM.1999 mAM Aso mahinAmAM graMthAdhirAja samayasAra upara gurudevanAM vyAkhyAna cAlatAM hatA. temAM gAthA 90 'eai va ubago tividye sudhyo NiraMjago bhAvo jaMso karedi bhAvaM upabhogo tassa so ktaa||' (harigIta) enAthI che. upayoga trAtiSa, zuddha nirmaLa bhAva che, je bhAva kaMI paNa te kare, te bhAvano kartA bane.' pU. gurudeva kahe che ke 'sabhAmAM A gAthAno, prathamavAra artha thAya che. upayoga che te AmAnI avasthA che te paNa zuddha ja che. vastu no che zuddha che ja paNa teno upayoga eTale vyavathA pA anAdithI zuddha che, niraMjana che, malinatA vagaranI che...vastu hoya te vartamAna hoya ne? vartamAna vagaranI vastu hoya? teno vartamAna eza vikArI ane adhUro na hoya. vikAra dekhAya che te karmanI apekSAvALI sApekSa paryAya che. mULa svabhAvabhUta nirapekSa paryAyamAM vikAra nathI, te paryAya anAdi anaMta che. zuddha che, niraMjana che. tene kAraNazuddha paryAya kahevAya che...AtmAmAM AkAza Adi padArthanI jema nirmaLa nirapekSa paryAya paNa che kArAke AkAza paNa padArtha che, AtmA paNa padArtha che. dravya, guNa, paryAya trIya nirapekSa hoya to ja vastunI akhaMDatA thAya che. zrImad rAjacaMdra A saMbaMdhI eka TukaDo mUkI dIdho che, temane to upADa hatA, zakti huM kRpALudeve sattara varSanI vaya pahelAM 15 bodhavacana ApelAM che. temAM 108 thI 117 dasa bodhavacana upara i.sa. 26-1-1978 thI 291-1978 ema cAra vyAkhyAna pU. gurUdeve ApelAM che. tenAM gUDha tattvone lagata karIe : 'drazya athadrA, bhinna bhinna juo.' pahelo bIla amRtacaMdra AcAryanI TIkAmAM che puNya pApa, bhagavAna AtmA avikArI zAMtarasano kaMda che jema sakkarakaMda che. tenI upalI chAla che tene na juo to AkhuM daLa sAkaranI mIThAzano piMDa che-chAla che te bhinna che. AtmA biLa che. kuMdakuMda AcArya ema kahe che ke mArA aMtara AnaMdanuM vedana je pracura che enAthI huM kahuM chuM ke dravya acaMdravya bhinna bhinna che' evuM che tema prabhu te jo. bIjo bola: svadravyanA ka tvarAthI thAo. potAnuM svarUpa cidAnaMda AnaMdakaMda prabhu, rAgathI bhinna evuM je svadravya che tenA rAka tvarAthI thAo-vadayA che. puranA ka rakSaka to thaI zakatA ja nathI, kemake paraddhA svataMtra-bhinna che. enI dayAno ja bhAva te Ama che. 'puruSArtha siddhi upAya'mAM rAmane hiMsA kahI che. svadravyano rakSaka eTale A karanAra. rakSAno artha : jevI pUrNAnaMda svarUpI vastu che evI aMdaramAM prIti ane jJAnanI vartamAna paryAyamAM e oya. je vastu che te paryAyamAM AvatI nathI, paNa paryAyamAM te che jANavAmA Ave. e jIvadravyanI rakSA karI kahevAya. jene AtmAnI ruci hoya tene vAyadA na hoya. prabhu ! pUrNAnaMda AnaMda svarUpa che. bhagavAna ! tArAmAM vidyamAna che. chatI cIja che tenI tvarAthI rA kara. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 mArca 2002 prabuddha jIvana arthAtu evo anubhava kara jevaDo che evaDo nahi mAnI-eka paryAya thAya che ! bhagavAne je joyuM haze tema thaze. evI puruSArthahIna vAto jevaDo chuM ema mAnavuM te jIvanI hiMsA che. tAre tArA rakSaka thavuM hoya to cAlatI hatI tyAre gRhasthAzramamAM rahIne, vyApAra karatAM saMsArI veSamAM tvarAthI ugra thA ! kAle karIza-pachI karIza ema nahi ! prabhu kyAre vastu svarUpane spaSTa samajAvyuM. mULamAraga sAMbhaLo jinano re, jaDabhAve AMkha miMcAI jaze ane cAlyo jaiza. pravacanasAra kaLazanA chellA jaDa pariName, jevAM aneka kAvyo lakhyA jethI pU. gurudeva upara kRpALudevanI kaLazamAM "Aje' zabda che. Aja karo-Aje ja karo (). zaktirUpe UMDI asara paDelI jovA maLe che. 1 je svadravya bhagavAna pUrNa che enI rakSA karavAmAM tvarA karo, tvarAthI "ajJAnI jIve rAgane grahaNa karyo che. puNyane grahaNa karyuM che. e karo. zarIrane ane rAgane na dekha. prabhu AtmAnI rakSA tvarAthI karavAthI badhI mithyA jALa che. bahAranI koI cIjane jIve grahaNa karI nathI, , vItarAgadazA utpanna thAya che. vItarAgadazA aMdaranA svabhAvamAMthI Ave paNa cIja pratyeno mamatvabhAva grahaNa karyo che. have svadravyano grAhaka che. "eka hoya traNa kALamAM paramArathano paMtha." tvarAthI thA. pUrNAnaMdano nAtha svadravya che tene oLakhI teno grAhaka thA. svadravyanA vyApaka tvarAthI thAo." "tuM AtmA bhagavAna cho ne A bAra aMgano sAra che. pU. gurudeva kahe che: "eka brahmacArI nAtha! prabhu ! pU evA prabhumAM tvarAthI vyApaka thAo. bIjAmAM bhAie mane khAnagImAM kahyuM "zrImadbhAM to phalANuM hatuM ne...Ama hatuM. tuM vyApaka thaI zakato nathI. eka AMgaLImAM bIjI AMgaLIno abhAva zrImadda evI bhASA karI che. meM kahyuM are ! zuM bolo cho. A badhuM che. prabhu ! tuM anAdithI puNya ane pApanA bhAvamAM vyApaka cho. bApu ! e vastu to emane (prApta) thaI gaI ane prApta thaI pachI to vidravyamAM vyApavuM te karyuM nathI. vyApaka eTale prasaravuM. jema pANImAM pote ja ArAdhanA karIne cAlyA gayA che ! e to eka bhava karIne mokSe taraMga UThe che tema caitanyamUrtimAM ekAgra thatAM, vyApaka thatAM jJAnanAM jaze. emAM koI dalIlane prazna nathI' Ama koI zrImajI viSe vAta kare taraMga UThe che, jethI janma maraNano aMta Avaze. sattara varSanI uMmare to paNa pU. gurudeva kRpALudevanI bIjI vAta sAMbhaLavA taiyAra na thAya zrImade A kahyuM. AtmAne kyAM umara lAgu paDe che. zrImano kSayopazama- ane sAMbhaLe to satya vAta rajU kare. zrImakoI samajI zakyA nathI. mArA hisAbamAM to enA jevo koino thayopazama na hato. e eka ja eTalI UMDI asara pU. gurudeva upara zrImadjInI hatI. puruSa hato. tenuM jora svabhAva upara hatuM, bahu bahAra paDyA nahi-paNa "svadravyanI rakSakatA upara lakSa rAkho. rakatA-rAkhavApaNuM. arthAt enA jevo kSayopazama koino nahi. bhale bIjA abhimAnI bhramathI svadravyanuM rAkhavApaNuM ema AvyuM. svadravyanA rakSakapaNA upara lakSa Apo. mAne, paNa hajI to UgIne UbhA thAya che. badhA vAkyomAM mahAbhedajJAna paranI rakSA thAya e daSTimAMthI choDI do. niyamasAra gAthA 38mA karAvyuM che. ekAvatArI thaI gayA che. eka bhava karIne mokSe jaze. paryAyane paNa paradravya kahyuM che. vartamAna paryAyanA dhyAnamAM dhyeya mATe duniyA ene pahAthI jue ke na jue, vastusthiti AvI che." "ame aMdara rahelI A trikALa dhruva vastu te svadravya. enI rakSakatA upara lakSa jyAre dIkSA leze ane 'nama: siddhabhyaH' kahezuM tyAre teone siddhadazAmAM rAkho. amArA vaMdana pahoMcaze, kAraNa teo eka bhava karIne mokSe javAnA che. "paradravyanI dhArakatA tvarAthI tajI.' A AThamo bola che. ahIM amAre hajI cAra bhava che' ema pU. gurudeva kahe che. nAstithI vAta karI che. dayA, dAna, pUjA, bhaktinA bhAva e paradravya Do. pU. gurudeva kahyuM che: "svadravyanA dhAraka tvarAthI thAo' svadravyanA che. e paradravyanI dhArakatA tvarAthI tajo, paradravyanuM dhAravApaNAnuM lakSa dhAraka dharanArA tvarAthI thAo. svadravyane dhAro. svadravyanI dRSTi thaine tvarAthI tajo. bhagavAna AtmAmAM lakSa Apo. jIvane kaThaNa paDe che anubhava thayo tyAre dhAraka thayo. svadravyano dhAraka karanAro. dhAraNAmAM bApu ! sat che, satuM sarvatra che, sarvatra che, saraLa che. 'che tene pAmavuM dhAraNa karavuM e to eka matijJAnano bheda che. matijJAnamAM avagraha, emAM kaThaNa zuM ? paNa jIve prayAsa karyo nathI. "samAdhizataka'mAM zloka IhA, avAya, dhAraNA thAya tyAre dhAraka thAya che. ahIM to bhagavAna Ave che-ke AtmAnA kArya sivAya parakAryanuM lakSa Ave tene jaldI AtmA zuddhapaNe birAjamAna che eno dhAraka thA. paryAyane ane rAgane choDo. AtmAnA samyakdarzana, samyakajJAna ane samyaphacAritra sivAyadhAryo che have AtmA bAju DhaLI jA. AtmAnI dhAraNA kara. aMtaramAM bIjA kAryane avakAza na Apo. ahIM paradravyano artha vyavahAra karyo vaLatAM anubhava thayo tyAre dhAraNA sAcI thaI kahevAya. nirNaya karanArI che. vyavahAra paradravya che mATe paradravyanI dhArakatAne tvarAthI tajo. paryAya dravyamAM nathI, jANanArI paryAya dravyamAM nathI, ramaNa karanArI navamo bola che 'padravyanI ramaNatA tvarAthI tajo." svadravyanI ramaNatA paryAya dravyamAM nathI. AvuM vastunuM svarUpa che. ahIM to dhruvabhAva ane karavAmAM paradravyanI ramaNatA choDavI paDaze. ahIM nAstithI vAta karI paryAyabhAvanI svataMtratA che. satyane satyanI rIte rAkho. zrImad kahe che che. niyamasAramAM to nirmaLa paryAyane paNa 'padravya' kahyuM che, kAraNa jo vastune vastunI rIte rAkho.' nirmaLa paryAya upara lakSa jaze to kArya rahI jaze. mATe paradravyanI svadravyanA ramaka tvarAthI thAo'. svadravyanI ramaNatA karanArA tvarAthI ramaNatA tvarAthI tajo. dehanI sattara varSanI uMmare zrImane keTalo thayopazama thAo. rAgamAM anAdikALathI ramaNatA karI che. e to tArI du:khanI che ! thoDI bhASAmAM keTaluM samAvI lIdhuM che. je kahevA mAge te bhASA dazA che. svadravyanA ramaka-mAM 'ka' zabda puruSArthanI vAta che. rAganI bahu thoDI che ane bhAva ghaNA che. zrImadjI viSe pU. gurudevane ane bIjI ramaNatA choDI de. A samajAvatAM tyAre pU. gurudeva kahetA, aMtaramAM ghaNuM ghoLAtuM hatuM jethI jyAre taka maLe tyAre smaraNa karI rANA ramatuM choDa, kaTaka AvyuM kinAre.' jagatanI ramata choDa AtmAmAM bhAvane pUrA karatA. A vAta darzAve che ke pU. gurudeva upara zrImano tvarAthI lAgI jA. vyavahAranI ane nimittanI vAto Ave, paNa kalyANa prabhAva vizeSa hato. karavuM hoya to svadravyamAM ramaNa karanAro thA. bhASA to keTalI sAdI che. "dasamo bola: paradravyanI grAhakatA tajo.' lokoe bAhyanA tyAgasattara varSanI uMmara pahelAM zrImad A lakheluM che. e vakhate to AvA strI ane kuTumbanA tyAgane tyAga mAnyo che. paNa rAgano tyAga zabdo karanAra na hatuM. tyAre zrImada satya vAtanuM prakAzana karyuM. dIkSA mithyAtvano tyAga kharekhara tyAga che. e tyAga kyAre thAya ke svadravyane levAthI muni kahevAya. vrata karavAthI karmanI nirjarA thAya. nimittathI badhuM grahaNa karIne svadravyamAM rame tyAre. mULamAM je mithyA zraddhA che te paradravya Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIva mArca 2002 karyo che te samyak ekAnta evA nija prApti mATe ja upakArI che. anekAnta eTale zuM ? vastumAM nitya-anitya vagere budhdhe paraspara viruddha dharma rahyA che, tenuM nAma anekAnta che. svabhAve zuddha' ane avasthAe 'azuddha' ema be paDakhAM jANIne tenI sAme ja joyA kare ane zuddha svabhAva tarapha na vaLe to tene nijapadanI prApti thatI nathI ne azuddhatA TaLatI nathI. paNa koya kALe huM zuddha chuM ne prAthamika paryAyamAM huM ne azuddhatA che ema baMne paDakhAM jANIne jo trikALI zuddha svabhAva tarapha taLe to nipadanI prApti thAya che, ne azuddhatA TaLe che. vastu anaMtano piMDa che te vastu to che che ne che. trikALI che. te vastu kAMI navI prApta te thatI nathI. paraMtu tenuM bhAna thaIne samyagdarzana, jJAna cAritrya vaDe pUrNa paramAtmapada pragaTe tenuM nAma nijapadanI prApti che. mULa mArgamAM kahe che ' 14 zuddha buddha caitanyadhana, svayaM jyoti sukhadhAma, bIjuM kahIe keTaluM ? ka2 vicAra to pAma. A badhI kaDIo pU. gurudevazrI mAMgalika pharamAvatA hoya, ke koI A bImAra hoya ane darzana ApavA jatAM hoya tyAre bolatA hatA-tuM cho mokSa svarUpa-e vAta trikALIdravyanI kahI che. ema vAraMvAra prazaMsA karatA hatA. temAM zrImada AtmadharmanA marmane pragaTa karyo che. traNe kALanA jJAnIone je kahevuM che te tattvanuM rahasya, zrImade paNa dAMDI pITIne jAhera karyuM che. yukti, anumAna, sarvajJa kathita AgamapramANa ane svAnubhavathI AtmAno svIkAra karavo tenuM nAma sabhyazudarzana che. pU. gurudevanI nirdoSa vANI kahe che huM jo A paMcamakALamAM sat dharmanI jAherAta karI, ane pote anabhavano cheDo kADhI eka ja bhava bAkI rahe tevI pavitra dazA AtmAne viSe pragaTa karI tevA pavitra puruSanuM ati ati bahumAna thavuM joIe. dhanya che temane ! huM cokkasa kahuM chuM ke gujarAta-(kAThiyAvADamAM) saurASTramAM vartamAnakALamAM mumukSu jIvonA parama upakArI hoya to te zrImad rAjacaMdra che. zrImadjInuM jIvana samajavA mATe matAgrahathI dUra rahI e pavitra jIvanane madhyasthapA jovuM joIe. temanI bhASAmAM apUrva bhAva bharyA che. temAM vairAgya, upazama, viveka, samAgama badhuM che. bALakathI mAMDIne AdhyAtmika satsvarUpanI parAkASTAne poMcelA, UMDA UMDA nyAya, gaMbhIra artha temanA lakhANamAM che. vyavahAranItithI laIne purNa zuddhatA kevaLajJAna sudhInA bhaNakAra temAM che. koI jJAnabaLanA apUrva yoge te lakhAyA che. zrImadane samayanA dravya, kSetra, kALanI khabara hatI. tethI bahu jAheramAM AvyA nahi. mAruM lakhALA, mAruM zAstra madhyastha puruSo ja samajI zako. mahAvIranA koI paNA eka vAkyane yathArthapaSTa samajo. zukala aMtaHkaraNa vinA vItarAganAM vacanone koNa dAda Apaze ! zrI samayasArajI zAstra pahelavaheluM lIMbaDImAM temanA hAthamAM AvyuM tyAre rUpiyA bharIne thALI maMgAvI, zAstra lAvanAra bhAIne zrImadde khobo bharIne rUpiyA ApyA. e pustaka chapAya tevI temanI IcchA hatI. paramazruta prabhAvaka maMDaLanI sthApanA karI e adhyAtma zAstra chapArAvyuM (pAchaLathI). A zAstranI prathama jAherAta karanAra zrImad rAjacaMdra hatA. temano anaMta upakAra che. teno lAbha atyAre bhAIbaheno te che te zrImadano upakAra che. e traNa AnaMda pariNamI hai jyAre varte te AtmArUpa - mULa mAraga sAMbhaLo teha mAraga jinano pAmIyo re kiMvA pAmyo te nija svarUpa - mULa mAraga sAMbhaLo. zrImaddanAM vacanomAM jyAM hoya tyAM bhavanA aMtano paDakAra che. 'mULa mAraga sAMbhaLo jinano re' emAM zrImadjIe sanAtana vItarAga dharmane samajAvyo che. ema kahI sanAtana dharmano mahimA pU. gurudeva svIkAratA hatA. sonagaDhamAM 'jinamaMdira'nuM nirmANa thayuM tyAre paNa pUjya gurudeva maMdira upara 'sanAtana jina maMdira' nAma lakhAvyuM hatuM. tethI pU. gurudeva zrImadanA bhAvothI prabhAvita che te samajAya che. che zrImad chellA saMdezamAM 'vara te jaya che' evA zabdo vAparyA che teno artha e ke sAdhaka svabhAvano jayakAra che. 'sukhadhAma anaMta sasaMta carI, dinarAta rahe tadhyAna nahi, pati anaMta sudhAmaya che, kAmuM paDe te vara te ya te.* A zabdamAM ghaNo gaMbhIra bhAva rahelo che, pUrNa zudhdha evo caitanyadhana AtmA bhedajJAnanA baLa vaDe jAgRta thAya che ane e jAtanA ugra puruSArtha vaDe pUrNa sukhasvarUpa pragaTa thAya che. jene muni Adi dharmAtmA Icche che te pUrNa svarUpanA thai aMtima saMdezo kahI zrImadde kAvyaracanAmAM aMtima mAMgalika karyuM che. potAnuM svAdhIna sukha pragaTa karavA mATe prathama ja svarUpanI zraDhA karI. tene ja jANo, teno ja anubhava karI. zrImadjIe AtmA karmano vibhAvabhAve kartA che. vibhAvapo bhoktA che. mokSa che ja ane mokSa che tevo nizcaya thatAM teno upAya paNa che. A rIte padarzana ane padmathanI sevAdIlImAM Atmasiddhi zAstra lakhela che. A badhA abhyAsathI spaSTa thAya che ke pU. guredeva zrImaddna AdarathI svIkAre che. vyakti upara asara sasparzatI hoya to tene mahimA Ave che. te thAya pU. gurudeva upara kRpALudevanI asara che tevI pratIti thAya che. nyAye pU. gurudeva vIra, se. 24 7, mahAvada trIjane zubha divase vavANIyA kSetre gayA hatA. tyAM janmabhuvananA sthaLe pravacana ApyuM hatuM te vAkya che ke anekAntika mArga paNa samyak ekAnta evA nijapadanI prApti karAvavA sivAya bIjA anya hetue upakArI nathI.' tyAre pU. gurudeva zrImadjInA janmasthAne temanA ahobhAvamAM temanA vairAgyamAM jhulatA uparyukata vicAronA niSkarSarUpe Apaze jANI zakIe chIe. pU. gurUdeva upara zrImano prabhAva aneka dRSTikoAthI joI zakAya che. dharma-saMkucita samayamAM zrImad nirbhika vastusthitine nirUpa che. temaA gRhasthAveSamAM AtmAnubhava pAmI vastugate vastu prakAzI che. lopAma ane anya riddhisiddhine gauNa karI, AtmA banAvavAmAM ja zrImad agraja banyA che. nItarAga mArganA sAcA zilpI tarIke, samAja kriyAkAMDamAM ja paDayo hato tyAre zrImadde anekAntavAda, sarvajJadarzanane samAja samakSa lekhinI dvArA pragaTa karIne, rASTraprema ane kurIvAjonA sudhAraka tarIke bhakti paNa adhyAtma mArga che te rIte mumukSuonA satya mArgadarzakarUpa satyAnveSakarUpe, niHspRha, nirmohaka, nirbhika, nirdebha ucca koTInA hatA. teo kahe che ke A eka lITImAM zrImaTe sarvajJanA hRdayano marmajJAnI dharmAtmArUpe zrImadnI apUrva asara pU. gurudevazrI upara che tema che goThavyo che. badhAM zAstrono chevaTano sAra AmAM batAvI dIdho che. pAtra jIva hoya te tenuM rahasya samajI jAya che. zrImadnAM vacano pAchaLa evI guDha bhAva rahelo che ke gurugama vagara potAnI meLe eno patto khAya tema nathI. zrImad A eka lITI dvArA, kIDo mArIne aMtaramAM vALavA mAge che. A eka lITImAM keTaluM rahasya che tenuM mApa bahArathI na Ave. zrImada kahe che ke bhAI ! sarvajJa bhagavAne je anekAnta mArga A sati thAya che. jJAnI jJAnIne oLakhI le che. pU. guredeva prathama badhAne eka ja vAta karatAM tame zrImad vAMco. zrImad rAjacaMdra vAMco. temAM niya vyavahAranI uttama saMdhi che. zrImanA vairAgyasaMpanna vyaktitvanI chApa pU. gurudeva upara AdithI aMta sudhI jIvanamAM vArSatI jovA maLe che. ... Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArca 2002 prabuddha jIvana jIrA munigaNa ; pAMca A zika, cAtA rAI tathA daivasika pratikramaNa 1 DaoN. bipinacaMdra hIrAlAla kApaDiyA jainadarzana pramANe pratyeka pudgala parAvartamAM asaMkhya utsarpiNI ane jAya che. avasarpiNI thatata thaI jAya che. pratyekamAM cha cha ArAo hoya che ane tyArabAda je muninI nizrAmAM pratikramaNa karAI rahyuM hoya temanI rAtri pratyeka avasarpiNa ane utsarpiNI 10 kroDAkroDa sAgaropamanI hoya che. sukhamaya vyatIta thaI che ? sukhamaya tapa karI zakAya che ? koI paNa jAtanI jainonA parvomAM sarvazreSTha parvane parvAdhirAja paryuSaNa kahevAya che. A zArIrika ke mAnasika muzkelI vinA tamArI saMyamayAtrA sukhamaya rIte pasAra - parva daramyAna kalpasUtranuM vAMcana karAya che. A mahAna sUtramAM zrI sarvajJa thaI rahI che ? evA prazno pUchI rAtri daramyAna je kaMI du:ciMtana, khoTI vItarAga paramAtmAe kahela utkRSTa koTinA AcArane, utkRSTa koTinA rIte bolavAnuM thaI gayuM, khoTuM AcaraNa thaI gayuM hoya te badala micchAmi saMyama ane tapane, utkRSTa koTie AcarI potAnA AtmAne paramAtmA dukkaDe mAMgI namutthaNAM karI karemibhaMte, tassa uttarI karorAM, annattha banAvanArA zrI tIrthaMkara devonA paramAtmA banavAnI preraNA ApanArAM pavitra uccArI nimmalayarA sudhI eka logassano kAussagna karI navakAra pachI jIvanacaritro che; tathA zrI tIrthaMkara paramAtmAoe kahelA ucca koTinA Akho logassa uccAravo. tyArabAda sUtro, muhapatti, vAMdaNAM, kAusagga saMyamatapaniSTha jIvanane jIvanArA svAra kalyANa karanArA AcAryAdi mahAna vagere pachI "sakalatIrtha"- bolAya che. emAM atyaMta suMdara bhAvagarbhita guradevonAM jIvanacaritro che. temaja AtmAne paramAtmapada apAvanArI tIrthanaMdanA che jemAM svarga, pAtAlAdi lokanA sarva tIrthonI vaMdanA karI evI zrI sAdhu bhagavaMtonI AcAra praNAlikA eTale ke sAdhu-samAcArI che. sametazikhara, aSTApada, vimalAcala, giranAra, Abu, zaMkhezvara, tAraMgA kalpasUtra zabdamAM je "kalpa' zabda che tenA anekArthomAMthI ahIM teno vagere cetyo, viharamAna jinavIza, anaMta siddhone nizadina vaMdananI sRha eka artha "sAdhusaMtono AcAra' abhipreta che. tenA 10 peTA bhedomAMthI taduparAMta aDhI dvipanAM aDhAra sahasa zIlAMganA dhAraka, pAMca mahAvratonA AThamo kahyuM te pratikramaNa' kalpa che. pAlana karI samiti, pAMca AcAro (paMcAcAra) pALI bAhyAbhyatara tapa pratikramaNa kalpa pramANe prathama ane aMtima ra4 tIrthakaronAM sAdhu- karanArA munigaNo ke jeo guNAmaNimAlA dhAraka che temane vaMdana karI sAdhvIone doSa lAge ke na lAge to paNa devasika ane rAI pratikramaNa jIva bhavasAgara tarI javAnI vAMchanA seve che. rAI pratikramaNuM atyaMta - sAMje ane savAre avazya karavAnAM hoya che. temaja pAkSika, cAturmAsika bhAvavAhI, suMdara, sarvakAmanAnI pUrti karanAruM tIrthavaMdanAnuM A kAvya rasavAhI ane sAMvatsarika pratikramaNo paNa avazya karavAnAM hoya che. 24 tIrthakaromAMthI tathA bhAvathI bharapUra che ! madhyanA ra4 tIrthakaronA vArAnA sAdhu-sAdhvIone doSa lAge to sAMje A baMne pratikramaNomAM uparanI vastu jarA vigate joI laie. rAI devasika ane savAranA rAI pratikramaNa karavAnAM hoya; doSa na lAge to pratikramaNamAM ThAluM kahI caMde nimalayarA sudhIno kAussagna pachI pukharavara devasika ke rAI karavAnA hotA nathI. temane pAkSika, cAturmAsika ane pachI ATha aticAranI gAthAo Ave che ane ahIM navakArano kAussagna - sAMvatsarika pratikramaNa paNa karavAnAM hotAM nathI. teo saraLa, saMniSTha Ave che. AnAthI UlaTuM eTale devasika pratikramaNamAM kramamAM parivartana ' zuM citta vyApAravALA hovAthI AvI vyavasthA karavAmAM AvI che. thAya che. AnAthI tadana UlaTuM eTale navakAranA kAussagna pachI 4 thoya baMne rAI tathA devasika pratikramaNanI samaya maryAdA eka sarakhI 48 ane vaMditAsUtra pachI eka logassa pachI pukharavara vagere Ave che. rAI . miniTanI che. baMneno prAraMbha sarakhI sAmAyika levAnI vidhithI karAya che. karatAM krama UlaTo bane che. laghu zAMti stavathI devasika pratikramaNa pUra - cha AvazyakonAM nAmo A pramANe che: sAmAyika, cauvismatho, vAMdazA, karAya che. paDikkamaNuM, kAussagga ane paccakakhANa. emAM pratikramaNa cothA sthAne rAI pratikramaNAmAM tyArabAda bhagavAnaI, aThThAIjesa pachI traNa che. sAdhu-sAdhvIoe upara joyuM te pramANe baMne pratikramaNo avazya karavAM khamAsamaNa daI zrI sImaMdhara svAmInA duhA, tyArabAda be caityavaMdana (je ja joie ane te paNa UbhA rahIne. AjanA jamAnAmAM varSa daramyAna baMne devasikamAM nathI) karAya che: eka zrI sImaMdharasvAmInuM ane bIjuM caityavaMdana pratikramaNo karanArA zrAvikA tathA zrAvakonI saMkhyA AMgaLIe gaNI zakAya zrI siddhAcalajInI ArAdhanArthe karAya che. te pahelAM khamAsaNA devApUrvaka , teTalI paNa kharI ? zrAvikAo kadAca vadhAre saMbhavI zake. badhA yuvAno pAMca duhA bolavAmAM Ave che. atre noMdhavuM joie ke A baMne caityavaMdano kadAca na karI zake paNa AkhuM varSa karanArA vRddho keTalAM ? saMpUrNa pUrepUrA karAya che. pachI arihaMta ceiA annatya bAda navakAranA rAI pratikramaNamAM khamAsamaNuM daI rAtri daramyAna nidrAmAM lAgelAM kAussagna karI zrI zatruMjayanI stuti karI rAI pratikramaNa pUruM thAya che. pApo mATe "kasamisa, sumi' mATe kAussagna karAya che, je devasikamAM have devasika tarapha vaLIe te pahelAM devasika pratikramaNa pUruM thatAM nathI karAto. cAra logassano A kAussaga sAgaravaragaMbhIrA sudhI sAmAyika pAravArano vidhi thAya che. ahIM parivartana Ama karAyuM che. karavAno che ane te pachI pUro logassa gaNAya che. tyArabAda zrI baMnemAM caMdesu nimaeNlayarA sudhI logasa kahI devasikamAM ahIMthI caukkasAya jagaciMtAmaNinuM moTuM caityavaMdana karAya che, jemAM 15 abajathI vadhu zAzvata paDimallu...caityavaMda na AkAre besI kahI namutyuthI jayavIyarAya sudhI biMbone praNAma karAya che. devasikamAM nAnuM caityavaMdana hoya che. ahIM uccArI muhapatti paDilehavI ane tyArapachI bAkInI vidhi pUrI karAya che. caityavaMdana jaya vIyarAya sudhInuM che jyAre devasikamAM namutthAM sudhI ja rAI karatAM devasikamAM pAravA mATenI vidhi, jarA vistRta che. karAya che. devasika pratikramaNa karanAre jo pANI AhAra lIdhAM hoya to tulanAtmaka dRSTie vicAratAM rAI pratikramaNa vadhu bhAvavAhI, marmasthaLa prAraMbhamAM muhapattinuM paDilehaNA karI be vAMdazA dIdhA pachI paccakakhArA sudhI pahoMcADanAruM che. rAImAM rAtri daramyAna traNa yogo dvArA je sAvadha karyA bAda caityavaMdana nAnuM karAya che. A yogo sevAyA hoya te mATe kusumiNa, dusumiNAthI bhInA hRdaye zamA mAMgI rAI-pratikramaNamAM caityavaMdana karyA pachI khamAsamaNApUrvaka bhagavAnAM, che. ahIM je caityavaMdana che te ghaNuM moTuM tathA saMpUrNa karAya che. devasikamAM AcAryauM, upAdhyAya, sarvasAdhuhaM kahI AjJA mAMgI sekjhAya karAya che tema nathI. bharoMsaranI sakjhAyamAM paNa viziSTa cAritradhArI strI-puruSonI je devasikamAM nathI. bharoMsaranI A sakjhAyamAM saguNasaMpanna mahApuruSo nAmAvali tathA temanA jevo Adarza sevavo joie, preraNA levI joie tathA strIratnonI nAmAvalI ApI che, jeonAM nAma mAtrathI pApabaMdha tUTI tethI te AvakArapAtra che. temAM chevaTamAM AvatAM be caityavaMdano mahAvideha Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana mArca 2002 sudhI pahoMcADe che. A rIte be pratikramaNomAM kaMIka AgavI bhAta tathA vagara nirarthaka, vyartha jAya che to zuM karavuM? A avasarpiNInA avaziSTa viziSTatA rAI pratikramaNAmAM daSTigocara thAya che. samayamAM bharatakSetramAMthI mokSa durlabha che to teno zo upAya ? game tema, doSa sevAyA hoya ke na sevAyA hoya to paNa baMne pratikramaNo gatAnugatika, saMmUrNima Dhabe je anuSThAnAdi karIe chIe tyAM dravya pratikramaNa na rahevAM joie. te bhAvapratikramaNa thAya tevo prayatna karavo pagalAnaMdI ke bhavAbhinaMdI na thavuM tathA traNa yogomAM sAmarthyayoga paNa rahyo. te mATe bhavAbhinaMdI ke pudgalAnaMdI na thatAM, dunyavI ke svargIya naSTa thayela che to dharma karavAnI je IcchA, AkAMkSA, hArdika Urmi, dharma kAmanAno tyAga karI, zuddha vicAro sevI tanmaya, taMdAkAra, tagatacitte, sAdhavAnI je garaja, tAlAvelI, tamannA IchAyogamAM che tyAMthI AgaLa ullAsa, utsAha tathA karmakSaya dvArA samakita meLavavAnA zubha Adarzo vadhI zAstrayogamAM AvavuM rahyuM. rAkhI pratikramaNa karAya to samakitI thavAnI dizAmAM zubha pagaraNa mAMDyA te mATe IcchAyogamAM AgaLa vadhatAM bIjI kakSAe zAstrayoganI pravRttimAM che tema gaNAya. dhArmika anuSThAnAdi samakitanI prApti mATe karAya to avAya che. emAM nidrA, vikathA, anupayoga. caMcaLatA, smRtibhraMza (vismaraNa), * bhramara-kITa nyAye eka divase te avazya maLaze ja. saMzayAdi sarve pramAdone tyajI zakti anurUpa athavA sarva zakti kendrita samakita mATe sAMsArika ke AdhyAtmika kriyA karatAM karatAM samakita karI te te doSone nivAravA. tethI AtmA te te dharmArAdhanAmAM mana-vacanaApaNA AMgaNe AvIne UbhuM ja raheze temAM zaMkAne sthAna na hoI zake, kAyAthI ekAkAra thaI jAya che. emAM tanmaya lakSavALuM, anurUpa zubha lezyA kAraNa samakita ane te paNa kSAyika vagara mukti sulabha nathI. jemaNe ane adhyavasAyayukta spaSTa zuddha sUtra uccAraNa, sacoTa kriyAvidhi-pAlana, mukti meLavI che, meLavI hatI ane bhaviSyamAM meLavaze temaNe kSAyika cokkasa zAstrokta kALa-mudrA-maryAdAnI jALavaNI tathA saMzaya, bhrama, vismaraNa, samakita meLavavuM ja paDe. tenAthI ardhapudgala parAvartakALathI nyUna samayamAM anupayogAdi vinAno mAnasika akhaMDa upayoga barAbara jhaLahaLatAM rahe mokSalakSmI varamALA paherAve ja emAM zaMkAne sthAna nathI. che. AnI pUrve santa barobara keLaveluM hovAthI sAdhanAmAM pramAdathI aticAra. baMne pratikramaNonI AgavI viziSTatA joI laIe. rAI pratikramaNamAM ane apavAdanuM sevana na hovAthI eTaluM UMcI kakSAnuM apramattapaNuM hoya prAraMbhamAM ja rAtri daramyAna traNa yogo dvArA sAvadya pAponuM prAyazcita karAve che. Ama zAstrayoga AtmasAtu thayA bAda sAmarmayogano vicAra karI che. e cAra logassa ane eka saMpUrNa logassathI thAya che. tyAra pachI zakAya. jagaciMtAmazinuM suMdara bhAvagrAhI saMpUrNa caityavaMdana karAya che. pachInI upara jaNAvelA mArge jo siddha thAya to ahIMthI mahAvidehAdi kSetromAM sajhAya atyaMta Urmiprada tathA Atmonnati preraka che. pachI sAdhu bhagavaMtonI javA jeTaluM bhAthuM bheguM karI lIdhuM hovAthI samakita, are kSAyika meLavavAnI sukha saMyamayAtrAnI pRcchA karAya che. logassanA kAussagna pUrvaka dizAmAM haraNaphALa bharI zakAya. te sivAya bIjo koI rasto nathI, Aro pukharavaradIvaDhaDhe tathA siddhANaM buddhA sUtra Ave che. chaThThA AvazyakanI nathI. muhapattinA paDilehaNa pachI suMdara prabhAvaka tIrthanaMdanA rAImAM ja che. ekeka navakAranA kAussagna pUrvaka prAraMbhamAM nahIM paNa have ja thoyo Ave che. pachI traNa khamAsamaNa daI zrI sImaMdhara svAmInA duhA, tyArabAda prabuddha jIvana AkhuM zrI sImaMdhara svAmInuM caityavaMdana tyArapachI pratyeka khamAsA bAda (rajisTrezana opha nyUjha peparsa rulsa 1956 anvaye) eka eka pAMca zrI siddhAcalajInA caityavaMdana pUrve duhA Ave. pachI pharI zrI (phorma naM. 4) siddhAcalajInuM saMpUrNa caityavaMdana karI sAmAyika pAravAmAM Ave che. A | 'prabuddha jIvana' saMbaMdhamAM nIcenI vigato pragaTa karavAmAM Ave che. rIte rAImAM kulle traNA caityavaMdana, bharaThesaranI sajhAya, tIrthavaMdanA, zrI 1. prasiddhinuM sthaLa : rasadhArA ko. o. hA. sosAyaTI, 358, sImaMdhara svAmI tathA zrI siddhAcalajInA pAMca duhA rAimAM ja sthAnApanna saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 004. thayelAM che. 2. prasiddhino krama : dara mahinAnI 16mI tArIkhe devasika pratikramaNamAM prAraMbhe bhAta-pANI vAparyA hoya temane mATe 3i. mudrakanuM nAma : zrImatI nirubahena subodhabhAI zAha muhapattinA paDilehaNa pUrvaka be vAMdaNA devAmAM Ave che. tyArabAda paccakakhANa 4. prakAzakanuM nAma : zrImatI nirubahena subodhabhAI zAha karI caityavaMdana namutthaNa sudhInuM ja karI ekeka navakAranA kAyotsarga karI kayA dezanA : bhAratIya . cAra thopa karAya che. pachInI badhI vidhi samAna ja che. ahIM paNa pUrvagata saranAmuM : rasadhArA ko. o. hA. sosAyaTI, 358, namoDastu vardhamAnanI traNa gAthA karAya che. strIo tene sthAne saMsAra saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 004. dAvAnalanI traNa gAthA bole che. ardhI paNa bhagavAnoM kahI aDhAijesuM 5. taMtrInuM nAma : DaoN. ramaNalAla vI. zAha pachI devasia pAyacchitta virohaNathaM cAra logassa pachI saMpUrNa logassa kayA dezanA : bhAratIya pachI sajhAya ane tyArabAda pharI cAra logassano saMpUrNa kAyotsarga ane saranAmuM : rasadhArA ko. o. hA. sosAyaTI, 358, namo arihaMtANaM kahI ladhuzAMti stava uccArAya che. chevaTe darzAvelI A saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 004. vigato rAImAM nathI. devasika pratikramaNa pAravAnI vidhi rAI karatAM judI | 36. mAlikanuM nAma : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha. ane jarA lAMbI che. ane saranAmuM rasadhArA ko. o. hA. sosAyaTI, 358, mArA anubhava pramANe devasika pratikramaNa 48 miniTathI kaMIka ochA ' saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-4000 004, samayamAM pUruM thAya che, jyAre rAI mATe 48 miniTa ke tethI kaMI vadhu paNa huM ramaNalAla cI. zAha AthI jAhera karuM chuM ke upara ApelI lAge. suzrAvako ane suzrAvikAo sAmAyika, pratikramaNa pUjA, devavaMdana, vigato mArI jAya ane mAnyatA mujaba barAbara che. vrata, japa, tapAdi anuSThAno kare ja jAya paNa te badhAM samakitanA ekkA tA. 16-3-2002 ramaNalAla cI. zAha miAlika 3 zrI muMbaI jena yuvaka saMdha, mudraka, prakAzaka : nirubahena subodhabhAI zAha prakAzana sthaLa : 385 saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 004] 'kona 3820296 mudrasthAna kA kaparI prinTiMga vakarsa, DAraA, bhAyakhalA sarvisa InDasTrIyala esTeTa, dAdAjI kaoNDadeva kIsa roDa, bhAyakhalA muMbaI-400027 | Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. With Registrar of Newspapers for India No. R. N. I. 6067/57 Licence to post without prepayment No. 271 0 varSa : (50) + 13 0 aMka : 4 - 1 eprila, 2002 0 0 Regd. No. TECH / 47 -890/ MBIT 2002 0 0 zrI muMbaI jena yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra 0 0 0. praG QUOG 0 0 0 prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa 0 0 0 vArSika lavAjama rU.100/- 0 0 0 taMtrI ramaNalAla cI. zAha sva. pa. pU. zrI kalApUrNasUri mahArAja vartamAna samagra jaina zAsananA sarvocca mahAtmAomAM jemane acUka jatA. mahArAja zrI zaMkhezvaramAM birAjamAna hatA tyAre zrI zazikAntabhAI sthAna ApI zakAya evA adhyAtmayogI, prazAntamUrti, gItArtha AcArya sAthe AcAryazrI pAse keTalIka vAra javAno yoga mane prApta thayo hato. bhagavaMta zrI vijayakalApUrNasUri mahArAja sAheba rAjasthAnamAM phalodImAM mArA vaDIla mitra paMDita zrI panAlAlabhAI gAMdhIne AcAryazrI cAturmAsa karIne gujarAta-zaMkhezvara tIrtha tarapha padhArI rahyA hatA tyAre keTalIka vAra cAturmAsa daramiyAna sAdhu-sAdhvIone svAdhyAya karAvavA vihAramAM ja jhAlora pAse 78 varSanI vaye kALa dharma pAmyA. emanA athavA jJAnacarcA mATe bolAvatA. eka vakhata mahArAjazrInuM zaMkhezvaramAM pArthiva dehane zaMkhezvara tIrthanI pavitra bhUmimAM agnisaMskAra karavAmAM cAturmAsa hatuM tyAre mAre panAlAlabhAI sAthe javAnuM thayuM hatuM. tyAre AvyA hatA. mahArAjazrI pAse ATalI bhIDa rahetI nahi. nirAMte besavA maLatuM ane - sva. AcArya bhagavaMte vi. saM. 2010mAM dIkSA lIdhI hatI ane vi. sArI jJAnagoSThI thatI. saM. ra058mAM teo kALadharma pAmyA. A sADA cAra dAyakAthI adhika chelle pAlItANAmAM jyAre mahArAjazrInuM cAturmAsa hatuM tyAre mArA samayanI emanI saMyamayAtrAmAM emanA haste svaparakalyANanI aneka mitra zrI mahAsukhabhAI zAhanI sAthe mahArAjazrIne vaMdana karavAno uttama pravRttio thaI che. emaNo potAnA jIvanane dhanya banAvyuM hatuM avasara prApta thayo hato. paraMtu e divasomAM eTalI badhI bhIDa rahetI eTaluM ja nahi potAnA parivAranA sabhyone paNa saMyamanA mArge ArohaNA hatI ke nirAMte vAta thaI zakI nahotI. mahArAjazrInI tejasvI, pavitra, kacavyuM ane bIjA aneka jIvone paNa vrata-saMyamanuM dAna ApIne mokSamArganI vAtsalyasabhara mukhamudrAnAM darzana karavA mATe lokono ghaNo dhasAro raheto preraNA ApI hatI. emane hAthe keTalI badhI dIkSAo thaI hatI ! kaccha hato. vAgaDa samudAyanA aDhIsothI adhika sAdhu-sAdhvIonA teo nAyaka Ama pUjya mahArAjazrIne maLavAnuM mAre ghaNI vAra thayuM hatuM, paraMtu banyA hatA. emanA sAnnidhyano jeTalo lAbha levo joie te saMjogavazAtu huM laI sva. 5. pU. zrI kalApUrNasUri mahArAja, navakAramaMtranA ananya zakyo nahoto. prabhubhakti, jJAnacarcA ane dhyAnasAdhanA mATe emanI ArAdhaka, maitrI vagere bhAvanAone jIvanamAM caritArtha karanAra 5. pU. pAsethI mUlyavAna mArgadarzana maLatuM. pote rAjasthAnanA vatanI hatA, ' paMnyAsajI mahArAjazrI bhadraMkaravijayajInA sAcA uttarAdhikArI thayA hatA. paNa yuvAna vaye kacchanA vAgaDa samudAyamAM dIkSita thayA hatA ane TheTha pa. pU. zrI paMnyAsajI mahArAjano AdhyAtmika vAraso emaNo sAcavyo dakSiNa bhArata sudhI ghaNA pradezomAM vicaryA hatA. kacchanA vAMkI tIrtha ane zobhAvyo che. pa. pU. zrI bhadraMkaravijayajI mahArAja ane pa. pU. sahita emanA haste dharma prabhAvanAnAM aneka moTAM kAryo thayAM hatAM. zrI kalApUrNasUri mahArAja jevI joDI javalle ja jovA maLe. jaina zAsana zrI kalApUrNasUrijIno janma vi. saM. 1980nA vaizAkha suda ranA upara temano upakAra asIma rahyo che. divase rAjasthAnamAM phalodI nagaramAM thayo hato. emanA pitAzrInuM nAma zrI kalApUrNavijayajIne pahelI vAra meM joyA hatA pAlitANaumAM. pAbudAna lukkaDa ane mAtAnuM nAma khamAbAI hatuM. emanuM janmanAma tyAre pa. pU. zrI mAnatuMgasUrijInI nizrAmAM Agama vAcanAno kAryakrama akSayarAja pADavAmAM AvyuM hatuM. akSayarAjanuM bALajIvana phalodImAM cAlato hato. AcArya mahArAja pATa para beThA hatA ane nIce badhA pasAra thayuM hatuM. emanAM mAtuzrI dharmaparAyaNa hatAM. vaLI emanA mAmAne sAdhu-sAdhvIomAM agresara hatA muni zrI kalApUrNavijaya. huM ane mArAM paNa dharmano evo ja raMga lAgelo hato. teo derAsare jAya, upAzrayamAM patnI e vAcanAmAM beThAM hatAM te vakhate joyuM hatuM ke baMne mahAtmAo vyAkhyAna sAMbhaLavA jAya tyAre bALa akSayarAjane sAthe laI jatA. AthI eka eka zabdanI chaNAvaTa keTalI badhI jhINavaTapUrvaka karatA hatA. bALapaNathI ja akSayarAjamAM dharmanA saMskAra paDyA hatA. pAMceka varSanI samartha jJAnI mahAtmAo beThA hoya ane vAcanAnuM kArya cAlatuM hoya vaye akSayarAjane gAmaThI zALAmAM bhaNavA besAyA hatA. akSayarAja tyAre jhaTa pUruM karavAnI utAvaLa na hoya, paNa sUtmArthanA UMDANamAM zALAmAM tejasvI vidyArthI gaNAtA. teo zAnta ane vinayI hatA. javAnI ane tattvanuM yathArtha mahattva samajavAnI akhUTa dhIraja hoya. ethI zikSakonA mana para emano sAro prabhAva paDyo hato. upAzrayamAM mArA mitra zrI zazikAntabhAI mahetA pa. pU. zrI kalApUrNasUrijInI vyAkhyAnamAM temane gajasukumAla, jaMbUkumAra, dhannA, zAlibhadra vagerenI sthiratA hoya tyAM darzana-vaMdanArthe athavA parvArAdhanA mATe ghaNI vAra kathAo sAMbhaLavA maLatI ane te emane bahu gamatI. kathAo sAMbhaLatI Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo ane chaThTho Aro DaoN. bipinacaMdra hIrAlAla kApaDiyA jainadarzana pramANe saMsAracakramAM anaMtAnaMta avasarpiNI ane utsarpiNIo sALI jainazAsana ane dharmanA pratinidhi tarIke vidyamAna hoya che, je vyatIta thAya che. pratyeka avasarpiNI ane utsarpiNImAM cha cha ArAo zAsananI yazakalagI svarUpa bInA che. hoya che. pratyekamAM 10 kroDA kroDI sAgaropama hoya che, temAM avasarpiNIthI gautama svAmInA praznanA uttaramAM bhagavAna kahe che ke pAMcamA ArAnA UlaTA kramamAM utsarpiNInA varSonI gaNatarI karAya che. temAM avasarpiNInA aMte mahAsattvazALI IndrathI namaskAra karAyelA chaThThano ugra tapa karanArA pAMcamA ane chaThThA ArAmAM temaja utsarpiNInA prathama be ArAmAM sarakhAM dukhasahasUri, sudhI jaina dharma tathA gacchanI maryAdA raheze. svargathI AvelA varSo eTale ke pratyekamAM ra1,000 hoya che. aMtima AcArya du:ppasahasUri, sAdhvI phalyuzrI, zrAvaka nAgila tathA zrAvikA vaidika mAnyatA pramANe cAra yugo jevA ke kRta, tretA, dvApara ane kaline satyazrI ema prabhunI AjJA mAnanAra eka sAdhu, eka sAdhvI, eka zrAvaka, gaNatarImAM levAya che. cAra yugonA varSonI saMkhyA 4320000000 eka zrAvikA e saMdha gaNAze. dazavaikAlika, jitakalpa Avazyaka, anuyoddhAra, eTale ke 432 pachI 7 mIMDAnI gaNAya che. AnA karatAM utsarpiNI ane ane naMdisUtra A cAra Agama pAMcamA ArAnA aMta sudhI raheze. avasarpiNInAM varSonI saMkhyA ghaNI moTI che. jainadarzana pramANe avasarpiNInA vIraprabhu pachI sudharmAsvAmIthI dukhasahasUri sudhI 23 udayamAM 2004 ane utsarpiNInA trIjA-cothA ArAmAM 24 tIrthaMkaro thAya che. AvI yugapradhAno tathA 11 lAkha 16 hajAra ekAvatArI cAritrazIla zAstranA sthiti bharata, airAvata kSetramAM che; jyAre mahAvidehamAM sarva kALe tIrthaMkaronuM jANakAra prabhAvaka AcAryo thaze. "kAla saptatikA'nA AdhAre AvI mAhitI astitva hoya che. temAM 20 tIrthaMkaro viharamAna, vidyamAna gaNAya che. "mahAvIra jIvana jyota' racayitA viduSI sAdhvIjI sunaMdA mahArAja sAhebanA bharatakSetramAM bIjA tIrthaMkara ajitanAthasvAmInA samayamAM tIrthakaronI utkRSTa ziSyA sAdhvIjI vasaMtaprabhAzrIjIe vIra vi. saM. ra503mAM ApI che. saMkhyA 170 hatI. vaLI, zrI zatruMjaya kalpavRtti bhASAntara bhAga 2 ane pUrti pR. 562 para bharatakSetramAM A avasarpizImAM 24 tIrthaMkaro thayA temAM 10 Atharyo- A pramANe noMdhyuM che. sAdhu dukhasahasUri, sAdhvI phalyuzrI, zrAvaka nAgila, accharAM jevAM ke 1. tIrthaMkaranA garbhanuM apaharaNa, 2. camarendrano devalokamAM zrAvikA satyazrI, marUdevI mAtA tathA zAMtinAthanA saMdarbhamAM vimala vAhana utpAta, 3. prabhu mahAvIranI prathama dezanA niSphaLa, 4. caMdra-sUryanuM mULa rAjA, sumukha maMtrIzvara, ATalo saMdha vidyamAna haze. vimAnamAM nIce AvavuM, 5. kevaLI thayA pachI prabhu mahAvIrane upasarga, 6. vaLI, zrI bhadrabAhu prerita 'vIra pravacana" lekhaka mohanalAla dIpacaMda kAnuM amarakaMkA gamana, 7. mallInAthanuM strIrUpe thavuM, 8. harivaMza cokasIe paNa AvI vAta bhagavAna mahAvIranI pATa paraMparAmAM noMdhI che. kuLanI utpatti, 9. asaMyatInI pUjA, 10. eka samaye 108nuM siddha thavuM. kalikAla sarvajJa zrI hemacaMdrasUrIzvarajI viracita zrI triSaSTizalAkApuruSa vaLI bhagavAna mahAvIra svAmInA samaya bAda 10 vastuono lopa thayo caritranA 10mA parvamAM etaviSayaka mAhitI maLe che. jevI ke mana:paryavajJAna, paramAvadhijJAna, pulAkalabdhi, AhArakazarIra, karma taNI gati nyArI'nA lekhaka pa. pU. paMnyAsa zrI aruNa vijayajI kApakazreNi, upazamazreri, jinakalpa, pavihAravizuddhicAritra, sUkSma mahArAje temanA graMthamAM bhAga-1 pRSTha 197 para Ano nirdeza karyo che. zrI saMparAyacAritra, tathA yathAkhyAtacAritra. A hakIkata zrI kalpasUtramAM zrI vinayavijayajI mahArAja sAhebanA graMtha lokaprakAzamAM vistRta mAhitI mahAvIranA brAhmaNakuLamAM janma prasaMge tathA jaMbUsvAmInA mokSagamana prasaMge pIrasI che. anukrame jaNAvI che. jaMbusvAmInI pATa paraMparA ra1000 varSa sudhI duppasahasUri mokSe javA mATe ochAmAM ochuM 2 hAtha pramANa zarIra ane vadhumAM vadhu sudhI cAlaze. zrI kalpasUtranI TIkA subodhitAmAM mahopAdhyAya vinaya vijayajI 500 hAthanI manuSyanI kAyA hoya to ja mokSe javAya. chaThThA ArAmAM mokSe mahArAja sAhebe lakhyuM che ke bharatakSetranA bIjAM cAra cotro tathA airAvatanA na javAya, kAraNa ke zarIra eka ja hAthanuM hoya che. pAMce kSetromAM 10 Atharyo thatAM hoya che. chaThThA ArAmAM dharmavihIna dazA parAkASThAe pahoMcI haze; tethI du:khanuM 'evaM ca kAlasAmyAt zeSevapi caturpa bharateSu bAhulya, sukhAdi nAmazeSa atyaMta svalpa mAtrAmAM haze. gADha mithyAtva, paMcasu erAvateSu ca prakArAntareNa daza AzcaryANi jJeyAni / kaSAyo, pramAdi AtmaguNA ghAtaka paribaLo ugra rahevAthI baMnemAM 4ra000 avasarpiNInA prathama ArAmAM (suSamA suSamA) yugalika jIvana hoya varSo sudhI kaivalya prApta karAvanAra kSAyika samyakatva tathA kSapakazreNi adazya che. dareka jAtanAM kalpavRkSo IcchAone zIghratAthI pUrI kare che. zarIra khUba rahe che. vaLI zAstra kahe che ke A badhAM varSo daramyAna bharata kSetranA jIvo moTAM, ghaNAM majabUta hoya che. avasarpiNImAM sukhanI mAtrA ochI ane virAdhaka hovAthI temanA mATe kSAyika samyakatvAdi durlabha rahe che; kemake duHkhanI mAtrA kramika vadhatI jatI hoya che. jyAre utsarpiNImAM prathama samyagdarzana vagaranA jIvo virAdhaka, samyagdarzanavALA ArAdhaka, ArAmAM du:khI vadhAre ane dhIre dhIre AyuSya, sukha, baLAdi kALakrame vidyamAna eka suprasiddha vidvAna AcArya bhagavaMtane meM pUchyuM ke amArA vadhatAM jAya che eTale avasarpiNIthI ulTI rIte gAvAnuM. jevAM mArgAnusArI, avirata ke dezavirata zrAvaka-zrAvikAdi virAdhaka hoya avasarpiNInA chellA be ArAmAM mithyAtva gADha, gADhatara, gADhatama te samajI zakAya paNa tamArA jevAM sarvaviratidhara zAsanaprabhAvaka munibhagavaMto thatuM rahe che. avirati, kaSAyo tathA pramAdanuM bAhulya vadhavAthI Arthika, tapAdimAM racyApacyA rahenArAM paNa virAdhaka gaNAya ? temaNe jaNAvyuM ke naitika, dhArmika, sAmAjika, rAjakIya sthiti badatara ane kaSTaprAya: rahe kAlaprabhAvavaza amArI sthiti paNa tevI ja gaNAya ! to A avasarpiNamAM che. chaThThA ArAmAM to tadana dharmavihIna jIvana hoya che. bhagavAna mahAvIra thayelI vaMdanIya vibhUtio upazama ke kSAyika zreNinA adhikArI na hoya to svAmI moze pahoMcyA chatAM paNa bAkInA 21000 varSo sudhI temanuM zAsana ApaNAM jevAMno zo hisAba ! paraMtu AzvAsananuM eka kiraNa Ama che ke cAlatuM rahevAnuM che. chelle eka zrAvaka, eka zrAvikA, eka sAdhu ane eka A vibhUtio tathA tenA jevAM loko zAstrAnusAra caramAvartamAM AvelAM, Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ D eprila, 2002 agaramAvartamAM pAchA na paDanArA, apunaba~dhakAdi avasthAe pahoMcelAM mArgAnusArI, mAbhimukha, mArgapIna hovAthI eka ke ardhapudgala parAvartakALamAM avazya mIle jo ja te kaMI ochuM AzvAsananuM kAraNa che ? bhale ne te gALo ghaNo moTo hoya ? ApaNe upara je 10 vastu gaNAvI temAMnI mukhya be vastu jevI ke mArthika sakatva (pakoDA), uparAmapreSTi tathA yathAkhyAta cAritra. AzvAsana e vAtanuM rahe che ke kSAyopazamika samyakatva viSe kazo nirdeza karyo nathI, mauna sevyuM che te paNa jo saMpUrNapaNe pAmI zakAya to ghaNuM pAmyA. tethI te mATenA puruSArthane avakAza rahe che. bhagavAna mahAvIra svAmInA 11 gaNadharomAM gautama gaNadharanuM AyuSya ochuM hovAthI temanA pachI sudharmAsvAmIe zAsananuM sukAna saMbhALyuM. temanA pachI A avasarpiNImAM chellA kerI jaMbUsvAmI thayA. keTalAka jyotirdharo suMda2 tapAdi tathA zAsana sevA karavA chatAM paNa e bhavamAM mokSAdhikArI na thaI zake tenuM kAraNa atyAre koI paNa sAdhu-sAdhvI ke anya 7mA guNasthAnakathI upara jaI zakatA nathI. 8mA guNasthAne ja mokSamArga mokaLo thAM apUrvakaraNa, anivRttikaraNa ane te pachI ja samyakava pAmI zakAya ! darzana saptakano kSaya paNa azakya che. prabuddha jIvana 28mA zlokamAM jaNAvyuM che ke saMpUrNa saMsAracakramAM upazama samyakatva pAMcavAra, jApAnika samyakatva asaMkhyAtIvAra ane zAyika ekavAra maLe che. 30mA zlokamAM pratipAdita karyuM che ke samyakatva zraddhA vagere cha bolathI alaMkRta thayeluM che; jJAna, cAritranA mULa samAna che; mokSamArga mATe sadA anukULa che. kalpasUtra pramANe kSapaka ane upazamazreNino lopa thayo che chatAM paNa zrAyika samakitI jIvo ardhapudgalaparAvartakALathI ochA samayamAM mokSa pAmI zake che. tenA udAharaNo joie. zreNika mahArAjA mahAmithyAtvI hatA. zaitaraNA rANIe pUnApUrvaka jainadharmI banAA, anAninA samAgamathI samakitI banyA. haraNInA baccAMne taDaphaDatAM joI khUba AnaMdita banyA jethI atyAre prathama narakamAM che. kAlAMtare AvatI covIsImAM prathama tIrthaMkara padmanAbha thaze. evI ja rIte zrIkRSNano jIva have 12mA amama tIrthaMkara thaze, tethI AyuSyano baMdha na paDyo hoya tevAM jIvo thAyika samakitI hovAthI yogya kALe ardhapuddagalaparAvartamAM moTI sIdhAve che. A samayagALo to ghaNo moTo che. sAgara oLaMgatA kinAre AvI ekAeka kUdako ke chalAMga Avazyaka e che te che puruSArtha. baMnnee godhA ArAmAM janma lIdho hato ne ! cAritramohanIya karmanA udayathI baMne dIkSA laI zakatA na hatA. paraMtu zreNikarAjAe dhannAnI dIkSA prasaMge chaDIdhara banI mahotsava dIpALI tathA zrI kRSNe putrIone dIkSA mATe cAritramArge javA protsAhita karatA tathA anyonA kuTaMbAdinI bharapoSavAnI javAbadArI levA taiyArI batAvI hatI. kalpasUtra pramANe zreSimAM thapaka baMdha thaI, lupta thaI tethI te mATe prayatna na thAya kema ke koNa cothA, pAMgarbha, chaThThA, sAtame rAsthAnake raheto jIva pAmI zake che. AgaLa vadhIe te pUrve je cAra vyakti pAMcamA ArAnA aMte haze temAMthI pahelA be (zrAvaka-zrAvikA) gothe ane bAkInA be (sAdhu sAdhvI) pAMcame chaThThuM sthAnake hoI zake. 7muM guzasthAnaka pIMganI bahAra hovAthI te pachI saMbaMda, apUrvakaraNa, anivRttikarA, sabhyatva kyAMthI saMbhavI zake ? tethI upAma, zAopakArmika, sAyika prezio nA upAya sabhya", sAryApArika, samyakatva tathA kSAdhika sakatvanI jArA karI jAie. AyaMbilanI oLInA samaya parve upAdhyAya zrI. vinayavijayarU racita zrIpAlarAjAno rAsa hoMzapUrvaka vaMcAya che. tenA caturtha khaMDanI 11mI DhALamAM ra6mA zlokamAM zuddha deva, guru ane dharmanI parIkSApUrvaka zraddhAnA parivAbhane sadarzana karyuM che. 23mA okamAM traNa prakAranA samyakatva viSe kahyuM che. - darzana saptakarUpa karmamaLane upazAkhavAthI upazama samyakatva, lopAmAM ka2vAthI kSayopazamika samyakatva, kSaya karavAthI kSAyika samyakatva prApta thAya cAra anaMtAnubaMdhI krodha, mAna, mAyA ane lobha (karkaza kAryA); samakita mAnIya, mizra mohanIya, ane mithyAtva mAnIya A matane darzanasaptaka kahevAya che. A sAtano kSaya karavAthI kSAyika samyakatva pamAya che, je nA ArAmAM zakya che kemake mahAmithyAtvI jevo atra te karI zakanAra nathI tethI kalpasUtramAM kSAyika samyakatvano lopa kahyo che. * jIvane anaMtAnubaMdhI gAra kapAya ane miAva mohanIya sattAmAM hoya; paNa pradeza ke rasodaya na hoya tene aupazamika samyakatva hoya che. te AtmAne samyakatva hoya je karmanA upazamane lIdhe prApta thayeluM hovAthI aupazamika samyakatva kahevAya. A karmano vidyamAna ArAmAM paNa upazama na thaI zake tema hovAthI kalpasUtra pramANe upazama samyakatva paNa lupta batAvyuM che. je jIvane mithyAtva mohanIya sattAmAM che, samyakatva mohanIyanA daLiyAM udayamAM che; paraMtu cAra anaMtAnubaMdhI kaSAya ane mithyAtva mohanIyanA pradezono rasathI udaya nathI tene kSAyopazamika samyakatva hoya che. je mATe kalpasUtre bArI udhADI rAkhI che. vaLI, je jIvane cAra kaSAya temaja vijJAtva, mizra ane samyakatva a traNa prakAranI darzanodanIya karmano saMpUrNa kSaya karyo hoya tene thAvika samyakatva hoya je paNa atre azakya che. temaja darzana mohanIya ane mithyAtva motIyanI ka+2=8 prakRtino zayathI paNA kSAdhika samyakatva ane azakya ja che ne ? jIvane prathamavAra samyakatvanI sparzanA thAya tyAre prAyaH opazamika samyakatva hoya, te namyA pachI mithyAtvamAM sarakelA jIvane pharI samyakatva thAya tyAre kSAyika sivAyanA bemAMthI game te eka samyakatva thAya che. samyakatva vagara koI paNa jIva virata banI zakato nathI. aupAmikanI sthiti taortanI che; thApazamikanI jadhanya sthiti aMtarvanI che ane utkRSTa sthiti dUra sAgaropamathI kaMIka adhika che. A baMne samyakatva sAdi-zAMta che; jyAre zAyika samyakatva ekavAra AvyA pachI jatuM nathI, tevI tenI sthiti-sAdi-anaMta che. A aMge be siddhAMto joie te pUrve pharI evAra kSapakazreNi mATe 4thuM, thayuM, zuM karyu gujasthAna joie. uparAMta prathama saMghaSAdi tathA thayAkhyAnacAritra paNa joie. je have zakya nathI tethI kalpasUtra pramANo kSepakoNI baMdha che te vAta spaSTa thaI gaI ! upazamazreNI paNa na thAya kemake te lupta thaI gaI. ahIM kAryagraMthika ane saiddhAntika mato tapAsIe. kAryaaMki pramANe anivRttikAnA samaya daramyAna traNo prakArano kAryo thaI zake. eka aMtaryuM temAM udayamAM AvanArAM mithyAtva mohanInAM daliko khapAve, bIjuM jenI sthiti ghaTADI zakAya tenI ghaTADI tene pAve, trIjuM jenI sthiti dhaTADI na zakAya tenI sthiti vadhArI de. A matamAM samyakatvanA pariNAma pAmanArAM anAdi mithyAtvI jIvo pahelAM aupanika samyakatvanA pariNAmane ja pAme che, tyAre saiddhAntika mata pramANe badhAM ja jIvo aupAmika satva pAme tevo niyama nathI. tevAM jIvo tenA vinA bhAryApArika samyakatva pAme. je jIvo audhArmika samyakatvane pAmanArA hoya teo te pAme; paraMtu evAM jIvo paNa hoI zake je A na pAmatAM anivRttikaraNa dvArA thopAnika ja pAme, kalpasUtra Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eprila, 2002 lAyopathamika mATe kyAM luptanI vAta karI che ? bIjuM saiddhAntika mata kalpasUtre lAyopazamika mATe kema mauna dhAraNa karyuM che ? tenI gUMca che. pramANa anAdi mithyAtvI jIvo je kSAyopazamika samyakatva pAmanArA hoya ApaNe jANIe chIe ke kSAyopazamikanI jadhanya sthiti aMtarmuhUrtanI che teo apUrvakaraNanA kALamAM jema graMthibheda kare che tema traNa puMja paNa tathA utkRSTa sthiti 66 sAgaropamanI che. ahIM je jIvanuM AyuSya aMtarmuhUrtanuM apUrvakaraNa kALamAM ja kare che. hoya te jadhanya sthiti mAyopathamikanI pAmavAne pAtra che. vaLI, zAstra ahIM bIjo zAstrIya mata evo che ke mithyASTi jIva pathamika pramANe jaghanya sthiti pUrI thatAM kSAyika samyakatva eTale kSapaka zreNi para samyakatva pAmyA vinA sIdho ja kSAyopazamika samyakatva pAmI zake che. te ArUDha thavuM ja joie. jenA dvAra baMdha che ne ? je jIve 66 sAgaropama & jIva apUrvakaraNa dvArA graMthibheda karI te kALamAM traNa puMja kare che pachI sthitinuM lAyopazamika samyakatva hAMsala karI lIdhuM che te to te dIrdha anivRttikaraNa dvArA traNa puMja paikInA zuddha pujanA udayane pAme che te samayanI pratIkSA karavI paDe ne ? A baMne ArAnI kula sthiti maryAdA pAmI lAyopazamika samyakatvanA pariNAmano svAmI bane che. je mATe 42000 varSonI che je mudata daramyAna lAyopathamika samyakatvanuM phaLa kevI kalpasUtre manA pharamAvI nathI kAraNa ke teno utkRSTa samaya 66 sAgaropamano rIte bhogavAya? tethI baMne prakAranA zAyopazamika samyakatva maLe tema hovA che je ra1000+21000=42000 ane te pachI kyAre paNa mokSano chatAM samaya mayArdA viruddhagAmI hovAthI sAyopazamika kSamyakatva ane te adhikArI banI zake che ne ? upara jaNAvelI mAnyatA pramANo jIva pachInAM pagathiyA kayAMthI sugama bane? A AzayathI kalpasUtre zuM te aMge mithyAtva mohanIyanAM daLiyAnA traNa puMja anivRttikaraNathI nahIM paNa mauna dhAraNa karyuM che? A muddA para jANakAra vidvAna sahRdayI tattvavettA ke apUrvakarAthI kare che. karmagraMthonA niSNAta jANakAra prakAza pheMke. vaLI kSAyopakSika samyakatva A carcAnuM kAraNa kalpasUtre kSAyopathamika samyakatva aMge nakArAtmaka aneka vAra Ave ane jAya che. nanno nathI jaNAvyo jevI rIte upazama ane kSAyika samyakatva lupta thayela pAMcamA ArAnA jIvo chellA-chaThThA saMghayAvALA hovAthI Aje ApaNo che. tenA dvAra baMdha thaI gayA che. tethI kSAyika nathI te samajAyuM, sAyopathamika vadhumAM vadhu bIjI naraka sudhI ja jaI zakIe. AraMbha-samAraMbha, jUra karyo, (utkRSTa) zakya che te mATe mauna sevyuM che, eTale ke dvAra khullA rAkhyAM che. abhakSya bhakSaNa, rAtribhojanAdine lIdhe ja ne! vaLI jadhanya je aMtarmuhUrtanuM che te to A samayamAM zakya ja nathI ne. chaThThA ArAne to dUrathI ja navagajanA namaskAra. teno vicAra dilane have upazama kema na maLe te tarapha najara pheravIe. carcA samajavA mATe kaMpAvI nAMkhe che. A samaya daramyAna gADhatama mithyAtva kramika rIte vRdhdhigata punarukti doSa kSantavya gaNavo joIe. darzana saptakano kSaya thAya tyAre thatuM rahevAnuM. tenA dvArA kusaMskAra, kurivAja, kukarmo, kucaritra, kudeva, sAyika samyakatva pAmI zakAya che to zakya ja nathI ! jIva jyAre 8mA kudharma, kuguru, kukaSAyonI karavata ke karAmata kevI haze je naraka-nigodanI pachI 9mA guNasthAnake anivRttikaraNa ane tyAra pachI 10mA guNa ThANe sthiti samakakSa hoI zake. kevI rIte A samaya gALo vyatIta karavo te kaMI upazama zreSiA mAMDe tyAre sUkSma saMparAya saMjvalana lobhano udaya hoI zake kalpanAnA kSetranI bahAra haze ne? samaya samayanuM kAma keTalAye che. upazama zreNi mAMDato jIva 10 methI 11me guNaThANo AvatAM upazAMta pudgalaparAvartAmAM kare che, karyuM che ane karyA karaze. AjanI paribhASAmAM karelAM kaSAya mohanIyano udaya thatAM paDIne 6,7,5,4 ke prathama guNAThANe kahevuM hoya to teo epicurion philasUphInA himAyatI hoI zake che. paNa pahoMcI jAya. jo te nigoda sudhI pahoMce to khela khatama! tethI teo cArvAka matanI philasUphImAM racyApacyA hoI teonuM maMtavya tathA - kalpasUtramAM upazamazreNine lupta batAvI che. jyAre kSapakazreNi mAMDanAro karazI A pramANe hoI zake che: jIva to A guNAThANe na thobhatAM sIdho 1ramAM guNaThANe AvI jAya che. yAjJaveta suvuM gIta fhvA dhRta pitA A (ArAmA 7mA guNasthAnake na javAya tethI upazama zreNi zakya nathI pIpUtaya darya 3dH punarAmane pat | te samajAyuM haze ? paraMtu darzana saptakano kSaya karI aTakI janAro jIva virAdhaka jIvo viSe zAstrIya mata ApaNo upara joyo. tenuM phaLa kevuM , khaMDakSapaka zreNino hoI pharIthI teNe prayatna karavAno bAkI rahe che; paraMtu hoI zake te pAMca ane cha ArAnA vana parathI jANI levuM. A saMdarbhamAM . ardhapudgalaparAvartakALanI aMdara aMdara ja tene mATe mokSa sunizcita ja che. ArAdhaka kone kahevAya ane teo viSe ati saMkSepamAM jANakArI laI bhale pAMcamA-chaThThA ArAmAM mokSa zakya nathI paraMtu baMnenA 3jA 4thA laIe. sudeva, suguru ane sudharmane mAnavAvALo ja sAcI zraddhAvALo che, ArAmAM supuruSArtha dvArA te zakya che ne ? baMne eTale utsarpiNI ane samakita dRSTi che, ane ArAdhaka che. zrI jinezvaranuM vacana satya che tevI avasarpizInA trIjA-cothA ArAmAM. samApana karIe te pahelAM darzanasaptaka zraddhA na thAya tyAM sudhI AtmA AgaLa vadhI zakato nathI. Ane zrI viSe uhApoha karI laie. jena dArzanika siddhAnto samajavA ke AtmasAta haribhadrasUri mahArAjAe dharmanuM bIja kahyuM che. tethI samakitapUrvakanI karavA athavA tattvajJAnanI tAttvika carcAnuM spaSTIkaraNa ke vizadIkaraNa siddhAMtAnusAra zuddhabhAvathI karelI gharmakriyA ArAdhanAmAM khape che, jenI mATe punarukti athavA anuprekSA jarUrI hoya che. tethI tene vigate samajAvavA kiMmata che, tenAthI mokSarUpa mahAna phaLanI prApti thAya che. TUMkamAM zraddhApUrvakanI mATe judI judI rIte, Dhabe rajU karavAnuM jarUrI bane che. kalyANanI kAmanAthI karelI kriyAnuM nAma ja ArAdhanA che. darzana saptaka viSe uhApoha karIe. atyAre teno upazama ke kSaya zakya upara ApaNe zAstrIya mata joyo je pramANe atyAranA hAlanA cAlu nathI kemake upazama ane kSAyika samyakatva mATenI upazama tathA kSAyika pAMcamAM ArAmAM jIvo ekaMdare virAdhaka hoya che. huMDAvasarpiNI jevA kaparA zreNi lupta thaI che. vidvAna vAcaka jANe che te pramANe anaMtAnubaMdhI cAra kALamAM dharma paraco batAve che. muktimAM pahoMcADanArI zreSTha dharma kriyAo kaSAyo jevAM ke krodha, mAna, mAyA ane lobha uparAMta samyakatva mohanIya, ane zubha anuSThAno karatAM AtmA virAdhaka bhAvane pAmI saMsAra vadhArI mizra mohanIya ane mithyAtva mohanIya A sAtane upazamavA mATeno mUke che, rakhaDapaTTImAM paDe che, janmamaraNanI paraMparA vadhArI mUke che. prayatna sAdhanAnA mArge haraNaphALa bharAvI zake tema che. virAdhanA karI jIva ALasa ane pramAdamAM paDI saMsAra vadhArI mUke che. carcAnA pariNAma rUpe niSkarSa nIkaLe che ke A be ArAmAM upazama samakitI AtmAne virAdhanA atyaMta khaTake che kema ke tene ArAdhanA game, tathA sAyika zreNio lupta thaI gaI che. te samajamAM AvI gayuM paNa virAdhanA atyaMta khaTake, ArAdhakapara game, virAdhakapaNuM gamatuM nathI. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eprila, 2002, prabuddha jIvana rAyapasesIyasUtramAM sUryAbhadeva bhagavAna mahAvIrane pUche che ke he bhaMte! huM virAdhanAne pariharavAnI vAta karI che. ArAdhaka ke virAdhaka? mahAmuzIbate mAnavabhavamAM ArAdhanAnI apUrva taka virAdhanAthI gabharAI javAnuM nathI. te jo ArAdhanAmAM pariNAme to sAMpaDI che tethI saMsAranI ALapaMpALa, jaMjALamAM mahAmuzIbate be-cAra ghaDI beDo pAra thaI jAya. tenAM keTalAMka daSTAMta joIe. nayasAranA bhavamAM kADhI ArAdhaka ArAdhanA karavA tatpara bane che. keTalAka virAdhanA karI mahAtmAnA samAgamathI samakitI banyA pachI trIjA bhavamAM abhimAna thakI tene ArAdhanAmAM khapAve che, tethI virAdhanAnuM poSaNa kare che, teo usUtrabhASI "kavilA ItyaMpi IhayaMpi' usUtra dvArA virAdhanAnuM phaLa, kroDAkoDa sAgaropama khape che. keTalIkavAra sUtra apavAdanA nAme zithilAcAranuM poSaNa virAdhaka sudhI bhogavavuM paDayuM. jamAlie "kaDe pANe kaDa" bhagavAnanA vacanane banAve. potAnI khAmI, UNapane DhAMkavI, bacAva karavo e mahAvirAdhanA barAbara nathI evuM utsutra vacana bolI virAdhanA karI tethI saMdha bahAra thayA che. khAmI-UNapane UhApa tarIke gaNanAra hajI ArAdhaka che. zithilAcAranuM ane saMsAra vadhArI mUkyo. aMjanA suMdarIe paramAtmA jinezvaranI mUrtine sevana karatAM tenuM poSaNa atyaMta bhayaMkara che, teo mahAvirAdhaka bane che. ukaraDAmAM nAkhI virAdhanA karI azubha karma upArja rara-rara varSo sudhI vartamAna kALamAM virAdhanAnA kAMTA vAgatA vAra lAgatI nathI. Dagale ne bhAre du:kha sahana karavuM paDayuM. satI draupadIe tapasvI munine jANIne pagale AjanA kaluSita ane jaDa vAtAvaraNamAM kAMTA verAyelA paDayA ja kaDavI tuMbaDInuM zAka vahorAvI virAdhanAthI aneka bhavomAM du:kha bhogavyuM. che. jo saheja bhUlyA, koInI hAmAM hA pADI, vagara vicAre deva-gura- anaMta kALa sudhI saMsAramAM rakhaDavuM paDayuM, je virAdhanAnuM ghora pariNAma che. dharmanI viruddha bolAI gayuM, niMdAkuthaLI thaI gaI, TIkATippaNImAM paDI zrIpAla rAjAe zrIkAMta rAjAnA bhavamAM muninI dhora AzAtanA karI, gayA, AzAtanA ke avahelanAmAM paDI gayA to AtmAne kaDavA mAThAM phaLa munine koDhiyA kahyA, pANImAM DubADayA, DumanuM kalaMkathI tene A bhavamAM asaMkhyAta varSo sudhI bhogavavA paDe te hakIkata che. virAdhanA ghaDI-beghaDInI bhayaMkara koDha, DumanuM kalaMkAdi AvyA, paraMtu ArAdhanA thakI navamA bhave paraMtu tenA kaDavA phaLa asaMkhyAta varSo sudhI bhogavavAnAM! tethI zakaya teTalI tIrthaMkara thaze. ArAdhanAnA khapI bano. bhUlecUke AtmA virAdhanAmAM na sarakI paDe teno jJAnanI AzAtanAthI mApatuSa munie pUrva bhavamAM virAdhanA karI tethI khUba khUba khyAla rAkhavo. keTalIka vAra dharmanA zubha anuSThAno ayogya "mAruSa ane mA tuSa" pada paNa kaMThastha karI na zakayA paNa prayatna cAlu AtmAne virAdhanAnuM kAraNa banI zake che. deva-guru-dharma para vAta vAtamAM rAkhyo. bhAvanAmAM caDhatAM kevaLajJAna pAmyA! Aje jJAna, jJAnI ane zaMkA, kuzaMkA karanAra niMdA-kuthalImAM paDanAra, A guru mArA ane A jJAnanA sAdhanonI Dagale ne pagale virAdhanA thaI rahI che. tamArA evI bhedanItimAM paDanArA, eka bIjAnA dUSaNo jonArA, potAnA nirAza thavAnuM kAraNa nathI. ArAdhanAthI rUDAM phaLa prApta thaI zake che mAnelA guramAM dekhItA doSono DhAMkapIchoDo karanArA, bIjA sAdhu mahAtmAone jenA saMkhyAbaMdha dAkhalAo mojuda che. ghora paramAtmAo ane adhama achatA kalaMko denArA, DIMDI pITIne chaDecoka jAhera karanArA, evA AtmAo muktie pahoMcyA che jevAM ke mahAtmA daDhaprahArI, naMdiSeNa, AtmAo siddhAnta mujabanI dharmakriyA karatA paNa, tapa-japa ke tyAga arjuna mALI, naTaDImAM mohita thayelo IlAIcikumAra navayauvana muninI AcaratAM virAdhaka bane che. nIcI daSTi joI prabhAvita thaI kevaLajJAna pAme che, hoDI tarAvanAra bALa gaNadhara bhagavaMta zrI sudharmA svAmI pharamAve che ke "je AsavA te muni aImutta muhapatti paDIlehatAM muktipurI pahoMce che. parisavA." keTalIkavAra ArAdhaka AtmAne keTalIkavAra AzravanA sthAno aMtima tIrthaMkara bhagavAna zrI mahAvIra svAmInuM zAsana zAstra pramANe saMvaranA sthAno banI zake che; ema virAdhakane saMvaranA sthAno AzravanA pAMcamA ArAnA eTale ke ra1000 varSonA aMta sudhI kriyAzIla rahevAnuM sthAno banI jAya che. ArisAbhuvanamAM darpaNamAM jovuM AzravanuM kAraNa che. ahIM paNa je zrAvaka-zrAvikA, sAdhu-sAdhvI jeo cothA-pAMcame ke saMvara banI jAya che. vinayaranane rajoharaNAdi saMvaranA kAraNo AzravanA chaThThA-sAtame guNasthAne che te mAnI laIe to teo svaprayatnAnusAra kAraNo bane che. zrI uttarAdhyayana sUtramAM kulavAlake gurunI AzAtanA thoDoka paNa dharma ke ArAdhanAdi karI zakatAM hovAM joIe. sAdhu-sAdhvI >> karI, avinItapaNe virAdhaka dazAne pAmI sadgurunA samAgamamAM AvavA zAstra niyamAnusAra savAra-sAMja pratikramaNa karatA haze ja ne? chatAM paNa ArAdhakabhAva pAmI na zakayA, virAdhaka banI durgatinA dhAmamAM devasiya, rAI, pAkSika, cAturmAsika, sAMvatsarika, A pAMca pratikramanuM pahoMcI gayA! Ayojana svayaM zrI zAsanapatie A pAMcamA ArAnA A kSetranA jIvonA tethI dharmanI ArAdhanA ArAdhaka banI kare to dharma acUka phaLaze. deva- AtyaMtika hitanA AzayathI karyuM che. vaLI ApaNe jANIe chIe ke prathama guru-dharmanI sevA-upAsanA-bhakti karI anaMta AtmAo agAdha saMsArasamudra ane aMtima tIrthaMkaronA samaye kSati ke aparAdhAdi thayAM hoya ke na hoya to tarI siddhi-saudhamAM sIdhAvI gayA tevI rIte virAdhako saMsAra samudramAM kheMcI paNa sAdhu-sAdhvIe pharajiyAta devasiya ane rAI pratikramaNa to avazya gayA, DUbI gayA. karavAM ja joIe. jyAre te sivAyanA vacalA 22 tIrthaMkaronA samayamAM kare zrI samavAyAMga sUtramAM bAra aMganuM svarUpa samajAvyA pachI zrI sudharmAsvAmI ke na kare to cAle paraMtu bhUla ke kSati na thaI hoya to kare ja. kahe che ke bhagavAna AgaLanA sUtramAM jaNAve che ke A bAra aMganI rAI paheluM ke devasiya? A prazna IMDu pahelAM ke maraghI? anyonyAzrayImAM virAdhanA karI anaMtA jIvo cAra gati rUpa saMsAramAM khUba bhame che. koNa paheluM ane bIjuM koNa teno nirNaya karI zakAya tema nathI. tIrthaMkaro vartamAnakALamAM ane bhaviSyakALamAM paNa anaMta jIvo virAdhanA karI bhame sUtrathI ane gaNadharo arthathI AgamanI racanA kare che. gAdharonA mastaka che. A phuTapaTTIthI ApaNe ApaNI jAtane tapAsavAnI che. 50 gAthAnA para vAsakSepa nAMkhI teone temanA kArya mATe mahora mAre che. A kArya rAte vaMdita sUtramAM kSatio mATe paDikamavAnI vAta vAraMvAra karI che tathA 43 nahi paNa divase ja thAya tethI gaNadharo pratikramaNa prathama devasiya kare ane mI gAthAmAM tasya dhammaksa kevalipantassa ababhUDhiomi ArANAe, te pachI ja rAI kare. viraomi virahazAe tiviheNa paDijhaMto, vaMdAmi jio cauvIsa (43) saMdhyAkALa eTale AvatA ane jatA samayano saMgamakALa tethI muhapattinA 50 bolamAM pariharavAnI vastuo gaNAvI che, temAM anaMtajJAnIoe dharmanI ArAdhanA mATeno A kALa zreSTha kahyo che. ArAdhanA jJAnavirAdhanA pariharuM, darzanavirAdhanA parihare, cAritra virAdhanA pariharu'mAM mATe zeSa kALa karatAM A kALa adhika sahAyaka thAya che. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 prabuddha jIvana abhidhAna cintAmaNi U DaoN. razmikAnta pI. mahetA AcArya hemacandra (I. 1088-1172) viSe pro. yAkobInuM Alokana ekadama vAjabI che. (Ency of Religion and Ehics Vol. VI P. 5@1) `Hemchandra has very extensive and at the same time ac'abhidhAna cintAmAiziloMcha' paNa che. curate knowledge of many branches of Hindu and Jain learning combined with great literary skill and easy style. His strength lies in Encyclopaedical work.' jJAna-vijJAnanAM tamAma tatkAlIna kSetro AcAryanA pratibhAvilAsathI Alokita hatA, temAM kovidyAno paNa samAveza thAya che. A kSetramAM paNa emanuM pradAna noMdhaprada rahyuM che. nI. upAdhyAya A pradAnane mUlave che-"Acharya Hemchandra posouths' urique place in the field of Loco raphy. kozavidyAnAM kSetramAM emanuM sthAna ajoDa rahyuM che. 'prabhAvakracarita'nA 'hemasUri baMdha mAM hemacandranI 1ra racanAono ullekha che; tyAM emanA kozagraMtha viSe A zloka che ekArthAnikArthA dezyA nighaNTu iti ca catvAraH / vihitAzca nAma kozA bhuvi kavitAnyupAdhyAyAH // AcArya prabhAcandrasUrinA A graMtha 'prabhAvakacarita' (i.1278) mAMno A zloka hemacandranA saMsAraprasiddha cAra kozano nirdeza Ape che. (1) ekArya-abhidhAna cittAAi' (2) anekArtha'anukAryasaMgraha' (3) deya-'dezI-nAmamALA' (4) niyaMTa 'niSaa', somapramAcAryanA " kumArapAla pratibodha' (I. 1584) kALamAM kamArapAla (I. 1142 72) ane hemacandrano saMvAda che. rAjarSi kahe che, 'amArA pUrvaja rAjA siddharAjanI mAgaNIthI Ape pahelAM vyAkaraNanI racanA karI. mAre mATe yogazAstra racyuM. lokone mATe hrayAzraya, chaMda, kAvyazAstra ane nAmasaMgraha racyAM. huM vinaMtI karuM chuM ke mArI jevAnA jJAna mATe 63 zalAkA puruSonuM caritra prakAzita karo. ahIM manuSkAnA Dhaca koza angho abhipreta che. 'abhi.'nA prathama zlokamAM jaNAvyuM che ke zabdAnuzAsana (vyAkaraNa) pachI nAka mAtAnI racanA che. vyAkaraNa pachI kokANanA thaI che, te nizcita che. AcArya hemacandra kumArapALano ullekha kare che. kumArapAla sukyo rAjarSiH paramAItaH / mRta-svamoktA dharmAtmA mArivyasanavArakaH // (ATha nAma che)-kumArapAla, caulukya, rAjarSi, paramAI, mRtasvamotA, (mRtanuM dhana choDanArA), dharmAtmA, mAri (hiMsA) vAraka, vyasananmAraka. koza 'abhi.'nI racanA, DaoN. buhlaranI mAnyatA yathArtha che te mujaba, siddharAjanA mRtyu pahelAM (I. 1942) thaI che. A koza uparanI AcAryanI svIpanna patti 'tattvabodha vizapinI' kumArapALanAM rAjyAroha pachInI che. kozanA muzlokamAM kumArapALano uparyukta jokha che. paraMtu AcArya jAte ja kozanuM parivartana karatA rahetA, te rIte A zloka pachIthI umerAyelo che. kIza 'abhidhAna ginAmAi' sau prathama graMthasvarUpe senTa pITarabargathI I. 1847mAM 7, Bohtlingk ane ch. Bleu dvArA prakAzita thayo. Rieu tyAra pachI bhAvanagarathI I. 115mAM prakAzita thayo. vijayakatusUrinA gujarAtI anuvAda sAthe muMbaithI I. 1957mAM prakAzita thayo. I. 1965mAM AnI cIkhambA AvRtti prakArita thaI. I. 1981mAM eprila, 2002 rUpe dilhIthI vI. upAdhyAya dvArA je khAra koza prakAzita thayA, temAM hemacandranA cAreya koza che. AmAM to 'abhi" uparano munIyara devano 'abhi.mAM samAnArthaka zAbdono padyAtmaka saMgraha cha kAMDamAM che te A rIte che : (1) devAdhidevakAMDa-86 padya (2) devakAMDa-250 padya (3) martyakAMDa-598 padya (4) bhUmikAMDa-423 padya (5) nAraka kAMDa-7 pagha (6) sAmAnya kAMDa-178 pA. Ama kula 1542 padma che. amarasiMhano amarakoza' (I. chaThThI sadI) samAnArthaka zabdono padyAtmaka saMgraha che. temAM traNa koDamAM 1495 che. koza tarIke 'amakA' athavA nAmaliMgAnuzAsana'ne prasiddhi che. zrI kRSNa govinda okanuM vidhAna che-'Though the production of a Budhist, it has been univerally accepted as an authority by a Brainans and the clairs like.''amarakoza' karatAM parA 'abhi.nuM mahattva vadhI jAya che. 'amara.' karatAM AnI paryAya saMkhyA traNathI cAra gaNI vadhu hoya che. jemake 'tra'nA paryAya 'amara.' 11 Ape che, tyAre 'abhi' 39. 'amara. 'mAM na hoya tevA nAmonA paryAyo 'abhi.' Ape che; jemake tIrthaMkaro, RSio, khAdya sAmagrI. 'abhi. paryAya nirmAsanI zakayatA tapA che; te 'amara'mAM nathI. abhi.' je nAmonA paryAyInI mAlA Ape che; te traNa prakAranA hoya che: (1) rUTa-vyutpatti vagaranAM, prakRti ane pratyayanA vibhAga karavAthI paNA anvartha nahi; jemake samuta, matva (2) yaugika-guNA, kriyA ane saMbaMdhathI utpanna jemake (ka) guNathI-gautaka (kha) kiMpAvI sraSTA (ga) saMbaMdhathI svasvAmitva vagere, jemake khUNa. A pauzika zabdo prakRti ane pratyayanA yogathI banelA parivartana sahI zake che. sureza athavA surakRti (3) mizra A zabdo parivartana sahI zakatA nathI. jemake dazaratha, pRthvIna je je paryAyo che; tenA liMga-puliMga, strIliMga athavA napusakaliMgano nirNaya 'abhi.' koza Apato nathI. te nAma ziMgAnuzAsanane AdhAre jANI levAno che. liMganI bAbatamAM saMdeha hoya to ja atyakAra svopajJavRttimAM spaSTatA kare che; jemake tithi: puMstrIliMga: 1 (2-62 vRtti). koza navIna zabdone samAve che, tenI sAthe prAcIna zabdono paNa samAveza kare che. jemake guptakALanA zo-prAna mATe misa, jakAtanAkAnA pekArI mATe zani senA mATe tapita, jillA mATe viAya. sAhityanA ItihAsa mATe paNa A koza mahattvano che. grantha ane enA paranI vRttimAM purogAmI pada candhakAro ane 31 anyonA ullekho che. jemake gama, nivAsa, pAtra, iti, na, bAAMka, pattA vagere. innAyuSya temaja anagherA, artha, samugarika, devAdaya majaba, yoga, tti vagere. kozakAra eTalA prAmANika che ke mahAtaro ApatA rahe che. baherA bhUMgA' mATe mULa zabda Ape che. tu mULI A 11 (12). pachI vRttimAM paNa mato gorU mATe Ape che. halAyudha-aMdha', vaijayantIkArajaDa', bhAguri-'zaTha.' A rIte kharA arthAntarI Ape che. kozakAra dhanaya (I. 1123-40)nI jema hemacandra paNa padha nirmANanuM vidhAna kare che. paraMtu te kavi saMpradAyane lakSamAM levA para Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eprila, 2002 prabuddha jIvana bhAra mUke che. eno siddhAnta che- virUddhayA revAdaravalI | ziva mATe 266) vagere. kalatravAcI paryAya nirmANa karavo hoya to aurIvara karI zakAya, pIvara sAhitya zAstranI paribhASAo AcArya Ape che-rti (2-270) nahi. TI (2-270) razida (2-776), nipaTuM (2-172) vArtA (2-73) AcArya dvArA saMkalita zabdo para prAkRta apabhraMza ane anya dezI vagere zabdonI sAdhutA vRttimAM darzAve che, e mATe sUtrone uddhata kare bhASAono paNa prabhAva che. jemake poli% (3-62) mojo (rU- che. kUte kuti:- zrava4: 5-3-12) pti ti: I (2-262) prastute + 64) niLa piroDhiLI (4-76) nAtanI tita (4-84) peTA yAtrA (4- prastAve:-(At tukustI: 5-3-67) tim (ra-268) 82). AcAryanI sarvatogAmI bahumukhI pratibhAno paricaya ApavA mAtra seMkaDo zabdo evA che, je mAtra A kozamAM ja che. bIje kyAMya A eka jIvatta vizva vidyAlaya gujarAtanA sAMskRtika jagatane samarpita nathI. mata ghauMno loTa (2-66). nAnI sarakhI mATI rAtI, tvaLI, karyuM che. zrI rAmanArAyaNa pAThakanuM kAvya che ni (2-226) DAbI AMkha mATe saumya ane jamaNI mATe mAnavIya hemapradIpa pragaTAvI sarasvatIno sArthakya kIdhuM . (3-240) jIbhanA mela mATe Dum ane dAMtanA mela mATe vipinna (3- nija nAmanuM siddharAje. vIravijayajI kRta vimalanAthanuM stavana 1 Do. kavina zAha kavi paMDita vIravijayajInI kAvyakalAnI e vizeSatA che ke temAM prabhu tuja dAna amAna laine, sAraMga karata abhyAso. sAmAnya vyaktithI AraMbhIne vidvAnone kAvyAnaMda ane jJAnAnaMda upalabdha sAraMga sAraMga jagatakuM detA na gaI pyAso prabhu tuM / 3 //. thAya tema che. kavitA mAtra zabdonI koI vyavasthA nathI paNa temAM artha : he prabhu ! tamAro mApa vagarano tyAga joine sAraMga-megha viziSTa rIte kavipratibhAthI zabda saMyojana karavAmAM Ave che. emanI paNa pANI varasAvavArUpa tyAganI bhAvanAno abhyAsa karatAM pRthvI UMcI kavi pratibhAnA pratIkarUpa zrI vimalanAthanuM stavana enA udAharaNa upara jagatane pANI ApavA chatAM lokonI tarasa bujhAtI nathI (te rUpa che. kAvyamAM gUDhArtha bharelI paMkitao AtmasAta karavA mATe kaThora kharekhara AzcaryakAraka che.) parizrama karavo paDe che, paNa A parizramanI phaLazruti rUpe upalabdha sAraMga pati svAmI gaMbhIro dhIro sAraMga svAmI, arthabodha hRdayaMgama hoya che. pAI vimalatA jIvI jinaMdakI, deva dusarA pAmI. prabhu tuM //4 || kavie A stavanamAM "sAraMga' zabdano 20 vakhata prayoga karIne sAraMga-rAganA pratIkarUpa svAmI eTale bhagavAna, Apa gaMbhIra cho viziSTa prakAranI siddhi hAMsala karI che. ane sAraMga-samatA pAmI Apa dhIra banyA cho. tathA IndramahArAjAe ke keTalAka vakhata pahelAM bhAvanagara pAse ghoghAmAM cAturmAsa daramyAna ApelA devaduSyane pAmI bhAva jinanI nirmaLatA Ape prApta karI che. sva. pU. dharmadhuraMdharasUrinA vidvAna ziSyaratna pU. A. zrI kundakundasUri sAraMga pANI sAraMga tANI lAjyo sAraMga sAMI sAthe jJAnagoSThi karavAnI mane taka maLI tyAre A stavananA gUDhArtha- sAraMga harI DhuM pyAra lagata hai, dekhI sAraMga jAI prabhu tuM || 5 || rahasyane pAmavAno anero jJAnAnaMda maLyo hato. pU.zrIe "sAraMga" sAraMga-meghanuM pANI, sAraMga-cAtaka pakSIe lIdhuM te jANIne sAraMgazabdanA je judA judA artha thAya che te uparathI stavananI ATha gAthAno sAMI-siMha lajjAvALo thayo. te siMhane sAraMga-hari paNa gamI gayo artha taiyAra karyo che. A stavana dvArA kavionI duniyAnI eka alagArI kAraNa ke avAjathI tenI jAtavALo te hato. . mastIno paricaya thAya che je jJAnAtmA ja mANI zake. zyAmAnandana vandana karatAM, hArata hArda zaloko, zAnama:' ne nyAye A stavanamAM vividha artho dvArA vimalanAtha kuMjata vana me sAraMga sorI bhrasata bhekA. prabhu tuM // 6 IT bhagavAnano mahimA gAvAmAM Avyo che. tenI racanA "lakSaNa pAMca kahyAM zrI vimalanAthanI stuti karatAM hRdayamAMthI udbhavatA zloko hArI samakitataNAM" e dezImAM thayo che. saMgItazAstranI jANakAra vyaktine jAya che. ane nAnA jaMtunI jema vanamAM kuku karatI viSNu rUpI sAraMgamATe A stavananI bIjA rAgamAM paNa geyatA siddha thaI zake tema che. koyala moranI jema nAza pAme che. svAmI vimala vimala jina nAme, nAma tisyo pariNAme, prabhu tuM. sAraMga nidhi ko sAraMga bharato sAraMga me na samAve, sAraMga jhola jhakaDe konavi, vimala vimala viNA pAme. prabhu teTI1// tima prabhu guNa ko sAraMga saMcaya, jJAnI saba na kahAve. prabhu tuMkA artha : jenuM nAma hoya tevuM pariNAma jemAM hoya te guNa guNA- sAraMga-zaMkharUpa nidhine sAraMga-phUlathI bharatAM zaMkha phUlIne samAvI niSpanna nAma kahevAya. he ! teramA vimalanAtha bhagavAna ApanuM paNa zakato nathI tema prabhunA sAraMga-samatArUpa guNanA samUhathI badhA jJAnI tevuM ja nAma che. je vi-mala-doSa vagaranuM tevuM vimala jina nAma che. kahevAtA nathI. doSarahita vimalanAthanA sAMnnidhya sivAya koIpaNa sAraMga-kAnti-teja zIvabhAvase paNa vitalase sAraMga nidhi ke tole tenI jhoLImAM bharI zakatA nathI. arthAt tejasvI banI zakatA nathI. zrI zubhavIravijaya prabhu gayo, cidAnaMda jhaka jhoLe. prabhu tuM/8 prabhu sAraMga vimalatA dekhI, sAraMga bahu zaramANo bALabhAvathI to paNa vistArathI sAraMga-ujjavaLatAnI sarakhAmaNImAM zrI pahoto vimala kiraNatA hete, sAraMga lakSaNaThANo prabhu tuM Tii 2 // ane zubhayukta vIravijayajI mahArAjane jJAnAnaMdanI relamachela prApta thaI. artha : prabhuno sAraMga-suvarNa sAro raMgarUpa, tenI nirmaLatAne joine Ama zrI vIravijayajI mahArAja zrI vimalanAtha bhagavAnanA stavananI ATha sAraMga-kAmadeva ati zaramAI gayo ne vicAravA lAgyo ke kyAM mAruM kaDImAM vIsa vakhata "sAraMga' zabda prayojyo che ane te judA judA arthamAM. rUpa ane kyAM bhagavAnanuM rUpa ? potAnuM nirmaLa rUpa joine nirmaLa kavinA zabdaprabhutvanI ane emanI kavitvazaktinI e pratIti karAve che. kirAtA mATe sAraMga-vividha vatA rUpa je sthAna tyAM Avyo. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 * prabuddha jIvana kavivara TAgoranuM eka udbodhana-kAvya D DaoN. raNajita paTela (anAmI) jyAre huM hAiskUlamAM bharAto hato tyAre aMgrejInA viSayamAM be kAvyo bharavAmAM AvelAM. ekanuM nAma hatuM "loTasa-iTarsa' ane bIjAnuM nAma hatuM yulisisa', 'loTasa iTarsa'mAM pramAdI prakRti dharAvatAM naranArIonI akarmayatAnI bharjanA karavAmAM AvI che jyAre yuvasisamAM karmaTha karmayogI, yuyutsAprakRti dharAvatAM strI-puruSanI vAta che. gItA bhAkhI tamasa-rAjasa ane sattva prakRtimAM uparyukta kAryomAM nirUpita tattvonuM darzana thaI zake. Tenisanano uparyukta be kAvyonA bhAvajagatane maLatAM AvatAM be kAvyo kavivara bodaleyaranAM paNa che. ekamAM te kahe : `To know nothing, to teach nothing, to will nothing, and still to sleep that to-day is my only vow, : An infamous but disgusting vow, 'but sincere...' matalaba ke kazuM ja jANavuM nahIM, kazAno ja upadeza na karavo, kazo ja saMkalpa na karavo, UMghavuM, ane basa UMdhyA ja karavuM-e ja Aje mAruM ekamAtra vrata che. e vrata hIna ane puNAjanaka che. paNa sAcA dilanuM che.' jyAre bIjA kAvyamAM kahe cheH `To dive into the Gulf, Hell or Heaven-What matter? into the unknown in Search of the New.' matalaba ke'akhAtamAM e naraka naya ke svarga enI zI ghI che ?DUbakI mAravI, navInanI zodhamAM ajJAtamAM jhukAvavuM,' Tenisana ane bodaleyaranAM A kAvyonI tulanAe kavivara TAgoranuM eka udbodhana-kAvya nAme aMgamAMtA' jANAvA jevuM che. jyAre A kAvya lakhAyuM tyAre maMgaLa aneka vidhiniSedhonI je2mAM jakaDAyela hatuM. baMgALa ja zA mATe ? gujarAtanI ja vAta karIe to nAgarI jevI AgaLa paDatI komanA zrI mahIpatarAma rUparAma nIlakaMTha jyAre abhyAsa arthe vilAyata gayA tyAre emanI jJAtie emano bahiSkAra pokArelo ne prAyacitta karyA bAda jJAtimAM lIdhelA, berIsTarano abhyAsa karavA zrI mohanadAsa karamacaMda gAMdhI jyAre iMglenDa gayA tyAre emane kevI vItI hatI teno yathArtha gitAra rAjyanA prayogomAMthI jovA maLe che. mAnA nAmanA nAnakaDA kAvyamAM uddbodhana karatAM kavivara TAgora, 'snehamailI' ane 'mugdha' baMga-jananIne kahe che : 'puNya, pApa, duHkha, sukha, paDatI, caDatI-badhAMno anubhava laine tArAM saMtAnone mANasa banavA de, he snehadhelI 'raMgabhUmi' ! tArA dharUpI khoLAmAM temane kAyamanA bALaka banAvIne have pakaDI na rAkhIza. dezadezAvaramAM jenuM kyAM sthAna hoya te zodhIne lai levA de, Dagale ne pagale nAnA nAnA niSedhonA doraDAmAM bAMdhIne temane DAyA chokarA na banAvI rAkha. temane prANa daine, da:kha sahana karIne bhalAbUrA sAthe saMmAma khelavA de. tArA e mAMdalA, zAMta, DAhyADamA chokarAone ghara bahAra kADhI mUka, naM-phakarA ne uDAu banAvI de. te mugdha jananI! teM tArI sAta koTi saMtAnone baMgALI eprila, 2002 banAvI muryA che, mANasa banAvyo nathI.' kavivara TAgoranA A nAnakaDo udabodhana kALamAM ubharAI jato Akroza che. vyaktitvane kuMThita karatA vidhiniSedho paratveno puNyaprakopa che. loTasa iTarsanI mAphaka pramAdI naMDhAmAM paDI e tenA karatAM, bhalene na-phakarA ne uDAu banI jAya paNa evA evA anubhavo ne aMteya, kevaLa baMgALI na rahetAM sAcA bhAratIya bane, sAcA arthamAM mANasa bane ne zakya hoya to kavivaranI jema vizva-mAnava pA. 'Parsonality' nAmanA emanA eka vyAkhyAnamAM teo kahe che : 'ApaNA rAga ane dveSa, sukha ane dU:kha, bhaya ane vismaya jagata upara krIDA kare che. ane e kIDA mAraphate ja jagatane ApavA vyaktivarUpana aMgIbhUta banAvI de che...jagatane ApaNe jeTale aMze potAnuM karI laI zIe teTale ja aMze guNAmAM ane parimANamAM ApaNe nAnA ke moTA thaie chIe. A jagata jo ApaNAthI vicchina thaI jAya to ApaNA vyakti svarUpanuM koI upAdAna ja bAkI na rahe.' sAMkaDA baMgALIne sAcA mAnava ne bhAratIya banavA ane rAMkaDA baMgALane vizvanA bRhad phalaka upara mukavA kAje preraka uddarbodhana karatuM A prANAvAna kAvya che. saMgha samAcAra vizvAsatra saMghanA upakrame sva. maMgaLajI jhaveracaMda mahetA prerita vidyAsatrano kAryakrama zukravAra, tA. 15mI mArca 2002nA roja samrATa haoNTelanA haoNlamAM yojavAmAM Avyo hato. 'bhArata, bhAratIya ane bhAratIyatA' e viSaya upara gujarAta yunivarsiTInA kulapati DaoN. narezabhAI veda vyAkhyAna ApavAnA hatA, paraMtu amadAvAdanI azAnta paristhitine kAraNe teo AvI zakyA nahotA. AthI e ja viSya DaoN. dhanavaMtabhAI zAha ane DaoN. ramaNalAla cI. zAhe vyAkhyAna ApyuM hatuM. vyAkhyAnanA aMte zrI ajayabhAI jomala mahetA (sva. maMgaLakAkAnA pautra)nA saujanyathI samitinA sabhyo mATe prativarSanI jema snehabhojananuM Ayojana karavAmAM AvyuM hatuM jenI sAbhAra noMdha laIe chIe. D maMtrIo asthi sAravAra kendra saMghanAM upakrame hADakAnAM nizAna DaoN. jamazeda pIThAvAlA tArA hADakAnAM dardIone maphata sAravAra dara ravivAre savAranA 10-30 dhI 1-30 sudhI sevanA kAryAlayamAM (385, saradAra vI. pI. roDa, prArthanA samAja, muMbAI 4, phona : 3820296) apAya che. hADakAnA dardIone teno lAbha levA vinaMtI che. javArbana vIrA saMyojaka nirubahena esa. zAha DaoN. dhanavaMta TI. zAha maMtrIo mAlika zrI muMbaI jena yuvaka saMgha. mudraka prakAzaka : nirubahena subodhabhAI zAha prakAzana sthaLa 1 385, saradAra vI. phona : 3820296. mudraNasthAna * phakharI prinTiMga varksa, 312/A, bhAyakhalA sarvisa InDasTrIyala esTeTa, dAdAjI koMDadeva krIsa roDa, 5}}} pI. roDa, muMbaI-400 004, bhAyakhalA muMbaI-400 07. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. With Registrar of Newspapers for India No. R. N. 1. 6067/57 Licence to post without prepayment No. 271 0 varSa : (50) + 13 - aMka : 5 0 me, 2002 0 * Regd. No. TECH/ 47 -890/MBT 2002, 0 0 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra 0 0 pravuM @Jdol 0 0 0 prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa 0 0 0 vArSika lavAjama rUA.100/-0 0 0 taMtrI ramaNalAla cI. zAha mANaM maddavayA jinne| -bhagavAna mahAvIra (mAnane mRdutAthI jItavuM) bhagavAna mahAvIre dazavaikAlika sUtranA AThamAM adhyayanamAM kahyuM TenamAM potAnuM nAma Ave to priya lAge che. AMtararASTrIya stare paNa evI siddhionI kadara thAya che. jo AvI kadara karavAmAM na Ave to uvasameNa haNe kohaM, mANaM maddavayA jiNe / samAja buddo na thaI jAya ? ane mANasa ALasu, ughamarahita, pramAdI mAyA majjavabhAveNa, lobhaM saMtosao jiNe // na banI jAya ? eTale pahelI vAta to e ke mAnane jItavAnI jarUra arthAtu upazamathI (kSamAthI) krodhano nAza karavo, mAnane mRdutAthI zI? ane bIjI vAta e ke mAnane jItavA mATe mRdutAnI jarUra zI ? jItavuM, mAyAne saraLatAnA bhAvathI dUra karavI ane lobhane saMtoSathI bIjA kazAthI mAnane na jItI zakAya ? jItavo. sAmAnya mAnavIne AvA prazro thavA svAbhAvika che. jemanI dRSTi bhagavAna mahAvIra svAmInA A vacanamAM jema sAMsArika jIvana phakta sAmAjika ane sAMsArika stare ja rahelI che ane jeo mukhyatve sArI rIte jIvavAnI cAvI rahelI che tema adhyAtmamArganuM UMDuM rahasya vartamAnane AdhAre ja jIvana jIve ane vartamAnathI prabhAvita thAya che raheluM che. jIva muktipathagAmI kevI rIte banI zake tenuM dizAsUcana teone bhagavAnanuM vacana jaladI nahi samajAya. emAM raheluM che. che jeo bhUta ane bhaviSyano thoDo vadhu vicAra kare che, jeo "huM koNA bhagavAnanI vANI keTalI badhI saraLa ane hRdayasoMsaravI UtarI chuM ? jIvana pUruM thatAM mAruM zuM thaze ? je jIvo mArI najara samakSa cAlyA jAya evI che ! keTalA ochA zabdomAM mArmika vAta emaNe karI che ! gayA te jIvo hAla kyAM haze ? teone maLelAM mAnapatronuM have zuM .. A cora vAkyone ja mANasa roja najara samakSa rAkhe to paNa ene karIzuM? e keTalo vakhata Takaze ? A saMsAramAM janmamarAnI bharatIoTa vartamAna jIvanamAM ane mokSamArgamAM keTalo badho lAbha thAya ! kema cAlyA kare che ? dehathI bhinna Atmatattva jevuM kaMI che ? hoya to - bhagavAne A gAthAmAM krodha, mAna, mAyA ane lobha e cAra moTA enuM svarUpa kevuM ? enuM lakSyasthAna karyuM ? e kevI rIte pamAya ?'zatruone jItavAnI vAta karI che. emAMthI ahIM ApaNe phakta "mAna' ityAdi vize vicAra kare che ane tattvagaveSaNa karavA lAge che tene vize vicAraNA karIzuM. samajAya che ke kaMIka evuM tattva che ke je jIvane janmamaraNanA cakramAM krodha, mAna, mAyA ane lobha e cAre kaSAyanA pratyekanA anaMtAnubaMdhI, pakaDI rAkhe che ane kaMIka evuM tattva che ke je jIvane mukta banAve che. apratyAkhyAnIya, pratyAkhyAnIya ane saMjavalana ema cAra prakAra batAvavAmAM evAM tattvomAM rAga ane dveSa mukhya che. eno vigate vicAra karIe to AvyA che ane tenI chaNAvaTa zAstragraMthomAM vigate thayelI che. krodha, mAna, mAyA ane lobha e cAra kaSAya mukhya che. je jIva adhyAtmamArge bhagavAna mahAvIre kahyuM ke mRdutAthI mAnane jIto. have, tattvajJAnathI upara caDato caDato chevaTe kaSAyomAMthI mukti meLave che teja mokSagati anabhijJa, adhyAtmamAM ruci na dharAvanAra pudgalAnaMdI, bhavAbhinaMdI prApta kare che. eTale ja kahevAyuM che ke yamupi: vitta jevA sAMsArika jIva prazna karaze ke mAnane jItavAnI jarUrI zI ? mAna to have bIjo prazna sAmAnya mANasane e thAya ke mRdutAthI mAnane kevI jIvanamAM joie. svamAna vagara jIvAya kema? svamAna vagaranuM jIvana rIte jItAya ? paNa e mATe mAnanuM ane mRdutAnuM svarUpa samajavuM e to gulAmInuM baMdhana. vaLI mAnaprazaMsA vagerethI to bIjAnI kadara joize. thAya che ane kadara karavI e to samAjanuM kartavya che. mANasane potAnI mRdutAnI vyAkhyA A rIte apAya che : mRtomava: mArvavana mRdutAno siddhio mATe gaurava thAya e to svAbhAvika vRtti che. nAnA bALakane bhAva enuM nAma mAdeva. mRdutA athavA komaLatA athavA AtmAno svabhAva paNa pahelo naMbara Ave te game che. mANasane potapotAnA kSetramAM 'Topa che. paraMtu jyAre AtmasvabhAvamAM mRdutA AvarAI jAya che tyAre karkazatA, Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ya prabuddha jIvana me, 2002 kaThoratA, akkaDapaNuM, abhimAna pragaTe che. e mAnakaSAyanuM ja bIjuM ahaMkAranI garjanA saMbhaLAya che. nAma athavA svarUpa che. zAstrakAre kahyuM che. kuLa, dhana, rUpa, jJAna. ityAdino mada mANAsa kare che, paNa kyAreka jAtyAdimadAvezAdabhimAnAbhAvo mArdavaM mAnatirharaNam / te na hovA mATe paNa mANasa abhimAna kare che. nirdhanane dhanavAnanI, [ jAti Adi madothI Avezamaya thayelA abhimAnano abhAva karavo kadarUpAne rUpavAnanI ke ajJAnIne jJAnInI IrSyA thAya e eka vAta che, te mArdava che. mArdava eTale mAnano nAza.] paNa mANasa potAnA ajJAna mATe paNa abhimAnapUrvaka vAta kare ane dharmanAM je dasa lakSaNa gaNAvavAmAM Ave che te A pramANe che: (1) bholA bhIkha mAMge che evAM vAkyo uccAre ke nirdhanatA mATe gaurava le kSamAM, (2) mArdava, (3) Arjava, (4) zauca, (5) satya, (6) saMyama, ane paisAne kUtarAM paNa sUMghatAM nathI evAM evAM vAkyo bole evuM paNa. (7) tapa, (8) tyAga, (9) AkiMcanya, (10) brahmacarya. A dareka banatuM jovA maLe che. emAM beparavAino bhAva paNa hoya che. varatutaHuttama koTinA hovAM joie. vastuta: A badhA AtmAnA ja guNo che, dhana vagere hoya to enA hovApaNAno ane na hoya to enA na paraMtu te DhaMkAyelA ke AvarAyelA che. puruSArthathI e vizuddha ane prakAzita hovAno garva mANase na rAkhavo joie. karI zakAya che. emAM sarva prathama kSamA che. jyAM sudhI jIvanamAM kSamA na mANasane ucca kuLa, dhana, rUpa, jJAna, aizvaryAdi maLe che. pUrvanA Ave tyAM sudhI mArdava na Ave ane jyAM sudhI mArdava na Ave tyAM sudhI zubhakarmanA udayathI, eTale ke puNyodayathI prApta thAya che. paraMtu e Arjava na Ave. A rIte AtmavikAsamAM mArdavanuM sthAna ghaNuM mahattvanuM prApta thayA pachI e ja kuLa, jAti vagere azubha ghAtikarmanAM nimitta na che. jyAM sudhI mada che, abhimAna che tyAM sudhI mArdava na Ave. mada bane enI sAvadhAnI jIve rAkhavAnI rahe che. vyavahAramAM ema kahevAya mukhyatve ATha prakAranA batAvAya che. che ke dhana ke mAna meLavavAM eTalAM agharAM nathI, paNa maLyA pachI ene sthAnAMgasUtramAM kahyuM che: pacAvavAM ghaNAM ja duSkara che. moTA moTA mahAtmAo krodha vagere upara gaTya mathALe paLane, te ga-nAtimA, kuttamag, valama, tamag, vijaya meLave che. dhana, strI, putraparivAra, ghara ityAdino tyAga emaNe tavamae, suyamae, lAbhamae, issariyamae / karyo hoya che, paNa emanA cittamAM lokeSaNA coMTelI rahe che. pote, (ATha madasthAna kahyAM che, jema ke-(1) jAtimada, (2) kulamada, (3) potAno samudAya, potAnA dharmakAryo bIjA karatAM caDiyAtAM rahe to balamada, (4) rUpamada, (5) tapamada, (6) zratamada, (7) lAbhamada ane game, caDiyAtAM bane e mATe sarakhAmaNI emanA dilamAM thatI rahe ane aizvaryamada] bIjA pAchaLa paDI jAya to aMdarathI rAjI thavAya AvI vRtti teone rahe A ATha prakAranA madaDAna te moTAM ane mukhya mukhya che. taduparAMta che. vyavahArathI keTaluMka kadAca ISTa gaNAtuM hovA chatAM adhyAtmamArgamAM paNa bIjA nAnA prakAro hoI zake. sthAnAMgasUtramAM ja kahyuM che ke "mArI tevo sUkSma mAnakaSAya bAdhaka nIvaDe che. pAse nAgadevatA, garUDadevatA Ave che athavA "mAruM avadhijJAna utkRSTa jIva game teTalo zraddhAbhaktivALo hoya to paNa adhyAtmamArgathI prakAranuM che'-evo mada paNa mANasane thaI zake che. ene pAcho pADanAra, saMsAramAM rakhaDAvanAra koI hoya to te A mukhya ratnakaraMDaka zrAvakAcAra'mAM zrI samaMtabhadrAcArye kahyuM che: cAra kaSAyo che. keTalAye jIvo tattvanI zraddhA, devagurunI bhakti, zAstrajJAna jJAnaM pUjAM kulaM jAti balamRddhi tapo vapuH / ityAdi vaDe mokSamArgamAM ghaNA AgaLa vadhe che, paraMtu AgaLa jatAM aSTAvAzrityamAnitvaM smayamAhu gatasmayAH || kaSAyorUpI cAra moTA asurothI parAjita thaI jAya che. [ jemanuM mAna (smaya) cAlyuM gayuM che evA bhagavAna jJAna, pUjA, krodha, mAna, mAyA, lobha e cAre kaSAyo uttarottara vadhu AtmaghAtaka kuLa, jAti, baLa, ddhi, tapa ane zarIra e AThanA Azraye je mAna che. krodha karatAM mAna-kaSAya bhAre che, paNa te vadhu sUkSma hovAthI potAne karavAmAM Ave che tene "mAna" kahe che. ] ane bIjAne tenI khabara jaldI paDatI nathI. potAnA caherA upara mAna eTale ja zrI kuMdakuMdAcArye kahyuM che : karatAM krodhane saMtADavAnuM agharuM che. AthI ja mANasa manamAM abhimAna kularUvajAdibuddhisu tavasudasIlesu gAravaM kiM ci / kare ane bahArathI vinayI hovAno dekhAva karI zake che. sAdhake mAnakaSAyathI jo Na vi kuvvadi samaNo maddavadhammaM haveM tassa / / vadhu sAvadha rahevAnI jarUra che, kAraNa ke vyavahAramAM abhimAna karatAM (je zramaNa (athavA manuSya) kula, rU5, jAti, buddhi, tapa, zAstra krodhanI vadhu TIkA thAya che. vaLI samAjamAM svamAna, svAbhimAna vagerenI ane zIlanA viSayamAM jarA paNa lolupatA athavA ahaMkAra rAkhato nathI prazaMsA thAya che tathA lokavyavahAramAM mAna, sanmAna, abhivAdana, khitAba, tene "mArdava' dharma thAya che.) caMdraka vagerenI pravRtti ISTa manAya che. "mAnanI sAthe patra' zabda jAti, kuLa, dhana, rUpa vagere garvanAM kAraNa bane che. evuM nathI ke joDAya che. "mAnapatra', sanmAnapatra' jevA zabdo prayojAya che. krodha garvane mATe mAtra eka ja vastu kAraNa hoya. kyAreka jAti ane dhana vagerenI sAthe 'patra" zabda joDAto nathI. mAnanI AgaLa "satuM' zabda ema be maLIne mANasane garviSTha banAve, to kyAreka dhana ane rUpa prayojAya che. "sanmAna' zabda vyavahAramAM prazasta gaNAya che, paNa bhegAM maLIne abhimAna chalakAvI de, kyAreka eka ke bethI vadhu kAraNo krodhanI AgaLa "sa" zabda prayojAto nathI. jyAM lokavyavahAramAM mAnanI mANasane ahaMkArI banAvI de che. bolabAlA hoya tyAM sAdhaka enAthI prabhAvita thAya evo saMbhava rahe che, ema kahevAya che ke mANasa jyAM sudhI pahelo puruSa eka vacana "huM' vastutaH mAnasanmAnanI pratyeka pravRttithI sAdhake vimukha rahevuM joie. bole che tyAM sudhI svAbhAvika lAge che, paraMtu e jyAre eka vacananA mAna prazaMsAnI sAthe joDAyeluM che. prazaMsA thatAM mANasamAM rahelI zabdane bevaDAvIne ke trevaDAvIne 'huM-huM', "huM-huM-zuM kare che tyAre emAM mAnanI sUkSma eSaNa saLavaLe che. kadAca te potAnA bhAvo pragaTa na kare Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ me, 2002 topaNa pote manamAM samaje che ane mAna maLatAM manamAM rAjI thAya che. potAno rAjIpo kyAreka te zabdomAM ke hAvabhAvathI vyakta kare che. prazaMsA karanAranI avahelanA ke avajJA na karAya evA sAmAjika vyavahArane kAraNe potAnI prazaMsA thAya tyAre mANasa viveka khAtara te vize AbhAra pradarzita kare che. sadguNonI anumodanA karavI e ApaNuM kartavya che. je mAAsa bIjAnA guNono svIkAra karato nathI ane enI anumodanA karato nathI tenAmAM IrSyA, asthA, mAra ityAdi rahelAM hovA joie. bIjAnA guNo, are viparIta vyaktinA guNo joine paNa sAco pramodabhAva pragaTa thavI joie e ApaNuM sAmAjika kartavya che ane sAdhanAnuM pagathiyuM che. ApaNI prazaMsAmAM atizayokti na hovI joie. khuzAbhatakhorImAM te na pariNAmavI joie. ApaNA svArthamAMthI te na pragaTa thavI joie, bIjI bAju ApaNI potAnI jyAre AvI rIte prazaMsA thatI hoya tyAre phulAI na javuM joie, jo phulAyA to te prazaMsA ApaNA mAnakaSAyanI nimitta banI jAya che. keTalIka vAra ApA svajano ane mitro ja AvI prazaMsA dvArA ApaNA mAnakAyanA nimitte ane che. ema bane tyAre vyAvahArika daSTie je mitra che te AdhyAtmika dRSTie zatru bane che, ahitakara bane che. paNa bIjAne doSa devAthI "zuM? ahita karavAnA AzayathI teo ahita ka nathI. mATe je jAgRta rahevAnuM che te to pote ja. aMdarathI samatva hoya to AvA prazaMsAnA prasaMga paNa mAhAsa nirlepa rahI zake che. 'prAmati'mAM vAcaka umAsvAtie kahyuM cheH zrutazIlavinayasaMdUSaNasya dharmArthakAmavighnasya / manasya ko'vakAzaM muhUrtamapi paMDito dadyAt // thuna, zIla ane vinaya mATe dUdhArUpa tathA dharma, artha ane kAmamAM 'vighnarUpa evA mAnane kayo DAhyo mANasa muhUrta mATe paNa avakAza Apako che. kyAo jIvane avazya durgatimAM, nIcalI gatimAM laI jAya che. uttarAdhyanasUtramAM kahyuM che : ahe vayanti koheNaM mANeNaM ahamA gai / 7 prabuddha jIvana 3 utkRSTa hoya to pA eka divasa e rUpa karamAI jazo athavA eka divasa prANa jatAM e rUpane loko bALI nAkhaze. A jIva keTalIye vAra nIca jAtimAM janmyo che ane kadAca bhavAntaramAM paNa kadAca nIca jAti maLe. mATe jAti, kuLa vagere anitya che. koInAM jAti, kuLa, dhana vagere anaMtakALa sudhI rahevAnAM nathI. jo A badhuM ja anitya che, to pachI tene mATe nitya evA mArA AtmAne nIce zA mATe pADuM? A rIte aniyabhAvanA dvArA mArdavanI bhAvanAnuM sevana karavuM joIe. jyAM sudhI jIvane potAnA deha sAthe ekavabuddhi che tyAM sudhI huM parA'no athavA mArA'no bhAva ane rahevAno, deha sAthe saMkaLAyelI sarva bAbato ane potAnI jAgavAnI, e mATe priya-apriyano bhAva thato hevAno. eTale dehalAvaNya, dhanavaibhava, sattA, buDhagAturya ityAdi potAnAM ane svajanono ene gamavAnAM. e mATe e gaurava anubhavavAno. matalaba ke jyAM sudhI deha sAthenI tAdAtmya buddhi jIvane rahe athavA paradravya mATe Asakti rahe tyAM sudhI mAnakaSAya enAmAMthI jaladI nIkaLe nahi. tyAM sudhI mRdutArUpI AtmaguThA paripUrNa svarUpe khIlI na ke. mAyA gaipaDipvAo, lohAo duhao bhayaM // arthAt krIpa karavAthI jIvanuM patana thAya che, mAnathI jIva adhama gatimAM jAya che. mAyAnI mAyAnI sagati thatI nathI ane lobha karanArane A lokamAM ane paralokamAM maya utpanna thAya che. vAcaka umAsvAtie paNa kahyuM che : jAtyAdi madonmataH pizAcavad bhavati duHkhitacheha / jAtyAdihInatAM parabhaye va niHsaMzaya labhate / arthAt jAti, kuLa, dhana, rUpa, aizvarya vagerethI monmatta banelA mANaso pizAcanI jema duHkha pAme che. vaLI parabhavamAM teo hIna gati, nIcI gati meLave che emAM saMzaya nathI. hemacaMdrAcArye yogAstra'mAM paNa ema ja kahyuM che : maTe nati, dInAni tamate naraH| arthAta mANasa jo jAti, kuLa, rUpa, dhana vagerenuM abhimAna kare to tevAM karmanA phaLarUpe mANasane te te viSayamAM A bhave ke bhavAntaramAM hInatA sAMpaDe che. mArdava guNanI prApti mATe javuM vAraMvAra evI bhAvanA bhAvavI joIe ke potAne je dhana maLyuM che te anitya che. potAnuM rUpa game tevuM jIva jyAre aMtarmukha bane, potAnA upayogane aMdara vALe ane anubhave ke mArdava mAro svabhAva che, mAnakapAya mAro svabhAva nathI, tyAre mAnakaSAya ene naDato nathI. mAna ke apamAnanI koI pratikriyA enAmAM patI nathI. paraMtu jIva jyAre paryApamAM cApI jAya che, vibhAvadazAmAM AvI jAya che tyAre mAna ane sanmAna ene game che ane apamAna ene gamatuM nathI. apamAnano te bacAva ke pratikAra karavA prayAsa kare che. e ja enI paryAdhabuddhi che. kuMdakuMdAcArye pravacanasAramAM kahyuM che ke padmavabhUtA hiM padmamA eTale ke je paryAthamAM mUDha che, je paryAyamAM mugdha che, Asakta che te parasamaya che, te vibhAvadazA che. dasarvakAlika sUtramAM kahyuM che. na vAhiraM paribhave, attANaM na samukkase / sualAbhe na majjijja / jaccA tavassi buddhie || [bIjAno tiraskAra na ce. 'huM zAnI che, labdhivAna chuM, jAtisaMpanna chuM, tapasvI che, buddhimAna chuM' ema potAne moTA na samajo ]. sUtrakRtAMgamAM kahyuM che H mayANi evANi vimica ghIrA, naM ANi sevaMti sudhiirdhmmaa| savvagotA banavA mahesI, ucca agotaM na gaI varSati // dhIrapuruSe AvA madano tyAga karavo joIe. sudhIradharma mahAtmAo enuM sevana karatA nathI. evI ja sarvotrathI rahita thaIne teo gotrarahita eTale ke agotra evI ucca gati (siddhati) prApta kare che. eTale ja upAdhyAya zrI yazovijayajIe kahyuM che : uccabhAva daga dIrtha mada vara che Akaro, hoya tehano pratikAra kahe munivara kharo. pUrva puruSa siMdhurathI vadhunA bhAvavuM, zuddha bhAvana te pAvana ziva sAdhana navuM. sarakArana i ramaNalAla cI. zAha Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana me, 2002 zrI devacaMdrajI mahArAjakRta zrI sumatinAthanuM stavana 1 sumanabhAI ema. zAha zrI devacaMdrajI mahArAja racita zrI sumatinAtha prabhunI stavanA ane athavA guNonuM pariNamana nirdhArita kramamAM paryAyo thakI thAya che. vaLI guNAkaraNamAMthI nIce mujabano tattvArtha prakAzita thAya che. ' guNonA paryAyo utpanna ane naSTa thatA hovA chatAMya sadravya potAnA AtmA ane pudgala satudravyono anyonya saMbaMdha anAdikALathI guNo sahita trikALI nitya che. paraMtu rAgadveSa ane ajJAnavaza sAMsArika ja dareka sAMsArika jIvamAM hovA chatAMya A banne avinAzI dravyo vAstavamAM jIvanA vibhAvothI AtmikaguNo upara poddagalika karmarajathI AvaraNo svataMtra che ane teo potAnA svAbhAvika guNomAM pariName che. Atmadravya, Ave che, jethI guNo bahudhA DhaMkAI jAya che, guNo apragaTadazAmAM - je caitanyamaya che te koI kALe pudgala ke jaDarUpe pariNamatuM nathI. hoya che athavA sattAmAM hoya che. uparAMta samaye-samaye A satudravyonA guNonA paryAyono utpAd ane sarvajJa bhagavaMtane kevaLajJAnadarzanAdi Atmika guNo pragaTapaNe vartatA vaya nirdhArita kramamAM pravAharUpe thato hovA chatAMya dravyo ane tenA hovAthI athavA AtmikaguNo AvaraNa rahita thavAthI teonI kAyamI guNomAM dhruvatA varte che, sadeva abhinnapaNe varte che. eTale dravya ane sthiratA svasvarUpamAM hoya che. bIjI rIte joie to zrI tIrthaMkara tenA guNo kyAreya vikhUTA paDatAM nathI athavA dravya ane tenA guNo bhagavaMtane vaibhAvika avasthAomAM lezamAtra paNa ramaNatA na hovAthI trikALI che evuM jJAnI puruSonuM kathana che.' teone navAM karmabaMdhanono sadaMtara abhAva varte che. TUMkamAM zrI sumatinAtha have stavanano gAthAvAra bhAvArtha joie: prabhu potAnA sahajabhAvamAM ramamANa hovAthI teo paradravyane ke parabhAvane aho ! zrI sumati jina, zuddhatA tAharI; grahaNa karatA nathI evuM kahI zakAya. svaguNA paryAya pariNAma rAmI. kArya kAraNapaNe pariNAme tahavI dhruva, niyatA ekatA astitA Itarayuta, kArya bhede kare paNa abhedI; bhogya bhogI thako prabhu akAmI...aho.1 kartRtvatA pariNAme navyatA navi rame, he sumatinAtha prabhu ! Apane saghaLA AtmikaguNo pUrUpe pragaTapaNe | sakala vettA thako paNa avedI...aho.3 varte che, jethI ApanI kAyamI zuddhatA apUrva ane AzcaryakArI che. vaLI jJAnI puruSonuM sApekSa kathana che ke AtmadravyanA guNo kAraNarUpa che ane ApazrIne kevaLadarzana ane kevaLajJAna kSAyika bhAve vartatuM hovAthI Apa guNonuM pariNamana ke vartanA tenuM pariNAma che. have Atmadravya ane tenA sarva dravyonA samasta guNo ane tenA paryAyonA jJAnadRSTA hovA chatAMya guNomAM sadeva abhedatA ke abhinnatA vartatI hovAthI dravyanI aMtargata ApanI ramaNatA mAtra svaguNo ane tenA paryAyomAM rahelI che. he ! dhruvatA kAyamI che. eTale AtmikaguNonI paryAyorUpa vartanA bhinna-bhinna sumatinAtha prabhu Apa jJAnadarzanAdi guNovALI svasattAnA kAyamanA kArya pariNAmI hovA chatAMya Atmadravya to eka ja abhinna svarUpe che. bhogI hovA chatAMya padgalika ke parabhAvomAM ApanI lezamAtra paNa zrI sumatinAtha prabhu kevaLajJAnadazAne pAmelA hovAthI teo sarva dravyonA ramaNAtA na hovAthI Apa akAmI che. 2kAlika pariNAmananA jJAtA hovAnA nAte, teone potAnA kSAyika zrI sumatinAtha prabhu potAnA sarva AtmikaguNone kSAyika bhAve svabhAvamAM kiMcita mAtra paNa azuddhatA, apUrNatA ke navInatA hotI nathI. svAdhIna hovAthI teo nizcayadaSTie nitya che, paraMtu teonA guNonuM AvI rIte prabhu sarva saMbaMdhI pArimika bhAvonA saMpUrNa jJAtAdraSTA hovA samaye-samaye utpAd ane vyayarUpa pariNamana thatuM hovAthI paryAyapaNAmAM chatAMya teone te saMbaMdhI IcchA ke kAmanAno abhAva hovAthI teone vyavahAraSTie anitya kahI zakAya. avedI kahI zakAya. athavA prabhune potAnA svabhAvanuM ja niraMtara vedana varte zrI sumatinAtha prabhu asaMkhyAta AtmasvadezI hovA chatAMya teo sarva che ane parabhAvano sadeva abhAva varte che ema kahI zakAya. pradezomAM akhaMDa eka kartRtva pariNAmavALA hovAthI teo niyayadaSTie zuddhatA buddhatA deva paramAtmatA, ekarUpa che, paraMtu bhinna-bhinna AtmikaguNonA vidhavidha pariNAmo ke sahaja nijabhAva bhogI ayogI; vartanAvALA hovAthI vyavahAradaSTie teone anekasvarUpI kahI zakAya. svapara upayogI tAdAtmaya sattArasI, zrI sumatinAtha prabhu potAnA dareka Atmapradeze zuddha jJAnadarzanAdi zakti prayuMjato na prayoga...aho.4 guNonI saikAlika vartanA sahita niyayadRSTie astirUpa che, paraMtu teo zrI sumatinAtha prabhu sarve jJAnadarzanAdi guNonI sattAmAM parama zuddha sarva parighamonA jJAtAdraSTA hovA chatAMya parabhAva ke padravyamAM teonuM hovAthI teo samasta dravyonA saghaLA bhAvonA jANanAra buddha ke jJAtA che, pariNamana na thatuM hovAthI vyavahAradaSTie teonuM sadeva nAstipaNuM che. Ama chatAMya prabhu potAnA sahaja AtmikaguNonA ane tenA paryAyonA upaje vyaya lahe tahevI tehavo rahe, mAtra bhogI che athavA nijasvabhAvanuM teone vedana che. uparAMta prabhune guNa pramukha bahulatA tahevI piMDI; koIpaNa anya jIva ke ajIvadravya sAthe saMyogI pariNAma na hovAthI AtmabhAve rahe aparatA nahi rahe, teone ayogIpaNuM che. vaLI prabhune jJAnadarzanAdi svaguNonA vidhavidha loka pradeza mitta paNa akhaMDI...aho.2 paryAyorUpa pariNAmo hovA chatAMya AvuM pravartana sahaja hovAthI te aprayatnazIla Abhadravya asaMkhya pradezAtmaka che eTale sarva lokAkAzamAM jeTalA hoya che. athavA temAM kartAbhAvano sadaMtara abhAva hoya che. pradezo che teTalA dareka AtmadravyamAM hoya che ane dareka Atmapradeze zrI sumatinAtha prabhu svadravya ane paradravyanA mAtra jJAtAdraSTA hovAthI anaMtA jJAnadarzanAdi guNo tenA paryAyo sahita che evuM jJAnI puruSonuM athavA teone zuddha AtmasattAnAM pariNAmano thatAM hovAthI teone kathana che. dareka sAMsArika jIvamAM AtmA ane pudgala dravyano anyonya svasattAnA rasiyA kahI zakAya. TUMkamAM prabhune svaguNono ja sahajAnaMda saMbaMdha hovA chatAMya A banne dravyo potapotAnA guNomAM pariNAme che varte che ema kahI zakAya. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ me, 2002 prabuddha jIvana vastu nija pariNate sarva pariNAmakI; je AtmArthI sAdhakane AtmasvarUpanuM yathAtathya oLakhANa thayuM che eTale koI prabhutA na pAme; athavA jene samyadarzana thayuM che. tene nizcaya varte che ke paramAtmA kare jANe rame anubhave te prabhu, koIpaNa anya dravyano saMgraha karatA nathI temaja paradravyane paNa ApatA. tattva svAmitva suci tattva dhAme...aho.5 nathI. vaLI teo paradravya prApta karavAno kiMcita mAtra paNa prayatna karatA | niyayadRSTie to sarva sAMsArika jIvo potapotAnA jIvatva svabhAvamAM nathI temaja potAnI pAse te rAkhatA nathI. AvI paramAtmadazA pAmelA * pariNAma pAme che. paraMtu ATalA mAtrathI ema na kahI zakAya ke dareka to potAnI akSaya ane zuddha cAlvAda sattAnA ja bhogI hovAthI teo sAMsArika jIvane paramAtmapaNuM ke prabhutA varte che, kAraNa ke karmanA zA mATe parabhAvano anubhava kare ? parAdhInapAmAM prabhutAno abhAva hoya che. eTale vyavahAradaSTie to TUMkamAM zrI sumatinAtha prabhu koIpaNa anya dravyanA pariNAmanA kartAje sAMsArika jIva rAgadveSa ane ajJAnavaza hoya che tene to karmabaMdha hartA nathI, paraMtu potAnI svaguNa sattAnA upayogathI paradravyonA paNa ane karmaphaLanI paraMparA anAdikALathI cAlI AvatI hoya che athavA pariNAmo jJAtAdA bhAvathI jANI zake che. tene janma-maraNa ane sukha-du:khanI ghaTamALa cAlyA karatI hoya che. tAharI zuddhatA bhAsa AzcaryathI, TUMkamAM cAragatimAM paribhramaNa karatA AvA sAMsArika jIvane prabhutA Upaje ruci teNe tattva ihe; saMbhavI zakatI nathI. tattvaraMgI thayo doSathI Ubhagyo, paraMtu je bhavya jIve yathArtha puruSArtha dharmanuM ArAdhana karI cAra ghanaghAti | doSa tyA Dhale tattva lIdhe...aho. 8 karmono kSaya karyo che temanI kAyamI sthiratA potAnA sahaja svAbhAvika sAdhakane zrI sumatinAtha prabhunI adbhuta ane AzcaryakArI zuddhatAnI jJAnadarzanAdi guNomAM hoya che. AvA prabhutA pAmela jJAnI puruSane oLakhANa gurugane thatAM, teno puruSArtha jAgRta thAya che ane potAnuM potAnI sattAgate rahela AtmikaguNono anubhava ane sahajAnaMda varte sattAgata paramAtmasvarUpa pragaTa karavAnI ruci utpanna thAya che. Avo che athavA teo potAnA svAbhAvika guNomAM ramamANa kare che. AtmArthI paMcaparameSThi bhagavaMtonuM guNakaraNa ane dhyAna dharI, viSayajIva navi puggalI, neva pugala kadA, kaSAyAdi doSonA nivAraNamAM pravRtta thAya che. sAdhakanA jJAnadarzanAdi puSNalAdhAra nahi tAsaraMgI; AtmikaguNo uparanAM karmarUpa AvaraNo jema jema dUra thatAM jAya che, parataNo iza nahi apara ezvaryatA, tema tema te uttarottara zuddhatA pAme che ane muktimArganI zreNInuM ArohaNa vastudharma kadA na parasaMgI..aho. 6 kare che. AtmA ane pudgala dravyano anAdikALathI anyonya saMbaMdha hovA zuddha mArge sAdhya sAdhana saMdhyo, chatAMya, A banne dravyo svataMtra che, teo ekabIjArUpa thatAM nathI tathA - svAmI prati chaMde sattA ArAdhe; teo potapotAnA svabhAvamAM pariName che, evuM jJAnIpuruSonuM kathana che. Atma niSpatti tihAM sAdhanA navi Take, jeno caitanya svabhAva che, evuM Atmadravya koI kALe jaDatA pAmatuM nathI vastu utsarga Atama samAdhe...aho.9 athavA pudgala dravya jeno jaDatva svabhAva che te cetanarUpa thatuM nathI. zrI sumatinAtha prabhunA zuddha avalaMbanathI tathA nAma-sthApanAdi nikSepathI satudravya potAno svajAti svabhAva choDI vijAtIya thatuM nathI. apekSAe sAdhaka utsarga mArganuM yathArtha ArAdhana karI potAnuM lakSa sAdhI zake che. pudgala dravya jaDa ane pUraNa galana svabhAvavALuM hovAthI anitya che AvI sAdhanAmAM AtmArthIne nizcaya varte che ke te zrI sumatinAtha prabhu jyAre jIvadravya jJAnAdi cetanAguNa svarUpe nitya che. jevAnuM nimitta laI, vAstavamAM to potAnA nijasvarUpanuM dhyAna dhare che niyadRSTie ane zuddha svarUpe koIpaNa Atmadravya anya dravya upara athavA teno saghaLo puruSArtha sAdhyane anulakSIne thato hoya che. AvI * AdhAra rAkhatuM nathI ane e apekSAe te pasaMgI nathI. paraMtu vyavahAraSTie sAdhanAmAM jema zuddhatA Ave che tema sAdhakane potAnA sattAgata anaMta sAMsArika jIvane padgalika karmarUpa AvaraNo hovAthI tene azuddha svarUpa akSaya AtmikaguNo pragaTa thAya che. Avo sAdhaka chevaTe paramAtmapada varte che athavA te paravaza che evuM apekSAe kahI zakAya. pAmavAno adhikArI thAya che. zuddha svarUpI Atmadravya anaMtA trikALI jJAnadarzanAdi guNo sahita mAharI zuddha sattA taNI pUrNatA, nitya che ane e apekSAe te pAra vagaranI aizvarya ke prabhutA dharAve che. tehano hetu prabhu tuMhI sAco; AvuM Atmadravya svataMtra hovAthI tene anya dravyo upara prabhutva hotuM nathI devacaMdra stavyo munigaNe anubhavyo, ke te parasaMgI nathI, paraMtu te potAnA sattAgata svAbhAvika dharmamAM tattva bhakta bhavika sakaLa rAco...aho. 10 pariName che. stavana racayitA zrI devacaMdrajI jaNAve che ke teoe potAnI sattAgata je bhavyajIvana darzana mohanIya karmanA kSayopazamathI samyakadarzana varte zuddhatA pragaTa karavA zrI sumatinAtha prabhu jevAnuM uttama nimittano AdhAra che teone potAnI sattAmAM rahela zuddha svarUpanuM zraddhAnuM varte che, tema ja laI, pUrNa zuddhatAnA mArge ArohaNa kareluM che. he sumatinAtha prabhu ! te karmajanya audayika pariNAmane ke azuddha svarUpane paNa jANe che. ApanA adbhuta ane AzcaryakArI zuddha svarUpanA avalaMbanathI mArAM AvI bhavyatA pAmela samyakdaSTi jIvane potAnuM zuddha svarUpe pragaTa thAya AtmikaguNo pragaTa thavA mAMDyA che, jethI ApanI upakArakatA ajoDa teno puruSArtha varte che. che. je sAdhakane saMsAra baMdhanarUpa lAgyo che ane temAMthI chUTavAnI tIvra saMgrahe nahi Ape nahi para bhaNI, ruci utpanna thaI che teo zrI sumatinAtha prabhu jevA nimittanuM avalaMbana navi kare Adare na para rAkhe; laI potAnuM AtmakalyANa sAdhI zake che evuM zrI devacaMdrajI mahArAjanuM zuddha syAdvAda nijabhAva bhogI jIke, bhaktajanone AvAhana che. teha para bhAvane kema cAkhe?...aho.7 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana me, 2002 bhUrbhava:-va:"-padagarbhita jaina stotro u pU. munizrI mRgendravijayajI mahArAja jainAcAryo dvArA viracita aneka stotro tathA stutikAvyo Aje 1. RSimaMDala stotra upalabdha che. saMskRta sAhityamAM A stotronuM moTuM yogadAna che. temAM 2. sakalAItu stotra bhU-bhuva:-va:-padano bahudhA rUDhiprayoga thayo hoya tevAM keTalAMka stotrono - 3. jina sahastranAma stotra paricaya ahIM prastuta che. 4. vardhamAna zakrastava (A. siddhasenasUri) vaidika temaja jaina (zramaNa) baMne paraMparAmAM A prayoga sarvatra svIkRta 5. vardhamAna zakrastava (A. hemacaMdrAcArya) thayo che. te tenI lokapriyatA sUcave che. 6. gautamasvAmi stotra traNA saMskRta zabdo atre je vivakSita che te A pramANe che 7. pahmAnaMda mahAkAvya 8. zakti-maNikoza muvaH 9. namaskAra-mahAbhya (A. siddhasenasUri) zlo. 7/33. zloka/6/15 ApaNe ahIM prathama teno zAbdika paricaya joie. saMskRta vyAkaraNanI laghu ane bRhad baMne RSimaMDala stotra Aje upalabdha che. temAM daSTie joie to A traNe zabdo "svaradriyavyayam' (siddhahema. 1-1- anukrame zlokasaMkhyA 56 ane 91mo zloka A pramANe che30) sUtra anusAra avyayasaMzaka che. sUtranI sUcimAM AvA 116 avyayonI pUva: svasvayI paDha vartana: zAtA ninA: || noMdha che: taiH stuteMdritaidrarairya chatta, tat kRtaM mRtI | avasmin ta bhU: vyutpatti pramANe adhikaraNa, AdhAra, Azraya, artha:- pAtALa, pRthvI ane svargalokamAM jeTalA zAzvatA jinabiMbo pRthvI arthamAM strIliMga paNa che. zabdaratna mahodadhimAM muva: ne pulliMga che temanA stavana, vaMdana ane darzanathI je phaLa maLe che te phaLa A paNa kahyo che. stotranA smaraNAthI thAya che. arthanI dRSTie vicArIe to ": zabda pRthvI arthamAM prasiddha che. "sakalAhaMtu stotra'-enA prathamAkSarothI prasiddhi pAmyuM che. paNa mULa -ji: 9thavI-pRthvI' (abhidhAna zabdakoSa. kAMDa. 4.) racanA triSaSTizalAkApuruSacaritra-mahAkAvyanI che. jenA maMgalAcaraNamAM paraMtu siddhahemanA bRhadnyAsamAM mU: ane muva: zabdane anukrame nAgaloka kalikAla sarvajJa zrI hemacandrAcArye ra4 tIrthakaronI stuti karI che. ane maryalokanA vAcaka jaNAvyA che. tathA 4: no artha svarga karyo che satA-pratiSThAna,pijhA zivatriva: | tethI jU, bhuva:, ane 4: zabdathI pAtAla, marya ane svargaloka (devaloka) bhUrbhuva:-vastrayAna-mArratye are ! Ama traNa loka samajavAnA che. A dRSTie vicArIe to pU. no artha artha:-sakala ahaMtonuM pratiSThAna, zivazrInuM adhiSThAna, pAtAla, je nAgaloka kahyo che tenuM arthaghaTana ApaNe pAtAlaloka ke adholoka marya (pRthvI ane svargaloka upara saMpUrNa prabhutva dharAvanAra, evA. karI zakIe. je ratnaprabhA pRthvI uparano bhAga che. "aItuM' padanuM ame dhyAna karIe chIe. ahIM pU, muva: ane sva: pado bhUrbhuva: sva: padano prayoga je rIte vaidika ane jaina paraMparAmAM jovA traNa lokanA AdhipatyanA dyotaka che. maLe che te jotAM A eka maMtra-2canAno ja prakAra che jene vaidika jina sAhasanAma-stotra-e bhaktiyoganuM suMdara saMskRta-kAvya che. paribhASAmAM trAta: kahevAmAM Ave che. A bhAvane vyakta karato zloka vi.saM.1731mAM mahopAdhyAya zrI vinayavijayajI gaNie enI racanA A pramANe che karI che. A stotramAM vividha vizeSaNo dvArA arihaMta paramAtmAne akAraM cApyukAraM ca, makAraM ca prajApatiH / 1008 vAra namaskAra karavAmAM Avyo che. tethI tenuM sArthaka nAma jina vedavayAt niraduhatad, bhU-rbhuva:-svaritIti ca // sahasranAma rAkhela che. teno 1ra9 mo zloka A pramANe che: manusmRti, adhyAya 276 no pUrbhuva:-vastrathI zatAya, namaste vitta sthira ApanIya T prajApati-brahmAe nara, 3ra ane mIra e traNa akSaramAMthI namo Tevama7 surarvitAva, namate, namate, namaste, namaste | udbhava thayelAM 34 kArane tathA jUda, muva: ane 4: e traNa vyAtine artha : pAtAla, marthya ane svarga rUpa traNe lokamAM zAzvata evA traNa vedamAMthI eTale ke trI, yajur ane sAma vedamAMthI dohI kADhI che. Apane namaskAra thAo. traNe lokamAM sthira che sthApanA jemanI evA eTale ke udhdhata karI che. Apane (zAzvata sthApanA jinazvarone) namaskAra thAo. manuSyo, devo gAyatrI maMtra jemAM sUryanI upAsanA karavAmAM AvI che temAM paNa jU ane asurothI pUjAyelA evA Apane namaskAra thAo. vaH-4: no prayoga prasiddha che. "vardhamAna zakrastava" e nAme be kRti maLe che-jemAM AcAryazrI siddhasena % -va-sva: tata vaturabdha, mA revaNa thIdi dhiyo yo naH divAkarasUri viracita kRti atre prastuta che-je gadya-padya maya che. ane pracodayAt' 11 AlApako (prakaraNa, vibhAga)mAM che. jenuM phaLa-kathana paNa 11 AmAM pU. no artha pRthvIloka-Physical World, ane bhuva: eTale AlApakomAM kramazaH karavAmAM AvyuM che. kahevAya che ke-Indra mahArAje aMtarikSa loka Astral World ane 4: ne svargaloka tarIke oLakhAvyo prasanna thaIne AcAryazrIne je maMtrAlaro kahyAM te AmAM lipibaddha thayAM che. che. zabdaratna mahodadhimAM paNa A ja vyAkhyA ApI che. OM namo'rhate bhU-rbhuva:-sva-strayInAtha / paraMtu have jaina paraMparAmAM A padano je prayoga thayo che te tenI pautti mAramAtAviMta mAya....! vyApakatA sUcave che. tevA keTalAka AdhAra graMthonI sUci ahIM ApI che. artha: pAtAla, manuSya ane svarga svarUpa traNeya lokanA nAtha-svAmi Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ me, 2002 prabuddha jIvana . evA indronA mugaTamAM rahelI kalpavRkSanA puSponI mALAothI pUjita maMgalAcaraNano zloka rajo A pramANe checaraNAyugalavALA evA ahaMtu paramAtmAne namaskAra thAo. mudA'rhAmi tadArhantyaM, bhU-rbhuva:-svastrayIzvaraM / -:-d: samurArI- || yadArAdhya dhruvaM jIva:, syAdarhan paramezvaraH / / pRthvI, pAtAla ane svarga ema traNe lokanA bhavya jIvone yoga-kSema artha-pAtALa, marya ane svarga ema traNa lokanuM prabhutva dharAvanAra pUrvaka saMsAra sAgarathI pAra utAranArA evA, evA AInya padanI huM harSathI stuti karuM chuM. bhavyajIva jenI upAsanA vardhamAna zakastava-A kRti kalikAla sarvajJa zrI hemacaMdrasUrinI racita karIne pote svayaM bhagavaddarUpa banI jAya che. che je 17 zlokonI padyamaya racanA che. jeno zloka naM. 1ra A pramANe che. zakti-maNi koza-jenuM bIjuM nAma 'laghutattva-sphoTa' che-ane sarvajJanmH parastAduditAyaika vIrAya bhAsvate / guNa stavana tarIke paNa oLakhAya che. digaMbarAcArya zrI amRtacaMdrAcArya OM bhU-rbhuva: svaritivAk-stavanIyAya te namaH // AnI racanA karI che-jemAM lagabhaga ArSa-prayoga hovAthI zabdArtha gUDha artha:-sarva taraphathI udita thayelA, eka vIra, sUryarUpa ane '3% jUna lAge che. teno prAraMbhano zloka A pramANe che:kuMva-va:' e zabdothI stuti karavA yogya evA Apane namaskAra thAo. svAyaMbhuvaM mada dyochelachamIDe, diva-vAnamavat svayaMmU: I - gautamasvAmi stotra-A stotra maMtrAdhirAja garbhita tarIke prasiddha OM bhUrbhuva: prakRtisa-nirnarUpa; mAtmA paramAtuM mag, mAtU I che. teno 17mo zloka A pramANe che : he Adi-jinendra deva ! jenA dvArA Apa svayaMbhU bhagavAna cho te sajjalAnna-dhana-bhogadhRtInAM, labdhiradruteha bhave syAt / AtmasaMbaMdhI svayaMbhU jJAnaprakAzanI huM stuti karuM chuM. te jJAnaprakAza A gautamasmaraNata: paraloke bhU-rbhuva:-svarapavargasukhAni / / vizvamAM jhaLahaLI rahyo che. guru gautamasvAmijI anaMta labdhinA bhaMDAra hatA-gautama zabda paNa 3 mU-muva:-4: ityAdi maMtranA samIcIna, advitIya manana svarUpa camatkArI che. gau eTale kAmadhenu ta eTale kalpavRkSa. ma eTale ciMtAmaNi- che, je sva prakAzaka che, je para prakAzaka paNa che ane je mAtra jJAyakano evo bhAva pragaTa thAya che. temanA nAmasmaraNa mAtrathI A lokamAM ja nahIM paraMtu ajJAyakano paNa jJAyaka che. sarvaicchita maLe che ane paralokamAM-pAtALa, marya ane svarganuM tema ja Ama, mUka, muvaH ane sva: A traNa pado maMtrAkSaromAM ane stotromAM paraMparAe mokSanuM sukha paNa prApta thAya che. TheTha prAcIna kALathI prayojAtAM AvyAM che. padmAnaMda mahAkAvya-AcAryazrI amaracaMdrAcAryanI A racanA che-teno jaina caritrAtmaka kAvyaprakAro 1 DaoN. kavina zAha A caritrAtyama kAvya prakArono vicAra karatAM sau prathama rAsakatio ApavAmAM AvI che. kavi depAla, devacaMdrajI, rUpavijaya vIravijayajI, 'vipula pramANamAM maLI Ave che. temAM viSaya vaividhyanI sAthe kAvyagata kSamAlAbha, AtmarAmajI, buddhisAgarasUri vagere kavioe nAtrapUjAnI vizeSatAo paNa joI zakAya che. rAsa uparAMta vivAhalo, phAgu, prabaMdha racanA karI che. prabhune abhiSeka karIne caMdana, puSpa, dhUpa, dIpa, jevAM dIrgha kAyAvALAM viratArayukta kAvyo caritrAtmaka nirUpAnI paraMparA akSata, naivedya ane phaLathI aSTaprakArI pUjA karavAmAM Ave che. prabhunA anusare che. keTalIka laghukAvyakRtio paNa caritrAtmaka rUpe sarjAI che. nirvANa pachI sAkAra upAsanAnA pratIkarUpe mUrti samakSa "snAtrapUjA" te vizenI mAhitI atre ApavAmAM AvI che. te thAya che. teno hetu mAnavajanmanI saphaLatA, samakitanI nirmaLatA, vyakti keTalIka caritrAtmaka racanAonuM nAma zIrSaka juduM hovA chatAM AMtaradeha ane saMghanI zAMti prApta karavAno che. A prakAranI racanAmAM nATyAtmaka to anya svarUpa jevo jovA maLe che. AvI kAvya racanAo dhavala- tattvo ane citrAtmakatA vizeSa jovA maLe che. temAM raheluM chaMdavaividhya maMgala, kalaza, snAtrapUjA, vadhAvA jevI saMjJAthI upalabdha thAya che. temAM rasikatA ne layabadhdhatAmAM samarthana Ape che. tenI lalita madhura padAvalIo mukhyatve tIrthakara bhagavAnanA janmotsava-abhiSekanA prasaMganuM varNana bhaktirasanI anerI kSaNo pUrI pADIne rasalIna kare che. temAM prasaMgonI karavAmAM Ave che. tenAthI bhaktajano prabhunA janmotsavanI ujavaNIthI vividhatA kriyAgIta (action song) nA namUnArUpa che. abhiSeka apUrva harSollAsa anubhave che. kAvyano mULa viSaya to janmotsavano ja zabda prabhunA snAnanA saMdarbhamAM prayojAyo che. te dRSTie janmAbhiSeka che. paNa kavioe potAnI AgavI pratibhAthI A prasaMgane anokhI zabda yathArtha che. "snAna" zabda sarva sAmAnya rIte vaparAya che. paNa prabhu zailImAM varNavyo che. prasaMganuM DhALamAM vibhAjana rasikatA, bhAvavAhI mahAna hovAthI emanA mATe pUjya-bhAva-bahumAna vyakta karIne abhiSeka abhivyakti, mAtrAmeLa chaMda, prAsayojanA ane alaMkAra jevAM lakSaNothI zabdano prayoga thAya che. tenI sAthe joDAyelo 'pUjA' zabda prabhunA janma bhakipradhAna kAvya tarIke te sthAna dharAve che. vakhatanA abhiSeka pachInI prakriyAnuM sUcana kare che. A rIte 'snAtrapUjA' A prakAranI racanAo bhaktimArganuM anusaMdhAna karIne ISTadeva eTale prabhunA janmotsavanuM varNana karatuM kAvya. pratyenI bhaktibhAvanA pragaTa kare che. ISTadevano janmadivasa jaina sAhityamAM kalazasaMjJAvALI racanAono viSaya prabhuno janmotsava hovA chatAM kalyANaka zabdathI pracalita che. prabhunAM jIvana ane kAryono samasta temAM snAtrapUjA samAna vistAra nathI. kalaza eTale janmotsavanuM nirUpaNa vizva para prabhAva paDe che. emano janma divasa mahAna gaNAya che. ema karatI laghukAvya racanAH suvarNa ane ratnajaDita kaLazomAM paMcAmRtanuM mAnIne janmotsavanI ujavaNI thAya che. bhagavAnano janma thAya tyAre mizraNa karIne prabhune abhiSeka eTale kalaza' karavAmAM Ave che. eTale devo merU parvata upara ekatra thaIne emano janmAbhiSeka mahotsava Ujave temAM kalazanuM upAdAna mukhya bane che. pariNAme "kalaza' saMjJA ApavAmAM che. A prasaMga mATe jaina sAhityamAM snAtrapUjA nAmanI kAvyasaMjJA AvI che. lokavyavahAramAM prabhune kalaza karavo e vAta rUDha thaI gaI Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana me, 2002 che. kalaza e abhiSekano ja paryAyavAdI zabda che. kavi vaccha bhaMDArIkRta pAraikikamAM vistAra pAmyo che. bhakta kavioe adhyAtmavAdanI pArzvanAtha kalaza, zrI jJAnavimalasUrIno zAMtinAtha kalaza, zrI padmavijayajI vicAradhArAne lokagItanI zailImAM vyakta karavAno prayatna karyo che. te gaNita ajitanAthajIno kalaza, kavi depAlakata AdinAtha kalaza dRSTie vicAratAM, maMgala, bhautika vivAhanI sAthe adhyAtmavAdanI jevI racanAomAM prabhunA janmotsavanuM varNana karavAmAM AvyuM che. bhaktipradhAna racanA banI che. "maMgala' mAM 20 thI rara caraNa hoya che. jJAnavimalasUrinA kalazamAM saMskRta ane gujarAtI bhASAnuM mizraNa che. temAM chaMdano prayoga paNa sarvasAdhAraNa janatAne anulakSIne karavAmAM temAM chaMdanI sAthe dezIono prayoga thayo che. kavi depAlanA kalazamAM Ave che. jaina sAhityamAM maMgala prakAranI racanAo prabhu bhaktinA eka dezIono prayoga che. temAM gujarAtI bhASA karatAM prAkRta apabhraMzanA bhAga tarIke thaI che. zabdono vizeSa prayoga thayelo che. bhASAvikAsanI bhUmikA samajavA "vadhAvA' saMjJAthI prApta thatI racanAo, snAtrapUjA ane kaLaza sAthe mATe aitihAsika mAhitI temAMthI prApta thAya che. kavi vaccha bhaMDArInA sAmya dharAve che. vadhAvavuM e maMgalasUcaka kriyA che. bhagavAnanAM kalyANakanA kalazamAM gujarAtI bhASAno vaibhava rahelo che. dareka kavioe vastu prasaMgo maMgalakArI che eTale teno mahimA gAtI racanA te vadhAvA che. vibhAjana DhALamAM karyuM che. zrI vardhamAna svAmI janmAbhiSeka kalazamAM prabhune vadhAvavA mATe akSata, sugaMdhI dravyo, survA-cAMdInAM puSpono prAkRta bhASAnA chaMdono prayoga thayo che. chavvIsAM, gAthA vastu, battIso, upayoga thAya che. prabhu jIvanano caritrAtmaka paricaya karAvatI racanA te sattAvIso chaMda vagereno prayoga thayo che. eTale "kalaza' saMjJAvALI vadhAvA che. temAM prabhunAM pAMca kalyANakanuM varNana karavAmAM Ave che. racanAo "kalaza' nuM prAdhAnya darzAvIne abhiSeka karavAnI padhdhatinuM 10mA kalyANakanuM varNana snAtrapUjA ke kaLaza sAthe samAna kakSAe sthAna - sUcana kare che. dharAve che. vadhAvAnI vizeSatA e che ke temAM dIkSA, kevaLajJAna ane dhavala maMgala' zabda prayoga kalyANanA arthamAM prayojAyo che. prabhuno nirvANa kalyANakanuM varNana thatuM hovAthI svataMtra kAvya racanAo bane che. janma e sarva jIvonA kalyANano rAjamArga che. prabhue tIrthaMkara nAmakarma vadhAvA e caritrAtmaka kAvya prakAranI kRti che. kavirAja dIpavijayanI upArjana kareluM hovAthI emano janma mahAmaMgalakArI gaNIne UjavavAmAM be racanA mahAvIra svAmI ane pArzvanAthanA vadhAvA AnA udAharaNa Ave che. eTale A prakAranI racanAne "maMgala" saMjJA ApI che. A rUpa che. vyavahAranI rIte vicArIe to putrajanmanI vadhAmaNI e zabdo saMjJA prayojanalakSI che. jaina sAhityamAM maMgala zabda vivAhasUcaka nathI. paNa tenI sAthe pracalita che. vyavahAra jIvanamAM vadhAmaNIno AnaMda ahIM lokottara maMgalanA paryAyarUpe prayojAya che. paryuSaNanI stutimAM lUMTAto hoya to pachI devAdhideva tIrthaMkara bhagavaMtanA kalyANakano harSollAsa dhavalamaMgala'no saMdarbha prApta thAya che jema ke: keTalo hoya ? tene "vadhAvA' zabdathI navAjatAM bhakti sAthe sarvocca "dhavalamaMgala gIta gaelI karIe, vaLI prabhAvanA nitya anusarIe, padanuM gaurava pragaTa thAya che. bhaktimArganI kAvya racanAonI vividhatAmAM aThThama tapa japa varIe" 'vadhAvA' paNa AgavuM sthAna dharAvIne bhakitamAM taraboLa kare che. pAMca. maMgala mATe maMgala-zubha-prasaMge dhArmika tahevAro ane mahotsava ke kalyANakanI mAhitI pAMca DhALamAM dezIbaddha racanAmAM thAya che. caritrAtmaka parvanI ujavaNInA prAraMbhamAM prabhAtanA samaye maMgala gIto gavAya che. kRti hovAthI vividha prasaMgo ane ghaTanAnuM varNana temAM kendra sthAne che. dhavalamaMgalanA saMdarbhamAM AnaMdollAsa vyakta karatI maMgalakArI gIta ekamAtra zIrSakane kAraNe navI kAvya racanA bane che. paMcakalyANaka racanAo che. "dhavala" zabda parathI "ghoLa' banIne madhyakAlIna samayamAM stavana paNa vadhAvAnI sAthe saMpUrNa maLatuM Ave che. vadhAvAne badale bhakti gIto racAyAM che. stavana zabdaprayoga karIne prabhunAM guNagAna gAvAno hetu pragaTa thAya, ahIM A mAhitI jaina sAhityanA saMdarbhamAM ApavAmAM AvI che. che. jyAre vadhAvA dvArA prabhunA jIvananA mahAmaMgaLakArI prasaMgonuM jainetara sAhityamAM keTalAka saMdarbho paNa prApta thAya che. aDhAramI nirUpaNA samajAya che. sarjakanI navInatAnI vRtti AvA zabdaprayogomAM sadInA strI kavi purIbAInI "sItA maMgaLa'nI racanAmAM rAmasItAnA nihALI zakAya che. vyaktine anya vyaktinA jIvanamAM rasa che. A vivAhanuM rasika varNana che. temAMnA keTalAka gIto lagnaprasaMge gavAya jIvanarasa eTalo badho prabaLa che ke prabhunA jIvanane jANavAnI utkaMThA vizeSa rahe che ane bhakto tenA dvArA paricaya prApta karIne kalyANa pAme barAnapuranA che bAjoThA ane vIsalapuranA che thALI,'vALuM gIta che. caritrAtmaka kRtio dIrgha hoya ke laghu paNa tenA pratyenuM cuMbakIya vadhu prakhyAta che. kavi naMdadAsa racita rUkimaNI maMgala hindI bhASAmAM AkarSaNa jAduI asara nIpajAve che. pariNAme bhaktimAM samarpaNanI upalabdha thAya che. maMgala zIrSaka vALI kRtiomAM mAtra vivAhano prasaMga bhAvanA jAgatAM bhaktanI bhakti saphaLa bane che. ja kendra sthAne che. eTale vivAhanA prasaMge gIto gAvAmAM te upayogI Ama jaina caritrAtmaka kAvyo bahu thoDA bhedavALAM che. kendravartI che. maMgala laukika kAvyaprakAra hovAthI tavana prakAranI keTalIka racanAo vicAra to prabhunA jIvananA prasaMgone ja sparze che. AvI sAMpradAyika 'DhALa' baddha thaI che. tene paMcakalyANaka stavana kahevAmAM Ave che. AvA racanAo alaMkAra, padalAlitya, varNana kauzalya, geyatA, dezIno prayoga stavananI prathama DhALamAM dIkSA, kevaLa ane nirvANa kalyANakanI rasasabhara vagerethI kAvya tarIke saphaLa puravAra thAya che. madhyakAlIna samayamAM mAhitInuM Alekhana karavAmAM Ave che. tenI prathama DhALamAM bhagavAnanA padaracanAo vizeSa hatI temAM navInatA khAtara paNa AvI padaracanAo janmotsavano mitAkSarI ullekha thayelo hoya che. je "kalaza maMgala' ke thaI hoya ema mAnavAne kAraNa che. jena kAvya prakAranI vividhatAno snAtrapUjA sAthe samAna kakSAe sthAna pAme che. A laghu kAvyo loka paricaya AvI laghu caritrAtmaka kAvyaracanAothI thAya che. pracalita DhALamAM racAtAM hatAM. AvI racanAono vistAra laukika-mAMthI miAlika : zrI muMbaI jene yuvaka saMdha A mudraka prakAzaka te nirubahena subodhabhAI zAha , prakAzana sthaLa nI u85, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 004] | phona : 382029. mudrazAsthAna kaparI prinTiMga vakarsa, 31ra/A, bhAyakhalA servisa InDasTrIyala esTeTa, dAdAjI kAdava krosa roDa, bhAyakhalA muMbaI-400 027. | Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. With Registrar of Newspapers for India No. R. N. 1. 6067/57 varSa : (50) + 13 0 aMka : 6 juna, 2002 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra prabuddha jIvana prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa vArSika lavAjama rU.100/- 7 Licence to post without prepayment No. 271 - Regd. No. TECH / 47 - 890 / MBI / 2002 taMtrI : ramaNalAla cI. zAha navakAra maMtramAM namo padano mahimA anAdisiddha maMtraziromaNi navakAra maMtranAM nava padamAMthI pahelAM pAMca padamAM, pratyekamAM eka eka parameSThine, e rIte paMcaparameSThine namaskAra che. A pratyeka padamAM paheluM pada (vAkyamAM vaparAyelo zabda te pada) te gamo che. zabda nAno be akSarano ja che, paNa teno mahimA ghaNo moTo che. sAmAnya rIte maMtro TUMkA hoya che. paNa navakAra maMtra 68 akSarano che. A maMtra dIrdha hovA chatAM kaSToccArya nathI. jIbhe saraLatAthI caDI jAya ane yAda rahI jAya evo A maMtra che. navakAramaMtranI viziSTatA e che ke pAMce parameSThine namaskAra karavA mATe emAM 7mo (athavA Lo) pada pAMca vAra prayojAyuM che : namo arihaMtANaM namo siddhANaM namo AyariyANaM namo uvajjhAyANaM namo loe savva sAhUchyuM. - - navakAramaMtramAM 'namo' pada pAMca vakhata AvatuM hovA chatAM temAM punaruktino doSa nathI, balke pharI pharI bolavuM game evuM e pada che. vaLI no pada pAMca vakhata AvatuM hovA chatAM pAMce parameSThine karelA namaskArane ekarUpa gaNyo che. eTale ja chaThThA padamAM 'paMcanamukkAro' zabda bahuvacanamAM nahi paNa ekavacanamAM prayojAyo che. navakAra maMtramAM 'namo' pada pratyeka parameSThinI sAthe Ave che e "prayojana che. emAM ghaNuM rahasya raheluM che. enA upara vakhatovakhata aneka mahAtmAoe judA judA dRSTikoNathI prakAza pADyo che. navakAramaMtramAM A pAMca pada uparAMta chaThThA pada 'eso paMcanamukkAro'mAM paNa 'namo' pada gUMthI levAmAM AvyuM che. navakAramaMtramAM 'namo' pada A rIte cha vakhata bolAya che te sahetuka che. 'namo' dvArA manane zuddha karavAnuM che ane mana dvArA pAMce Indriyone parizuddha karavAnI che. A rIte nA~ nI chanI saMkhyAne sUcaka rIte ghaTAvAya che. sAdhake 'namo' bolatI vakhate, pratyeka veLAe eka eka IndriyamAM cittane kendrita karI, tene nirmaLa karI, te te parameSThinuM dhyAna dharavAnuM che ane pachI chaThThI vAra 'namo' Ave tyAre pApanA kSaya mATe ane maMgaLanA ArvibhAva mATe manane nirmaLa karI zubha bhAva bhAvavAno hoya che. sAmAnya rIte maMtramAM akSaronI racanA saghana hovI joIe. pAMce parameSThi mATe phakta eka vakhata namo zabda jo prayojAya to artha to spaSTa ja che. to pachI pAMca vakhata namo prayojavAthI maMtra zithila na banI jAya ? evo prazna thAya. hA, e vAta sAcI che ke maMtranI aMdara ochAmAM ochA akSaro hoya che. maMtra sadhana hovo joIe. paraMtu navakAra maMtra viziSTa koTino maMtra che. namo pada pAMca vAra prayojavAthI e zithila banato nathI. eka padamAMthI bIjA padamAM javA mATe vacce punaHsmaraNa tarIke ke virAma tarIke te upayogI che. bALajIvo mATe te jarUrI che. ethI laya paNa sacavAya che. taduparAMta navakAramaMtranI ArAdhanAnI dRSTie paNa e pAMca vakhata Avazyaka che. anya maMtrono jApa sIdho saLaMga karAya che. maMtra sIdho uccArAya che. paraMtu navakAramaMtramAM ema nathI. navakAra maMtrano jApa traNa bhinna bhinna paddhatithI thAya che. pUrvAnupUrvI, payAnupUrvI ane anAnupUrvI. pUrvAnupUrvI eTale pahelA padathI pAMcamA athavA navamA pada sudhIno kramathI jApa. pakSAnupUrvI eTale chellA navamA athavA pAMcamA padathI pahelA pada sudhIno kramathI jApa ane anAnupUrvI eTale krama vagara ADAavaLI koIpaNa saMkhyA anusAra te te padano jApa. have jo phakta prathama pada sAthe ja namo pada joDAyuM hoya ane bAkInA cAra pada sAthe na joDAyuM hoya to chellethI ke vaccethI navakAra gaNanAra mATe parameSThinA cAra padanI sAthe 7mo zabda Avaze nahi. to e maMtrano jApa adhUro gaNAze. vaLI navakAramaMtramAM keTalIka ArAdhanA mATe mAtra koIpaNa eka ja parameSThino jApa thAya che, jemake namo siddhALuM athavA namo AyariyALa ityAdi. have jo tyAM no pada na hoya to jApa adhUro raheze. emAM bhAva nahi Ave. eTale navakAramaMtramAM pAMce parameSThi sAthe nAmo pada joDAyuM che te yogya ja che. kyAreka prazna thAya che ke namo pada ane mo pada e bemAM kayuM sAcuM ? teno uttara e che ke baMne pada sAcAM che. saMskRtamAM jyAM 7 hoya tyAM prAkRtamAM pa thAya che. prAkRta bhASAnA oyAkaraNo e pramANe mata darzAve che. 'prAkRta prakAza'mAM kahyuM che 'no La sarvaka'-eTale jyAM na hoya tyAM badhe pa thAya che. A sAcuM che ane navakAramaMtra prAkRtamAM hovAthI emAM 7 no ja thavo joie. paraMtu A niyamamAM apavAda che. apavAda e che ke zabdanA AraMbhamA joM meM vyaMjana hoya to na no vikalpe thAya che. eTale ke 7 no La thAya ane na paNa thAya. zrI hemacaMdrAcArya 'zabdAnuzAsana' vyAkaraNamAM 'vAI' sUtra ApyuM che te pramANe AdimAM rahelo asaMyukta naeN no vikalpe haiM thAya che. eTale ja keTalAye prAcIna prAkRta graMthomAM namAM ane mo ema baMne zabdo jovAmAM Ave che. vaLI be hajAra varSa pUrve orissAmAM udayagirinI hAthIguphAmAM mahArAjA khAravele je zilAlekha kotarAvyo hato temAM namo arihaMtANaM che. tevI ja rIte mathurAnA Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana juna, 2002 prAcIna stupamAM paNa 'namo' zabda che. vaLI, zrI siddhasena divAkare "namaskAra paNa maLaze. paNa ekaMdare Adya pada tarIke no vizeSa pracalita che.. mAhAsya'nI prAkRtamAM racanA karI che temAM 'namo' padano ja upayoga karyo svarabhaMjananI daSTie namo zabdanuM vizleSaNa thayuM che. 'mana' zabdamAM be che. Ama TheTha prAcIna kALathI naSo ane amo e baMne pado vikalpa prayojAya svarayukta vyaMjana che.: 1 ane 2. A baMne vyaMjanono jyAre viparyaya ke che, eTale baMnne sAcAM che. tevI rIte nakuvAro ane namuno-movaro vyatyaya thAya che tyAre zabda bane che "nama.' A sthUla kriyAne sUkSma rIte baMne sAcAM che. dhaTAvIne kahevAmAM Ave che ke jyAre bahirmukha rahetA manane aMdara vALavAmAM navakAramaMtranA pAMce padamAM pratyekamAM pahelo akSara athavA ja che ane Ave, mana aMtarmukha jyAre bane tyAre 'mana'nuM 'nama' thAya che. - chello akSara = che. e anusvAra athavA biMduyukta che. athavA no (jo) ne ulaTAvavAthI kora (bhoga) thaze. mona (mo) eTale anunAsika che ane tenuM viziSTa prakAranuM nAdamAdhurya hoya che. vaLI munipara. manane saMsAra taraphathI pAchuM pheravavAmAM Ave tyAre ja munipaNe saMgItamAM rAganA AlApa mATe tenuM gaLAmAM uccAraNa Avazyaka manAyuM prApta thaI zake che. eTale tamane pada tyAre ja sArthaka gaNAya ke jyAre te che. gAyanamAM, tabalAM, vINA vagerenA vAdanamAM ane kathaka vagere nRtyanA saMsAra taraphathI mukha pheravIne paMcaparameSThi tarapha vALavAmAM Ave. para no prakAromAM 3 nA upayogathI, AvartanathI ojasu vadhe che. yogIo kahe che artha mauna karavAmAM Ave to eno artha e thayo ke jIve have zAMta banI ke nA uccAraNathI hRdayataMtrI vadhu samaya taraMgita rahe che. maunamAM sarakI aMtarmukha thavAnuM che. chaMdazAstranI dRSTie ja dagdhAkSara che eTale chaMdamAM enA upayogane "namo' padamAM OMkAra aMtargata rahelo che. to padanA svarayaMjana chUTA ISTa gaNAvAmAM nathI Avato, to bIjI bAju ja vyaMjana jJAnano vAcaka pADIe to te A pramANe thAya: +++o. A svarayaMjanano viparyaya manAya che ane tethI tene maMgalasvarUpa mAnavAmAM Ave che. Ama to ane karIe to A pramANe thaze: o+++7. AmAM prathama be varNa te uro baMne pada suyogya che. =OM che. Ama namo padamAM maMtrabIja % kArano samAveza thayelo che. navakAramaMtra maMtra che eTale maMtrazAstranI dRSTie paNa ra ane pa no hemacaMdrAcArye batAvyuM che ke "na" akSara sUryavAcaka che ane "ma' akSara vicAra karAya che. maMtrazAstramAM na nAM 3pa nAma ApavAmAM AvyA che ane caMdravAcaka che. eTale "namo' mAM "na' sUryavAcaka che ane mo' caMdravAcaka nAM 20 athavA ra4 nAma ApavAmAM AvyA che. "vRttaratnAkara'mAM mAtRkA che. maMtrazAstramAM AtmAne mATe sUryanI upamA che ane manane mATe caMdranI akSaronAM je zubha ke azubha phaLa darzAvavAmAM AvyAM che te pramANe ja zrama upamA che. eTale "namo'mAM prathama AtmAnuM sthAna che ane pachI mananuM karAvanAra che ane saMtoSa ApanAra che. sthAna che arthAt mana karatAM AtmA sarvopari che. mana eTale saMsAra ane Ama navakAramaMtramAM namo pada vadhu pracalita che. te sAcuM che ane yogya AtmA eTale mokSa. eTale namo pada sUcave che ke mana ane mananA vistArarUpa ja che. kAyA, vacana, kuTuMba parivAra, mAlamilakata ItyAdi karatAM AtmAnuM prAdhAnya ApaNAM AgamomAM sarva prathama paMcamaMgala sUtra che eTale ke navakAramaMtra svIkAravuM. matalaba ke traNe karaNa ane traNe yogane AtmabhAvathI bhAvita che. eTale ke sarva zrata sAhityano prAraMbha namaskAra mahAmaMtrathI thayo che karavA joIe. ane namaskAra mahAmaMtrano prAraMbha no zabdathI thayo che. eTale sarva namI pada nepAtikapada che eTale ke avyaya che. namo avyaya che ane te zrutasAhityamAM prathama zabda che no. eTale to padanuM mAhAsya ane gaurava avyaya arthAt jeno kyAreya vyaya athavA nAza thato nathI evA mokSapada keTaluM badhuM che te AnA parathI joI zakAze. jemaNe paNa zrutasAhityanuM sAthe joDANa karAvI Ape che, mokSagati prApta karAvI Ape che. namo eTale adhyayana karavuM haze temaNe pahelo zabda uccAravo paDaze no. emanAmAM avyayane avyaya sAthe anusaMdhAna. no bhAva Avavo joize. eTale mAre namo ne zrutasAhityanA, jinAgamonA, nama padanI vyAkhyA ApatAM niryuktikAre kahyuM che : -pAva-saMjogaNadharmanA pravezadvAra tarIke oLakhAvavAmAM Ave che. mithyAtvI jIva bhAvarucipUrvaka palyo. eTale jo padano artha thAya che 'dravya ane bhAvano saMkoca." A A na pada sudhI paNa pahoMcI zakato nathI. vyAkhyAno vistAra karatAM zrI haribhadrasUrie 'lalitavistarA'-caityavaMdana namo padane maMgalasvarUpa gaNavAmAM Ave che, kAraNa ke maMgala traNa vRttimAM kahyuM che? -zira: pAri saMcAso dravyasaMva: bhAvasaMvejo vastu vizuddharA prakAranAM che : (1) AzIrvAdAtmaka, (2) namaskArAtmaka ane (3) mano viyo1 phuti | eTale ke hAtha, mastaka, paga vagerene sArI rIte vastunirdezAtmaka, 'namo arihaMtANaM', "namo siddhANa' vageremAM "namo' saMkocIne rAkhavAM te dravya saMkoca ane temAM vizuddha manane joDavuM te bhAva zabda namaskAranI kriyAne sUcavato hovAthI maMgalarUpa che. saMkoca. - | navakAramaMtramAM no arihaMtA vageremAM namo pada arihaMta, siddha vagere dravya saMkocamAM zarIranAM hAtha, mastaka ane paga vagerenA saMkocano pAMca parameSThinI pahelAM kema mUkavAmAM AvyuM che evo prazna keTalIka vAra nirdeza karavAmAM Avyo che. hAtha sIdhA lAMbA hoya che. zeraDInA sAMThAnI thAya che. varSo pada pachI mUkavAmAM Ave ane rihaMtAI no ema na ene upamA apAya che. baMne hAthane vALIne chAtI AgaLa lAvavA tathA bolAya? kAraNa ke vyAkaraNanI dRSTie kaMI pharaka paDato nathI. eno baMne hatheLI ane dase AMgaLIo bhegI karavI tene karasaMkoca kahevAmAM uttara e che ke sUtra ke maMtramAM namo pada pahelAM mUkavAnI parApUrvathI cAlI Ave che. mastaka sIdhuM, UMcuM, TaTTAra hoya che. ene parvatanA zikharanI AvelI paraMparA che. maMtravidone potAnI sAdhanA dvArA thayelI anubhUti upamA ApavAmAM Ave che. mastaka chAtI tarapha namAvavuM ane zirasaMkoca pramANo "namo' pada pahelAM mUkavAnI praNAlikA atyaMta prAcIna samayathI kahevAmAM Ave che. baMne paga UbhA ane sthira hoya che. ene thAMbhalAnI cAlu thayelI che. ApaNo tyAM "namotthaNa (namuthaNa)"mAM, 'namoDastu upamA ApavAmAM Ave che. baMne pagane ghUMTaNathI vALIne jamInane aDADavA vardhamAnAya'mAM-"namo bhagavate pArzvanAthAya" vageremAM tathA anya darzanomAM te pAdasaMkoca che. A rIte hAtha, mastaka ane pagano saMkoca thatAM te dravya paNa "namo bhagavate vAsudevAya" ItyAdimAM 'namo' pada pahelAM mUkavAmAM namaskAranI mudrA bane che. be hAtha, be paga ane eka mastaka ema pAMcano AvyuM che. maMtro ke sUtromAM namo pada chelle AvatuM hoya evAM udAharaNo saMkoca hovAthI tene paMcAga praNipAta kahevAmAM Ave che. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ juna, 2002 prabuddha jIvana manamAM namratA, ladhutA, vinaya, bhakti, AdarabahumAna ItyAdi bhAvo aDhAra hajAra sAdhuone vaMdana karyA che to ene paNa eTaluM phaLa maLaze ?" sAthe AjJA ane zaraNa svIkAravAM te bhAvasaMkoca. "jene namaskAra mATe zrI neminAtha bhagavAne kahyuM, "he vAsudeva, vIrA sALavIe to mAtra karavAnA che te mArA karatAM guNo vageremAM moTA che' evo bhAva AvyA badhAMne batAvavA tamArA anukaraNa rUpe vaMdana karyA che. emAM bhAva nahoto, vinA sAco bhAva saMkoca-bhAva namaskAra thato nathI. dekhADo hato. eTale eno namaskAra te kAyAkaSTarUpa mAtra dravya namaskAra namo'mAM dravya namaskAra ane bhAva namaskAra hoya che. dravya namaskAramAM hato. enuM vizeSa phaLa na hoI zake." 1 zarIra-IndriyAdinA saMkocanI kriyA rahelI che. eTale ke emAM kAyapti "namo' pada namaskAra, praNipAta, vaMdanAnuM sUcaka che. jyAM paMca parameSThine rahelI che. bhAva namaskAramAM mananA bhAvonA saMkocanI-ahaMkAra, avinayAdi namaskArano bhAva janme che tyAM dharmanuM bIja vavAya che. zrI haribhadrasUrie - durbhAvonA tyAga sahita mananA saMkocanI kriyA rahelI hovAthI emAM caityavaMdanasUtranI vRtti lalita vistarAmAM kahyuM che: 5 prati mUlamUtA nA manogupti paNa rahelI che. "namo'nA uccAraNa sAthe arihaMtAdinA uccAraNa dharma pratye jIvane gati karAvanAra mULabhUta jo kaMI hoya to te vaMdanA che, sivAya kazuM uccAraNa na hovAthI emAM vacanagupti paNa rahelI che. Ama, namaskAra che, "namo' che. namo' pada sAthe traNa prakAranI gupti saMkaLAyelI che. "namo arihaMtANa" mAM Ama eka apekSAe sAmAnya dRSTie jotAM dravya namaskAra ane bhAva namaskAra e baMnene bhegA karatAM cAra bhAMgA 'namo' padanuM mahattva che. paraMtu "arihaMta' pada gauNa che ema samajavAnuM thAya. (1) dravya namaskAra hoya, paNa bhAva namaskAra na hoya, (2) bhAva nathI. jyAM sudhI namavAno bhAva hRdayamAM pragaTa na thayo hoya tyAM sudhI namaskAra hoya, paNa dravya namaskAra na hoya, (3) dravya namaskAra hoya ane "arihaMta' padanuM raTaNa lAbhakAraka thatuM nathI. bIjI bAju "namo' padanuM bhAva namaskAra paNa hoya ane (4) dravya namaskAra na hoya ane bhAva mAtra zabdoccAraNa thatuM hoya, are, kAyA paNa namavAnI kriyA karatI hoya namaskAra paNa na hoya. A cAramAM sarvazreSTha te dravya namaskAra ane bhAva paNa aMdara arihaMtane namavAno bhAva na hoya to tethI paNa lAbha thato namaskAra baMne jemAM hoya che. phakta dravya namaskAra karatAM phakta bhAva nathI. namaskAra hoya to te caDiyAto gaNAya. paraMtu dravya namaskAra anAvazyaka ke namo arihaMtA mAM mahattvanuM pada karyuM ? no ke rihaMtANe nirarthaka che ema na samajavuM. dravya namaskAranI paNa eTalI ja AvazyakatA "namo arihaMtANa'mAM paheluM pada "namo' mUkyuM che, "arihaMtANa' nahi. che. bhAva namaskAra dravya namaskAramAM pariNAmavo joIe, sivAya ke saMjogo jo "arihaMta pada mukhya hota to "arihaMtANaM namo' ema thayuM hota. vaLI ke zarIranI maryAdA hoya. bhAva namaskAra hoya paNa pramAda, lajjA, 'namo' eTale ke namaskAra e prathama moTuM kartavya che, kAraNa ke jyAM sudhI moTAI, mAyAcAra vagerene kAraNe dravya namaskAra karavAnI IcchA na thAya ahaMkAra che tyAM sudhI mokSagati nathI. ahaMkArane kADhavA mATe "namo'nI to te eTaluM phaLa na Ape. dravya namaskAra e pAyAnI vAta che. dravya anivAryatA che. "namo' hoya to vinaya Ave che. vinaya mokSanuM bIja che. namaskArano mahAvaro haze to emAM bhAva Avaze. bhAva nathI Avato mATe vinaya paraMparAe mokSa sudhI kevI rIte laI jAya che e vAcaka zrI dravya namaskAra paNa choDI devo joie evA vicArathI baMne gumAvavAnuM umAsvAtijIe 'prazamarati'mAM sarasa samajAvyuM che. thaze. dravya namaskAranuM ochuM phaLa che, paNa phaLa to avazya ja che. mAtra paraMtu tattvadRSTie jotAM "arihaMta pada ja mukhya che. arihaMta paramAtmAnA dravya namaskAra karatI vakhate viparIta, asadbhAvo hoya to tenuM phaLa prabhAvathI, emanI parama kRpAthI zubha adhyavasAya, puraya, saMyama, cAritrapAlana, viparIta Ave. bALajIvone AraMbhamAM dravya namaskAra ja zIkhavavAmAM Ave mokSagati prApta thAya che. kahyuM che : che. pachI emAM bhAva Ave che. kALa, svabhAva, bhavitavyatA e saghaLA tuja daraso re; bhAvarahita ane bhAva vagara dravya namaskAra thAya tenuM phaLa kevuM hoya te mukhya hetu tuM mokSano, e muja sabaLa vizvAso re. vize jaina purANomAM eka prasaMga varNavAyo che. Ama arihaMtapadanI mukhyatA che. arihaMta paramAtmA che to ja temane eka vakhata zrI neminAtha bhagavAna pAse gayA te vakhate neminAtha namaskAranI vAta che. paraMtu namaskAra na kare to ya arihaMta to che ja. bhagavAnanA aDhAra hajAra sAdhuo birAjamAna hatA. e badhAMne joine arihaMta paramAtmA (paMcaparameSThi) na hoya to anyatra thayelA namaskAranI zrIkupAne manamAM eTalo badho ullAsa ane vinayano bhAva Avyo ke "mAre mokSamArgamAM kazI gaNanA nathI. A pratyeka sAdhu bhagavaMtane dvAdazAvartapUrvaka vaMdanA karavI. A kaMI saheluM na mAM namavAno-namanano bhAva che. zabdazleSathI kahevAya ke namana kAma nahotuM. paNa emaNe e kAma bhAvapUrvaka cAlu karyuM. e joI bIjA eTale na-mana. mana potAnAmAM-sAMsArika bhAvomAM na rahe te na-mana. rAjAoe paNa vaMdanA cAlu karI. paNa badhA ja rAjAo thoDA vakhatamAM ja namana eTale No Mind nI avasthA, nirvikalpa dazA. mana jyAre thAkI gayA eTale besI gayA. te vakhate zrIkRSNa sAthe AvelA vIrA parabhAvamAMthI nIkaLI svabhAvamAM sthira thAya, sAMsArika viSayomAMthI nIkaLI sALavIne vicAra Avyo ke "zrIkRSNanI sAthe huM paNa badhAMne batAvI ApuM paMca parameSThimAM lIna thAya tyAre te na-mana ane namana bane che. namo nuM A ke thAkyA vagara huM vaMdanA karI zakuM chuM.' eTale vIrA sALavIe paNa vaMdanA rahasya che. cAlu rAkhI ane zrIkRSNanI sAthe te pUrI karI. vaMdanA karIne zrIkRSNa no mana, prANa ane Indriyone saMyama rAkhavAnI vidyA che. jyAM no che neminAtha bhagavAna pAse AvyA ane kahyuM ke aDhAra hajAra sAdhuone tyAM saMyama che, kRtajJatA che, udAratA che, sarva jIva pratye maitrInI bhAvanA pratyekane dvAdazAvartapUrvaka vaMdanA karatAM mane eTalo badho parizrama paDyo che che. ke eTalo to yuddho laDatAM mane paDyo nathI." 'namo' bolIne karAtA namaskArathI samyagudarzananI vizuddhi thAya che. neminAtha bhagavAne kahyuM, "he vAsudeva ! tame A rIte bhAvapUrvaka vaMdana namaskAra karatI vakhate potAnI ladhutA ane paMca parameSThinI ugratA ane karavAthI aDhaLaka puNya, kSAyika samakita ane tIrthaMkara nAmakarma upArjana mahattAnI zraddhApUrvaka pratIti thavI joIe.ema thAya to ja potAnAmAM karyuM che.' e vakhate zrIkRSNa pUchayuM ke "mArI sAthe vIrA sALavIe parA thatukiMcit rahelo ahaMkAra paNa nIkaLI jAya che ane vinayayukta bhaktibhAva Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana juna, 2002 pragaTa thatAM darzananI vizuddhi thAya che. pUjya paMnyAsa zrI bhadraMkaravijayajI mahArAje lakhyuM che ke "namo' pada e no pada dharmazAstra, maMtrazAstra ane taMtrazAstranI daSTie jIvane upakAraka vAsIcaMdana kalpa che; jIvita-maraNa, lAbha-alAbha, mAna ane apamAnAdi che. dharmazAstranI dRSTie te vinayanuM bIja che. maMtra zAstranI dRSTie namo dhaMdhone avagaNIne zuddhAtma svarUpamAM rahevAnI kAyotsargarUpa prakriyA che. e pada zodhanabIja hovAthI zarIra ane mananI zuddhi karavA dvArA AtmAnI rIte atyaMtara tapanA sarva prakAranuM ArAdhana jemAM saMgrahIta thayuM che, evuM zuddhi kare che. taMtrazAstranI dRSTie "namo' pade zAntika karma ane pauSTika "namo' pada sAgarathI paNa gaMbhIra che, sUryathI paNa tejasvI che, caMdrathI paNa karmane siddha karanAra che. eTale jo pada joDIne je koI maMtra ke sUtra zItaLa che. Arogya, bodhilAbha ane samAdhine ApavAvALuM che. "namo' - uccArIne ArAdhanA thAya to te zAnti ane puSTi ApanAra gaNAya che. pada anaMta ane agAdha evA AtmasvarUpa upara manane laI javA, kUdako taMtrazAstra pramANo namaskAranA mukhya traNa prakAra batAvavAmAM AvyA che. athavA chalAMga bharavA mATe kAyA, vANI ane manane saMkocavAnI kriyA che. - kAyika, vAcika ane mAnasika, temAM eka apekSAe kAyika namaskAra dravya-bhAva saMkoca karIne AtmasvarUpamAM pahoMcavA mATeno uttama vyAyAma che." uttama prakArano, mAnasika namaskAra madhyama prakArano ane vAcika namaskAra nama eTale saMsAranI asAratA svIkArIne zuddhAtmasvarUpa tarapha, sAra adhama prakArano manAya che. tattva tarapha vaLavuM, vibhAva dazAno tyAga karI svabhAva dazA tarapha vaLavuM, taMtrazAstramAM namaskAranAM lakSaNo batAvatAM kahevAyuM che: bahirAtmabhAvamAMthI nIkaLIne aMtarAtmabhAvamAM prati prayANa karavuM. jaDa trikoNamaya SaTkoNamarddhacandraM pradakSiNam / ane caitanyano bheda samajIne caitanyamAM sthira thavuM. daNDamaSTAMgamugraM ca saptadhA natilakSaNam // namo padathI mananI dizA badalAya che. te viSaya-kapAyothI viramIne zuddha (1) trikoNa, (2) pakoNA, (3) ardhacaMdra, (4) pradakSiNa, (5) daMDa, bhAvomAM parovAya che. vizuddha manamAM vinaya, zraddhA, sanmAna, Adara(6) aSTAMga ane (7) ugra ema namaskAranA sAta prakAranAM lakSaNa che. bahumAna, prema, sva-samarpaNAno bhAva pragaTa thAya che. paMca parameSThi pratye AmAM kevA prakArano namaskAra kayA deva ke devIne kayA samaye karavo tenuM pramodabhAva phure che ane emanI sAthe anusaMdhAna thAya che. namo padamAM vidhAna ApavAmAM AvyuM che. aciMtya baLa raheluM che. te bhAva jo utkRSTa prakArano banato jAya to jIvane no padathI arihaMtAdi tarapha je bhAva utpanna thAya che, bhAvanA thAya che ArAdhanAnA aMtima lakSya sudhI pahoMcADI zake che. eTale ja namo padane ethI bAhya viSayonuM AkarSaNa ghaTe che. ethI bahirAtmabhAva krame krame maMda mokSanI cAvI tarIke oLakhAvavAmAM Ave che. thAya che, TaLe che ane aMtarAtmabhAva vRddhi pAme che. pudgala pratyenI "jemane namaskAra karavAmAM Ave che te moTA che ane huM nAno chuM'Asakti ghaTe che ane caitanya pratye bhAvanI vRddhi thAya che. jema bhUkha lAgI eTale ke potAnI alpatA ane parameSThinI mahattAno sAco bhAva jyAM hoya ane bhojana maLatAM sudhAnI nivRtti thAya che, khAdhAno saMtoSa ane sudhI dilamAM pragaTa na thAya tyAM sudhI sAco namaskAra thato nathI. namaskArathI AnaMda thAya che ane bhojanathI zarIranI puSTivRddhi thAya che tevI rIte jinAjJAnuM pAlana karavAno bhAva pragaTe che. namaskArano bhAva e dharmanuM namaskAranI bhAvanAthI bahirAtmabhAvanI nivRtti thAya che, aMtarAtmabhAvano bIja hovAthI emAMthI dharmaruci, dharmazravaNa, dharmaciMtana ItyAdi rUpI aMkuro AnaMda thAya che ane paramAtmabhAvanI puSTivRddhi thAya che. phUTe che, dharmAcaraNarUpI zAkhAo prasare che ane AgaLa jatAM svarganA namo' pada dAyika bhAvono tyAga karAvI, kSayopazamabhAva tarapha sukharUpI ane mokSasukharUpI phUla ane phaLa prApta thAya che. eTale namo laI jAya che. mamatvano tyAga karAvIne e samatva tarapha laI jAya che. e padarUpI bIja mokSarUpI phaLanI prApti karAvI zake che. mithyAtvano tyAga karAvI samyagudarzana tarapha laI jAya che. e manane namo padamAM "Izvara-praNidhAna' raheluM che. 'Izvara-praNidhAna' zabda azubha vikalpothI choDAvI zubha vikalpomAM joDe che. namo pada jIvAtmAne vizeSata: anya darzanamAM prayojAyo che. paraMtu jaina darzanamAM paNa te avazya paramAtmA prati laI jAya che. dhaTAvI zakAya che. Izvara eTale paramezvara, paramAtmA. arihaMta bhagavAna no mAM RNamukti rahelI che. upakArInA upakArano-paMca parameSThinA athavA siddha paramAtmAne Izvara' gaNI zakAya. athavA potAnA AtmasvarUpamAM upakArano svIkAra mANasane RNamukta banAve che. enAmAM namaskArano rahelA paramAtmabhAvane Izvara gaNI zakAya. praNidhAna eTale dhyAna vaDe bhAva prakAzita thAya che. mo thI nIca gotrakarma baMdhAtuM aTake che ane ucca sthApana karavuM te. IzvaramAM potAnA cittanuM sthApana karavuM, nyAsa karavo te gotrakarma baMdhAya che. IzvarapraNidhAna. paramAtmAmAM potAnI jAtano nyAsa karavo, athavA potAnAmAM te "namo' mAM duSkRtagartA, sukRta-anumodanA ane zaraNAgatino svIkAra paramAtmAno nyAsa karavo ane e rIte paramAtmAnI sAthe ekarUpa thavuM te che. ethI nirvikalpa dazAnI anubhUti thAya che. IzvarapraNidhAna. "mo' padamAM A rIte IzvarapraNidhAna raheluM che. no rAga, dveSa ane mohane jItavAno maMtra che. e sata, cita ane zrI bhadraMkaravijayajI mahArAje "namo' padamAM ja AvazyakanuM pAlana AnaMdano maMtra che. kevI rIte thAya che te darzAvatAM lakhyuM che, "namo' maMtra vaDe zrutasAmAyika ane namo' pada sAthe jJAna, bhakti, vairAgya ane atyaMtara tapa joDAyelAM samyakatvasAmAyikanI ArAdhanA thAya che; caturvizatistava ane guruvaMdananI che. namo pada dvArA svasvarUpanI yathArtha samajaNa prApta thAya eTale jJAna sAdhanA thAya che; mithyAtvanuM pratikramaNa ane samyakatvanuM Asevana thAya che, prApta thAya che. paMca parameSThi pratye namaskAra karavAmAM bhakti rahelI che. audayikabhAvamAMthI pAchA pharIne kSAyopathamika bhAvamAM AvavAnuM thAya che; paramAtmAnI bhakti pragaTa thatAM sAMsArika viSayono rasa maMda thAya che. eno atItanI niMdA, vartamAnano saMvara ane AgAmInuM pratyAkhyAna thAya che. artha e ke "namo' pada dvArA vairAgya pragaTa thAya che. namo dvArA vinaya, vartamAnano saMvara kAyotsargarUpa che ane AgAmInuM pratyAkhyAna paccakakhANarUpa vaiyAvacca, prAyazcita vagerenA bhAvo udbhave che eTale emAM atyaMtara tapa che. "namo' maMtra vaDe A rIte chae AvazyakonI bhAvathI ArAdhanA thAya che." raheluM che. Ama 'namo' pada sAthe jJAna, bhakti, vairAgya ane tapa namo mAM navapadanuM dhyAna raheluM che. navapadamAM paMca parameSThi uparAMta joDAyelAM che. jJAna, darzana, cAritra ane tapa e cAra hoya che. A nave padanI sAthe Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ juna, 2002 prabuddha jIvana "namo' pada joDAtAM viziSTa bhAvajagata utpanna thAya che, tyAM azAnti che. jIva rAgadveSamAM phasAyelo che. emAM paNa rAgane e namo arihaMtANa' mAM "namo pada arihaMta bhagavAna sAthe joDAyeluM saraLatAthI tyajI zakato nathI. paraMtu eka vakhata ene paMca parameSThi pratye che. arihaMta bhagavAnane namaskAranA bhAva sAthe ane emanA dhyAna vaDe anurAga janme che ane vRddhi pAme eTale sAMsArika rAgano kSaya thavA mokSanuM lakSya batAvanAra ane mokSamArganI dezanA ApanAra sAthe mana joDAya lAge che. jema jema rAgano kSaya thato jAya tema tema cittamAMthI azAMti che. e ja rIte bIjAM padonA svarUpanuM dhyAna dharAya che. dUra thAya che. Ama "namo' padano jApa zAntipreraka che. 1 zrI bhadraMkaravijayajI mahArAje namo mAM nava padanuM dhyAna viziSTa rIte namo padano athavA to rihaMtA no jApa, AgaLa praNava maMtra OM ghaTAvyuM che. temaNe lakhyuM che, "arihaMta pada sAthe namo pada joDAya che joDIne karI zakAya ke kema e vize keTalAkane prazna thAya che. paraMtu zAstrakAro , tyAre mananuM dhyAna saMsAra taraphathI vaLI mokSa tarapha joDAya che. siddha pada kahe che ke eno ekAnta niSedha nathI. laukika jIvanamAM saubhAgya, zAnti sAthe joDAya tyAre rasa-AnaMda jAge che. AcArya pada sAthe joDAya tyAre ityAdi mATe OM sAthe jApa thaI zake che. kevaLa mokSAbhilASI mATe enI mokSanI IcchA utpanna thAya che. upAdhyAya pada sAthe joDAya tyAre prabaLa AvazyakatA nathI. zrI hemacaMdrAcArye 'yogazAstranA AThamA prakAzamAM kahyuM IcchA pragaTe che. sAdhu pada sAthe joDAya tyAre kalpanA karavAnI zakti che : pragaTe che. te ja nyAye AgaLa vadhatAM samyagu darzana, samyaga jJAna, maMtra: vipUchyuM ttavaidifmacchupa: | samyak cAritra ane samyak tapa sAthe joDAya tyAre AbehUba kalpanA, dhyeya praNavInatu nipalsa: || ekatA ane saMpUrNa laya utpanna thAya che. pachI unmanI-manonAzanI arthAtu lokasaMbaMdhI phaLanI IcchAvALAoe AgaLa praNavamaMtra-OM kAra sthiti anubhavAya che. te amAtra avasthAmAM laI javAnuM anaMtara sAdhana sahita dhyAna dharavuM, paraMtu nirvANa padanA arthIoe praNAvarahita-eTale ke bane che." uOM kAra vagara dhyAna dharavuM. A rIte namo pada sAthe thatuM navapadonuM dhyAna jIvane trimAtra merUtuMgAcArye 'sUrimaMtra'nA aSTavidyAdhikAramAM paNa kahyuM che: (bahirAtmabhAva)mAMthI choDAvI, biMdunavakarUpI ardhamAtrA (aMtarAtmabhAva)mAM pravanamoghuttara pati saMvani phuI phorca nanatA. lAvI, amAtra (paramAtmabhAva)mAM sthApanAruM thAya che.' praNavaM vinA namo iti mokSabIjam / ane jyAM namavAnI kriyA che tyAM kudaratI rIte prema, bhakti, vAtsalya, arthAt praNava maMtra OM sAthe joDAyelA namaskAranAM sarva pado ISTa kArya ItyAdinA bhAvo pragaTa thAya che. eTale "namo' mAM paramAtmA pratyenI navadhA utpanna kare che, eTale ke ISTa phaLa Ape che. praNava vinAno namaskAra bhakti rahelI che. zravaNa, kIrtana, smaraNa, vaMdana, pUjana, arcana, sevana, "mokSabIja' che. Atmanivedana, zaraNAgati ItyAdi sarva bhAvo ane bhaktinA prakAro emAM Ama namo padano, namaskArano mahimA ghaNo moTo che. 'gaMdharvataMtra'mAM AvI jAya che. namaskArano mahimA nIce pramANe batAvyo che. . 'namo' pada dvArA prIti, bhakti, vacana ane asaMga e cAre prakAranAM devamAnuSagaMdharvAH ykssraaksssptrgaaH| anuSThAna AvI jAya che. namo padamAM IcchAyoga, pravRttiyoga, dhairyayoga namaskAreNa tuSyanti mahAtmAnaH samantataH // ane siddhiyoga ema cAre yoga rahelA che. namaskAreNa labhate catuvarga mahodayam / - na padanI ArAdhanAmAM amRtakriyA rahelI che. upAdhyAyajI mahArAje sarvatra sarva siddhayarthaM natirekA pravartate / amRtakriyAnAM lakSaNo nIce pramANe jaNAvyAM che: natyA vijayate lokAn natyA dharma pravartate / tagata citta ne samaya vidhAna, namaskAreNa dIrghAyurachitrA labhate prajAH // bhAvanI vRddhi, bhavabhaya ati ghaNo; arthAt deva, manuSya, gaMdharva, yakSa, pannaga (nAga) ane mahAtmAo vismaya pulaka pramoda pradhAna, namaskArathI mahAna udaya-(unnati) karanAra evA catuvarga (dharma, artha, lakSaNa e che amRta kriyAtaNo. kAma ane mokSa)ne prApta kare che. sarvatra sarva kAryanI siddhi mATe namaskAra ahIM amRtakriyAnAM je lakSaNo darzAvyAM che-tagata citta, samayavidhAna- ja pravarte che. namaskAra karavAthI loka jitAya che. namaskArathI dharmanuM pravartana dharmAnuSThAna, bhAvanI vRddhi, bhavabhaya, vismaya, pulaka, pramoda ityAdi no thAya che ane namaskArathI prajA rogarahita dIrdhAyuSya meLave che. pada sAthe jyAre gahanatAmAM anubhavAya che tyAre pragaTa thAya che. eTale na mATe eTale ke namaskAra mATe vividha prakAranI upamAo ke rUpako na padamAM amRtakriyAno anubhava karAvavAnuM sAmarthya che. yojAyAM che, jema ke nako saritA che ane arihaMta sAgara che. zrI zrI bhadraMkaravijayajI mahArAje lakhyuM che, "nitya namaskArano abhyAsa e haribhadrasUrie namaskArano mahimA samajAvatAM 'lalita vistarAbhedabhAvanI UMDI nadI para pUla bAMdhavAnI kriyA che. 'namo' e pUla che, setu caityavaMdanavRttimAM kahyuM che: che. e setu para cAlavAthI bhedabhAvanuM ullaMdhana thAya che. ane abhedabhAvanA eso jaNao japaNI ya esa eso akAraNo baMdhU / kinArA para pahoMcI javAya che. pachI DUbI javAno bhaya raheto nathI. bhedabhAvane eso mittaM eso paramuvyArI namukkAro // nAbUda karI, abhedabhAva sudhI pahoMcavAnuM kArya "namo' bhAvarUpI setu kare che. seyANaM paraM seyaM maMgalANaM ca paramaMgalaM / tene "amAtra' pada para pahoMcADavA mATenI ardhamAtrA paNa kahevAya che. arthI punnANaM parama punaM phalaM phalANaM paramaramma / mAtrAmAM samagra saMsAra samAI jAya che ane bIjI ardhI mAtrA setu banIne, A namaskAra pitA che, mAtA che, akAraNa baMdhu che, ane parama AtmAne saMsAranI pele pAra laI jAya che. saMkalpa-vikalpamAMthI mukta karAvIne upakArI mitra che. zreyomAM te parama zreya che, mAMgalika vize parama maMgala nirvikalpa avasthAmAM pahoMcADe che." che, puNyomAM te parama puNya che ane phalomAM te parama rama che.] 'namo' padanA jApathI cittanI azAMti dUra thAya che. jyAM rAga che ramaNalAla cI. zAha Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana bhagavadgItAmAM dvitIya adhyAya D pro. aruNa jozI . gItAyA: pustao yaMtra, yatra pATha: pravartate / tara sarvANi sarvANi prAdIni ta vai // jyAM bhagavadagInA nAmano graMtha hoya, jyAM teno pATha thayo hoya tyAM prayAga Adi sarve tIrthono vAsa rahelo che. aneka upaniSadonuM vAcana azakya hoya evA saMjogomAM mAtra bhagavad gItAnuM vAcana paryApta che. A graMthamAM yogazAstrano sAra nirUpita thayo che ane mAtra bhAratavarSamAM AvirbhAva pAmeDI jAvidyAno paricaya A graMthamAM upalabdha thAya che. cidAnaMda zrI kRSNa ane arjuna vacce thayelo divya saMvAda A graMthamAMthI sAMbhaLavA maLe che. A adbhuta saMvAda romaharSaNa che evuM rAjayanuM maMtavya aDhAramA adhyAyamAM jovA maLe che. yuddhabhUmimAM svajanone najara samakSa jotAM ja arjunane viSAda thI ane ghaDavAne badale te potAnA rathamAM nesI gayuM. bhagavAna zrI kRSNa A viSAdanuM kAraNa jANI tene samajAvyuM ke zreSTha mAnavo Avo viSAda karatA nathI. AvI viSAda karavAthI to apajaza maLe che. pachI protsAhita karavA mATe arjunane zrI kRSNa kahe che ke : klaibyaM mA sva gamaH pArtha, naitattvayupapadyate / kSudraM hRdayadaurbalyaM tyaktvottiSTha paraMtapa || arthAt-he pArtha, tuM kAyaratAne AdhIna na thA, tane A chAjatuM nathI, he paraMtapa, hRdayanI AvI tuccha durbaLatAne choDIne tuM yuddha mATe sajja thA. A tabakke arjuna khUba ja hRdayayana karI rahyo che. saMsArarUpI yuddhakSetramAM sahune AvA saMjogomAMthI pasAra thavuM paDe che. arjunane je upadeza parama kRpALu paramAtmAe Apyo te ApAne sahune upayogI thAya evo che. gItAno saMvAda jIva ane ziva vacceno che. arjuna ApaNA sahu dehadhArIono pratinidhi che ane zrI kRSNa ziva athavA paramAtmAnuM pratIka che. tethI ja A graMthamAM nirUpAyelA jJAnane kALa ane kSetranI sImA naDatI nathI. vizvamAM sahu koine muzkelImAM madadarUpa thAya evI garimA A graMthamAM rahelI che. A bIjA adhyAyamAM je zAna nirUpAyuM che te jIvanopayogI mahAsiddhAMtonuM darzana karAvanAruM che. A adhyAyanuM nAma 'sAMkhyayoga' che. sAMkhya eTale ja jIvananA mULabhUta siddhAMto. A siddhAMtone amalamAM mUkavAnI rIta eTale ja yoga. ahIM je traNa mULabhUta siddhAMto nirUpAyA che te AtmAnI amaratA, dehanI kSudratA ane svadharmanA pAlanano khyAla Ape che. bhIMSma ane drIza jevA vaDIlo upara tIra calAvavAM paDaze e kAraNe arjuna mUMjhAyo che. gurujanone kema mArI zakAya ? jIta maLaze ke hAra e paNa koyaDo che. aMte zoka thAya evo saMbhava che. te samartha arjunane zrI kRSNa pAsethI spaSTa AdezanI apekSA che. A samaye zrI kRSNa AtmAnI amara rAmajAvavAnI zarUAta karatAM jaNAve che ke : azocyAnanvazocasva prajJAvAdAMca bhASase / gatAsUnagatAca canuzocanti paMDitAH // arthAt te ayogya vastuno zoka kare che. paMDitAI bharelI vAto kare che. paMDito to jAvato ke marelAMno zoka karatA nathI. jIvAtmA eka deza choDIne bIjA dehamAM javAnI prakriyA karyA ja kare che. ApaNuM zarIra nAzavaMta che tethI te asat che. ApaNo AtmA amara che tethI te sat juna, 2002 che. tattvajJAnIoe A bAbatamAM chevaTano nirNaya ApatAM kahyuM che ke je vaDe A samaya zarIra vyApta che te AtmAne te avinAzI mAna. teno koI nAza karI zake tema nathI. Ama A AtmA kadI mAro nathI ke tene koI mArI zakatuM nathI. AnAthI UlaTuM samajanAro kharekhara kaMI jANato nathI. va evaM vetti hantAraM na manyate hatam / umau tau na vijAnItau nAyaM hanti na hanyate // Ama AtmAnuM avinAzIpaNuM vyakta karI bhagavAna zrIkRSNa spaSTa kahe che ke akhaMDa AtmA vyApaka che ane kyAreya marato nathI. deha to AtmAthI taddana bhinna che eTale ke vinAzI che ane tethI teno zoka karavAnI hoya nahIM. vizeSa spaSTatA karatAM jaNAvavAmAM AvyuM che ke deha varatra jevo che. vastra jIrNa thaI jAya che. Apo ekanuM eka kAyama upayogamAM letA nathI. jyAre te phATI jAya che tyAre tene ApaNe choDI daie chIe. te ja rIte jIrgha zarIrone choDIne AtmA na zarIrone dhAraNa kare che. jema tyajI dIdhela vastra bAbata ApaNe zoka karatAM nathI tema dehano nAza e zoka karavAnI bAbata nathI. khAtmA svarUpa vyakta karatAM zrI kRSNa kahe che ke : 44 rAmA, varSa vargo pAvavA : na cainaM kledayantyApo na zoSayati mArutaH // eTale ke AtmAne hathiyAro kApI zakatAM nathI. agni khALI zakato nathI. pANI bhIjavI zakatuM nathI ane pavana sUkavI zakato 10), AtmA to nitya, sarvavyApaka, sthira, acaLa ane sanAtana che. AtmAne indriyothI jANI zakAto nathI. manathI vicArI zakAto nathI ane te vikArarahita che. Ama vicArI zoka karavo anucita che. sAmA pakSavALAne mAravA paDaze e vicAre khinna thayelA pArthane zokarahita karavA mATe zrI kRSNa kahe che ke : jAtasya hi dhruvo mRtyu, dhruvaM janma mRtasya ca / tasmAdaparihArye'rthe, na tvaM zocitumarhasi // arthAt janmelAnuM mRtyu nakkI che. marelA pAchA janmavAnA che tethI pheraphAra na thAya evI A bAbatamAM he arjuna, tuM zoka kare che te vAjabI nathI. AtmA to avinAzI che ema vAraMvAra kahIne zrI kRSNa arjunanA manamAM ThasAve che ke A dehadhArI AtmA sadA avadhya che. tethI prANIonA mRtyunI bAbatamAM zoka karavo joie nahIM. Ama jaNAvyA bAda zrI kRSNa kahe che ke kSatriye potAnA dharmano paNa vicAra karavo joie. kSatriya mATe dharmamaya yuddha kalyAAkAraka che ane A dharmanuM pAlana na karavAthI pApa tArga, apayaza maLe ane arjuna bIkaza che ema bIjA niMdA kare. yuddhanA phAyadA jaNAvatAM zrIkRSNa kahe che ke he arjuna, jo tuM yuddhamAM khapI jaiza to tane svarga maLaze ane jItIza to pRthvIno rAjA thaIza. AvI paDela saMgrAmamAMthI pIchehaTha to karAya ja nahi. A rIte zarIra ane AtmA aMgenA jJAnanI vAta karavAmAM AvI. tene ja sokhyayoga kahevAmAM Ave che. havenA zlokomAM karmayoga bAbata chaNAvaTa karavAmAM AvI che. A adhyAyamAM yoga zabdanI ekathI vadhu vyAkhyA ApavAmAM AvI che. rAmanya eTale ja yoga ema vyakta karatAM kahevAmAM AvyuM che ke : 25 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ juna, 2002 yogasyaH kuru karmANi, saMgaM tyaktvA dhanaMjaya / siddhaya siddhayo:samo bhUtvA, samatva yoga kanyate | eTale ke te dhanaMjaya, Asaktino tyAga karIne siddha ane asiddhi pratye samAna bhAva rAkhIne yogamAM sthira thaI karma ka2. samabhAva ja yogya kahevAya che. poganI bIjI vyAkhyA ApatAM kahevAmAM AvyuM che ke buddhiyukta jAtIha, ume muktdusstt| . tasmAdyogAya yujyasva yogaH karmasu kauzalam // arthAt samatva buddhivALo A jIvanamAM ja pApa ane puNya baMnene choDI de che. tethI tuM yoga kara. karmomAM kuzaLatA e ja yoga che. AvI yoganI vyAkhyAonA pariprekSamAM karmayoga kone kahevAya tenI spaSTatA karI devAmAM AvI che. gItAno khuba ja jANIto zloka che : karmaNyevAdhikAraste mA phaleSu kadAcana / mA karmaphalaheturbhUrmA te saMgo'stvakarmaNi // eTale ke karma karavAmAM ja tAro adhikAra che. phaLamAM kyAreya nathI mATe tuM karmaphaLanI IcchA rAkhIza mA. tema ja karma na karavAno vicAra pA karIza mA. ahIM karma to avazya karo paNa phaLanI AzA na rAkho ema kahevAmAM AvyuM che. Ama kahevAno matalaba evo che ke karma sArAmAM sArI rIte karo. cittanA samatvathI kAbelapaNuM Ave ane phaLanI AzA na rAkhavAmAM Ave tethI karma niSkAmabhAve thAya. tethI khAmI vagara tanmayatAthI karma thAya ane te yoganI kakSAne pAmI zake. Ama karmamAM otaprota banI javAthI jAti samAdhinI avasthA prApta karI zake. Ama bhagavAne jIvananA mukhya siddhAMto darzAvyA che. have zrI kA sAMkhya niSThA dharAvanAra, niSkAma bhAve yoga karanAra, phaLatyAga vize sabhAna, karmasamAdhimAM magna rahenAra evA sthitaprajJanI aLakhAA Ape che. tenAM vANI ane vartana aMgenI arjunanI jijJAzA saMnoSatAM zrI kRSNa kahe che ke : prajahAni yadA kAmAn sarvAn pArtha manogatAn / AtmanyevAtmanA tuSTaH sthitaprajJastadocyate // eTale ke jyAre mAnavI manamAM rahela sarva kAmanAone sArI rIte rAI de che ane potAnA AtmA vaDe ja potAnA AtmAmAM saMtuSTa thAya. -che tyAre te sthira buddhivALo kahevAya che. Avo mAnavI du:khothI gabharAto nathI. sukhamAM chakI jato nathI ane rAga, dveSa, bhaya, krodha vagerethI mukta banelo hoya che. AvI vyakti jitendriya hoya che te bAbata spaSTa karatAM jaNAvavAmAM AvyuM che keH yadA saMharate cAyaM kUrmAGagAnIva sarvazaH / indriyANIndriyAbhyastasya prajJA pratiSThitA // . prabuddha jIvana Asakti janme che. temAMthI kAmanA utpanna thAya che. temAMthI krodha janme che. pachI mUDhatA AvatAM smRti naSTa thAya che. Ama thatAM buddhi bahera mArI jAya che pachI mAnavIne mAnavIpaNuM je naSTa thaI jAya che. Ama kAraNamAlA alaMkAranA sarasa prayoga dvArA kramazaH adhogatino sarasa rIte citAra ApavAmAM Avyo che. eTale ke jevI rIte kAcabo potAnAM aMgone badhI bAjuethI sameTI le che tevI rIte mAnavI jyAre potAnI Indriyone viSayomAMthI sarvathA sameTI le che tyAre tenI buddhi sthira thaI che ema kahevAya che. tenA prayatnonA kAraNe viSayo taraphano vAsanAno bhAva to 5ramezvaranI kRpAthI ja TaLe che. AvA mAnavIne Indriyavijaya mATe khUba ja saMgharSa karavo paDe che ane jo gAvela thayo to kevuM pariNAma Ave te darzAvatAM jaNAvyuM che ke dhyAyato viSayAnpuMsaH, saMgasteSUpajAyate / saMgAtsaMjAyate kAma:, kAmAt krodho'bhijAyate / / krodhAt bhavati saMmohaH, saMmohAtsmRtivibhramaH / smRtibhraMzAt buddhinAzo, buddhinAzAt praNazyati // eTale ke viSayonuM ciMtana karanAra mAnavInA manamAM viSayo tarapha buddhi sthira karavAmAM kuzaLa mAnavI aMtaHkaraNanI prasannatA anubhavI zake che ane tenAM badhAM ja du:kho nAza pAme che. citta prasanna thavAthI mAnavI sarasa rIte vicArI zake che. je azAMta che te kadI jitendriya banI zake nahIM. tene kyAreya sukha maLI zake nahIM. bhagavAna zrI kRSNa A vAtanA samarthanamAM kahe che. jeNe mana ane Indriyone vaza karI nathI tenI buddhi sthira rahetI nathI. tenAmAM zraddhAno abhAva hoya che ane tene zAMti maLatI nathI. pariNAme sukha tenAthI vegaLuM rahe che. paramAtmAthI vimukha mAsa ane paramAtmAnI saMmukha muni vacceno taphAvata darzAvatAM kahevAmAM AvyuM che ke : yA nizA sarvabhUtAnAM tasyAM jAgarti saMyamI / yasyAM jAgrati bhUtAni sA nizA pazyato muneH // eTale ke sarva mAnavInI je rAtri che temAM saMyamI jAge che ane jemAM sAmAnya mAnavI vilAsI banI jAge che te prabhu bhaktane mana sUI javAno samaya che. Avo zAMta cittAtmA saMsAranA mohane tarI jAya che. te IzvaranA parama dhAmane pAme che. AvA sthitaprata thavuM alabatta khUba ja muzkela che padmA bhagavAne ApaNI samakSa eka Adarza rajU karyo che jene pahoMcavAmAM bhagavAnanA bhakto zakya thayA che. arjunane paNA A lArI sAMbhI karmayogamAM pravRtta thavA mATe ucita preraNA maLI ja haze. trIjA adhyAyamAM karmaphaLano tyAga karavAthI maLatA lAbha vize chAvaTa karavAmAM AvI che. ekaMdare jotAM bIjA adhyAyamAM arjunanA viSAdane dUra karavA mATe zrI kRSNe khuba ja suMdara sUcano karelAM che. mahAbhArata eka mahAkAvya che ane bhagavadgItA teno eka bhAga che tethI kAvyane mATe zobhArUpa evA alaMkArono viniyoga paNa A adhyAyamAM jovA maLe che. jemake bAsaTha treDamAM zokamAM kAramAtA, sitteramA zlokamAM duSTAMta, aTkAvanamAM zlokamAM upamA noMdhapAtra che. A adhyAyamAM mahad aMze anuSTupa chaMdano prayoga thayo che ane tenuM sAmAnya lakSaNa ATha AThanAM cAra caraNa che, tenAthI vadhAre akSarovALA zlokomAM vipulA chaMdano prayoga thayo che. A adhyAyamAM Arya thoDhAno dharma samajAvavAmAM Avyo che. arjunanA viSAdane dUra karavA mATe ucita jJAna ApavAmAM AvyuM che. karmayoga aMgenI suMdara chaNAvaTa che ane chelle evA karmayogInI vilakSaNatA darzAvavAmAM AvI che. pahelAM jaNAvyuM tema A adhyAya mAnavajIvana ane mAnavapravRttinI samasyAne hala karavAmAM khUba ja madadarUpa thAya evo che. Dagale pagale mAnavIne jIvana saMgrAmamAM jhajhUmavAnuM hoya che. evA samaye teNe potAnI pharajano khyAla rAkhavo joie, vaLI tenI buddhimAMthI mithyAtvane dUra karI samyak rIte paristhitino kayAsa kADhavo joie. Ama karatI vakhate koI mAnya Adarza gurumUrtimAMthI preraNA levI joie. bhagavadgItA upaniSadono sAra che paNa temAM sthitaprajJa, jIvanmukta. bhakta ane guNAtItano khyAla ApanArAM nAnakaDAM upaniSado paNa samAyelAM che e tenI viziSTatA che. AvA suMdara graMthane prApta karyo eTale jANe tIrthayAtrA karI. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana keTaluMka ciMtana I DaoN. raNajita paTela (anAmI) 'jJAnezvarI' vAMcatAM vAMcatAM mArA pitAjI, khetInA kAmamAMthI sTeja paNa navarA paDe eTale AzramabhajanAvalinAM bhajano gAvA mAMDe. emAM bhajananI dhUno paNa Ave. e dhUnomAM raghupati rAghava rAjArAma patnItapAvana sItArAma, Izvara allA tere nAma, sabako sanmati de bhagavAna' ane 'zrIkRSNa goviMda hare murAre, he nAtha nArAyaNa vAsudeva' to hoya ja. A badhuM to mane samajAya, paNa jyAre bhajananI dhUnamAM e bole 'nivRtti, jJAnadeva, sopAna, muktAbAI' tyAre bAra sAlanA mArA manane kazuM ja na samajAya...ekavAra pUchyuM: 'A kayA prakAranI dhUna ?' to kahe: 'A cAreya bhAIbahena, mahArASTranA moTA saMto thaI gayA. moTA nivRttinAthe jJAnadevane upadeza Apyo...jJAnadeve nhAnI vaye jJAnezvarI gItA lakhI...pADA pAse vedamaMtra bhaLAvyA...ane pachI emanI kuTuMbakathA kahyAnuM smaraNa che...paNa pADA pAse vedamaMtra bhaNAvyAnI vAta hajIya manamAM bairAnI nathI. nAnI varSa marAThImAM oLIbaddha zrI jJAnArI lakhyAnuM Azcarya Aja lagI rahyuM che. paNa jyAre zrI kizanasiMha cAvaDAno gujarAtImAM oLIbaddha zrI zArnIzvarInI prAsAdika anuvAda vAMcyo tyAre to mArA AzcaryanI avidha AvI gaI ! jJAnezvarI je DhabamAM chapAI che te joI kavivara nhAnAlAlanI Dolana zailI-emanA apadyAgadya ke achAMdasanI smRti tAjI thaIne kavinAM 'jayAjayaMta', 'IndrakumAra' ne 'vizvagItA' jIvanta banyAM. kavinI gAMDIvadhavA jevI DolanazailI saMbaMdhe khuba lakhAyuM che tevuM oLI saMbaMdha khAsa lakhAyuM nathI., pA zivAjI bhAvee emanA 'jJAnaparI zabdakozamAM saMkSepamAM ullekha karyo che te pramANe okhIchaMda sADA traNA caraNAno triyamakano che. gata akSara, gaThThA ane mAtrAno koI namakrama nathI. Ama to ekacarAnuM baMdhAraNa ATha akSaronuM che. OMnI sADA trA mAtrA, te uparathI oLI chaMdanA sADA traNa caraNA mahArAja racyAM, evo tarka vidhAnomAM thayo che. caraNAmAM baMdeza Ama to ATha akSarano kahevAya, paNa te jarUra paDye daza, bAra, cauda ane soLa akSaro sudhI mahArAje bALyo che. kAraNa, oLI muktakaMda che. e padya baMnemAM gAI zakAya che. baMdezanI aniyamitatA chatAM oLInI sUtmakatA akhaMDita rahI che, te tenI vizeSatA che.' 'spIrITa'nI dRSTie nAnAlAlanI DolanazailI mATe paNA AvuM na kahI zakAya ? A jJAnezvarIno mahimA aparaMpAra che. mULa gItA che : ke upaniSadono sAra, sarva zAstronuM piyara, paramahaMsonuM sarovara, sadA sevya je' tene nirUpatI, potAnA adhikAra viSe kahe che:zabda kema caDAve, praya vyAkhyA kema karAve, alaMkAra kone kahevAye na jANyuM kAMI' to pachI zabdazakti ne alaMkArothI alaMkRta A jJAnezvarI sarjAI zI rIte ? to vinamrabhAve kahe che: 'mULamAM draSTi naravI, vaLI sUryanI kaMpA garavI, pachI te na dekhe kaI traNe bhuvane ? eTale mArA nityanUtana, zvAsocchavAse racAya prabaMdha, juna, 2002 gurUSAthI zuM na saMbhave ? jJAnadeva kahe.' vAkacAturya sabhara A adhyAtmazAstra-A mAtra graMtha nathI paNa 'gurapAno vaibhava' che. potAnA guru che, temane aMjali arpatAM lakhe che, 'te gItAno kaLaza, saMpUrNa A aSTAdaza kahe nivRttidAsa jJAnadeva.. A to vivekanI vANI gAya ane gurubhaktinuM gaurava. bAkI jJAnezvarIno je kAvyAtmaka sAhityika jJAnasabhara rasAsvAda che tevo anyatra kyAMya nathI. gADAMnA gADAM bharAya eTalAM gItA para bhASyo racAyAM che, enA padyAnuvAda thayA che, enA anukaraNa rUpe aneka gItAo lakhAI che paNA jJAnezvarInI prAsAditA, ramaNIyatA ne sasthA ananya che. sane 1957mAM, meM mArA guru svAmI ramaNAnaMda sarasvatI pAse lagabhaga soLeka gItAo joyelI jemAM-jJAnezvarI paNa hatI. 'akhegItA','gopAlagA', 'naraharigItA'no mane pyAya hato, niSka mahArAja, maharSi araviMda ghoSa, vinobA bhAve, pU. gAMdhIjI (anAsaktiyoga) vagereno tad viSayaka lakhANo vigata. gItAnA trA cAra padyAnuvAdI paTTA rasapUrvaka vAMcelA, jemAMno eka mArA guno paNa che; kintu jJAnezvarInI majA ora che ! jJAnezvaranI AyuSya maryAdA bAsa sAlanI ne khUba nhAnI varSa jJAnezvarInI racanA karI; ane chatAMye koI moTA gajAnA kavinI ane ArSadraSTA RSinI e vAkaya-tapamAM pratIti thAya che. keTalIka vAra to A badhuM daMtakathA jevuM lAge che paNa jyAre zrImada zaMkarAcArya zukadeva, aSTAvakra, naciketA, zrImad rAjacaMdra vagereno vicAra karIe chIe tyAre A badhuM sAva vAstavika lAge che. 'apUrva-avasara evo kyAre Avaze, kayAre thaIzuM bAhyAntara nigraMtha jo' e adbhuta pada zrImad rAjacaMdre nAnI vadhu ekI beThake lakheluM ane 'hiMda svarAja' mahAtmA gAMdhIe sTImaramAM ekI beThake pUruM kareluM ! ApaNAne lAge ke A badhuM sarjana samAdhinI koI ucca kakSAe thaI gayuM che. koI RSinuM jANe ke samAdhi darzana. ApaNa ApaNA maryAdita gajathI emane mApI zakIzuM nahIM...ane pUrvabhavanuM emanuM skiAranuM 'belensa' paNa keTaluM badhuM apUrva haze ! yoga bhraSTa AtmAonI A to anupama lIlA che. AgaLa upara meM otrIne kavivara nhAnAlAlanI DolanazailI sAthe thoDuMka sAmya hovAnuM kahyuM. e sAmya ane vicArazailInuM sAmya juo. hA jI, mahAtejanA mahArNava, DUbI rahI sRSTi sakaLe ke yugAntanI vidyutane pAlane gagana DhaMkAyuM, teramA adhyAyamAM, ahiMsAnI vAta karatAM, jenI vANImAM sAkSAta dayA jIve che tenuM kevuM kAvyAtmaka varNana karyuM che ! 'tenuM zvasana pA sukumAra mukha' jANe premanuM piyara, mAdhurImAM ugyA aMkura tevAM darzana tenAM. pahelAM sneha nItare, pAchaLa asaro kare zabdo thakI avatare pahelAM kRpA. bIjI bAju, vRddhAvasthAnI mUrtinA kevAM sAdAM dRSTAMto...upamAothI Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ juna, 2002 prabuddha jIvana karI che. 'padamadevInI spardhA, kare Aje mArA DoLA, ne thaze re paMDoLAM AnaMdano koTa ra... vizvane pharato.' jema pakava, bhavAMnAM paTala labaDaze, AMkha upara, vakSa kohavAze bApa, x x x akSajaLe, jema bAvaLanAM thaDo, cIkaNAM kare kAcaMDo, tema kharaDAze mukha, 'eTale akSare akSare upamA-zlokonI jhaDI varase.' thuMka lALe, rasoDAmAM cUlA AgaLe, morIe jaLe parapoTA UThe tema ja emanI A vAta so vasA satya che. jJAnezvarImAM seMkaDo upamAo che A nAkamAM lIMTa bharAze, karajamAMthI kRSika na chUTe, comAse beThAM Dhora ne kaleDAmAM pANI phUTe tema zabdonI jhaDI varase che. na UThe, tema A jIbha hAlaze, koI rIte. vagere vagere...AvAM sAdAM, prastAra karavAno kazo artha nathI AvyabhicAriNI bhaktinI ane vyavahAru dRSTAMtonI tulanAe kalpanAne sateja kare evI A ubhelA vizvamAM nijanI dayAnI ja vAta karatA bhagavAna zrI kRSNa je kaMI kahe juo. che tenuM avataraNa ApI A lekha pUro karIza. sva dharmAcaraNanuM poTaluM vAcAne pIpaLe bAMdhavuM kAM dravapaNuM ja nIra, avakAza te ja aMbara, madhuratA ja sAkara, UbhI rAkhelI devaLe sAvaraNI jANa.' bhinna nAhIM vahina teja jvALA, kamaLa kahevAya dATA, vRkSa ja DALAMphaLA, RhAnI prabaLatA darzAvatuM eka jIvaMta, citrAtmaka dRSTAMta juo- kahevAya jema, are hima je saghana thayuM te ja himAlaya kahevAyuM athavA deDako sApane mukhe sarato jAye toye dudha je meLavAyuM, te ja dahIM te vizva e saMjJAe huM ja houM saghaLe, mAkhIonI rAkhe lAlaca jIve." caMdrabiMba cholavuM na paDe, caMdrane jovA dhRta taNuM thielApaNuM, na bhAMgatAM kuLa-pApa ane caMcaLa cittane nirUpatAM A be citro keTalAM badhAM dhRta jANavuM, suvarNAne jema oLakhavuM, kaMkaNa na toDatAM na ukelatAM paTa, sacoTa ne tAdRza che : taMtu dekhabhe spaSTa na ogaLatAM ghaTa dekhAya mATI, eTale vizvapaNuM 'bali jema coTe mUkatAM, kAgaDAo gherI vaLatA bhAMgIe pachI muja rUpane joIe, tevuM nathI, sadA sarvatra, sakaLa huM chuM. tevI rIte kuLamAM saMcaratAM mahApApo." evA mane ema jANIe, te avyabhicAriNI bhakti hoya, tyAM bheda x x x joyo kahevAye vyabhicAra pArtha !" 'lava upara jema jaLa lole, abhra athavA pavanathI Dole, aMtamAM, vimalA ThakAranA abhiprAya sAthe A lekha pUro karIza. sudhIra hovA chatAM pIgaLe citta tenuM. jJAnezvarI eTale yogezvaranI yogavANI, jJAnezvarI eTale AtmAnaMdamAM x x x taraboLa rahetA premAvatAranI pAvana vANI. jJAnezvarI eTale vAsudevanI jJAnezvarImAM 'gaDI' zabdano lAkSaNika prayoga anekavAra thayo che. vANImAMthI nItareluM upaniSada rahasya. potAnA AdhAramAM otaprota dA. ta. : "mana nijanI gaDI vALe", "yathArthanI gaDI choDI', jANo karI vahetuM mUkanArA jJAnadevanuM jIvana-saMgIta. jJAnezvarI eTale bAlayogI caMdranI gaDI ukelI. jJAnadeve vAgvilAsinI bhuvana manamohinI zAradAnA sAhitya maMdiramAM evI ja rIte eka ja paMktimAM sUtrAtmaka satyo nirUpyAM che. dA. bAMdhelI zrImad bhagavad gItAnI maMgala pUjA. A graMthamAM madhurA dvatanI pratiSThA jovA maLe che." buddhinI A jIbha, na sparza zabdano marma.' "karmanAM cakSu te jJAna" x x x mananI patnI mamatA'. maMtravidyAnuM mahiyara brAhmaNo'. mUrta-amUrta sAhitya kuNA-arjunanA saMvAda rUpe gItA nirUpAI che eTale ApaNAM sAhityamAM vikaselAM ativAstavavAda, ; ceta:pravAhanI nirUpAbhajanomAM, jema 'rUpAbAI bolyAM bhAIlA' jevAM AtmIyatA darzAvatAM rIti, 'phenTesTIka'nI nirUpA-rIti e sau mUrtatAnI sAmagrIne potapotAnI ubodhano svAbhAvika lAge che tema jJAnezvarImAM paNa kRSNa ne arjuna rIte pasaMda kare che. potapotAnI AgavI rIte e sAmagrIno aMtaHsaMbaMdha mATe evAM udbodhano anekavAra jovA maLe che. dA. ta. : 'eTale he joDe che yA e sAmagrInA aMzono anvaya, potapotAnI AgavI rIte pArthI !' je svadharma hoya bApa ! mATe sAMbhaLa pAMDavA ! mATe sAMbhaLa yoje che. amUrta kalA e sAhityanI jema, citrakalA ane mUrtikalAnI dhanurdharA !. paNa eka zailI che jeno AraMbha A zatAbdInA AraMbhamAM thayo. pikAso, kavacita "tArkikA'-eTale ke dalIlo karanAra...tarka karanAra-jevo jekasana, poloka, Arzila goka, vesilI vagere enA puraskartAo. prayoga paNa thayo che. sAhityamAM vyaMjanAne sarjanAtmaka sAhityanuM eka ISTa lakSaNagaNavAmAM thaki paribhASAnI kuMDalinI mATe kevI kAvyAtmaka abhivyakti Ave che. e vyaMjanA paNa upara kahI te sarjana-sAmagrInA viniyoga vizenA sarjakanA abhigama para AdhArita rahe che. vyaMjanA mATe vadhAre tevI te kuMDalinI sADA traNa vaLe vIMTaLAyalI, paDatA sabhAna thaIne abhivyakti paratve AcarelI UnatAne vyaMjanAmAM adhomukha sarpiNI jevI nidrita dIse. khapAvI zakAya nahIM. abhivyakti pote eka svaMyasaMpUrNa, svayaMparyApta sAMkaLI te vidyullatAnI, ke gaDI vahinajvALAnI paristhiti banI rahevI joIe, ane enA AdhAramAMthI baMjanA sahaja vizuddha hemanI tejavaMtI lagaDI ja te." rIte pragaTavI joIe. vyaMjanA ane saMdigdhatA vacce pharaka che. AvI ja eka bAju, potAnI sisRkSA saMbaMdhe ati vinamratA che to bIjI kALajI durbodhatA pratye rAkhavI joIe. durbodhatAne ghaNIvAra sApekSa bAju tenI pUrI saMprajJatA paNa che. A be uktio juo:- tattva gaNavAmAM Ave che. utkrAntinA AgalA sopAnethI pragaTatA evo vAgvilAsa vistAru, gItArthe vizva bharu, sAhityane avagata karavAnI jyAre bahujana samAjamAM kSamatA nathI hotI Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 prabuddha jIvana juna, 2002 tyAre adhakacarA pratyAyanathI durbodhitA ubhI thAya che. sarjananI navI pakSInI AkRtine lezamAtra upasAvyA vinA kevaLa enA uDDayananA kSitija anubhAvananI paNa navI kSitijone vistAra che. bhAvayitrI layane ja pragaTAvI ApanArI zilpakRti eno jANIto namUno che. pratibhAno uccAMka kArayitrI-sarjayitrI pratibhAne paNa uccAMka prApta sAva dhUMdhaLA AkArovALI pazcAdabhU para kheMcAyelI spaSTa tIvra rekhAo karavAno paDakAra pheMke che. eTale koI eka sAhitya samAjamAM A baMneya vAhananI AkRtinI gerahAjarImAM paNa vAhananA ativeganuM bhAna pravRttio ekabIjAnI pUraka, vikAsaka banIne pAMgaratI rahe che. paNa karAvI zake che. kathAkSetre sthUla ghaTanAkramano hrAsa karIne avacetanAnA durbodhatAno badho vAMka haMmezAM bhAvakanI apUratI sajjatAmAM nathI hoto. gahanatara pravAhone zabdomAM mUrta karavA mathatI AdhunikonI pravRtti, sarjaka kyAreka potAnA kalpanane ativaiyaktikatAnI maryAdAmAMthI bahAra A rIte amUrta abstract taraphanuM pagaluM che. pAtravidhAna ke kADhI zakato nathI. AthI kalpana paratve ISTa pratibhAvo bhAvakamAM ghaTanAnirUpaNano samULago tyAga karIne gahanatama AMtarasaMcAlanone janmAvI zakAtA nathI. sAdhAraNIkaraNa paNa eka Avazyaka vyApAra che. bhASAmAM bhAtIgaLa kalpanonI aMtaHsuzliSTa saMkalana yojIne AlekhI e na bane tyAre A maryAdA AvI jAya. vaLI, kAvyakRti eka kalpana zakAya. vastujagatanI kriyA prakriyAonI saMvAdapaTu mana para paDatI para racAyelI hoI zake che paNa ghaNI kAvyakRtio ekAdhika kalpananI gatizIla mudrAnA saMdarbhamAM e kriyAprakriyAonuM tathA parivezanuM e zreNI para racAyelI hoya che. samagra kAvyanuM kAvyatva A zreNInA kriyA-prakriyAo ane e parivezanAM vAstavika paricita nAmarUpono aMkoDAonA pUrvApara saMbaMdha, e saMbaMdhamAM sacavAtI susaMgati, kalpanonA khAsa kazo Azraya lIdhA vinA Alekhana thAya te abstract writing viniyogamAM rakhAtuM pramANabhAna vagere para nirbhara che. kalpano judAM nuM abhidhAna pAme. judAM letAM AkarSaka lAge paNa temanI anvitimAM kazuM nipajatuM na hoya x x x ema yogya anviti sidhdha na thaI zakavAthI paNa banI zake. mUrtatAnI kuTuMba-kathA pUrI sAmagrInA ekIkaraNa chatAM emAMthI UbhuM thatuM kazuMka dhUMdhaLuM ja rahI mArA dAdA atyAre jIvatA hota to 145 sAlanA hota. teo jatuM hoya ema bane. kalAtmaka AsvAdya AkAranI nirmita mATe thayelo khAsa karIne bhakatakavi dayArAmanA anuyAyI nahIM paNa emanI bhaktiupakrama Akhare vaMdhya ja nivaDe. AkAranI bhinna bhinna rekhAono avazeSa kavitAnA khAsa cAhaka hatA. dayArAmabhAinI cAturIyukta bhaktija chevaTe najaramAM taryA kare ema paNa bane. kAvyakRti jeTalI ja A vAta kavitAne paNa e vAcyArthamAM ja samaje. dA. ta. "zyAmaraMga' bhakti navalikA, nATaka jevAM kathAtmaka svarUpo mATe paNa sAcI che. emAM kavitA. emAM kuNAthI rIsAyelI rAdhA kRSNano raMga zyAma hovAne ghaTanA pachI bhale e sthUla-bhotika prakAranI hoya yA mAnasika sUkSma kAraNe, duniyAnI badhI ja zyAma vastuono bahiSkAra pokAre che. prakAranI hoya-tenuM tattva mUrtatAnuM ja tattva che. ene mATe eTale ja e kahe che : 'nirUpaNa' zabda prayojAya che, pAtro e paNa mUrta tattvo che. nATakamAM to "zyAma raMga samIpe na jAvuM ghaTanA-pAtra-bolAtA zabdonI sAthe saMgIta jevA anya zrAvya sahavartI mAre Aja thakI zyAma raMga samIpe na jAvuM' upaskaraNo tathA sanniveza, prakAzaniyojana jevAM anya dRzya sahavartI e pachI e zyAma raMganI lAMbI lacaka yAdI Ape che. kasturInI upakaraNo yojAya che. A badhIja sAmagrI eka vizeSa saMyojita- kadI biMdI karuM nahIM, AMkhamAM kAjaLa AMjAvuM nahIM, kokilAno zabda samanvita mUrtatA banIne ApaNI pAse Ave che, ane emAM ghaTakonI sAMbhaLuM nahIM, zakanamAM kAgavANI lAvuM nahIM, nIlAMbara kALI kaMcukI avitino prazna atyAre nadhu nAjuka banyo che. navI zailInAM nATako, paheruM nahIM, jamanAnA nIramAM kadApi nAna na karuM. meghano mastakamaNi navI zailInI vArtAomAM avagamanakSama, tarkasaMgata, saLaMga-suzliSTa dRSTie na lAvuM, ne jAMbuvaMtyAka khAvAnI bAdhA...matalaba ke badhI ja ghaTakAnvita nathI dekhAtI to temAM ApaNe sarjanano doSa gaNIzuM! kALI vastuomAM ene kapaTano bhAsa thAya che...eTale sarva varma. sarjana je bhUmikA parathI pragaTa thatuM hoya te bhUmikA parathI ene avagata rIsAyelI rAdhA Avo nIma to le che paNa karavAnI kSamatA jene sidhdha thayelI hoya tevAnA ja abhiprAyane e "mana kahe je palakanA nibhAvuM'.. bAbatamAM vajanadAra lekhI zakAya. eTale abhiprAya uccAratA pahelAM paNa mArA dAdAe, amArI vADImAM jAMbuvaMtyAka hovA chatAM paNa vyaktie potAnI bhUmikAnI sAvadhatApUrvakanI ekavAra paritaH pheratapAsa e kadApi na khAvAno 'nIma' nibhAvelo. pitAjIe dAdAne jyAre karI levI joIe. e kAvyano lakSyArtha kahyo tyAre paNa dAdA to kahe:kalA mAtra mUrtatAnI upAsaka che, chatAM 'ArTa'nA kSetre jema "enTI "kavi koI divasa khoTuM na lakhe." mArA dAdAnA bhoLapaNA para, ArTa', novelanA kSetre "enTI novela' jevA prathama daSTie vicitra hasavuM Ave che ne "nIma' para thoDoka garva thAya che ! lAge tevAM chatAM tattvamAM daSTivaMta ne satvazIla prasthAno thayAM che tema mArA pitAjI dAdAnA ekamAtra dIkarA eTale caudame varSe nizALa, konkrITanesano svabhAva laIne avatarelI 'ArTa', ebsaTrekTa ArTanI choDAvI khetImAM jotaryA. 88mA varSe gujarI gayA tyAM sudhI-eTale ke dizAmAM navo vaLAMka sAdhe che. citrakSetre, zilmakSetre A navI padhdhatie khAssAM 74 varSa sudhI teo jamIna para bAMdhelA gharamAM ja rahyA, mAtabara pariNAmo ApyAM che. kalAkAro A paDakArane paNa pahoMcI 1975mAM e gujarI gayA tyAre huM 60 varSano hato. meM emane koI vaLyA che. vastu jagatamAMnI padArthanI paricita sthUla AkRtinA tAdRzyano divasa pathArIvaza joyA nathI. emanA DaoNkTara dIkarAnI koI divasa lopa' karIne vA e tAdRzyano bane teTalo hRAsa karIne enI kazIka davA khAdhI nathI. vaDodarAthI pratimAsa emanI khabara levA huM mAre. a-sthUla lAkSaNikatAne AkArita ke mUrta karavAno AmAM upakrama che. vatana DabhoDA (ji. gAMdhInagara) jato hato. 85mAM varSe emaNe mane Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ juna, 2002 prabuddha jIvana kahyuM: "bhAI ! have khAdheluM pacatuM nathI. koI vaidhanI davA hoya to hatAM. tamArA manamAM ema jANe, paNa tamo e nathI jANatA ke lauM." emanA para kevA saMskAra paDe ? bhale bAlako nirdoSa bhAve bolatAM meM gujarAta vAta mArA phemilI-vedya ne parama snehI zrI maNibhAI hoya paNa cittamAM UMDA saMskAra to paDavAnA ja. vaLI biskITa brahmabhaTTane vAta karI. emaNe azvagaMdhAriSTanI bhalAmaNa karI. jhaMDumAMthI meMdAnAM, jate divase AMtaraDAM bagADe...enA karatAM roTalo-roTalIkharIdIne huM pitAjIne ApI Avyo. bIje mahine gayo to kahe: bhAkharI-paroThAM zuM khoTAM ?' vicAra karatAM mane mArA pitAjInI bhAI ! AnAthI mane bahu phAyado thayo. bane to bIjI lAvaje." vAta sarvathA sAcI lAgI. meM emane kahyuM: "pitAjI ! have bhaviSyamAM hA bhaNI. khAlI zIzInuM lebala vAMcyuM to "azvagaMdhAriSTa"nuM nahIM tamArI vAta khyAlamAM rAkhIza." paNa kumAryAsavanuM hatuM...je strIonA lohIvA rogamAM kAmamAM Ave. lagabhaga sADA cAra dAyakAthI mane eka Teva che: sAMjanA pAMcanA mane khUba hasavuM AvyuM ne mArI bedarakArI mATe pastAvo paNa thayo. sumAre cokamAM khATalo DhALIne sUtAM sUtAM vAMcavAnI Teva. ekavAra lebala vAMcyA vinA huM zIzI kharIdI lAvyo.. ApanAranIya sane 1973mAM huM A rIte vAMcI rahyo hato-mArI jamaNI bAjunI gaphalata...paNa mArIya cokkasAimAM nyUnatA. paTalANIonA eka oTalI para mAro nAno dIkaro citro cItarato hato ne DAbI bAjunI sarakhA gavananI jema badhIya zIzIonAM lebala paNa ekasarakhAM ! oTalI para mArI putravadhU enA doDheka sAlanA putra sAthe besIne mane Azcarya to e vAtanuM thAya che ke kumAryAsave azvagaMdhAriSTanuM tuveranI zIMgo pholatI hatI. kAma zI rIte karyuM ? ke A zreya mArA pitAjInI pAcanazaktine koNa jANe putravadhUne zuM sUchyuM ke tenA patine uddezIne kahevA ApavuM joie ? na jAne. 80 sAlanA mArA pitAjI hIMcake besIne lAgI: 'have e citaravAnuM kAma pachIthI nirAMte karajo. atyAre mIrAMnuM peluM ati jANItuM bhajana-jUnuM to thayuM re devaLa jUnuM to thayuM, pappAnA paga dabAvo" mArA dIkarAe sAMbhaLyuM-na sAMbhaLyuM karyuM...eTale mAro haMsalo nAno ne devaLa jUnuM to thayuM-gAtA hatA ne mAro trIseka pharIvAra eNe UMce sAde kahyuM : sAlano dIkaro citra cItaratAM cItaratAM e bhajana sAMbhaLato hato. "A huM pappA mATe ke mArA koI svArtha kAje nathI kahetI..paNa bhajana AgaLa cAlyuM ne A paMkitao AvI: tamArA bhalA mATe kahuM chuM. tamAro A nAnako tamane tamArA pitAnA tAre ne mAre haMsA ! prItyu baMdhANI re' paga dabAvato joze to bhaviSyamAM e paNa tamArA paga dabAvaze.' ne tAkaDe, amArA ghara AgaLathI, amArA ghara najIka rahetI, mArA paga du:khatA nahotA...meM e mATe koine kazuM kahyuM mahArANI garlsa hAiskUlamAM zikSikA tarIke nokarI karatI, mArA nahotuM...ghaNIvAra dIkarI ke putra-vadhU svecchApUrvaka paga dabAvavAnuM mitra zrI sI. sI. paTelanI dIkarI nAma haMsA nIkaLI...ene joine kahe paNa mane enI kyAreya jarUra jaNAI nathI. ekavAra mArI mArA dIkarAe enA dAdAne kahyuM:-dAdA ! mAra khAvo che ? dIkarIe enA dAdAnA paga dabAvavA mATe icchA jAhera karI to 'dAdA kahe : "kema ?' mArA pitAjI kahe: "mArA paga duHkhatA nathI, du:khatA hoya to pautra kahe : "hamaNAM tame zuM gAtA hatA ? "tAre ne mAre haMsA tArA pappAnA paga dabAva." prItyu baMdhANI re" evuM gAtA hatA ne ?... juo, pelI haMsA jAya. A bhAvanA ane "spIrITa' mane game che. sAMbhaLaze to tamAruM AvI banyuM samajo." dAdA kahe : "ApaNe kyAM e dehadhArI haMsAne kahIe chIe ? ApaNe to haMsA kahetAM ApaNA prANa...ApaNA AtmAne kahIe paryuSaNa vyAkhyAnamALA chIe." saMghanA upakrame, zrI sevaMtIlAla kAntilAla TrasTanA | mArA dAdA sAthe mArAthI AvI chUTa, svapna paNa na levAya ! Arthika sahayogathI, AgAmI paryuSaNa vyAkhyAnamALA vAta che sane 1957nI jyAre huM naDiyAdanI sI. bI. paTela ArTasa kaoNlejamAM gujarAtI bhASA sAhityano prophesara-adhyakSa ane maMgaLavAra tA. 3-9-2002 thI maMgaLavAra 10-9-2002 vAisa prinsIpAla hato. 70 sAlanA mArA pitAjI gAmaDethI paMdareka | sudhI ema ATha divasa mATe roja savAre pATakara haoNla divasa mATe rahevA mAre tyAM AvelA. mArA traNa saMtAno sAthe teo | (nyU marIna lAInsa)mAM yojavAmAM Avaze. eno vigatavAra nAsto karI rahyA hatA. moTo dIkaro 11 sAlano, nAno sAtano ne kAryakrama "prabuddha jIvana'nA ogasTa 2002nA aMkamAM dIkarI cAra sAlanI. nAstAmAM paMkhIonA ne prANIonA AkAranAM chapAze. biskITa hatAM. khAtAM khAtAM moTo dIkaro rasika kahe: "meM cAra hAthI khAdhA.' nAno dIkaro rameza kahe: "meM pAMca sasalAM khAdhAM', bebI A varSe paryuSaNa vyAkhyAnamALA daramiyAna uttara) raMjanA kahe: "meM traNa popaTa khAdhAM'. mArA khinna pitAjI A badhuM | gujarAtanA AdivAsI vistAranI saMsthA sevAmaMDaLa, mUkapaNa sAMbhaLI rahyA hatA. nAstAnuM patI gayA bAda mArI pAse megharajane Arthika sahAya karavAnuM saMghanI kAryavAhaka AvI kahe: 'tame prophesara thayA paNa chokarAonA saMskAranI bAbatamAM samitie sarvAnumate TharAvyuM che. zuM dhyAna Apo cho ?' kAraNa pUchyuM to kahe : "nAsto karatAM |maMtrIo karatAM traNa saMtAno hAthI, sasalAM, popaTa khAdhAnI vAta karatAM Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 prabuddha jIvana vaizAkhI baporanI veLA B DaoN. gulAba deDhiyA paDachAyA roja bapore udbhavasthAne pAchA phare che. vaizAkhanA bapora judA che. Aje mana paDachAyAnI jema mAyA saMkelIne pharI carIne pAchuM AvI gayuM che. zarIra badhI RtuonA thoDAghaNA prabhAva jhIle che. IMdriyo ane mana paNA prabhAvita thAya che. A madhyAhane saNuM sUrajanI AdhrA heThaLa che. dizAo kolAhala tajI de che. najara pahoMce tyAM sudhI citravata nIravatA che. IMdriyo dUtIkarma choDI beThI che. badhe doDI jatuM mana nistabdhatAnA gherAmAM che. zarIra AvaraNa ochAM kare che. AghAta-pratyAghAtane Aghe karI mana nirAvaraNa thayuM che. varasIdAnanA varaghoDAmAM nIkaLelA bhavadIkSitanI jema sUrya chUTe hAthe uSNatAnI kANI kare che. tApa ane tapa sarakho lAge che. gagana tejathI taratI che. dharatIne mAtA kema kahI haze te samajAya che. unALAnI bapIra mane mArApaNAnI jAkA kare che. mane mukhAmukha karI. de che. badhuM thaMbhI gayeluM bhAse che. tethI ja rAgI mana rAga choDI ekaluM paDe che. manane svagRhe ekaluM jovuM e eka vilakSaNa anubhava che. IMdriyoe lAlaca choDavI paDe evI paTTa zani che. vA dharatI ane laherAtAM mRgajaLa mananI Asaktine chotarAnI jema ukheDI nAkhe che. potAnA ghAsano rava anubhavAya evI nIravatA che. cAre bAjunI nIravatA manane vicArothI chalakAvI de che. pazu, paMkhI, jana sau. kyAMka lapAI gayAM che. medAnane anirmaya najare joI huM chuM, vastuo dUranI lAge che. rojanI sRSTi mahIna lAge che. bIDamAM kyAMka DamarI jAtane TakAvI UbhAM che to bola khetara vadhu moTo khAlIkhama dekhAya che. zarIra to tApane tAnAzAha kahevA jAya che. paNa e krUra nathI. e ja varasAda lAvaze, tApamAM nevAM sAMbhaLavA maLyuM paNa mana hajI eTaluM bhAgyazALI nathI. tApa DALI paranA phUlane cUkavI nathI zakato ane bephikara pataMgiyAne rokI nathI zakato. mana vicArIna. paDAvamAM jaI pahoMce che. AMkho jotI chatAM nathI jatI. daromAMthI najara mAtra pasAra thatI lAge che. zerImAM chAMyo zodhatI ekaladokala gAyanI jema huM mane zodhuM chuM. vaDa nIce beTheluM ghA vAgoLe che. adhamIMcAyelI AMkho vaDe e gAyo zuM jotI haze ! vAgoLavAnI vibita gatino madhyAhana sAthe barobarano meLa jAme che. vicAronA tAra jarAka laMbAIne tUTe che. eka vicAra parathI bIjA para kUdI javAnuM mana mATe zakya nathI banatuM. jaMpI gayelAM svajano ane gharano asabAba dUranAM lAge che. ekalatA e vAstavikatA che. jIvane e tIvra lAgaNI prabodha che. rakhaDU chIkarA jevA manane svagRhe hevuM akAruM lAge che. vaizAkhI baporano pratApa dhAryuM karAve che. lUnI lapaDAka pachI laherakhIno mRdu sparza zarIrane tAve che. havAne to akAsAra vaheto maLI carcA haze. vaMToLa o ceto Avyo hoya ema mane lAge che. zerInAM sUkA pAMdaDAM, pILo paDI gayelAM baraka kAgaLanA TukaDA ane kacarAne bodha pakaDIne upADe che. UMce caDAve che, goLa goLa pherave che. phaMgoLe che. thoDI vAramAM zerInA khUNe nirAdhAra juna, 2002 dhruva ane kracaro hAMphatAM hAMphatAM bese che. AMkho vaMToLanI cakrAkAra gatine jUe che. huM anAyAsa hAya TekvIne besI rahuM chuM. vaMToLano bhAga houM ema vicAruM chuM. vaMToLa to kyAMya pahoMcI gayo che. tapta saDaka para mRgajaLa tarotAjAM UbhAM che. mArI ane jhAMjhavA vacce haMmezA sarakhuM aMtara rahyuM che. huM emanI najIka jAuM to e e mAphakasaranuM aMtara rAkhI dUra rahe che. dUra jaI to najIka Ave che. mRgajaLano hAtha dostI mATe laMbAyelo dekhAya che. huM mArI hazeLImAM jouM chuM. hastarekhAo tarala lAge che. unALo ekalAne sabharatA Ape che. aMjalimAM samAya eTalo abhAva manabhAvana lAge che. kokilano Tahuko mRgajaLamAM ghoLI zakuM to unALAno kasuMbo barobarano raMga 53. sUmasAma rastAo para 'kulphI...malAI'nI bUma saMbhaLAya che. AIskrImavALo sAIkalanI ghaMTaDI vagADe che. manane have jarAka AdhAra maLe che, te bacapaNA sudhI pahoMcI jAya che. sAIkala para laMbacorasa peTI bAMdhelI che. be khAnAM che. ekamAM dUdhavALI kulphI che dazakAvALI. bIjA khAnAmAM pAMca paisAvALI sAdI kukI che. lAla, kesarI ke lIlo raMga paNa have to dekhAya che. unALAnA tapa sAme AIskrImavALAe kadI phariyAda nathI karI. kayio bharIne pANI te ekadhAre gaTagaTAvI jAya che. huM enA gaLAnI halacalane jouM chuM. Aje e drazyanA jUnA artha madalAI gayelA lAge che, badhI ThaMDaka enI peTImAM lapAIne beThI che. mana varSothI ekatra karelAM grISmanAM tapta pRSThone ukele che. mATImAMthI jhamanA binduno maMda dhvani manane zAtA de che, abharakhA ane vyagratAmAMthI potAnI bhAgIdArI kamI karatuM mana nijAnaMdI lAge che. Aje ene koI utAvaLa nathI. taDako khasato nathI. mana paNa paga vALIne beThuM che. abhAva ane DaMkha kharI paDe che tyAre kasIne bAMdhelI pArTI chUTyA jevI nirAMtanI lAgaNI thAya che. manane kautuka thAya che ke A ekalatA paNa AvI bharabharI bharapUra hoya che zuM ! nAka ane hoTha pA AMgaLI dabAvIne IMDiyo mauna dhAraNa karIne koThI che. nIrananA evI che ke kIDInA paganA jhAMjhara saMbhaLAya to navAI nahi. gagana sarovaramAM samaDIo taratI dekhAya che. bacapaNamAM evuM soLeluM ke e UDatI rAmaDIno paDachAyo paDe tyAMthI dhuLa upADI laIe to te dhULa sonuM banI jAya, na paDachAyo sthira rahe na sonuM bane. chatAM e kalpanAnuM suvarNa gumAvavA jevuM nathI. mana samaDInI jema UMce UDe e che. jeTalI tapta lU nIce che eTalI UMce nathI, pAMkha kaDAvavAnI pA jarUra nathI. vaizAkhI bapora sthULatA ogaLavAnI Teva che, gRhAgamananI veLa che. nirAlaMba thavAnI veLa che. ekalatAno saMga karavAnI veLa che. manane namana karavAnI veLa che. managamatI kaMkotarI lakhavAnI veLa che. kolAha zamyA che ane AsapAsanI sRSTi navI lAge che, vaizAkhI bapora ane tAve che chatAM game che. nIravatAnI mukhamukha thavAnI veLA che. mAlika zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha - mudraka prakAzaka : nirubahena subodhabhAI zAha prakAzana sthaLa 2 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 004. phona. 3820296. mudrAsthAna : phakharI prinTiMga varksa, 312/A, bhAyakhalA sarvisa InDasTrIyala esTeTa, dAdAjI koMDadeva krosa roDa, bhAyakhalA muMbaI-400 027. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. With Registrar of Newspapers for India No. R. N. I. 6067/57 Licence to post without prepayment No. 271 0 varSa : (50) + 13 0 aMka: 7. 0 julAI, 2002 0 .:: O Regd. No. TECH | 47 -890 / MB | 2002 * * zrI muMbaI jena yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra che prabuddha jIvI 0 0 0 prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa 0 0 0 vArSika lavAjama rU.100-00. taMtrI : ramaNalAla cI. zAha - annadAna paryuSaNa parvanA divaso have najIka AvI rahyA che. A parva daramiyAna jaino anya prasaMge ghaNuM dAna Ape che e vize bemata nathI. duSkALanA bhAratamAM ane bhArata bahAra cAre phirakAnA aneka jeno nAnI moTI divasomAM Dhorone cAro ane manuSyone anAja ApavAnI dAnapravRttimAM ghaNI tapazcaryA karaze. jenono eka upavAsa eTale lagabhaga chatrIsa jeno mokhare hoya che. itihAsamAM paNa jagaDuzA vageree dukALanA kalAka annano eka dANo paNa moDhAmAM nAkhavAno nahi, keTalAka to divasomAM potAnA annabhaMDAra khullA mUkI dIdhAnA smaraNIya prasaMgo pANInuM TIpuM paNa pIe nahi. vaLI rAtri daramiyAna anna ke pANI kazuM noMdhAyA che. Ama paNa vAratahevAre jaino taraphathI anukaMpAdAna tathA ja levAnuM nahi. jenomAM aThThAI, mAsakhamaNa vagere jevI tapazcaryA thAya sAdharmika-vAtsalyanA avasaro jovA maLe che. eTale jeno taraphathI che evI duniyAmAM anya koI dharmamAM thatI nathI. keTalAka ene mAtra anAjarAhata, annadAna ItyAdinI pravRtti satata cAlatI ja rahe che. kriyAkAMDa tarIke khapAvaze, paraMtu e sarvathA sAcuM nathI. vaLI evI anya dharmomAM paNa upavAsAdi tapazcaryA thAya che. vaiSNavomAM ekAdazIno tapazcaryA karavAnuM saraLa nathI. A parva daramiyAna eka, be, traNa, cAra, upavAsa thAya che ane potAnuM te divasanuM baceluM anAja dAnamAM devAno ATha ke soLa divasanA ghaNA upavAsa thaze. parvanA AThe ATha divasanA mahimA che. jyAM aneka loko bhUkhe maratA hoya tyAM A eka zubha upavAsa, aThThAInI tapazcaryAo to Thera Thera ghaNI badhI prativarSa thAya che. nimitte annadAnanI vadhu pravRtti thAya te atyaMta ISTa che. tapazcaryA keTalAka to eka mahinAnA upavAsa eTale ke mA khamaNa kare che. nimitte eTaluM vadhu annadAna thavuM jarUrI che. - koIka ethI paNa AgaLa vadhe che. paryuSaNa parvamAM Thera Thera tapano vaLI sAmAjika dRSTie paNa ema karavuM jarUrI che. ema thAya to ja mAhola sarjAya che. nAnAM bALako paNa ullAsathI emAM joDAya che. samAjamAM samatulA jaLavAya ane saMvAditA sthapAyelI rahe. raziyAmAM paryuSaNa parva uparAMta anya divasomAM paNa AyaMbilanI oLI, jhAranA vakhatamAM jyAre eka bAju zrImaMtonI mijabAnIonA eMThavADanA varasItapa, tathA anya prakAranAM ghaNAM tapa thAya che. jenomAM e rIte DhagalA thatA hatA tyAre bIjI bAju aneka garIba loko bhUkhe TaLavaLatA , upavAsAdi prakAranI tapazcaryA AkhuM varSa cAlyA kare che. ghaNA loko hatA. ethI tyAM lohiyALa krAnti thaI. mijabAnIo mANanAra zrImaMtone, bhAvapUrvaka sAcI tapazcaryA kare che. e badhI ja jaDa kriyA che evo umarAvone vINI vINIne mArI nAkhavAmAM AvyA hatA. bhUkhyo mANasa - pUrvagraha na rAkhavo joIe. zuM pApa na kare e kahI zakAya nahi. kavi umAzaMkara jozIe lakhyuM che: eka phakta paryuSaNa parvano vicAra karIe to gAmegAma keTalI badhI bhUkhyAM janono jaTharAgni jAgaze, upavAsAdinI tapazcaryA thAya che. anya rIte, bIjA eka daSTibinduthI - khaMDeranI bhasmakaNI na lAdhaze. kahevuM hoya to kahevAya ke jeno dvArA keTalA badhA anAjanI bacata A eTale ja khavaDAvIne khAo" e bhAratIya saMskRtino Adarza rahyo divaso daramiyAna thAya che. che. bhAratIya prajAmAM mAtra manuSya ja nahi pazupakSIone paNa khavaDAvavAnI paraMtu anAjanI thayelI A bacata bacata tarIke gharamAM na rahevI bhAvanA rahelI che. kabUtarane juvAra, kUtarAne roTalo, gAyane ghAsa joIe. potAnuM baceluM anAja jarUriyAtamaMda lokone ApI devuM joie. ApavAnA saMskAra bALapaNathI ja paDe che. eTale annadAnanI pravRtti ema karIe to ja tapazcaryAno hetu paripUrNa thAya. bhAratanA lokomAM lohImAM vaNAyelI che.' amArA vaDIla ane divALIbahena mo. mahetA TrasTanA sUtradhAra zrI vAcaka umAsvAtie dAnanI vyAkhyA ApI che: maphatalAla mahetA (zrI maphatakAkA) A prakAranuM annadAna karavA para anugrahArthaM svasyAtisargo dAnam / ghaNo bhAra mUke che. teo paMnyAsa zrI bhadraMkaravijayajI mahArAjano potAnI vastuno bIjAnA bhalA mATe tyAga karavo te dAna. paraMtu AdhAra ApIne A vastu samajAve che. sva. pU. ujvaLakumArI mahAsatIjI potAnI tyajelI vastu potAnA hAthe bIjAne pahoMcavI joIe to ja te to upavAsa vagerenuM zrAvaka-zrAvikAne paccakhANa ApatI vakhate AvA dAnamAM pariNAme. koI potAnI cIjavastu kyAMka bhUlI jAya, paDI jAya, annadAnanI zarata rAkhatA. corAI jAya ane jene maLe tene lAbha thAya. alabatta emAM potAnI Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 prabuddha jIvana vastuno tyAga thayo che ane bIjAne lAbha thayo che, paNa e svahaste bhAvapUrvaka bIjAne apAI nathI eTale ene dAna na kahI zakAya. tapasaryAmAM mAgasa aLano tyAga kare che, paNa tethI te annadAna kare che ema nahi kahI zakAya. pote je annano tyAga karyo che te anna svahaste bhAvapUrvaka bIjAne apAya to ja te dAna kahevAya. AvI rIte annadAna thavuM joIe. zAstrakAroe nava prakArano puNya gaNAvyo che. anna, jaLa, vastra, narani (Apa), upakaraNa, mana, vacana, kAyA ane namaskAra. A nava puNya judI judI rIte paNa gaNAvAya che, to paNa emAM prathama puNya te annapuNya che. mANase mAtra potAnA AhArano ja vicAra na karatAM, potAnI AsapAsanA mArAsIe AhAra karyo che ke nahi enI paNa khevanA rAkhavI joIe ane jarUriyAtavALAne anna-AhAra maLI rahe e mATe vicAravuM joIe ane madada karavI joIe. anna, jaLa, vastra, vAta ane auSadhi e vananI pAMca mukhya AvazyakatAo che, emAM mANAsa zarIra sAcave ane mAMdA na paDe to enuM jIvana eTalo vakhata auSidha vagara nabhI zake che. mANasane vasati arthAt raheThANa na maLe to e khullAmAM, phUTapAtha para sUIne jIvI zake che. mArAne zarIra DhakivA, TADha vagerethI bacavA mATe vastranI jarUra rahe che paNa ochAmAM ochA vastrathI, e ghaNo kALa calAvI zake che. digaMbara munio to jIvananA aMta sudhI vastra vagara potAnA jIvanane TakAve che. Ama, auSadha, vAta ane vastra vagara jIvananuM astitva keTaloka kALa TakI zake che, paraMtu AhAra vagara, annapANI vagara mANasa vadhu divasa jIvI zakato nathI. eTale potAnuM astitva TakAvavA mATe jIvane mukhyapo annanI eTale ke AhAranI jarUra rahe che. * samasta jIvarAzinI sauthI mukhya ane mahattvanI pravRtti te AhAra grahaNanI che. eTale AhAra meLavavA mATenI pravRtti ene karavI paDe che. phakata manuSyono vicAra karIe to paNa duniyAnI cAra-pAMca abaja jeTalI vasatine rojeroja be, traNa ke cAra TaMka AhAranI jarUra paDe che. duniyAmAM rojeroja keTaluM badhuM anna vaparAya che! eka ja ThekANe e ekatra karavAmAM Ave to moTI parvata thAya! ghaNAkharA mANaso, kuTuMbo udyama karI, dhanopArjana karI potAnA AhAranI jogavAI pote karI le che. Ama chatAM avikasita ke alpavikasita dezomAM, dUra dUranAM gAmaDAMomAM, jyAM anAja UgatuM nathI evA pradezomAM mArAsone po.bahArahita khorAkathI potAnuM jIvana jema tema TakAvavuM paDe che. keTalAye evA loko akALe mRtyune zaraNa thaI jAya che. AphrikAmAM IthiyopiyA vagere keTalAka dezomAM anAja khAsa UgatuM nathI tyAM vakhatovakhata moTI saMkhyAmAM mANAso bhUkhathI mRtyu pAme che. julAI, 2002 eTalAM badhA sajAga thaI gayA che ke duniyAmAM dukALanI paristhiti upasthita thAya to tene pahoMcI vaLavA AMtararASTrIya stare prayAso thAya che. dUniyA have eTalI nAnI thatI gaI che ane vAhanavyavahAranAM sAdhano eTalAM vadhI gayo che ke eka prajAne mAthe AvI paDelI Apatti have mAtra sthAnika Apatti na' banI rahetAM samagra vizvanI ciMtAno viSaya banI jAya che. dukALa, dharatIkaMpa, vela, rogacALo, yuddha ityAda prasaMge AkhI duniyAmAMthI sahAya AvI pahoMce che. AjathI saikA pahelAM gujarAtanA dukALa vakhate sva. vIracaMdra rAvajI gAMdhIe amerikAthI sTImara bharIne makAI mokalavA mATe tyAMnA lokone anurodha karyo hato ane e pramANa anAja bhArata AvI pahoMcyuM hatuM. vizvanAM rASTro have gaNitanI dRSTie joIe to dharatImAM kula je anAja Uge che te eTalA vipula pramANamAM hoya che ke samagra vizvanA lokone pUruM pADavA chatAM te vadhe. mAtra enI vaheMcaNInI vyavasthA barAbara hovI joIe . eTale ja Apatti vakhate eka deza bIjA dezane sahAya karI zake che. dareka mAtrAsane potAnI kamANI dvArA potAnI IMkA ane vidha anusAra potAno AhAra maLI rahe evI sthiti annanI bAbatamAM Adarza gAya. paraMtu annane mATe mANasane bIjAnI AgaLa hAtha lAMbo na karavo paDe evI sthitinuM nirmANa paNuM kaThina che. koI nAnA samAja mATe e banI zake ane te paNa maryAdita kALa mATe, pA samasta mAnavajAta mATe sadAkALa e zakya nathI. yuddha, dukALa vagere kudaratI Apattio, nabaLI arthavyavasthA ItyAdi paNa emAM mahatvano bhAga bhajave che. samRddha dezonI vAta judI che, paNa pachAta dezomAM bhUkhyA sUI rahenArA lokonI saMkhyA Aje paNa ochI nathI. AhArasaMjJA jIvane anAdi kALathI vaLagelI che. AhAra eja astitva che. jaina dharma pramANe jIva jyAre mRtyu pAme che ane eka deha choDI bIjo deha pAraNA kare che tyAre paNa eno AtmA kArmA zarIra ane tejasa zarIra sAthe laIne jAya che. A tejasa zarIra tarata AhAra grahaNanI sUkSma kriyA cAlu karI de che. eTale tejasa zarIrane dI tarIke oLakhAvavAmAM Ave che ke je satata AhAra mAge che. AthI ja saMsAranuM astittva annanA AdhAre che. tettirIya upaniSadamAM annane bAba tarIke oLakhAtuM che : karSa vahatinA jatI nirIya upaniSadamAM kahyuM che. maM tti prApya): I annanA AdhAre ja bALaka moTuM thAya che, yuvAna thAya che ane annanA AdhAre ja prajAtaMtu cAlyA kare che. annAd bhUni pApano / vadhI annathI ja saMbaMdho baMdhAya che. eTalA mATe ja sAMsArika dRSTithI annano mahimA thayo che. mATe ja kheDUtane prajAno tAta kahyo che. purANagraMthoe atithine jamADyA pachI jamavAno anurodha karyo che. jarUra paDe to bhUkhyA rahIne jamADavuM, eTale ja kahyuM che tema parvata muggIyA / (tyAgIne bhogava.) jaina dharmamAM eTale ja atithi-saMvibhAgane eka vrata tarIke oLakhAvyuM che. pUriyA zrAvaka ane emanI patnI pote annano tyAga karIne, tapazcaryA karIne potAnA bhAganuM ane atithine jamADatAM. AvI rIte tapavarSAmAM barelA annanuM dAna karavAno mahimA jaina dharmamAM prAcIna samayathI cAlyo Ave che. alabatta dAna ane dayAnAM siddhAMtonI spUla bahArlR dRSTie ane sUkSma tattvanI draSTie jaina dharmamAM bane talasparzI mImA bhinna bhinna apekSAe thayelI che. tapazcaryAnA bacelA annanuM dAna karavAnI bAbatamAM keTalAka vyavahAru prazno udbhavavAnA ane teno ukela kevI rIte zodhI kADhavo te aMga tapazcaryA karanAra vyaktie paNa ciMtana-manana karavAnI jarUra rahe che, udAharaNa tarIke koI jaina vyakti amerikA, IMglenDa, jApAna jevA samudra dezamAM rahetI hoya. have e jaina bhAI ke bahena be pAMca divasanA upavAsa ke aThThAI karI. to eTalA divasanuM enuM baceluM anna te dAnamAM devA Icche che. paraMtu tyAM loko khAdhepIdhe eTalA sukhI che ke dAnamAM maLatuM anAja levA koI taiyAra nathI. temane evA dAnanI jarUra Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 4 julAI, 2002 nathI. ane prasaMga mANAse zuM karavuM? tyAre potAnA ja zahera ke kSetramAM dAna ApavAno Agraha na rAkhatA anyatra . dAnamAM anna lenAro varga hoya tyAM dAnamAM anna ApavuM joIe. emAM padmA anukaMpAnI dRSTie vicArIne jaina jainetara evA bheda na karavA joIe. have amerikA ke yuropathI baceluM anAja vyaktigata rIte bhAratamAM mokalavAnI paNa takalIpha hoya che. emAM ghaNAM prazno uddabhave che. to anAjane badale eTalI rakama paNa mokalAvI zakAya. prabuddha jIvana mukhyatve AhArane lagatuM che. anAna eTale khAvuM nahi. zAMdarI eTale ochuM khAvuM, bhUkha ane tarasa upara saMyama meLavavA ane AhAranIsvAdanI Asakti choDavA mATe A tapazcaryA che. saMthAro letI vakhate mogarA badhA prakAranA AhArano tyAga karI potAnA jIvanano aMta Aro che. tIrthaMka2 bhagavAnanA dImAM, kevaLajJAna ane nivAnA avasare bAhya tapa-anazana avazya hoya che. koI mArAse varasamAM koIka divase ekAsaNuM karyuM hoya to enuM eka TaMka jeTaluM anAja bace. eTaluM anAja te nahi jevuM ja gaNAya. koIne ApavA jato paNa hAMsIpAtra lAge. eve vakhate koIkane potAne ghare bhojana karAvavuM athavA eTalA anna jeTalI aMdAjita rakama koI annakSetranA zubha kAryamAM vAparavI joIe. keTalIkavAra annadAnake rakama mATe tarata anukULatA na hoya to mArAse te mATe saMkalpapUrvaka samayamaryAdA bAMdhavI joIe. tapazcaryA vakhate annadAnano bhAva thavo joIe ane eTalI sabhAnatA rahevI joIe. e ghaNI mahattvanI vAta che. potAnI tapazcaryAthI baceluM anAja athavA anAja jeTalI rakama koI evI saMsthAne ApI zakAya ke jyAM mAMsAhAra thato hoya ? nA, evI saMsthAne annadAna ke eTalI rakamanuM dAna karI zakAya nahi, kAraNake ema karavAthI to bhAre zubha karmanA nimitta thavAya. annadAna karatI vakhate mApAro viveka jALavavo joIe ane sUkSma vicAra karavo joIe. potAnuM dAna AmakSa AhAramAM na vaparAvuM joIe. jaina sAdhuo tapazcaryA kare to teo kevI rIte annadAna karI zake ? eno uttara e che ke jaina sAdhuo upavAsa vagere tapazcaryA kare che tyAre AhArano tyAga kare che. paraMtu teoe potAno AhAra pote upArjita karelo hIto nathI. teo potAnA zarIranA poSA mATe bhikSA vartI lAve che. AthI jaina dharma pramANe sAdhu potAnI bhikSAmAMthI dayAbhAva hAvIne koI bhUkhyAne khavaDAvI na zake. A vAtamAM ghaNuM UMDuM ane sUkSma rahasya raheluM che. e samajavA jevuM che. Ama jaina sAdhu potAnA AhAramAMthI jo bhUkhyAne dAna na ApI zake to, napacarcA vakhate emI bhikSA grahaNa karI na hovAthI emanA annadAnano prazna ja udbhavato nathI. paryuSAparva daramiyAna dareka saMghamAM moTI moTI tapazcaryA thAya che. eTale graMtha pote ja potAnuM vyavasthAtaMtra UbhuM kare ke jyAM tapasvIonA anAjanI ke anAja jeTalI rakamanI javAbadArI svIkArAya to tapasvIone Amatema doDAdoDI na karavI paDe ane kAma jhaDapathI nathA sthita rIte thAya. koIne ALasa paNa na Ave. alabatta e mATe lokajAgRti thavI joIe ane saMghoe tatparatA batAvavI joIe. jaina dharmamAM batAvyA pramANe tapazcaryA bAra prakAranI che. cha bAhya prakAranI ane cha ApyaMtara prakAranI. bAhya prakAranI tapazcaryAnA prakAra che: (1) anazana (2) uMdarI, (3) vRttisaMkSepa, (4) rasatyAga, (5) kAyakaleza ane (6) saMlInatA. atyaMtara prakAranI tapazcaryA che : (1) prAyazcita, (2) vinaya, (3) vaiyAvacca, (4) svAdhyAya, (5) dhyAna ane putsarga (kAyotsargI. bAhya karatAM AtyaMtara tapa caDiyAtuM che. bAhya tapa ApyaMtara tapanA poSaNa arthe che. tema chatAM bAhya tapano niSedha ke anAdara nathI. tenuM mahattva paNa eTaluM ja che. bAhya tapa tapathI dehazuddhi thAya che, Indriyo saMyamamAM rahe che, Arogya sAruM rahe che vagere enA bhautika lAbho to che ja, paNa jaina dharma kahe che ke tapathI karmanI nirjarA paNa thAya che. tapa e eka prakAranuM svecchAe svIkAreluM kaSTa che, paNa e kaSTa karmanI nirjarAmAM sahAyabhUta bane che. tapathI anAdithI vaLagelI AhArasaMjJA toDavAnI che. jeone AdhyAtmika siddhi prApta karavI che teoe AhArasaMjJA upara vijaya meLavavo joIe. 3 koIkane pratra thAya ke karmanI nirjarA mATe no tapa karIe chIe ane annadAna karIne pharI pAchuM karma bAMdhavAnuM?' eno uttara e che ke annadAnathI puNyopArjana thAya che, zubha karma baMdhAya che e sAcuM, paraMtu A bAbata mukhyatve gRhasthanI kakSAe vicAravAnI che ane temAM paNa AtmasAdhanAnI bhUmikAno paNa vicAra karavAno che. sAmAnya kakSAnAM zrAvaka-zrAvikA mATe adAna dvArA thatuM yopArjana ISTa hoI zake ane UMcI kakSAnA sAdhako mATe annadAna karmanirjarAnuM nimitta banI zake. eTale annadAnano niSedha nathI. tapazcaryA dvArA bacelA catranuM dAna karatI vo paNa anna mATenI Asakti ghaTavI joIe. vastuta: tapamAM jema rasatyAga thAya che tema annadAna paNa rasatyAgamAM pariNamavuM joIe. annanuM dAna e paNa annano tyAga che. eTale AparyA ane dAna e baMne maLIne rasatyAganI sAcI ArAdhanA bane che. e ArAdhanA jIvane AhArasaMjJA upara vijaya meLavavAmAM, mokSamArganI sAdhanAmAM upakAraka thavI joIe. i ramaNalAla cI. zAha paryuSaNa vyAkhyAnamALA saMghanA upakrarma, zrI sevaMtIlAla kAntilAla TrasTanA Arthika sahayogathI, AgAmI paryuSaNa vyAkhyAnamALA maMgaLavAra tA. 3-9-2002 thI maMgaLavAra 10-9-2002 sudhI ema ATha divasa mATe roja savAre pATakara haoNla (nyU marIna lAInsa)mAM yojavAmAM Avaze. eno vigatavAra kAryakrama prabuddha jIvana'nA ogasTa 2002nA aMkamAM chapAze. A varSe paryuSaNa AkhyAnamALA daramiyAna uttara gujarAtanA AdivAsI vistAranI saMsthA sevAmaMDaLa, megharajane Arthika sahAya karavAnuM saMdhanI kAryavAhaka samitie sarvAnumate TharAvyuM che. . maMtrIo Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana julAI, 2002 mokSamImAMsA 1 DaoN. bipinacaMdra hIrAlAla kApaDiyA - Ata darzana pramANe dara cha mahine eka jIva-(AtmA) siddha thAya sarvavirati,apUrvakaraNA, anivRtti bAdara saMparAya, sUkSma saMparAya, che. temanA puNyanA paripAkarUpe nigodamAMthI eka jIva avyavahAra upazAMtamoha, kSINamoha, sayogI kevaLI ane 14muM ayogI kevaLI. rAzimAMthI-kachApakSamAMthI zukalapakSamAM vyavahAra rAzimAM Ave che ane guNasthAnamAM guNa zabda AtmAnA guNa ke guNonA vikAsa tathA * jo tenuM tathAbhavyatva paripakva thayuM hoya to ananta pudgalaparAvartathI tenuM sthAna, sthiti sUcave che. prathama guNasthAnane mithyAtva guNasthAnaka bhaTakelo, athaDAto, kuTAto te paNa samakitAdi meLavI mokSa sudhI kahyuM che. mithyAtva ane chatAM paNa guNasthAna ? zuM vadatovyAghAta nathI pahoMcI zake che. tIrthaMkaronA jIvo paNa nigodamAMthI bahAra nIkaLelA lAgatuM ? paraMtu mithyAtvamAM rahelA jIvane paNa akSarano anaMto bhAga hoya che. jaina darzanamAM te mATe be sIDI batAvI che. sIDIthI ja upara khullo che. najIvuM jJAna to che, tethI jaDathI judo batAvavA mATe A jaI zakAya che ! sthAnane mithyAtva guNasthAna kahyuM che. jo jJAnazUnya dazA hota to jaDa te be sIDI A pramANe che: vinaya sarva prathama guNa che ane vinaya ane cetanamAM zo taphAvata rahe ? prApta thatAM kramaza: mokSa sudhI pahoMcI zakAya che. vinayathI mokSa sudhInI cothA guNasthAne pahoMcyA pachI vrata-niyama-paccakhANa dhAraNa karI sIDI dvArA guNAtmaka rIte AgaLa vadhatAM 'nisaraNInAM guNAtmaka pAMcamAM guNasthAnake AvI dezaviratidhara zrAvaka bane che. ahIMthI AgaLa pagathiyAM' vize prazamaratizkAra pUjya umAsvAti vAcakavarSe A rIte vadhatAM saMpUrNa AraMbha-samAraMbhAdino, pApono tyAga karI, gharabahAra, jaNAvyuM che. baMnemAM 14 pagathiyAM che. jema ke: kuTuMbakabIlo tyajI chaThThA guNasthAnake sarvaviratidhara pramattA sAdhu bane vinayaphala zuzruSA, guruzuzruSAphala zrutajJAnam | che. eka pagathiyuM AgaLa jaI sAtamA apramatta saMyata guNasthAne AvI jJAnasya phala viratirviratiphala cAvanirodha: || 7ra || apramatta sAdhu bane che. ' saMvaraphala tapobalamatha tapaso nirjarA phala draSTam | tyArapachI AThamAM apUrvakaraNa guNasthAnathI zreSiAno AraMbha kare tamAta kriyAnivRttiH kriyAnivRtterayogitvam / 73 || che. be prakAranI zreNi che : kSapaka zreNi ane upazama zreNi. upazama yoganirodhAt bhavasantatikSaya: sattatikSayAnmokSa: | zreNie ArUDha AtmA Avaraka karmone upazamAvato jAya che. paraMtu tasmAnuM kalyANInAM sarvaSAM bhAjate vinayaH || 74 || dabAyelA karmo kyAreka uthalo mAre to te pAcho paDe, nIce paDe. AThamAMthI vinayaguNanI prazaMsA zAstrakAramaharSioe khUba karI che. tene prAthamika navame, dazama, agiyAramA sudhI ja jAya ane te avazya ahIMthI nIce AvazyakatA gaNI AcAranI kakSAmAM mUkI dIdhuM che. guruvaMdana bhASyanI ja sarake che. te jIva trIje mizra, bIje sAsvAdana, pahele mithyAtva gAthAmAM AcArassala mUla viNAo' kahyuM che. vinayaguNanI prAptithI guNasthAne ke nigoda sudhI paNa pahoMce to navAI nahIM. uttarottara mokSanI nisaraNI upara jIva AgaLa vadhato ekamAMthI bIjuM, bIjo jIva ke jeNe kSapakazreNiA mAMDI che tenuM dhyeya karmono bhukko bIjAmAMthI trIjuM ema phaLanI paraMparAe AgaLa vadhe che. vinaya mATe bolAvI kSaya karavAnuM che, te jIva mULamAMthI ja jaDa kApIne karmono aMza tethI to kahyuM che ke "vinayati dUrI karoti aSTavidhakarmANIti vinaya:' paNa na rahe teno khyAla karato rahe che. bIjI sIDImAM 14 pagathiyAM che. tenA para caDhaUtara thayA kare che. AThame AvI je apUrva (je kadApi, kyAreya paNa) zakti phoravI saDasaDATa chelle sudhI jaI zakatuM nathI. 11 mA pagathiyA upara caDhelo nathI te phoravI kaSAyAdi karmono kSaya karavA navamA guNasthAne pahoMce jIva paDIne trIje, bIje, pahele mithyAtva guNasthAne ke khUda nigoda che. ahIM saMjavalana krodha, mAna, mAyAno kSaya kare che ane navamAM sudhI pahoMcI jAya che. A 14 pagathiyAM AtmAnA guNanI uttarottara guNasthAne Ave che. hAsya, rati, arati, bhaya, zoka, jugupsAdi tathA vikAsazIla kakSA sUcave che. jagatanA sarve jIvo bhinna bhinna sopAno traNe vedano paNa hAsa karI; manamAM rahela vaiSayika kAmavRttino aMza - para UbhA che, krame krame AgaLa vadhe che. prathama sopAna jIvanI mithyAdazAnuM, paNa jaDa-mULathI ukheDI vedanI vRttine paNa sadaMtara TALI AtmadaSTi ajJAnanuM sUcaka che. tyAM badhA UbhA che. chelluM pagathiyuM vaTAvI janAra thaI jAya che. dazamA gurAsthAne sUkSma lobhAdi TALI saMparAya eTale mukta thaI jAya che. jema jema AtmAnA guNono vikAsa thAya, karmanA kaSAyanA sUkSma aMza vihIna thaIne rahe che. AvaraNono kSaya ke kSayopazama thato jAya tema tema AtmA eka eka kSapakazreNie ArUDha AtmA AgaLa vadhato AtmAnA zatrubhUta karmone guNasthAna AgaLa vadhe che. AtmAnA guNanAM sopAno che mATe guNasthAna hato, naSTa karI 11me upazamanA guNasthAnakane oLaMgI sIdho 1rame kahevAya che. kSINAmoha guNasthAne AvI jAya che. ahIM mohanI jaDa samULagI naSTa prathama mithyAtva guNaThAro jIvAtmA rAgadveSanI graMthI-gAMThane oLakhe thaI jAya che; kemake mohanA kSaya vagara mokSa zakya ja nathI ne ! mokSa che. pachI te bhedavA prayatnazIla bane, puruSArtha kare to chellA zabdamAM mo eTale moha (mohanIya karma) ane kSa eTale kSaya, nAza, yathApravRttikaraNathI apUrvakaraNa karI adbhuta zakti phorave che. abhAva. tethI mohano kSaya te mokSa. AtmA mohavihIna, vItarAga, anivRttikaraNanI prakriyAmAMthI pasAra thaI jIva sIdho cothA guNasthAne vItadveSa eTale rAga-dveSanI graMthI vagarano thaI jAya che. 1ramethI terame deva-guru-dharmanI sAcI zraddhA pAmI, tattvanuM vAstavika jJAna meLavI zuddha uttama dhyAnanI prakriyAmAMthI pasAra thaI zukala dhyAnanA 1-2 stara vaTAvI samyakdaSTi zraddhALu bane che. * ' trIjAmAM pravezI kevaLajJAna pAme che. atre te prakriyA batAvatAM pUjya 14 guNasthAnamAM sopAno A pramANe che. mithyAtva, sAsvAdana, umAsvAti vAcakavaryazrI tattvArthAdhigama sUtramAM jaNAve che ke:mizra, avirata samyakdaSTi, dezavirati, pramatta sarvavirati, apramatta mohakSayAnuM jJAnadarzanAvaraNAttarAyalayAe kevalamu." Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ julAI, 2002 prabuddha jIvana 1 thI 1ramAM guNasthAnaka sudhI mohanIya karma khapAvavAnI uttarottara have ApaNe mokSa viSe vividha dRSTikoNathI UhApoha karIe temAM sAdhanA che. aMtarAyAdi karmo aMtarmuhUrta pachI nAza pAme tenuM udAharaNa mokSa eTale zuM, mokSa kaI gatimAMthI thaI zake, mokSa pachI jIva kyAM, Ama che : kevI rIte, keTalI jagyAmAM, keTalA samaya sudhI, kaI rIte eka sthAnamAM garbhasUcyAM vinaSyamAM yathA tAlo vinazyati | badhAM te siddhazilAmAM samAI zake je 45 lAkha yojananI che, puruSa ane tathA karmakSaya yAti, mohanIya kSaya gate || strI baMne tenA adhikArI che ? tyAM sukha kevuM keTaluM, kAyamI kevA - tyAra pachI sayogI ane ayogI guNasthAne mokSapurIno mahemAna prakAranuM che vagere prazno udbhave che. bane che. cAra ghAtI karmonA kSaya sAthe ananta-catuSTayInA guNo ananta mokSa eTale chUTA paDavuM; chUTakAro thavo, karmavihIna thavuM. AtmA svarUpe prApta karI AtmA sarvajJa, sarvadarzI bane che. bAkInAM cAra jyAre karmanA baMdhanamAMthI sadAne mATe je sthAna, avasthAdi prApta kare te aghAtI karmo khAsa naDatAM nathI. tattvArthanI chevaTanI kArikA samajAve che mokSa, mukti, muktAvasthA che. sUrya-caMdranA grahaNAmAM jyAre te baMne chUTA ke ghAtI karmono kSaya thatAM yathAvAta cAritrane pAmelA bIjarUpa mohanIyAdi paDe che tyAre temano grahaNAmAMthI mokSa thayo kahIe chIe. to ahIM karmonA baMdhanamAMthI mahAtmAne antarmaLa dUra thavAthI snAna karelA, paramezvara karmakSaya, karmamokSa, jIvamokSanI vicAraNA apekSita che. eTale kevaLa jJAnarUpI Rddhiezvaryane meLavI parama aizvaryavALA paramezvara mokSa mATe samyakatva pAmavuM atyAvazyaka che. te maLe to bane che. ghAtI karmono udaya chatAM buddha, bAhyAbhyatara sarvaroganA kAraNo ardhapudgalaparAvarta kALamAM cokkasa mokSa nizcita che. mithyAtvI te kyAreya dUra thavAthI nirAmaya, sarvajJa, sarvadarzI jina, vItarAgI kevaLI bane che. pAme nahIM, tethI kadApi teno mokSa nahIM. abhavIne mokSa viSe zraddhA, te mATe 14 sopAno eka pachI eka caDhavAnAM che; jemake siddhANAM ruci thatI nathI kemake te pudgalAnaMdI, bhavAbhinaMdI che. samyakatvI bhavI buddhANa pramANe pAragANa paraMparagANe jethI chelle sopAne mokSa. jIva ja mokSa pAme. jAtibhavya ane durbhavyone kALanI suvidhA maLatI AgaLa vadhIe te pahelAM AtmA tatva ke punarjanmamAM ja na mAnanArA nathI, bIjAne suyogya sAmagrI maLanAra nathI. sarva pApakarmanA nAza darzano jevAM ke IslAma, khristI, " traNa kRtvA dhRtaM pibeta bhasmIbhUtasya vagara mukti, mokSa nathI. tethI "kRtnakarmakSaya: mokSa:'. bhavyatva ane dehasya kartha punarAgamana bhaveta' matavALA cArvAko vagereM AtmAne ja abhavyatvano bheda karmakata nathI paraMtu svabhAvajanya bheda che. jemake koraDuM mAnatA nathI. to pachI tenAM jevAM asaMkhyanI saMkhyAmAM saMsAranA anekAnaMda magana ja sI-De. to sarva prathama mokSa mATe samyakatva prathama kakSAnI zarata jIvone karma, kArmaNavargaNA, puNya, pApa, Azrava, saMvara, mokSAdi che. tethI navatattvamAM kahyuM che ke :tattvo atyaMta aparicita hoya temAM navAI karavA jevuM nathI. pudgalAnaMdI, aMtomuhunnamitta pi phAsiya hajja jehi sammattI bhavAbhinaMdI jIvo vargane ja mokSa svIkAre to paNa navAI pAmavA jevuM tesiM avaDhapugala pariyaTTo ceva saMsAro || nathI ne ! te meLavavA mATe "mohAdinAM kSaya: mokSa:' mokSa mokSa. sarva pApono jenonA parama pavitra punita paryuSaNa parvamAM sAdhu-sAdhvI, zrAvaka- bApa te mohanIya karmano kSaya thatAM tenA sAgarito lUlA thaI rahe che. zrAvikA samakSa pavitra zrIkalpasUtranuM vAMcana thatuM rahyuM che. karmono kSaya eTale mokSa. anAdi anaMta saMsAramAM anaMtAnaMta bhavo karyA yajJa-yajJAdino jyAre bhAratamAM pracaMra hato te samaye bhagavAna zrI paNa mokSa na thayo ne ? tenuM kAraNa kArmaNavargaNA je AtmAne coMTatA mahAvIra svAmInA samavasaraNamAM AvI rahelAM deva-devIne sAkSAt joI karma banyA che temAMthI mukti thaI nathI. jevI rIte guMdarathI coMTelI vismita thayelA 11 digaja jevAM pAMDityathI phUlelA brAhmaNa paMDitaziromaNi TikITa ukheDavA pANImAM palALavI paDe, dharatImAM rahelA mATInA piMDamAM tyAM upasthita thatAM eka pachI ekane nAmollekha, zaMkA, vedapadonuM suSupta raheluM sonuM meLavavA mATe atyaMta uSNAtA jarUrI che tevI rIte virodhAbhAsI vacanothI zaMkA-kuzaMkAne vaza thayelA brAhmaNa paMDitA sAthe AtmAnI sAthe sAyujya pAmelA karmone chUTA pADavA mATe Azrava, bhagavAnano je vAda, saMvAda thayo tene gaNadharavAda tarIke oLakhavAmAM baMdhane rokI, saMvara, nirjarAdithI AtmAne karmavihIna karavA mATe 12 Ave che. A gAdharavAda paryuSaNamAM chaThThA dine vaMcAya che. temAM 11 prakAranA tapa, dhyAnAdi jarUrI che. je mATe "kaDANa kammANana mokakhotti." gaNadharonI zaMkA tathA temanA nAmo A pramANe che: vaLI "bhavakoDI saMciya karmo tavasA ninjarijjaI." jo karmano baMdha zrI IndrabhUtine AtmAnA astitva viSe, zrI agnibhUtine karma mAnIe ane mokSa na mAnIe to AtmA saMsAramAM paribhramaNa karato ja, viSe, zrI vAyubhUtine zarIra te ja AtmA ke judo, vyakta svAmIne raheze. paMcabhUtonA astitva viSe, sudharmAsvAmIne janmAMtara sAdaya saMbaMdhI, AtmA cetana che. "cetanA lakSaNo jIva:" AtmAnuM lakSaNa upayoga maMDita svAmIne karmanA-baMdha mokSa viSe, mauryaputrasvAmIne devatAonI che. upayoga jJAnadarzanAtmaka che, jJAnopayogathI AtmA jANo che; sattA viSe, akaMpita svAmIne naraka viSe, acalabhrAtA svAmIne puya- darzanopayogathI jue che. pUjya vAcakavarya umAsvAtijIe tattvArthasUtramAM pApa che ke nahIM te saMbaMdhI, maitAryasvAmIne paraloka-punarjanma che ke kahyuM che ke "upayoga: lakSaNAmu" AvA AtmAne mokSa meLavavA mATe nahIM? tathA prabhava svAmIne mokSa (nirvANa) che kharuM ? AryakSetra, ucca kuTuMba, zraddhA, zravaNAdi, tattvo maLyAM che, chatAM paNa 11 paMDitonI zaMkAo samasta mAnava samudAyanA mananI zaMkA che. anaMtAnaMta pudgalavarAvarta kALa sudhI 84 lAkha yonimAM cAra gatimAM sAmAnyathI vidvAna kakSAnA manuSyone paNa AtmA, karma, puraya, pApa, vaNa thobhA bhaTakatA, athaDAtA, kuTAtA, ghAMcInA baLadanI jema goLa mokSAdi tattvo viSe zaMkA hoya che. zrI mahAvIra svAmInI A suMdara goLa bhamyA ja karyuM che ne ? teno aMta kaI gatimAM AvI zake ? chaNAvaTa pachI 11 gaNadharo tathA temanA 4400 ziSyo sAthe A svastikanA sAthiyAnI cAra pAMkhaDIyomAM je urdhvagAmI pAMkhaDI che te viSayo para samajaNa meLavI teo paNa AyuSya pUruM karI mokSa pAmyA manuSya gati sUcave che. tene mATe cAre gati zakya che. te deva, mANasa, hatA. * tiryaMca ane narakagAmI banI zake che. mokSa meLavavA mATenI suvidhAno Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana julAI, 2002 upayoga kare to apUrvakaraNAdi traNa karo, saMjvalanAdi kaSAyono gatimAM ghAMcInA baLadanI jema paribhramaNa kare che. 14 rAjalokamAM khAtmo bolAvI paraMparAe parAgati pAmI zake che. deva jo samyakatvI anaMtAanaMta jIvo nigodamAMthI nIkaLe che ane anaMtA bhavo temanA hoya to vratAdi kare paNa dIkSA grahaNa na karavAthI 4thA guNA sthAnakathI thaI gayAM chatAM paNa aMta na Avyo ! arerATI thAya che ? paNa teo AgaLa jaI zakato nathI. devane mATe mRtyu bAda manuSya ane tiryaMca be manuSya thaI jinadharmanI ArAdhanA karI, jJAna-darzana-cAritra dharmanI ja gati che. samakitI deva manuSya thaI zake jene mATe ghaNI alpa saMkhyA ArAdhanA karI karmanI nirjarA karI, sadaMtara karmavihIna dazA pAmI. teonI che jyAre ghaNo moTo bhAga tiryaMca ja bane che. narakano jIva siddha, buddha, mukta thaIne traNe lokanI upara siddhazilAmAM kAyama mATe deva temaja nArakI pharI nathI thato mATe tene mATe be ja gati manuSya ane sthApanApanna thAya che. tiryaMca ja che. , paraMtu te gati na maLe tyAM sudhI cAre gatimAM gamanAgamana traNe tethI manuSya gatimAM AvyA chatAM ApaNe atyAra sudhI badhAM ja lokamAM cAlu ja rahe che. kemake zAstrakAro pharamAve che:janmo vyartha gumAvyA che ema lAge che ? A gatimAM AvyA pachI te kiMci naWi ThANe loe vAlajJa mittapi | zAstra batAvelA mArgo caramapudgala parAvarta, mArgAnusArI banavuM, te jaltha na jIvA bahuso suhaduha paraMpare pattA || mATenI traNa zarato vairAgya, tIvra bhAve pAponuM AcaraNa sadaMtara baMdha na sA jAI na sA jANI, na tat ThAme na taM kula | ane aucityAdi guNadharmo AtmasAt karI samyaktva pAmI, tene sAcavavuM, na jAyA na muA pattha, sarve jIvo asaMtaso || vadhu ne vadhu nirmaLa karatA rahevuM vagere tathA zuddha hRdaye ane mane zraddhApUrvaka tIrthakara bhagavaMtone paNa nigodamAMthI nIkaLyA bAda cAre gatimAM dharmAcaraNa karI cakrAvAmAM bhaTakatA cakrane baMdha karI zakAya. have mokSa bhamavuM paDe che. tIrthakaronA bhavo samakita pAmyA pachInA ja gaNAya. A pAmyA. hAza thayuM ne ? mokSa kyAM che, kevo che, temAM sukhAdi kevAM che, avasarpiNInA aMtima tIrthaMkaranA ra7 bhava thayA. pArzvanAthanA 10 bhava zarIra kharuM ? kevI rIte siddha zilAe rahevAnuM vagere vicArIe. thayA, zAMtinAthanA 1ra thayA, prathama tIrthakara RSabhadevanA 13 bhava thayA, nimnalikhita zloka paNa te mATe upayukta che: neminAthanA 9 bhava thayA, bhagavAna mahAvIra svAmI cAre gatimAM jinavacane anuraktA jinavacane karoti bhAvena | bhaTakyA che. temaNe 3jA, 16mAM, 18mAM, ra0mAM A cAre bhavomAM moTA amalA asaMkSiNA bhavanti paritta saMsArI | pApo AcaryA che. 3jA marIcinA bhavamAM zuddha cAritra bagADI tridaMDIpaNuM jinavacanamAM anupama zraddhAnvita thavuM, hRdaya tathA mananA sadbhAvapUrvaka dhAraNa karI utsuprarUpaNA tathA abhimAna karyuM, 16mA vizvavibhUtinA te vacanonI ArAdhanAdi karavAM, rAga-dveSAdi Atmazatru jevAM dUSaNo bhavamAM dIkSA laI mAsakhamaNonI tapazcaryA chatAM bhAI vizAkhAnaMdIne vagaranA thavuM, saMkaleza vaganA thavuM. tenA dvArA maryAdita saMsAra thaI zake. mAravA niyANuM karyuM, 18mAM tripRSTa vAsudeva thayA, tyAM siMhane jIvastranI che. caramAvartimAM AvI te saMsArane khAbociyA jeTalo banAvI zakAya. jema cIrI nAMkhyo, pachI uMghamAM khalela paDatAM zavyApAlakanA kAnamAM tiryaMca je trIjI gati che temAM cAre gatimAM jaI zakAya che, manuSya garamAgarama zIzuM reDAvyuM. 3jA marIcinA bhavamAM abhimAnAdi pApanA gatinI jema. kAraNa ke tiryaMca gatinA pazu-pakSI vratAdi ahIM zrAvakanA paripAke 15mA bhava sudhI 6 vAra yAcaka-brAhmaNanA kulomAM janmA ja pAMcame guNasthAnake jaI zake che. jemake bhagavAna mahAvIra svAmIne karyuM. nIca gotra karma 27mA bhavamAM udayamAM AvyuM jethI 82 divasa vaMdanAdi mATe jaI rahelA aviratI paNa samyakatvI zreNikanA sainyanA devAnaMdA brAhmaNInI kukSImAM pheMkI dIdhA. 18mA bhavamAM siMhane phADavA, ghoDAnA paga taLe eka deDako chUMdAyo, paNa zuddha bhAvanAnA bane te ucca tathA zIzuM reDAvAthI 19mA bhavamAM 3 khaMDanA sattAdhIza vAsudevane 7mI gati pAme che. narakamAM 33 sAgaropama sudhI javuM paDyuM. bhagavAna cAra gatimAM pharyA dIkSA grahaNa karyA pachI jeno saMthAro jatAM-AvatAM sAdhu samudAyanA che ne ? " paganI dhULathI bagaDatAM kaMTALelo A muni bIjA dine bhagavAnane ogho tevI rIte aviratI chatAM paNa samakitI rAjA zreNike samakitane pAcho ApavA Avyo tyAre bhagavAne kahyuM ke pUrva bhavamAM sumerUbha kSAyika banAvyuM tathA zikAra karI je vaDe adamya atyaMta AnaMdanI hAthI tarIke traNa dina-rAta sasalAne bacAvavA paga Ubho rAkhyo tethI parAkASThAe pahoMcyA (kevo meM zikAra karyo ?) tethI temane paNa prathama te mRtyu pAmelo hAthI te tuM che. vaLI evuM ja udAharaNa caMDakauzikanuM che. narakamAM 33 sAgaropama sudhInuM AyuSya bhogavI te pUrNa thatAM sIdhA bujajha bujajha caMDakauzika saMbodhane teno 8mA devalokamAM janma thayo. narakamAMthI AgAmI utsarpiNamAM prathama tIrthaMkara padmanAbha thaze. emanI carama tIrthaMkara bhagavAna zrI mahAvIra svAmInA ra7bhavamAM 10 bhavo atre Aje bhAratamAM udayapuramAM mUrti paNa che ane jenI loko pUjA deva banyA, 14 bhavo manuSya banyA, ra0mA bhave siMha (pazu-tiryaMca) paNa kare che. temanA prathama gaNadhara kumArapALa thaze. zreNika rAjA banyA, ra1 ane 19mA bhave narakagAmI thayA. manuSya, narakamAM nArakI te AyuSya pUruM karI sIdhA tIrthaMkara thaze. traNe manuSyalokamAMthI ja mokSe jaI zakAya che. asaMkhya dvIpa ane samudromAM gatimAM te jIva bhaTakyo. kevI karma taNI gati nyArI ! tiryaMca sivAyanI prathamanA aDhI dvIpo-samudronuM parimita kSetra manuSyaloka kahevAya che. traNo gatimAM janmAdi grahaNa karyA. tenI bahAra manuSyanI vasatI nathI. A aDhI kapa45 lAkhayojana jIva ane karmano saMyoga eTale baMdha. temaja teno viyoga te mokSa. pramANa pahoLAIvALo kSetra che. temAM 15 karmabhUmio jemAM bharata, airAvata jo AtmAnA ekavAra baMdhAyelAM karmo na khape to zuM thAya? jUnA na khape ane mahAvidehanA 3, 6 ane 6 ema 15 kSetramAMnA manuSyo ja mokSa ane navA baMdhAtA jAya to zuM te karmanA DhagalA nIce dabAIne jaDa thaI meLavI zake che. mahA videhamAM sarva samaye mokSe jaI zakAya, jyAre bIjAM jAya ? pAriNAmika bhAvo dravyanuM svasvarUpamAM sthiratA nizcitapaNe bemAM trIjA-cothA ArAmAM ja mukti pAmI zakAya che. rAkhe. jIva tethI kyAreya jaDa na thAya. bhavI kyAre abhavI thato nathI, cauda rAjalokanA anaMtAnaMta jIvo ekamAMthI bIjI, trIja, cothI abhavI kyAreya bhavI thAya nahIM. pAriNAmika bhAvonuM prAbalya che. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * julAI, 2002 karmaparaMparAnI dRSTie karma anAdi che. jIvakarmanI paraMparA paNa anAdi che. eka divase te khapanAM sAta che. karma udayamAM AvI khape, udIraNA karI khapAvIe, AtmA puruSArtha karI tene zUnya banAvI zake. jevI rIte eka vyakti lagna ja na kare to saMtAnanA abhAve teno velo AgaLa vadhato aTakI jAya, zuM tevI rIte jIvakarmanA anAdi saMbaMdhano nAza thaI zake ? saMsAramAM jIva anAdi kALathI karmapravAhamAM vahyA kare che. kArbA vargadhrAnA pudgalo anAdi che. jIvanI rAga-dveSanI pariAti anAdinI che. khAvAmAMthI nIkaLatuM saunuM prathama mATIthI samizrita che tevI rIte nigodamAMthI nIkaLato jIva karma sAthe baMdhAyelo ja che. paraMtu koI AtmA siddha thatAM tenA mahAna upakArathI niodamAMthI bahAra nIkaLI 84nA cakramAM bhaTakatA manuSyagatimAM AA. jema sonA ane mATIno anAdi riyoga dhamA-anei AdinA saMyogathI chUTI pADI zakAya, dUdha-pANI mizrita thayelAne jema chUTA pADI zakAya tema samyag jJAna ane zanuM cAritrAdinI sAdhanAthI Atmapradeza para lAgelI karmanI badhI rajako khI zakAya. zAstra kahe che ke tenA kiriyA jha mokakhI, jJAnakriyA byAM mokSa" jevI rIte AMdhaLo ne pAMgaLo eka bIjAnI sahAya vaDe dAvAnaLamAMthI bacI zake tema jJAna-kriyA varka karyAM khapAvI zakAya. prabuddha jIvana hoya che. tethI vastu mAtra nityAnitya che. muktAtmA utpAda-vyaya-dhrovya yukta che. eka jIva esAra paryAyarUpe nAza pAmI (5): mutapo siddhAparUpe utpanna thAya che. saMcArapazcimano nAza, siparUpe utpatti. upayogAtmakAdi jIvanA guNonI daSTie jIva mokSamAM niya ja hovAno. ghaDo jema nitya ane anitya che tema paryAyanI dRSTie anitya, mULa dravyanI apekSAe nitya, jIva-Atmava, dravyarUpe anana kALa mATe mokSamAM nitya rahe che. A rIte sarva vastu ekAnte nitya pA nahIM ane ekAnte anitya paNa nahIM. tethI te nityAnitya che. mo-mohA, a-laya, TUMkamo 'moDhAno thI mokSa ' mohAdi karma che. moAdibhAvono sarvathA nArAnuM nAma mokSa. 8 karmomAM mohanIya sarva pANInI bApa, karmono rAjA, naSTa thatAM tenA sAgarito, 7 karyo lUlAM, nAkAmiyAba thaI jAya che. tethI 'vAkarmakSaye mokSa : *. gurUsthAnake 14 kuzasthAnakanI sIDImAM A dArUNa mohanIya karma naSTa thatAM yogI ane ayogI guAsthAnake AtmA ArUDha thAya che. karmono nAza thavAthI saMsArano nAza thAya e yogya che. jIvAtmA karmono banelo nathI. karme jIva banAvyo nathI, jIve karma banAvyA che. karma saMsAranuM kAraNa kharUM paNa te jIvanuM kAraNa nathI, tethI karmanA nAzathI jIvano nAza mAnavo yogya nathI. karmanA nAza pachI jIva to rahe ja che. mATe mokSe jIvAtmAno che, karmano nathI. karma thakI, karmanA saMbaMdhanA viyogathI, saMyoganA nAzathI mokSa cokkasa che, je karmanA nAzathI siddha che. zuM badhA ja bhavyo mokSe ja jaze ? bhavya mokSe jaze ane nahIM paNa jAya. jemane sAmagrI te mATe maLI te avazya jo paNa te vagaranA nahIM. eTalA mATe jako te cokkasa bhAga ja javAnA. jeTalA rAkhyAnvI eTalA mATe jaze ja ke jeTalA mortha jo te samyakavI ja haze ? baMne tarko samAna kakSAe sAcA che. je je satI te mokSe cokkasa ja javAnA. samyaktva bhavya jIvo ja pAme che. jeTalA samyaktvI teTalA bhavya ja kemake abhavya, jAtibhavya. durbhaya jaI zake ja nahIM ne ? je je samyakavI te te avazya mokSe javAnA ja. je mokSe jAya che, gayA che ane javAnA te badhAM samyaktvI hoya ja. traNe kALamAM bhUta ane bhAvi ananta che. bhUtakALamAM anantA jIvo mokSe gayA. mokSe gayelA siddho ananta che. nigodamAM paNa anantAnaMta jIvo che. bhUtakALa jeTalo ja bhaviSyakALa che. 14 rAjalokamAM nigodanA anaMta goLAo che. Aja sudhInA kALamAM je ananta che te kALamAM nigodanA jIvonA anantamAM bhAganA ja chavI mIThI gayA che. bhAvimAM nigodanA ananta bhAganA ja jIvo mokSe jaze. saMsAramAM anantA jIvo bhavasaMsAramAM raheze. ananA khUba jAvo ke jeone sahAka yogya sAmagrI nahIM maLe teo, abhavyo, jAtibhavyAdi jIvo saMsAramAM rahevAnA ja che AthI saMsAra khAlI thaI jaze tevI kalpanA karavI asthAne che. mULa javo niSpattI paNa hoya, te samyaktva pAme tyAre samyaktvI bane che. bhavyomAM anantA mithyAtvI che; jyAre samyaktvI to mithyAtvInI saMkhyAnA anaMta bhAga jeTalA che. mokSa nitya ke anitya ? satu haMmezA utpA, vyaya, dhroLa yukta upara ApaNe joyuM ke bhavyAtmA mithyAtvI paNa hoI zake che. muhapattinA paDilehAmAM samyaktva mohanIya, mizra mAnIza ane mithyAtva mohanIya tronA parihAranI vAta karI che. ahIM pachA rAkhyatvanI sAthe mohanIya lagna che. to pachI bhagAnA mithyAtvI kema na hoI zake? AtmA kevI rIte karma bAMdhe che te joIe. kAryAvargakAnA pugala paramANuo AtmAmAM Azrava mArge Ave che. tapAdithI kaMIka nirjarA kare che. parNakhA jevA punita parvamAM aThThAI, mAsakhamAdithI paraNI karma nirjarA thaI, paraMtu pAraNA pachI chUTathI khAvAthI karma baMdha thato rahe. nirdeza ane karma baMdha atyAra sudhI cAlu ja rahyuM. akAma nirjarA karatAM sakAma nirjarAmAM vadhu karma khape. tapa vizeSa ka2vAthI karma kheMcI lAvI tenI udIraNAmAM lAvI khAvI nAMkhavuM. saMpUrNa nirjarAthI mola thaI zake. navakAra maMtramAM savvapAvapaNAsaNo karavAno nirdeza karAyo che. taduparAMta mizrAtva, avirati, pramAda, kaSAya, yogAdi hetu baMdha na thAya tyAM sudhI karmabaMdha cAlu ja rahe. tethI 'karmamukti:kila mukitareva.' kharekhara karmathI mukti e kharo mokSa che. jyAre AtmA supuruSArtha karI karmanA baMdhanamAMthI chUTI gayo tenA pariNAmarUpe azarIrI thavAthI mana, vacana, kAyA na hovAthI kaSAyAdi rAga-dveSanA pariNAmo na rahetAM mokSe cAlyA gayA pachI koIpaNa prakAranA baMdhano na hovAthI 14 rAjayonI Toce siddha zilA para sthira thaI sadA mATe rahe che, je tenuM mokSasthAna che. navAinI vAta to A rahI ke tyAM sUkSma ekendriya sthAvara pRthvI, pANI, agni, vAyu temaja sUkSma sAdhAraNa vanaspatikAyanA nigodanA goLA hoya che. taduparAMta tyAM aSTa mahAvargA, kArmA pudgalanA paramANuo jyAM A ekendriya jIvo kAryAvargA grahaNa karI karma bAMdhe che. AvuM hoya chatAM paNa mokSa pAmelo AtmA kema karma nathI bAMdhatI ? siddhanA jovo tyAM che, kAryAvargamA paNa astitva dharAve che chatAM paNa A AtmA kema karma nathI bAMdhato ? siddhanA jIvo azarIrI, mana, vacana, kAyanA abhAve, mithyAtvAdinA abhAve, kaSAya na hovAthI, AzravaDhAronA abhAve paNa kArmavarga hovA chatAM pA karma na baMdhAya te samajI zakAya tema che. rAga-dveSAdi koI pravRtti ja nathI to temAMthI nivRtti ja hoya ne ? te saMbaMdha kahyuM che ke siddhANaM natyi deho na Au karmAM na paNa joNIo | sAI atA tesa DiI jidhAma bhabhayA || samajI zakAya ke zarIra na hovAthI nathI janma-maraNa, nathI karma, Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana julAI, 2002 nathI Indriyo, nathI zvAsozvAsAdi 10 prANo, nathI utpanna thavAnI cAritra) anaMtavIrya, anAmI-arUpIpaNuM, agurulaghu, anaMtasukha yoni jethI tenI sthiti sAdi ananta che. siddhAtmAno kyAreya anna na (avyAbAdha sukha), ane akSayasthiti. AtmA akhaMDa skaMdha hovAthI thAya kemake teoe mokSa meLavI lIdho che. eka samUhamAM hoya, sarva avibhAjya che. tethI paramANurUpa dhAraNa na hindu dharmazAstramAM avatAravAdanI kalpanA karI che. temanA bhagavAna karavAthI te acchedya, abhedya, akAya, adAhya, avibhAjya che. bhagavad pharI pharI avatAra le che. janma laI lIlAdi kare che. jaina zAsanamAM gItAmAM paNa AvuM ja kahyuM che: tevI kalpanAne sthAna nathI kemake apunarAvRttimAM eka vAra jyAM gayA mukti pAmelo AtmA lokAgre to pahoMcyo. gati sAhATyaka dharmAstikAya pachI pAchA AvavAnuM nathI. zA mATe pAchA mahA bhayaMkara bhavasAgaramAM tyAM hovAthI te paDI zake paNa te paDato nathI, sthira thaI rahe che. tenuM DUbavA Ave ? kalyANa maMdiranI 41nI gAthAmAM te aMge kahyuM che :- rahasya Ama batAvyuM che : devendra vaMdya ! vidinAkhila vastusAra ! saMsAra tAraka ! vibho ! naha niracatao vA thANaviNApayaNa na jutta se | bhuvanAdhinAtha trAyasva deva ! karuNauhrada ! mAM punIhi, sIdantamAM nahakammAbhAvAo pumAkiyA jAvao vAvi || 1857 bhayadavyasanAburAzeH | tenuM kAraNa A pramANe che. A sthAna AkAzanI jema nitya hovAthI nirvANa eTale mokSa. te mATe kahyuM che ke:-"saMjama sAraM ca nivANa' vinAzazIla nathI; vinAzanA abhAve patana na thaI zake. vaLI patanAdi upara ApaNe joyuM te pramANe AtmA jainadarzana pramANe nityaniya che kriyAmAM karma je pradhAna kAraNa che te to tyAM che ja nahIM. AtmA sarvakarma eTale nitya paNa che ane anitya paNa. svadravya svarUpe nitya che; mukta thayo che. tethI patananI zakyatA rahetI nathI. AtmAnA prayatnathI jyAre saMsAramAM tenA paryAyo jevAM ke deva, manuSya, tiryaMca, nArakI paryAya preraNA, AkarSaNa, vikarSaNa tathA gurutvAkarSaNa patananA kAraNanA abhAve vicAratAM te anitya paNa che. te lokanuM nizcita AyuSya pUruM thatAM tene muktAtmAne patana azakya che. eka pachI eka gatimAMthI karma anusAra bIjI gatimAM javuM ja paDe che. saMsAramAMthI jIva mokSa pAmI siddhazilA je 14 rAjalokanI Toca para zuM AtmA sarvavyApI che ? tevuM mAnanArAM darzano che tene vibhu eTale vyavasthita che tyAM pahoMcI kAyama mATe sthira thaI rahe che. have anaMtAnaMta samasta saMsAranA sarva mUrta dravyono saMyoga karanAra; sarva mUrtadravya saMyogiva pudgalaparAvarta thaI gayA. zAstrAnusAra dara cha mahine eka jIva siddha eTale vibhu jo tema mAnIe to ApaNane badhAM jIvonA sukhadu:khAdinI thAya ane eka jIva nigodamAMthI bahAra nIkaLe. siddhazilAnuM kSetra anubhUti thavI joIe, je zakya nathI kemake tevo koIne anubhava nathI. maryAdita che. te 45 lAkha yojananA kSetra phaLavALI che. atyAra sudhImAM AnA karatAM AtmAne potAnA jJAnaguNAthI sarvavyApI mAnavo e vadhu anaMtAnaMta jIvo mokSa pAmyA haze ane atre zAnta sthitimAM rahe che. yuktiyukta che. kevaLI AtmA jJAna guNAthI samasta loka-alokamAM badhuM prazna upasthita thAya che ke ATalI maryAdita jagAmAM te badhAMno samAveza jANI zake che, joI zake che. A rIte vicAratA AtmAne vibhu na kevI rIte zakya che ? ahIM A gAthAmAM prazna upasthita karyo che :mAnatAM kevaLajJAnathI sarvavyApI mAnavo hitAvaha che. parimiyadeseDaNatA himAyA ? muttivirahirAo / AtmA kyAM sudhI vicarI zake ? jyAre te aDhI dvIpanA kSetramAMthI va nANauI diThThIo vegavammi || 1860 - zarIra choDe, mukta bane tyAre 8 jugatie gamana karato eka ja samayamAM jevI rIte nRtya karanArI nartakInA upara te nRtya jonArA badhAMnI te cauda rAjalokanI Toca para siddhazilAe pahoMcI jAya che. tethI kahyuM daSTi eka para thaI zake che, athavA eka nAnI soyanA para anekonI che ke "loagnamuvagayA'. ju-sarala gatithI 98nA aMze sIdho dRSTi paDI zake che tevI rIte mokSa meLavanArAno viraha na hovAthI dharmAstikAyanI sAhApyathI lokAgre sthira thaI jAya che. parimita kSetramAM samAI zake che. - pratha svAbhAvika rIte thAya ke te sarvazaktimAna tethI lokanI upara bIjuM udAharaNa dIvaDAonuM che. eka nAnA oraDAmAM ghaNAM dIvaDAnI kema jato nathI? jaI zakato nathI ? lokanI AgaLa alaka para loka jyota samAI zake che, dareka svataMtra che, eka bIjAmAM bhegI thatI nathI, karatAM ghaNuM vizALa ane vyApaka che. 45 lAkha yojana lAMbI pahoLI badhAmAMthI be-pAMca-daza dIvaDAnI jyotane bahAra laI jaI zakAya che, siddhazilA para sAMkaDemokaDe badhAMne tyAM samAvuM paDe che. jo tethI paNa janArAnI sAthe jyota paNa jAya che. tevI rIte anekAneka mokSa pAmelA upara jAya to mokaLAza maLe ne ? atre A samajavAnuM che ke jevI rIte ekatra rahI zake che. jyota bhegI paNa rahe, alaga paNa thaI zake che. zAMti karavAmAM dharmAstikAya sahAya kare che tevI rIte sthiti karavAmAM, A rIte aneka mokSe gayelA svataMtra tathA eka sAthe rahI zake che. sthira thavAmAM sahAyaka tattva adharmAstikAya che. dharmAstikAya phakta vaLI kALaparaMparA anAdithI che. konuM zarIra prathama hatuM, prathama lokamAM ja che tenI bahAra tenA abhAvathI alokamAM gati karavI azakya nigodamAMthI koNa nIkaLyo ? prathama koNa mokSe gayuM ? Ano uttara che. tethI jyAM sudhI sthiti sAhAyaka adharmAstikAya che tyAM sudhI Apavo asaMbhava che, azakya che. jevI rIte maraghI pahelAM ke IMDuM ? pahoMcI sthira ja thavuM rahyuM. mATe kahyuM che ke: rAtri pahelA ke divasa ? hiM siddhAlayaparao na gaI ? dhammAWikAya virahAo | tethI siddhonI Adi kahevI zakya nathI. parimita siddhakSetramAM siddho so gaI uvagrahakaro logamei ja malthi nAloe || 1850 samAviSTa thaI zake che. te kahenAra kevaLI bhagavaMto che jeo jJAna, tethI AtmA eka samayamAM deha tyajI, sAta rAjaloka kSetra kApI darzananA upayoga vaDe badhuM sAcuM joI tathA jANI zake che. tethI teonA saraLa, sIdho gati karato gaMtavya sthAne sthira thaIne rahe che. prarUpita viSayomAM zaMkAne sthAna nathI kemake AtmAnA ATha guNo je karmothI Avarita thayelAM hatAM te mULa guNo 'tameva sarca nisaMke je jirohiM paveIyam ' jevAM ke anaMtajJAna, anaMtadarzana, anaMtacAritra (zuddha cAritra-yAkhyAta (kramazaH) Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ julAI, 2002 prabuddha jIvana sAhityamAM AdarzavAda E pro. jazavaMta zekhaDIvALA sAhitya eTale 'lalita sAhitya' evo artha svIkArI, sAhityamAM nirUpita AdarzavAda vize carcA karavAno mAro upakrama che. lalita sAhityanA kSetramAM kavitA, nATaka, navalakathA, TUMkI vArtAnAM svarUpono samAveza thAya che. temAM AdarzavAdanuM kevuM nirUpaNA thAya che te aMge ahIM vicAraNA karIzuM. sahita sAhitya sarjakanI anubhUti ane kalpanAmAMthI tema ja bhASAkIya abhivyaktinA kauzala ane nirUpaNazaktimAMthI sarjAya che. temAM tenAM anubhava, darzana, zravA, pArivArika saMskAra, zirA, vAcana, zraddhA, bhAva-vicAra temaja koma samAja paMtha dharmanA saMskArano yoga sadhAya che. lekhakanuM potAnuM jIvanadarzana paNa temAM pratibiMbita thAya che. pariNAme vividha zikSA, saMskAra, mAnyatA, vizvAsa, manojAya dharAvatA sarjakonI kRtio vividha rUpanI bane che. AdarzavAdI sarjakanI kRti mahadaMze AdarzavAdI bane che; yathArthavAdI sarjakanI kRti vAstavavAdI bane che ; astitvavAdI sarjakanI kRti astitvavAdI bane che. kAlidAsa, gaaTe, TaoNlsaTaoNya, go. mA. tripAThI, nhAnAlAla, darzaka Adi AdarzavAdI sva-bhAvanA lekho che; tethI temanI kRtio pradhAnata AdarzavAdI banI che. A 'AdarzavAda' zuM che, te prathama jANI levuM joie. AdarzavAda mUlata: saMskRta tatsama zabda che; paraMtu te yojAyo cheM aMgrejI 'AIDiyAlijhama' (Idealism) nA paryAya tarIke. 'AIDiyAlijhama' zabda aMgrejI 'AIDiyA' (Idea) zabda parathI ghaDAyo che. aMgrejI zabdakozomAM AIDiyA' saMjJAnA aneka artha apAyA che: vicAra, khyAla, vibhAvanA. tattvajJAnanA saMdarbhamAM 'AIDiyA'no artha cheIpriyagocara jagatanA pratyeka padArthano muLa srota, tenI 'pratyaya' thA 'kA.' 'AIDiyA.' parathI banela AIDiyala' zabdanA paza tethI aneka artha thAya che. paraMtu teno sAmAnya bahupracalita artha che ke anukazIya paripUrNa bAbata (A Perfect Exarrpla), uMcca yA saMpUrNa mApadaMDa (High or Perfect Stoddards), sAhitya ane klAnA saMdarbhamAM teno artha che: pUrNatA, saundarya mA utkRSTatAno khyAla ( standard of Perfection, bauty or woullaca), arthAt jemAM vyakti, jIvana ane jagata kharekhara che tevAM nahi paNa kevo pUrNa pA ISTa hovAM joIe, tenuM nirUpaNo thayuM hoya tevuM sAhitya 'AdarzavAdI' kahevAya. vyaktinA ucca tAvaDArika-naitika-dhArmika-AdhyAtmika ane saundaryaparaka vicAro, bhAvanAo ane sphuTa-sUkSma kAryone mUrta karatA jIvana-jagatanuM nirUpaNa karatA sAhityane 'AdarzavAdI' kahI zakAya. sAhityamAM nirUpAtA AdarzavAdano saMbaMdha viroSataH manuSyanA niki jIvananA-bhAvajagatanA Alekhana sAthe che. AMtarika jIvana sukha, prasannatA, saMtoSa, AnaMda, suMdaratA jhaMkhe che; bAhya jIvana, aizvarya vaibhava, bhautika samRddhi cAhe che. AdarzavAdI sarjaka mAne che ke jyAM sudhI manuSyane AMtarika sukha nathI maLatuM tyAM sudhI tene kharA AnaMdanI prApti thatI nathI. jyAM sudhI tene zAzvata ciraMtana AnaMda ane anya vizenuM zAna nahi soMpI, tyAM sudhI tenuM mana jepo anubhavatuM raheze. tethI, AdarzavAdI lekhakanI kRti, mAnavajIvananI AMtarika jhaMkhanA pravRtti-prAptinuM nirUpaNa kare che; ucca jIvananI saMbhAvanAonA prakAzanane tAke che; suMda2-AnaMdamaya jagatanA sarjana ane ghaDatara mATe mathe che. te 9 evAM jIvanamUlyonA nirUpaNa prati abhimukha ane sakriya rahe che, je zubha kalyANakArI ane sarjanAtmaka hoya che. te vyakti karatAM savizeSa samaSTinuM kalyANa vAMke che, preya karatAM zreyane adhika mahattva Ape che. tethI ja, temAM jIvana che tevuM nahi paNa te kevuM utkRSTa koTinuM hovuM joIe teno khyAla mUrta karavAno prayAsa hoya che. temAM vyavahAra jagatanI viSama, vikaTa, kaThora, vikarALa vAstavikatAnI apekSAe utkarSa, kalyANakAraka, saMvAdita, nyAyayukta, maMgalamaya, AhalAdaka bhAvanAjagatanuM Alekhana karavA prati lekhakanuM vizeSa vA hoya che. temAM darzitanuM nirUpaNa thAya che ; paraMtu tene paDakAratA, haMphAvatA ane parAjita karatA sada-tattvanA vijayanuM yA tenA mahimAnuM savizeSa nirUpaNa thAya che. 'kavinyAya' (Patetic Justion) mATe temAM Agata rakhAya che. ucca Adarza (Ideal) ne mUrta karavA mATe lekhaka tenI kRtimAM tadanurUpa ghotaka va-pAtra-vAtAvarAnuM, upayuta bAnI-rItimAM, Alekhana kare che. vAlmikI, kAlIdAsa, garTa, TaoNlsaTaoNya, govardhanarAma tripAThI, nhAnAlAla, darzaka, (madhyakAlIna jaina-sUri kavio) vagere AdarzavAdI sarjakonI kRtio vAMcatAM A vastunI pratIti thAya che. pa paraMparita kaMThAM lokasAhityamAM paNa prema-premI, satI-satItva, :khabhaMjana pravRtti, svAmIbhakti vagere vizenA lokadarza caritArtha thayelA jovA maLe che. sona-halAmaNa, nAgavALo-nAgamade jevI lokakathAo, vikramaviSayaka daMtakathAo temaja potAnA rAjA, ThAkora yA gAma ke Teka mATe ghIMgAro caDI khapI jatA suravIronI lokakathAo tenAM udAharaNa che. ziSTa sAhityamAM govardhanarAme 'sarasvatIcaMdra' navakathAmAM muda ane guNAdarInuM jAtigata ane pArivArika jIvana temaja suMdaragirinA sAdhuonuM jIvana pradhAnataH Adarzamaya AlekhyuM che. anyanA sukha mATe mA lokakalyANa mATe teo ane sarasvatIcaMdra dvArA je sevA ane svArpaNA thAya che, te ucca AdarzathI prerita che. jJAnAvAho "IndukumAra'mAM sneha ane vanano temaja lokakalyANano ane jayA-jayaMta'mAM AtmAnana Adarza, ghotaka vastu-pAtra-kArya-saMvAda dvArA, mUrta karavAno prayAsa karyo che. 2. 1. desAI 'bhArelo agnimAM ttanA ane 'divyacakSu'mAM janArdananA pAtra dvArA prema ane ahiMsAnA Adarzane caritArtha karavA mATe mathatA dekhAya che. darzaka 'jhera to pIdhAM che jANI jANI'mAM prema, karuNA, vizvazAMti, svArpannAzA ane sevAbhAvI jIvananA AdarzanuM ane tenA gauravanuM nirUpaNa kare che. Ama, gujarAtImAM (ane anya bhAratIya bhASAomAM temaja pazcimamAM yuropIya bhASAomAM) thoDAka lekhakta dvArA prasaMgopAtta AdarzavAdI sAhityakRtio lakhAtI rahI che. romenTika lekhakonI kRtiomAM temaja vizana-kathA (Scleron-ficton) mAM paNa keTalIkavAra AkarkavAdI pAtrIvicAro-pravRttionuM darzana thAya che. paraMtu sarjako-vAcako-vivecakonI bahumatI vAtavapradhAna yA thavArthavAdI kRtionI ja pApAtI rahI che. AdarzavAdI kRtiomAM paNa vatA.-vAtAvaranuM nirUpaNa vAstavika lAge e rIte thAya tenI te AvahI rahI che. dezI yA videzI koI bhASAnA sAhityakSetre AdarzavAdI kRtiono koI yuga pravaryo hoya, thA te aMgenuM koI dAna cAlyuM hoya, tevuM jovA maLatuM nathI. AdarzavAdI kRtionuM sarjana thoDA chUTAchavAyA Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana julAI, 2002 lekhako pUratuM sImita rahyuM che. AdarzavAdI jaNAtI kRtiomAM nItivAdI kema mahadaMze sarasa banI che, ane hAnAlAlanAM "IMdukumAra', 'jayAvastu-nirUpaNa anekavAra potAnuM varcasu jamAvI detuM hovAthI, AvI jayaMta', "vizvagItA' jevAM nATako (thoDAka sarasa aMzo bAda karatAM) kRtio vAcako-vivecakono vizeSa premAdara pAmI zakatI nathI. tethI, kema mahadaMze nIrasa banyAM che, te A bAbatane lakSamAM letAM barAbara anavadya AdarzavAdI sAhityakRti bhAgye ja jovA maLe che. AdarzavAdI samajI zakAze. ' tejI zako. kRtimAM paNa vyakti-jIvana-jagatanuM vAstavika nirUpaNa karavAnI pravRtti kalAnA niyamone uvekhIne racAyelI AdarzavAdI kRti, temAMnA amuka temanA Adarza-nirUpaNanI sAthosAtha cAlatI hoya che. pariNAme temAM bhavya AdarzonA nirUpaNAne ja kAraNe, ApoApa uttama banI jAya vyakti-jIvana-jagatanuM kAM to Adarzonmukha yathArthavAdI nirUpaNa thAya nahIM. darzaka kRta navalakathA "jhera to pIdhAM che jANI jANI"nI sureza che yA vAstavAbhimukha AdarzavAdI nirUpaNa thAya che. TaoNlsaTaoNya, TAgora, jozI ane temanA nATaka paritrANa"nI jayaMtI dalAle karelI kaDaka chatAM premacaMda vagerenI navalakathAo tenAM udAharaNa che. yathocita AlocanA vAMcatAM AdarzavAdI kRtinI AvI viSama vastusthitino AdarzavAdI sAhityakRtio AnaMda ane jIvana vikAsopayogI spaSTa khyAla Ave che. gAMdhIyuganA 2. va. desAI ('divyacakSu', avabodha yugapada Ape che, jo ke avabodha prati te vizeSa DhaLatI hoya "grAmalakSmI'), umAzaMkara jozI ("vizvazAMti', "Atithya'), rAmanArAyaNa che. paraMtu AdarzavAdI kRtinA nirUpaNAmAMya kalAnA niyamonuM to anusaraNa nA. pAThaka (jagatano tAta", "pacAsa varSa pachI'), darzaka ('jhera to thavuM ja joie. vastugata ghaTanAo-paristhitio-vAtAvaraNa pratItikara pIdhAM che jANI jANI', "sokreTIsa') vagere sarjakonI kRtio prakAzanakALe lAge, pAtro jIvaMta manuSyo jevAM surekha sajIva hRdya anubhavAya, temanAM ati prazaMsA pAmI hatI; paraMtu alpa samayAvadhimAM ja temanI AbhA bhAva-vicAra-vANI-vyavahAra svAbhAvika lAge, temanuM Alekhana tArkika have jhAMkhI paDI gaI che ane temanI prazasti kAM aTakI gaI che, yA uparAMta mAnasazAstrIya saccAIpUrvaka thayuM hoya, kRtinA vibhinna ghaTakonuM ochI thaI gaI che. saMyojana, sAMdho ke reNa na kaLAya tevuM, sAmaMjasyapUrNa-sauSThavayukta- AdarzavAdI kRtimAM paNa, AdarzanA nirUpaNanI sAthe, kalAtmakatA ekarUpa thayuM hoya, to ja AdarzavAdI kRtio AnaMdaprada kalAkRtio ane AnaMdapradatAnI apekSA avazya rahe ja. Adarzajanya ane Adarzonukha paNa banI rahe. amuka AdarzavizeSa siddha karavA mATe vastu-pAtra-kArya- bodhAtmakatA lAlityamaya rasaLatA rUpamAM ja kRtimAM AvI zake, jyAM zailI-nirUpaNamAM apratItikara kRtakatA yA tAlameliyApaNAno sAyAsa bodhAtmakatA kalAtmakatA ane AnaMdapradatAne dabAvI daI, temanA para Azraya levAya, to kRti yA tenA saMbaMdhaka aMzo nIrasa ja banI rahe. caDI bese yA hAvI thaI jAya, tyAM nIrasatA ja sarjAya. kRti mATe AvI TaoNlsaToyanI "punarjIvana" ke "annA kereninA" yA govardhanarAma kRta sthiti ISTa na lekhAya. vAcako ane vivecako tene kadI AvakAre nahIM, sarasvatIcaMdra' jevI navalakathAo (keTalAka nIrasa khaMDo bAda karatAM) teno puraskAra kadI kare nahIM. bhAta bhAta ke loga' 1 DaoN. raNajita paTela (nAma) mAro mitra puMjIrAma bhagata. vyavasAye kheDUta, jabaro kheDUta. ekavAra jaNA pUche: "koNa gayuM ? jANayA bAda e paNa aTTahAsya kare. kalAkeka duSkALa rAhatamAM so maNa bAjarI dAnamAM ApelI. saMta kabIramAM ene sudhI A bhavAI (!) cAlI ne khArI nadIne kinAre Avela smazAne so vasA zraddhA. koIpaNa kabIrapaMthI gAmamAM padhAre to puMjIrAma bhagata kRtakadAha (!) daI bhagatajI pAchA padhAryA ! AvIne mane kahe "anAmI ! " khetInuM kAma paDatuM mUkIne saMtonI sevA kare, rAta divasa, khaDe page sevA khUba majhA AvI. A paNa anubhava levA jevo che. kabIrajInI paMktino kare ne zravaNa dvArA jJAna ne saMskAranuM saMbala aMke kare. yunivarsiTImAM sAkSAtkAra thayo: "Apa mue piche DUba gaI duniyA." koI hiMdInA prophesara karatAM puMjIrAma bhagata kabIra para vadhu prakAza mastakavi bAlAzaMkara kaMthAriyAne koNa nathI oLakhatuM? teo 'kavIzvara' pADI zake, mArA e mitranA vIseka patro mArI pAse haze. dalapatarAmanA ziSya. dalapatarAmanI eka kavitAmAM evuM Ave che ke ekavAra A bhagatane bhUta upaDyuM: "jIvate jIvata ThAThaDImAM baMdhAI badhA ja, madhura kaMThe gAnAra koyalane pasaMda kare che ne menA popaTane pALe ramazAna bhegA thavAnuM ! AvA sAhasamAM koNa sahakAra Ape ? paNa che paNa karkaza kaMThavALA kAgaDAne koI ja pALatuM nathI; paMkti che: ema nAsIpAsa thAya to puMjIrAma bhagata nahIM!" paisA ApIne ardhI koI na pALe kAga." mastakavine ekavAra tukko sUjhayo; kAgaDo pALavAno, Dajhana kamAliyA (parvayA) bhADe karyA. gharethI ThAThaDI bAMdhI cakale cakale paNa prakRti-catura kAgaDo ema kaMI ocho ghATamAM Ave ? divaso sudhI ThAThaDI utArI, mRtakanuM mAtama gAvAnuM, enA nAmanAM chAjiyA levAnAM, bhAtabhAtanA tarka laDAvI ekavAra eka kAgaDAne phasAvyo ne pAMjarAmAM enA nAmanA rAjIyA gAvAnA. AvuM gAnAra-gavaDAvanAra be miyANIone pUrI thoDAka divasa mATe pALyo paNa kharo ! A dazya jovA mATe emaNo paNa UbhI karI ne pachI to DaMko vAgyo ne lazkara UpaDyuM' jevo ghATa emanA gurune koI nimitte ghare AmaMtryA ne pAMjarAmAMno kAgaDo batAvyo. thayo. batAvIne kahe: gurujI ! tamArI eka kavitAmAM Ape lakhyuM che: bhagatanI patnI sUrajabahena kahe: "mArA royAne kyAMthI AvA gatakaDAM koI na pALe kAga'...tamArI e paMktine khoTI pADavA meM A sUjhe che?' bhagatanuM ghara, mArA gharathI lagabhaga trAso phUTa dUra. enA trAgaDo racyo che. e pachI "kavIzvara' dalapatarAme thoDoka pheraphAra karIne gharethI UpaDelI ThAThaDI amArADelA AgaLa UtarI...phAtaDAne miyANIo Ama lakhyuM: "ko'ka ja pALe kAga. kuTe ne hasatAM hasatAM rAjiyA gAya. lokonI ThaTha jAmelI...ajANa dalapatarAmanI bIjI eka kavitAmAM aMgreja sarakAranI prazasti karatAM Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ julAI, 2002 prabuddha jIvana ka 11 lakhyuM che: "harakha have tuM hiMdustAna'. zA mATe ? to lakhe che: aMgreja paTTaziSya zrI yazavaMtabhAI zukala "gujarAta samAcAra'nA agralekha lakhanAra sarakAranA rAjyamAM evI dhAka che ke raste rakhaDatI bakarIno paNa kAna hatA, to chaThThI TrAyale meTrIkano mahAsAgara pAra karI, "prajAbaMdhu' ne pakaDatAM lAkhavAra vicAra kare. dalapatarAmanA ciraMjIvI nhAnAlAla emanA 'gujarAta samAcAra'mAM madada karanAra zrI bhogIlAla sAMDesarA hatA. eka TIkhaLI mitra sAthe nizALe jatA hatA...ne rastAmAM bakarI "gujarAta samAcAra'nI 'ghara gharanI jyota' mATe aThavADiyAmAM be vAra maLI..TIkhaLI mitre kAna pakaDI nhAnAlAlane kahyuM: 'tArA pitAne mRdulA sArAbhAI paNa AvatAM hatAM. varSo bAda vaDodarAmAMthI nIkaLatA te kaheje ke e paMkti pheravI nAkhe ! 'dekha bicArI bakarIno paNa koI na "gu.sa."nA taMtrI tarIke pharaja bajAvanAra zrI prabhAtakumAra gosvAmI jAtAM pakaDe kAna'. mane cokkasa khabara nathI paNa saMbhava che ke A hatA to "roITara" ne "e. pI."nA tArano anuvAda karanAra kavacituM TIkhaLI mitra "bhaleMgA aura kareMgA'nA lekhaka DaoN. haprisAda desAI "prajAbaMdhu'mAM vArtAo lakhanAra ne 'gu.sa.nAM prapha jonAra huM paNa hoya ! 1937-38mAM hato. paNa amArA purogAmI tarIke, gujarAtanA ekaMdare AjathI ardhI sadI pUrve huM pIeca.DI. karato hato. siMhAsana ThIka kahI zakAya evA kavi mohinIcandra paNa hatA. mohinIcaMdrano batrIsI'nA vArtAcakranA tulanAtmaka adhyayana sahita mAre malayacandrakRta kavi-AtmA ekavAra taMtrI-sahataMtrInA vAstavika vyavahArathI naMdavAyo siMhAsana batrIsI'nI samIkSita vAcanA taiyAra karavAnI hatI, malayacandranI haze eTale emaNe rAjInAmuM ApavAnuM nakkI karyuM. pahelI tArIkhe siM.ba'nI racanA sAla saMvata 1519 che...enI sAthe sAthe mAre saMskRta pagAra aMke karI laI, taMtrIne uddezIne rAjInAmuM rItasara ApavAne ane gujarAtI-rAjasthAnamAM pragaTa thayelI "siMhAsana batrIsI'nA badale emaNe emanA TebalanA khAnAmAM kavitAI rAjInAmuM...muzAyarAmAM vArtAcakrano tulanAtmaka khyAla ApavAno hato. AvI lagabhaga 19 zobhe evI paMktimAM ApI dIdhuM: siMhAsana batrIsIo, bhAratabharanA bhaMDAromAMthI meM meLavelI. temAM "salAma diladAra ! saMvata 1616mAM racAyelI siddhisUrinI "si.ba.'nI vArtA, samagra rIte haiM kadara nA karI be-kadara !' jotAM, upalabdha badhI kRtiomAM bahu viziSTa koTinI hatI. enI eka sane 1929 thI 1934 sudhI huM, uttara gujarAtanI supridhdha keLavaNI hastaprata lIMca (jillo: mahesANA)nA jena jJAnabhaMDAramAMthI maLelI. saMsthA "sarvavidyAlaya-kaDIno vidyArthI hato ne meTrIka thayA bAda e ja A zodha-prabaMdhanuM kAma karatAM karatAM mArA eka vidvAna mitra pAsethI saMsthAmAM zikSaka paNa hato. e saMsthAmAM huM bhaNato ne bhaNAvato te kALa jANavA maLyuM ke junI gujarAtInA phalANA phalANA vidvAna pAse siddhisUrinI daramiyAna amArA AcArya zrI bApubhAI vi. gAmI hatA. e mULa 'si.ba.'nI hastaprata che. mAhitIne AdhAre huM e vidvAnane maLyo ne e pATaNanA. emanI Arthika sthiti khUba ja nabaLI paNa jIvanamAM te hastaprata ApavA vinaMtI karI to mane kahe: 'tame mArA pratispardhInA kadApi artha-dAsa banyA nathI. zrI gAmI saMskRta-aMgrejI viSayo laI mArgadarzana nIce pIeca.DI. karo cho eTale huM nahIM ApuM.' e hastaprata muMbaI yunivarsiTInA onarsa grejayueTa thayA hatA. veda-upaniSadavinA meM mAruM kAma pUrNa karyuM ne prastAvanAmAM lakhyuM ke siddhi sUrinI eka gItAno emano abhyAsa sAro hato. prasthAnatrayI para bhASya lakhe te hastaprata mArI jANamAM DhIMkA pAse che paNa aMgata kAraNone lIdhe mane AcArya-e arthamAM AcArya nahIM paNa vividha zAstromAMthI rahasyaupalabdha thaI nathI! mane upAdhi maLI gaI ne yunivarsiTIe e zodhaprabaMdha zodhana karavuM, jIvana vyavahAramAM vivekapUrvaka eno samyaka samAsa karavo pragaTa karavAnuM nakkI karyuM...A vAtanI jANa pelA vidvAnane thatAM teo ne mukhyataH jIvanamAM enuM AcaraNa karavuM-e arthamAM zrI gAmI kharekhara hastaprata sAthe mArI pAse AvI kahe : "anAmIjI ! tamArA zodhaprabaMdhamAM AcArya hatA. Anoya ucita upayoga karo !' mane navAI lAgI. meM eno yathArtha I. sa. 1932mAM zrI DAhyAbhAI ha. jAnI zikSaka tarIke joDAyA. - viniyoga to karyo ne mArA mArgadarzakane enI jANa karI to teo mane Ama to jAnI, 1930mAM, muMbaI yuni.nA bI.ejI. thayA hatA chatAM kahe: "emaNo tamane hastaprata zA mATe ApI...khabara che ? meM 'nA' paNa zikSaNazAstramAM emane anahada ne aThaMga rasa hato. saMskRta, * bhaNI to kahe: "e to A zodha-prabaMdha pragaTa thAya eTale eka nakala aMgrejI, hiMdI, gujarAtI, ItihAsa, gaNita ane vijJAnanI aneka tamo emane Apone, eTale ?' meM kahyuM : "evuM te hoya ?' to kahe: zAkhAomAM temane jIvaMta rasa hato. aneka bhASAomAM teo bhASaNo tame emane pichAnatA nathI. e to pAMca paisA mATe pagapALA pAvAgaDha ApI zakatA ne raMgadarzI zailImAM lekho paNa lakhatA. aMgrejImAM 'R0jAya evA che." mance of the Cow' ane gujarAtImAM 'RNAmukti', 'dAyake daza huM to beune lAguM pAya: namonamaH varSa", "vAsIdAmAM sAMbeluM" ne "subhASita-sudhA' emanAM lokopayogI sane 1935thI 1938 sudhImAM, amadAvAdamAM "gujarAta samAcAra'- prakAzano che. denika ne 'prajAbaMdhu' aThavADikamAM nokarI karanAranI eka sArI 'TIma hatI. zrI jAnI sarvavidyAlayamAM zikSaka tarIke joDAyA te sAthe ja saMsthAmAM taMtrI zrI Indravadana ThAkora ne sahataMtrI zrI kapilabhAI to kharA ja; navacetana AvyuM. jIvaMta vAtAvaraNa sarjavAmAM zrI jAnI ananya. emanA paNa "prajAbaMdhu'nA taMtrI zrI cunIlAla vardhamAna zAha (sAhityapriya) aThaMga vidyAvyAsaMgI jIvanamAMthI aneka vidyArthIone pratyakSa preraNau karmayogI rAjezvara' ane jIgara ane amI'nA lekhaka tarIke gujarAta- maLatI. te samayanA gurAza AcArya zrI bApubhAI gAmI, zrI jAnInA khyAta hatA. gujarAta samAcAra'mAM dhArAvAhI ne dariyAI sAhasanI mugdha prazaMsaka hatA. pote AcArya hovA chatAM paNA hAtha nIcenA zikSakonI navalakathAo lakhanAra zrI guNavaMtarAya AcArya hatA-cunIbhAInA madadanIza bhArobhAra prazaMsA karatA. tA. rara-10-1932nA zrI jAnI paranA aMgrejI tarIke, suratanI ema.TI.bI.kaoNlejamAMthI sane 1936mAM tAjA ja ema.e. patramAM zrI gAmI lakhe che: 'your honest, kind and silent looks thaIne AvelA ApaNA mUrdhanya sAkSara-vivecaka pro. viSNuprasAda trivedInA hover around me day and night.' tA. 23-3-1933nA eka Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana - julAI, 2002 gujarAtI patramAM lakhe che: "tamArA vANI ane vicAra sAMbhaLavA haMmezAM sAMDesarAnI paccIsa sAlanI nokarI bAda chello pagAra hato rUA. ra100 huM eka bALakanI jema Atura rahuM chuM te tamo mAnazo ? tame haMmezAM - chatAMye kadApi koIe kacavATa karyo nathI. jyAre Aje rUpiyA kahyA karo ne huM sAMbhaLyA ja karuM ema thaI jAya che. tamArA vicAra ne paccIsa hajAra paNa ochA paDe che ! ochAmAM ochuM kAma, vadhumAM vadhu vANI para huM eTalo badho mugdha banI gayo chuM...tamArA zabdoe dAna ne moTAmAM moTA nAma mATenI lolupatA A kALanI balihArI ! kharekhara mArAM pUrvajanmanAM paDaLo kholyAM che. mArA-tamArA saMbaMdhamAM varSanI tabai nama: | kharekhara koI aizvarI hAtha che...huM dareka kAma tamArI gaNatrIthI ja karuM sane 1950mAM meM naDiyAdamAM 'zrI govardhana sAhitya sabhA'nI sthApanA chuM...mArI jAtamAM tamAro samAveza karI ja dauM chuM. jyAM AtmA- karelI. enA upakrame amoe 1956mAM zrI govardhanarAmanI ane sane AtmAnuM milana hoya tyAM zabdonAM jALAMne ADA AvavA devA e ThIka 1958mAM abhedamArga pravAsI zrI maNilAla nabhubhAI dvivedI ane ? nathI...tamArAM khArAM vacano paNa mArI jIvana mIThAzane khArI nahIM mastakavi bAlAzaMkara kaMthAriyAnI janmazatAbdIo ujavelI. e traNeya banAve paNa mIThAnI mAphaka tene mIThAza Apaze." sAkSaronI zatAbdI vakhate vyAkhyAno ApavA mATe amoe ka. mA. Akhare A guNajJa AcArya zrI bApubhAI gAmIe, zrI DAhyAbhAI munazI, zrI ramaNalAla desAI, pro. vi. 2. trivedI, suMdara, umAzaMkara, jAnIne sahaAcAryapade sthApyA tyAre ja emanA AtmAne saMtoSa thayo. kizanasiMha cAvaDA, jyotIndra dave, vi.ma.bhaTTa, pro. vijayarAya vaidya, Aje AvuM zakya lAge che ? yazavaMta zukala, maMjulAla majamudAra, bhogIlAla sAMDesara ne zrI zAMtilAla AcArya zrI gAmInuM khUba ja nAnI vaye avasAna thayuM ne jAnI paNa ThAkara jevA vidvAnone AmaMtrelA. maNiA-bAla zatAbdI TANe naDiyAdano zrI ramaNa maharSinA AzramamAM rahyA, svAmI rAmAnaMda sarasvatI banyA TAuna haoNla cikkAra hato. maNilAla ne bAlAzaMkaranI gajhalonuM rasadarzana ne tA. 15-8-1958nA roja prayAga khAte jalasamAdhI lIdhI. Aje karAvatAM eka sAkSara vaktAne cArapAMca vAkyo bole ne vacce vacce prasanna lagabhaga cha dAyakA pachI paNa huM mArA e guNAnna AcAryane bhUlI thaI gajhalanI kadara rUpe 'kyA bAta hai" "kyA bAta hai ?' bolavAnI zakyo nathI. Teva. zrotAone eno atireka thato lAgelo...paNa tAnamAM AvI zrI kanubhAI bhaTTa, vaDodarAnI ma.sa. yunivarsiTInAM prathama vA. cA. gayelA vaktA mAIka AgaLa UMcA thaI thaIne "kyA bAta hai" "kyA zrImatI haMsAbahena mahetAnA pI.e. nava varasa bAda, sane 1958mAM bAta hai" ema bolyA kare ne tyAM khare tAkaDe emanA dhotiyAnI kAchaDI navA vA. cA. DaoN. jyotIndra mahetAnI niyukti thatAM zrI bhaTTa yunivarsiTI- nIkaLI gaI...kAchaDI ghAlavA gayA tyAM zrotAomAMthI sahasA cAra saMcAlita, ekasperImenTala hAIskUlamAM hiMdInA adhyApaka tarIke nimAyA. pAMca jaNa UMce sAde bolI UThyAsane 1958mAM mArI niyukti "rIDara' tarIke thatAM zrI bhaTTa ne huM "kyA bAta hai !' sayAjIgaMja vistAramAM paDozI banyA. e vistAramAM Avela rAmabhAI ane eka-be miniTa mATe haoNlamAM hasAhasa thaI gaI. vAtAvaraNa menthAnamAM eka sajjana-zrI zivAbhAI paTela rahe. emanI dIkarI raMjanAne ekadama haLavuM thaI gayuM. muktapaNe hasavAmAM kavi "suMdaram ne hiMdInA viSayamAM TyUzananI jarUra jaNauI...zivAbhAIe mane vinaMtI umAzaMkarabhAI paNa hatA. karI. meM zrI kanubhAI bhaTTanI goThavaNa karI ApI. doDheka mAsamAM korsa kaDInA mANekalAla ema. paTela paNa eka adbhuta "kerekTara'! pUro thayo eTale raMjanAnA pitAjIe mane eka baMdha kavara mokalyuM jemAM kustIbAja akhADiyana. amadAvAdanI 'azoka' ne vaDodarAnI 'AnaMdaAbhAranA be zabda sAthe so so rUpiyAnI pAMca noTo hatI ne je bhaTTa nivAsa" lojanA mAlika, pAchA lekhaka paNa kharA ! "satata nIrogI sAhebane ApavAnI hatI. meM e kavara ja zrI bhaTTa sAhebane ApyuM to raho', "so varasa jIvo', 'ArogyanA vajUstaMbho" jevAM keTalAMka ardhA kalAkamAM e kavara pAchuM AvyuM jemAM cAraso rUpiyA hatA ne lokopayogI pustakonA lokapriya lekhaka. eka be pustako marAThI-hiMdImAM ciThThImAM lakheluM: "mArI mahenata ekaso rUpiyA pUratI ja hatI eTale anuvAdita thayAM che. ghaNI sArI royalTI meLavanAra bhAgyazALI lekhaka. bAkInI rakama sAbhAra parata karuM chuM.' bhaTTa sAhebanI Arthika sthiti eMzI varSe ekavAra amadAvAdanA Azrama roDa para pharavA nIkaLelA ne sAdhAraNa hatI paNa khUba bhAvanAzALI ne AdarzavAdI zikSaka hatA. eka SoDazIe emane skUTaranI aDapheTamAM laI bhoMyabhegA karI dIdhA. svAtaMtryasenAnI tarIke be vAra "mAmAne ghera' paNa jaI AvyA hatA. yuvatI zaramAI ne chobhIlI paDI gaI-kAkAne (dAdA?) UbhA karI. kanubhAIe AvuM to traNeka, kissAomAM kareluM. vidyArthInA vAlIo kahe: "kAkA ! sorI.' kAkA kahe : "tArI "sorI'ne kAgaDA kUtarA rAjIkhuzIthI vadhArAnI rakama Ape paNa e emanA siddhAMtathI viruddhanI para ! khabara paDatI nathI mane gabaDAvI pAyo te; mArI jagyAe vAta eTale varSa ! sane 1943mAM vidyAsabhA (amadAvAda)nA anusnAtaka tAro bApa ke dAdo hota ne tArA jevI allaDa yuvatIe jamInadosta adhyApaka tarIke ApaNau mUrdhanya kavi zrI umAzaMkarabhAIno pagAra hato karI dIdho hota-ne pelI chokarI kaheta: 'kAkA! sorI'...to tuM ene rU. 250/- paNa pratimAsa hAthamAM pagAranI rakama Ave eTale e jatI karata ? jaNI jaNasIne mA-bApa rastA para pheMkI dIdhAM che ! che rakamavALo hAtha UMco karI jAtane pUche; 'DoTDeserve this?' Ane koIne kazI javAbadArInuM bhAnabAna ? tamArAmAM zAna jyAre mATe huM lAyaka chuM ? ane Aje ? ma.sa.yuni.mAM, gujarAtI bhASA AvavAnI ?' sAhityanA adhyakSa ane prAcyavidyA maMdiranA DAyarekTara DaoN. bhogIlAla ja na khAvakAra mubaI ina yuvaka saM5ra mudraka, prakAzaka: nirubahena subodhabhAI zAha prakAzana sthaLa : AuTaNzaradari vI. pI. ciDe, mabaI-40blo phona :- 9820296 mudrarAsthAna kaparI prinTiMga vakarsa, 31]A, bhAyakhalA sarvisa InDasTrIpala esTeTa; dAdIjI koDadeva kosa roDa, bhAyakhalA muMbaI 400 0ra7 lAlA Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ... Regd: With Registrar of Newspapers for India No. A. N. 1. 6067/57 Licence to post without prepayment fie:271 0 varSa : (50) + 13 0 aMka : 8 0 oNgasTa, 2002 0 * Regd. No. TECHT 47-890 MBI 7 2002 * zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra 0 prabuddha qJdol 0 prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa 800 vArSika lavAjama rUA.100/- ! taMtrI : ramaNalAla cI. zAha bhogI bhamai saMsAre | bhagavAna mahAvIra - (bhogI saMsAramAM bhame che.) uttarAdhyayana sUtra'nA "yajJIya' nAmanA adhyayanamAM nAnI paNa sarasa bahu vigate haze. carcAvicAraNA ane praznottarI paNa thaI haze. e badhI tattvabodhaka vAta Ave che. vigato prApta nathI, paraMtu temAMthI sAragarbha thoDIka gAthAo bhagavAna mahAvIre vArANasI nagarImAM cAra vedano jANakAra evo vijayaghoSa nAmano brAhmaNa A adhyayanamAM ApI che. A gAthAo hRdayamAM vasI jAya evI che. A yajJa karI rahyo hato. te vakhate e nagaramAM jayadhoSa nAmanA eka muni padhAryA. gAthAomAM paNa je keTalIka coTadAra paMktio che temAMthI mAtra traNa zabdanI temaNe mAsakhamaNanI AkarI tapazcaryA karI hatI. pAraNA mATe teo gocarI paMkti pof "ma saMsAre , keTalI badhI mArmika ane arthasabhara che ! vahoravA nIkaLyA hatA. teo vijayaghoSa nAmanA brAhmaNanA yajJanA sthaLe uttarAdhyayana sUtranI AkhI gAthA nIce pramANe che : AvI rahyA hatA. munine vacce je aTakAvIne vijayaghoSe kahyuM, "he muni, yajJa 3vartevo ror3a monosu, moLI vaMtiparpha ' mATe vividha vAnagIo ame banAvI che, paraMtu ame tamane bhikSA nahi mof bhama saMsAre amonI vipuSya .. ApIe. mATe bIjA koI sthaLe jaI tyAMthI bhikSA grahaNa karo. amArI [bhogothI upalepa thAya che (bhogI karmabaMdhathI lepAya che) abhogI lapAto yajJanI vAnagIo to brAhmaNo mATe ja che. e brAhmaNo paNa evA hovA nathI. bhogI saMsAramAM bhame che. abhogI vimukta thAya che.] joIe ke jeo cAre vedanA jANakAra hoya, teo yajJArthI hoya, jyotiSazAstra vartamAna sAMsArika jIvana upara dRSTipAta karIe to moTA bhAganA vagere cha aMganA abhyAsI hoya ane jeo potAnA AtmAno tathA bIjAnA jIvonI dainika pravRtti te potAnI saMjJAone saMtoSavAnI che arthAt bhogo AtmAno uddhAra karanAra hoya.' bhogavavAnI che. AhAra, nidrA, maithuna, parigraha ityAdi saMjJAnA baLe jIva vijayaghoSanAM AvAM vacanathI jayaghoSa muni nArAja na thayA. temaNe kahyuM tevI tevI pravRtti kare che. tiryaMca gatinA jIvonI pravRtti to potapotAnI "he brAhmaNa ! mAre have tamArI bhikSA nathI jaoNItI. ema karavAmAM mAre koI Indriyo anusAra jIvana jIvavA mATenI che. mukhyatve to teo AhAranI "DheSa nathI ke svArtha nathI. mAre mAtra eTaluM ja tamane kahevuM che ke tame vedonuM, zodhamAM ane AhAra maLyA pachI te khAvAmAM ane prajotpattimAM potAnuM jIvana yajJanuM, jyotiSanuM ane dharmanuM mULabhUta gUDha rahasya jANatA nathI.' pUruM kare che. , * 'jayadhoSa munino prabhAva eTalo badho hato ane emanI nirmaLa, nirdoSa manuSyajIvanamAM bhogavilAsanuM pramANa vadhu che. AhAra, vastra, raheThANa, mukhamudrA eTalI tejavI hatI ke vijayadhoSa ane tyAM yajJamAM beThelA sabhAjano vAhano ItyAdi sahita pAMce IndriyonA sukhabhoga mANavA nIkaLelo manuSya temane joI ja rahyA. teone ema thayuM ke A koI jJAnI mahAtmA che. eTale tevA prakAranI pravRttio satata karato rahe che. vaijJAnika sAdhano vaDe temAM teoe kahyuM, "he munirAja ! tame ja e rahasyo amane samajAvo." pragati paNa ghaNI thatI rahe che. AnaMdaghanajI mahArAja kahe che tema "sayala pachI jayaghoSa munie temane veda, yajJa vagerenuM sUkSma rahasya samajAvyuM. saMsArI IndriyarAmI che." mAtra "munigaNa AtamarAmI' hoya che. sAco brAhmaNa koNa kahevAya, sAco sAdhu koNa kahevAya, sAco tApasa koNa duniyAnI aDadhAthI vadhAre vasati. to janmAntaramAM mAnatI nathI. je jIvana kahevAya tathA ahiMsAdi paMca mahAvratanuM AtmodvAramAM keTaluM mahattva che te maLyuM che te sukhapUrvaka bhogavI levuM joIe evI mAnyatA teo dharAve che ane e * temaNe samajAvyuM. ethI vijayadhopa brAhmaNa para enI ghaNI moTI asara paDI. dizAmAM ja teono puruSArtha hoya che. AkhI jiMdagI sAruM sAruM khAdhuM pIdhuM hoya eNe pachI saMsArathI virakta thaIne jayaghoSa muni pAse ja pravajyA grahaNa ane sarasa moMdhA vastro, vAhano, raheThANo dharAvatA hoya, manoraMjananI pravRttio karI. tyAra pachI saMyamanI utkRSTa ArAdhanA karIne ane potAnAM karmone jemaNe mANI hoya teonuM jIvuM saphaLa ane sArthaka gaNAya evI temanI mAnyatA khapAvIne jayadhoSa muni ane vijayadhoSa muni baMne kevaLajJAna pAmyA ane hoya che. jIvana mATe e ja teono mApadaMDa hoya che. kAlAnukrame siddhagatine varyA. ' ' paraMtu bhautika jIvana sukhI hoya, sarva prakAre anukULatAvALuM hoya, ' jayaghoSa munie vijayaghoSa brAhmaNane tyAre je bodha Apyo haze te to IcchAnusAra badhAM kAryo thatAM hoya to paNa evA jIvanano aMta Ave ja che. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana oNgasTa, 2002 AvA keTalAka lokone aMtakALe ajaMpo satAve che. basa A badhuM vasAveluM anepha garIba lokone lUkhuMsUkuM khAvAnuM maLatuM hoya che. teo khAya che ane bhogavavA mATe ekatra kareluM badhuM ja mUkIne cAlyA javAnuM ? vaLI tyAre temAM temane eTalo rasa paDato nathI. teo khAtI vakhate rAjI rAjI thAya, bhogaveluM sukha hAphika che. evuM bhautika sukha bhogavatI vakhate sthUla AnaMdano evuM paNa ochuM bane che. paraMtu tethI khAvA mATenI temanI Asakti ochI anubhava hoya che. paraMtu pachI samaya jatAM enI smRti zeSa thatI jAya che. thaI gaI che ema na kahevAya. sarasa bhojana maLatAM teo prasanna thaI jAya che. sArAmAM rAAruM khAdhupIdhuM hoya, mijabAnIo mANI hoya, paNa thoDA varSa pachI ane evuM vAraMvAra maLe evI vRtti paNa rahe che. matalaba ke svAdiSTa bhojana enI smRti paNa tAjI thatI nathI. vismRti badhe ja pharI vaLe che. ' mATenI temanI Asakti to aMtaramAM paDelI hoya che. lUkhAsUkA AhAra pAMce IndriyonA viSayo saMsAramAM pAra vagaranA che. te bhogavatI vakhate vakhate te pragaTa thatI nathI. keTalAka mahAtmAoe bIjo badho tyAga karyo kSaNika sthUla sukha hoya che, paNa pachI e du:khanAM nimitta banI jAya che. jo hoya che. gharabAra, kuTuMbaparivAra, mAlamilakata emaNe tyAgI dIdhAM hoya che. padArthonA bhogavaTAthI mAtra sukha ja hoya to saMsAramAM du:kha hoya nahi. paNa Ama chatAM bhojana mATeno emano rasa chUTato nathI. A bhogavaTo ja du:khane-IrSA, dveSa, kalaha, kaMkAza, laDAI, yuddha vagerene koIkane prazna thAya ke abhogI karmathI lapAto nathI ane abhogI kamathI notare che. eTale jyAM sthUla bhautika sukha che tyAM du:kha paNa che ja. vaLI e mukta thAya che ema kahyuM che, paraMtu jIvananA aMta sudhI mANasane khAvA to sukha paNa tatkAlIna, kSaNika hoya che. joIe che, paheravAne vastra joIe che ane TADha, taDako ke varasAdathI bacavA uttarAdhyayanasUtra'mAM bhagavAne kahyuM che : raheThANa joIe che, upakaraNo joIe che. eTale ke jIvanaparyaMta mANasa khamamettasokkhA bahukAladukkhA pakAmadukkhA anikAmasokkhA / vividha padArthono upabhoga karato rahe che, to pachI ene abhogI kevI rIte saMsAramokkhassa vipakkhabhUyA khANI aNasthANa u kAmabhogA / kahevAya? eno uttara e che ke jIvananA aMta sudhI mANasa khorAka ke pANI A kAmabhogo kSaNabhara sukha ane bahukALa du:kha ApanArA che, dhaNuMbadhuM na le to paNa havAno upayoga to ene avazya karavo ja paDaze. jIvananuM du:kha ane thoDuMka sukha ApanArA che. te saMsAramuktinA pratipakSI-virodhI che astittva che tyAM sudhI AhArapANI levAtAM ja raheze. vastra, vasati paNa rahe ane anarthonI khANa jevA che.. che. paraMtu jIvanI emAMthI bhogabuddhi jyAre nIkaLI jAya eTale e abhogI bhogI bhamaI saMsAre' eno viparIta artha karIne koI ema paNa mAne ke thAya che. jyAM sudhI bhogabuddhi-sukhabuddhi che, rAga che, Asakti che, gamavAjeNe saMsAranA bhoga bhogavavA che ane saMsAramAM badhe bhamavuM joIe. jyAM na gamavAnA ane anukULatA-pratikULatAnA bhAvo che, kartRtva ane bhokatRtvanI jyAM bhoga bhogavavAnAM sthAno che tyAM pahoMcI javuM joie. jeNe bhoga vRtti che tyAM sudhI jIva bhogI che. bhogapadArtho sAthenuM enuM bhAvAtmaka bhogavavA che eNe bhamatA rahevuM joie. vartamAna kALamAM to bhamavA mATenAM anusaMdhAna jyAre sadaMtara nIkaLI jAya che tyAre te abhogI bane che. UMDI jhaDapI vAhano vadhyAM che eTale samagra duniyAmAM bhamavAnI-bhoga bhogavavAnI saMyamasAdhanA vagara AvuM abhogIpaNuM AvatuM nathI ane Ave to bahu TakatuM pravRtti vadhI gaI che. paraMtu A moTuM ajJAna che. nathI. 'bhogI bhamaI saMsAre' ema je bhagavAne kahyuM che te eka janmanI dRSTie dasarvakAlika sUtramAM kahyuM che : nahi, paNa janmajanmAntaranI dRSTie, karmanI jaMjironI dRSTie kahyuM che. vaSamannA hasthImo sayAja jIvanuM janmAntaranuM paribhramaNa saMsAramAM satata cAlatuM ja rahe che. e cakra acchaMdA je na bhuMjaMti na se cAi ti vuccai // cAlavAnuM mukhya kAraNa to bhoga bhogavavA mATenI lAlasA che. arthAtu bhogo [vastra, sugaMdhI managamatA padArtho, ghareNAM, strIo, palaMga-Asana vagere mATeno rAga che, Asakti che. je potAne prApta nathI ane tethI mANasa bhogavato nathI tethI te tyAgI na jyAM sudhI bhogavRtti che, bhogabuddhi che tyAM sudhI karmabaMdhanI paraMparA to kahevAya. cAlu ja rahevAnI. jyAM sudhI karmaparaMparA che tyAM sudhI mukti nathI. eTale je ya kaMte pie bhoe laddhe vipiThi kuvvii| bhogI jIvane saMsAramAM paribhramaNa ja karavAnuM rahe che. sAdIne vaya moNa ? zu vAr3a ri puchuM ! sAmAnya rIte loko potAnuM jIvana sukhI banAvavA mATe udyamazIla rahe haiM mANasa manohara, priya bhogo pAmyA chatAM ane te potAne svAdhIna che. sukhanI vyAkhyA ane kalpanA darekanI judI judI hoya che. AhAra, vastra, hovA chatAM tenA tarapha pITha pherave che eTale ke teno tyAga kare che te viSe vasati e mANasanAM sukhanAM prAthamika sAdhano che. paraMtu mAtra sAdhano ke tyAgI kahevAya che.] padArtho ja nahi, emAM rahelI Asakti e ja mokSamArgamAM moTo aMtarAya che. jyAM sudhI saMsArano bhaya lAgato nathI tyAM sudhI bhogavilAsa game che. - 'AcArAMgasUtramAM kahyuM che: mANasane e game che emAM mukhyatve mohanIya karma kArya kare che. jyAM sudhI . kAmesu giddhA NicayaM karenti, saMsiccamANA puNarenti gabhaM / mohanIya karmano prabaLa udaya hoya ane mANasanI Atmika jAgRti na hoya (kAmabhogamAM gRddha eTale ke Asakti rAkhanAra jIva karmono saMcaya kare to saMsAra ene raLiyAmaNo lAge che, bihAmaNo nathI lAgato. saMsAranA che. karmothI baMdhAyelo jIva pharI garbhavAsamAM Ave che.]. bhogavilAsa tarapha enI daSTi rahe che ane enI bhogabuddhi sateja rahe che. AcArAMgasUtramAM anyatra kahyuM che : saMsAra ene bihAmaNo lAge, choDIne bhAgavA jevo lAge tyAre ja enI gaddhie loe aNupariyaTTamANe // bhogavRtti nabaLI paDe che ane cAlI jAya che. upAdhyAya zrI yazovijayajI, [viSayomAM Asakta jIva lokamAM eTale ke saMsAramAM paribhramaNa kare che. mahArAje "jJAnasAra'mAM kahyuM che: sthUla IndriyothI mANaso bhoga na bhogavatA hoya to paNa temanA cittamAM vidhi vari saMsAra mokSaprApti 2 siT te IndriyonA padArtho mATeno anurAga jo hoya to tevA mANaso bhogI ja vinaya za ora pIrupam II. gaNAya. kyAreka sthUla bhogavaTA karatAM paNa AvA mAnasika bhogavaTAmAM jo tuM saMsArathI bhaya pAme che ane mokSaprAptinI IcchA rAkhe che, to tIvratA vadhu hoya che. sthUla bhogavaTo to prAyaH eka ja vAra hoya, paNa Indrayo upara vijaya meLavavA mATe dedIpyamAna parAkrama phorava.] ' mAnasika bhogavaTo to vAraMvAra, anekavAra hoI zake che. . B ramaNalAla cI. zAha Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ oNgasTa, 2002 prabuddha jIvana sevA maMDaLa-megharaja saMsthAnI mulAkAta. u mathurAdAsa TAMka zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI paryuSaNA vyAkhyAnamALA daramiyAna lokakalyANanI vividha pravRttio zarU karavAmAM AvI che. gujarAtamAM grAmavistAranI koI eka sevAbhAvI saMsthAne Arthika sahAya zrI DaoN. vallabhabhAI dozI dvArA 1954mAM zarU karavAmAM AvelI . karavAno kAryakrama prativarSa hAtha dharavAmAM Ave che. pravRttio Aja 2002mAM kabIra vaDa jeTalI phUlIphAlI che. tenI vividha A vakhate saMghanI kAryavAhaka samiti taraphathI moDAsAthI Azare DALakhIo upara judI judI bhAta bhAtanI pravRttio cAle che. dAnano 40 ki.mI. dUra atyaMta pachAta AdivAsI vistAramAM, rAjasthAnanI pravAha satata maLato rahyo che. ethI zrI DaoN. vallabhabhAI dozIno sarahadane aDIne AvelA sAbarakAMThAnA megharaja tAlukAnA kasANA- utsAha paNa vadhato gayo che. megharajamAM AvelI "sevA maMDaLa-megharaja' nAmanI saMsthAne Arthika sahAya 1963mAM muMbaInA sara dorAbajI TrasTanI sponsarazipathI Adhunika karavAnuM TharAvavAmAM AvyuM che. davAkhAnAnI zarUAta karavAmAM AvI. megharajanA AjubAjunA 15 saMghanA niyamAnusAra je koI saMsthAne Arthika sahAya karavAnI hoya ki.mI.nA vistAramAM eka paNa davAkhAnuM na hovAne lIdhe A davAkhAnAno te saMsthAnI saMghanA hoddedAro ane samitinA keTalAka sabhyo pahelAM lAbha sArA evA pramANamAM mANaso le che. 1971mAM zrI vizvavatsala mulAkAta le che. A rIte sevA maMDaLa-megharajanI mulAkAta saMghanA bhUtapUrva uttara-buniyAdI vidyAlayanI sthApanA, 1975mAM savicAra parivAra pramukha DaoN. ramaNalAla cI. zAha, temanAM dharmapatnI pro. tArAbahena taraphathI jamIna maLI, svITajharalenDanI sevA saMsthA "svIsa eIDa ebroDa" zAha, saMghanA pramukha zrI rasikalAla ela. zAha, maMtrI zrImatI nirubahena taraphathI chAtrAlaya mATe Arthika sahAya maLI. 1978mAM muMbaI volkATe zAha, koSAdhyakSa zrI bhUpendra javerI, zrI kusumabahena bhAu, zrImatI TrasTa taraphathI ebyulansa bheTa maLI. 1982mAM rAbarI kanyA vidyAlayanI ramAbahena vorA, zrI jayAbahena vIrA, ku. mInAbahena zAha vageree sthApanA thaI. 1986 ane 1988mAM duSkALa vakhate kUvA UMDA karAvavA, keTalAka samaya pahelAM lIdhI hatI. maphata anAja vitaraNa, siMcAI, taLAvo UMDA karAvavA jevI vividha megharajanA mukhya sUtradhAra ane sthApaka, AjIvana bhUdAna kAryakara pravRttiomAM bhAga lIdho. 1999mAM zALAmAM naI tAlIma-svAyatta zikSaNanA ane zAnti-sainika zrI DaoN. vallabhabhAI pUnamacaMda dozIe badhAnuM prayogo thayA che. pachAta vistAranI Ama A saMsthAno uttarottara vikAsa bhAvabhInuM svAgata karyuM. pachAta AdivAsIonA sarvAgI vikAsa mATe thato rahyo che. temaNo potAnuM jIvana samarpita karyuM che. A vistAramAM pU. saMta vinobAjI amArI A mulAkAta daramyAna zrI DaoN. vallabhabhAI dozIe ane ane lokanAyaka jayaprakAza nArAyaNanA vicAro ane Adarzone lakSamAM temanA bIjA kAryakartAoe AvI rIte saMghanA kAryakarone vividha pravRttionI rAkhIne, lokasevAmAM lokopayogI kAmo karavAnI zarUAta 1954mAM jANakArI ApI hatI. maMDaLanA dareka vibhAga badhAMe pharIne nihALyA. saMta saMtalAlajInA AzIrvAda sAthe megharAja gAmamAM karavAmAM AvI hAlamAM potAnAM makAno, jamIna, khetIvADI, kUvA vagere che ane uttarottara hatI. saMsthAnuM nAma rAkhyuM-"sevA maMDaLa.' vikAsa thato jAya che. vikAsanA dareka kAmomAM Arthika sahAyanI jarUra saMsthAnuM mukhya dhyeya sAdhanazuddhi, anyAya pratikAra, svAvalaMbana ane hoya ja che. AthI A saMsthAne Arthika sahAya karavAno kAryakrama asmitAnA ghaDataranuM kahyuM che. ene lakSamAM rAkhIne vividha pravRttio AgAmI paryuSaNa vyAkhyAnamALA daramyAna rAkhavAnuM saMghe TharAvyuM che. e karavAmAM AvI rahI che. mATe dAtAone udAra hAthe mAtabara rakama ApavAnI apIla saMgha taraphathI * zrI vallabhabhAI dozI pote AyurvedanA DaoNkTara che. 1942nI bhArata karavAmAM Ave che. choDo caLavaLamAM teo eka yA bIjA svarUpe sAmAjika ke rAjakIya rIte - khUba ja sakriya rahyA hatA. temanA pitAzrI skUlanA zikSaka hatA ane saMghanAM prakAzano zista ane saMskArathI taraboLa hatA. temAM jarAye bAMdhachoDa karavAmAM saMgha taraphathI nIcenAM pustako prakAzita karavAmAM AvyAM che : mAnatA nahIM. A badhA ja saMskAra vArasAgata zrI vallabhabhAImAM UtarI AvyA che, je temane potAnI sAmAjika ane rAjakIya kArakirdImAM kAma [(1) pAsaporTanI pAMkhe ramaNalAla cI. zAha 150-00 lAgyA che. nAnapaNathI kaMIka karI chUTavAnI bhAvanAne lIdhe teo ) pAsaporTanI pAMkhe ramaNalAla cI. zAha 150-00 puruSArtha karI zakyA. temaNe potAnA kAryakaro sAthe gAmaDe gAmaDe sevA -uttarAlekhana karI che. emanI ni:svArtha ane nispRhI sevAe camatkAra jevA prasaMgo [(3) gurjara phAgusAhitya ramaNalAla cI. zAha 100-00 UbhA karyA che. pote custa marajAdI vaiSNava hovA chatAM paNa harijana ke (4) ApaNA tIrthaMkaro tArAbahena 2. zAha 100-00 nIcalA varganA loko sAthe besavAmAM ane kAma karavAmAM temaNo jarA paNa saMkoca anubhavyo nathI. (5) jhUrato ullAsa zaila pAlanapurI 80-00 maMDaLe AdivAsI abhaNa prajA mATe gAmaDe gAmaDe zramazibiro (zaileza koThArI) yojI che. bhUdAna, grAmadala dvArA lokomAM cetanA ane jAgRti jagADavAnA (6) jaina dharmanAM svAdhyAya DaoN. bipinacaMdra hI. 100-00 kAryakramo yojAyA che. megharaja ane AjubAjunA nAnAM nAnAM gAmaDAomAM -sumana kApaDiyAno lekha saMgraha kiMmata rUA. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - kAkI nI prabuddha jIvana oNgasTa, 2002 keTalIka bhrAnta dhAraNAo. |pU. zrI vijayazIlacaMdrasUrijI bhagavAna mahAvIra jaina saMghanA praNetA ane pravartaka hatA, ane kharA tAtparyane to nathI ja samajyA, uparAMta gAMdhIjInA saMdarbhane paNa ahiMsAnA sarva-kalyANakArI vicAra-AcArone kendramAM rAkhIne temaNe teo nathI samajI zakyA. potAnuM jinazAsana pravartAveluM-e tathyo to jagavikhyAta che. bhagavAnanI bhagavAnanI ahiMsAno eka ja saMdarbha che: AtmasvarUpadarzanano . ahiMsAnI nava koTi-kakSA A prakAranI hatI: eTale ke AdhyAtmika saMdarbha. mAtra mAnavajAtanuM ja nahi, paNa samasta - 1. mana thakI koI paNa jIvanI hiMsA karavI nahIM. * jIvasRSTinuM sarvAgINa hita ane kalyANa thAya evI bhUmikA bhagavAna 2. mana thakI koInIya hiMsA karAvavI nahIM. mahAvIranI ahiMsAnI che. pratyeka jIvane jIvavAno adhikAra che; paraMtu, . 3. mana thakI koI hiMsA karanArane samarthana ApavuM nahIM. potAnA e adhikArane bhogavavA mATe, koI paNa buddhijIvI jIvAtmA, AmAM mana thakI paNa koInuM azubha vicAravuM, dveSa-IrSyA-krodha bIjA jIvonA jIvanano ke adhikArono bhoga nahIM ja le-A che vagere karavAM, koInuM kharAba thAya tevAM Ayojana ciMtavavAM vagere tamAma bhagavAna mahAvIranI ahiMsA-daSTi. A saMdarbhamAM "jIvo ane jIvavA prakAranI mAnasika sthUla ne sUkSma hiMsAno tyAga thaI jato hoya che. do' e pracalita sUtra paNa adhUruM ke aparyApta banI rahevAnuM. mahAvIra 4. vANI vaDe koI jIvane haNavo nahIM. * svAmInI ahiMsAno saMdarbha AnAthI jarA vadhu AgaLa che ane vadhu 5. vANI vaDe koI jIvane harAvAnI preraNA anyane ApavI nahIM. Do-sUma che. e kahe che: "jIvo ane jIvADo.' tame jIvo je, ane 6. vANI vaDe koI hiMsA karanArane anumodana ApavuM nahIM. anyano bhoga lIdhA vinA jIvo; paraMtu sAthe sAthe anyane jIvADo paNa AmAM asabhya bhASA, dhamakInI bhASA, asatya, bhaya pamADanArI kharA; ane te mATe tamAre tamArA jIvanano ke adhikArono bhoga vANI, niMdA, kaleza-kaMkAsa, vivAda tathA vANInA prayoga vaDe thaI Apavo paDe to te ApIne paNa anyane jarUra jIvADo. zakatI tamAma prakAranI skUla-sUkSma hiMsAno tyAga karavAno Azaya hoya gAMdhIjIno saMdarbha AnAthI sAva judo, pUla bhUmikAno che. temanI ahiMsAno saMdarbha vizeSata: sAmAjika eTale ke mAnavIya jaNAya che. 7. zarIra dvArA koIne mAravA nahIM. gAMdhIjInuM mAnavatAvAdI vyaktitva che. temanA mate "manuSya ja sarvocca 8. zarIra dvArA koIne marAvavA nahIM. satya che. bIjI vAta, koI vyakti jIvahiMsA karatI hoya ane te dvArA 9. zarIra dvArA koIne anyane mAravAmAM sAtha-saMmati ApavAM nahIM. mAMsAhAra karIne udarapUrti karatI hoya to, tenI paDakhe besIne, tene AmAM zarIrano, zarIranA koI paNa aMga-hissAno koI paNa rokyA-aTakAvyA vinA, potAnuM bhojana karavAmAM, ahiMsAnuM pAlana prakAre upayoga karavA dvArA thatI hiMsAno tyAga karavAno abhiprAya che. manAya che. te vyaktine tema karatI aTakAvavAmAM ke tene koI rIte koI paNa jIvane-koIne' eno artha paNa bahu moTo vyApa dubhavavAmAM tyAM sUdhama hiMsA mAnavAmAM Ave che. dharAve che. jema hiMsA sthUla ane sUkSma-be prakAre thatI hoya che, tema bhagavAna mahAvIranA darzanamAM A sthiti svIkRta nathI gaNAI. jIvo paNa skUla ane sUkSma ema be prakAranA levAnA che. sthUla jIvo pelI hiMsaka ane mAMsAhArI vyaktine herAna karavAnI ke dubhavavAnI ke eTale je narI AMkhe dekhAya te, hAlatAM-cAlatAM, manuSyathI laIne tenA para baLajabarI karavAnI vAta bhale mahAvIra-mAnya na hoya; paNa kIDI-maMkoDA sudhInA badhA jIvo. sUkSma jIvo eTale je narI AMkhe na "te vyakti sukhe potAnI rIte vartene bhojana kare, huM tenI pAse besIne dekhAya tevA to kharA ja, uparAMta sthULa dRSTithI jemAM jIvatvake caitanyano jamIza ke evo vakhata Ave to tene mATe tenA jamaNano prabaMdha paNa anubhava thavo muzkela lAgato hoya tevA tamAma jIvo : jevAM ke pRthvInA, karAvI ApIza." AvI sthiti mahAvIranA ahiMsA-darzanamAM mAtra pANInA, vAyunA, agninA ane vanaspatinA jIvo. yAda rahe ke jena asvIkArya banI raheze. karavA uparAMta karAvavAmAM tathA pratyakSa ke parokSa dharmanI paraMparAmAM bhagavAna mahAvIra jevuM virATa, caitanya-darzana tyAra samarthana ApavAmAM paNa hiMsA thatI hovAnuM mahAvIra svAmInuM darzana pachI A vizvamAM koIe karyuM nathI, pArakhyuM nathI ane darzAvyuM paNa svIkAre che. nathI. je mahAvIra bhagavAne ahiMsAnI ATalI AtyaMtika ane sUkSma anyatra svIkAravAmAM Avato mudrAlekha che: bahujanahitAya samaja ApI ane AcaraNamAM mUkI, te bhagavAna khuda, mAMsAhAra karavA bahujanasukhAya. jyAre bhagavAna mahAvIranA zAsanano mudrAlekha che: dvArA parokSa hiMsAne samarthana Ape, e vAta keTalI badhI visaMgata lAge sarvajanahitAya sarvajanasukhAya. anyatra svIkRti pAmelo kendrIya siddhAMta che ? paraMtu keTalIka vAra bAlizatA bharelI rIte A vAta carcavAmAM tathA che "karuNA". jyAre bhagavAnanA dharmazAsanamAM svIkRta kendravartI siddhAMta bahekAvavAmAM Ave che. videzanA keTalAka vidvAnoe AvI bhUla karI che "ahiMsA". "karuNA' bhAvanAtmaka bAbata jaNAya che, jyAre "ahiMsA" che eTaluM ja nahi keTalAMka bhAratIya lekhako paNa bhagavAna mahAvIrane AcAra-AcAraNAtmaka padArtha che. bhagavAnanI apekSAe "karuNA" e samajyA nathI. ahiMsAnuM eka aMga che; svataMtra siddhAMta nahi. bhagavAnanI ahiMsAne ghaNIvAra mahAtmA gAMdhInI ahiMsA sAthe kalikAlasarvajJa zrI hemacandracArya e madhyakAlIna gUrjara-rASTranA saMskArasarakhAvavAmAM Ave che. kyAreka to ema paNa kahevAtuM hoya che ke purAdhA athavA saMskArapuruSa hatA, e vAta eka aitihAsika tathya che. bhagavAna mahAvIranI ahiMsAnuM pariSkRta ane vadhu sughaDa rU5 gAMdhIjIe anya rAjya-pradezomAM thayela dharmAcAryoe jyAre potAnA dharmanA anuyAyIo * samajAvyuM. AvI vAta mAMDanArA ane calAvanArA vastuta: ahiMsAnA vadhe te mATe, aneka ayogya mArgo, dharmanA nAme apanAvyA ane Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . oNgasTa, 2002 AcaryA, tyAre hemacandrAcArye gujarAtamAM ahiMsA, samabhAva, samanvaya ane nirvyasanIpaNAnAM UMDAM mULa ropIne prajAne ane tenI aneka peDhIone saMskAra, udAta ane saha NutA, dharmasamabhAva ane pApabhIrA jevAM zubha tattvothI alaMkRta karI ApI. e sAthe ja teoe gUrjara rASTrane potIkuM sAhitya ApyuM. potIkI bhASA ApI, ane e rIte tene kAlathI astitva paNa ardhuM. prabuddha jIvana 5 jIvanane ja nirUpe che. bezaka, lekhakane AcArya pratye, ane vastuta: to vividha saMpradAyanA saMtapuruSo pratye sadbhAva hovAthI ja teo A prakAranAM pustako lakhatA haze. paraMtu A pustakomAM teo bhAvukanAnA AvegamAM Thera Thera jainAcAryanI pratibhA ane jaina dharmanA sAdhuonI maryAdAonI praNAlikAne jANye ajANye anyAya karI beThA che, te bAbata pratye dhyAna apAvuM ja joIe. keTalAMka udAharaNo joie. AvA dharmapuruSa mATe koIne paNa lakhavAnuM mana thAya to te samajA zakAya tema che. ane ghaNA ghaNA lokoe-lekhakoe temanA vize lakhyuM che, ane Aje paNa lakhatAM rahe che. savAla mAtra lekhako dvArA lakhAtAM lakhANonI adhikRtatAno che, ane ItihAsa siddha nAno che. aitihAsika tathyone uvekhyA vagara ane eno lopa ke droha na thAya te rIte, adhikRta lakhANa lakhAya tyAre to koI Apatti na hoI zake. paraMtu tathyo sAthe ceDAM thAya athavA potAnA ajJAnane kAraNe te rIte anadhikRta rajUAta thAya to thoDoka kheda paNa thAya, ane tevuM Alekhana karanAranA Aya paratve saMdeha paNa jAge, ahIM Avo be eka Alekhano vize vAta karavI che. (1) rajanI vyAsa e gujarAtanA eka jANItA citrakAra che. have teo lekhana-prakAzana kSetramAM paNa ghaNuM kAma karatAM hovAnuM jaNAya che. temaNe eka sacitra graMtha 'The Glory of Gujart' (I. 1998, aAra prakAzana) prasiddha karyo che. temAM pRSTha 133 para hemacandrAcAryanuM eka citra chApavAmAM AvyuM che. A citramAM traNa AkRtio dekhAya che. 1. kASThAsana upara beThelA hemAcArya; 2. temanI jamaNe paDakhe beThelA eka sAdhu; 3. daravAjAmAM praveza karato eka yoddho-kumArapALa. A citra, kalAnI dRSTie to rUDuM dIse che, paraMtu tathyanI dRSTie te bhUlabhareluM che. hemacandrAcAryanA mukha para muhapatti nAmanuM vastra citrakAre boMdhyuM che, je tathyonuM ullaMghana kare che. moM para muhapatti badhe ane vadhu paDato lAMbo odho (rohA) rAkhe tevo saMpradAya solamA-sattaramAM zatakamAM praryo che bAramAM rIkAmAM tenuM koI ja astitva na hatuM. A citramAM dekhAto lAMbo rajoharaNa paNa vicitra lAge che. e samayamAM rajoharaNa nAno to hato ja sAthe sAthe tene kAAsana upara, besanAranA mastakanI pAchaLanA bhAgamAM eka huka jevuM rAkhIne temAM te bharAvI devAnI paddhati hatI. ema lAge * che ke jainonA bhinna bhinna saMpradAyo vize lekhakane pUrI jANakArI nathI. eka bacAva karI zakAya. hAthamAM tADapatranI pAMthI hoya, te dhyeya " hAthe pakaDavI paDatI hoya, ane te kAraNe AcArye vastra moM para bAMdhyuM hoya, to A sthiti tathyAtmaka gaNAya. paraMtu ahIM to AcAryano eka hAtha AgaMtuka prati laMbAyelo che-ArthAt khullo che, ane bIjA hAthamAM kAgaLanI banelI nAnakaDI pothI che, tADapatranI lAMbI pothI nathI ; eTale A bacAva paNa TakI zakato nathI. kehevAnuM eTaluM ja ke etihAsika saMdarbho Apato graMtha Apavo hoya tyAre te ApanAre jhINAmAM jhIlI vAtanI paNa jarUrI sajjatA dharAvatI ja joIe. (2) eka anya gujarAtI lekhaka che jazavaMta mahetA. temaze I. sa. 2001 mAM ane 2002 mAM anukrame be pustako prakAzita karyA che. (1) 'kalikAla sarvajJa' (navalakathA) ane (2) "ahiMsA paramo dharma' (nATakono saMgraha). navalakathA hemacandrAcAryanA jIvananuM nirUpaNa kare che ane nATako paikI mukhya nATaka 'ahiMsA paramo dharma' paNa hemacandrAcAryanA 1. navalakathA pR. 14-15 upara, devacaMdrasUrinA apAsarAnA eka khaMDamAM mAtA mInAdevIne ane baLarAjA siddharAjane-ArAma karo AlekhyAM che. cAMgadeva ane siddharAjanI tyAM mulAkAta tathA sevAda varNavyA che, kumAra hajI to 'jayasiMha' mAtra che, toya tene 'siddharAja' tarIke Alekhyo che; A AkhIya upajAvI kADhelI kathA na to vAstavika che ke na to kalAtmaka, atyaMta kRtakatA ja ubharAtI rahe che. 2. pAMcamA prakaraNAmAM vAdI kumudacaMdra sAthenA vAdanI vAta che (pR. 36 thI). te vAda vAdI devasUri nAmanA AcArye kumudacaMdra sAthe karelo. somacaMdra te samaye somacaMdra nahi, paNa hemacaMdrAcArya banI gayA, ane temanA guru devacaMdrasUrine A 'vAda' sAthe kazI ja levAdevA nahotI, hAjarI paNa nahi. chatAM devacaMdrasUrine maMtrInuM AmaMtraNa, somacaMdra sahita Agamana, vAda ane jaya-A AkhI vAta tathyoskaMdhana-AdhArita banI gaI che. uparAMta, barga pachI thayelI rajUAto paNa sAva chIcharIatArkika dIse che, to mAtAnI dakhala ane tethI bacavA mATe somacaMdre karelI khaTapaTa vALI vAto (pR. 37-38) paNa sAva varavuM citrA hovAnuM puravAra kare che. 3. pR. 39-40-41 paranI guru-ziSyanI praznottarI paNa atyaMta sapATI paranI banI rahI che. to pR. 41 paranI 'apAsarAnA ekAMta khuzAmAM paDelA kolasAnA DhagalAvALo saMvAda pA arthahIna ane aprAsaMgika banI jato jaNAya che. A vAta kharekhara to eka sarasa ghaTanA hatI, jeno upayoga lekhaka, bIjI rIte, zreSTha karI zakyA hota, ane te paNa temAMnA 'camatkAra' lAgatAM tattvane gALI-TANIne 4. bheTI paDavAnI vAta A kathAmAM aneka vAra Ave che. jaina sAdhu rAjAne, anya saMtone ke ziSyane bheTI paDe te vAta ja hAsyAspada che. chatAM lekhakanI bhAvukatA jotAM te vAtane bahu mahattva na ApIe to paNa, hemacaMdrAcArya potAnI mAtAne bheTavA mATe dhasI jAya che (pR. 5-5) e AkhI vRttAMta to taddana avyavahAru ane akAjo ja AlekhAyo che. AvuM jo ke banyuM ja nathI. ane kharekhara banyuM hoya to paNa lekhakanI kalAkuzaLatA AvI ghaTanAne-AvI kSone evI kalAtmakatAthI rajU karI zake ke tathya jaLavAya ane pratibhA na naMdavAya. na ahIM to nahi banelI ghaTanA UbhI karIne lekhake AcAryanI pratibhAne khaMDita thatI darzAvI dIdhI che, je tadana ayogya che. AcArya, RSabhadeva, tathAgata ane kAMkarAcAryanA dAkhalA ApIne je dalIla kare che te no koI vevalI vyakti ja karI zake. ane AcAryanA pitA cAMgadeve paNa dIkSA lIdhI hovAnuM (pu, para) to kadAca prathama vAra ja A navalakathA dvArA jANavA maLyuM ! e nirUpaNa agatya che. 5. 'rAjA durlabhadAsa solaMDI' A prayoga mudrAnI bhula nathI lAgatI, chatAM bhasavRttijanya kSati hoI zake. durlabharAja ke durlabhadeva hota to ucita thAta. A to jarA prAsaMgika ADavAta. evI ja bIjI ADavAta A prakaraNa 10mAM prAraMbhanAM pAnAmAM rAjA pATA AvI gayo tenuM Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana oNgasTa, 2002 vigate bayAna ApyA pachI, pR. 73 para 'ApaNo tAtkAlika pATaNa rajUAta che. emAMye-"ekAda mUrti eka ja sthAne sthApavAnI haThane pahoMcavAnuM che"no hukama karyo-Ano matalaba zo ? te samajAtuM nathI. kAraNe ke eka dharmasthAna e ja jagyAe sthApavAnI jIdane kAraNe 6. pR. 78 para vyAkaraNanI paMcAMgI gaNAvavAmAM paNa lekhake gaphalata AkhA dezamAM sarvanAza sarjanArA dharmane ApaNe dharma kahezuM ?' A dAkhavI che. to pR. 78 para vyAkaraNa-racanA thavA aMge vadhAI ApavA vAkyakhaMDa, atyaMta ughADI rIte ayodhyAnA pravartamAna maMdira-masjidanA doDalo zrIdhara, pR. 80-81 para pharIvAra e ja bAbate doDato varNavAyo vivAda pratye saMketa kare che. hemacandrAcAryanA moMmAM AvAM vAkyo mUkIne che, te punarAvartananuM rahasya samajAvuM paNa muzkela lAge che. pR. 82-para lekhake zuM siddha karavA dhAryuM haze te to teo ja jANe. paraMtu A sAva "mahArAja ane ahIM ! sudAmAnI jhuMpaDIe...' AvA zabdo hemAcAryanA anadhikRta du:sAhasa che te to ni:zaMka kahevuM paDaze. lekhaka maryAdA moMmAM mUkIne temanI garimAne khAsI laghutA arpe che. eka jena AcArya cUkyA che. AvA zabdo bole e kalpanA ja asthAne che. AvA ja zabdo A ja 10, pR. 182 para lekhaka taddana chApALavI zailImAM lakhe che: "thoDIvAramAM viSayamAM AgaLa paNa jovA maLe che: "huM to eka sAmAnya mahAvIrasvAmIno tAsakamAM pANInA pyAlA AvyA."-jaina upAzraya ane jaina sAdhunI adano sevaka chuM." (pR. 84); keTalA bAliza che A badhA zabdo ! to carcA, maryAdA ane prapalikAno lagAra paNa aMdAja hota to AvI A ja saMdarbhamAM AgaLa lekhaka sAva navuM ja dazya sarje che: "hemacandrAcArye uTapaTAMga vAta lekhake na lakhI hota. jaina sAdhunA keTalAka kaDaka vyAkaraNa graMtha potAnA mAthA para mUkI rAjasabhAmAM jyAre praveza karyo...' AcAra-niyamo che. teo, gRhasthonI jema pANInA pyAlA dharIne koInuMya (pR. 84). AvuM anucita darzana phakta navalakathAkAra ja karAvI zake- svAgata na kare, na karI zake-eTalo TUMko khulAso ahIM noMdhuM. e vAta pAkI. . 11. pR. 190mAM eka AvI ja kSati thaI che. bhAvabRhaspati 7. pR. 95 para, teramAM prakaraNanA AraMbhamAM ja, lekhake hemAcAryanA hemacaMdrAcAryane AratI utAravAnuM kahe che ane AcArya hAthamAM AratImukhamAM mUkelA zabda bhAre vicitra lAge: "are vipra ! ...Ama hAMphaLAM jyota laIne AratI gAya che-utAre che. bhAvukatAno atireka te phAMphaLAM aDadhI rAtre A sevakanI kuTira pAvana karavA kyAMthI AvI vevalAI gaNAya, ane te kakSAe lekhaka pahoMcyA hovAno saMzaya jagADatI caDhayA ?'...ajANI vyakti samakSa potAnI jAtane ATalI badhI dIna- A rajUAta lAge. hemAcArye ziva-stavanA karyAnI ghaTanA aitihAsika lAcAra batAvavAne adhIra hemAcAryanuM A citraNa jotAM ja bhAre glAni che, jagajAhera paNa. teno Avo avAstavika upayoga karavo te naryuM nIpaje che. majAnI vAta to e che ke navalakathAmAM 'vikha'nA rUpamAM du:sAhasa ja che. varNavAyelA A kumArapAlane, nATaka 'ahiMsA paramo dharma'mAM lekhake A to amuka dekhItAM sthAno paratve aMgulinirdeza mAtra karyo. AvuM "jaina sAdhu'nA svarUpe AlekhyA che. (ahiMsA pR. 34), ane hemAcArya AvuM to navalakathA ane nATakamAM ghaNuM maLI Ave. A badhuM dekhADavA temane "aMdara padhAro sUri' ema kahIne bolAve paNa che. adhikRtatA pAchaLa lekhakane ke temanI kRtine UtArI pADavAno Azaya nathI. paraMtu ane anadhikAra vacceno taphAvata ahIM supere samajavA maLe che. A dvArA mAre eTaluM ja sUcavavuM che ke koI paNa dharma, tenI paraMparA, - 8, pR. 115 upara, anyonI sAthe hemacandrAcArya paNa kumArapALane ItihAsa, A badhAMno sarvAgI abhyAsa ane jAtaavalokana karyA vinA siMhAsana tarapha dorI jatA darzAvavAmAM AvyA che. A dekhIto maryAdAbhaMga ane tenI sAthe otaprota thayA vinA, A prakAranAM Alekhano karavAthI lAge. jainAcArya A hade kadApi rAja-khaTapaTamAM sakriya hoya nahi, te koI paNa ziSTa ane sujJa lekhake bacavuM ja joIe. anyathI kyAreka vAtathI lekhaka ATalA badhA binavAkepha haze ? bhAre hAni thavAno saMbhava che. jaina samAja sivAyano samAja hoya to to 9. pR. 177-79 mAM hemacandra-rAmacandrasUri-e be guruziSyano AvuM Alekhana bahu moMghu paDI ja jAya. jaino khUba sahiSNu che, bhIru mUkelo saMvAda keTalo badho behUdo lAge che ! bannenI samaja, pratibhA gaNAya te hade. temanA A guNano ajANatAM paNa geralAbha na levo ane kSamatA vize prazna thAya tevA chIcharA zabdo ane tevI bAliza joIe. zrI aranAtha jina stavana 1 sumanabhAI ema. zAha prastuta stavanamAM zrI devacaMdrajI mahArAje judAM judAM joIe. dRSTibiMduothI upAdAna ane nimitta kAraNonI oLakhANa praNAmo zrI aranAtha, zivapura sAtha kharorI; AtmArtha sAdhavA mATe ApelI che. niyaSTi e dareka tribhuvana jana AdhAra, bhava nitAra karorI...praNAmo. 1 bhavyajIvamAM upAdAnatA ke svabhAva to sattAmAM kAyamI hoya che bhavyajIva ! he sAdhaka ! traNe lokanA bhavyajIvane che athavA bhavyajIvamAM siddhapada prAptinI kSamatA hoya che, saMsArarUpa bhavaraNamAMthI zivapura sudhI eTale mukti sudhI zrI paraMtu tene pragaTa thavA mATe eTale ke AvaraNa rahita karavA anAtha prabhu eka uttama ane anupama AlaMbana che, mATe mATe vyavahAraSTie uttama nimitta ke zuddha avalaMbana jarUrI teone bhakitabhAvapUrvaka praNAma ka2, jethI teo sArthavAha che. AtmArtha sAdhI zakAya e hetuthI, yathArtha puruSArtha kevI tarIke upayogI nIvaDe. AtmArthI sAdhaka jo gurugame zrI aranAtha rIte karI zakAya te mATe, zrI devacaMdrajI mahArAje upAdAna ane prabhune yathAtathya oLakhe ane teone zaraNAgata thAya to te nimitta kAraNono sahayoga ke sadbhAva prApta karavAnI prastuta cA2gatirUpa saMsAramAMthI mukita meLavI vigati eTale stavanamAM bhalAmaNa karelI che. have stavanano gAthAvAra bhAvArtha paMcamagati pAmavAno adhikArI thAya. sAdhakone zrI devacaMdrajI Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ oNgasTa, 2002 prabuddha jIvana - mahArAjanuM AvuM AvAhana che. thAya che temAM pAMcepAMca samavAyI kAraNono samAveza thAya che. AmAM kartA kAraNa yoga, kAraja siddhi laherI; nimitta kAraNano dAkhalo ApatAM zrI devacaMdrajI jaNAve che ke kuMbhAra kAraNa cAra anupa, kAryothI teha graherI...praNAmo. 2 cakra-daMDAdino upayoga mATInAM vAsaNo ke vidhavidha AkAro banAvavAmAM kAryasiddhi thavA mATe sAdhake niyata karelAM mokSanAM kAraNo ke sasAdhano kare che tyAre AvAM sAdhano ke nimittonA sahayogathI kArya thAya che ema sevavAM dATe che. kALa, svabhAva, niyati, pUrvakRta karmano udaya ane samajavuM athavA nimittanI te upakArakatA jANavI. , puruSArtha evAM pAMca samavAyI kAraNonA sahayogathI kArya nIpaje che evuM vastu abheda svarUpa, kAryapaNuM na caherI; jJAnI puruSonuM kathana che. A pAMca kAraNonA vattA-ochA sahayogathI te asAdhAraNa hatu, kuMbhe thAsa lahyorI...praNAmo. 6 kArya ke pariNAmanI niSpatti Upaje che ane A kAraNono samAveza prastuta gAthAmAM upAdAnano bIjo vibhAga, jene asAdhAraNa kAraNa - upAdAna ane nimittamAM ApoApa thAya che evuM zrI devacaMdrajI jaNAve kahevAmAM Ave che, tenuM svarUpa samajAvavAmAM AvyuM che. koIpaNa sadravyamAM che. upAdAna kAraNamAM bhavyajIvanA sattAgata AtmikaguNo ane tenuM tenA guNothI sadeva abhedatA ke abhinnatA varte che. eTale guNo ane prAgaTya jANavuM ane pUrvakRta karmanA udayAnusAra je paNa saMyogo jIvane tenA guNIne (dravyane) chUTA pADI zakAtAM nathI. sadravyanA guNonuM prApta thAya temAM samabhAva varte evo puruSArtha gurugane jAgRta thAya te nirdhArita kramamAM pravAharUpe samaye-samaye paryAyomAM saMyogonI sApekSatAmAM nimitta kAraNa jANavuM. pariNAmana te dravyano svabhAva che, mATe niyayadRSTie temAM svataMtra AtmArthI sAdhakane upAdAna ane nimitta kAraNo vyavahArathI yathAtathya kartApaNuM hotuM nathI. paraMtu vyavahAraSTie evuM kahI zakAya ke guNo samajamAM Ave e hetuthI tenA cAra vibhAgo karavAmAM AvyA che, je amuka apekSAe karyA che ane paryAyorUpa avasthAo tenuM pariNAma che. anupama che. (1) sAmAnya upAdAna (2) asAdhAraNa upAdAna (3) dAkhalA tarIke jIvane samyakdarzana pachI muktimArgamAM uttarottara UrdhvagAmI nimitta kAraNa (4) apekSA kAraNa. AvA cAra vibhAgonI samajaNa pariNAmo thAya che te AtmadravyanA asAdhAraNa upAdAna kAraNatAne have pachInI gAthAomAM Ave che. lIdhe che, jema ghaDo upajAvavA mATe kuMbhAra mATIrUpa dravyanI upAdAnatAne . je kAraNa te kArya, thAye pUrNa paderI; anekavidha sAdhano vaDe vizeSa pariNAmo upajAve che, tene ghaDAnuM asAdhAraNa upAdAna te hetu, mATI ghaTa te haderI...praNAmo. 3 kAraNa apekSAe kahI zakAya. koipaNa satudravya ke vastu tenA svabhAvamAM pariName che" evo jehano navi vyApAra, bhinna niyata bahubhAvI; trikALI siddhAMta sarvajJa bhagavaMtoe prarUpela che. bIjI rIte joie to bhUmi kAla AkAza, ghaTa kAraNa sadbhAvI...praNAmo. 7 dravya ke vastunA mULabhUta svabhAvamAM hoya to te paryAyo ke avasthAo eha apekSA hetu, Agama mAMhI kahyorI; mAraphata pariNAma pAme che evI dravyamAM upAdAnatA hoya che. uparAMta kAraNa pada utpanna, kArya thaye na lahyorI...praNAmo. 8 eka dravyano guNa bIjA dravyanA guNarUpa thato nathI temaja guNo vikharAI prastuta gAthAomAM nimitta kAraNano bIjo vibhAga, jene apekSA jatA nathI evo agurulaghu svabhAva che. kAraNa kahevAmAM Ave che, tenuM svarUpa samajAvyuM che. uparanI saiddhAMtika hakIkatathI spaSTa thAya che ke dareka AtmadravyamAM koipaNa saMtudravyamAM je kALamAM ane je kSetramAM pariNAmo utpanna mULabhUta jJAnadarzanAdi guNo sattAmAM kAyamanA rahelA hoya che, paraMtu thAya che te kALa ane kSetrane apekSA kAraNa tarIke kahevAmAM Ave che. jIvanA vibhAvothI guNo upara karmarUpa AvaraNo hovAthI te bahudhA Ama kArya ke pariNAmamAM nizcayaSTie nimittanuM svataMtra yogadAna DhaMkAyelA ke apragaTa dazAmAM rahelA hoya che. A hakIkatane samajavA hotuM nathI, paraMtu vyavahAraSTie nimittanuM yogadAna ke sadbhAva jarUrI mATe sAdo dAkhalo ApatAM zrI devacaMdrajI kahe che ke mATIrUpa dravyanI che. dAkhalA tarIke dareka bhavyajIvane AtmikaguNo ke upAdAna to upAdAna gaNazaktino paryAya ghaDo ke anya AkAravALI vastu che. sattAgata kAyamanA hoya che, paraMtu kSetra ane kALanuM nimitta na hoya to eTale paryAyarUpa AkAramAM avasthAMtara ke pheraphAra thAya che, paraMtu guNa kAryanI niSpatti na paNa thAya kAraNa ke upAdAnane nimittanA saddabhAvano kAyamano rahe che. TUMkamAM guNanI paryAyAtmaka avasthAone kArya ke abhAva hoya. jemake hAlanA vartamAna kALamAM bharatakSetrathI koIpaNa pariNAma kahI zakAya jyAre apekSAe guNa kAraNa kahevAya. bhavyajIva AtyaMtika mukti meLavI zakato nathI, kAraNa ke yogya kALa upAdAnathI bhinna, je viNuM kArya na thAya; ane kSetranA sadbhAvarUpa nimittano abhAva che. na have kAraja rUpa, kartA ne vyavasAya...praNAmo. 4. TUMkamAM bhavyajIvanI vartamAna AMtarikadazAno utkarSa thavA mATe kALa kAraNa teha nimitta, cakrAdika ghaTa bhAve; ane kSetra jevA nimittanA sabhAvano paNa AdhAra hovo ghaTe che, jene kArya tathA samavAya, kAraNa niyata ne dAve...praNAmo. 5 apekSA kAraNo kahevAmAM Ave che. uparanI gAthAomAM nimittanuM svarUpa ane tenI upayogitA viSe kartA Atama dravya, kAraja siddhi paNorI; phoDa pADatAM zrI devacaMdrajI jauve che ke jenI sahAyatA ke sadbhAva nija sattAgata dharma te upAdAna gaNorI...praNAmo: 9 vagara kArya athavA pariNAma thatuM nathI ane je upAdAnathI bhinna ke juduM dareka bhavyajIvamAM siddhapada pAmavAnI kAmatA ke upAdAnarUpa svabhAva che tene nimitta kAraNa jANAvuM. to anAdikALathI hoya che, paraMtu A upAdAnatAne jAgRta karavA mATe kAryasiddhi mATe athavA kArya nipajAvavAnA hetue kartA jyAre sAdhake zamu-saMvega-nirveda, anukaMpA, AstikayAdi satasAdhanone sadgunI nimittono upayoga kare che-teno AdhAra ke Azraya laI pariNAma nizrAmAM sevavAM ghaTe. sAdhakane potAnA sattAgata AtmikaguNonI yathArtha upajAve che, tene nimittakAraNanI upakArakatA jANAvI. kAryasiddhi ke oLakhANA ane tenA prAgaTya mATe gurugane puruSArthadharmanuM sevana hitAvaha pariNAma thavA mATe je upAdAna ane nimitta banne kAraNono sahayoga che. Ama sadgurunA subodhathI sAdhakane sattAgata AtmikaguNo uparanuM Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana oNgasTa, 002. karmarUpa AvaraNa dUra karavAnuM dhyeya ke lakSa rahetuM hovAthI te kramazaH che, evI potAnA anubhavathI bhalAmaNa karelI che. AtmAnA anuzAsanamAM AvavA mAMDe che ane tene samyakatva guNa pragaTa TUMkamAM AtmArthI sAdhakane zrI jinezvara bhagavaMtanuM avalaMbana thAya che. zrI devacaMdrajI mahArAje prastuta gAthAmAM samyakdarzananI prAptine AtmakalyANanA mArge uttarottara caDhatA pariNAmo nIpajAvanAra che ane sAdhAraNa upAdAnatA jaNAvI che. e hetuthI jJAnI puruSoe teono Azraya sarvottama nimittarUpe varNavyo yoga, samAdhi, vidhAna, asAdhAraNa teha vadherI; vidhi AcaraNa bhakti, jiNe nija kArya sadherI...praNAmo. 10 puSTa hetu aranAtha, tehanA guNAthI haLIe; prastuta gAthAmAM asAdhAraNa kAraNa, je upAdAnatAno bIjo vibhAga rIjha bhakti bahumAna, bhoga dhyAnathI maLIe...praNAmo. 13 : che tenuM svarUpa samajAvavAmAM AvyuM che. athavA samyakadarzananI prApti prastuta gAthAmAM zrI jinezvaranAM uttama avalaMbanane kevI rIte sArthaka pachI AtmArthI sAdhake kevAM satusAdhano sadgurunI nizrAmAM sevavAM ghaTe karavuM tenI prakriyA ke vidhi samajAvI che. jethI tene kAryasiddhi prApta thAya tenI oLakhANa ApelI che. prathama jIvane saMsAra baMdhanarUpa lAgavo ghaTe to temAMthI chUTavAnI ruci je sAdhake zuddha samyakatvaguNanI prApti karI che ane je kAryasiddhi utpanna thAya. sAdhaka koI sadgurunI zodhakhoLamAM lAgI jAya che, jeone prApta karavAno puruSArtha thayo che, te gurugama bhakti, yoga, samAdhi, AtmAnubhava hoya. AvA sadguru pAsethI sAdhaka zrI aranAtha prabhu jevA vidhividhAna, AcaraNAdi AMtarabAhya dazAmAM vidhivat Acare athavA bhagavaMtanA Atmika guNonuM yathAtathya oLakhANa meLave. tyAra pachI bhAvasahita upAsanA kare to uttarottara caDhatA pariNAme guNasthAnakonuM sAdhaka zrI jinezvaranA Atmika jJAnadarzanAdi guNonuM zradhdhAna karI, ArohaNa kare che. Ama satasAdhano ane yathArtha puruSArthadharmanA sevanathI teoe prarUpela AtmakalyANanA mArgamAM sAdhakane ruci ane rAga upajAve. sAdhaka muktimArga pAmavAno adhikArI nIvaDe che. AvA bhavya AtmArthInI AvA mULamArganuM bahumAna ane zrI jinezvara pratye ahobhAva vartAvI AMtarabAhya vartanA zuddha upayogathI thatI hovAthI te mokSa ke paMcamagatinI sAdhake paramAtmapadanI zuddhatAno potAne bhogI banAvavo ghaTe. Ama prAptinA kAraNo seve che, jene asAdhAraNa upAdAnakAraNa kahevAmAM sAdhakanuM dhyAna ane lakSa zrI jinezvara bhagavaMta pratye kendrita thatAM tene Ave che. paramAtmAnuM yathArtha avalaMbana prApta thAya che ane chevaTe te AtmakalyANa naragati paDhama saMghayaNa, teha apekSA jANo; sAdhe che. nimittAzrita upAdAna, teha lekhe ANo...praNAmo. 11 moTA ne ullaMga, beThAne zI ciMtA ? prastuta gAthAmAM nimitta kAraNano bIjo vibhAga eTale apekSA tima prabhu caraNa pasAthe, sevaka thayA niciMtA.... praNAmo. 14 kAraNanuM svarUpa samajAve che. bALakamAM nirdoSatA ane laghutA hovAthI te mAtAnI godamAM koIpaNa koIpaNa jIva manuSyagatimAM AvyA sivAya AtyaMtika mukti meLavI prakAranI bIka ke ciMtA vagara zAMtino anubhava kare che. AvI rIte zakato nathI evuM jJAnI puruSonuM kathana che. pahelAM to manuSyagatimAM janma sAdhaka potAnI ISTa sAdhanAmAM niHzaMka bhAve vItarAga paramAtmAnI thavo e mahApuNayazALInuM kAma che. AvI durlabha gatimAM janma pAmelA samatAmaya nizrAmAM teono ananyAzrita thAya to nirbhayatA pAme. Ama asaMkhya jIvomAMthI koI viralo sadharma pAme che, tyAre te AtmakalyANa ni:zaMka ane nirbhaya thavA mATe sAdhake prathama laghutamapaNAmAM eTale mATenA nimittonuM yathAtathya avalaMbana ke AdhAra laI, potAnI sattAgatuM sevakadharmamAM AvavuM ghaTe athavA bALaka jevI nirdoSatA sAdhakamAM hovI upAdAnatAne jAgRta karI, zuddhatA pAmavAnI zarUAta kare che. Avo ghaTe. zrI jinezvara praNIta sadharma ane te pariNAma pAme e mATe bhavyajIva uttama nimittono sadupayoga karI, karmarUpa AvaraNone dUra sAdhakathI thatuM AjJAdharmanuM paripAlana AtmakalyANa mATe uttama nimitta karI, upAdAna ke AtmikaguNone pragaTa karI akSaya ane anaMta che, satasAdhana che, niHzaMka ane ni:cita thavAno upAya che. AvI sahajasukhanI prApti karI zake che. rIte sAdhakano saghaLo puruSArtha zrI tIrthakara bhagavaMtanA guNarAgI thavAno Ama AtmakalyANanI tIvra vAMchanA ane AyuSyAdi apekSA kAraNono hovAthI tenA svAbhAvika guNo uparanuM karmarUpa AvaraNa kramazaH dUra AdhAra laI, te kAraNonI upakArakatA jANI, manuSyagatimAM thayela thatuM jAya che ane e apekSAe paramAtmAnuM zuddhasvarUpa tene mukti , avataraNane sArthaka karavAnI amUlya taka jhaDapI levAnuM zrI devacaMdrajI mArgamAM puSTikAraka nIvaDe che. mahArAjanuM bhavyajIvone AvAhna che. araprabhu prabhutA raMga, aMtara zakti vikAsI; nimitta hetu jinarAja, samatA amRtakhANI; devacaMdrane AnaMda, akSaya bhoga vilAsI...praNAmo. 15 prabhu avalaMbana siddhi, niyama eha vakhANI...praNAmo. 12 zrI aranAthanI prabhutA, teonuM guNakaraNa, teonuM zuddha avalaMbana zrI jinezvara bhagavaMtanuM bAhyAMtara svarUpa gurUgame oLakhI, teno ane teo pratye ruci ane rAga sAdhakane jyAre thAya che tyAre tenA sadupayoga sAdhakathI thAya to puruSArtha jAgRta thAya ane te vahelo-moDo sattAgata AtmikaguNo kramaza: pragaTa thatA jAya che. sAdhakane zrI AtmakalyANa sAdhe, e prastuta gAthAno hetu che.' aranAtha jevA sarvajJadeva pratye ananyatA thatAM ane teo pratye ahobhAva samatArasathI bharapUra ane aneka atizayothI yukta evI zrI tIrthaMkara pragaTatAM, tene jJAnadarzanAdi guNono AsvAda karavAnuM saubhAgya prApta bhagavaMtanI amRtamaya vANI sAdhakano puruSArtha jAgRta karAvanArI che. thAya che, jeno tene sahaja AnaMda varte che. Ama sAdhaka potAnA sahaja zrI jinezvaranI dezanA ke bodhamAM gUDha marma ane tattvArtha samAyelo hoya ravAbhAvika guNono bhoga banatAM te avasara Ave vahelo-moDo che ane te sAdhakane soMsaro UtarI jAya che. uparAMta teonI vItarAgI akSayapadamAM kAyamI sthiratA pAmaze. Ama thavAnuM saghaLuM zreya zrI tIrthakara mukhamudrAnuM apUrva darzana thatAM teo sAdhakanA hRdayamaMdiramAM pratiSThA pAme prabhunuM zuddha avalaMbana che. che. jJAnI puruSoe vItarAga bhagavaMtanuM avalaMbana sAdhakone atyaMta hitAvaha Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Q oNgasTa, 2002 prabuddha jIvana gema-rAjula lekhA jJa DaoN. kavina zAha madhyakAlIna jaina sAhityamAM 'lekha' saMjJAthI kAvyamAM keTalAka patro lakhAyA che. patra-kAgaLa lekha jevA paryAyavAcI zabdothI patronI duniyA paNa anya gadya-padya svarUponI tulanAmAM prabhAvazALI che. mA vidAya kSetramAM birAjamAna vicaratA zrI sImaMdharasvAmIne vinaMtI kara taMtra thI harbavijaya ane zrI krAtino prApta thAya che. kavi ja dIviSayano caMdagurUvaLIne patra jANIto che. paMDita devacaMdrajIe gadyamAM AtmasvarUpa ane karmavAdane samajAvatA traNa patro lakhyA che. madhyakAlIna samayamAM anya lekho paNa prApta thAya che. jayavaMtasUri kRta sthUlibhadra kozAlekha, zRMgAramaMjarI antargata ajitasena zIlavatI lekha, jayavijaya kRta vijayasenasUri lekha, vinayavijayanA ziSya rUpavijayakRta jIvanacetanA kAgaLa ane nemarAjula lekha, sajana paMDita kRta sUvibhA korA kAgala vagere racanAo upalabdha thAya che. moTA bhAganI racanAno hastapratamAMthI maLe che je apragaTa che. patra svarUpanI kRtio thoDI hovA chatAM sAhitya svarUpa ane jaina sAhityanI vividhatA-samRddhi mATe noMdhapAtra che. nitI haze te jANo jalA, virahanI vedana pura re. caturA mana meM samajazo syuM jANe mUrakha nara. / / 9 / / praNayano raMga phaTakI jAya tevo nathI. uttama prema to bhavobhava prApta thAya che. atre zrI vinayavijayajInA ziSya zrI rUpavijyajIno nemarAjula lekha, hastapratane AdhAre taiyAra karyo che tenI samIkSA karavAmAM AvI che. sAmAnya rIte patra saMkSipta ane mahattvanI vigato darzAvato gadya prakAra che. khana e anya svarUponI jema vAtmaka che. jaina sAhityanI A prakAranI kRtio dIrgha che. DhALabaddha ke 25-50 kaDImAM paNa racAyelI che. paNa teno AkAra ane vaktavya patra sAthe sAmya dharAve che. jaina sAhityanI eka vizeSatA che ke moTA bhAganA sarjakatre bha-rAjula ane zulibhadra kozAnA yune kendramAM rAkhIne gadya-padyamAM vividha racanAo karI che. kavi rUpatie 19 kaDImAM nema-rAjulanA lekhanI racanA karI che. teno AraMbha patra vizeno paricaya karAve che. svastikA DI giravAvA nemajI jIvana prANa re lekha lakhyuM hoze karI, rANI rAjula catura sujANa ||1|| nezakumAra rAjAno tyAga karIne giranAra gayA che eTale patranA AraMbhamAM prAcIna paddhati anusAra svasti zrI revaMtagire nemajIne saMbodhana, lakhanAra rANI rAjula ane 'lekha lakhuM' dvArA patra lekhanano sIdho ullekha thayo che. A patramAM rAjulanA hradayanI bhAvanA-vivedanA ane vyavahAra jIvananA sAMthI kalAtmaka kAvya banyuM che. patra aMgata kahevAya che paNa bhagavAnane patra lakhavAno hoya to te aMgatane badale jAhera bane che ane sau koI hoMze hoMze vAMcIne bhakti bhAvamAM masta bane che. rAjula potAnA svAmIne jaNAve che ke sAheba sukhazAtA taNo muja lakhajo lekha e nAma. patra lakhyA pachI pratyuttaranI apekSA rAkhavAmAM Ave te svAbhAvika che. rAjulano patra koI sAmAnya kakSAno nathI. kavinI kalpanAthI raMgAyela A patranuM saundarya khIlI UThe che. sAva sovana kAgAla karuM vAlA, akSara svarNa racatare. mirA mAIka lekhana karyuM, huM to piuM kA preme viA. 4 || AvI uttama vastuonA upayogathI patra lakhIe temAM to prabhunA guNa gAvAno ja hetu rahelo che. patra lakhavAno prasaMga Ubho thavAne kAraNA darzAvatAM kavi jaNAve che ke toraNa AI pAchA vaLyA, temane kAgada lakhe kerI rIte re. na rahe mana mArU mone, sAae pula ti parva bhavanA snehane kAro baMdha baMdhAyA pachI vizeSa paDyo paNa hradaya to pragathI ubharAya che. mane nenA vicDathI mananI vAgI eTaDI baLI che pAna ke patra lakhyA vagara rahI zakAtuM nathI. virahavedanA ghaNI sAthe che. tene zabdo dvArA pragaTa karavAmAM AvI che. kavie vistAyAnA vanamAM paraMparAgata kvanAnuM anusaraNa karyuM che. divasa te jima tima nirgamuM. mune rayaNI te varasa hajAra. ahIM viAvasthAnI utkaTa vedanAno saMketa maLe che. vaLI tenA anusaMdhAnamAM jaNAve che ke nava yauvana piuM ghara nahi vasavo te durajana vAsa bole bola dAkhavuM vAlA, Do marma vizvAsa 1911 kavie rAjunA cittanI virahavedanAne svAbhAvika ane hRdayasparzI vANImAM vyakta karI che. pataMga raMga dI Ana nikha navI vara "kAre paNa kITe nahi huM to vArI gola majITha 12 || uttama prema to jaLamAM tela prasare tevo che ema dRSTAMta ApIne jaNAvyuM che. uttama Aja prItaDI, jima rUmAM tenI dhAra 2 cAnI manovavAno bhAvavAhI paricaya ApavAmAM Avyo che. rAjya dardabharI vinaMtI karI kahe che ke svAmInuM zIghra milana thAya. hasthI guNa sAMbhaLyA, tema temane khilavAnuM thAya vAlesara mArI vinaMtI to te, jihAM tihAM kahI na jAya. / / 12 / / sAcA premIo potAnI vyathA game tyAM vyakta karatA nathI. priya pAtrane mananuM duHkha kahevAya. dakiNI strIne AhAra-vastra-zamagAra vagere gamatA nathI. bIjuM dRSTAMta ApIne AnI mahattA darzAvI che. jo jo tela kula prItaDI re, jethI jagamAM rahI suvAsa.' katinA zabdamAM rAhulanA bAhya vyastArano ullekha thayo che te nIce pramako che. khAvA, pIvA, paherAvAlA, managamatA ziMgAra re marathIvana parva para nahIM teno eLe gayo ja jamavAra 3 4 5 kAgaLa to lakhyo paNa mananuM duHkha eTaluM badhuM che ke temAM lakhI zakAya tema nathI. piunA smaraNathI A virahAvasthAmAM AMsunI dhArA vahI jAya che. aMte rAjula lekha vize kahe che ke lekha lAkhINo rAjula likhyo vAlA nemajI guNa asarAla re, akSaya akSara vAMcyo, mArI kroDa, kroDa salAma. ||18|| rAjayanI vAvasthAnA varNana pachI mAtra eka ja kaDImAM vAtAvaraNA badalAI gayAno saMdarbha maLe che. 'nema rAjula zivapura milyA, pugI rAjula kerI Aza re' madhureNa samApayetunI mAphaka rAjula zivapada pAme che tenAthI apUrva ullAsa pragaTa thayo che. madhyakAlIna kavitAmAM Avo lekha virahakAvyanuM smaraNa karAve che. zRMgAra ane karaNa sabhara A patra bhautika cAramAMthI nAyikA AdhyAtmika zRMgAra-zAyAtapada pAmIne vipuramAM rA milana thAya che.evI paramorA ane ISTa bhAvanA vakta thaI che. kalpanA, atizayokti, draSTAMta, upamA di ahaMkAronI sAthe svahAranI rIta rasamane ekarUpa karI lakhAyela lekha lekhe lAge che. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 prabuddha jIvana mokSamImAMsA jJa DaoN. bipinacaMdra hIrAlAla kApaDiyA oNgasTa, 2002 (gatAMkathI cAlu) eka zaMkA udbhave che ke zuM jIva-karmanA anAdi saMbaMdhano nAza thaI zake ? kemake karmapravAharUpa saMsAramAM jIva anAdi kALathI che. kAryAvagaNAnA pudagalo anAdi kALathI che. rAga-dveSanI jIvanI pariNAti anAdinI che. jema khINAmAMthI nIkaLatuM sonuM mATI sAthe saMmizrita che. zA mATe te mizcita nIkaLe ? mULabhuta avasthAmAM jIva nirgodamAM karma sAthe mizrita hato. nigodanI khANamAMthI Apo utpanna thayA chIe. 84nA cakramAM siddha thayelA jIvanA mahAupakArathI nigodamAMthI nIkaLI karatA, kUTatA, athaDAtA, bhaTakatA manuSya gatimAM AvyA. Aja sudhI jIvanI sAthe karmano anAdi saMbaMdha cAlu ja che. kanakapASANavanuM sonuM tathA mATI anAdi kALathI saMyogAnvita ja che. prabhAsa mahAdhara evuM mAne che OM anAdino aMta na thAya. jo temano viyoga na thAya to mokSA kevI rIte saMbhave ? AgaLa joyuM te pramANe ghaNA-agninA saMyoge mATI ane sonuM chUTA thaI zake. tevI rIte prayatna vizeSathI jIva-karma je anAdi kALathI bhegAM che te judAM thaI zake, jJAna-nAkAthI saMsArano nAA thAya che tema jIvano paNa nAkA thavo joie. kema riyAbhyAM mola' mAnI sAdhanAthI A pradeza para lAgelI karmarajako kharI jaze. eka divasa saMyogamAMthI chUTI mukta thaI jaze. zrI pavitra jiMnAgama naMditramAM uparanuM sUtra ApIne samyaga jJAna-cAritranI sAdhanAthI ghaNAM karma khapI jAya che. tethI zAnI bahAmA zvAsocavAsamAM karmano kaccaraghANa karI zake che. ATalA TUMka samayamAM akalpa, adbhuta karmanI nirjarA kare che. tenI sAthe samyagU-cAritra kriyAthI AAvano nirodhathI saMvara karI nirjarA vaDe karma kSaya kare che. tethI bhava koDI saMcirya karmAM tavasA niriI.' karma konI sAthe baMdhAya che ? karyuM konA vadhu che ? jIvanA lIdhe ja ne? jyAre karmano sadaMtara nAza thAya-kSaya thAya tyAre karmanA nAza thavAthI jIvano nAza thavo joIe. AthI momano prAtha ja raheto nathI tethI moDhano abhAva mAnavo yogya che. kaka saMsArI taLArI ta jajAI nAso | jIvattakammakayaM tannAse tassa ko nAso ? || 1980 zuM paryAyanA nArAthI dravyano nAza thAya ? deva, manuSya, tirthaMca, nArakI e jIvanI cAra paryAya che. jo paryAyano nAza thAya eTale deva, manuSya, nArakI marI jAya to jIva naSTa thaI jAya ? kemake mRtyu pachI jIva dekhAto nathI, naSTa thaI gayo. jevI rIte sonAnI vIMTI ogALI temAMthI ceIna, gaDI, nekalesa vagere banAvI zakAya che. ahIM vIMTI paryAyano nAza thavAthI zuM suvarNa dravyano nAza thAya che ? nA, kema A pratyakSa siddha vAta che. bIjuM saMsAramAM sonI suvarNanA seMkaDo paryAyo, pATa, AkRtiothI AbhUSaI banAve che chatAM mULa sonuM naSTa thatuM nathI, tevI rIte jIvAtmArUpI mULa dravyanI deva, manuSya, tirthaMca, nArI paryAya che je badalAya che kemake te parivartanazIla che chatAM paNa mULa dravya va kAyama rahe che. eka paryAyano nAza, bI paryAyanI utpatti. manuSya paryAya naSTa thaI pazu-pakSInI bIjA paryAya jIva dhAraNa kare che. A rIte jIvAtmAse ananta paryAyI badalI, ananta janma-maraNa dhAraNa karyA jemAM paryAyAnAgata jIva eja che, badalAto nathI. tethI paryAyanA nAzathI dravyano nAza thAya te mAnyatA khoTI che. jIvanI saMsArI paryAyanA nAzathI utpanna thanArI muktAvasthAmAM jIva dravyano nAza thAya te mAnyatA bhula bharelI che. dIpakanA nirvAyAnI jema dIpaka olavAtAM te naSTa thayo. tema saMsArano nAza thatAM dIpaka nI jema jIvano nAza thAya te yukti siddha te thatI nathI. kemake paryAya utpAdavinAzIla che, jyAre dravya pUva svabhAvI dhruva che, nitya che, jeno nAza nathI, zAzvata che, avinAzI che. kemake utpAda, vyaya, proLa, yukta sat paryAya mAtra utpAdavinAzIla che, paraMtu dravya vasvabhAvI che, nitya che. jeno nAza nathI te avinAzI zAzvata che. jethI jIvAtmA nitya, zAzvata tathA avinAzI siddha thAya che. mRtyu pachI saMsAraparyAyanA anna pachI jAnanI sattA, astitva mAnIe to mokSa siddha thaze. dIpanirvANAnA bauddha siddhAnta pramANe jIvano abhAva mokSa mAnIe to koInA paNa abhAvane mola mAnavAno prazna upasthita thAya. abhAvane mokSa kahevo te abhAvane kaMIka che ama kahevAnuM thAya. tethI abhAva mokSa na manAya. saMsAranA aMta pachI eTale ke jIvanA mRtyu pachI nirvANa pachI jIvAtmA nitya rahe che to ja mokSanuM astitva thaI zake. tethI jIvAtmAno mokSa ja sAthe patra che, vanI nAka-manuSyAdi cAra paryAyo naSTa thatAM mukti paryAya utpanna thaI zake che, jyAre Atmatya baMne paristhitimAM eTale ke pardhAonuM naSTa pavuM ane mukti paryAyanI utpattimAM Atma dravya kAyana, nitya, aparivartanazIla. avinAzI zAkAta rahe che. atre prabhAsa gAdhara navo prazna upasthita kare che ke jema karmanA jIvAtmA karmano banelo nathI. karmo jIvane nathI banAvatA. UlaTuM rva karmane sarjana karyuM che. karma jyAre vanA astitvanuM kAravo nathI to pachI karmanA nAzathI jIvano nAza kapA AdhAre mAnI zakAya ? kArAnAze kAryanAzano siddhAnta satya che. paraMtu karma e saMsAranuM kAraNa kharuM paNa karma jIvanuM kAraNa nathI. tethI karmanA nAza zUkI jIvano nAza mAnavo sadaMtara ayogya che. karmanA bhAvathI vano bhAva nathI. thato. karmanA nAza pachI paNa jIvAtmA aaN che. mA jIvAtmAno ke nahIM ke karmano. karmane lIdhe, karmanA saMbaMdha-viyogI, saMyoganA nArAthI ke mokSa che je siddha kare che ke ApaNI vAta karmanA sadaMtara nAzathI siddha thAya che. tethI ja pU. vAcakavarSa umAsvAti bhagavaMta tattvArthasUtramAM jaNAve che ke kRtsnakarmo mokSa' kuna eTale sadaMtara, samucA, che saMpUrNa karmono (ATha) sarvathA nAzathI mokSa thAya. khAvAmAMthI nIkaLatuM sonuM jema prAraMbhAvasthAmAM mATIthI mizrita hoya che tema AtmA saMsArI avasthAmAM nigodamAMthI ja karma mizrita, karmabaddha karmasaMta, karmothI joDAyelI hoya che. jJAnAvaraNAdi A karmothI saMyukta hato. tethI 'kSIranIravat vakarmasaMyoga: anAdi ', suvarNa pASAvatu saMlagna hato. jevI rIte eka lokhaMDano goLo tapAve tyAre temAM soya paNa pravezI zakatI nathI. paraMtu temAM jema agni pravezI lAlacoLa agninA jevo banAvI de che tema asaMkhya pradezI AtmA karmaNavargaNAnI rajakaNothI kevo dekhAya che. ahIM sudhI AtmAnI saMsArI avasthA che, karmajanya avasthA che je karmI saMsAramAM ja baMdhAya je che. atyAra sudhI jIve anantapudgalaparAvarta DALa batIta karyo paraMtu Zhu Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ oNgasTa, 2002 prabuddha jIvana AtmA kyAre paNa karmarahita thayo nathI. pravAhanI paraMparAthI AtmA ghaTamALA ghayA ja karI kemake jIvanI mana-vacana-kAyAnI pravRtti kaSAya karmothI lepAyelo rahyo che. navAM Ave ane jUnA lupta thatAM rahyA; tathA adhyayavasAyAdithI satata cAlu ja rahI che. jema karmono saMbaMdha udayamAM AvI khapI jAya. naSTa thatAM navAM baMdhAyA ja jAya. ekadhArI, anAdi che tema nirjarA paNa anAdi che. je sadAkALathI satata cAlu che. avirata A kriyA cAlatI rahI tethI karmono sadaMtara nAza, saphAyo na eka bhavyAtmA virAgavRttithI prerAI, lagna na karI, dIkSA laI le thayo. te mATe nirjarAnI sAhApya levI joIe. to teno vaMzavelo AgaLa aTakI jAya; tema eka AtmA karmonA pravAhane jo ke nirjarA te mokSa nathI. mokSa tattvane juduM svataMtra gaNAvyuM. baMnene aTakAvI de, AzravanA mArgane baMdha kare, te rokI de ane satata praSTi svIkArI na zakAya. ravIkArIe to ekane nirarthaka mAnavuM paDe. kone nirjarA karato ja rahe to karmono nAza zakya bane ne ? gharanA bArImAnavuM ? nirjarA athavA mokSane. paraMtu eka nirarthaka nathI. baMne judAM bAraNAM ja satata baMdha rAkhIe to kacaro kyAMthI bharAya ? vaLI pANIthI svataMtra alaga tattvo che. dharma karanArane nirjarA pratyeka samaye pratyeka sApha karavAmAM Ave to dhULa vagere kyAMthI bharAya ? jamIna zuddha divase thAya che. sAthe sAtha Azrava paNa cAlu ja che. nirjarA be prakAranI sAphasutharI thaIne rahe. tevI rIte eka AtmA bahArathI pravezatAM karmonA che. sakAma ane akAma, athavA AMzika je roja roja thatI rahe che ane pravAhane baMdha kare, tene rokI de, saMvaranI prakriyA pachI satata saMpUrNa saMpUrNa, sadaMtara, sarvathA nirjarA thaI jatAM AtmAnA upara kArmarAvargaNAno nirjarA karyA ja kare to eka divasa te AtmA sadaMtara, saMpUrNa, sarvathA aMzamAtra, paramANu suddhAM na rahe. AvI nirjarA jyAre thaI zake tyAre karmavihIna thaI jAya. A sthiti te ja mokSa. ApaNe kahI zakIe ke sarva sadaMtara saMpUrNa nirjarAthI AtmA sarva kamarahita, deharahita azarIrI karmamukti kila muktireva. avasthAmAM Ave che. jene mokSa kahI zakAya. tethI nirjarA mokSa nathI AtmA je ATha karmonA AvaraNathI Avarita thayelo che te AvaraNo paNa nirjarA vaDe mokSa sAdhya thaI zake. sAdhya evA mokSa tattva mATe khasI jatAM te AtmA karmathI vimukta thaI, mokSa pAme che, AvaraNa nirjarA sAdhana che. tethI nava tattvamAM baMne svataMtra, bhinnabhinna gaNAvyA rahita thatAM te potAnI mULa sthiti prApta kare che. jema vAdaLothI DhaMkAyelA che. ku7 karmakSaya: mokSa: emAM kRna eTale saMpUrNa, sadaMtara tethI sarva caMdra, sUryAdi vAdaLo khasI jatAM potAnI mULa sthitie AvI jAya che. karmano saMpUrNa kSaya te mokSa. jema kastUrImRganI DuMTImAM kastUrI hoya paNa tenuM bhAna na hoya tevo namaskAra mahAmaMtra navakAramAM savvapAvappaNAsaNo paNa te ja artha mRga jaMgalamAM bhaTakyA pachI lothapotha thaI, thAkIne natamastake Ubho sUcave che. rahe tyAre tene khabara paDe ke kastUrI to mArI pAse ja che, bhaTakavAnI vaLI eka prazna upasthita thAya che. ATha karmono utkRSTa sthiti baMdha jarUra na hatI. have te jema na bhaTake tema jIva jyAre AtmAnI AsapAsa sunizcita maryAdAvALo hoya che. jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, aMtarAya, 8 karmAvaraNo dUra karI de eTale te kamanA pAzamAMthI mukta bane, vedanIya 30 kroDa kroDI sAgaropama, nAma-gotra 20 kroDAkoDI sAgaropama, potAnI mULa, maulika zAzvata sthiti saMpAdana kare, karmothI mukta thaI mohanIya 70 kroDAkroDI sAgaropama tathA badhAMno khAyuSya sAthe karmanI mokSa meLave. mokSa pAmavo eTale AtmAnI mULabhUta svasaMvedya, ravAnubhavathI sthiti dhyAnamAM letAM te 230 sAgaropama+33 sAgaropama kula maLatI potAnI ja mULa sthiti prApta karavAnI che, te saMpAdana karI 33,08,000 sAthe gaNatAM te thavA jAya che. je nigodanA jIvo svAnubhavano viSaya banAvavAnI che. mATe zakya che. kevI dRSTithI karma karAya che, vicArAya che te ghaNuM mahattvanuM che. A kALa to eka vAra bAMdhelA karmono che. ApaNe pratyeka samaye karma karmagraMthanA racayitA devendrasUrie nirUpaNa karyuM che ke:bAMdhIe chIe. Avaka vadhAre che, jAvaka tenI sarakhAmaNImAM ghaNI 'kiraI jIeNa jaNa to bhaknae kamma". vaLI zrI umAsvAtijIe ochI che. palakArAmAM asaMkhya samayomAM dara samaye jIva sAta sAta karma tattvArtha sUtramAM A vAta A rIte rajU karI che :bAMdhe che. je sAmAnya sthitimAM ochI hoI zake; paraMtu tIva adhyayavasAyamAM kAya-vAlmanaH karmayoga:' kAyA, vacana, mananI kriyAthI karmayoga utkRSTa sthiti hoya che. roja-roja A sthiti cAlu che. karmono pravAha che. vaLI 'mana: eva manuSyANAM kAraNa baMdhamokSayo:"-prasannacaMdra rAjarSi vArokyo vahyA ja kare che. Azrava, saMvara, nirjarA. karmo jema A ane taMduliyo matsya e be udAharaNo suprasiddha che. janmanA che tema gata janmonA paNa che. tethI anantA janmamAM jIve mokSa meLavyA pachI azarIrI hovAthI, zarIrathI sarva pravRttio, anantA karmo bAMdhyAM che. prathama kyAre bAMdhyAM te zodhavuM AsAna nathI. kaSAyo, adhyayavasAyAdinA abhAve karmavihIna ayoga sthiti nitya, nigoda avasthAmAM asaMkhya janmo thayA. eka samayamAM tyAM sADI 17 niraMtara, zAzvata sthiti bhogavavAnI hoya che. vAra janma mRtyu thAya che. tyAMthI nIkaLI cAre gatimAM 84 lAkha yonimAM A pramANe vicAravimarzanA sAra saMkSepamAM jaNAvavuM hoya to mokSa e bhaTakatA, kuTAtA asaMkhya janma vItI gayA. tethI teno cheDo zodhavo jIvAtmAnI eka caramAvasthA che. mokSa mAnavA mATe AtmAne mAnavo ja muzkela che. mATe jIvanI sAthe karmono saMbaMdha anAdi che. anAdi paDe. AtmAnI utpAda-vyaya-dhrauvya avasthAmAMthI prathama be eTale saMsAra kALanA karmo jema bAMdhyA tema kSaya paNa karatA gayA. caramakALamAM pravezI ane tenI dhruvAvasthA te ja mokSa. je AtmasvarUpe che te mokSa che. mATe eka kroDAkroDathI asaMkhya palyopama ocho karI supuruSArtha karI cothA mokSamAM AtmA sadAya dhruva-nitya svasvarUpe che. tethI karmasaMyukta azuddha aMvirati samyagu daSTi guNasthAne AgaLa vadhatAM kApakazreNie jo AtmA te saMsArI; je saMpUrNa karmo vihIna banI jAya tyAre tene muktAtmA caDhavAnuM bhAgyamAM tathA bhavyatvanA paripAke hoya to 13-14 guNasthAne kahevAya, siddhAtmA kahevAya. AthI AtmAne svIkArIe to ja mokSa akSayasthiti mokSa saMbhave. manAya, nahIMtara na manAya. jema kuvA para reMTamAM pANIthI bharAto ane khAlI thato ghaDo upara have je je darzano jevAM ke khristI dharma, IslAma dharma, cArvAka, bauddhanIce satata jAAva kare che tema AMzika nirjarA sAthe pharI baMdhanI nAyikAdi anAtmavAdI darzano teo AtmAne ja mAnatA nathI to Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana oNgasTa, 2002 pachI mokSanI vAta ja dUra rahI. Atma tattva svIkArIe to ja mokSa tattva sukha bhogavanAra AtmA che. zarIra paNa nahIM. maDadAne zarIra che te svIkArAya, bIjI rIte mokSa tattva mAnatAM AtmA tattva ApoApa bhogave ? AtmAnA je guNo gaNAvAya che temAM eka ananta sukha, ravIkRta thaI jAya. AhaMta darzana AtmavAdI ane mokSalakSI dharma tathA avyAbAdha sukha che. jaDa nirjIvathI judA pADanAruM tattva te jJAna, darzana, darzana che. cAritra, anantavIrya, avyAbAdha sukha che. sukhano bhokatA, anubhavanAra, AtmAno sarvathA abhAva mAnanArA bauddho nirvANa pachI AtmAnuM phakta AtmA che. saMsAranA sukha mATe traNa karo zarIra, Indriyo, mana astitva mAnatA nathI, teo nairAtmavAdI che. je vyAjabI nathI. nirvANa che. pAMca Indriyo dvArA ra3 viSayo, bhogave tethI, zarIra dvArA mAtra pachI AtmA dhRvarUpe nitya rahe che. sarvathA te nAza pAmato nathI. dIvo vaiSayika sukho ane manathI mAnasika sukho ja bhogavAya. A sAdhano olavAyA pachI pariNAmottara pAme che, aMdhakAramAM pariName che je dvArA je kaMI sukha-du:khAdi bhogavAya teno upabhoktA anubhavanArA joI zakAya che. jemake A oraDAmAM ajavALuM che, ahIM aMdhAruM che. mAtra AtmA ja che. mRtane zarIra, IndriyAdi che chatAM paNa te kema dIvo navA svarUpe ApaNI AgaLa Ave che. te sarvathA nAza nathI anubhavato nathI ? bhogavato nathI ? kAraNa ke A badhAMno adhiSThAtA pAmato. tevI rIte AtmA paNa jyAre mokSa pAme che, parinirvANa pAme bhoktA have nathI rahyo, te cAlyo gayo, navuM zarIrAdi dhAraNa karyA, che tyAre nAza na thatAM avyAbAdha, AtyaMtika sukharUpa navA ja IndriyAdi jaDa banIne paDI rahI che. bhoktA AtmA cAlyo gayo. junAM pariNAmottarane dhAraNa kare che je saccidAnaMda svarUpa che. sarva prakAranA vAsAMsi tyajI navAM dhAraNa karavA cAlI gayo. utkRSTa, zreSTha dhyAnamAM du:khanA abhAvanI sthiti pAme che. badhI Indriyo baMdha che. zarIra sthira karyuM che, manano virodha karelo che. mokSamAM sukha kharuM, ane te kevA prakAranuM hoI zake. sukha sAmAnya rIte atre jJAnayogamAM je anubhUti thAya te bhogavanAra AtmA che. sukha viSayabhoga vaDe anubhavAya che je Indriyo vaDe bhogavI zakAya. Indriyo sAdhana-sAmagrImAM nathI. ekane tethI sukha thAya bIjAne duHkha. jevI rIte makAnanA bArI-bAraNAnI jema zarIra sAthe saMkaLAyelI che, mana paNa sAkara mAnavIne priya, gadheDAne apriya. jenI pAse aDhaLaka sukhanAM jarUrI che kAraNa ke manathI paNa manasUbA ghaDI sukhAnubha meLavI zakAya sAdhano, saMpatti, vADI, gADI, lADI, putra, patnI parivAra vipula hovA che. mana sahita pAMce IndriyonA trevIsa viSayono anubhava laI zakAya chatAM paNa bhAre du:khI. jyAre saMsArane salAma bharanAra sAdhune kazuM che. muktAtmA azarIrI che to Indriyo, viSayo manAdi vagara muktAtmA temAMnuM nathI chatAMye bhAre sukhI che ne ? temanI samatAnA sukha sAme kevI rIte upabhoga kare ? bhoga bhogavyA vagara sukha kyAMthI zakya bane svarga-saMsAranA sukha nagaNya che, tuccha che. prazamaratimAM pUjya vAcakavartha ? tene to ananta, avyAbAdha, kalpanAtIta hovAnuM manAya che. zrI umAsvAti mahArAja jaNAve che ke: jevI rIte jaMgalanA bhIlane cakravartInA mahelamAM Sasa yukta bhojanavALuM svarga sukhAti parokSANyatyanta parokSameva mothA sukham | miSTAnna khavaDAvo ane te jyAre pAcho jaMgalamAM jAya ane tenA jJAtibaMdhuo pratyakSa prathama sukha na paravaza na thaya prAptam // pUche to tenuM varNana kevI rIte karI zake ? te batAvavA mATe koI have kevuM sukha game, joIe ? je svAdhIna hoya, kSaSika nahIM paNa sAmagrI batAvI zakato nathI kemake te jAta anubhavanI vAta banI. e zAzvata hoya. vaiSayika, bhautika, paudgalika nahIM paraMtu Atmika, svAnubhavano viSaya hoI varNAtIta che kemake te rajU karavA tenI pAse AdhyAtmika hoya. zArIrika, endriya, mAnasika nahIM paNa Atmika koI sAdhanAdi nathI. potAno anubhava cItarI zake te mATe vastu, hovuM ghaTe, ananta hoya. ajJAna ke mohane AdhIna nahIM paraMtu jJAnAtmaka padArthAdi nathI. te anubhava svano che. varNanAtIta che. svasaMvedya che. hoya. nijasvabhAvamAM ramanAruM hoya, saccidAnaMdamaya hoya, amara, nitya, tevI rIte 84 lAkha yoniomAM janma-maraNa karanAro jIva anAdi svasaMvedya hoya, avyAbAdha hoya. AvuM sukha mAtra mokSamAM ja maLe. AvuM kALathI eka paNa samaya zarIra ane Indriyo vagereno thayo nathI. nigodamAM sukha jyAM maLe te sthAna mokSa che. A sthaLa ajara, amara, zAzvata che; paNa zarIra tathA eka Indriya to hoya ja che. jema jema vikAsa sAdhato nathI tyAM moha ke ajJAnatA. tyAM jJAnaghana sthiti hovAthI rAga-dveSa jAya tema mana-IndriyAdi vadhu ne vadhu sArAM meLavato rahe che. jIva A nathI, vItarAgamayatA che. AnaMdaghanarUpe che. te azarIrI, atIndriya paristhitimAM rahevAthI TevAI gayo che. tethI mana ane IndriyothI bhinna amana-manAtIta che, ananta che, avyAbAdha che, saccidAnaMda rUpe cidhana rIte sukhAnubhava thaI zake tenI kalpanA suddhAM te karI zakato nathI. che, akSaya che, ananta che, nitya che, avyAbAdha che, paramasukha che. anAdi anantakALanI paristhitinI evA prakAranI Teva paDI gaI che. AvuM sukha jyAM anubhavAya je avasthAmAM rahI bhogavAya te sthAna A eka moTo aMtarAya che, takalIpha che, kSati che. AthI moTAmAM paNa vizeSanuM nAma mokSa che. paNa vicArazIla manuSyane lAge ke A to zarIra, mana, Indriyo vagere dvArA sukha-duHkhAdi bhogavAya, anubhavAya zabdonA sAthiyA pUryA hoya tevuM lAge che, zabdonI jALa che. bhalA tevI kalpanA rUDha thaI gaI che. viSayopabhogajanya sukhAdinI kalpanA te bhAI AvuM varNana meM nathI karyuM, koI sAMsArika vyaktie nathI karyuM, | vagara zakya ja nathI tevuM mAnavuM thayuM. tethI mAnavI sAMsArika, vaiSayika, pUjya evA taponiSTha munie paNa nathI karyuM paraMtu sAdhanAdithI aSTakarmono bhautika, paugalika sukhAdinI kalpanA bhavAbhinaMdInI jema kare te kaccaraghANa kADhI traNe kALanuM apratipAtI kevaLajJAna meLavyuM che tevA sahaja che. te sivAyanI, tenAthI bhinna kalpanA karI zakato ja nathI. to tIrthakaronI amRtajharatI vANI jhIlI temanA paTTadhara gaNadhara ziSyoe pachI te mokSa ane tethI saMpanna siddhinI kalpanA kevI rIte karI zake? AgamamAM pratipAdita karyuM che. vicArIe ke sukha zuM che ? zemAM che ? kyAM kevI rIte teno upabhoga mRtyu pachI saMsAraparyAyanA aMte jIvanuM astitva svIkArIe to mokSa karAya, koNa te bhogave ? zuM jaDa padArtho jevAM ke patthara, IMTa, makAna, siddha thAya. bauddhonA dIpanirvANanA siddhAntanI jema jIvanA abhAvane moTara, gADI vagere bhogave ? jema nirjIva jaDa padArtho sukhaduHkha mokSa mAnIe to koInA paNa abhAvane mokSa mAnavo paDe. nirvANa pachI bhogavI na zake tema sukhaduHkhAdinI anubhUti mAtra jIvane ja thaI zake. jIvAtmA nitya rahe che. abhAvane mokSa mAnIe to abhAva bhAva jevuM Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ oNgasTa, 2002 prabuddha jIvana siddha thAya. tethI jIva vinA mokSa kono ? jIvAtmAno mokSa satya paNa aDacaNa na kare tevI rIte rahI zake che. AvI rIte nizcita sthAnamAM Thare che. jIvanI deva-tiryaMcAdi sAMsArika paryAyono nAza thatAM; mukti potapotAnuM zuddha svarUpa sAcavI navI jagyAe, navI rIta, navA Dhabe paryAyanI utpattithI AtmA kAyama, nitya, siddha rahe che. karmanAze saMkoca ke vikAsAdi vikArane vaza na thatAM, ekabIjAne bAdhA na kare saMsAra nAza paNa: tevI rIte nitya, niraMtara sadA mATe svataMtra temaja badhAM sAthe gharSaNa karyA kammaka saMsAro trAse tasya jujjaI nAso ! vagara rahe tevuM suMdara sthAna te siddhazilA che. jIvakamUkaya tannAse tassa ko nAso | 1980 | - muktAtmAne kevA prakAranuM sukha upalabdha hoya ? tene akRtrima, karma konI sAthe baMdhAyelA che ? karma konAthI? jo karma nAze jIvano svAbhAvika, praSTi, vaNAtIta sukha hoya che. azarIrI chatAM paNa nAza svIkArIe to mokSanuM astitva kyAMthI ? karmano nAza thavAthI bhogavavAnuM na hovAthI bhoga vinA parama sukhI che. tene janma, maraNa, saMsArano nAza thAya je ucita che. jIvAtmA karmano banelo nathI. karma Adhi, vyAdhi, upAdhi. arati, rati, kAma, krodha, mAna, mAyA, tRSNA, jIvane banAvatuM nathI. jIve karma banAvyAM che. jo karma jIvanuM kAraNa nathI rAga, dveSa, zoka, moha, sudhA, pyAsa, zIta, uppA, cintA, sukya to karmanA nAzathI jIvano nAza kayA AdhAre thAya ? karmanA nAza pachI kaMI nathI. sarva bAdhAnI upara gayelo avyAbAdha, akhaMDa sukha bhogave jIvAtmA rahe che. tethI mokSa jIvAtmAno che, nahIM ke karmano. karmathI, che. atrenuM sukha jaDa nathI, jJAnagamya che. te paramajJAnI, sarvajJAnI, tenA saMyoga-viyogathI saMyoganA nAzathI mokSa ane karmanA samucA anantajJAnI chatAM paNa vItarAgI che. zuM tene kAma-bhogAdi prakAranuM nAzathI siddha thavAya. atre na zabdanuM mahattva sAcuM samajAya che. sukha haze ? nA. . kRtna eTale saMpUrNa. nigodamAM AtmA 8 karmothI saMyukta hato, karma tattvArtha bhAganI TIkAmAM lakhyuM che :mizrita hato, eka nahIM paNa 8 karmothI jakaDAyelo hato tethI asaMkhya savyAbAdhAbhAvAt sarvajJatvA jAvati parama sukhI ! . pradezI AtmA kArmaNavargAnI rajakaNothI bharelo ATha karmothI Avarita vyAbAdhAbhAvoDatra svacchasya jJasya paramasukham | thayo che, temanuM AvaraNa che. jyAM sudhI AvaraNo che tyAM sudhI saMsArI bAdhA na hovAthI, sarvajJa hovAthI te parama sukhI che. bApAnA avasthA cAlu, naSTa thAya tyAre ja mokSa. abhAvathI svaccha jJAtA tarIke parama sukha tene hoya che. anAdikALathI jIve anantAnaMta bhavo karyA. ananta pudgalaparAvarta naiyAyika darzanamAM "ekaviMzati du:khadhvaso mokSa:' AvA prakAranI kALa vyatIta thaI gayo. chatAM paNa jyAMnA tyAM. pravAhanI paraMparAthI jaDa mukti 21 duHkhonA nAza thakI mAne che te hAsyAspada che. tevI rIte karmonuM lAgavuM ane khapavuM cAlu ja rahyuM. udaye khape ane navA baMdhAyA ja anAtmavAdI boddho dIpanirvANa jevI jaDa mukti mAne che; je ajJAnAtmaka kare che. karmakSaya mATeno upAya nirjarA che. AMzika nirjarAnI sAthe siddha thatAM jaDa ja rahe che. carcAnA sAra rUpe eka vAkyamAM kahevuM hoya saMpUrNa nirjarA thaI jAya. sarvathA, sadaMtara sarva karmo kharI paDe; AtmA to jainonI mukti AtmAnI karmarahita carama zuddha koTinI jJAnAtmaka para kArmaNavargaNAno eka paNa paramANuM na coMTelo hoya tyAranI avasthAmAM zuddha avasthA che. AtmAnuM astitva na rahe tevo dIpanirvANa jevo mokSa mokSa Ave, zA kAmano ? karmano baMdha anAdi che, AMzika nirjarA pratidina thatI rahe che; vyakti jevI rIte gharanA bArIbAraNAmAMthI bahAra jue che tevI rIte saMpUrNa nathI thatI. saMyoga hoya tyAM viyoga hoya ja. dehamAM rahelo AtmA Indriyo rUpI bArAbAraNAmAMthI bahAranA viSayAdinuM bIjuM AtmAne AkAzanI jema vyApaka na mAnI zakAya. tene dehAkAra jJAna kare che. paraMtu mokSamAM IndriyonI apekSA ja nathI kemake IndriyAdi ja mAnavo ghaTe. je je zarIra dhAraNa kare kIDI, hAthI, magataruM, vyAvra, sahAyaka sAdhana tyAM anapekSita che. te tyAM jJAnaghana che. jema paramANuM moTo magara, matsya te te deha pramANe AtmA vikAsa ke saMkoca pAme. rUpAdi rahita na hoya tema AtmA kyAreya paNa jJAnarahita na hoya. jema AtmA vistRta paNa thaI zake che, saMkocAI paNa zake che. mAtA ane vaMdhyA avAstavika che, tema muktAtmA jJAna vinA eTale ke AhAraka zarIra dhAraNa karI praznano javAba meLavavA te sAdhya puruSa jJAnarahita hoya ja nahIM. muktAtmA AtmA hoI jJAnamaya ja hoya. 14 rAjaloka jeTalo AtmAne vikasAvI zake che ne ? muktAtmAno saMsArInA jJAna karatAM muktAtmAnuM jJAna anekagaNuM hoya che. te vicAra karatAM siddhAtmA AkAza jeTalo vistRta nathI paraMtu mokSe jatAM kevaLajJAnadhArI che; pUjJAnI hoya che.. pahelAM jIva je zarIra tyaje che tenA 3 bhAga pramANano AkAra te zuM muktAtmA ajIva bane ? dravyanI mULabhUta svAbhAvika jAti koI " dhAraNa kare che. ATalI jagyA roke che, ATalo AkAza pradezane sparza paNa rIte atyaMta viparIta jAtirUpe badalAya nahIM. jema AkAzanI che. A badhAM muktAtmAo 45 lAkha yojana vistRta siddhazilA para ajIva, jaDa, mULajAti je svAbhAvika che te kadApi badalAya nahIM tevI ekabIjAne aMtarAya na thAya tema upara jaI laTake che. gesathI bharelo rIte jIvana jIvatva, amUrtava, dravyatva mULabhUta svAbhAvika jAti badalAya phuggo dorIthI bAMdhI dhIre dhIre upara choDavAmAM Ave che. jo bhUlecUke nahIM. ajIvatva jIvatvathI atyanta viparIta hoI badalAya nahIM. dorI hAthamAMthI chUTI jAya to te phugo sIlIMganI Toca para jaI laTake muktAvasthAmAM jIvanI paryAyomAMnI A eka viziSTa paryAyAvasthA che. che. tevI rIte mokSe gayelo jIva siddhazilAnI Toca para laTake che. navA saMsArI ke mutAtmA tarIke jIvatva ane dravyatva tenuM te ja rahe che. maLelA svarUpavALA badhAM muktAtmAo ATalI jagAmAM kevI rIte samAI moDhAmAM jIva ajIva banI jAya tevI mukti siddhAnta virUddha che. jema zake tevo prazna udbhave. jema oraDAmAM 1, 5, 10, 100 dIvaDAnI dravyatva nathI badalAtuM tema dravyanA guNa badalAtA nathI. AtmAnA jJAnajyota samAI zake, dareka svataMtra rahI zake che. jyotamAM jyota bhaLelI darzana-upayogAtmaka mULabhUta guNo sanAtana che, je ajIvathI judApaNuM lAge paraMtu dareka dIvo AsAnIthI bahAra jyota sAthe laI jaI zakAya batAve che; jIvanI vibhinna avasthA-vizeSamAM AvaraNo Ave ne jAya. tevI rIte anekAneka mokSa pAmelA AtmAo saMkoca ane ekabIjAne jJAnadarzanAdi Avarita thAya paNa nAza na pAme. tethI muktAtmAne Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 .prabuddha jIvana ajIva mAnavAnI AvazyakatA nathI. 'jaDA ca mukti' vALo mata mukti jaDAtmaka mAne che je mAnyatA rAkhanArA neyAyiko hatabhAgI che. AtmAthI jJAnane bhinna mAnI AtmAmAM utpanna paNa thAya ane naSTa thAya; jJAnavALo AtmA jJAnarahita thAya tema mAnavuM kRtrima che, hAsyAspada che. tethI muktine jaDa mAnavI ayogya che. guNI mULabhUta dravyamAM ja rahelAM che, bhinna nathI. jJAnaguNa AtmAmAM bahArathI nathI Avato, svadravyAMtaragata hoya che, rahe che. saMsArI avasthAmAM ATha prakAranA AvaraNothI te guNa Avarita thaI jAya, AvaraNo haThI jatAM jema vAdaLo vikharAtAM sUrya pUrNa svarUpe prakAze tema AvaraNo haThatAM AtmA soLe kaLAe jJAnAdi guNo vaDe jhaLahaLe, mULa sthitimAM AvIne ja rahe. pAMca prakAranA jJAnamAM mati ane zruta parokSa jJAnamAM AtmA IndriyonI madadathI jue-jANe che; Indriyo ane manathI jJAna thatuM nathI. teo mULa srota nathI. paNa sAdhana che. te baMne jaDa che. tene jJAna nathI. jJAna AtmAne thAya che. jonAra jANanAra AtmA che. jJAnathI jaDanuM bheda jJAna thAya che. ajJAna eTale jJAnano abhAva nahIM; jJAnarahita nahIM, paNa ahIM alpatA sUcaka che. tethI ajJAna eTale alpa jJAna, pUruM nahIM, adhure, jJAnano abhAva (e zAna) kahevAthI jIva ava thaI jAya. jIva jaDa na thAya, kemake jJAna ajIvanuM nahIM, jIvanuM lakSaNa che. jJAnAdi je Avarita thayelAM che tene pragaTa kevI rIte karavAM ? je mULabhUta sattAmAM hoya te ja pragaTa thAya. bahArathI te lAvI na zakAya. vAdaLo khasato jema sUrya jhaLahaLI UThe che tema AvaraNo haThatA mULamAM je hatuM te pragaTa thAya che, STigocara thAya che. na hatuM ane AvyuM tevuM nathI. AvaraNo haThatAM karmo naSTa thatAM jAya ane AtmA zuddha, buddha, siddha mukta thaIne rahe. A mATenI kaI prakriyA che ? te mATe ArAdhanA, vrata, niSama, prakakhANA, tapa, japa, bhakti, dhAnAdi dvArA uttarottara AtmAnA guNo jema jema pragaTato jAya, jhaLahaLatAM jAya, prakAzita thatAM rahe je 'siddhANaM buddhANaM' pramANe paraMparayA thAya, jethI guNasthAnakonI 14 pagathiyAMnI sIDI caDha-utara karatAM chevaTe 13-14 sayogI (13) ayogI (14) pagathiyA para caDhatAM AtmA zuddha, buddha, mukta thaI saccidAnaMda svarUpa je sevela che,je abhilASya che, je varNanAtIta che; te kakSAe nitya, niraMtara zAzvata avyAbAdha sukhAnubhAva thakI. AtmA amara, ajara thAya che. je mATe zrI namupurAM ke zakrastavamAM kahyuM - appaDiyAvara-nAdirAdharANa, vichaumAzaM, jimAMNA, jAvayANI, tijJAze, tArayAkAM, buDhAmAM boDiyAra, muttAa, mogarI, sampUchyuM, savvadarisInuM, sivayalarUarthAta madhyamavA bAhamapujArAvitti siddhiI nAmarya kALAM saMpattANI'. oNgasTa, 2002 vAtane tavAIpiMgamanI aMtima kArikAomAM nirdeza che ke :" saMsArabIja kAtyA mohanIya pahIyate 1 vokanapajJAnAna dardInanAAnatarama | mahIyanasya yugapat trINikarmAdi azeSataH / / sarva pAponA bApa samAna mohanIya naSTa thatAM avAntara karmo capaTI vagADatAM kSINa thaI zake che. te mATenuM udAharaNa Ama cheHgarbhasa vinaSThANuM thayA to vinApati | tathA karmakSaye yAnti mohanIye kSaya gate / ! sUci eTale soya vaDe madhyamAM rahelA taMtuno nAza thatAM tADanuM jhADa nAza pAme che tema mohanIya naSTa thatAM bAkInAM sarva karmo kSaya pAme che. saMsArane kAyamI tilAMjali daI muktAnA kevI rIte siddhazilAo jAya che ? cAra ghAtI karmonA nAzathI. te nimnalikhita Ama prApta thAya che:mohanIyanA kSaye vItarAgatA prApta thAya. jJAnAvaraNIyanA kSaye ananta (akSaya) kevaLajJAna prApta thAya. darzanAvaraNIyanA kSaye ananta kevaLadarzana prApta thAya. ajArAyanA ye anantAki labdhio, siddhio prApta thAya. azarIrI evo muktAtmA kevo hoya te viSe jaNAve che :siddhAmAM nahi do, na Au na karma na pAma joDavAo / sAI anantA tersi, kiMI jiAMdagame bhAiyA / / anAdino cAlyo Avato karmasaMyoga naSTa thayo tethI zarIra, janma, maraghA, sukha, du:khAdi khatama thayAM jethI sarvaguNo pUrNaparI pragaTayA. upara jovA pramo mokSa mAtra manuSya gatimAM ja maLe. ahIM sAdhanA sarva prakAranI sAmagrI hAthaveMtamAM che. devomAM ghaNA miyAtvI che jemAM samakitta vagara mAnA gAMDa, samakanI devo ochA pramANamAM che. teo godhA avirati samati guNAsthAnathI AgaLa na jaI zake, pAMca, che guNasthAna vagere vagara mola kyAMthI saMbhave ? tiryaMco jevA ke deDako, merUprabha hAthI vagere paNa pAMcamA guAThANAthI AgaLa na jaI zake. narakanA jIvo dArU) duHkhAdimAM karyAthI A mATeno khacallI vicAra paNa kare! patI. moDI javA ATaluM atyaMta Avazyaka che : aDhI dvIpamAM je 15 karmakSetro che temAM pAMca bharata, pAMca airAvata ane pAMca mahAvidehamAMthI ja mukti maLI zake. temAMthI bharata ane airAvatamAM mAtra trIjA-cothA ArAmAM ja baMne utsarpiNI ane avasarpiNImAM zakya che. jyAre mahAvidehamAM haMmezA mokSanA dvAra khullo che. atyAre paNa tyAM 20 vidyamAna, viharatA sImaMdhara svAmI, yugamAra svAmI vagere vicare che, mokSa mATe sau prathama manuSyagati, pUrNa pagendriyapaze, saMzIpaNuM, trasapaNuM, vyatvapaze, tathA bhagavano paripAka, zAvike samyakatva, aAhArIpaNuM, pAkhyAnacAritra je dvArA vadhatAM vadhatAM zAna, darzana, virAgIpaNuM prApta karavuM ja paDe. 4 mArgAmAMthI ATaluM to avazya joIe ja joIe. ekanA padmA abhAvathI mokSa dUra rahe, na maLe. kevaLajJAnI to avazya khoLe jAya kAraNa ke te apratipAti che. AcArya, upAdhyAya, sAdhu tathA arihaMta banIne paNa mokSe javAya. te mATe A cAra padma mukhya che. anantA mokSe jaI zakyA che. sAdhu to tene mATe mULabhUta pAyAnuM pada che. arihaMta thaIne mokSe janArA ghaNAM thoDA, tethI vadhu AcArya thaIne, tenAthI vadhAre upAdhyAya thaIne, sauthI vadhAre sAdhu thaIne. mATe ja kAMkare navakAra A siddhagati kapALAkArI, acala, rogAda rahita, ananta aMta vagaranI eTale ke zAyata), aAya, vyAbAdhA rahita, jyAMthI saMsAramAM pharI pAchA gAre gatinA cakrAvAmAM ghUmavAnuM nathI, tevI siddhagati AtmAnI thAya che. AvA prakAranuM kevaLajJAna 13-14 pati 4 prakAranA dhyAnamAMthI 1-2 ne oLaMgI trIjAmAM pravezyA pachI prApta kare che. te Artha zuM zuM pAme ? te kyAre prApta kare, kevI rIte tenI rItarasama che e vize pUjya umAsvAti vAcakavaryazrI tattvArthasUtramAM Ama jaNAve che H moDa jAvAnu zAnadarzanAvaraNAntarAya bhAgya kevalam' eTale ke cAre ghAtI karmonA kSaye kevaLajJAna prApta thAya che. A kAMkare siddhA anantA. pAMca parameSThi mokSe janArAmAM pradhAna che. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ oNgasTa, 2002 prabuddha jIvana 15 Ama ' mahAmaMtramAM teo sthAnApanna thayelAM che. mahAmaMtranuM pratidina smaraNa, para gati ApI pachI Apa meLe gati kare che, dhanuSyamAMthI choDeluM bANa kAyotsarga, namaskArAdi karaNIya kRti gaNAvI che. Apa meLe gatizIla rahe. vaLI eraMDa phaLa, yaMtra ane paiDAnuM baMdhana mokSe janArAnI mudrA kaI hoya ? anta samaye koI pAsanamAM chedatAM bIja, kASTha, peTApuTanI upara gati thAya che. jema patthara nIce beThAM beThAM, koI kAyotsarga mudrAmAM, koI saMthAro karI to vaLI koIka paDe, agni urdhva gati kare tema svabhAvAnusAra AtmAno uMce javAno sUtAM sUtAM paNa jAya. mokSagamana samaye anne kAyAne sthira karI de. svabhAva che. "svabhAva: duryaja: dhUmADAnI jema karmo bALI upara jAya zailezIkaraNa kare, yogo rUMdhI le, zarIranA polANAnA bhAga pUrIne che. naraka to nIce che to te nIcI gati kevI rIte kare ? A gati tenA AtmA eka ghanAkAre sthira bane che. vaLI mokSaprApti mATe zarIranI karmAdhIna che. puSkaLa pApono bhAra kAraNabhUta che. tethI karmayukta saMsArI jaghanya avagAhanA be hAtha ane utkRSTa 500 dhanuSyanI hovI joie. jIva upara nIce ane tirachI gati kare che. tenAthI ochI 1 hAthanI kAyA tathA 500 dhanuSyathI vadhAre avagAhanAvALA zrI umAsvAti AcArya jaNAve che: "tadanantaram urdhva gacchA jIvo mokSe na jaI zake. chaThThA ArAmAM jIvanI avagAhanA eka lokAttAtu hAthanI hovAthI mokSagamane yogyatA dharAvatA nathI. mokSe jatAM uMcAI je vaLI jema eka drayanI kriyAnI utpatti, sthiti ane vinAza (utpAdahoya teno 1/3 bhAga ghaTI jAya. jemake 500 dhanuSyanI avagAhanAvALuM vyaya-dhrauvyapaNuM) ekI sAthe eka samayamAM thAya che tevI rIte siddhanA hoya to teno 13 bhAga rahe. 2 hAthanI avagAhanAM hoya to 1 hAtha jIvanI gati, mokSa ane bhavakSaya traNe bhAvo eka sAthe ja thAya che. je 8 aMgula pramANa rahe. kSetradvAra pramANe A muktAtmAnI avagAhanA samaye bhavano kSaya, e ja samaye gati ane eka samayamAM mokSamAM jIva vicArI che. sthira thaI jAya. traNe sAthe. eka AtmA siddha thAya tethI nigodamAMthI eka jIva vyavahAra rAzimAM A mATe A draSTAtta Ape che:Ave. sAmAnya rIte eka samaye eka AtmA mokSa pAme. prathama tIrthaMkara utpattizva vinAza, prakAza tamaso riha ! bhagavAna RSabhadevanA vakhatamAM eka samayamAM 108 mukti pAmyA. yugapatuM jAva to taddhatuM tathA nirvANa karmaNo: | (potAnA 99 putro, bharatanA 8 putro, ane RSabhadeva pote eTale prakAzanI utpatti sAthe ja aMdhakArano nAza. tevI rIte sarva karmono 108). bIjA tIrthakara ajItanAtha bhagavAnanA samaye 170 mokSe gayA. nAza (kSaya), nirvANa =mokSanI utpatti A baMne ekI sAthe ja thAya. tethI pAMca mahAvidehanI 32 cUlikAmAMthI pratyekamAMthI 5, eTale 345=160; karmakSaya, bhavakSaya, urdhvagati ane mokSamAM sthira thavAnuM sAthe ja thAya, bharatamAMthI ane airAvatamAMthI 5 kulle 160+5+2=170. samayAntara nahIM. badhAM ja karmono kSaya thatAMnI sAthe ja sAta rAjaloka cothA tijayapaghuttamarAma navamI gAthAmAM:-paMcadasakamma bhUmisuppinna jeTaluM aMtara eka samayamAM kApe che. lokamAM tema alokAkAza baMnemAM sattari jihANA sayaM (pAMca karmabhUmimAM 170 utpanna thayAM che), tenI 2, AkAza samAna che. to zA mATe aTakI jAya AgaLa na jAya. teno 3, 4, 5mI gAthAmAM A ja saMkhyA che jeno eka camatkArI yaMtra uttara Ama che :170no bane che. tatoDayurdhva gatisteSAM kamAnnAstiiti cenmati: vaLI ahIM paNa A vAta rajU karI che: dharmAstikAya cAmAvAtuM sahi (hanu) gate: para: || vakanakezaMkhavidruma marakatadhana saMnnibhe vigatamoham | vaLI 14 rAjalokanI madhyamAM rahelI trasanADImAM je jIvo che te A' saptatizata jinAnAM sarvAbharapUjita vaMde || aDhI dvIpamAMthI karmakSaya karI mokSe jAya tyAre gatisahAyaka dharmAstikAya mokSe jatAM jIva ekaja samayamAM sIdhI urdhvagatimAM siddhazilAnI dravya gati karavAmAM madada kare che. Toce pahoMcI jAya tevI AtmA zakti dharAve che. tethI AgaLa kema (kramaza:) ke nahIM? alokAkAzamAM gatisahAyaka dharmAstikAyano abhAva hovAthI tethI AgaLa jaI na zake. 14 rAjalokamAM jIvonuM satata eka lokamAMthI bIjAmAM, eka gatimAMthI asthi sAravAra kendra bIjImAM, urdhvalokamAMthI tirachAlokamAM ke adholokamAM gamanAgamana saMghanA upakrame hADakAnAM niSNAta DaoN. jamazeda pIThAvAlA ' cAlu ja che. traNe lokanI A paristhiti che. mokSe janAra jIva sIdho, vAMko-sUko, tIracho thayA vagara sIdho upara jAya che. sarva karmono nAza dvArA hADakAnAM dardIone maphata sAravAra dara ravivAre savAranA thavAthI AtmA lokAtta, lokanA aMta sudhI upara jaI sthAnApanna thAya 10-30 thI 1-30 sudhI saMghanA kAryAlayamAM (385, saradAra vI. pI. roDa, prArthanA samAja, muMbaI-400 004, phonaH ATha mATInA thara lAgelo ghaDo bhArathI TheTha nIce jAya tema AtmA 3820296) apAya che. hADakAnAM dardIone teno lAbha 8 karmonA bhArathI saMsAramAM DUbelo rahe che. eka pachI eka thara dUra thatAM levA vinaMtI che. A ghaDo pANInI upara AvI te para tare che tevI rIte 8 karmanAM AvaraNo vihIna thayelo AtmA upara ne upara Urdhva gati karato siddha | jayAbena vIrA nirubahena esa. zAha thotre pahoMce che, siddhazilAe sthira thAya che. te UrdhvagAmI, Rju sarala saMyojaka DaoN. dhanavaMta TI. zAha sIdhI gatie lokanA aMta bhAga sudhI jAya che, je mATe eka ja samaya maMtrIo lAge, samayAntara paNa thAya nahIM. jema kuMbhAra ghaDI rahelA ghaDAne cakra Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana oNgasTa, 2002 paryuSaNa vyAkhyAnamALA - 2002 Arthika sahayoga : sevaMtIlAla kAntilAla TrasTa) zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI maMgaLavAra, 3-9-2002 thI maMgaLavAra 10-9-2002 sudhI ema ATha divasanI vyAkhyAnasabhAo, pATakara haoNla, nyu marIna lAInsa, muMbaI-400 020 madhye yojavAmAM AvI che. A ATheya divasanI vyAkhyAnasabhAonuM pramukhasthAna DaoN. ramaNalAla cI. zAha zobhAvaze. dareka sabhAmAM prArthanA pachI savAre 8-30 thI 9-15 ane 9-30 thI 10-15 ema roja be vyAkhyAna raheze. vyAkhyAnamALAno vigatavAra kAryakrama nIce mujaba che : : divasa tArIkha * nAma viSaya maMgaLavAra 3-9-2002 budhavAra 4-9-2002 gurUvAra pa-9-2002 zukravAra 6-9-2002 pro. tArAbahena 2. zAha zrI zazikAnta mahetA DaoN. ramaNalAla cI. zAha bra. ku. zrI manoramAjI DaoN. kalAbena zAha DaoN. je. je. rAvaLa DaoN. dhanavaMta zAha zrI ramibhAI jhaverI pU. sAdhvI zrI ratanazrIjI paMDita zrI rAjendra baMsala DaoN. narezabhAI veda DaoN. guNavaMta zAha DaoN. baLavaMta jAnI paMDita zrI rAkezakumAra zAstrI paMDita zrI jatIzacaMdra zAstrI " AcAryA zrI caMdanAjI jaina dharmamAM puNyanI vicAraNA namaskAra mahAmaMtra-Atmasiddhine upaniSada namo loe savvasAhUNAM tanAvamukta jIvana ... ekatva bhAvanA vijJAnamaya dharma ane dharmamaya vijJAna yogavAsiSTha AdhyAtmika cikitsA satayuga kA sUtradhAra bhagavAna mahAvIra ahiMsAdharma . vAsanAkSaya, manonAza ane AtmasAkSAtkAra hullaDanI jema zAnti phATI nIkaLe to ! AnaMdaghanajInI apUrvatA nimitta-upAdAna uttama kSamA mahAvIra darzana - ekavIsamI sadImAM zanivAra - 7-9-2002 ravivAra 8-9-2002 somavAra, 9-9-2002 maMgaLavAra 10-9-2002 vyAkhyAnanI zarUAtamAM dararoja savAre 7-30 thI 8-25 prArthanA ane bhajano raheze. te rajU karaze anukrame (1) zrI lalitabhAI damaNIyA, (2) zrImatI IMdirAbahena parIkha, (3) zrImatI gItAbahena dozI, (4) zrImatI pUrNimAbahena dhArIyA, (5) zrImatI caMdrAbahena koThArI, (6) zrImatI urvazIbahena zAha, (7) zrImatI alakAbahena zAha, (8) zrImatI mIrAbahena zAha, Rahili || pIDI sApanI [..rAma | SI/ ASI |PI | INDI H] ; A vyAkhyAnano lAbha levA saMghanA sarva zubhecchako ane mitrone bhAvabharyuM nimaMtraNa che. IHARE i! rasikalAla laheracaMda zAha - pramukha caMdrakAnta dIpacaMda zAha - upapramukha bhUpendra DI. javerI koSAdhyakSa nirubena esa. zAha - dhanavaMta TI. zAha , maMtrIo varSAbahena rajubhAI zAha sahamaMtrI mAlika zrI mabaI jaina yuvaka saMgha . mudraka prakAra kAkatanirubahena rAbodhabhAI zAha (prakAzana sthaLa 1 385, saradAra vI.pI.roDa, muMbaI 400.0 kona ke 380296 mudrarAyAne mAM phakharI prinTiMga vakarsa, 31caA, bhAyakhalA sarvisa inDasTrIyala esTeTa, dAdAjI. koDadeva kosa roDa, bhApakhalo mubaI400 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. With Registrar of Newspapers for India No. R. N, I, 6067/57 0 varSa : (50) + 13 0 aMka : 9 0 sapTembara, 2002 * zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra pabuTTu jIvA * prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa 7 vArSika lavAjama rU|.100/ taMtrI : ramaNalAla cI. zAha Licence to post without prepayment No. 271 Regd. No. TECH / 47-890 / MB! / 2002 bALako : upekSA ane durvyavahAra tAjetaramAM kolakattAnI eka haoNspiTalamAM be-cAra divasamAM ja saMkhyAbaMdha bALakonAM mRtyu thayAM. evI ja rIte, thoDA vakhata pahelAM thANA jillAnAM keTalAMka gAmomAM koika rogane kAraNe ghaNAM bALako avasAna pAmyAM hatAM. hamaNAM dilhInI eka zALAmAM pIvAnA gaMdA pANIne lIdhe 60 jeTalAM bALakone jhADA UlaTI thayAM hatAM. bALako pratyenI ApaNI upekSAnuM ja A pariNAma che. bALakonI rogapratikAraka zakti ochI hoya che e lakSamAM laine ArogyanI dRSTie je sAvacetInAM pagalAM levAvAM joie te levAtAM nathI. te aMge vicAra suddhAM thato nathI. ghaTanA banyA pachI doDadhAma thAya che. virodhanA moracA nIkaLe che, tophAno thAya che. tapAsano Adeza apAya che. pachI badhuM zUnya. bhArata gIca vasativALo deza che. Arthika dRSTie pachAta che. gAmaDAMonA asaMkhya lokone pIvAnuM cokhkhuM pANI maLatuM nathI. Arogya mATe sarakArI suvidhAo pAMkhI che. ajJAna ane bedarakArIno pAra nathI. A badhuM to kharuM ja, paNa jemanI sattAvAra javAbadArI che evo adhikArI varga paNa pramAdI, bedarakAra ane AvaData tathA satarkatAnA abhAvavALo che. zahero ane gAmaDAMonA keTalAye loko paNa garIba, gaMdA ane azikSita che. zArIrika ane sAmAjika svAsthyanI temane kazI samajaNa nathI. ApaNA dezamAM svacchatAnA abhiyAnanI moTI jarUra che. gAMdhIjIe samagra bhAratanuM jAte pharIne najare avalokana karyA pachI racanAtmaka kAryakramomAM svacchatAne paNa mahattvanuM sthAna ApyuM hatuM. jemAM kazuM ja kharca thatuM nathI ane loko svecchAe phAjala samaya ApIne potapotAnA vistAramAM sArI svacchatA jALavI zake ema hoya che evA svacchatAnA abhiyAnanuM Ayojana sAmAjika stare thavuM joie. ajJAna, ALasa ane jAgRtinA abhAve loko gaMdakImAM rahevAne TevAI gayA che. gaMdakI temane khUMcatI nathI. pariNAme gaMdakInA kAraNe vAraMvAra rogacALAnI ane mRtyunI ghaTanAo banatI rahe che. bALako upara enI vadhu asara thAya che. zaramajanaka vAta to e che ApaNI keTalIye sarakArI ke binasarakArI haoNspiTalo pote ja gaMdI hoya che. koika cepI roganI zarUAta haoNspiTalathI ja thAya che. A dizAmAM sakriya pagalAM levAvAM joie. vaLI prAthamika zALAnA bALakomAM jo svacchatAnA ane ArogyanA zikSaNa upara ghaNo badho bhAra ApavAmAM Ave to AvA kissA ochA bane. e mATe kareluM kharca avazya lekhe lAgaze. keTalAMye bALako mA-bApanI Arthika sthitine kAraNe, teomAMnA ApasanA jhaghaDAne pariNAme, dostAronI khoTI sobatane kAraNe, calacitro-TI.vI.nI mAThI asaranA pariNAme ghara choDIne bhAgI jAya che ane gunAomAM saMDovAya che. pachAta dezomAM AvA bALagunegAronuM pramANa vadhu hoya e dekhItuM che. bALakonI upekSAnuM e pariNAma che. keTalAMka mA-bApa ke gharanAM vaDIlo nAnAM bALakone nAnImoTI paracuraNa nokarImAM joDI de che. ethI kuTuMbanI Arthika ciMtA thoDI haLavI thAya che, paNa bALakanuM zoSaNa thAya che ane eka tejasvI kArakirdI ragadoLAI jAya che. vizvamAM bALamajUronI samasyA paNa ghaNI moTI che. enA nirAkaraNa mATe samAjahitaciMtako vividha upAyo yoje che. paraMtu becAra varSamAM saMpUrNa ukela AvI jAya evI A samasyA nathI. enAM mULa ghaNAM UMDAM che ane sthApita hito jabarAM che. gharamAM vaDIlo ane zALAmAM zikSako dvArA bALakone mAra mAravAnA banAvo ghaNA bane che. mAranI dhAka vagara bALaka sudhare nahi e khyAla have jUnavANI thaI gayo che. 'budhe chokaruM chAnuM rahe' athavA 'soTI vAge camacama ane vidyA Ave ghamaghama' jevI kahevato have kAlagrasta thaI che. keTalAye pragatizIla dezomAM AvI zikSA para have pratibaMdha che. bALa-mAnasa (Child Psychology) no abhyAsa duniyAbharamAM thavA lAgyo che ane bALakone sudhAravAnA, mAra sivAyanA, vividha upAyo sUcavAya che ane eno amala thAya che. vastuta: mA-bApa ane vaDIlo bALakanI upekSA kare to ja bALakane mAra mArIne sIdhA karavAno prazna upasthita thAya che. jyAM premapUrvaka bALakanI saMbhALa levAya che tyAM ene mAranI zikSA karavAno prasaMga Ubho thato nathI. atizaya du:kha, kalezakaMkAsa vagerene kAraNe keTalAMka strIpuruSo pote ApaghAta kare che ane potAnA nirdoSa bALakone paNa mArI nAkhe che. samAjamAM samaja ane saMskAritAnuM pramANa vadhe to ja AvA kissA banatA aTake. e mATe keLavaNI upara vadhu lakSa apAya e Avazyaka che. ApaNA dezamAM sarakAra dvArA ucca zikSaNa pratye jeTaluM lakSa apAya che teTaluM prAthamika zikSaNa pratye nathI apAtuM. deza paNa vizALa che ane kArya paNa ghaNuM moTuM che. to paNa A dizAmAM niSThAthI vadhu kArya karavAnI jarUra che. ethI saravALe dezane ja lAbha thaze. jAte prAthamika Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 prabuddha jIvana zikSaka tarIkenI nokarI karIne anubhava lIdhA pachI taka maLatAM udyogamAM jhaMpalAvIne ghaNuM dhana kamAnAra eka dhanADhya bhAie potAnA dAnanI badhI krama prAthamika zALAo mATe ja vAparavAno saMkalpa karyo che evI jyAre emI mane jANa karI hatI tyAre meM emane e mATe khUba dhanyavAda ApyAM hatA. chellAM keTalAMya varSothI bAvAnI jAtIya satAmaNI (Sexualbar assment athavA Sexual abuse)nA ghaNA kissA prakAzamAM AvatA jAya che. nAnI ghaTanAne paNA pracAra mAdhyamo moTuM svarUpa ApI saunuM dhyAna kheMce che. eka rIte e bahu jarUrI che ane lokahitanI dRSTie upakAraka che. badamAzone eno Dara paNa rahevo joie. alabatta, pracAra mAdhyamo kavacit vAtanuM vatesara paNa karatAM rahe che. kumaLI vayanAM bALakonI cAmaDI suMvALI hoya che. emanAmAM eka bAju jJAna ane bIjI bAju kAmuka hoya che. vaLI moTI uMmaranI vyakti ene bhoLavIne potAno durupayoga kare che enI ene khabara paDatI nathI. khabara paDe che to lobha, lAlaca ke bhayane kAraNe vaza thaI jAya che. pratikAra karavAnI enAmAM zArIrika zakti nathI hotI. ghaTanA banyA pachI bALaka e vAta koikane kahe che athavA nathI kahetuM. jyAre vAta bahAra nathI AvatI tyAre evI jAtIya satAmaNIno durupayoga vAraMvAra thAya che. keTalAka kissA to jAheramAM kyAreya AvatA nathI. e be patti ja manomana jArAtI hoya che. sapTembara, 2002 ane svajano nAnI bALakIonI vyavasthita saMbhALa le to evuM ochuM bane. mANasoe yuvAna nokarono vadhu paDato vizvAsa na karavo joie. bALakanI jAtIya satAmaNInI ghaTanA AjakAlanI nathI. anAdi kALathI e cAlI Ave che ane bhaviSyamAM paNa e rahevAnI. mANasanI atRpta ke vikRta kAmavAsanAno bhoga bALako banatAM rahevAnAM. sArA suzikSita, sApanasaMpanna mAAsI pachA AvA durAcAra tarapha dhasaDAya che. pharajiyAta apariNati rahelA evA kuzIla sAyabAvAo, viSNu, pAdarIo vagere paNa Avo lAga zodhatA rahe che. sajAtIya durUpayogamAM jokhama ochuM raheluM che ema temane lAge che. vAraMvAra haLavAmaLavAne kAraNa ane dharmasthAnakonA ekAntane kAro AvA kiraNA vadhu bane che. samAjamAM pUjya ke pratiSThita gRhastha vyakti paNa madamAM, nazAmAM AvI jaI, uttejita kAmavAsanAne vaza thaI akRtya kyAre karI bese te kahevAya nahi. ApaNA dezamAM AvA gunegAro sAme adAlatI kAryavAhI ekadare sAmAnya rIte thatI nathI. ghaTanA ochI jAhera thAya, dharma na vargovAya ane cakracAra na phelAya e mATe sAcI ke khoTI rIte samAjahitaciMtako pravRtta bane che.paraMtu videzomAM AvI ghaTanA jo bane ane jAheramAM Ave to tarata adAlatI kAryavAhI thAya che. guno sAbita thatAM vAta vartamAnapatromAM, sAmayika vageremAM chapAya che ane adAlata gunegArone : sajA paNa kare che. nirIkSako vakhatovakhata enA sattAvAra AMkaDA paNa prasiddha kare che. amerikAnA Department of Social Services taraphathI prativarSa dareka rAjyanA AvA AMkaDAo prakAzita karavAmAM Ave che. kumaLI vayanA bALakono jAtIya dupayoga karavAnA tyAM seMkaDo kissAo bane che ane tyAM nyAya pogya, jhaDapI ane vyavasthA hovAthI sA thAya che. seMkaDo moTI uMmaranA puruSo AvA gunA badala jelamAM sajA bhogave che. kanyAzALAomAM kAma karanA zarTa dvArA bALakanyAonI jAtIya satAmaNInA kissA paNa vAraMvAra bane che. e kSetra ja evuM che ke kyAreka AvI ghaTanAo banatI rahevAnI. keTalIka prakAzamAM Ave che, keTalI nahi. paraMtu vartamAna samayamAM puruSa varganI jAtIya vRttine uzkare evAM dazyo calacitro-TI.vI.mAM vadhatAM jAya che. sastA manoraMjana dvArA jhAjhI kramANI karavA mATe nirmAtAo kalAkAro vagere vAstavikatAne nAme AvI adhama vRttino Azraya le che ane ethI ardhanagna prAyaceSTAo ane baLAtkArono do vadhatAM jAya che. AnI kharAba nita asara bALako, yuvaka-yuvatIo para paDe che ane pachI bhAna bhUlIne teo apa karI bese che. AvA gunA na bane e mATe kAyadesaranI sajA uparAMta lokamatanI jAgRti ane mAbApanI sAvacetInI paNa eTalI ja AvazyakatA che. potAnAM kumaLI vayanAM pAMcapaMdara varSanAM saMtAno karyA karyA jAya che, konI sAthe rame che, tyAM apariNIta vAsanA bhUkhyA puruSo ke durAcArI mANAso koNa koNa kAma kare che ke bahArathI Ave che enuM sAvacetIpUrvaka dhyAna rAkhatA rahevuM joie. AvI ekAda ghaTanAthI bALakanuM jIvana veDaphAI jAya che. koika mAnasika rogathI pIDAya che, koika mRtyu pAme che, koIka ApavAta kare che. chokarInA jIvanamAM evI ghaTanA bane to jIvana dhULadhANI thaI jAya che. koIka vezyAvRtti tarapha ghasaDAya che. ene ghasaDI janArA dalAlo paNa hoya che. vartamAna samayamAM kemerA-vIDiyo AvatAM pralobhano vadhyAM che ane bhayasthAno paNa vadhyuM che. bALakonA jAtIya zoSaNA ke satAmaNInI samasyA vadhu vikaTa banatI jAya che. emAM mAtApitAnI kALajI ane jAgRti ghaNuM kAma karI zake. sAco prema ApI, vizvAsamAM laI potAnAM saMtAnone vakhatovakhata pUchatA rahevAthI AvA jokhamothI veLAsara bacI javAya che. bALako prabhunA payagaMbara che. bALako prabhunA dhyAo che. AjanA bALako AvatI kAlanA nAgariko che. bALakonAM samaya ane zaktinuM suMdara, vyavasthita Ayojana pratyeka grAma-nagaramAM jo thAya to bhAvi ghaNuM ujjavaLa bane. e mATe vAtsayasabhara nivRtta bhANAsI potAnA samayano bhoga ApavA tatpara hoya evA avazya maLI rahe ja. bALakonI upalA e ApaNI potAnI ja upekSA che. bALako pratyeno durvyavahAra samAjane potAne ja nukasAnakAraka nIvaDavAno che. sAmAjika takedArI jeTalI vadhaze eTalo samAjane potAne ja lAbha thavAno che. ApA dezamAM cAre bAju samasyAo che. bhraSTAcArano pAra nathI. niSThAno abhAva Thera Thera jovA maLe che. sarakArI taMtronI kAryadakSatA uttarottara ghaTatI jAya che. rAjakAraNIonI kheMcatANo hiMsaka banI. jAya che. lokasevAnI bhAvanA ghasAtI jAya che. AvI viSama sthitimAM phakta bALakonI samasyA vicAravAthI zo lAbha evo prazna koikane avazya thAya. paraMtu potAnI ruci ane niSThA anusAra koIka lokasevako kruta bALakonI samasyA puratuM potAnuM lakSa kendrita kareto paNa keTaluMka ApaLI tyAM ane anyatra paNa vikRta mAnasa dharAvatA puruSo, vizeSa saMgIna kArya A dizAmAM avazya thaI zake. nokara-cAkarI gharanI bAra varSanI bALakI sAthe jAtIya apyAM kare che. enA kusaMskAra bALaka upara jaNA vakhata sudhI, kyAreka to jIvanabhara rahe che. evI ghaTanAo jAheramAM bahu AvatI nathI. paNa mAtApitA ApaNI bhAvi peDhInA ujjavala nirmANa mATe ApaNo haMmezAM sacita rahevuM joie. - ramaNalAla cI. ile Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sapTembara, 2002 'prabuddha jIvana mokSamImAMsA 1 DaoN. bipinacaMdra hIrAlAla kApaDiyA lAla (gatAMkathI saMpUrNa che. dareka dIpazikhAne game tyAre bahAra laI zakIe, dIpazikhA jema siddha bhagavaMtonI stuti A pramANe karAya che : bhegI temaja svataMtra samAviSTa thAya tevI rIte siddhazilAnI Toce ananta siddhANaM buddhA pAragayANa paraMparagayANa | siddhAtmAo vyaktigata tathA sAmUhika rahI zake. loaSNamuvagayANa namo sayA sava siddhANe || anantAtmAo siddhazilAe pahoMcyA temane namo siddhANa namo je muktAtmA deha tyajI eka samayamAM lokAtte sthira thaI zAzvata sayA sava siddhANa evA TUMkA maMtrathI anantAnaMta siddhone namaskAra karI nitya rahe che te sthaLa sUma, manohara, sugaMdhI, pavitra, parama prakAzamaya puNyopArjana thaI zake. jevI rIte atre upasthita rahI sakalatIrtha vaMdu prAgabhArA nAmanI pRthvI lokAgre AvelI che, jene ApaNe siddhazilA uccAriye to 15 abaja karatAM vadhu jinone vaMdanAdi thaI zake che. tarIke jANIe chIe. e ardhacaMdrAkAra 45 lAkha yojana vistAra dharAve ahIMthI koI A pAMca-cha ArAmAM siddha na thaI zake, paraMtu che kemake mokSe AvanArA jIvo 45 lAkha yojana pramANa vistAravALA mahAvidehamAM sadA cotho Aro che, siddho thayA ja kare che. tethI aDhI dvIpamAMthI 90 aMzanA kATakhUNe sIdhI dizAmAM jAya che. AtmA zakrastavamAM kahyuM che ke :je sthAnamAMthI jaze tenI sIdho upara ja sthira thaze. jemake sametazikhara je A aIA siddhA je a bhavisaMtiaNAgaekAle / tIrthathI 20 tIrthakaro mokSe gayA, pArzvanAtha hila para kAyotsarga dhyAnamAM saMpaI a vaTTamANA, save tiviheNa vaMdAmi || pArzvanAthe aghAtI karmo khapAvyA je paNa TUMkathI sIdhA 90deg e che. zuM saMsAramAM badhAM ja mukti pAmI jAya to saMsAra khAlI thaI jAya ? siddhazilAnuM varNana Ama karyuM che. tenA pratyuttaramAM Ama jaNAvyuM che :tanvI manojJA surabhiH puNyA paramabhAsvarA | jaI AI koI pucchA, jiNAAmagaMmi uttara taI ! prAbhArA nAma vasudhA lokamurti vyavasthitA || akkalsa nigoyalsa aAMta bhAgo ya siddhi gao || khullI chatrIvALA AkAranI je siddhazilA che te jANe ke chatrI anaMtAnaMta pudgalaparAvartakALa pachI Ama hoya to nigodanA goLAo samAna che jenI nIce UbhA rahevAthI varasatA varasAdathI bacI zakAya che paNa anaMtAnaMta che. vaLI jo badhAM ja bhavyAtmAo sAmagrI vizeSathI temaja hAthamAM pAtra rAkhyuM hoya to te pANIthI bharAI jAya; tevI rIte mukti pAme to temAM nAkhuza thavAnuM ke khuza ? siddhazilAe birAjatA siddhAtmAonI kRpAvRSTi nIce AvelI tIrthabhUmimAM zarIra, Indriyo, mana vagere na hovAthI sukha muktAtmAne kevuM hoI jene mATe kAMkare kAMkare siddhAtmAonuM sAnidhya ke astitva che tene A zake ? muktAtmAnuM sukha AvuM che :rIte ghaTAvavAnuM che ke A ughADI siddhazilA rUpI chatrImAMthI satata amI sAdikamanattamanupama vyAbAdha sukhamuttama prApta: | dRSTi tathA kRpAno varasAda varasI rahyo che. te kRpA tathA amI dRSTi jeno ja mokSa pAme ke anya dharmI paNa ? je koI paraMparAgata 14 baMne jhIlavA mATe pRthvI para sametazikhara, zatruMjaya, giranAra, tAraMgA, guNasthAnakanA pagathiyAM caDhe te sarve mokSa pAme, strI ke puruSa baMne ? Abu, tathA jene 1400 staMbho che tevuM advitIya tIrtha rANakapurAdi A siddhonA je 15 bhedo che temAMnA A pramANe, anya liMge, strIliMge, vRSTi jhIlavAnAM suvarNa pAtro che. ethI kAMkare kAMkare teonI kRpAvRSTi pratyeka siddha, svayaMsaMbuddha siddhane sthAna ApyuM che. puruSaliMge jema hoya - jhIlI zakAya che. kemake je bhUmi parathI AtmAo siddha thayAM che tenA tema napuMsaka liMge paNa jaina darzanamAM thaI zake che. A darzane sarve je zuddha, pavitra, pAvana karanArA paramANuo vidyamAna hovAthI tIrthonI guNasthAnake caDhe tene mokSanA adhikArI gaNyA che. hA, abhavI na mahattA vadhI jAya che. tethI ja Ama kahevAyuM che ke anya kSetre kRtaM pApaM jAya, jAtibhavya ke durbhavya paNa na jAya, vaLI bhavya ke jeno paripAka tIrthakSetre vinazyati. mATe ja AvI suMdara kalyANaka bhUmionI tIrthayAtrA thayo nathI, sAmagrIno upayoga na karato hoya tathA bhavyatva najadika na karavAno zAstramAM Adeza che ! AvyuM hoya teo mokSa na jAya. tethI mokSe janArAnI katAra lAge to siddhazilA 45 lAkha yojananI che tenuM kAraNa nIce manuSya lokamAMthI saMsAra khAlI thaI jAya tevI bhIti rAkhavI azakya che: aDhI dvIpamAM AvelAM dvIpa-samudronuM kSetra paNa 45 lAkha yojana che. strIliMge mokSe na javAya tevuM digaMbara saMpradAya mAne che. strI-puruSa aDhI dvIpamAMthI bahAranA sthaLethI muktinA dvAra baMdha che kAraNa te dvIpa- AkRti to zarIranI racanAnA bhedo che. zarIramAM rahelo AtmA nathI samudromAM moTA moTA tiryaMca pazu-pakSIo AvelAM che. phakta temanI ja strI ke nathI puruSa. kemake te mAtra bAhya AkRtino bheda che. mokSa vasatI che. manuSyattara mokSa pAmI zake nahIM.. AtmAno thAya che nahIM ke zarIrano. zarIrane bALI naMkhAya che, jIva eka zaMkA thAya che ke anAdi kALathI ananta jIvo mokSe gayA che. anya sthaLe cAlyo jAya che. mokSe janAra AtmA che kemake zarIrano to azarIrI chatAM paNa te sthAna yogya svarUpa dhAraNa to karyuM paNa ATalA agnisaMskAra thAya che. 14 guNa sthAnakomAMthI navamAM guNasthAnake veda saMkucita sthAnamAM eka ThekANe svasvarUpa dhAraNa karI eka bIjAnI sAthe ane mohanIyano kSaya thatAM strI puruSano bheda kyAM rahe che ? kevaLajJAna saMgharSa na thAya, athaDAmaNa na thAya, eka bIjA cacaDAI na jAya te kevI AtmAne thAya che nahIM ke zarIrane. mallinAtha, marudevImAtA, caMdanabALA, rIte zakya bane ? AgaLa joyuM ke gesa bharelo phuggo sIdho chatanI mRgAvatI vagere strIo ja hatI ne ? Toce sthira rahe che, anekAneka dIpazikhAo eka oraDAmAM jevI rIte strI mokSe na jAya, na jaI zake tevI mAnyatA dharAvanAro pakSa che. paraspara bAdhAdi na karatAM svataMtra temaja ekatrita eka sthAne hoI zake A avasarpiNInA chellA tIrthaMkaranA kevaLajJAna kalyANaka pachI bArI Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana sapTembara, 2002 varSanA dukALa pachI sAdhusamudAya chUTo chavAyo thaI gayo. kaMThastha sAhitya AtmA viSe zuM AnAthI suMdara, sacoTa, vizvasanIya, zraddheya varNana veravikhera thaI gayuM. traNa vAcanA pachI paNa kyAMka ekavAkyatA na anyatra kyAMka upalabdha che kharuM? jaNAtAM keTalAke AgamonA prAmANya viSe zaMkA karI. teo tenI yathArthatA digambaro ema mAne che ke jema strI amuka narakathI AgaLa jaI na svIkAravA AnAkAnI karavA lAgyA. navuM sAhitya svamatAnusAra racyuM. zake tema guNasthAnakanI sIDI amuka pagathiyA sudhI ja jaI zake, bIjuM teo strI moko na jaI zake te digambara sampradAya pramANo zarIra AgaLa nahIM; tethI strI mokSAdhikAriNI nathI. digaMbaranA kathAgraMthomAM para vastra paNa na hovuM joIe. strI digaMbara na rahI zake tethI dIkSA priyaMgumaMjarI, anaMga senA vezyA, jyeSThA, devavatI vagerenI dIkSA kahI grahaNa na karI zake. ane tethI prApta thanAruM chachuM guNasthAnaka na hoya. che. varAMgacarita sarga 30-31mAM rAjakumArI, maMtrI, amAtya, purohita vaLI strInI bagalAdimAM sUkSma jaMtu utpanna thAya tethI te mATe lAyaka na zreSThionI patnInI dIkSA, AdipurANamAM brAhmI-suMdarI-subhadrA, gaNAya. paraMtu siddhaprAbhRta zAstramAM kahyuM che ke sauthI thoDA strItIrthakara uttarapurANamAM parva 68-71-74-76mAM jinadatta patnI, sItA, pRthvI siddha hoya...strItIrthaMkaranA zAsanamAM notIrthakara siddha suMdarI, caMdanAryA, suvratAmaNi, guNAvatI AryA, harivaMza purANamAM saMkhyAtaguNa...napusaMkaliMgamAM siddha tIrthaMkaro thatA nathI, jyAre pratyeka rAjImatI, draupadI, dhanazrI, mitrazrI, kutti, subhadrA, sulocanA vagere buddha to pulliMga ja (siddha) hoya strI-napuMsaka siddha nahi. (paramateja sAdhvIo thayelI gaNAvI che. bhAga-2, pR. 348.) upara ApaNe aneka siddhonI vAta karI jemake bhagavAne tradRSabhadevanA paraMtu navamA guNasthAnaka pachI liMganuM mahattva ja rahetuM nathI. tenI samayamAM 108 siddha thayA. zAstramAM siddhonI saMkhyAno hisAba Apyo pelI pAra AtmAnA guNano vikAsa thaI gayo hoya che. AtmA nathI che. jo satata 8 samaya sudhI siddha thatA hoya to dareka samaye 32 siddha strI ke puruSa, te to mAtra zarIra racanA para AdhArita che. thAya. jo 7 samaya sudhI siddha thatA hoya to vadhumAM vadhu 48, jo satata | digambara saMpradAyamAM 19mA tIrthaMkara strI hatA te teo mAnatA 6 samaya sudhI siddha thatA hoya to dareka samaye 60 siddha thAya..yAvatu nathI. teno puruSa tarIke svIkAre che. paraMtu sau prathama strI tarIke mokSe 1 samaye siddha thAya to te vadhumAM vadhu 108 enuM koSTaka ane gAthA A janAra vyakti te A avasarpiNanA bhagavAna 28SabhadevanA mAtuzrI pramANe che. mAtA marudevI hatA jemaNe putra karatAM pahelA jaI mokSamahela khullo siddhasatata samaye 1 2 3 4 5 6 7 8 sudhI thAya to mUkyo hato. A 24 tIrthakaro paikI 19mA tIrthaMkara mallinAtha strI ja dareka samaye hatA. zvetAmbara saMpradAyamAM caMdanabALA, mRgAvatIjI moho gayAnI mAnyatA vadhumAM vadhu 108 102 96 84 72 60 48 32 sudhI siddha thAya che. vaLI AgAmI utsarpiNImAM sulatA, revatI, nirmama ane samAdhi battIsaM aDayAlA, saTTI bAvattarI boddha vA | nAmanA anukrame tIrthaMkaro thaze. culasII chaNavaI durahiya adruttara sayaM ca || cAlu avasarpiNImAM 19mA tIrthaMkara zrI mallinAtha bhagavAna strI parama teja bhA.ra.pR. 349' tarIke te pade birAjyA. paraMtu tenI pahelAMnI covIzInA tathA AgAmI have ApaNe temanA keTalAMka maMtavyo sAme yApanIya mata tarapha vaLIe; covIzInA badhAja tIrthakaro puruSo ja hatA. kalpasUtramAM jaNAvyuM che ke je temane suyogya pratyuttara Ape che. te pahelAM eka navo muddo joIe. 19mA tIrthaMkara zrI mallinAtha bhagavAna strI hatA; paraMtu tyAM jaNAvyuM che strI tarapha AvI daSTi thavAnuM kAraNa AvuM hoI zake? mallinAtha je ke anaMtAnaMta pudagalaparAvartAmAM AvI strI tarIke hovAnI ghaTanA jvalle temanA matAnusAra strI na hatA, paraMtu temanA gAdharo sarva puruSo che. ja bane ane tene 10 AzcaryomAMnI eka AzcaryakArI ghaTanA gaNavI badhAMja tIrthakaronA gaNadharo puruSo ja hoya che. 14 pUrvadhArIo badhAM joIe, kemake navamA guNasthAnaka para ja veda mohanIyakarmanI saMjJAo paraSo hoya che. strIne 14muM pUrva ke jemAM maMtrAdi guhya viSayo che tethI cAlI jAya che. AtmAne koI zarIra, liMga, Indriyo, kaSAyAdi nathI. te bhaNI na zake. zAsanamAM caturvidha saMghamAM agragaNya sthAna AcAryanuM tethI bhagavAna ke tIrthaMkara thavAmAM strI hoya ke puruSa hoya emAM koI che. nahIM ke sAdhvInuM. vayaska sAdhvI paNa ochI dIkSAvALA sAdhune zarIra bAdhya nathI. te samayanuM zarIra to karma udayajanya hoya che. tethI vaMdanAdi kare, te sAdhvIne vaMdanAdi na kare. samAjamAM, vyavahAramAM paNa. AtmA liMgAtIta che. strIne uparanuM sthAna apAtuM nathI. tenuM eka kAraNa puruSa pradhAna 14 parvadhArImAMnA eke kalpasUtranI racanA karI che. tyAM spaSTa samAjavyavasthAnI asara ahIM paNa thaI hoya! anaMta kALe thatAM ekamAtra jaNAvyuM che ke 19mA tIrthaMkara bhagavAna mallinAtha strI hatA tathA strI tIrthaMkaranA apavAdane bAda rAkho to tIrthakaro puruSo ja che. gaNadharo anaMtAnaMta padagalaSarAvartamAM 10 AzcaryomAMnA eka AvI ghaTanA bane 24 tIrthakaronA sakala dvAdazAMgInA dhAraka 14 pUrvadharo haMmezA puruSo ja tema nirdeza che. vaLI AtmAne koI liMga nathI, te liMgAtIta hovAthI hoya che. sarvakALe gacchAdhipati tathA caturvidha saMghanA netA puruSo ja nathI te puraSa, nathI strI ke nathI te napuMsaka. tethI ja bhaktAmara smaraNa hoya che. pakhaMDanA adhipati cakravartI paNa puruSa je bane. cirakALanI je nava smaraNamAMnuM 7muM che temAM Ama varNana upalabdha thAya che dIkSita sAdhvI AjanA dIkSita sAdhune vaMdanA kare. puruSa pradhAna dharmamAM tvamamAmanatti munayaH paramaM pumAMsamA paNa prathama nara pada mUkyuM. nara-nArI kahevAya, nArI-nare nahIM ne? dityavarNAmamala tamasaH parastA, chatAM paNa kalpasUtramAM noMdhyuM che ke anaMtAnaMta pudgalaparAvartakALamAM -Ameva samyagupalabhya jayanti mRtyuM, strI tIrthaMkara thavAnI ghaTanA 10 AzcaryomAMnI eka evI ghaTanA che. - nAnyaH zivaH zivapadasya munIndra patthAH || 23 // strIne mokSa nahIM, te mATe tene adhikAra nathI te matanuM khaMDana tathA. -Amavyaya vibhumacijyamasaMkhyamAghe brahmAmIzvaramanaMtamanaMga ketum tene te maLe te mApanIya mata kevI rIte kahe che te tapAsIe. strIne vastra yogIzvara viditayogamanekamekaM jJAnasvarUpamamale pravadanti santa: ||24Tii rAkhavAM paDe te parigrahathI cAritra ja nahIM to mokSanI zI vAta? A Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . sapTembara, 2002 yApanIya mata digaMbaronI prAcIna zAkhA che. tenI zarUAta 'No khalu Inthi avo' vagere pAThathI kare che. avano mokSa na thAya paNa strI jIva che. jIva sAthe dharmasAdhakattvano niyama nathI. amatho uttama dharmasAdhaka nathI hotA te barobara. strI badhI avya nathI hotI. rosAra para vairAgya, mokSa ane mokSasAdhaka dharma pratye adveSa, dharmavocchA vagere hoI zake che. badhI ja strIo sadarzananI virodhI nathI hotI. te thatAM Asikya-anukaMpA nirveda-hiMga-kAma pAMca to strImAM dekhI zakAya ne? mukhetaramAM majhA nathI. badhIja strIjAni manuSyatara nahIM purA mAnuSI hoya che. manuSyone hoya tevAM viziSTa avayavo hoya che. badhI ja strI anArya dezamAM janmatI nathI. Arya dezamAM paNa janme che. Arya dezamAM asaMkhya varSanA AyuSyavALI yugalika nathI hotI. saMkhyAnA AyuSyanI hoI zake che. strIo badhI krUra nathI hotI ja kAraNake sAtamI narakanuM kAraNA ii dhyAna temane nathI hotuM, vaLI utkRSTa zubha dhyAna vALI hoI zake jethI sAtamI naraka AyuSyanA raudradhyAna sAthe vyApti nathI. sAtamI naraka ati saMkilaSTa raudradhyAnanuM sthAna che paNa strI tyAM jaI zakatI nathI. kemake 'dhaDI ca striya:', sAtamI nahIM to raudradhyAna paNa nahIM, to pachI zubhamAna nahIM ne? zudhdhAna ane sAtathI nakane avinAbhAva saMbaMdha nathI. strImAM jo vyApakIbhUta athavo kAraNIbhUta prastuta raudradhyAna nathI to vyApakIbhUta yA kArmIbhUta utkRSTa bhadhyAna na hoya to mokSa paNa nahIM. vyApti siddha hoya to ja Ama rajU karI zakAya. ahIM tevI vyApti siddha thatI nathI. ati utkRSTa zubhadhyAna ane ati raudradhyAnane vyApti nathI. vyApya vyApakabhAva nathI. vyApti siddha thAya to kArya mokSakArI utkRSTa zubhadhAna hovA chatAM svakArya saptamanarakagamanakArI ati tIvra raudradhyAna paNa hoya ja. ati zudhdhAna karatAM ati tIvra raudradhyAna AvI paDyuM. eTale tIvra karmabaMdha, sakaLa karmAyarUpa mola baneM kema? parama puruSArtha mA aTakI jAya. koIno mokSa nahi. strIno moTA aTakAvato puruSano paNa mokSa nahi, olAmAMthI cUlAmAM paDyAM! jema utkRSTa zubha dhyAnavALAne ati raudradhyAna nathI. vyApti nathI, strIne utkRSTa zubhayAna mATe bAdhA nathI. strImAM saptama naraka yogya dhyAnanI tAkAta na hoya to mokSa prApti yogya dhyAnanI tAkAta karyAthI hoI zake? upara pramANe sthAptino bAdha Avaze. pAMcamAM ArAmAM bIjI narakathI nIce laI janArA raudradhyAnanI tAkAta nathI tema cothA devalokathI upara laI janArA zudhdhAnanI tAkAta pAMcamAM ArAmAM kyAM che ? samajavA jevuM e che ke tAkAta eTale zuM? saMghaSaNa baLa ja ne? pAMcamAM ArAmAM paheluM vajra padmanArAya saMpA nathI tethI 7mI narakanuM AyuSya bAMdhI zake nahIM tema, zukaladhyAna-kSapaka preriA nathI. prabuddha jIvana je strI cothA ArAmAM ke mahAvidehamAM janmelIne chaThThI nake javAnI yAne vajraRRAnArAca saMghayaNa che je hovAthI to enAmAM ethI zukaladhyAnasaMpakoAi mAMDavAnI tAkAta che. to pachI mokSa kema nahIM? strI ane sUra matiyukta na hovA chatAM rati viSapAnaMdanI vAsAvALI sArI nahIM ju paraMtu upAta moDhavALI navI ja honI evuM nathI. upazAMta moDhavALI aha cAritravALI niMdA che. te zuddha na hoI zake evuM paNa nathI. zuddha cAritravALI, aucitya jALavavuM, apakAra na karavo, upakAra karavo. vagere AcAro tenAmAM hoI zake. paraMtu tenI strI azuddha zarIravALI sArI nahi. keTalIka zuddha zarIravALI hoya che. tenAmAM bagala, anAdi bhAgomAM karmonI anukULatA gaMdavADa vagere nathI hotAM. zuddha zarIravALI p vyavasAya-udyama vagaranI gahya che. badhI AvI strIo vyavasAya vagaranI nathI honI; koIka purato saMbaMdhI vasAyavALI hoya che. zAstrAnusAra tarasAyamAM vAta hoI zake che. tevI strIno niSedha kema daivI rIte karAya? puruSanI jema moha-mohanIya karma strI mATe lagabhaga dabAI javAnuM kalpI zakAya che. badhAM sadAcAranA pAyAmAM aucitya, para-apakAra varjana, eTale ke paropakAra karavAnI vRtti, pravRtti atyaMta jarUrI ucita che. tethI te samaje che ke potAnAmAM rahelI binajavAbadArI dhArmika darajjAnI vRtti ke vartAva sUcave che ke tene te viSe mAthe bhAra ja nathI. te dharma pratye bahumAna hoya to tenI javAbadArI zire kema na dharAya? nokarI karanArI strI padma potAnI javAbadArIno bhAra rAkhe che ne? dharmIe vacana vartAva rAkhavo joIe kemake dharma pratye bahumAna na hoya to dharmanuM adhikArIpaNuM ja UDI jAya, tevI aucitya pAyAmAM atyaMta jarUrI che. para-apakAra varjana kema jarUrI? zuddha AcAramAM bIjAne apakAra karavAthI, bIjAnuM bagADavAthI, ahitAdi ka2vAthI dUra rahevAnuM kahyuM che. aucityabhaMgamAM dharmanI javAbadArInuM bhAna na rahevAthI muLabhuta dharmAbhimAna, bahumAna UDI jAya che. bIjAno apakAra karavAthI svArthAMdhatA ane nirdayatA poSavAthI dharmanuM aparo tathA jIvo para karavAnI dayAno cheda UDI jAya che. svArthAMdha mANAsamAM dharmano rasa na rahe, dharmanI garaja rahe paNa temAM AMdhaLo dharmamAM paravAI batAve che. bhIkhArIne roTalI ApavAnA badale mArI haTake to dilamAM dharma vasyo kahevAya? tevI rIte IrSAvaza bIjAne nukasAna pahoMcADI khuza thAya ene dharma sAthe levA devA e kharI ? strInA balAdimAM saMsmRddhima jU vagerenI utpatti che, te rahyA na kare tenA pratyuttaramAM jaNAve che- koI strI zuM zuddha na hoI zake? zuM purUSomAM paNa keTalAMkane mALAmAM ja. lIkha vagere hovAthI emane pA cAritra tathA momamAM bAdhA Ave ne? strI apUrvakAnI virodhI che, paNa tevuM nathI. teomAM apUrvakaraNAno saMbhava che. apUrvakaraNavALI (6 thI 14 sudhInA guNAkAI), navamA gurAThAthI rahita strI ISTasiddhi mATe samartha nathI. paNA navamA guNAThArvA na hoya evuM nathI. ratrIno te mATe sAva kahyo che. navaguNA DhALa mATe yogya, parA bdhi mATe ayogya hoya to? te AmarSoSadhAdi labdhi mATe ayogya nathI. Aje paNa kALanI yogyatA pramANe e labdhi hoya che. to pachI dvAdazAMgano niSedha zA mATe ? enuM kAraNa evA prakAranuM zarIra doSarUpa bane che. chatAM paNa takazreNI vAgatAM yogya kALe garbhanI jema upayogarUpa bhAvathI dvAdazAMganA astitvano vAMdho nathI. tethI akalyANAnuM bhAjana nathI. kemake tIrthaMkarane janma Ape che. AthI vadhu kalyANakArI bIjuM zuM hoI zake? zA mATe te uttama dharmanI sAdhaka na hoya? je kevaLajJAnI sAdhaka che. vaLI kevaLajJAna hoya eTale niyamA moprApti thAya ja. strItva sAthe apUrvakaraNano virodha hoya eTale mithyAtva mohanIya karma ane caritra mohanIya karmane toDanAra samartha adhyavasAyano virodha hoya, to strItvane lIdhe karma toDanAra na rahevAthI samyaktva ane sArSika samyaktva na pAmI zake kemake strInuM samyaktva pAmavAnuM zrImukti niSedhavALA mAne che. strI chaThThA prApta guNAsmAnathI 14mA ardhAginI kAra1 sudhInAM 9 gurUsthAnaka pAmavAne ayogya hoya to kevaLajJAnamokSa na pAmI zake tevuM nathI. strIne pachA navaguNa sthAnakano saMbhava zAstra kahyo che H Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana sapTembara, 2002 mANusiNasu sAsAyaNa sammaIkrimahuDi jAva ajogiA rAkhI, ane tAreI sUcave che ke te mokSa meLavI zake che. bhAvanAnuM kevalinti davayamANa kevaDiyA? saMkhall prAbalya ghaNuM badhuM karI zake che tethI bhAve bhAvanA bhAvIe, bhAve (SaTuM khaMDAgama sUtra 49) kevaLajJAna". manuSya strIo AsvAdana ane samyagadaSTithI mAMDI ayogI kevaLI are, A stutine arthavAda gaNavI ke vidhivAda? A vidhivAda che, sudhInI dravyapramANathI keTalI hoya? saMkhyAtI: pUrvapakSe je samyagadarzanAdi vyartha javAno doSa batAvyo che te vyartha che. - maNuMtriNIyuM sammAmicchAddhi-asaMjadaMsammAIDhi saMjadA-saMjada- atra bhAvanAnuM eTaluM prabaLa baLa che ke te kSapakazreNi je apUrvakaraNanA saMjadANe ziyamAM pajajattiyAo (pakhaMDa. sU. 93nI dhavalA TIkA) dharmasaMnyAsa nAmanA sAmarthya yogathI nIpaje che tethI ahIM je namaskAra - eTale ke manuSya strIo mizra-avirata-samyagadRSTi-dezavirati ane kahyo che te A uttama sAmarthya yoganA gharano che. bhAva namaskArathI pramattApramatta saMyamasthAne niyamAM paryApta ja hoya che. vaLI "dhavalA TIkA' bhagavAnanI pratipattinI kakSA, je mokSarUpI phaLanI siddhimAM ananya5.3 5 416mAM "strIvede upazAmaka 10, kSapaka ra0 kahyA che; pR. avanda kAraNa che. A pramANe yApanIyamate, digaMbaroe je tarko rajU 42mAM strIvede apramattasaMyata saMkhyAtaguNI emAM ja pramattasaMyata karyA che te pAyA vagaranA che jeno radiyo temanA khaMDanAtmaka uparanA saMkhyAtaguNI, saMyogIkevalI saMkhyAtagaNI hoya che." gommasAra tarko pAyAvihIna, kArya, pUrvagrahaprerita vagere batAvI te tarkono cheda jIvakAMDamAM kahyuM che ke "manuSya strI pramattaviratamAM AhArAdika niyamo uDAvI dIdho. "atre uttarapakSe je radiyo Apyo che te sujJa vAcakagaNa nathI.' samajI zake che ane te dvArA teonA pUrva pakSanuM anumAna karavuM rahyuM. je A badhuM sUcave che ke strIne dIkSA, zreNi, sayogIkevala ane te atre rajU karyo hoya to lakhANa ghaNuM lAMbu thaI jAya.' ayogIkevaLInAM 6 thI 14mA sudhInA navaguNasthAnaka hoI zake che. uparanI carcA vicAraNAnA sArasaMkSeparUpe ATaluM dhyAnamAM rAkhavuM strI labdhine ayogya nathI. Aje paNa kALAnusAra labdhi dekhAya mahattvanuM che. jainadarzana ekezvaravAdI nathI, anekezvaravAdI darzana che. che. dA.ta. sthUlabhadranI sAta benomAM 1-2-3 ne 1-2-3 vAra zravaNe hindu dharmamAM avatAravAda tathA ekezvaravAda puSTa thayo che. "saMbhavAmi yAda rahI jatuM. koIka zIlavatI strImAM potAnA hastasparza ke kaMbaLasparzathI yuge yuge pramANe pharI pharI vAraMvAra janma le che. Izvara thavAno koIno sApanA jhera utAravAnI tAkAta hoya che. hakka raheto nathI. traNa prakAranA AtmAo jainadarzane svIkAryA che. jo labdhi yogyatA che to dvAdazAMga bhaNI labdhino niSedha kema jemake bahirAtmA, attarAtmA tathA paramAtmA. dareka jIvamAM paramAtmA karyo? "na strINAmu e sUtra strIne cauda pUrva bhaNavAno anadhikAra banavAnI zakti gUDha rIte paDelI che. tattvabhUta padArthomAM atUTa, dRDha, TharAve che. ahIM labdhino niSedha nathI. bhaNavAno niSedha che. strInuM acalAyamAna saMniSTha zraddhA tathA te pramANenA AcaraNa dvArA mokSano : zarIra evuM che ke te doSarUpa thAya. 11 aMga te bhaNI zake che. 1ramAM pAyo je samyakatva che te prApta thavAthI chevaTa sudhI pahoMcI zakAya che. A dRSTivAdamAM vidyA-maMtra-nimittAdI bhaNAvAmAM doSa utpanna thAya tethI te A nava tattvo che : bhaNavAno niSedha karyo lAge che. niSedha che. paraMtu strI jyAre kSapakazreNimAM jIvADajIvA purNa pAvAddhAsava saMvaro ya nirjaraMNA ArUDha thAya tyAre vedamohanIya karma kSaya thatAM jJAnAvaraNIya karmano badho mukhoDatA nava tattA hUMti nAyavATI eTale kSayopazama thAya tyAre daSTivAdAntargata pUrvanuM jJAna pragaTatAM A nava tattvo jANI AcaravAthI mokSa sudhI javAno rasto khUlI zukaladhyAna para caDhI kevaLajJAna pAme che. Ama zreNImAM jJAnopayoga jAya che. A jANavA mATe zraddhA atUTa joIe. te A rahIH "je jaM thatAM bhale zabdathI dvAdazAMga na bhaNe, te dvArA labdhighara na bane, paraMtu jiNo hIM jAsiyAI tameva ni:saMke saccam dvadazAMganA padArthano bodha, jJAnopayoga thavAmAM bAdhA nathI. A labdhi "je kaMI lakhANa lakhI zakAyuM che temAM sAdhu mahArAjAnA upadezAtmaka have prApta thaI. vyAkhyAno, paryuSaNa parvamAM kalpasUtranuM zravaNa ane temAM paNa gaNadharavAda, paraMtu kevaLajJAna dhyAnAnsarikAmAM thAya evuM zAstravacana che. dhyAnanA paM. aruNavijayajI likhita gaNadharavAda bhAga 1-2 tathA AcArya cAra pAyAmAMthI prathama be mATe pUrvanuM jJAna joIe. tattvArthasUtra pramANe bhuvanabhAnusUrizvarajI likhita paramateja bhA.1-rano huM atyaMta NI "Aghe pUrvavida : apekSita bodhI strIne zreNimAM veda mohanIyanA kSaya chuM. rAgadveSano jemaNe kSaya karyo che te paramAtmAnI stutimAM yarthAtha kahyuM. pachI pUrvagata bodha thavAmAM vAMdho nathI. kAlagarbhanA dRSTAnta pramANe che. strIne garbha rahyo hoya to anumAna karAya ke RtukALamAM vIryasaMyoga prazamarasanimagna dRSTiyugma prasannamAM thayo ja hoya. tema strIne kevaLajJAna thayuM to te zukaladhyAnathI tethI te vadanakamalameka : kAminIsaMgazUnyamI dvAdazAMganA jJAnopayogathI banyuM hovuM joIe. tethI dvAdazAMganI sattA, karayugamapi yate zastrasaMbaMdha vadyam bhale te zabdathI nahIM, kSayopazana vizeSathI. paraMtu strI kalyANanuM bhAjana tadasi jagati devo vItarAgastavameva7I. ja nathI. strI tIrthaMkarane janma Ape che. nava mAsa garbhamAM ucherI janma ego me sAsao appA nANadesaNasaMjuo! ApanArI strIne mokSa ane mokSopayogI uttama dharma sAdhavA ayogya sesA me bAhirAbhAvA: save saMjogalakSaNAnA kema kahevAya? strI uttama dharmasAdhaka hoya ja tethI kalyANa bhAjanatA jevI rIte hiMdu dharmamAM adharmano nAza karavA tathA dharmanI puna: sudhInA guNonI saMpattithI yukta hoI kevaLajJAna; karma kSaye mokSa avazya sthApanArthe avatAravAdanI kalpanA karI che. gItAmAM "yadA yadA hi thAya ja. tethI "Ikkovi namukkAro jinavaravasahassa vaddhamANassa dharmasya glAnirbhavati bhArata abhyasthAnamadharmasya tadAtmAne sRjAmyaham saMsArasAgarAo tAI nara vA nAri vA'. atre strIne bAkAta nathI enA jevo eka evo mata che ke siddhabuddha thayelo AtmA saMsAra ke mokSa Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sapTembara, 2002 baMnemAMthI ekamAM na henArI taTastha rahe che tethI emanA zAstra pramANe mahAna puruSa na to saMsAramAM ke na to mokSamAM rahe. jagatanI unnati mATe je AtmA akalpa, kalpanAtIta ciMtAmaNi karatAM adhika che tevo abhavatha, mokSastha, asara, amukhya, tattvanI upAsanA ciMtAma|i karatAM vadhu phaLa Ape che. A matanuM khaMDana karavA 'pAragathAAM' pada che. pAra eTale cheDo. ana. zAno ? saMsAra bhramaNano, va jamavAno, athavA prayojana samUhano. anAdikALathI bhavacakramAM bhaTakatA bhavya jIvanuM tathA bhavyatva paripakva thatAM, prayojana siddha thatAM aMtima prayojana mukti siddha thAya che. kazuM siddha karavAnuM rahetuM nathI. 13mA guNasthAnakanA aMte yogone taddana thI pachI 14mA guNAsthAnake ayogI AtmAne kazuM karavAnuM rahetuM nathI. AvA AtmA mokSamAM rahelA kahevAya; paraMtu saMsAramAM nahIM ane mokSamAM paNa nahIM ema nahIM. A be sivAya koI avasthA hoI na zake ne. prabuddha jIvana niSkAma, nirmohI, nItarAga-dveSa thAya te mokSa pAme ja. nizALamAM bharAtA ba vidyArthIonI kalA eka nathI hotI. jyAre mokSamAM siddhazilAe sarva siddhonI samAna samakakSA avasthA hoya che. 14 rAjyomAM 15 karmabhUmimAMthI paNa 45 lAkha yojana vistAramAMthI tathA bhavitavyanAnA paripAke siddhagatie pahoMgelA AvonI sarvocca samarUpa, baMdhana rahita mukhtAvasthA, saccidAnaMdA vasthA che, baMdhana eTale AdhyAtmika kSetre AvarA. saMsArI jIvI du:khI che, tethI kahyuM che ke nitya duHkhamukti e ja mokSa che.' athavA nitya sukha e ja mokSa che. paphsAnakamAM AtmA nitya che ema bIje sthAnake jaNAvyuM che je mokSa tattva che. pAMcamA sthAnake tene ja mokSa kahyuM che. anityano pravAha kADhI nAkhavo te koma che. navatattvanI vicAraNA kao zAstrakAra maharSi jaNAve che ke je anitya tattvo che tenA AzravathI aTakI, trIvaramAM rahI, nirjarA karI, badhano toDI sata nitya zAyata evAM mola tattvane prApta karavuM ke jenAthI jIva maTIne ziva thavAya. paramAtma svarUpa AtmA paranI azuddha avarathA dUra thatAM zuddhAtmA paramAtma svarUpe pragaTAve te mokSa. pUrNa nirjarA eTale mokSa. A svecchAvAdInA mananA khaMDana mATe paraMparagayAM. pa mUkyuM che. je teonA mata pramANe upakAra karavAnA hetuthI ke sanmArga batAvavA mATe Ama kare to te vyakti rAgavALI che ema mAnavuM paDe. paraMtu teo vItarAgya, vItadveSa che, temane kazuM karavAnuM rahetuM nathI. teo azarIrI vagere guNadhArI che, karavA karAvavAnuM koI prayojana nathI. kahyuM che ke 'prayojanamanudizya maMdoDapi na pravartate'. AthI uparano mata taddana avyavahArU, avAstavika hovAthI TakI zake tema nathI. tene zarIra nathI, mana, vacana, kAyAthI, kapAyo nathI, hajArIta che. AtmAnA guNo vikasAvI Toce pahoMcyA pachI nika saMsAranI jelamAM zA mATe kedI thavA Ave che. hinduonA bhAratIya SaDdarzanomAM jaina darzana jenI ane jeTalI vistRta, vidheyAtmaka sarvAMgIya carcA thaI che teTalI moLA viSe jovA maLatI nathI. bahuoka svarga teja mokSa evI mAnyatA sAmAnya hinduomAM dRSTigocara thAya che. 'zIro purya mahake vizAi" ema kahI svargathI patito mATe kahe che. nirvANa jevuM tyAM nathI. bauddha darzanamAM nirvANanI kyanA karI che ane tene ja mokSa svamAnusAra mAne che. jaina darzanamAM aMtima be extreme (cheDAnI) kalpanA karI che. nigoda je alpahAra ziyA tathA mUhatA, ajJAnatAno goLo che, jemAM trasa ke gati nathI to bIjI bAju tenA aMtima cheDe siddhazilA sthita siddhavokanA zuddhAtmA jevo siddhAtmAo paNa vyavahAramAM nahi pravezanAra evI parAkASTAnI prakRSTa cetanAvasthA, AnaMdAvasthA, saccidAnaMdAvasthA che jene ApaNe prakAza svarUpa jJAnAnaMdamAM ramamANa AnaMdaghana, caityAnaMda goLI karI zakIe. jo nioda e niSTha, azuddha jaDavat dazA che; to nirvANa siddhAvasthA e parama prakRSTa zuddha caitanyAnaMdAvasthA che. tethI AidarzanamAM nirvANA ane mokSa samAnArthaka gaNyA che. A darzanamAM navatatvamAM svataMtra maka tattva ApIne mokSa nirvANapadane pAmatA jIvo sAdi anaMtakALa sudhI karyA che ? devAM svarUpe che ? sukha kevI rIte bhogave che, sAMkaDemokaLe athaDAmaNa vagara kevI rIte rahI zake che vagerenuM nizcita svarUpe varNana karyuM che. jyAre chadmasthAvasthAmAM mRtyu pAmelAM jIvo kyAM che ? kevAM che, kevAM thaze te viSe nizcita svarUpe jANI zakAtuM nathI. mokSa tattva eka ja che, mokSamArga sadAkALa mATe eka ja che, je koI mokSanA mArge ja mokSanI prApti che. A mATe tIrthaMkaroe mokSamArga mATe Avazyaka be sIDIomAMnI eka je 14 guz2AyAno che tenuM suMda2 nirUpaNa karyuM che. tethI mULamAM jenA motathI dehabhAva, dehamamatva, ajJAnavazA che te dehabhAva, dehAdhyAsa tyajI AtmabhAvamAM ramatAM ramatAM tadAkAra pa videhI thaI adahI, azarIrI thavAnuM che. AvA suMda2 mokSamArgano sahune yogya sAMpaDe ane badhAM ja jIvo mokSa samayAnusAra pAme tevI zubha abhilASA (zubhAzubha ayavasAyothI karmomAM sthitighAta, rasaghAta, saMkramaNaapavartanA, urtanAdithI temAM pheraphAro avazya thaI zake che, jenAthI mokSamArga banato rahe che. tethI AtmAnA mULa te zuo je kamAvarita thayelAM che tene kendramAM rAkhI saMpUrNa adhyAtmazAstra, yogazAstra, athavA sarva Agamoe AtmAne kendramAM, dhyanamAM rAkhI saMbodhita kare che.) sarve santu nirAmayAH sarve bhadrArA pazyantu, ////// asthi sAravAra kendra saMghanA upakrame hADakAnAM niSNAta DaoN. jamazeda pIThAvAyA dvArA hADakAnAM dardIone maphata sAravAra 62 ravivAre savAranA 10-30 thI 1-30 sudhI saMghanA kAryAlayamAM (385, sazkAra vI. pI. roDa, prArthanA samAja, muMbaI-400 004, phonaH 38206) apAya che. hADakAnAM dardIone teno lAbha levA vinaMtI che. jayAbena vIrA saMyojaka nirubahena esa. zAha DaoN. dhanavaMta TI. zAha maMtrIo Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana sapTembara, 2002 yabhaviSya 1 DaoN. raNajita paTela (anAmI) A vicitra vizvamAM, vidhavidha prakRtinI agaNita vyaktio hoya che: "he devI! tuM Ama zA mATe kahe che? puruSArtha karatAM marIza to paNa che. emanI vividha pravRtionuM ghaDatara paNa aneka prakAranA samaviSama nAmozImAMthI to bacIza. je puruSArtha kare che te devo ane pitaronA anubhavone AdhAre thayeluM hoya che, keTalIka vyaktio vyavahAradakSa RNamAMthI mukti pAme che. tene pAchaLathI pastAvo thato nathI.' AnI hoya che je vartamAna paristhitino tAga meLavIne bhAvinuM Ayojana kare viruddhamAM devI kahe che: "paNa je kAma thavAnuM nathI, jenuM koI phaLa che ne temAM prAyazaH saphaLa paNa thAya che. keTalIka vyaktio ochI dekhAtuM nathI, evA puruSArthathI zo lAbha?' enA pratyuttaramAM-pratikAramAM vyavahAradakSa hoya che paNa prApta paristhitino pratikAra karavAnI sUjhasamaja te kahe che: "devI! manuSya potAnI samaja mujaba A lokamAM potAnA ne zaktivALI hoya che. jyAre moTAbhAganI vyaktio evI hoya che ke kAryonI yojanA kare che ne tene amalamAM mUke che. saphaLatA maLe ke na maLe je vyavahAradakSa ke vyutpannamati nathI hotI, paNa kazAkanA avalaMbanane te jovAnuM kAma tenuM nathI. udyamanuM phaLa to, devI! maLe ja che. mArA AdhAre jIvana vyatita karatI hoya che. AvI vyaktio devavAdamAM paNa sAthIo DUbI gayA ne huM taruM chuM te tuM nathI jotI? eTale huM to udyama mAnatI hoya che...ne "jehanA bhAgyamAM je samaye je lakhyuM tehane te samaye karIza ja. jyAM sudhI mArAmAM baLa che tyAM sudhI samudrane pAra karavA teha pahoMce e narasiMha mahetAnI vANImAM paNa saMpUrNa vizvAsa dharAvatI puruSArtha karyA ja karavAno." hoya che. AvI manovRttinI pAchaLa sadeva kevaLa devavAdanuM avalaMbana ke kavi zAmaLanA "udyama vaDu ke karma?' saMvAdamAM paNa aMte to karmano kevaLa pramAdIvRtti ja kAraNabhUta nathI hotI paNa, ajJAna, aMdhazradhdhA jamahimA gAyo che. karma" ane "karamano bheda samajavAnI jarUra che. ane paristhitinA palaTAtA raMgone pArakhavAnI aNa-AvaData paNa 'karma" eTale puruSArtha ane karama' eTale bhavitavyatA. bhavitavyatA mAne kAraNabhUta hoya che. che ke je na thavAnuM hoya te thatuM nathI, je thavAnuM hoya te vinA yatna paNa yabhaviSyavALI AvI vyaktio paDakArabharI paristhitino samartha thAya che, bhaviSyamAM... karamamAM na hoya to hathelImAM AvelI vastu paNa pratikAra karavAmAM pIchehaTha karatI hoya che ne saravALe nirAzA ane alopa thaI jAya che. bhavitavyatAvALAonI dalIla e che ke jema niSphaLatAne varatI hoya che. kavivara nhAnAlAlanuM eka suMdara gIta che- hajAro gAyomAMthI paNa vAchaDuM potAnI mAtAne khoLI kADhe che tema pUrve pUchazo mA, koI pUchazo mA kareluM karma tenA karanAranI pAchaLa jAya che. matalaba ke jema chAyA ane - mArA haiyAnI vAtaDI pUchazo mA." prakAza paraspara sArI rIte baMdhAIne rahelAM che tema karma ane teno kartA temAM be paMktio A pramANenI cheH paraspara saMzliSTa che. ahIM paNa "prArabdha", "karama" ke bhavitavyatAmAM jaganA joddhA! tuM ATaluM sUNI jaje, paNa 'pUrve kareluM karma' to kendramAM che ja. eka subhASita pramANe, "pANI prArabdhanAM pUra sAme jhUjhazo mA, koIvAra AkAzamAMthI Ave che, khodavAmAM Ave to pAtALamAMthI paNa mArA haiyAnI vAtaDI pUchazo mA." te maLe che. mATe devano vicAra karavo joIe nahIM. kharekhara puruSArtha ja kavi A be paMktiomAM, A sRSTinA samarAMgaNamAM jagatanA joddhAne, baLavAna che'. prakRtimAM puruSArthanuM prabaLamAM prabaLa pratIka sUryadevatA che. prArabdhanAM pUra sAme nahIM jhajhUmavAnI salAha Ape che, kAraNa ke, sUrya jyAre tulA rAzimAM ArUDha thAya che tyAre te A lokamAM vAdaLAMnA prArabdhanAM ghUghavatAM pUra sAme puruSArthano baMdha akabaMdha na paNa rahe. to AvaraNa upara vijaya meLave che." sAco puruSArthI paNa kAryam sAdhayAmi vyartha prayatna karavAno artha zo? yahmaviSya manovRttinuM A eka udAharaNa vA deham pAtayAmi' e sUtrane varelo hoya che. sAcA jIvanavIrane mATe thayuM, to sAme pakSe, prArabdhanAM ghUghavAtAM pUranI sAme mardAnagIpUrvaka to vipattio e vipattio nahIM paNa azaktione atikramavAno ne jhajhUmavAnuM dRSTAMta paNa ApaNane ApaNAM sAhityamAMthI prApta thAya che. guptasupta zaktionI abhivyaktio mATeno paDakAra ne rUDo avasara mahAjanakanuM vahANa suvarNabhUmi jatAM vacce tUTe che. enA badhA hoya che. yadbhaviSyanI hAramadazAne koI ujjavaLa bhaviSya nathI. "A sAthIo marI jAya che. te ekalo sAta rAta ne sAta divasa mathyA kare bhUmino banIza eka di huM vijetA" e maMtramAM saMskRtino vikAsa che. che. te vakhate dariyAnI devI pragaTa thaI tene kahe che, "A koNa che je ' koThA vinAnA A samudramAMthI ugaravA mithyA prayatna karI rahyo che? netrayajJa kayA bharosA para, kayA hetuthI tuM A udhama kare che ?' tyAre te javAba | saMghanA upakrame ane cikhodarAnI AMkhanI hospiTalanA sahayogathI Ape che: devI! huM to eTaluM samajuM ke bane tyAM sudhI A lokamAM sva. caMdulAla mohanalAla jhaverInA smaraNArthe sva. tArAbahena caMdulAlI mANase ughama karavo joIe. eTale A samudramAM kAMThA na dekhAvA chatAM jhiverInA Arthika saujanyathI eka netrayajJanuM Ayojana ravivAra, tA. huM paraSArtha choDato nathI. tyAre devI kahe che: "jeno kAMTho dekhAto nathI ripamI oNgasTa ra00ranA roja ANaMda jillAmAM maheLAu mukAme karavAmAM evA A gaMbhIra atAga dariyAmAM tAro puruSArtha nakAmo che. te kAMThe AvyuM hatuM, je prasaMge saMghanA keTalAka hoddedAro upasthita rahyA hatA. e pahoMcyA pahelAM marI jaIza.' dariyAnI devInI A dalIla sAme te kahe I maMtrIo.) mAlida thI muMbaI jena pavaka saMdha - madraka prakAro ke nirabADena rAbodhabhAI vAha , prakAzana sthaLa 385, 'saradAra vI, pI, geDa mubaI-408) 008 phona : 38ra0ra86, muttAsthAna phakharI prinTiga 1karsa, 312Ata, bhAyakhalA sarvisa InDasTrIyala esTeTa, dAdAjI koMDadeva kosa roDa, bhApakhalA mubaI- 400 027. T Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. With Registrar of Newspapers for India No. R. N. 1. 6067/57 Licence to post without prepayment No. 271 0 varSa : (50) + 13 - aMka : 10 . oNkTobara, 2002 0 0 Regd. No. TECH / 47 - 890 MB 1 2002 * * zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra 0 0 0 prabuddha jIvI 0 0 0 prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa 0 0 0 vArSika lavAjama rUA.100-0 0 0 taMtrI : ramaNalAla cI. zAha sittheNa doNapAgaM, kaviM ca ekkAe gAhAe / | bhagavAna mahAvIra [ eka dANAthI anAjanI ane eka gAthAthI kavinI parakha thaI jAya che.] bhagavAna mahAvIre anuyogadvAra sUtramAM kahyuM che ke A to strInI AdhunikatA para kaTAkSa che. islAmI dezomAM jyAM pariyarabaMdheNa bhaDaM jANijjA mahiliyaM NivasaNeNaM / burakho paheravo pharajiyAta che tyAM guno karanArA puruSo strIno burakho sityeNa doNapAgaM, kaI (kavi) ca ekkAe gAhAe / paherIne nIkaLatA hoya che. alabatta, sUkSma najare jonArane tarata khabara pirikara baMdhanathI (eTale ke kamara kasavAthI) athavA viziSTa prakAranAM paDI jAya che ke burakho pahenAranI cAla strInI che ke puruSanI che. uniform) vastra paheravAthI subhaTa (yoddho) oLakhAya che. vastra anAja pArakhavA mATe eka ja dANo hAthamAM laine tapAsatAM jaNAI paridhAnathI A mahilA che ema oLakhAya che, eka dANo dAbI Ave che ke tenI guNavattA kevIka che. kyAreka mUThThImAM thoDA dANA laine jovAthI droNanA mApa jeTaluM anAja jANI zakAya che ane eka gAthAthI jovAmAM Ave che ke emAM bheLaseLa to nathI thaIne ! pahelAMnA vakhatamAM kavinI zaktino paricaya maLI rahe che.] . ane haju paNa keTaleka ThekANe anAjanI bharelI ane sIvIne bAMdhelI anuyogadvAramAM A gAthA be vAra Ave che. avayava niSpanna nAmanA guNImAM je anAja che te kevuM che te jovA mATe loDhAnI AgaLathI viSayamAM Ave che ane pharIthI "anumAna pramANamAM Ave che.. aNIdAra pAtaLI polI naLI (bAMbI) AvatI te guNImAM khosIne A gAthAmAM anumAnanAM cAra udAharaNa ApavAmAM AvyAM che : pAchI kADhavAmAM AvatI. tarata thoDA dANA e naLImAM bharAI AvatA. (1) sabhaTa eTale ke sainika. (ra) mahilA, (3) anAjano dANo ane guNI kholavI na paDe. guNImAM kANuM na paDe ane je guNInI je (4) kAvyanI gAthA. sainika sAdA vezamAM hoya to koI ene sainika jagyAethI anAja jovuM hoya te joI zakAya. anAjanA vepArIo . tarIke oLakhI zake nahi. e enA gaNavezamAM zastrasajja hoya to pacAsa, so, baso gueNImAM kevuM anAja AvyuM che te AvI bAMbIthI ene tarata oLakhI zakAya. evI rIte strIo ane puraSonA paheraveza tarata jANI zake che. - judA hoya che. paheraveza parathI strI oLakhAI zake. strInA paheraveza rAMdhatI vakhate bhAta barAbara thayA che ke nahi te jovA mATe tapelAmAMthI parathI to e lagnaprasaMge jAya che ke maraNaprasaMge jAya che te paNa jANI bhAtano eka dANo laI dabAvIne rasoI karanAra jue che ke bhAta zakAya. kyAreka zokha ke AdhunikatA khAtara strIne puruSano veza paheravo barAbara sIjhI gayA che ke nahi, game che. (purUSane strIno paheraveza paheravo game evuM javalle ja bane . ahIM doNA pAga' zabda vaparAyo che. doNApAga eTale droNapAka. che.) strIo puruSano paheraveza pahere to paNa enA vALa, cAla vagere droNa e prAcIna samayanuM eka mApa che. anAjanI baso chappana mUThI parathI paNa te oLakhAI Ave. kyAreka vALa paNa puraSa jevA karyA hoya barAbara eka "ADhaka' ane cAra ADhaka barAbara eka droNa. droNa to tarata na oLakhAya. eka jANIto Tucako che ke eka divasa koIka jeTalA anAjano pAka (pakavAnna) banAvyo hoya to te kevo thayo che te zALAnAM nAnAM chokarA-chokarIono ramatano utsava hato ane emanA jovA mATe eka dANo cAkhI jovAthI khabara paDe. vaDIlo te jovA mATe AvyA hatA. e jotAM jotAM eka bhAithI bolAI evI ja rIte eka gAthA parathI kavinI samagra kRtino, kavinI gayuM, pelA chokarAe sarasa phaTako mAryo." tarata bAjumAM beThelI vyaktie kavitvazaktino khyAla AvI zake che. kavi pAse kevI kalpanA che, kahyuM. "e chokaro nathI, chokarI che.' alaMkArazakti che, maulikatA che, abhinavatA che, zabdaprabhutva che e - "ema ke ? tamane kevI rIte khabara ?' eka zloka ke kaDI vAMcatA ja samajAI jAya che. bhASAmAM eTalI zakti "e mArI dIkarI che." che ke vyavahAramAM ema kahevAya che ke mANasa eka vAkya bole tyAM enAM oha, mane khabara nahi ke tame enA pitA cho." jAti ane kulanI khabara paDI jAya. (yadA yadA mucati vAkyabANa, tadA huM eno pitA nathI. enI mammI chuM." 'tadA jAti kulapramANamu) Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana oNkTobara, 2002. A saMsAramAM asaMkhya ke anaMta padArthomAM sAmya ke vaiSamyanAM lakSaNo thAya che ke A kAgaDAno avAja che. e ja rIte vividha pazupakSIonA jovA maLe che. jyAM sAmya najare paDe ane enI parIkSAnI jarUra paDe avAja sAMbhaLIe athavA ApaNane paricita hoya evA mANasonA tyAre enA ekAda nAnA aMzane tapAsI jotAM samasta cIjavastunI avAja sAMbhaLIe ke cIjavastuonA dhvani sAMbhaLIe eTale ke te kArya parakha thaI zake. eka moTuM phaLa hoya to enI nAnI cIrI ke patIkuM thAya ane tyAre tenA kAraNarUpa vyakti, vastu ke pazupakSI parokSa hoya to khAtAM phaLanA svAdanI khabara paDI jAya che. svAda jANavA mATe AkhuM paNa ApaNe tene pArakhI laMie chIe. AvA anumAnamAM bahu phaLa khAvAnI jarUra nahi. tapeluM bharIne dUdha hoya to te sAruM rahyuM che ke buddhizaktinI jarUra nathI. thoDo mahAvaro basa che. A anumAna che phATI gayuM che te jovA mATe eka camacI jeTaluM dUdha laine ke AMgaLI kAryaliMgajanya zeSavatu' kahevAmAM Ave che. boLIne cAkhavAthI khabara paDe che ke te kevuM rahyuM che. jamaNavAramAM AvI ja rIte jyAre kAraNa pratyakSa hoya tyAre kAryanuM anumAna rasoIAo dALa, kaDhI ityAdi karatI vakhate ekAda camacI jeTaluM karIe tyAre tene kAraNaliMgajanya zeSavatuM anumAna kahevAmAM Ave che. laine svAda cAkhI jue che ke te barAbara thaI che ke kema. jema ke mATIno piMDa ghaDAnuM kAraNa che, paNa ghaDo mATInuM kAraNa nathI. jyAM vastumAM viSamatA hoya athavA viSamatAnI daSTie enI parIkSA taMtuo paTanuM kAraNa che, paNa paTa taMtunuM kAraNa nathI. Ane kAraNaliMgajanya karavAnI hoya to tyAM jhINavaTabharI parIkSA Avazyaka bane che. sarakhAM zoSavatuM anumAna kahevAmAM Ave che. motInI eka sarasa mALA banAvavAnI hoya to eke eka motI joItapAsIne guNaliMgajanya zeSavatu anumAnamAM guNa pratyakSa hoya che ane guNI pasaMda karavuM paDe che. eka be motI judA khoTA raMga-kadanAM AvI jAya parokSa hoya che. sugaMdhano anubhava thAya te vakhate ApaNe anubhavanA to AkhI seranI zobhA bagaDe che. AdhAre anumAna karIe chIe ke ATalAmAM kyAMka gulAba hovAM joie. * cIjavastunI parakha mATe mahAvarAthI mANasonI zakti khIle che. athavA mogaro, caMpo vagere hovAM joie. gulAba ke mogaro ke caMpo jarAka najara karatAM ja mANasa emAM rahelI truTine pArakhI zake che. pratyakSa nathI paNa sugaMdhathI enuM anumAna karIe chIe. amuka prakAranI keTalAka mANasanI najara evI jhINI hoya che ke enI najaramAMthI kazuM durgadha AvatI hoya to ApaNe anumAna karIe chIe ke ATalAmAM chaTakI na zake. kyAMka gaTara hovI joie athavA tevuM koI kArakhAnuM hovuM joie. nAnA bALakamAM samajazaktino krame krame vikAsa thAya che. AgaLa AvA anumAnane guNaliMgajanya zeSavatuM anumAna kahevAmAM Ave che. jatAM tenAmAM paNa anumAnazakti vikase che. pachIthI eka avayava AvI ja rIte avayava pratyakSa hoya paNa avayavI pratyakSa na hoya to parathI te avayavInuM anumAna karI zake che. mArA potAnA anubhavanI avayava uparathI avayavInuM anumAna karIe te avayavaliMgajanya zeSavatu vAta kahuM to mArI dohitrI gArgI eka-doDha varSanI hatI tyAre ene anumAna kahevAya che. udAharaNa tarIke hAthIdAMta jotAM hAthInuM, morapiccha gAya, ghoDo, siMha, hAthI vagerenAM citra dorIne tene oLakhatAM zIkhavADyuM. jotAM moranuM, amuka prakAranA paheraveza parathI te sainika che evuM athavA pachI hAthInuM mAtra moTuM ane daMtazULa dorIe to paNa te tarata kahI dhULamAM pagalAM paDyAM hoya to te konAM pagalAM che tenuM anumAna karIe Ape ke e hAthI che. pazupakSInI thoDIka lAkSaNika rekhA jotAM ja te to tevA prakAranA anumAnane avayavaliMgajanya anumAna kahevAmAM Ave tarata kahI zakatI. e batAve che ke nAnA bALakamAM paNa anumAnazakti che. pagano mAtra aMgUTho joyo hoya ane tenA parathI vyaktinuM AkhuM khIlavA lAge che. gArgIe traNeka varSanI thaI tyAM sudhI mAtra citramAM ja sarasa citra dorI ApanArA citrakAro hatA. hAthI joyo hato. ene mATe e ja sAco hAthI hato. eNe sAkSAt keTalIka vastuone enA eka nAnA avayava parathI oLakhI zakAya hAthI joyo nahoto. eka divasa rastAmAM hAthI Avelo te jovA huM ene che ke oLakhAvI zakAya che. e avayava enA eka mukhya lakSaNArUpa laI gayo. hAthIne joI te acaMbo pAmI. eNe prazna karyo., "dAdAjI, hovo joie. e enI viziSTatA darzAvato hovo joie. pAMca paMdara hAthI Avo paNa hoya ? hAthI cAle paNa kharo ?' be traNa varSanuM chokarAo hoya ane koI kahe, "pelA mAMjarI AMkhavALAne bolAvajo.' bALaka pahelAM sAkSAtu pazupakSI jue ane pachI enuM citra jue e eka to emAM mAMjarI AMkhavALAne ApaNe bolAvIe chIe. enA zarIramAMno sthiti che ane pahelAM citra jue ane pachI sAkSAtuM jue e bIjI eka lAkSaNika avayava te enI AMkho che. e AMkho bIjA karatAM judI sthiti che. baMnemAM pharaka che. bALakanI anumAnazakti baMnemAM kAma kare che. e enI lAkSaNikatArUpa che. mATe tene mAtra mAMjarI AMkhathI oLakhI zakAya che. pazupakSIone oLakhavA mATe paNa enA lAkSaNika jaina dharmamAM vividha prakAranAM je pramANo batAvyAM che temAMnuM eka che aMga ke avayavano Azraya laI zakAya che. anumAna pramANa che. "jyAM dhUmADo tyAM agni' e enuM prasiddha udAharaNa AzrayaliMgajanya zeSavat anumAna eTale AzrayI parokSa hoya ane tenA Azraye je vastu hoya te pratyakSa hoya to ethI AzrayInuM anumAna anumAna pramANa'nA paNa judA judA prakAro batAvavAmAM AvyA che. thaI zake. jema ke dhUmADo dekhAto hoya, pratyakSa hoya paNa agni na emAMno eka prakAra te zeSavatuM anumAna che. dekhAto hoya to dhUmADA parathI agninuM anumAna thAya. evI rIte jyAM zeSavatu anumAnanA vaLI pAMca prakAra batAvavAmAM AvyA che: (1) bagalA UDatA hoya to tyAM eTalAmAM kyAMka pANI hovuM joie evuM kAryathI, (2) kAraNathI, (3) guNathI, (4) avayavathI ane (5) AzrayathI. anumAna thAya. mANasanA caherA parathI, are mAtra enI AMkho parathI kArya joine kArakhAnuM anumAna thAya te kAryaliMgajanya zeSavatu anumAna enA manamAM kevA bhAva ke vicAra cAlI rahyA che tenuM anumAna karI kahevAya che. u. ta. zaMkhano dhvani sAMbhaLIne anumAna thAya ke A zakAya che. zaMkhano dhvani che. kAgaDAno kA...kA avAja sAMbhaLIne manamAM nakkI lokokita che ke "putranAM lakSaNa pAraghamAMthI ane vahunAM lakSaNa " karAi che. che. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ okTobara, 2002 prabuddha jIvana bAraNAmAMthI." manuSyanA svabhAvanI lAkSaNikatAo enA vartanamAM enA parathI sainyanI tAkAtanuM mApa jaNAtuM. paraMtu koI sainya AgekUca pratibiMbita thAya che. mANasa cAhe ke na cAhe, nAnI nAnI ghaTanAo karatuM hoya ane mokhare gadheDAnuM netRtva hoya to e namAluM sainya che ema paNa enA svabhAvanI cADI khAya che. koipaNa manuSyanI lAkSaNikatAno tarata jaNAI Ave. evA lazkarane jItavAnuM agharuM na hoya. mATe ja abhyAsa karavA mATe enA samagra jIvananI tapAsa karavAnI jarUra nathI. kahevata paDI ke "Agese gaddhA AyA.' , thoDIka ke ekAda ghaTanAnuM vizleSaNa enA jIvananI pArAzIzIrUpa banI Ama, anumAnanA prakAra ghaNA che. matijJAnano A viSaya che. jema = zake che. te mANasanA jJAnAvaraNIya karmano kSayopazama vadhAre tema enI anumAnazakti pahelAMnA vakhatamAM eka lokokita pracalita hatI ke "lazkarakA bheda vadhAre. keTalAka mANasonI anumAnazakti Azcaryamugdha karI de evI = pAyA, Agese gaddhA AyA. prAcIna samayamAM lazkaramAM hAthI, ghoDA hoya che. vagere rahetAM ane mAlavAhaka prANI tarIke khaccara, gadheDAM vagere paNa AvI anumAnazakti ane vyavahArajagatamAM upayogI thavA uparAMta rahetAM. sainya AgekUca karatuM hoya tyAre AgaLa hAthI, ghoDA vagere adhyAtmajagatamAM upayogI thAya to ja te savizeSa sArthaka gaNAya. mahattvanAM prANI hoya. sainiko pAse keTalA hAthI ane keTalA ghoDA che D ramaNalAla cI. zAha vaizvika saMvedanAno visphoTa DaoN. raNajita paTela (nAma) ApaNA RSimunioe samagra vizvane eka nIDanI ane vizva- jotAM bhramabhaMjana e paNa jJAnaprAptinuM prathama pagathiyuM gaNAya. prajAne e nIDanAM paMkhIo tarIkenI adbhuta kalpanA karI che...ane DArvina ane kArla mArkasanI vicAradhArAne lakSamAM laie to paNa vasudhaiva kuTumbakamanI bhAvanA bhAvI che. sarve janA: sukhino bhavantu e "sAyansa jarnalamAM pragaTa thayelA "hyumana jenona'nA saMzodhana pramANe to zAMti-sUkate saMpradAya, dharma, jAti, varNa, varga vagerenA bhedanI rAMkaDI ne samagra mAnavajAti eka ja Aphrikana mAtAnI saMtati che ane kALI, sAMkaDI sarahadone atikramI che ane samagra vizvane vAtsalyanA AzleSamAM gorI, ghauvarNA ke lAlaraMgI badhI ja prajAonI jananI eka ja che, bhIDyuM che. gujarAtanA bhISaNa dharatIkaMpe A ArSadRSTAonI kalyANakArI "hyumana jenona'nI vijJAnanI A zodha jo sAcI ja hoya to ApaNA vibhAvanAone, vaizvika saMvedanAnA visphoTa dvArA mUrtimaMta karela che. RSimunioe karelI vizvanI ane prajA-paMkhIonI kalpanA e kevaLa vyaSTi-samaSTinI sAmUhika pIDAnuM AvuM anukaMpAbharyuM adbhuta, adveta raMgIna kalpanA ja nahIM paNa vaijJAnika vAstavikatA che. vijJAne nirIkSaNavizvanA itihAsamAM, kadAca virala ghaTanA gaNAze-gaNAya to navAI parIkSaNa dvArA ane ArSadRSTAoe AMtapreraNA dvArA aMke kareluM e nahIM. vizvanA pratyeka manuSyanA raktano raMga lAla ja hoya che tema satya che. badhAnA mULamAM cetanyadhArAnuM advaita garbhita che. Ane pariNAma caitanyanI A ekatAnuM paNa che. . ja sukhamAM svalpa ne duHkhamAM vizeSa vaizvika saMvedanAno visphoTa anubhavavA cAreka dAyakA pUrve meM eka copaDI vAMcelI jenuM nAma hatuM Ravals of maLe che. Democraja lokazAhInA harIpho.' zrI jayaMta zAhe gujarAtI bhASAmAM vizvanA vibhinna dharma-saMpradAya-mata bhale vicchedanI bhIMta banatA eno anuvAda karelo che. e pustakamAM bhinna bhinna nimitte vizvamAM lAge, paNa sakala mAnavajAtimAM rahelo eka ja AtmA e Akhare to thayelAM yuddhonI tavArIkha hatI. e tavArIkhanuM pRthakkaraNa karatAM koipaNa milanano setu banI rahe che. che ke vAMcaka evuM tAraNa kADhI zake ke vizvanI mAnavajAtino 3/4 itihAsa rAma, kRSNa, buddha, mahAvIra, krAisTa, muhammada payagaMbara sAheba, yuddhonA rakta raMgAyelo che ne kevaLa 1/4 itihAsa vizvazAMtino che. mahAtmA gAMdhI vagere gaNAtara vibhUtio hajjAro varSomAM ne abajonI - anyanI vAta huM karato nathI paNa mAro pratibhAva to te kALe e prakArano vastImAM bhale virala hoya paNa emanI viralatA ja mAnavajAtinA ujjavala hato ja. vizvanI sAMprata paristhitino vicAra uparyukta ghaTanAnA saMdarbhamAM bhAvinI zakyatAone ujAgara kare che. AvI vibhUtio ja AdhyAtmika karatAM e pustakanI vAstavikatA Aje vizeSarUpe pratIta thAya che. eno anubhUtinI gaMbhIratA, bahujana samAjanuM hRdaya tAdAbhya ane kRtajJatAnA artha evo samajavo ke hajjAro varSa vItyA bAda paNa mAnavajAtinI rAjamArga sAmAnya-janasamAjane doravAmAM dhruvatArakanI garaja sAre che. gaLathUthImAM pelI pazuvRtti (Animality) garbhita che? ne tenuM rUpAntara ke pratyeka mAnavamAM sAmAjikatAno sadguNa to rahelo ja che. AvI vibhUtio urvIkaraNa mAnavatA (Humanity) prati thayuM nathI ? zuM mANasa hajI e naisargika-vRtti ke saguNane DhaMDhoLI mAnavajAtine samAja-abhimukha evo ja lobhI, krUra ane svArthaparAyA che? enAmAM divyatA (Divinity)no karI sevAne mArge prere che, dore che. gujarAtanA bhUkaMpe vizvanA moTA koI aMza ja nathI? ' ' '. bhAganA dezomAM vaizvika saMvedanAno je visphoTa-dharatIkaMpa-hRdayakaMpa janmAvyo - DArvine mAnavInI patita devadUta tarIkenI pracalita mAnyatAnuM unmelana ne sakriya sahAnubhUtino ne sAdhana-sevAno dhodha vahAvyo te samagra karI eno nAto bhImakAya vAnarajAti sAthe joDI ApatAM ane kArla mAnavajAtinA AtmAnA advaitanI-eka ja caitanyadhArAnI pratIti karAve mArksa, mAnavajAtinI satyam-zivamu-suMdaramanI vibhAvanAno nakAba che. sukhamAM ke duHkhamAM, koipaNa deza ke kALamAM mAnavajAtinI A cIrI nAkhI ane sarva pravRttionA mULamAM Arthika svArtha ane pariNAme saMvidasaMpadA sadA sarvadA jAgrata rahe to 'sarvejanA: sukhino bhavastuno vaMrga vigrahanAM darzana karAvI ApatA-mAnavajAti-viSayaka raMgIna kalpanAne maMtra sArthaka thAya. badale naThora kaThora vAstavikatA sAme AvI UbhI rahI! eka rIte * * * * rAvaka thAya. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. prabuddha jIvana saMgha mATe noMdhAyelI rakama vadhatA jatA kharca ane ghaTatA jatA vyAjanA darane kAraNe saMghane potAne paNa potAnA vahIvaTI kharcane pahoMcI vaLavA mATe Arthika sahAyanI AvazyakatA UbhI thaI che. e mATe dAtAone paryuSaNa vyAkhyAnamALA daramiyAna apIla karavAmAM AvatAM sAro pratisAda amane sAMpaDayo che. e mATe sarva dAtAonA ame RRNI chIe. rakama ane dAtAonAM nAmonI yAdI nIce pramANe che : maMtrIo 3,50,000 zrI sevaMtIlAla kAntilAla TrasTa paryuSaNa vyAkhyAnamALAnA korapasa mATe 1,00,000 zrI bhogIlAla hIrAlAla zAha parivAra haste ramaNIkalAla jApAnavALA 71,000 me.pI. DI. koThArI enDa karyuM. haste zrI pIyuSabhAI ane caMdrAbahena koThArI 20,000 zrI lAlajI velajI eMkaravALA TrasTa parivAra 11,000 zrI ramAbahena ena. kApaDiyA - ceriTebala TrasTa 6,000 zrI kubahena narendrabhAI bhAI 6,000 zrI prabhAdevI enDa ramaNalAla nagInadAsa parIkha cerITebala TrasTa 5,000 zrI sevaMtIlAla kAntilAla TrasTa 5,000 zrI vasaMtalAla kAntilAla zAha 5,000 zrI hasamukhabhAI gulAmaMda zAha 5,000 zrI puSpAbahena mAlI 5,000 zrI AzitA enDa kAntilAla kezavalAla zeTha ceriTebala TrasTa 5,000 zrI dilIpabhAI vIrendrabhAI kAkAbaLIyA 5,000 zrI madhurIbahena ema. vasA 5,000 zrI uSAbahena pravINAbhAI zAha 4,000 DaoN. ramaNalAla cImanalAla zAha tathA prA. tArAbahena 2. zAha 4,000 zrI rasikalAla laheracaMda zAha 4 700 zrI caMdrakAMtabhAI dIpacaMdabhAI zAha 4,000 zrI nirtana ane zrI subodhabhAI zAha 4,000 DaoN. dhanavaMtarAya tilaka2Aya zAha 4,000 zrI bhUpendra DhAbAbhAI jarvarI 4,000 zrI 2mAbahena jayasukhalAla vorA 4,000 zrI gAMgajI popaTalAla zeThiyA kaimInI meriTebala TrasTa 4,000 zrI uSAbahena je. mahetA 4,000 sva. mazilAla sonAvAlA ceriTebala * TrasTa haste zrI nItInabhAI sonAvAlA 4,000 zrI dilIpabhAI ema. zAha 4,000 zrI vinodabhAI jamanAdAsa mahetA 4,000 zrI saba ane kippAluTI haste zrI samAna bhA 4,000 zrI zAMtilAla maMgaLajIbhAI mahetA 4,000 4,000 4,000 eka sahastha takathI zrI madhusUdana esa. zAha che. nirmaLa enjiniyariMga karyuM. .3,600 zrI e. Ara.. cokasI HUF 3,600 zrI uSAbahena DI. zAha 3,501 3,000 zrI vibhAbahena zAha 3,000 3,000 zrI tArAbahena mohanalAla zAha ceriTebala TrasTa haste zrI puSpAbahena parIkha 3,000 3,000 3,000 zrI pravINabhAI ke. zAha sva. ramAbahena jayaMtIlAla parivAra zrI rasIlAbahena je. pArekha eka sadgRhastha zrI zAMtilAla ujamazI enDa sansa riTebala TrasTa 3,000 zrI mukeza sAMkalacaMda zAha 3,000 zrI kusumabahena zAha 2,500 2,500 zrI nirmaLA rasikalAla ceriTI TrasTa zrI prANalAla nAthAlAla zAha haste zrI anilabhAI 2,500 zrI maphatalAla bhIkhAcaMda zAhanA smaraNArthe zrI maphatalAla bhIkhAcaMda phAunDezana 2,500 zrI AratIbahena madhusUdanabhAI vorA 2,500 zrI sunIdhi ceriTI phAunDezana 2,000 zrI vasubahena caMdulAla bhaNazAlI 2,000. zrI yazomatIbahena zAha 2,000 zrI mInAbahena ena. paroTha 2,000 zrI nagInadAsa padamazI zeTha 2000 zrI harSajana ceriTebala TrasTa 2000 zrI AzAbahena ajItabhAI cokasI. 2,000 zrI sUvarSAbahena anubhAI dalAla 2,000 zrI bAbubhAI jayaMtIlAla zAha 2,000 zrI ramaNIkalAla bhogIlAla jhaverI 2,000 zrI nagInabhAI nyAlacaMda dozI 2,000 zrI uSAbahena ramezabhAI jhaverI 2,000 zrI mahezabhAI pI. vorA oNkTobara, 2002 2,000 2,000 zrI e. pI. zeTha ceriTebala TrasTa zrI aparNAbahena bhUpendrabhAI zAha - kolAvA 2,000 me. pAskIna bradharsa 2,000 zrI prakAzabhAI DI. zAha 2,000 zrI popaTalAla nyAlacaMda vorA haste mahezabhAI 2,000 zrI meTropoliTana ezcima cema (Exim Chem) li. 1, 500 zrI jayaMtIlAla cunIlAla zAha 1,500 zrI guNavaMtIbahena cInubhAI cokasI 1,008 zrI pramodacaMda somacaMdabhAI zAha 1,000, zrI naTubhAI sI. paTela 10 che. trizalA IlekTroniksa 1,000 zrI alakAbahena kiraNabhAI zAha 1,000 zrI mInAbahena kiraNabhAI gAMdhI 130 zrI saMyutADaeNna pravAbhAI mahe 1,000 zrI vinodacaMdra harilAla mahetA 1,000 zrI sunItAbahena rAjendrabhAI 1,000 zrI kumudabahena paTa 1,000 zrI manISAbahena karAbhAI bhaNazAlI 1,000 zrI sArAlAla nagInadAsa nagarazeTha 1,000 zrI surezabhAI vijayarAja 1,000 5. laika prinTa InDasTrIjha 1,000 zrI jayAbahena surezabhAI koThArI 1,000 zrI zarmAbahena pravINabhAI bhAzAlI 1,000 zrI pradIpabhAI e. zAha 1,000 zrI bInAbahena ajitabhAI cokasI 1,000 DaoN. nAgonuM prI 1,000 zrI ketana zAMtilAla jhaverI 1,000 zrI mInAkSIbahena vijayabhAI mahetA 1,000 zrI IndulAla ema. TI. 1,000 zrI caMdrakAMta je. zAha 1,000 . zrI surezabhAI pethANI 1,000 zrI mamatAbahena zropha 7,972 1,000thI ochI rakamano saravALo. sevAmaMDaLa megharaja-kasANAne mATe nidhi-arpaNano kAryakrama gata paryuSaNa vyAkhyAnamALA daramiyAna saMgha dvArA sevAmaMDaLa megharaja kasANA mATe ekatra thayela rakama Azare rUpiyA sADA paMdara lAkhano nidhi-arpaNano kAryakrama ravivAra, tA. pAMcamI jAnyuArI, 2003nA roja kasANA (ji. sAbarakAMThA) mukAme yojavAmAM Avyo che. saMghanA je sabhyo, dAtAo vagere A kAryakramamAM joDAvA icchatA hoya teoe rUpiyA 400- bharIne saMghanA kAryAlayamAM potAnuM nAma tA. 30mI oNkTobara sudhImAM noMdhAvI devuM. vadhu mAhitI kAryAlayamAMthI maLaze. D maMtrIo Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ oNkTobara, 2002 prabuddha jIvana - pAzcAtya sAhityakAronI avanavI vAto 1 DaoN. dharmendra mAstara (madhuram) vizvavikhyAta mahAkavi DAMTene bieTrisa pratye praNayAMkura emanA batAvyAM ne pariNAme e DayUke e kavine pherArAnA senTa phrAnsisanA kizora jIvanamAM ja praphurita thayA hatA. ane e premanI divya AbhAthI konvenTamAM keda karI dIdho hato. pAchaLathI kavi tAso tyAMnI kedamAMthI - emanI samagra kAvyasRSTi maghamaghI rahI che. enI pahelI abhivyakti yukti karIne bhAgI nIkaLyo ane eka varSa pachI pAchA pherArA Avyo. vAIronovAmAM thayelI jovA maLe che. DAnTee jyAre bieTrisane pahelavahelI eTale pAchAM bIjIvAra tene kedamAM nAkhyo ane pachI to pAgala TharAvI vAra joyelI tyAre tenI vaya nava varSanI tathA bieTrIsanI vaya ATha tene koI IspitAlamAM dAkhala karI dIdho hato. tyAM chevaTanAM jIvananAM varSanI hatI. e ja vakhate e baMnee paraspara AkarSaNano anubhava karyo sAta varSo paryanta te nirAza premabhaMganAM kAvyo gAto ja rahyo hato. hato, paNa DAnTee kadI potAnA premano prAdurbhAva bieTrisanI samakSa porTugalanA kavi ke mAMsanuM nasIba paNa kavi tAsonA jevuM ja hatuM. karyo nahoto. pariNAmarUpa bieTrIsanA lagna koI bIjI vyakti sAthe aDhAra varSanI vaye te lisbananI koI ucca kuLavAna yuvatI sAthe prema thaI javA pAmyA. evAmAM to 24 varSanI vaye bieTrIsanuM nidhana thavA karavA lAgyA. pariNAme temane dezanikAla karavAmAM AvyA. eTale teo pAmyuM. ene kAraNe DAnTenA jIvanamAM parivartana AvavA pAmyuM. e svadeza choDIne paradezI lazkaramAM bharatI thaI gayA. e samaya daramyAna bieTrisanI preraka smRtimAM ja DAnTanI mahAna racanA "DivAIna kaoNmeDI temaNe atyaMta mArmika kAvyagItonI racanA karI. pachI keTalAMka varSo lakhAvA pAmI che ane e kAraNathI ja e racanA uddAtta ne bhavya banavA bAda teo porTugala pAchA AvyA, paNa tyAre to emanI preyasI maraNa pAmI che. paNa jo DAnTanuM lagna bieTriyanI sAthe thavA pAmyuM hota to pAmI hatI. jagatane "DivAIna kaoNmeDI" tathA "vAIrAnovA' jevI suMdara kRtio haMgerInA kavi bAIlenDano praNayaprasaMga paNa noMdhapAtra che. cAra maLavA pAmI na hota, kemake bieTrisanA maraNa pachI eka varSa bAda varSanI kaThora pratIkSA pachI teo ghaNI muzkelIthI potAnI preyasI sophiyAnI DAnTee eka khAnadAna kuTuMbanI yuvatI sAthe lagna karyA hatA, paNa e hathelI cUmI zakyA hatA, paNa garIbAIne lIdhe teo te pachI ATha varSa lagnajIvanamAM e jarAya sukhI thaI zakyA nahotA ane te eTale sudhI sudhI tenI sAthe lagna na karI zakyAthI sophiyAe lAcArIthI bIjA sAthe ke jyAre e kavine deza choDIne javAno vAro Avelo tyAre enI patnI lagna karI lIdhAM hatAM. Ama chatAM, bAIlenDano prema to akabaMdha rahyo enI sAthe gaI nahotI, paNa phlorensamAM enA mitro sAthe rahI hatI. hato, paNa chevaTe ghaNA samaya pachI emaNe lagna karyA hatA. AvI ja jIvanakahAnI kavi peTrArkanI che. enAM amara praNaya kAvyomAM jarmanInA vizvavikhyAta kavi geTenAM jIvanamAM ya praNayano prabhAva lArAnI smRti aMkita thayelI che. kavi peTrArke lArAne pahelIvAra ocho nahoto rahyo, paNa tenI bauddhika caturAIe tenI UrmizIlatA eviganAnamAM AvelA senTa-phleyaranA devaLamAM joI hatI ane e para varcasva jamAvyuM hatuM. e kAraNathI enI praNaya-anubhUti prabaLa pahelA darzane ja e lArAthI mugdha thaI gayo hato ane tyArathI mAMDIne jaNAvA pAmI nathI. geTenA jIvanamAM grephona, kloraphona, phreDarikA, jIvanaparyaMta te lArAnA saundarya ane svabhAvane kAvyomAM gAto rahyo. e lATa, lIlI ane besTinA Adi jevI keTalIya mahilAo AvI hatI, jyAM jyAM pharyo tyAM tyAM lArAnI smRtine laIne ja pharyo. e kyAreka paNa kavie e paikI koInI sAthe lagna nahotA karyA. paNa emanI kyAreka prasaMge prasaMge eviganAna Avato rahyo ane chAnI chUpI rIte suMdaratAno viniyoga kavie emanAM kAvyasarjanamAM karyo che, kemake e * lArAne maLato ya rahyo. lArAnA pariNita patine e sahaja rIte ja pasaMda potAnI svataMtratA koIpaNa kiMmate gumAvavA nahotA IcchatA, emAM ya nahotuM ane te lArAne e aMge dhamakAvato paNa hato. lArAnuM nidhana phreDarikA jevI bhoLI ne saMvedanapaTu yuvatI sAtheno kavino upayogitAvAdI * plega rogane kAraNe tenI cAlIsa varSanI vaye thavA pAmeluM. ane e pachI dRSTikoNa ghaNo anyAyI lAgato hato, paNa enI sajA kavine e rIte vIsa varSa sudhI peTrArka jIvaMta rahyo ne satata lArAnI smRtine tAjI rAkhI bhogavavI paDI ke chevaTe emane kriyAne valapAyasa nAmanI ghamaMDI, te kAvyomAM vyakta karato ja rahyo. peTrArthanA praNayaprasaMganI bAbatamAM bhAvanAhIna ne gaNatarIbAja strI sAthe lAcArIthI lagna karavA paDayAM kavi bAyarane sAcuM kahyuM che-jarA vicAro ke jo lArA peTrArkanI patnI hatAM. e strI lagna pachI to ghaNI sthULa, beDoLa ne krodhI banI gaI banI hota to e enA jIvanamAM kadIye soneTo lakhI zakyo hota?' hatI. Ama, jIvanamAM praNayanAM khAlIpAnuM pariNAma geTene jIvananA e ja rIte kavi tAsonAM kAvyo para peTrarkano gahana prabhAva paDelo madhyAhna TANe bhogavavuM paDayuM ne ethI emanI kavitA nirjIva, zuSka ne che. e kavinAM praNayagItonI pAchaLa sau pahelI preraNA mAMTuAnI eka preraNAhIna banavA pAmI hatI. hevArDa nAmanA vidvAnanA yogya kathana suMdarInI hatI, paNa e rUpALI suMdarIe tarata ja koI bIjA sAthe lagna mujaba jyAre geTenA dimAgamAM koI strI nahotI tyAre e viSayavastu karI laIne kavi tAsone nirAzAmAM dhakelI dIdho hato. tyAre e kavi vinAnA kAvya jevo banyo hato. pherArAnA DayUkanI bahena IliyonArA tarapha AkarSita thayo hato. aMgreja kavi viliyama kAupara kizora avasthAmAM ja emanA kAkAnI IliyonorA e kavi tarapha AkarSita hatI ke nahi, tenI to jANa nathI, bahena thiyoDorA sAthe premamAM paDayA hatA, paNa enI bImArIne kAraNe paNa tAsonI kavitAmAM aMkita IliyonorA viSayaka ghaTanAo ne te lagna karI zakyA nahotA. kavinI e nirAzA emanI kALaviSayaka praNayaprasaMgo ghaNA atizyoktibharyA ane kAlpanika hovAnI bAbata to kavitAomAM pratibiMbita thayelI najare paDe che. e pachI kavi kAupara nizcata ja che. kamanasIbe kavinAM e saghaLAM kAvyo koIke DayUkane zrImatI anavinanA saMparkamAM AvyA. ane enA pati laDAImAM mAryA Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana oNkTobara, 2002 gayA pachI saMrakSakarUpe kavi enA kuTuMbamAM ja sAthe rahevA lAgyA. temaNe kavitA lakhavI baMdha karavI joIe. kAvya lakhavAnuM temanuM gajuM zrImatI anavinanI sAthe teno eka putra ane eka putrI ema be saMtAno nathI." puzkinanA samakAlIna kArAmajine emanI kRti "DaoNna juAna'ne hatAM, kavine jIvana-dhUnamAM zrImatI anavinane kAraNe ghaNI preraNA, dhRNita kavitAvALo bevakUphIbharelo saMgraha kahyo hato. viliyama hejhaliTe prIti tathA protsAhana prApta thayela ne vIsa varSa paryata prema-sahakArano te kavi bAyarana vize eTalI hade TIkA karI hatI- te ekalA ja evA kavi saMbaMdha atUTa rahevA pAmelo. paNa kamanasIbe lakavo thavAthI enuM nidhana che je potAnI pratibhAno upayoga vezyAvRtti jevo kare che.' e ja rIte thavAthI chevaTe kavi bhAMgI paDayA hatA ne e pachI traNa varSamAM kavi paNa cArlsa kiMsale nAmanA lekhake tatkAlIna bIjA mahAna kavi zelIne " maraNa pAmyA hatA. ; ; . , " "kAmuka zAkAhArI' kahyAnuM kAraNa koI batAvI zakatuM nathI.' ; Ama, mahadaMze kavionuM lagnajIvana sukhada raheluM jovA maLatuM jagaprasiddha aMgreja kavi jaoNna kIsa vize laoNrDa hiTana nAmanA - nathI. kavi zeksapiyara, milTana, bAyarana ane zelI enA noMdhapAtra vidvAne I.sa.1840mAM lakheluM-"temanI kavitAomAM na to bhAvAvega udAharaNa che. kavi zeksapiyarane emanI patnI ena hethave sAthe banatuM che, na to suMdaratA. emanI racanAo sAva nikRSTa che." vaLI kembrija nahotuM. kavi milTana paNa emanI pahelI patnIthI asaMtuSTa hatA, paNa yunivarsiTIe potAnA mArca, 1840nA aMkamAM e kavine pratibhAhIna emanuM bIjuM lagna saphaLa nIvaDeluM. kavi zelInI bAbatamAM paNa ema ja kahIne bhaya darzAvelo ke kadAca jIvananA aMta sudhI teo evA ja kahI zakAya. e kavie bIjuM lagna merI gADavina sAthe karyAthI emanI raheze. pahelI patnI heriyaTe ApaghAta karyo hato. aMgrejInA suprasiddha lekhaka cArlsa Dikansa vize sara jemsa phiTajeksa * AnAthI viparIta rIte kavi pArakhela, vaoNlTara skoTa, kreba, hUMDa, sTIphana nAmanA vidvAne i. sa. 1859mAM lakheluM : bhale Dikansane brAuniMga, vajhavartha, romasa mUra, saghe AdinA lagnajIvana sukhada ne prasiddhi maLI jAya; paNa emanI kalA nikRSTa kakSAnI che. e ja rIte saphaLa nIvaDavA pAmyAM hatAM. jyorja henrI livise I. sa. 187ramAM lakheluM tema DikansanA kUDIbaMdha ' jagatanA lekhako ane sAhityakAromAM evI kayA prakAranI graMthi pustakomAM jarAya dama ke mArmika kathana nathI. kavi TI.esa. eliyaTanI hoya che ke jethI badhA ekameka pratye jherIlI zAhIthI nizAna tAkavA atizaya carcita racanA "dha vesTalenDa'nI mazkarI karatAM koike tene uparAMta kadI kadI kalama-yuddha cheDI teo atizaya kaTu ne jherilA banI 'vidvatApUrNa nakala' kahI che. nyUyorkanA 'kAla' sAmayikamAM klemenTa uDe jatA hoya che ? dareka deza ane dareka bhASAnA sAhityakAromAM AvuM I.sa. 1923mAM kaheluM: "e to bevakUphIonI dhArA' che. vidvAna epha. thavA pAmyAnuM jovA maLe che. jo AvA lakhANonI mojaNI karavAmAM ela. lUkse I. sa. 1923mAM "dha nyU sTeTsamena enDa nezana'mAM lakheluM Ave to lAge che ke jANe aneka sAhityakSetrI mahArathIoe koIpaNa ke e na samajAya tevI, sastI nakala jevI ne vyartha kathanoyukta lakhAyela dezanA potAnA pratibaMdhIonA jANo jaDabAM ja toDI nAkhyA jevI dhRNA che. pragaTa karelI che. jagavikhyAta navalakathAkAra AnAtola phrAMsa vize jANItA vidvAna henrI jemsa aMgrejI bhASAnA potAnA jamAnAnA mahAna navalakathAkAra vivecaka Dabalyu. bI. meksavele lakheluM tema enAmAM na to maulikatA che hatA, chatAM emane mATe bIjA zrI eca. ena. menakena nAmanA lekhake na to udAtta vicAra. lekhaka svArthI ane nimna starano che tathA lokonuM Azcaryajanaka rIte vidhAna karela: 'teo mahAmUrkha che, saMpUrNa rIte eka dhyAna kheMcavA mATe te sAdhAraNa kakSAnI tarakIbo yoje che. bosTana IDiyaTa' che ane A jagatamAM tenAM karatAM nikRSTa koI ja Tomasa hArDa aMgrejInA prakhyAta navalakathAkAra gaNAya che, paNa nathI.'' 1 emanI "jUDa' nAmanI vArtA vAMcIne eka amerikana vivecake karelI * - A ja menakena nAmanA lekhakanI tulanA sUvara sAthe viliyama elena TIkA mujaba temane eTalI badhI gUMgaLAmaNa thavA pAmelI ke zuddha havA vahAITa nAmanA lekhake karI che. A rIte eka lekhaka bIjA lekhakanI meLavavA mATe temane potAnA oraDAnI badhI bArIo kholI nAMkhavI niMdA karato hoya che ne te chapAvato paNa hoya che. hakIkatamAM enI paDelI. mahAna raziyana lekhaka TolsaToyane potAnA jIvananA uttarArdhamAM pAchaLa ghaNI vAra dhaMdhAdArI harIphAI ja hoya che. kayAreka to koI potAne mATe "vikSipta ane pAgala' jevA vizeSaNo vaparAyelA vAMcavA lekhaka pAse AgaLa AvavA mATe viziSTa zakti na hoya to bIjAne paDyA hatA ane tethI "senTa pITarsabarga hisTorikala rivyu tema ja AkarSavA ne prasiddha thavA mATe moTA ne labdhapratiSThita lekhaka para te evA bIjAM beeka sAmayikone I.sa. 1886mAM e aMge radIyo ApI Akramaka valaNa apanAvIne tenI niMdA-TIkA-TIppaNI karato hoya che. lakhavuM paDeluM ke e vAta sarAsara jUThI che ne TolsaToya yogya manodazA kharekhara sAhityanI duniyA ajaba gajabanI che. moTA gajAnA amara saMpUrNa rIte dharAve che. sAhityakAro paNa potAnA sAhityakALa daramyAna avagaNanA pAmyA che tAjetaranA prasiddha navalakathAkAra jona iraviMga Toma vulphanI niMdA ne tatkAlIna vivecaka-vidvAnonAM baMga-TIkA-tIranA bhoga banyA che karatAM tenI racanAnuM lekhana apaThanIya gaNAveluM, to vaLatI rIte Toma ane temane mahattA to bahu moDI ne kayAreka to mRtyu bAda ja maLavA vulpha eTalI ja kaTutAthI jaNAveluM ke navalakathAkAra tarIke iraviMga pAmI che. dhovAI cUkyA che ne lokonA manathI UtarI gayA che. vaLI vulpha potAnI jagavikhyAta kavi laoNrDa bAyaranane temanI kavitAo paratve je pratibhAva TIkA karanAra nomana melara temaja jona apaDAIka jevA ja prasiddha sAMpaDatA hatA te sadA hatAza kare tevA hatA. tatkAlIna agraNI lekhakone ya sakaMjAmAM laI utArI pADyA hatA. sAhitya-sAmayika "eDinabarga rinyUe te kavine salAha ApatAM lakheluMH normana melara kRta "nekeDa enDa dha DeDa' nAmaka kRti vAMcyA pachI Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ oNkTobara, 2002 prasiddha lekhaka gora viDAle lakheluM: 'A pustaka caturAithI lakhAyela, jaDa, ayathArtha ne dhokhArUpa che.' e ja rIte milara kRta "Tropika opha kaeNnsara' mATe nyAyamUrti DesamAMruM lakheluM: 'A pustaka zarUAtathI chevaTa sudhI azlIla, upajAvI kADhela ne kevaLa kAmukatAnAM bevakUphI bharelAM varNanothI bhareluM che. lekhakane strI-puruSanA bhAvanAtmaka, AdhyAtmikane kAvyAtmaka pAsAMno koI ja khyAla nathI. nathI emAM ciMtana, pratibhA ne saundarya-paNa. che mAtra naryo. kIccaDa ja.' bhAratamAM paNa aMgrejI bhIlA suzizcita lokomAM vlAdImIra nobokova. kuta navalAkathAonI carcA thayA karatI hoya che, kemake eka jamAnAmAM e * * lekhakanI kRtioe jagatamAM cakacAra jagADI hatI, paNa e kRtio pragaTa thayA pachI tarata ja vivecakonuM valaNa bhinna prakAranuM jovA maLyuM hatuM. vikToriyA sekavina vesTa nAmanA lekhake 1958nA DisembaramAM e kRtionA prakAzakane lakheluM: 'tame pragaTa karela dhRAita ne azlIla pustako badala tamArI huM niMdA karuM chuM. emAM mane koI sAhityika mUlya jaNAtuM nathI ane e ApanI 'vArDanaphelDa enDa nikalsana prakAzana saMsthA' mATe kalaMkarUpa che.' prabuddha jIvana 'DaoN. jhivAgo' pustaka mATe nobela InAma prApta karanAra borisa pAstaranAkane rAjadvArI kAraNosara ghaNAM vivAdono sAmano karavo paDelo, raziyana vivecana vI. semIcAstanIe pAstaranAkane 'sUvara'nuM biruda ApI jaNAveluM ke teo potAnI sUvA, rahevA ne khAvAnI jagyAne malinda kare che. kavivara TAgorane je varSamAM nobela InAma prApta thayela tyAre e InAmanI yAdImAM vicArAyela bIjA sarjakomAM sthAna dharAvanAra sarjaka pAunDanI bAbatamAM robarTa grenja nAmanA lekhake TI.esa.eliyaTa paranA potAnA patramAM jaNAveluM : 'huM pAunDane kavi kaheto nathI, kemake te e birudane mATe yogya nathI.' e ja rIte oskara vAIka, borDa zo, DAAna thomasa ane Ayariza kavi DabalyU. bI. yITsa jevA suprasaddha lekhaka-sarjakone ya potAnA jIvanakALa daramyAna jherIlI TIkA-niMdA veThavI paDelI hatI. A badhuM jotAM lAge che ke eka lekhakanI bIjA lekhaka para AkamAAkSepa karavAnI paraMparA bAvA AdamanA samayathI cAlI Ave che. Tumena keporTa jeka kerueka nAmanA lekhaka mATe eTalI hade kaheluM: 'enuM pustaka e kaMI lekhana nathI, paNa mAtra TAIpiMga che.' paNa e ja rIte mahAna navalakathAkAra gora viDAlee kepITa lekhaka mATe kahI nAMkhela 'ethro jUThANAne kalAnuM rUpa ApI dIdhuM che-jANe nAnI moTI sohAmaNI kalA.' bIjA navalakathAkAra jemsa golDa kaoNrjensane kadAca drAkSa khATI hovAnI vAta lAgu paDatI hovAnuM kathana teNe karyuM che ne vizvavikhyAta amerikana lekhaka jona sTAinabeka mATe lakhyuM che-"mane sTAInabekanAM dasa pAnA vAcatAMmAM to enuM pustaka pheMkI devAnuM mana thaI jAya che.' keTalIka vAra lekhaka potAnI niMdA jAte karIne ya prasiddhi pAmavAnI ceSTA karato hoya che. prasiddha amerikI patrakAra rojara cerjanallA tAjetaramAM AMtararASTrIya khyAti dharAvanAra amerikI sAptAhika 'TAimamAM khuda potAnI bAbatamAM lakheluM: 'vaoNla sTrITa jarnalanA saMpAdakIya vibhAgamAM ponAne vize kahyA anusAra mArA jevo niSTa lekhaka Aja sudhI itihAsamAM thayo nathI. eka bIjA lekhaka jyorja bAlDavine kabula karyA mujaba pote potAnA samakAlIna lekhaka ricarDa iTa ke vadhAre prasiddhi meLavavAnA hetuthI enA vyaktitva vize ghasAtuM lakhyuM hatuM. vaLI vItelI sadInA sauthI mahAna kahevAtA lekhaka arnesTa hemiMgvee vikrama livisa mATe lakheluM hatuM : 'enI AMkho eka saphaLatA prApta balAtkArI' jevI che. A kathana e lakhanAranA manamAM rahelA jherano khyAla ApI jAya che. UlaTI rIte hemiMganA veravikhera thayelA vyaktigata jIvananAM TAro tatkAlIna keTalAka lekhakoe ene ya nizAna banAvIne enI majAka uDAvI hatI- enA lekhana avodha-Writing Block nI kSati badala. keTalAke tyAre lakheluM ke I. sa. 1961mAM koI sAmayike jona keneDI vize hemiMgavene nAno zo lekha thoDI paMktiovALo lakhavAnuM nimaMtraNa ApeluM. te vakhate hemiMgavee e lakhavA mATe ghaNo samaya sudhI vicAra karyA ja karyo. paNa te kaMI ja na lakhI zakyA ne chevaTe temane lakhavAnuM mAMDI vALavuM paDyuM. e pachI thoDA divaso bAda tA. 2 julAI 1961nA roja eNe khuda AtmahatyA karelI hatI. keTalAya nAmAMkita lekhaka sarjakonI AvI dazA vRddhAvasthAne kAraNe azakti, smRtikSaya, manobaLano abhAva ke vyAdhigrastatAne lIdhe raskina jevA lekhakonI AvI dayanIya dazA emanA AkharI jIvanakALamAM thAya che ne temanuM lakhavAnuM baMdha thaI jAya che. noramana melara ane jona thavA pAmI hatI. heDasTananuM mRtyu thaye enI putrI merIe jona raskinana thoDuMka lakhI mokalavA jyAre dAveluM tyAre eka kalAkanI vicAraNAne aMte teo eTaluM ja lakhI zakelA-`Dear Mary, I am grieved.' paNa tyAre e mahAna lekhaka atyaMta vRddhAvasthAthI lAcAra banI gayA hatA. A rIte joI zakAya che ke niMdAkUthalInI dRSTie mahAna sAhityakAro paNa sAmAnya vyaktinI jema krodha, ahaMkAra, vairabhAva, irSyAvRtti ne AtmavaMcanA Adi bhAvonA zikAra banatA hoya che. tenI sarjaka tarIkenI mahanA tenA vaktigata jIvananI ucca nainikattAnI koI khAtrI ApatI. nathI. binasalAmatIthI gherAya tyAre te paNa ciDIyApaNa, dharmaTha, adekhAIpa AdinA sakaMjAmAM sapaDAya che ne AtmazlAdhA ne AkSepa prati AkSepamAM rAce che. bhAratIya lekhako para najara karIe to hiMdI sAhityamAM pAMDeya becana zarmA (ugna) ne 'vizAla bhArata'nA saMpAdaka banArasIdAsa caturvedI vacceno vAyuddhano saMbaMdha, harivaMzarAya baccana ne sumitrAnaMdana paMtano paraspara TIkAniMdA karavAno saMbaMdha, 'ajJeya' tathA 'muktibodha'no ke saMbaMdha, tathA siyArAmazaraNa gupta, prayAganArAyaNa zukala temaja baladeva prasAda AnA udAharaNa rUpa che. vaLI nirAlA, sumitrAkumArI siMhA royarAdhava, phrIzvaranAtha reNu tathA amRtalAla nAgara jevA lekhakone 5 emanA samakAlIna lekhakonI nidA TIkAno sAmano karavo paDyo hato. gujarAtI sAhityamAM kavi nAnAlAla, kavi khabaradAra, sAra zrI narasiMharAva diveTiyA, pro, jehAMgIra saMjAnA tathA sAkSara karI ba.ka.ThAkora Adi vaccenA kaTU saMbaMdhonA udAharaNo prasiddha che. sarjakalekhako chevaTe to dharatInI mATIno ja banelA hoya che ne ? Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana oNkTobara, 2002 ceriTebala TrasTa TrasTa sevA maMDaLa megharaja, kasANA . (Arthika sahAya karavA mATe noMdhAyelI rakamanI yAdI). ( nA saMghanA upakrame paryuSaNa vyAkhyAnamALA-2002 daramiyAna sevA maMDaLa megharaja, kasANAne Arthika sahAya karavAnuM TharAvavAmAM AvyuM hatuM. amane jaNAvatAM AnaMda thAya che e mATe Azare rUpiyA sADA paMdara:lAkha jeTalI mAtabara rakama noMdhAI che. e mATe dAtAonA ame traNI chIe. dAtAo ane rakamanI. yAdI nIce mujaba che : 1,00,000 zrI divALIbena mohanalAla mahetA 11,000 zrI niraMjana cImanalAla zAha sva. bAjIbhAI choTAlAla zAhanA ceriTebala TrasTa , 11,000 zrImatI jhabakabena mohanalAla smaraNArthe 1,00,000 zrI kAMtilAla nArANadAsa daphtarI ceriTebala TrasTa, 9,000 zrI ramaNalAla nagInadAsa zAha taLAjAvALA-ke.ena. zAha 11,000 zrI ramAbahena ena. kApaDiyA ceriTebala TrasTa ceriTebala TrasTa 9,000 DaoN. gItAbahena parIkha 51,000 me. pI. DI. koThArI enDa ka. 10,000 zrI pramodacaMdra somacaMda zAha parivAra 9,000 zrI e. pI. zeTha ceriTebala TrasTa - haste zrI pIyuSabhAI ane 10,001 zrI vasaMtabhAI rasikalAla zAha 9000 zrI popaTalAla nyAlacaMda vorA haste caMdrAbahena koThArI 10,000 zrI puSpAbahena bhaNazAlI mahezabhAI pa1,000 me. konavesTa pablika ceriTebala 10,000 zrI madhurIbahena manasukhalAla vasA 9,000 zrI guNavaMtIbahena gulAbadAsa 10,000 zrI zazIbahena devenabhAI dozI 6,000 zrI gAMgajI popaTalAla zeThiyA phemilI 51,000 zrI hIrAbahena jayaMtIlAla 10,000 zrI dipIkAbahena paMkajabhAI dozI ceriTebala TrasTa mahetA-pAlanapura haste zrI 10,000 zrI vasaMtalAla kAMtilAla zAha 6,000 zrI AziSa dilIpabhAI vIrendrabhAI dilIpabhAI je. mahetA 9,000 DaoN. ramaNalAla cImanalAla zAha tathA kAkAbaLIyA 31,000 zrI lAlajI velajI eMkaravALA prA. tArAbahena 2. zAha ' 6,000 zrI nayanAbahena e. zeTha TrasTa parivAra taraphathI 9,000 zrI rasikalAla laheracaMda zAha 6,000 zrI Urmibahena Ara. zeTha - 25,000 zrI vikTara pharanAnDisa haste 9,000 zrI caMdrakAMtabhAI dIpacaMdabhAI zAha 6,000 zrI naMditA e. zeTha ane ena. eca. zrImatI ramAbahena vinodabhAI 9,000 zrImatI nirubahena ane ' mullA mahetA zrI subodhabhAI zAha 6,000 zrI e. Ara. cokasI HUF 25,000 zrI amIcaMda Ara. zAha-HUF ' 9,000 DaoN. dhanavaMtarAya tilakarAya zAha 6,000 DaoN. nehala ane smitA saMghavI 25,000 zrI parIkha phAunDezana 9,000 DaoN. rajUbhAI ena. zAha parivAra ,000 zrI aruNAbahena e. cokasI ra1,000 zrI sevaMtIlAla kAMtilAla TrasTa taraphathI haste zrImatI varSAbahena 6,000 zrI mahetA parivAra 15,000 zrI AzitA enDa kAMtilAla rajUbhAI zAha 6,000 zrI rAjendrabhAI ema. zAha - kezavalAla zeTha ceriTebala TrasTa 9,000 zrI bhUpendra DAhyAbhAI jhaverI 6,000 me. smItha InDasTrIyala ejansI 15,000 zrI kamaLAbena zazikAMta 9,000 zrImatI ramAbahena jayasukhalAla vorA 6,000 sva. devakAbena jesaMgabhAI rAMbhIyA patrAvALA 9,000 zrI kusumabahena narendrabhAI bhAu 6,000 sva. mAnabhAI DuMgarazIbhAI zAha 15,000 zrI umedabhAI dozI 9,000 zrI yazomatIbahena zAha , 6,000 zrI harSa vikramabhAI zAha - 12,000 zrImatI ramAbahena zAMtilAla 9,000 zrI vanitAbahena jayaMtabhAI zAha 6,000 zrI ramezabhAI e. mahetA ' ' dezAI sva. kezavalAla tathA 9,000 zrI zAMtilAla maMgaLajIbhAI mahetA 6,000 zrI dhIrajalAla ela. ajamerA . - vinodabhAI tathA dhanakuMvarabena 9,000 zrI harSaraMjana ceriTebala TrasTa 6,000 zrI ramIlAbahena Ara. mahetA . ke. cokasInA smaraNArthe haste 9,000 me. smItha Tulsa koraporezana haste 6,000 zrI vinayacaMdra umedacaMda zAha varSAbena rajubhAI zAha zrI pravINacaMdra zAha 6,000 zrI zAMtibhAI ujamazIbhAI enDa 12,000 zrI bipinacaMdra kAnajIbhAI jaina 9,000 zrI hasamukhabhAI gulAbacaMda zAha - sansa ceriTebala TrasTa (nAnI khAkharavAlA) pablika 9,000 me. kusuma ilekaTrIkala enDa 6,ooo zrI dinezabhAI bAlacaMdra dozI ceriTebala TrasTa, enjiniyarIMga karyuM. A 6,000 zrI maNIbahena goviMdajI hIrajI 11,111 zrI khuzAlacaMda sojapAra gaDA 9,000 eka sadgRhastha taraphathI - harIyA phAunDezana gaDAnA 9,000 zrI dilIpabhAI ema. zAha 6,000 zrI AratIbahena madhusUdanabhAI vorA smaraNArthe 9,000 zrI maphatalAla bhIkhAcaMda phAunDezana 6,000 zrI prabhAdevI enDa ramaNalAla 11,000 zrI pravINabhAI bhaNazAlI * sva. maphatalAla bhIkhAcaMda zAhanA . nagInadAsa parIkha ceriTebala TrasTa . (giranAra cA). smaraNArthe ' 6,000 zrI prakAzabhAI DI. zAha 11,000 zrI vibhAbahena zAha . . . 9,000 zrI zaradabhAI zAha, ' ' 6,000 zrI jhezIbAI TrasTa-pAlanapura 11,000 zrImatI sarasvatIbahena niraMjana 4. sarasvatIbahena rasikalAla zAha, 6,000 zrI IndumatI ane harakizana udANI zAha sva. rasikalAla choTAlAla zAha, ceriTebala TrasTa . Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ oNkTobara, 2002 6,000 sva. zrI kAMtilAla maNIlAla sonAvAlA tathA sva. zrImatI zabda bahena kAMtilAla sonAvAlA 5,000 zrI nagInadAsa padamazI zeTha 5,000 zrI maMjulAbahena Ara. zAha 5,000 zrI harSAbena bharatabhAI DagalI 5,000 zrI DI. esa. paTela 5,000 eka sadgRhastha taraphathI 5,000 zrI aMjanI DAMgaravAlA 5,000 zrI nemacaMda nAthAlAla zAha haste zrI sumitrA nemacaMda zAha 5,000 zrI surezabhAI pethANI 5,000 zrI vI. esa. gAMdhI ceriTebala TrasTa 5,000 me. meTropolITana ekjhImacema li. 3,000 zrI vasudena caMdulAla bhAlI 3,000 zrI ke. pI. zAha ceriTebala TrasTa 3,000 zrI uSAbahena je, mahetA 3,000 zrI pravINabhAI ke. zAha 3,000 zrI tArAbahena mohanalAla zAha riTebala TrasTa haste zrI puSpAbahena parIkha 3,000 zrI naTubhAI paTela 3,000 zrI mInAbahena ena. dharoDa 3,000 zrI apUrva lAbhubhAI sevI 3,000 zrI alakAbahena kiraNabhAI zAha 3,000 sva. vasubahena babalacaMda modI 3,000 me. trizAlA ilekaTronIksa 3,000 zrI manaharalAla jagamohanadAsa zeTha 3,000 zrI e. Ara. zeTha 3,000 zrI virala araviMda dharamazI lukhI 3,000 zrI bAbhAI kaMpakalAla toyAra 3,000 zrI nirmaLAbahena bAbubhAI soMghATa 3,000 zrI mInAbahena kiraNabhAI gAMdhI 3,000 zrI lalitakumAra cImanalAla koThArI - 3,000 zrI nirmaLAbahena trilokabhAI zAha 3,000 zrI surezabhAI nAthAlAla parIkha phemilI 3,000 zrI kAkulAla sI. mahetA 3,000 zrI rAjendrabhAI amaratalAla HUF 3,000 zrI Ara. je. zAha 3,000 zrI bhAratIbahena bhUpendrabhAI zAha 3,000 zrI bhAratIbahena gajendrabhAI kapAsI 3,000 zrI caMpAbahena jayaMtIlAla zAha : 3,000 zrI ela. sI. koThArI HUF 3,000 zrI jayaMtIlAla cunIlAla zAha 3,000 zrI vinodabhAI jamanAdAsa mahetA 3,000 me. vengArDa sTuDio 3,000 me. lAlabhAI kAlIdAsa enDa kahyuM. 3,000 zrI nagInadAsa nyAlacaMda dozI prabuddha jIvana 3,000 zrI caMdrakAMtabhAI yu. khaMDeriyA 3,000 zrI niraMjanabhAI haragoviMdadAsa bharADI haste zrI suzIlAbahena 3,000 zrI IlAbahena ANaMdalAla saMdhavI 3,000 me. TAvara IlekTronIksa haste zrI pradIpabhAI talasANIyA 3,000 zrI choTAnA riTebala TrasTa 3,000 zrI pratibhAbahena zAha 3,000 zrI madhusUdanabhAI esa. zAha 3. zrI rasilArDana mahendrabhAI 3,000 zrI sI. ena. saMghavI ceriTebala TrasTa 3,000 zrI caMdrakumAra gaNapatabhAI jhaverI 3,000 zrI ramezabhAI pI. daphtarI 3,000 zrI amarIzabhAI Ara. daphtarI 3,000 zrI anilAbahena zazikAMtabhAI mahetA 3,000 zrI zazikAMtabhAI mahetA 3,000 3,000 3,000 zrI mInAkSIbahena saMghavI 3,000 zrI vI. ena. saMghavI 3,000 zrI rInAbahena rAjezabhAI mahetA 3,000 zrI badana jItubhAI dala 3,000 zrI satISabhAI modI 3,000 me. ema. DI. InDasTrIjha 3,000 zrI meghAbahena sacInabhAI gAMdhI 3,000 DaoN. hemaMta eca. kuMvADiyA 3,000 sva. jazumatIbahena hasamukhalAla kuvADiyAnA smaraNArthe zrI zazikAMtabhAI rUpabhAI tijorIvAlA thI IndirAbahena kAzikAMtabhAI tijorIvAlA 3,000 3,000 sva. maNIbAI hIrabhAI maMdA zrI vizvAza cokasI 3,000 zrI ramaNikalAla bhogIlAla jhaverI 3,000 zrI zAradAbahena bAbubhAI zAha 3,000 zrI tanasukhabhAI kAmadAra 3,000 zrI gulAbadAsa enDa ka.. sva. ramAbahena jayaMtIlAla parivAra 3,000 zrI nAnAThena rAkezakumAra jhaherInA smaraNArthe rAjezkumAra jhaverI haste hemIta jhaverI ane rIkena jhaverI zrI kumudabahena paTavA 3,000 sva. zrImatI saralAbahena zAMtilAla dozInA smaraNArtha haste zrI AziSa eca. dozI zrI prakAzabhAI esa. dozI zrI zobhanAbahena lakSmIcaMda viDIyA 3,000 zrI lakSmIcaMda nAnajIbhAI visarIyA 3,000 zrI pArSAbahena bhUpendrabhAI zAha 3,000 3,000 3,000 3,000 - (kasAvALA) 3,000 zrI rasIlAbahena je. pArekha 3,000 zrI dIpAlIbahena saMjayabhAI mahetA 3,000 zrI maMjulAbahena nemacaMdabhAI cheDA 3,000 zrI uSAbahena ramezabhAI jhaverI 3,000 zrI ramaNIkalAla umedacaMda 3,000 zrI Izvara vijaya ceriTebala TrasTa 3,000 me. rIlAebala jherokSa karyuM. 3,000 eka bahena taraphathI 3,000 zrI ke. sI. kAvaTI ceriTebala TrasTa 3,000 zrI sArAlAla nagInadAsa nagarazeTha 3,000 zrI javalabahena rAmacaMdabhAI zAha 3,000 zrI sarojarAnI zAha ceriTebala TrasTa 3,000 zrI lalitAbahena manasukhalAla zAha 3,000 me. peka prinTa InDasTrIjha 3,000 zrI vikramabhAI Ara. zAha 3,000 zrI ramAbahena desAI 3,000 zrI narmadAbahena maganalAla zeTha 3,000 3,000 zrI latAbahena dozI zrI kriSnAlAla ThakakaradAsa modI ane parivAra 7, zrI sumanabahena zAMtilAla modI 3,000 zrI bhAnubahena navInabhAI sa 3,000 zrI mAtuzrI bena jeThAbhAI mAtA 3,000 zrI prAvabhAI jhaverI 3,000 zrI pravINabhAI vIjapAra nIsAra 3,000 zrI maNIbahena vIjapAra nIsAra 3,000 DaoN. kAMtilAla ke. zAha 3,000 zrI bhAIcaMdabhAI ema. mahetA brerITebala TrasTa 3,000 zrI aMzubahena krISNakAMta paTela 3,000 zrI dIpAbahena zAha OM,000 zrI kalpanAbahena surendrabhAI zAha 3,000 zrI darzinI zAha 3,000 zrI uSAbahena dilIpabhAI zAha 3,000 zrI rAmyAna parezabhAI zAha 3,000 zrI kRpAbahena Ara. jAkAtI 3,000 zrI jAsudabahena nAthAlAla parIkhanA smaraNArthe haste zrI uSAbona zrI jagadIzabhAI jI. mAlade 3,000 3,000 3,000 3,000 pravINacaMdra jamanAdAsa zAha me. vijaya jvelarI sTora zrI guNavaMtIbahena mahAsukhalAla devAva zrI mInAbahena ema. zAha zrI arcanA kirITa zAha 3,000 3,000 3,000 zrI samanabhAI chabIladAsa zaka 3,000 zrI kanubhAI rasikalAla zAhakozasAvALA Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana oNkTobara, 2002 3,000 zrI kaMcanabahena cImanalAla ajamerA 3,000 me. pArakIna bradharsa . 3,000. zrI sonala pI. pArekha 3,000 zrI naTubhAI pI. pArekha 3,000 zrI caMdrakAMta je. zAha 3,000. zrI ramezabhAI popaTalAla zAha 3,000 DaoN. jIteza naTavaralAla mahetA 3,000 zrI mRdulA ke. zAha 3,000 zrI AnaMdIbahena premubhAI TI. Thakkara 3,000 zrI prItibahena cokasI 3,000 zrI aMjanAbahena jhaverI 3,000 zrI nInA ena. zAha3,000 zrI jazavaMtIbahena pravINacaMdra vorA ' , , , ceriTebala TrasTa 3,000 me. naMdu Dreparsa 3,000 : zrI je. ena. zAha ane vI. je. zAha ceriTebala TrasTa 3,000 zrI maNIlAla narazIdAsa dozI ' ceriTebala TrasTa . " 1,500 zrI kezavalAla kalAcaMda ceriTebala TrasTa 3,000 zrI zaileSabhAI Ara. mahetA 1, 111 zrI ramaNikalAla esa. gosalIyA 3,001 me. phrenDalI TAipaseTara 1, 111 zrI bhavaralAla vAlacaMda mahetA - haste zrI lopAbahena mAmaNiyA 1,001 zrI Ara. e. saMghavI 3,000 zrI vI. e. parIkha enDa kuM. 1,000 zrI saMyuktAbahena pravINabhAI mahetA 3,000 DaoN. DI. vI. zAha 1,000 eka sadgRhastha taraphathI 3,000 zrI rajanIkAMta sI. bhaNazAlI 1,000 zrI bhAratI bI. zAha 3,000 zrImatI puSpAbahena Ara, bhaNazAlI 1,000 zrI zaradabhAI ke. zeTha 3,000 zrI saurabha Ara. bhaNazAlI 1,000 zrI prANajIvana karamacaMda zAha 3,000 zrI sejala esa. bharAzAlI - haste jayAbahena 3,000 zrI zraddhA esa. bhaNazAlI 1,000 zrI sunIlabhAI mahetA 3,000 zrI zanIna esa. bhaNazAlI 1,000 zrI kAMtAbahena maNIlAla zAha haste zrI vasubahena bhaNazAlI 1,000 zrI manISa vijaya mahetA 2,000 zrI taruNAbahena nItInabhAI zAha 1,000 zrI sureza vijayarAja 2,000 zrI IndrakumAra jhaverI 1,000 sva. sumanabahena bAbulAla cokasI 2,000 zrI guNavaMtIbahena cInubhAI cokasI 1,000 zrI sunIla mahetA 1,501 eka bahena taraphathI 1,000 zrI naMdulAla vorA 1,501 zrI jayAbahena surezabhAI koThArI 7,651 1,000thI ochI rakamano saravALo. lokagItomAM prakRti varNana . gulAba deDhiyA - lokasAhitya lokonA jIvAtA jIvanamAMthI sarjAya che. chellAM thoDAM sAsariyAmAM du:khI vahu potAnA bhAInI vATa jue che. te vakhate varSone bAda karIe to agAu lokonA jIvana sAthe prakRti vaNAyelI manano ucATa zamAvavA vRkSono AdhAra letAM kahe che : hatI. mANasa kudaratane khoLe jIvato, Ucharato ane potAnA sukhadu :khamAM mArA phaLiyAmAM UMco AMbalo, prakRtinAM pratIkone saMbhArato. AMbaliye caDI meM to joyuM jo ! - kRSisaMskRtinI sIdhI asara mAnavInA jIvana para thatI hatI. UMcI caDuM ne nIcI UtaruM, khetIvADInI vAta Ave tyAM sau prathama varasAdanI yAda Ave. loko jouM mArA mADIjAyAnI vATa jo ! varasAdanI rAha jotA hoya, megharAjAne varasavA vinaMtI karatA hoya, maNiyArAne prIti karanAra nAyikA priyatamanI rAha jovAmAM je utkaMThA prArthanA AjIjI karatA hoya tyAre lokagItamAM citra kevuM Ave che !' darzAve che te paNa vRkSono AdhAra A rIte le che : tArI dharatI dhaNiyANI jue vATa, mehuliyA ! huM to caMpe caDuM ne kevaDe UtaruM re, tArI vIjaLI vahu jue che vATa, mehuliyA ! jouM mahiyArA tArI vATa; tuM to varasIne kara lIlA lhera, mehuliyA ! hove hove, jouM maNiyArA tArI vATa. tuM to varasI jA duniyA bApa, mehuliyA ! priya maNiyArAne je upamA Ape che paNa kudaratanI zreSTha denanI ja tane kIDI maMkoDI de che zApa, mehuliyA ! che. kahe che : tuM to jharamariyo kara re avAja, mehuliyA ! olyo maNiyAro Ayo gAmane goMdare e to aSADhIvALo meva, tuM to varasI jA duniyAne kAja, mehuliyA ! te hove hove, aSADhIvALo megha, mehuliyo rIjhe che ane jharamariyo avAja karato varase che tyAre ' jouM mahiyArA tArI vATa. sarvatra AnaMda AnaMda thAya che. lokagItamAM e vakhatanI prakRtinuM varNana - priyatamanA AMbAnI vAta karatAM nAyikA enA premanI vAtane khUbIthI A rIte Ave che: . kahI de che. lokagItonI saraLatA AphlAdaka hoya che. otara-dakhaNAthI caDI vAdaLI re lola ! mArA re vA'lamano mITho AMbalo, jhINI jhINI jhabUke che vIja jo ( AMbo phAlyo se phAgaNa mAsamAM re, Aja AnaMda mAre AMgaNe re lola ! - vA'lamano vIrA, AMbalo. vAvI jANuM ne vAvyA bAjarA re lola ! .: ', ' ' pharI agAu AvI te vAta bhAI mATe paNa Ave che, bhAIne maLavA dharatIe oDhatyAM lIlAM cIra jo. Aja. . . . .javA bahena zuM karaze ? saritAnI seruM cAle joramAM lola ! . . * vIra mAro vADImAM utaryA jI re, phUlaDAM vINavA jAIza, gavarI to care lIlA ghAsa jo. Aja. ', ': ', . . DAbe hAthe DamaruM ne jamaNe hAthe goyaNAM laIza. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ oNkTobara, 2002 ho vajesaMga vADImAM UtaryA jI re ! vanamAM valavalatI vaidarbhInA jema kRSNanA virahamAM lakhatI gopI bahAvarI banIne vanarAvananA jhADa, pAna, paMkhIne kRSNanI khabara pUche B: vaDalA ne pIpaLA, AMbAne pUche, pUche che zeraDInI vADane re, gopI vanamAM pUke che jhADu jhADane re. gherAlA hai, teM kyAMya harivara dIThA ? tArI cAle prabhu pote cAle che. gopI. mora re, te kyAMya mahipattine dIThA ? tArI pIMchIno prabhu mugaTa dhare che. gopI. kRSNa-gopI ke rAdhA-kRSNanA lokagItomAM kudaratano raMga chalakAyA kare che amo sarovara pANI gyA'tAM, beDalIe raMga lAgyo, amo sarakhI saiyara gyA'tAM, beDalIe raMga lAgyo. veraNa vAMsaLInI vAtamAM vRkSano ullekha Ave che. mArA ghara pachavADe lIMbaDI, DALakhaDI laLI laLI jAya re, veraNa lAgI che. vAsa .. prabuddha jIvana saurASTramAM pazcimamAM sAgara kAMThe nAgheranI lIlIchama pradeza che. e prakRtine lokagItamAM A rIte gUMthI che . jhINA mora bole A lIlI nAiramAM, lIlI nAgheramAM, harI vanarAImAM, unArA karo ne Aja lIlI nAmeramAM, dezuM dezuM meDInA mola rAja. jhIMgA lagnagItomAM prakRtinI bAdabAkI karavAmAM nathI AvI. vara-kanyAnI vAta karatAM, lagnanA judA judA vidhi karatI vakhate prakRtine sahaja rIte ja sAthe mUke che. vAMko vaDalo ne vAMkI vaDavAI vAMkI che vaDalAnI DALa, avasara ghera Apo. vadhAno Ave tyAre pRthvI ane AkAzane lagnagItamAM A rIte yAda kare cheH dharatImAM balihArI be jaNAM, eka dharatI ne bIjo Abha. vadhAvo re AvIo. Abhe mehuliyA varasAviyA, dharatIe jItyo che bhAra.. dharatImAM balihArI be jaNAM, eka ghoDI ne bIjI gAya vadhAvo re AvIo. gAmano jAyo haLe jUtho, ghoDIno jAyo deza paradeza. varane utAro ApavA kudaratanI vacce kevI jagA pasaMda karI che, te batAve che ke pahelAMnA samayamAM loko kudarata sAthe otaprota hatAM. vADIe AMbA ne vADIe balI; vADIe dADama ne darAkha re, vara vAghelA ne vADIe utaryA. vRkSonI jema paMkhIonI vAto lagnagItomAM AvatI hatI. koyala beThI AMbaliyAnI DALa moraliyo beTho re gaDhane kAMgare mANArAja bIjA eka gItamAM koyalanA Tahuko dI rIte Ave cheH tuM to bolane re mArA vananI koyala, tArA hai zabada sohAmaNA, koyala kema karI re tame A vana vasiyAM kema karI sUDalo rIjhavyo. lagnanA prasaMgano AnaMda vyakta karavA prakRtinA jAyA kekArava' karatA morane A rIte pasaMda karyA cheH bolyA bolyA naMdanavananA mora bapaiyA hai dIdhuM ke varanA vadhAmaNAM re lola. kanyA vidAyanA prasaMgamAM paNa vidAyanI vAta karatI kanyA AsapAsanI prakRtinI vAta kare che. dAdAne AMgaNa AMbalo, AMbalo ghora gaMbhIra jo, ame re lIluDA vananI carakalaDI UDI jAzuM paradeza jo. lokajIvanamAM cAMdI ane sUraja emanA mananA bhAvone vyakta karavAmAM khAssAM kAma lAgatAM. 11 vanamAM cAMdaliyo Ugyo, bAI mane sUraja thaI lAgyo. nAdhikA priyatamane gAkarIe jato rokavA kevI vinavaNI kare che ! AbhamAM jhINI jhabUke vIjaLI re ke jhINA jharamara varase meva gulAbI ! kema karI jAzo cAkarI re ! ' kuTuMba jIvananI vAta karatAM jeTha, jeThANI, diyera, derANIne umA ApavA kudaratanI madada letAM citra kevuM vihaMgama bane che ! Aso mAso zaradapUnamanI rAta jo, cAMdaliyo Ugyo re sakhI mArA cokamAM, jeTha mAro aArTio taiya jo, jeThANI jhabUke vAdaLa vijaLI. dera mArI cAMpaliyAno choDa jo, derAta patiyA karI pAMdaDI. gopIne kA bolAve che tyAre maLavAnuM sthaLa kevuM raLiyAmaNuM che | vanamAM hiMDoLo baMdhiyo, sakhI zyAma bolAve, bAMdhyo che vaDalAnI DALa, giradharalAla bolAve. lokagItomAM kudaratanuM saMtulana jALavavA, sau jIvasRSTine thayA rahevA devAnI vinaMtI paNa Ave che. jIvana parasparAvalaMbI che e sUra emAM maLelo che. dhanya goLa dhanya gAmaDAM re dhanya vanarAvana ze'2 mArA vA'lA ! koDI no mArIe re, AMbalAnI rakhavALa mArA vA'lA ! prakRtithI vimukha thavuM e jIvana nathI, saMskRti nathI, vikRti che. prakRti sAtheno gharobo lokagItomAM vAraMvAra vyakta thayo che. mArA ghara pachavADe re vADiyuM enA phUlaDAM lerna jAya re vAge che verA re vAMsaLI ! enAM phUlaDAM phorye jAya re, enAM phUDiyAM karamAya Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana oNkTobara, 2002 vAge che veraNa re vAMsaLI ! phAgaNa phUlyo phUlaDe ne phUlyAM kesara jhADa madhadariye bahAravaTiyA jesalanI nAva jholA khAya che, tyAre jesala abIla gulAlane chAMTo rame gopI ne govALa. pote karelA pApanI kabUlAta kare che, temAM eNe prakRtino kevo vinAza ke ANAM mokalane morAra ! karyo che tenI kabUlAta che. caitara caMpo moriyo ne moya dADama drAkha vananA moralA mAriyA, hara harayA lakha cAra, sarovaranI pALa koyalaDI TakA kare beThI AMbAnI DALa. toDI dIdhI vagere duSkRtyonI vAta khAsa dhyAna kheMce che. kudaratane kareluM ke ANAM mokalane morAra ! nukazAna aMte to samasta jIvasRSTine thatuM nukazAna che. vaizAkhe vana veDiyAM ne teDI AMbA zAkha lokagItomAM AMbo, lImaDo, pIpaLo, AMbalI, lIMbuDo jevAM vRkSo rase bharelo vATako: mane koNa ke'ze ke cAkha ? Ave che. gulAba, caMpo, camelI jevAM phUlo Ave che. khetara, vADI, ke ANAM mokalane morAra ! vana, sIma, gAya, baLada, haraNAM, taLAva, sarovara, sAgara, nadI, jeTha mahinA tApa ghaNA ne gharamAM nava re'vAya, sUraja, caMdra, AkAza, dharatI, varasAda, vAdaLa, mora, popaTa, kAgaDo, hAthano gUMthela vIMjaNo : huM kone DhoLuM vAya ? koyala, menA jevAM paMkhI Ave che. kIDIbAInI jAnanI vAta Ave che. ke ANAM mokalane mocara ! mahIsAgarane Are Dhola vAge che, jamanAjInAM jaLa bharavA javAnuM che, ASADhe ghamaghoriyA ne vAdaLa gAje ghora, vAlamane pahoMcADavAno saMdezo kuMjalaDIne ApavAno che. sapanAmAM DolatA bAraiyA piyu piyu kare ne madhurA bole mora. DuMgara dekhAya che. dADamaDInAM phUla racatAM che. jema nadIne nadInA nAtha ke ANAM mokalane morAra ! maLe che tema varakanyAnA hAtha maLe che. vananI corI cItarI che, dharatInAM zrAvaNa varase saravaDe ne nadIe boLAM nIra, bAjoTha kIdhAM che. Abhano mAMDavo bAMdhyo che, vIjaLInI varamALA karI AMsuDe bhIMjAya kAMcaLI, nava AvyA nAdInA vIra. che. nava lakha tArA joI rahyA che. sItA ane zrIrAma paraNe che. ke ANAM mokalane morAra ! lokagItomAM prakRtinI vAto Ave che te sUcave che ke lokonuM jIvana bhAdaravo bhale gAjiyo ne gAjyA varase meha, kudaratane khoLe kevuM vItyuM che. kudaratanI vADI veDavA mATe nathI. saunuM | huM re bhIMjAuM gharaAMgaNe, mArA piyu bhIMjAya paradeza. sthAna che. paryAvaraNa vize Aje sabhAnatA AvI che, je vakhate e ke ANAM mokalane morAra ! zabdanI lokane khabara na hatI paNa potAnA vyavahAra, tahevAra, dharma, AsonAM aMjavALiyAM ne gopiyuM garabA gAya, AnaMda, zoka, milana, viraha, badhe prakRtino sAtha lIdho che. ve'lo vaNaje viThThalA ! tArI gorI dhAna na khAya. prakRtinA sAthathI avatAra dhanya thayo hoya ema manAtuM hatuM. jo ke ANAM mokalane morAra ! prabhune pUjyA hoya to aneka sukha maLe, emAMthI eka sukha te : vahelA pAchA vaLavAnI vinaMtI gopI viThThalane kare che, ApaNane jene te AMgaNA pIpaLo, teno dhanya avatAra; paNa mana thAya ke mAnavIne kahIe ke tuM prakRti tarapha pAcho vaLa, sAMja savAra pUjA kare, jo pUjyA hoya morAra. ANAM mokalavAnI vinaMtI karatA bAramAsI gItamAM badalAtI Rtuo vyAkhyAnamALA mATe sAthe gopInA mana para thatI asara batAvI che: mAtabara bheTa saMghanAM prakAzano. saMgha taraphathI lagabhaga sittera varSathI prativarSa paryuSaNa vyAkhyAnamALA yojAtI AvI che. A vyAkhyAnamALAnA kharcane saMgha taraphathI nIcenAM pustako prakAzita karavAmAM AvyAM che ? pahoMcI vaLavA mATe lagabhaga be dAyakAthI zrI sevaMtIlAla kAMtilAla kiMmata rUA. TrasTa taraphathI Arthika sahayoga sAMpaDyo che ane e mATenA (1) pAsaporTanI pAMkhe ramaNalAla cI. zAha 150-00 korpasanI rakamamAM emanA taraphathI vakhatovakhata umero thato rahyo (2) pAsaporTanI pAMkhe ramaNalAla cI. zAha 150-00 che. amane jaNAvatAM atyaMta AnaMda thAya che ke hAla vadhatA jatA -uttarAlekhana kharca ane ghaTelA vyAjanA darane lakSamAM rAkhIne zrI sevaMtIlAla (3) gurjara phAgusAhitya ramaNalAla cI. zAha 100-00 kAMtilAla TrasTa taraphathI rUpiyA sADA traNa lAkhanI mAtabara rakama [(4) ApaNA tIrthaMkaro tArAbahena 2. zAha 100-00 korpasa mATe maLI che ane e rIte have korpasanI kula rakama rUpiyA (5) jhUrato ullAsa zaila pAlanapurI 80-00 dasa lAkhanI thAya che. AvuM sarAhanIya saujanya svecchAe dAkhavavA (zaileza koThArI) badala zrI sevaMtIlAla kAMtilAla TrasTa ane enAM sUtradhAra zrI jayaMtIbhAI pI. zAha tathA emanA anya bhAiono hRdayapUrvaka |(6) jaina dharmanAM svAdhyAya DaoN. bipinacaMdra hI. 100-00 AbhAra mAnIe chIe. -sumane kApaDiyAno lekha saMgraha maMtrIA 'mAvika che. zrI muMbaI ena puvake siMda che mudraka makAzaka nirubahena rAbodhabhAI rahi , prakAzana rathaLa 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI--400 0 ] phona 38ra0ra8 madrasthAna karAkharI prinTiga vakarma. 1ra(AOAkhavo savila InDasTrIyaluM esTeTa, dAdAjI koMDadeva kosa roDa, lAyakhalA muMbaI-60 -0.10 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. With Registrar of Newspapers for India No. R. N. I. 6067/57 0 varSa : (50) + 13 0 aMka: 11 0 navembara, 2002 0 Licence to post without prepayment No. 271 0 Regd. No. TECH | 47 -890/ MELO 2002 * zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra - Ugg 66 00 prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa 0 0 0 vArSika lavAjama rUA.100/- 0 0 0 taMtrI : ramaNalAla cI. zAha AphrikAmAM "jayapura phUTa' duniyA uttarottara nAnI thatI jAya che. rojanAM hajAro vimAno eka Ave che. deza-videzamAM A eka mAnavatAbharyuM uttama kArya thaI rahyuM che. dezamAMthI bIjA dezamAM javA lAgyAM che. pratidina karoDo mANaso potAno ethI aneka vikalAMgonAM jIvana praphullita banyAM che.jayapuramAM A pAsaporTa laI, visA vagere meLavI bIjA rASTramAM dAkhala thavAnI aupacArika sevAkAryano AraMbha thayo eTale e kRtrima paga mATe "jayapura phUTa' zabda vidhi karatA rahe che. vepAra mATe pharanArA vepArIonI saMkhyA temAM vadhu pracalita thaI gayo che. hoya e svAbhAvika che. rAjadvArI puruSo, sarakArI karmacArIo, A jayapura phUTanA prakArano kRtrima paga paheryA pachI mANasa barAbara pratinidhimaMDaLo, vidyArthIo, dharmapracArako vagerenI sAthe sAmAjika kAryakaro cAlI zake che, doDI zake che, sAikala calAvI zake che, jhADa para caDI paNa vakhatovakhata prasaMgAnusAra videzayAtrA karatA rahe che. zake che, nRtya karI zake che, pANImAM taravA paDI zake che, jamIna para jema vepAra udyoga mATenI avarajavara vadhI che tema bIjA dezone palAMThI vALIne besI zake che. paganA AkArano rabarano paMjo hovAthI anna, vastra ke oSadhAdinI sahAya karavA mATenI pravRttio paNa vadhavA mANasa dhULa, kAdava, kAMkarAmAM paNa sahelAithI cAlI zake che. jayapura lAgI che. gujarAtamAM kacchamAM dharatIkaMpa thayo tyAre duniyAnI keTalI phUTanI A keTalIka viziSTatA che. ethI ja e vadhu lokapriya banyo che. badhI saMsthAo ane vyaktio vividha prakAranI sahAya karavA mATe doDI keTalAka samaya pahelAM mArA mitro roTeriyana zrI mahendrabhAI jI. AvI hatI ! mahetA ane roTeriyana zrI manubhAI saMgharAjakA sAthe AphrikAmAM keniyA, A to ApattikALanI vAta thaI, paNa zAMtinA samayamAM anya sudAna ane burunDImAM cAlatAM "jayapura phUTa"nAM kendronI mulAkAta levAno rASTranA lokone niyamita sevA ApavAnI pravRtti paNa vadhavA lAgI che. avasara sAMpaDyo hato. keniyAnA amArA kAryakramamAM bhagavAna mahAvIra janakalyANanI bhAvanA potAnA rASTra pUratI sImita ke saMkucita rahI vikalAMga sahAyatA samiti (jayapura)nA praNetA ane jayapura phUTanA nathI. ekavIsamI sadImAM to rASTra, jAti, va vagerenA bhedo oLaMgIne mukhya puraskartA zrI DI. Ara. mahetA (sebInA ceramena) paNa amArI loko AMtararASTrIya stare mAnavatAnuM kArya karatA raheze. vizvabaMdhutvanI sAthe joDAyA hatA. bhAvanAnAM mULa have vadhu UMDA javA lAgyAM che.' zrI mahendrabhAI mahetA ane zrI manubhAI saMgharAjakA baMnee potAnA bhArata eka ardhavikasita deza che. paraMtu enI Arthika ane Itara TrasTa "helpa henDikepa inTaranezanala'nA upakrame tathA ratnanidhi TrasTa .prakAranI samRddhi vadhavA lAgI che. bhAratIya prajAne duniyAbharanAM vividha ane amerikA, keneDA, muMbaI tathA AphrikAnI sthAnika roTarI kalabonA sevA maMDaLo taraphathI sahAya maLavA lAgI che, to bIjI bAju ApaNA sahakArathI nAirobI, khATTama ane bujuburAnA vikalAMga mANasone bhArata karatAM ochA samRddha dezone ApaNe paNa vividha prakAranI sahAya maphata jayapura phUTa besADI ApavAnI pravRtti chellAM keTalAMka varSathI cAlu karavA lAgyA chIe. trIjA vizvanA ghaNA dezomAM bhArata karatAM vadhu karI che. garIbI che. AphrikAnA dezomAM pragati nahi jevI jovA maLe che. tyAM jUnA vakhatamAM jeTalA loko apaMga thatA hatA tenA karatAM vartamAna vasatI pramANamAM ochI che, paraMtu samasyAo ghaNI che. gunAkhorI ane kALamAM apaMgonI saMkhyA ghaNI vadhI gaI che. gADI, relve, vimAnanA hiMsAnuM pramANa tyAM vadhu rahyuM che. AthI ja je keTalIka bAbatomAM bhArata akasmAto, sazastra athaDAmaNo, jamInamAM suraMgo vagerene kAraNe mANaso taraphathI AphrikAne mAnavatAbharI maphata sahAya thAya che emAMnI eka te mRtyu pAme athavA hAthapaga bhAMge evI ghaTanAo vadhatI rahI che. emAM jayapura phUTanI che. apaMgone vividha prakAranA je kRtrima paga besADI paNa AphrikAnA dezonI sthiti to atyaMta kharAba che. tyAM judI judI ApavAmAM Ave che temAM keTalIka viziSTatAo ane upayogitAnI AnuvaMzika jAtio vacce athaDAmaNo ane narasaMhAranI ghaTanAonI dRSTie ApaNo "jayapura phUTa' mokhare che. emAM vaLI enI bIjI kahANI bhayaMkara ane karuNa che. jAte tyAM jaie to ja eno vadhu vizeSatA e che ke garIba dardIone e maphata besADI ApavAmAM Ave vAstavika citAra jovA maLe. ApaNA bhAratIya sevako, dAtAo, che. AthI ja AphrikAnA pachAta dezomAM enI mAMga sauthI moTI rahI che. kAryakartAo ane ApaNI sevAbhAvI saMsthAo pachAta dezomAM lokasevAnuM jayaparanI "bhagavAna mahAvIra vikalAMga sahAyatA samiti' nAmanI kevuM saMgIna kAma kare che teno sAco savigata khyAla to amane tyAM jAte saMsthAnA upakrame ghaNAM varSothI dardIone maphata para besADI ApavAmAM jaine jovAthI maLyo hato. GDA javA lA. enI Arthika : Avidha ane Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana ane muMbaIthI ame nAirobI pahoMcyA tyAre tyAMnA roTeriyanoe temAM padmA zrI kuMdanabhAI dozIe eraporTa upara amAruM bhAbhIne svAgata karyuM hatuM. vastuta: amArA samagra kAryakramanuM, bhojana-utArA sahita, suMdara Ayojana emaNe karyuM hatuM. amArA vyAkhyAno paNa emo ja goThavAvyAM hatAM. emanA sAthIdArono badhAno vyaktigata ullekha ahIM zakya nathI, paNA kuMdanabAinI suvAse ghaNI moTI hovAthI badhAno emane sarasa sahakAra sAMpaDyo hato. kreniyAnA nAi rabImAM 1990mAM tyAMnI roTarI kalaba taraphathI jayapura phUTanI sevApravRtti cAlu karavAmAM AvI hatI. nAirobInA A kendramAM keniyA uparAMta yugAnDA, TAnjhAniyA, ithiyopiyA, somAliyA, jhAMbiyA, sudAna, buDI, jhimbAbve vagere paravA dezomAMthI mANaso paga besADavA mATe Ave che, atyAra sudhImAM dasa hajArathI vadhu mANAsone paga besADI ApavAmAM AvyA che ane teo potAnuM jIvana pharIthI dhavasthita rUpe jIvavA lAgyA che. taduparAMta keTalAya lokone kelipara, ghoDI, TrAisikala, vahIlacera vagere ApavAmAM Ave che. nAirobI, khAma ane bujumburA e traNAmAM nAIrobInuM varkazopa sauthI moTuM che. tyAM niyamita ghaNuM kAma thAya che. e najare nihALavA mATe amArI mulAkAtano tyAM khAsa kAryakrama paNa rAkhavAmAM Avyo hato. e prasaMge A yojanAno lAbha lenAra keTalAMka apaMga strIpuruSo paNa ekatra thayAM hatAM. te samaye kelipara, TrAisikala vagerenuM vitaraNa pachA karavAmAM AvyuM hatuM. eka yuvAna je baMne page apaMga che te kRtrima paga paherIne kevo sarasa doDI zake che te tyAM joine ane Acaryacakita thaI gayA hatA. e yuvAne thoDA vakhata pahelAM roTarInA AMtararASTrIya saMmelanamAM A prayoga karI batAvyo hato. ane badhAne Azcaryamugdha karI dIdhA hatA. e prasaMganI philma paNa amane ahIM batAvavAmAM AvI hatI. nAIrobImAM A prasaMge zrI DI. Ara. mahetA, zrI mahendrabhAI mahetA, zrI manubhAI saMgharAjakA, zrI kuMdanabhAI dozI vageree tathA anya rITeriyanoe prAragika udbodhana karyuM hatuM. nAirobIthI ame buruMDInA pATanagara bhujamburA jaI AvyA hatA. tyAMnA roTeriyana zrI ronAlDa raskInA amane eraporTa para levA AvyA hatA ane amAro utAro emanA baMgale ja hato. bujumburAmAM ronAlDa ane anya roTeriyano uparAMta gujarAtIomAM AnaMda rAyarakhiyA, zAlIna rAyarakhiyA, azoka dozI vagere bhAio paNa jayapura phUTamAM sAro rasa laI rahyA che. keniyAnI pAse AvelA be sAva nAnA dezo ravAnDA ane buruDImAM tusI ane hutu jAtinA loko vaccenI paraspara duzmanAvaTe pAMceka varSamAM pAMca lAkhathI vadhu mANasono bhoga lIdho che ane eka lAkha karatAM vadhu mANaso apaMga banyA che. garIbI ane emAM pAchuM apaMgapaNuM eTale majabUrIno pAra nahi. vaLI satata bhayabhareluM jIvana. tyAM sarakArI surakSA nahivat che. eTale emanAM gAmaDio sudhI tabIbI rAhata pA pahoMcI zakatI nathI. tusI ane hatu loko vaccenI dUzanAvaTanI eka lAkSaNikatA e ke 'mANAsane mArI nAkhavAnI taka na maLe to enA paga bhAMgI nAkho. jIvanabhara ene apaMga banAvI do. nAnAM bALakonA paga bhAMgo ke jethI jIvanabhara e yAda karato rahe." baMne koma vaccenI A yuddhanItine kAraNe aneka lokonA paga bhAMgI gayA che. navembara, 2002 bumburAnA A projekTa mATe bhAratathI zrI rAbIrasiMga ane zrImatI manISA sakapALane bujamburA mokalavAmAM AvyAM hatA. teoe vAMNo lAMbo samaya rahIne sthAnika karmacArIone jApura phUTa banAvavAnI ane besADavAnI tAlIma ApI hatI. ane e rIte kAmakAjanI draSTie kendra svanirbhara banI gayuM che. kAcI sAmamI badhI teone bhAratathI vinA mUlye mokalavAmAM Ave che. gujumburAmAM zaheranI bahAranA eka vistAramAM 'yapura phUTanuM kendra sthApavAmAM AvyuM che. rojeroja je je dardIo Ave temanA paganuM mApa laI, te mApanA paga taiyAra hoya to tarata besADI ApavAmAM Ave che ane thoDA kalAkamAM dardI potAnI meLe cAlato thaI jAya che. garIba ampaMga strIpuruSane A rIte maphata maLano kRtrima paga kharekhara AzIrvAdarU5 banI jAya che. bujunnurAmAM atyAra sudhImAM be hajArathI vadhu strIpurUSone mata paga besADI ApavAmAM AvyA che. 6:khanI vAta e che ke gAmaDAMonA hajAro apaMga lokone paga besADavA che, charA sAmatIne kAraNe teo bujumburA sudhI AvI zakatAM nathI ane asalAmatIne kAraNe ja bujamburAnA jayapura phuTanA kArIgaro bahAragAma jaI zakatA nathI.. vaLI, sarakAra taraphathI saMrANA na maLe ane acAnaka eka komanuM moTuM sazastra ToLuM AkramaNa karavA AvI caDe to nAnAM gAmaDAMnA lokoe zuM karavuM ? eTale teoe gAmanI AsapAsa suraMgo bikAnI che. A suraMgone lIdhe paNa aneka loko apaMga thayA che. jumburAthI nAIrobI pAchA AvyA pachI sudAnanA pATanagara khASTrama javAno amAro kAryakrama goThavAyo hato. khATuMmamAM amerikAthI kAma karavAM AvelI roTeriyana mahilA zrImatI mArgariTA tathA anya roTeriyanoe amAre mATe badhI vasthA karI hatI. khATuMmamAM jayapuranA Tekinaziyana zrI nAthusiMge doDha varSa rahIne sthAnika mANAsone jayapura phUTanI TekanikanI tAlIma ApI hatI, jethI teo have potAnI meLe kendra calAvatA thaI gayA che. A vakhate zrI nAthusiMga pharI amArI sAthe AvyA hatA, teo cha-bAra mahinA tyAM rokAine paga besADavA mATe vadhu Tekaniziyanone tAlIma ApavAnA che. khATuMmamAM roTeriyano uparAMta gujarAtI samAjanA zrI bhArAbhAI ToliyA, zrI saubhAgacaMdabhAI, zrI caMdubhAI pItAMbara vagere kAryakartAo paNa A lokakalyANanI pravRttimAM sAro rasa laI rahyA che. sudAnamAM paNa thoDAM varSomAM eka hajArathI vadhu mAAsone kRtrima paga besADI ApavAmAM AvyA che. sudAnathI nAIrobI AvI, mombAsA vagere thaLe vyAkhyAnAdi kAryakramomAM bhAga laI ame bhArata pAchA pharyA hatA. AphrikAnA dezo ghaNA ja pachAta che. keTalAka to garIbInI rekhAnI nIce jIve che. bekArInuM pramASA tyAM paNuM moTe che. ghaNA lokone poSa AhAra paNa pUratA pramANamAM maLato nathI. raheThANo sAva sAmAnya che. vikAsa nahi jevo dekhAya. emAM vaLI jAtivimaha ane gunAkhorIne lIdhe sAmAnya janajIvanamAM bahu ronaka dekhAtI nathI.. videzIoe saikAo sudhI temanuM je zoSaNa karyuM hatuM tenuM pariNAma najare dekhAya che. AvA saMjogomAM bhAratanI sarakAra sarakatI ane sAmajika sevAbhAvI saMsthAo taraphathI teone Arthika ane anya prakAranI je sahAya thAya che e prazaMsAne pAtra che, evI tyAM bhAratanI suvAsa vadhI che. bhArata videzI huMDiyAmaNanI bAbatamAM have svanirbhara thayuM che. eTale AvI mAnavatAbharI madadanA kAryo vaLyo che ane vahIvaTI vilaMba ghaTo che. vizvamAM baMdhutvano ane mAnavatAbharI pravRttiono vyApa vadhato gALo che. samagra vizvanI prajAo eTale eka ja mALAnAM paMkhIone prAcIna bhAratIya Adarza caritArtha karavAnI ujaLI takta vI che. vizvamAMthI hiMsA-AtaMkavAda dUra thAya ane paraspara prema ane sahakAranI bhAvanA vadhu daDha thAya to vizva keTaluM raLiyAmaNuM banI rAhe ! T ramaNalAla cI. zAha Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navembara, 2002 prabuddha jIvana T * keTaluMka ciMtana DaoN. raNajita ema paTela (nAnI) (1) gAyate vasaMcha: zabda Avyo che. jenuM bharyuMbhAdaryuM ghara che, moTuM kuTuMba che te kaNabI ane tAja ha ta ronA zapa AgAi thI adhabhAI jo khetI sAthe e zabdane joDavo hoya to kahI zakAya ke ekaladokalathI paTelanAM traNeya saMtAno amerikAmAM hovAthI emanAM patnI zAMtAbahena khetI na thaI zake. khetImAM ghaNA mANasonI jarUra paDe. ekaladokala paTela, traNeka mAsa mATe amerikA jaI AvyAM. vaDodare AvI mane vyakti khetI karavA jAya to khetAne badale phajetI thaIne rahe. eTale maLavA AvyAM ne vAtavAtamAM nirveda ne AkrozathI bolyAM: anAmIbhe 'kaNabI' zabdanI sAthe je hIna arthacchAyA vaLagelI che tene taNakhalAnI AgAmI vIseka varSomAM paTelonuM nAma bhuMsAI jaze, AzcaryathI meM pUchayuMH jema khUMkherI nAkho A cho. AIthI pADyuM . jema khaMkherI nAkho. tamArA saMtoSa khAtara aitihAsika purAvo ApuM to bhUMsAI jaze ke vizvamAM vajUlepa samAna thaze?' to duHkhapUrvaka kahe : zAmaLa khaparva che. zAmaLa bhaTTane Azraya ApanAra siMhujanA paTela rakhIdAsane kavi kevA tyAM nAtajAtamAM koI mAnatuM ja nathI. jene jayAM goThe tyAM paro.' zabdomAM biradAve che te juo: carotaranA cha gAmanI chokarIo kALIAone paraNe che ne chokarIonI 'royala rUDI rAjavI haTha AgaLa lAcAra banI mA-bApa dhAmadhUmathI paraNAve paNa che. e bhoja samovaDa bhUpa." paNa bicArA karI paNa zuM zake? kAyado paNa e lokonA pakSamAM?' meM kahyuM? 'siMhAsana batrIsI'nI eka "bhobhArAma' nAmanI vArtAno nAyaka Ano koI upAya?' to kahe: "cha gAma, pAMca gAma, bAvIsano siMhanA mAM bAvIno siMhujano A rakhIdAsa che. vikrama karatAM paNa enAM guNa kavi vizeSa hAno-moTo goLa-A badhA ja UMcanIcanA bhedabhAva miTAvI daI. gAya che ne tyAM lakhe che : badhA ja paTeloe eka samAna-samajI aMdaroaMdara lagnano vyavahAra "kaNabI pAchaLa karoDa karavo joIe.' hajI sudhI emanA manamAM kevaLa carotaranA ja leuA kaNabI pAchaLa koI nahIM.' paTelo hatA. ane lagnanI pasaMdagInuM kSetra kevaLa leuA paTelo pUratuM ja tyAM rakhIdAsane e paTela nathI kaheto paNa kaNabI kahe che. naDiyAdanA hatuM. emanA sImita dRSTibindune kendramAM rAkhI meM pUchyuM: "to A desAIo anyanI pAse khetI karAve ne je khetI kare te bhale paTela hoya vAkaLa pradeza ane kAnama pradezanA leuA paTeloe pAyamAlI vahorIne paNa emane mana kaNabI.' Ama kuTuMmbina uparathI utarI Avela paNa moTI moTI DAvarIo ApI. tamArA carotaranA aneka vAMDhAone 'kaNabI' zabdanA uccabhU varga emanA ja bhAIonI adhogati karI ughalAvyA che emane za? ane carotaranA desAIo ane amIno. unara mUkI che. umAzaMkarabhAInI eka kRtinuM nAma che: "DheDhanA DheDha bhaMgI', gujarAtanA kaDavA pATIdArone "kaNabA' kahI bharcanA kare che emanuM harijanoe paNa potAnuM sTeTasa" jALavavA 'bhaMgIo" anivArya gaNAvyA. zuM? ane zAntAbahena! tamane khabara che ke carotaranA cha gAmanI 'kaNabI"nI kathA huM AvI ja samajuM chuM. keTalIya zilita saMskArI kanyAoe hoMze hoMze, emanAM mAtA-pitAnI have zrImatI zAMtAbahenanA kALiyAonA muddAne laIe to desAIo. IcchA viruddha A "kAbAM'nA ghara mAMDI carotaranAM muratiyAo karatAM amInone mane A "kaNabIo paNa "svadezI' kALiyAo ja gaNavA? tulanAe vadhu sukhI thaI che?' mArA vidhAnanA samarthanamAM meM doDheka e baMnenA eTITyuDamAM ane khAsa kazo ja phera lAgato nathI. carotaranA Dajhana kissAo temane kahyA. chatAMye, "carotaranI moTA gAmanI chokarIo che gAmanI kanyAo bhAgI jaIne suthAra, ghAMcI, dhArALA, luhAra. 7 kALIAone paraNo che eTale vizvamAMthI paTelo nestanAbuda thaI jaze' vAgharI, khristI sAthe paraNI gaI che enA mArI pAse Dajhana dAkhalA che e emanuM dhruvapada, dhruva zuM kAyama rahyuM! paNa jo koI "kAbI' AI.e.esa. hoya ke ema.bI.e. hoya tene . mArI eka vidyArthInI DaoN. haMsA, ema. paTele tAjetaramAM traNeka che gAmavALA, umaLakAthI raMgecaMge paraNAvaze nahIM. chokarI bhAgI prakAzano karyA che emAnuM eka che : "mArAM vahAlAM svajano.' DaoN. haMsA jaIne paraNI tyAre cUmAIne rahe. A 'eTa' ne kendramAM rAkhI. cha paTela ne pro, mohanabhAI paTela, AcArya zrI DolararAya mAMkaDa sAthe gAmanA mArA eka mitranI be dIkarIo jemAMnI eka carotaramAM paraNelI aliyAbADAmAM nokarI karatAM hatAM. DaoN. haMsA paTela naDiyAdanAM ne bIjI uttara gujaratAnA kaDavA paTelane paraNelI-enA anusaMdhAnamAM desAI paNa paTelane paraNayAM eTale zrImatI paTela thaI gayAM. "mArA kahe: "anAmIjI ! paTela mAInasa Igo Ijha Ikvala Tu bIga bIga vhAlA svajanomAM emaNa eka vAtano ucATa vyakta karyo che ke emaNe sAyaphara,' aham vinAno paTela eTale moTuM mIMDuM. e ja mitre mane aliyAbADAmAM jyAM sudhI nokarI karI tyAM sudhI tyAMnA loko emane kaheluM ke uttara gujarAtavALo mAro jamAI lAkha daraje uttama che. paTela nahIM paNa "kaNabI' kahetAM hatAM. haMsAbahene e lokone, anekavAra are! carotaranA paTelonA A eTanI kyo vAta karavI! ApaNAM ja kahyuM ke ame kAbI' nathI paNa "paTela" chIe. paNa paristhitimAM kazo paTelonuM AvuM valaNa nathI hotuM? viramagAmanAM parIkho, pATaDInA ke paho nahI A diggo vAMcIne meM haMsAbahenane patra lakhyo che desAIo ane gojhArIA-bAvaLAnA amIno-gAmaDAnA paTelo pratye juo bahenajI ! paTela ke kaNabImAM kazo ja phera nathI. tamAre mana je kavo bhAva rAkhe che ? deza bAra sAla pUrva, mArA mitranI eka ema. DI. jAte khetI kare te kaNabI ne je potAnI jamIna jAte na kheDe ane bIjA thayela dIkarInA vivAha karavA mATe eka desAI-DokTarane jovA eka pAse kheDAve te paTela-pATIdAra- A baMneya artha bhUlI jAva ne kAbIno amAna-zubhecchakanA sAtha ame gayelA, ema.DI. thayela dIkarI kevaLa vyutpattigata artha yAda rAkho. kaTuMbina zabda uparathI kaNabI ke kaNabI paTela hatI-eTale ja desAI-DaoNkaTaranI mAtAe nA pADelI ! Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana navembara, 2002 have, kALIAonI vAta karIe to emAM traNa-cAra prazno saMkaLAyelA mATe che, uttarArdha strIo mATe. kahevAtI bhogapradhAna ne vyaktikendrI che. ApaNe tyAM paNa, bhagavAna manunA samayamAM lagnanI bAbatamAM adyatana saMskRtinA vikAsa sAthe baLavattara banatI jatI bhogabhAvanA. AvA ja prazno upasthita thayelA hovA joIe. eTale to emaNe ATha parizuddha nahIM thAya, saMyamita nahIM thAya, tenuM udghakaraNa nahIM thAya tyAM prakAranA vivAhanI carcA karI che. (1) brAhma (2) deva (3) ArSa (4) sudhI zuM strI ke puruSa, zuM vyakti ke rASTra koIno uddhAra nathI balka prAjApatya (5) Asura (6) gAMdharva (7) rAkSasa ane (8) paizAca. A "bhavati vinipAta zatamukha:' che. krama, e lagnonA guNagAnusAra pramANano che. uttamamAM uttama lagnaprakAra pro. zrI balavaMtarAya ThAkore gujarAtI prajA ane gujarAtI bhASA"nAme 8 brAhma che, jyAre adhamamAM adhama paizAca che. vaiyaktika vRttione gauNa eka lekha lakhyo che. e lekhamAM temaNe lakhyuM che: "gujarAtanI vastImAM gaNI paraNanArathI mAMDIne, kephamAM paDelI bhramita manavALI sAthe daihika ApaNA desAI, paTela, pATIdAra bhAyaDAonuM pramANa moTuM che. ane ke chuTa lenAra sudhIno emAM vicAra karavAmAM Avyo che. ubhayapadI pasaMdagIthI emanuM gaurava mAtra moTI saMkhyA vaDe nathI. cAritranI daDhatA ane lagna karanAra, baLajabarIthI lagna karanAra, vikrayanA mAdhyama dvArA laDAyaka guNo vaDe tathA vyavahAra rojagAranA aneka pradezomAM teo lagna karanAra-A sauno samAsa temAM karavAmAM Avyo che. carotaranI patharAI vijaya meLave che, betraNa dhaMdhAne ja vaLagI rahelA nathI, evI. leuA paTelanI chokarIo amerikAmAM kALIAo sAthe lagna kare che emanI sakriya upayogitAne laIne e gujarAtI prajAnA eka staMbharUpa ene ApaNe gAMdharva lagnanI koTimAM mUkI zakIe. joke lagna baLajabarI che. pro. ThAkoranuM A nirIkSaNa sAva sAcuM che, paNa roTI beTInA custa ke chetarapiMDIthI na thayuM hoya to. bhAratamAM paNa mArA eka prophesaramitranI valaNane kAraNe samAjajIvanamAM aneka prazno sarjAya che. keTalIkavAra to brAhmaNa dIkarIe eka nepALI yuvaka sAthe lagna karyuM. lagna thaI gayAM "kalcaramAMthI "egrIkalcara' tarIke gati thatI lAge! aneka pradezomAM bAda khabara paDI ke ene to cAra sAsuo hatI ! nepALI yuvake A e patharAyelA che te aneka vyavasAyane varelA che eTale paNa, lagnajIvananA, vAta chupAvelI. gujarAtamAM paNa paMDyA ane joSI aTakavALA, harijanoe AvA prazno sarjAtA hoya che. vizva jyAre pratidina hAnuM thatuM jAya che pote brAhmaNa che ema kahIne brAhmaNa temaja nAgara brAhmaNa kanyAo ane vizvanI aneka prajAono samAgama vadhato jAya che tyAre kuTuMbajIvana sAthe lagna karyA che. AvA cAreka kissA mArI jANamAM che. AmAMnA be ane samAjajIvanamAM AvA sphoTa na thAya to ja Azcarya! manovRtti ane to ema.e.nA mArA vidyArthIo hatA. valaNamAM thoDIka lavacIkatA apanAvyA vinA chUTako nathI. bAMdhachoDa ne. amerikAnA kALIAo pratye AkarSaNanAM traNa cAra kAraNo hoI eDajasTamenTa samAdhAna sarja! lekhanI zarUAtamAM zrImatI zAMtAbahene zake. (1) kuSNAvamAM sauMdaryano abhAva ja hoya ema mAnavAnI jarUra darzAvelI bhIti kevaLa carotaranA pAMca ke cha gAmanA paTelo pUratI ja nathI. ghaNI kuSNakalikAo vadhu paDatI gauravarNa gorIo karatAM AkarSaka sAcI nathI paNa A prazna to sarvajJAtione sparzato banI beTho che. ne namaNI hoya che. (2) kALIAnI sauSThavapUrNa deha-daSTi paNa alabatta, vattAochA pramANamAM meM e joyuM che ke AvA kissA AphrikA, AkarSaNanuM kAraNa hoI zake. emane puruSanI dRSTie na jotAM strInI IMgalenDa ke amerikAmAM janmelI ne jemane bhAratanI saMskRtino kazo ja daSTie joIe to? "seksa seTIskekzanano muddo kADhI nAkhavA jevo khyAla nathI evI yuvatIomAM vadhu banavA pAme che. e bAbatamAM mane nathI. are ! ApaNAM lagnajIvananI saphaLatAmAM paNa 40% zarIra lAge che ke emanAM mAtA-pitA vizeSa javAbadAra che ke je AjathI cAra sukhane sthAna hoya che. bAkInA 60% saMtati, saMpatti vagere. (3) pAMca dAyakA pUrve paradeza gayelA. bhAratIoe to emanI saMtatine kALIAonI evI koIka guNasaMpadA ke siddhi hoya jene kAraNe teo bhAratano sAco nahIM paNa khoTo khyAla Apyo che. bhArata gaMdo deza AkarSaNanuM kendra bane. (4) AvI chokarIomAM, vaMzaparaMparAgata saMskArono che, garIba deza che, bhikhArI deza che, tyAM rahevA jevuM nathI. AvA abhAva hoya athavA kauTumbika jIvanano visaMvAda hoya ! emanI saMskAra bAlamAnasa ke yuvAmAnasa para satata paDatA rahe enuM bIjuM jJAtimAM yogya muratiyAono abhAva hoya tyAre ja athavA mAtA- pariNAma zuM AvI zake? je yuvatIone bhAratIya saMskArano paricaya pitAoe emane yogya saMskAra, sAcuM zikSaNa ne umadA paraMparAothI che, bhAratIya saMskRti ne asmitAnuM abhijJAna ne abhimAna che te vaMcita rAkhyA hoya tyAre AvA kissAo banavAnI zakyatA vizeSa AnAthI dUra rahe che. bIjuM, paradeza vasela bhAratIo potAnA bhAratamAMnA. hoya. mAdaka bhotika vAtAvaraNa ane vyaktivAdano atireka paNa AvA samAja sAtheno nADI-saMbaMdha khoI beThelA che eTale lagnanI bAbatamAM sphoTanAM nimitta hoI zake. huM kaMI samAjazAstrI ke saMsArazAstrI nathI emane koI sUjha paDatI nathI ne pachI aMdhArAmAM bhUskA mAre che. moTA paNa eka anubhavI tarIke kahI zakuM chuM ke AvAM lagnomAM pukhta vicAra bhAganAM AvAM lagno chUTAcheDAne Are Ave che. emAMya chUTAcheDA ke bhAvinI kalpanA karatAM, bhogavilAsanI mAdaka-madirAno nazo jhAjho vakhate bALako hoya to emanI sthiti dayanIya bane che. AvA che hoya che. puruSo vipathagAmI bane to ya vyakti ane samAjane zoSavuM kissAo huM jANuM chuM jemAM baMne pakSa herAna parezAna thaI gayela che. paDatuM hoya che paNa emanI tulanAe jo nArI udaMDa bane, vipathagAminI AphrikA, IMglenDa ane amerikAmAMthI raLelI saMpatti, emanI saMtati bane to samagra kuTuMba ne samAja chinnabhinna thaI jato hoya che ne prajA pacAvI zakatI nathI. saMpattino sAMskArika viniyoga karavAne badale varNasaMkara banI jAya che. samagratayA jotAM nArI tyAga ane saMyamanI bhogavilAsane ezoArAmamAM e saMpatti veDaphAya che. jIvananAM mUlya mUrti che, nIti ane dharmanI rakSaka che. e jo chelachabIlI banI ke rahyAM ja nathI. mAbApa, saMpattinI jeTalI kALajI rAkhe che teTalI saMtatinI zaNagArapUtaLI thaI, saMyama ne saMskAranI maryAdArekhA oLaMgaze to rAkhatAM nathI. sAcI saMpatti to zikSita ne saMskArI saMtati che. dhanika vinipAtane koI rokI nahIM zake. yAda rahe ke pavitratA vinAno prema ne mAbApone jyAre A satya samajAze tyAre ane teo emanI saMtatinA saMyama vinAnI svataMtratA e kAco pAro che. Ano pUrvArdha puruSajAti zreyamAM rasa leze to paristhitimAM parivartana Avaze. Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navembara, 2002 prabuddha jIvana (2) subhASito subhASito kaMThastha hovAM e zikSita ne saMskArI sajjananuM AgavuM bhUSaNa sane 1932mAM huM aMgrejI dhoraNa pAMcamAmAM bhaNato hato tyAre gaNAtuM. enI prApti game te sthaLethI game te rIte thatI hoya to paNa saMskRta-aMgrejInA sArA abhyAsI amArA AcAryazrI bApubhAI gAmI karavI, e matalabanuM eka suMdara subhASita che: subhASitonuM gorava karato eka zloka bolelA je mane yAda nathI, paNa viSAdhyamRta grAhyam bAlAdapi subhASita eno bhAvArtha barAbara yAda che. gaLAmAM gaLI sAkara, IrSAne kAraNe amitrApi saMvRttam adhyApi kAMcanamuII * kaThaNa gAMgaDo banI jAya, madhuramAM madhura drAkSa IrSAne kAraNe plAnamukhI matalaba ke: banI jAya, cImaLAI jAya ane A avani paranuM amRta, paNa subhASitonA viSathI ye sudhA levI, zizuthIye subhASita; prabhAvathI DarIne vargamAM chUpAI jAya. Avo che subhASitono mahimA. zatruthIya sadAcAra, viSTAmAMthI kAMcana. madhuramAM madhura sAkara, drAkSa ane amRtane upameya sthAne mUkI, subhASitane amadAvAdanI gujarAta kolejamAM jyAre huM bhaNato hato tyAre pATaDI upamAnanuM gaurava bakSavAmAM AvyuM che. ahIM ApaNane kavi dAmodara darabAranI surajamalanI baoNrDiMgamAM raheto hato. e vakhate e saMsthAnA khuzAladAsa boTAdakaranuM "jananI' nAmanuM gIta yAda AvyA nahIM rahe. kartAhartA eka sajjana hatA je amadAvAda zerabajAranA pramukha hatA. emAM madhu ane mehulAthI paNa jananInA vAtsalyane vizeSa gaNavAmAM nAma zeThazrI naMdubhAI maMchArAma. jyAre borDigamAM koI avasara hoya AvyuM che: tyAre naMdubhAI acUka Ave, vidyArthIo sAthe jame, paNa jamatAM jamatAM mIThA madhu ne mIThA mehulA re lola, darekane subhASito bolavAno ati Agraha kare ne teo paNa aneka ethI mIThI te morI mAta re subhASito saMbhaLAve. bhojana ane subhASita-baMne avinAbhAvI saMbaMdha jananInI joDa sakhI! nahi jaDe re lola." samAna! Aje koIne AnI kalpanA paNa nahIM Ave. brahmabhojana sAmAnya rIte, alaMkArazAstramAM sAkara, drAkSa ane amRtane upamAnane karatA bhUdeva mATe A sahaja vAta che, paNa moTe bhAge kheDUtanA putro sthAne mUkavAmAM Ave. koIpaNa mIThI madhurI vastune varNavavA mATe paNa mATe e svAbhAvika nathI. sva. DolararAya mAMkaDa sAheba jyAre vidyAnagara ahIM subhASitano kartA ane kavi boTAdakara upamAnane upameya banAvI khAte hatA tyAre gujarAtI bhASA-sAhityanA adhyApaka-saMghanuM eka de che. eka alaMkAra evo che ke jene varNavavA kAje koI upamAna ja adhivezana maLeluM. e adhivezanamAM pramukha sAhebe dareka adhyApakane upalabdha na hoya. dA.ta.: game te eka kAvya gAvAnuM kaheluM. keTalAke gAyeluM, keTalAke TALavA "rAma-rAvaNanuM yudhdha rAma-rAvaNanA samuM." prayatna karyo paNa pramukha sAhebe ene pharajiyAta banAvatAM eka adhyApake jemAM upamAna upalabdha na hoya tene ananvaya alaMkAra kahe che. o Izvara! bhajiye tane, moTuM che tuja nAma, athavA jemAM upameyanI ananyatA ke asAmAnyatA darzAvavA enI ja guNa hArA nita gAIe, thAya amArAM kAma." upamA apAyelI hoya te alaMkAra. subhASitonuM gaurava karato eka e gAIne emanuM kAma pUruM kareluM. "hajIye na jAge mAro AtamarAma', saMskRta zloka jeNo vadhumAM vadhu subhASito lakhyAM che evA rAjavI kavi "sUraja DhaMDhe ne DhaMDhe cAMdAnI AMkhaDI, navalakha tArAnAM ToLAM TaLavaLe bhatRharino che. dA.ta.: hojI" ane "kesariyA jogI! saMyamamAM rahejo, sAgara ho to mAnavamAM kepUrA na vibhUSayaMti puruSa hArA ne candrojvalA vahejo'-e anukrame pro. rA. vi. pAThaka, zrI umAzaMkara joSI ne kavivara na snAna na vilepana na kusuma nAlaMkatA mUrdhajA: nahAnAlAlanAM gIta khUba saphaLa rahelAM. pAThaka sAhebanuM bhajana koNe vAgyekA samalaMkaroti puruSa yA saMskRtA dhAryane gAyeluM te yAda nathI paNa umAzaMkarabhAInuM yazavaMtabhAI zukale ne kSIyaMte khalu bhUSaNAni satata vAbhUSaNa bhUSAma' hAnAlAlanuM meM gAyeluM. eno gujarAtI anuvAda joIe: saMskRta bhASAmAM, saMskRta sAhityamAM, subhASitonuM jeTaluM vicAradhana nA hAro tyama kaMkaNo agara to nA kAnanAM bhUSaNo, che teTaluM kadAca jagatanI koI paNa bhASAmAM nahIM hoya! AcAra, keyUro, maNikuMDalo agara to ADaMbarI vastra nA, vicAra, saMskAra, saMskRti, unnata jIvana, dhArmika-mImAMsA, aneka prAcIna sAcAM maMDana e nathI nara taNAM AnandadAyI kadA, zAstronI mAhitI-AvuM ghaNuM badhuM saMskRta sAhityamAM upalabdha che ne che to mAtra sudhArase chalakatAM subhASito ekalAM.". emAMnuM keTaluMka to subhASitarUpe che. vyaktinAM vyaktitvane samRddha karavA. anya eka subhASita che je subhASitonuM gaurava karatAM kahe che : mATe ne potAnI mAtRbhASAne gaurava ApavA mATe saMskRtabhASAnuM jJAna tejasvI pAMcIkAne chone ratno kahe mUDho' prANavAyu samAna che. Aje bhASA tarIke, eka viSaya tarIke saMskRta, sAcAM to traNa che ratnoH anna, jaLa, subhASita. vidyAlayo ne vidyApIThomAM zikhavAtuM haze paNa AjathI ardhI sadI pUrve paMcataMtra jevA graMthamAM to pazupakSIonI kathAnI sAthe sAthe purANo, enI vyavahArajIvanamAM je upayogitA hatI, mahattA hatI te Aje zAstragraMtho ane aneka sAhitya-graMthomAMthI AvAM subhASita uThAvIne dekhAtI nathI; ene uttejana ApavA mATe pahelAM karatAM vadhu prayatno yogya saMdarbhamAM mUkyAM che je vArtAono mukhya bhAga na hovA chatAM karavA chatAM saMskRta sAhityane pratApe saMskRta bhASA, vyAkaraNa, tarkazAstra paNa, upadeza ApavA kAje vArtAno Avazyaka aMza gaNavAmAM Avela jevA buddhi ne tIkSA ne sateja banAve tevA viSayonuM adhyayana paNa Aje che. jJAnIo temaja alpajJAnI-ubhayane-jJAna temaja upadeza ApatAM ochuM jovA maLe che. AvAM subhASita rocaka ne sugrAhya banI rahetAM. saMskRta ApaNI gIrvANa aMgrejI dhoraNa cothA, pAMcamAmAM amane lagabhaga savAso subhASito girAmAM madhura kAvyo ne mIThAM subhASitono koI pAra nathI. manohAri kaMThastha karAvelAM. vargamAM eno darekane pATha karavAno raheto. e subhASito, Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 prabuddha jIvana navembara, 2002 bhAvi jIvanamAM upayogI thAya e prakAranAM hatAM. dA.ta.: . e saMskAra-vArasAne ataMdra jAgrati dAkhavI jIvaMta rAkhIe emAM saunuM paropakArAya phalatti vRkSA: paropakArAya vahanti naghI zreya che. paropakArAya duhanti gAvaH paropakArArthamidaM zarIranI (3) dIrghajIvananI keTalIka vAto phalanti, vahanti, duhantinI kriyApadonI varNasagAI ne prAsa sahaja lagabhaga sADA pAMca dAyakAthI (sane 1948) mane hojarInuM alsara rIte manamAM ThasI jato. A saMskRta raja mAtra bhAre nathI, alabatta che. aneka DaoNkTaro ane vaidyonI davAthI paNa maTatuM nathI. mArA pitAjIne arthAntaranyAsarUpe tAravelo bodha khubaja upayogI ne rocaka che. moTA mArI tabiyatanI khUba ciMtA thatI hatI paNa ekavAra mane dhIraja ne thayA bAda abhyAsa ne vAMcana vadhatAM, A subhASita bhatRharinA nItizataka' AzvAsana ApatAM sahaja rIte bolI gayA: "jo beTA' ! davA karAvavAnI, ne kAlidAsanA "abhijJAna zAkuntala'mAM vAMcatA vizeSa AnaMda thayo. paNa jhAjhI to prabhumAM zraddhA rAkhavAnI ane tAre gabharAvavAnI kazI ja vidyArthIkALamAM, zarIra svAcya ne Arogya mATe A subhASita mArgadarzaka jarUra nathI; kAraNa ke ApaNA kuTuMbamAM koIne jaldI maravAnI kuTeva thaI paDelu. nathI." mArA cAra dAdA ne e cAra dAdAnI cAra baheno, e AThamAMthI dinAnta ca pibe dugdha nizAnta 2 jale pibetuI eka ja dAdA eMzI pahelAM gayelA bAkI sAta jaNa eMzIthI chavu sudhI bhojanAnta pibetu tarka kiM vaighasa, prayojanamll jIvelA. mArA pitAjI aThyAsIe gayA ne moTAbhAI vyAsIe. tA. matalaba ke: dinAnta dUdha pIve ne nizAnta jala je piye, 12-1-2002, zaninA roja mArA zrImatI ekyAsIe gayAM ne cAsIe bhojanAnta pIve chAza, ene khapa zo vaidyano? huM hayAta chuM. mArA zrImatI mArAthI be varSa "sIniyara hatAM. cAramAMthI takra eTale chAza. bhojana pachI chAza pIvAthI Arogyane ghaNo mArI traNa dAdIone meM dIThelI. eMzIthI aThThANunI ne mArA bA paNa phAyado thAya che ema kahyA pachI amArA sAheba kahetA-'tam zakrasa coryAsInAM hatAM. mAro cotho hAno bhAI paMcotera vaTAvI gayo che ne durlabhamu' matalaba ke chAza e to Indra jevA Indrane paNa durlabha che. sauthI jAnI bahena paNa sittere pahoMcI che. mAro eka trIjo bhAI takra'-zakra'no prAsa maLe te laTakAmAM. satya vize seMkaDo subhASito che ekAvane gayo, kAraNa ke ene ghaNAM vyasano hatAM ne ArogyanA paNa amArI pAtratA pramANenAM subhASito kaMThastha karAvatA. emAnuM A sAmAnya niyamonuM paNa pAlana karato nahoto...traNa traNa vAra grejyueTa eka : " hato chatAMya! zatAyu jIvavAnI IcchA ne zaktivALA mArA pitAjI vidyA dadAti vinaya vinayAghAti pAtratAm putranA akALa avasAne adyAsIe gayA. A badhuM kahevAno Azaya pAtratAddhanamApnoti dhanAddharmastataH sukhI mAtra eTalo ja che ke dIrdhAyuSya ane vaMzavArasAne nakhamAMsa jevo pragADha matalaba ke : vidyA vinaya Ape che, saMbaMdha che. rolsaroyamAM kolasA-bAjarI bharI, "rapha roDa para bephAma vinaya pAtratA maLe, calAvIe to vahelI bagaDI jAya, jyAre embaroDarane pUrI kALajIthI pAtratA dhanane Ape, calAvIe to jhAjhI Take ne sAruM kAma Ape. jyAre rASTrIya AyuSyano dhane dharma, dharme sukhI AMka (National Span of Life) khUba ja ocho hato tyAranI amArA vidyArthIkALamAM mane vizeSarUpe gamI gayeluM subhASita A hatuM: kuTuMbanI A ujjavaLa kathA che. amArA kuTuMbanI lagabhaga 85% prathame nADarjito vidyA, dvitIye nADarjita dhanamu. vyaktioe cArathI cha peDhI joI che. mArA pitAjInA lokiyA gaNita tRttIye nArjito dharma, caturthe kiM kariSyati mane jIvanamAM ThIka ThIka TakAvI rAkhyo che; bAkI moTA bhAganA vaidyo matalaba ke ne DaoNkTaronA kahevA pramANe to ardhI sadI pUrve mArA jIvanano adhyAya - bAlya nA meLavI vidyA, nA kAmyuM yauvane dhana, pUro thaI gayo hota ! keTalAkane huM jIvI rahyo chuM enuM Azcarya che ! pIDhape dharma nA kAmyo, vArdhakya karazo ja zuM? AjathI lagabhaga so sAla pUrve mArA sauthI nhAnA dAdA gujarAtI jIvanamAM sarvathA ne sarvadA upayogI thAya evuM eka subhASita TAMkI prAthamika zALAmAM pAMcamAM AsisTaMTa zikSaka hatA ne emano pagAra A lekha pUro karIza. traNa rUpiyA hato. ekavAra huM mAMdo paDyo to mArA 90 sAlanA e zataMvihAyabhoktavya sahasaM nAnAmAcaretA dAdA-vardhamAnarAyajI-mArI khabara jovA AvyA. emanuM ne amAruM ghara lakSa vihAya dAtavya koTi tyakatA hari bhajetuIT lagabhaga baso phUTane aMtare. AvIne, mane kahe : "bhAI raNajita ! tuM matalaba keH jamo so so tyajI kAryo, bImAra thaI gayo che ? zuM thayuM che ? khAvApIvAmAM sAcavIe ne hAo, tyajI hajArane, lagnajIvanamAM, vyavasthita rahIe to tabiyatane zenA gobA paDe ?' dAna do, lAkha choDI ne, dAdAnI e vAta keTalI badhI sAcI hatI ! nevuM varSe paNa emanI koTi karmo tyajI hari bhajo. tabiyata rAtI rAyaNa jevI hatI. meM emane bhAgye ja pathArIvaza joyA pAchaLa vAgha paDyo hoya ne jIva bacAvavA jema koI doDI rahyo hoya haze. ane Ameya mArA trIjA bhAI sivAya varSothI amArA kuTuMbamAM tema Ajano yuga doDI rahyo lAge che. yogya kALe bhojana-snAna-dAna- jene gaMbhIra bImArI kahevAya tevI AvI ja nathI. moTe bhAge saunuM bhagavaddabhajananI koIne nirAMta ja nathI ne TenzananA mAholamAM samagra "ejiMgane kAraNe kudaratI avasAna thayela che. mArA pitAjI 88 varSe mAnavajAta AvI rahI che tyAre AvA jIvanavyavahAra upayogI subhASito gayA paNa koI divasa mAMdA paDyA nathI ne gharamAM DaoNkTara dIkaro hovA keTalAM badhAM sArthaka ne sAcavI rAkhavA jevAM lAge che ! ApaNo ApaNA chatAM paNa ekapAInI davA khAdhI nathI. 82 varSe gujarI gayela mArA Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navembara, 2002 prabuddha jIvana moTAbhAI prathamavAra ja mAMdA paDyA ne mAMDa ekAda aThavADiyAmAM lagnanI vAta cAlI tyAre e navayuvake ja kanyAnA mAtApitAne jaNAvI gayA. 98 sAlanA mArA gaMgA dAdI pathArImAM sUtAM te sUtAM ! nahI dIdhuM ke "juo murabbI ! amArA kuTuMbamAM lagabhaga badhA ja "hArTadavA ke nahIM dArU, koInI sevA-cAkarI paNa nahIM. A badhAMno vicAra eTeka"mAM jAya che. saMbhava che ke mAruM avasAna paNa e rIte thAya...ne karatAM mane jIvanapaddhati, Arogya ane dIrdhAyuSya saMbaMdhe be zabdo huM mArAM dAdA, dAdI, moTA bApA, kAkA ne pitAjInI mAphaka vahelo lakhavAnuM sUjhe che. jAuM to tamArI dIkarI vidhavA thaze. A vigatane khyAlamAM rAkhI mArA dAdA ne pitAjInA jIvanane meM najIkathI joyuM che ne jhINavaTathI AgaLa vAta karI zako cho. Avo ja eka DaoNkTarano kisso mane mArA enuM parIkSaNa karyuM che. hADe baMne asalI kheDUta. prabhumAM saMpUrNa zraddhA ne DaoNkTara mitra zrI rameza desAIne davAkhAne jANavA maLyo. paMcAvana jIvatA jAgatA karmayoga jevuM emanuM jIvana. jIvanamAM koI jAtanuM sAlanA Do. desAI, cAlIsa vAra amerikA jaI AvyA che ne DaoNkTarI Tenzana na maLe. kudaratane khoLe naisargika jIvana jIvanArA e jIva, karatAM emane sAhityamAM jhAjho rasa che. keTalIye kAvyapaMktio kaMThastha. AhAra, vihAra, nihAramAM khUba cokkasa ne Apa bhalA to jaga bhalA" emane davAkhAne AvIne emanA eka DokTara mitra jeo ANaMdathI ne "kara bhalA, hogA bhalA' e sUtramAM custa rIte mAnanAra. AvelA, DaoN. desAIne kahe: 'have ApaNI A chellI mulAkAta!" e - koIne kazAnuM vyasana ja nahIM. hA, dAdA thoDAka samaya mATe hukko pachI e baMne mitroe emanA kaoNleja jIvananI vAto karI. emanA gayA. gagaDAvatA hatA, paNa eka jaina muninA upadezathI sadAne mATe eno bAda meM DaoN. desAIne chellI mulAkAtanuM rahasya pUchyuM to kahe: 'emanA tyAga karyo hato. pitAjIne chAnA mAnA meDI upara, ekavAra bIDI cAra bhAio pacAsa pahelAM gujarI gayA che. hamaNAM emane pacAsaNuM pItA joI gayo to kahe: "beTA ! mane bIDInuM vyasana nathI, koIkavAra beThuM eTale pote paNa jaze e bhIti ne AzaMkAthI evuM bolelA." be peTamAM goLo caDhe che to bIDI pIvAthI goLo UtarI jAya che." davA mAsa bAda huM DaoN. desAIne davAkhAne gayo to emanA DaoNkTara mitranA tarIke bIDI pItAM, paNa gunAhita mAnasa vyakata karatA mArA pitAne avasAnanA du:khada samAcAra ApyA ! kazAnuM ja vyasana nahotuM....e koTuMbika sAttvika paraMparA cAra peDhI sudhI A badhAM uparathI mane vicAra Avyo ke ApaNAM vAcya ane UtarI AvI che. meM AgaLa upara Tenzana-mukta jIvananI vAta karI dIrdhAyuSyanAM paribaLo kyAM che ? ApaNe baccana ne mAdhurI dIkSitanI emAM taMdurasta saMyukta kuTuMbano phALo rajamAtra ocho nathI. aThThAvana kuTuMbakathAmAM rasa laIe chIe paNa ApaNA kuTuMbanI AvI mahattvanI sAlano mAro moTo putra mahinA pahelAM mane kahe : "pappA ! tamo cAra bAbatamAM bedarakAra rahIe chIe. poSaka, supAcya, samatola Avazyaka bhAIonAM amo cauda saMtAno kema moTAM thaI gayAM tenI koIne kazI AhAra, svaccha havApANI, mokaLAzabharyuM raheThANa, AnaMdaprada vAtAvaraNa, khabara paDI nahIM. jyAre A be 'TeNiyAM' (mArA prapautra, prapotrI)ne TenzAnamukta jIvana, ArAma vagere Arogya ane dIrghajIvana mATe anivArya ucheratAM dhoLe divase AkAzanA tArA dekhAya che ?! taMdurasta saMyukata AvazyakatAo che. Ama chatAMye keTalAMka jinsa (jIvanAM bIja) ja kadaMba prathAne ApelI A aMjali hatI. mArA dAdA-dAdI ne mAtA- evAM hoya ke uparyukta sAnukULa paristhitione lekhe lagADI zake pitAe koI divasa hoTela-praveza karyo na hato, bahAranuM kazuM ja peTamAM nahIM; khorAka-kasarata-ArAmane pacAvI zake nahIM. vAtAvaraNano upabhoga nAkheluM nahIM; hA, pitAjI kavacit amadAvAda gayA hoya ne bhUkha karavAnI nyUnAdhika tAkAtane kAraNe ja, eka ja mAbApanA saMtAnanAM lAgI hoya to phaLaphaLAdithI calAvI letA, kavacit ja "caMdravilAsa'mAM zarIramAM pheraphAra varatAya. A pheraphAranuM sAcuM ne na badalI zakAya tevuM jaI, cha paisAmAM dALabhAta khAI le. mane alsara thayuM enuM kAraNa, jaina kAraNa tenA bIjamAM rahelI jIvanazaktinI bhinnatA che. jIvanazakti paribhASAmAM kahuM to mAro prajJAparAdha' che. kema je khAssA eka dAyakA eTale prakRtinAM keTalAMka tattvone pacAvI AtmasAta karI devAnI zakti, mATe huM moDarezananA kAme pUnA jato hato ne tyAMnI "rITjha haoNTela'nuM bIjanAM aMgone vikasAvI jAtIya svarUpa devAnI zakti, hetupura:sara , khAto hato ne sAcA ke khoTA ujAgarA karato hato; pachI alsara na kAma karavAnI jJAnazakita ne jIvana kalaha-vigraha-saMgrAmamAM jhajhUmavAnI thAya to bIjuM zuM thAya ? divasamAM 20-25 kapa-kophI ne 25-30 zakti. bIjamAM nihita jIvana zaktinAM A tattvo vikAsanAM kharAM bIDIo phakanAra, traNavAra grejyueTa thanAra mArA trIjA bhAIne cetavaNI kAraNo che. eTale vikAsanuM kharuM kAraNa, khorAka, vAtAvaraNa uparAMta ApatA pitAjIe anekavAra kaheluM: "sAMbhaLI le, tuM mArA pahelAM jaIza." bIjanI AjIvanazaktinI mUDI che. AthI e paNa samajAya che ke dIkaro ekAvane gayo ne bApa ayAsIe. A badhuM kahevAno Azaya e koIpaNa zarIrI taddana svataMtra vyakti nathI paNa, tenA vaMza ne mAtAche ke prajAkIya vArasAnI jema koTuMbika vAraso paNa-sAro ke khoTo- pitAnI sudhArAvadhArAvALI AvRtti che. IcchIe ke na IcchIe to paNa ApaNe lalATe lakhAyelo hoya che ja. AthI to sujananakaLA (yujeniksa)nuM mahattva vizeSa samajAya che. AnI tulanAe mArA eka parama mitranA kuTuMbanA vArasAnI vAta atyAranI badalAyelI jAgatika paristhitimAM ApaNe AhAranuM mahattva karuM. pro. Ara. sI. paTela, vaDodarAnI ma. sa. yuni.nA vAisa-cAnselara bhUlyA chIe, sAcA AnaMdanuM svarUpa samajyA nathI, Tenzanayukta jIvana hatA. varSo pUrve amo ne emanA bIjA be bhAIo eka ja gurunA pravAhamAM tRNavata taNAye jaIe chIe ne vijJAna tathA auSadhone kAraNe vidyArthI. A samagra kuTuMbanA vArasAmAM hRdayaroga UtarI Avelo ! bhale ApaNo rASTrIya AyuSya-AMka vadhyo hoya paNa ApaNI mAtA, pitA, moTAbhAI, hAnAbhAI ne pote-badhA ja hArTa-eTekamAM jIvanazaktino to saravALe hUAsa ja thayo che, ApaNI kAryakSamatA ghaTI gayA. sAITha paNa pUrAM na karI zakyA. pro, Ara.sI.nA nhAnA bhAI- che ne zvasanane jo jIvana kahevAtuM hoya to zvasI rahyA chIe, sAcuM zrI bAbubhAIno dIkaro paradeza bhaNI AvI vaDodare Avyo. enA jIvana jIvI rahyA chIe ema na kahevAya. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana navembara, 2002 gAMdhIyuganA bhAvanAzIla kavi sva. ratubhAI desAI 1 DaoN. dharmendra ma. mAstara gAMdhIyuganA bhAvanAzIla kaviomAM sthAna dharAvanAra kavi sadgata pharArI rahIne temaNe bhUgarbha pravRtti karI hatI. vaLI temanI svataMtra ane zrI ratubhAI desAIno janma navasArI khAte vesmA gAmanA polIsa paTela nirbhIka vicAradhArAne lIdhe vaDApradhAna iMdirA gAMdhIe 1975mAM lAdelI , pitA zrI nAnubhAI gulAbabhAI desAIne tyAM tA. 21 navembara 1908nA kaTokaTIne paNa paDakArI te viruddha sakriya kArya karyuM hatuM. to te kALa , roja thayo hato. temanI mAtAnuM nAma gaMgA bA. emane vasanajI nAmanA daramyAna polIsa-sI. Aya.DI.nI najara heThaLa temano kAvya saMgraha moTAbhAI tathA durgAbahena, aMbIbahena ane jhINIbahena nAmanI traNa kArAvAsanA kAvyo' 1976mAM prakAzita karyo hato. jemAM temanAM jelajIvana, moTI baheno hatI. emaNo agiyAra varSanI vaye pitAnuM chatra gumAvyuM svAtaMtryanAda ane bhUgarbhakALanAM kAvyono samAveza che. 1977mAM kaTokaTI, hatuM, ane mAtA gaMgAmAM 193ranA arasAmAM gujarI gayelA. te vakhate daramyAna lakhAyelI kavitAono saMgraha "kaTokaTInA kAvyodgAra' temaNe. kavi ratubhAI satyAgrahanI laDatamAM bhAga levAne kAraNe visApura jelamAM ApaNane Apyo hato. svAtaMtrya sainika tarIke hatA. sadgata mAtAnI yAdagIrImAM visApura gAMdhIjInI hatyA pachI temaNe koMgresa choDI hatI. 1934mAM jelamAM 1936mAM lakhAyela mAtRpremanuM zokaprazastinA prakAranuM viziSTaevuM samAjavAdI pakSanA aneka sthApako paikInA teo paNa eka hatA. temaNe "jananI' nAmaka dIrghakAvya 1940nA navembaramAM pragaTa karyuM. siddhAMtaniSTha ne nirbhIka rahIne koMgresa, samAjavAdI pakSa ne janatA temanuM prAthamika ane mAdhyamika zikSaNa madresA hAIskUla navasArI pakSamAM judA judA hoddA para rahIne khAdIkArya, harijanakArya, bhADUtonuM khAte thayuM hatuM. tyAra pachI muMbainI rASTrIyazALA ane gujarAta vidyApIThamAM kArya ne sudharAI kArya karI anekavidha rIte saMgIna janasevA karI hovAthI. rASTrIya zikSaNa prApta karI teo snAtaka thayA bAda mudraNa tathA kAgaLano 1983-84mAM temane 75 varSa thayAM tyAre temano amRta mahotsava dabadabAthI vyavasAya muMbaimAM temaNe apanAvyo hato. 1940-42daramyAna rASTrIya muMbaI khAte vilepArlemAM ujavAyo hato. vilepArale nAgarika samitinA gujarAtI dainika "janmabhUmi'nA presa menejara tarIke thoDo vakhata kArya teo zarUmAM sthApakamaMtrI ne pachI pramukhapade varSo sudhI rahelA. rAjAjI karIne 194pathI svataMtrakArya temaNe zarU karyuM hatuM. 1956thI binapakSIya ane AcArya kRpalANI jevAnI cUMTaNI samiti hoya. muMbaimAM netAjI rASTrIya bhUmikAe sAmAjika ane rASTrIya sevAkArya karavA mAMDayuM hatuM. janmazatAbdI samiti hoya ke duSkALa, pUra, dharatIkaMpa ke Aga jevI zikSaNa, samAja tathA rAjadvArI kSetre temaNe anokhI rIte gAMdhIjI tathA Aphata hoya-e badhAmAM temaNe agragaNya sevAkArya karyuM ne vidyArthIo, lokanAyaka jayaprakAzano prabhAva jhIlIne muMbaI ane gujarAtamAM vyApaka vidhavAo, tyakatAo tathA svAtaMtrya senAnIone paNa madadarUpa thaI saMgIna sevAkArya karyuM hatuM. temane nyAya apAvyo che. teo gAMdhIjInA saMparkamAM AvelA ne tethI temaNe vijalapura-navasArImAM, aMdherI tathA vilepAralemAM zikSaNa 1991mAM pragaTela 'svapnabhaMga' tathA 1994mAM pragaTela 'gAMdhI savAso saMsthAo sthApI tathA tenA saMcAlaka maMDaLamAM vividha hoddAo para rahI kAvyasaMgrahomAM temanI gAMdhIbhaktine AjhAdI prIti pragaTa thaI che. svAtaMtrya tene vikasAvI. vilepArale-aMdherI-jogezvarInI sudharAImAM cUMTAI AvIne senAnI tarIke temane bhArata sarakAra taraphathI tAmrapatra enAyata thayeluM. tenA sabhyapade rahIne lokone tathA khAsa karIne harijanone anekavidha temanI AvI vividha kSetronI saMgIna sevA uparAMta khAsa viziSTa suvidhA ApavAnI sevA bajAvI. vilepAralemAM anAvila sevAmaMDaLa sthApI sevA to temanI sAhityakSetranI ane teya gAMdhIyuganA kavi tarIkenI che. tenA pramukhapade rahyA ne dahejanA dUSaNane DAmavA aneka krAMtikArI teo mAtRbhASA gujarAtI uparAMta hiMdI, marAThI, baMgAlI ane aMgrejInAM ** pagalAM lIdhAM. temaja jJAtinA mukhapatra "jaya zakalezvaranI sthApanA tathA sArA jJAtA hatA. hiMdI bhASAmAM temaNe je gItakAvyo racyAM che teno tenA vikAsamAM mahattvano phALo Apyo hato. samAjamAM pravartatA bhraSTAcAranA purAvo temano apragaTa hiMdI kAvyasaMgraha "eka tinakA merA che. baMgALImAM deyane DAmavA paNa aneka vAra laDato ApIne ghaNAye bhraSTAcArIone paNa temaNe kAvyo racyA che. 1934thI zarU thayelI temanI sAhityayAtrA adAlatamAM ghasaDIne takasIravAra TharAvI sajA karAvI. gAMdhIvAdI tarIke aMtima kSaNa sudhI je jArI rahelI temAM temaNe batrIsa jeTalAM mAtabara anyAya, julama ane ekahaththu sattA sAme jhajhUmIne nyAya paNa temaNe prakAzano ApyAM. te paikI sAta jeTalAM saMpAdano ane bAkInA maulika apAvyo. khAdIbhaMDAranA kAryakarone thayela anyAya badala 1934mAM kAvyasaMgrahomAM saMsmaraNo, bhaktikAvyo, pravAsa, aMjalikAvyo, temaNe haDatAlanuM zastra ugAmyuM hatuM ne temAM gAMdhIjIne lavAda tarIke zokaprazastio, smRtikathA, mAtRprema, prabhuprema, maMgAlASTako, prArthanA ANI khAdI karmacArIone nyAya apAvIne gAMdhIjInI zAbAzI paNa stavana, dezabhakti kAvyo, bALakAvyo, gajhala, gAMdhIprIti, muktaka, meLavI hatI. netAjI subhASacaMdra bojhanuM koMgresa pramukha tarIke vilepAralemAM prakRti, kAvyaprIti, kaTAkSa-viDaMbana kAvyo Adi prakAra-viSayonuM kheDANa Agamana thatAM temanA mAna ane satkAramAM yojAyelI sabhAnuM pramukhasthAna temaNe karyuM che. temaNe chaMdobaddha ane achAMdasa kAvyonI sAthe manohara saMbhALavAnuM bahumAna paNa temane maLyuM hatuM. karNapriya gIto paNa ApyAM che. temaNe kolaka ane iMdulAla gAMdhI sAthe bhAratIya svAtaMtrya saMgrAmamAM 1930, 1932 ane 1934nI laDatomAM "kavitA" nAmaka sarvaprathama gujarAtI kavitA mAsikanuM saMpAdana paNa sakriya bhAga laI temaNe thANA, visApura ne yaravaDA jelomAM lAMbo 1941thI 1947 daramyAna kareluM, ane gujarAtI sAhitya pariSadanA vakhata kArAvAsa bhogavyo hato. muMbaI adhivezanonA TANe 1963 ane 1987mAM tenI smaraNikAonuM 194ranA "bhArata choDo' AjhAdI saMgrAmamAM traNa-cAra varSa sudhI ya saMpAdana dhyAnapAtra rIte kareluM. temanuM prathama prakAzana "smaraNa maMjarI" Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navembara, 2002 1934mAM pragaTa thayeluM ne aMtima prakAzana i. sa. 2000mAM gajhalono khyAla karAtI racanAono saMDha 'nirADI jAniba' che. temanI sAhityika guNavattA ne sevAne gAMdhI, mahAdeva desAI, rAmaprasAda bakSI, anaMtarAya rAjya, 'sneharazmi', karasanadAsa mAIka, jyotIndra dave, manasukhalAla jhaverI, suMdarajI beTAI, 'suMdaram', viSNuprasAda trivedI, DaoNlararAya mAMkaDa, vijayarAya vaidya, gulAbadAsa brokara jevA vidvAna mahAnubhAvoe ane marmajJoe biradAvI che. temanAM kaTokaTInAM kAvyo aMgrejImAM anuvAda pAmIne `Voice of Emergency' jevA amerikana prakAzanamAM sthAna pAmyAM che. temanuM paheluM 134mAM pragaTa thayelA pustaka 'smaraNa maMjarI' mahAtmA gAMdhIjIe vAMceluM ne tyAre tatkAlIna 'harijanabaMdhu' patramAM agralekha rUpe mahAdevabhAI desAI mAraphate biradAveluM hatu. taduparAMta temanA 1987mAM prakAzti thayela 'siMdhugAna' saMgrahane gujarAtI sAhitya pariSada taraphathI 'zrI araviMda ghoSa caMdraka' apAyela. temanA 1995mAM pragaTa thayela "viccheda' kAvyaprakAzana tathA vividha sevA badala vaDodarAnA saMskAra parivArano 'saMskAra' evorDa maLela to 6mAM pragaTa thayela 'yAtrApathano AlApa' nAmaka viziSTa gadyakAvya saMgrahane bhAvanagaranI sAhityasabhA taraphathI suvarNacaMdraka sameta sanmAnapatrathI biAvavAmAM Avela. pro. anaMtarAya rAvaLa jemane svapnavihArI kavi kahe che evA A uMmadA kavinAM viziSTa noMdhapAtra prakAzanomAM mAnA gaMgAbAnA avasAna TANe 1932mAM lakhAyela ne 1939mAM pragaTa thayela 'jananI' zokmAsti dIrgha kALa, prathama patnI indumatInI yAdagIrImAM 1941mAM pragaTa thayela indra ane rajanI' marAkathA, sAsumA jhIkazIbahenanA 1979mAM thayela nidhana bAda lakhAyela ane 1981mAM pragaTa thayela 'sAsumAnI jhAlarI' kAvyasaMgraha, patnI mamatA bahenanA 1988mAM naDiyAda khAte thayela du:khada avasAna TANe lakhAyela ne 1989mAM pragaTa thayela 'khaMDerano jhurApo'kAvyasaMgraha tathA kavitA, kavi, kavijIvana, temaja kavitAnI vividha vibhAvanAne anulonAM kAvyonA 1991-92mAM pragaTela saMgraho 'kavinI chavi* ne 'aMteya kavi' mukhyatve gaNAvI zakAya. prabuddha jIvana temanI kavitA sAdA zabdomAM saraLa, mRdu gatie vahI jAya che. temAM ekadhAro pravAha niji manaharatAthI akhaMDa rIte vahI rahe che. temanuM prakAzana 'sAsumAnI jhAlarI' ApavA sAhityamAM kauTuMbika jIvananI kavitAnI eka navI ja bArI upADe che. khIrano sUro'mAM kavi jIvana-mRtyunI vyAkhyA Ape che. jIvananuM bIjuM nAma, rasaraMgadevane praNAma ! mRtyukeruM bIjuM nAma kALadevane praNAma ! koI emane Adhunika yuganA lokapriya kavi kahe che, koI emane samanvayanA kavi to koI nakhazikha sajjana kavi kahe che. temaNe marAThImAM paNa kAvyo lakhyo che ane 'jananInuM hiMdI bhASAMtara paNa thayuM che. DaoN. caita pAThakanA kathana mujaba temanI kavitAmAMthI temanA vyaktitvano, jIvanadarzanano ane temanI mudrAno paricaya supere maLe che. temanAM 'sUryano aMdhakAra' kAvyanuM aMgrejI bhASAMtara pro. manasukhalAla jhaverIe karyuM che. nAnapaNamAM pitA taraphathI lADamAM 'netramaNi' nAma pAmelA A kavi aneka pahelanA kavi che. temanA kavitA vizenA uddagAro juo. kavitA kerI hoya ujANI kavitAnI to chIpa ja ThaMDI... ATalAM pragaTa kAvyAdi prakAzano chatAM temanAM keTalAMya apragaTa prakAzAno je che temAM graMthasyanAono saMgraha 'gAna vitAna', zraddhAMjalinonI saMgraha 'aMjali ane ardha', achaMdAsa racanAono saMha achAMdasI', vidAya kAvyono saMgraha 'chellI salAma', kAvyasaMgraha 'pUrvagAna', bhakti kAvya 'bhakti sudhA', kAvyasaMgraha 'AviSkAra', 'aniA', 'viSThA', 'krimapi drA' ane 'okhA', abhinaMdana kAvyono saMgraha 'nUtana vArA', prabhu premanA kAvyono saMmata 'dhaDIka yAnanI roga', hiMdI kAvyono saMmaha va nA pherA' ane prakIrNa racanA saMgraha prazya Adino samAveza thAya che. temanI kAvyabAnI saraLa, ziSTa ne taLapadI chatAM kyAMka tatsama zabdovALI che, ane akSarameLa vRtto, mAtrAmeLa chaMdo, achAMdasa racanA ne gIto para temanuM sAruM prabhutva jaNAya che. temanAM kAvyo TAgora, khalila jibrAna AdinI smRti-saMvedanA jagADI jAya che. temanA badhA kAvyasaMgraha prakAzanomAM thaine ekaMdare hajArathIya vadhu kAvyagIto temanI pArAthI ApAne maLyAM che. temAM baMgALI ane hiMdI kAvyo za dhyAnapAtra guNavattAvALo che. eka vidvAne kahyuM che tema kadAca vyaktiprItinAM temanA jeTalA kAvyo bhAgye ja bIjA koI pAsethI ApaNAne maLyAM haze. kavino zabda ja kavinuM jIvana kavinuM caritra zAzvata kola... 'kavinI chabI.' 'siMdhugAna' kavino zabda kavino zabda zUnyamAMthI sarajAnI sabhara saMgharamAM phelAya che. 'kaTokaTInA kALIdAra, jIvananiSTha kAvya ne kAvyaniSTha jIvananA kaThina chatAM AbhIra pathanA o pika | eka Daga, mAtra eka Daga bhara tArI amRta prakAzita zabdapatAkA laherAvA X X X jene je kahevuM hoya te kavi mATe kahe paNa khuda kavi to potAne mATe kahe che. ekala dokala yAtrI : huM to jAuM mAre tha phUTe jevAM gIto tevAM vahevA dauM muja kaMThe huM alagArI ! ekalapaMthI ! mukta masta avaTaMkI kaMThe mAre nava meM ko'nI bAMdhI che re kaMThI. zabdone huM upAsanArI abhinava amRtayoga ! huM chuM AtmakalAno ghelo, nA huM soneTa celo. gAMdhIbUma jhIlanAra vyathAnI cIsa pADanAra X X X nA maiM sAhIbAhoM ko kavimaMDaLa vidvajananI huM to kaMDArI jAto je keDI upase mananI ekala dokala yAtrI : yAtrA mArI ekalapaMthI Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 eka alpa svalpa namra chuM huM mAnavI: bandho vadhI ja darda ne nisAsane vaikalpano 2 | huM kavi 'svapnabhaMga' eka svaracita baMgALI racanAmAM kavi kahe cheAma kavi. AmAra aMtare niraMtara kavitAra chaviH AmAra eki dhyAna, eki gAnaH atra, tatra, sarvatra AmAra sthAnaH AbhAra prANara mA bAje mahA pArAvArera gAna AmAra mane naMdita, spaMdita, chaMdita AnaMdara bhInAra OMkAra guNavaMta zAha temane 'kumumita jIvananA ArAdhaka' kahe che tevA A kavino jIvana saMdeza che. premano mAraga e ja che tAraka: bIjA mAraga khoTA, mANasa kadI mAAsa mATe hoya nA choTA moTA. prabuddha jIvana *gAMdhI savAso cADiyo, paDavo, bAvaLanA TUMkA, ghuvaDa, gAla, gAmAcIDiyuM ne kavi, pATAnA sAda, ne khoTorma para-jevAM navA prakAranA viziSTa khaMbhAta nagaramAM Avela zrI staMbhana pArzvanAtha prabhunAM darzana-vaMdanA karatAM zrI devacaMdrajI mahArAjane je Urmio ane bhAvollAsa thayo ane teonA dhyAnamAM je AtmaramaNatA pragaTI teno vRttAMta prastuta stavanamAM thayela che. zrI pArzvanAtha prabhue pracaMDa puruSArtha AdarI zAnanI zuddhatA, cAritryanI ekatA ane vIryAnI tIkSNAtA varga vibhAva-parabhAvanA kartRtvano saMpUrNapaNe nAza karyo tathA nijasvabhAvamAM kAyamI sthiratA karelI che tenuM saMkSipta varNana stavanamAM thayeluM che. AvA prabhunI pUrNa zuddhatAnuM je jijJAsu sAdhaka abhedabhAve ciMtana karI, dhyAna vaDe teonA pragaTa AtmikazamAM nimagna thAya che, tene evI ja paramAtma dazA' pragaTa thaI zake che e prastuta stavanano mukhya hetu jaNAya che. have jJAnaguNanI zuddhatA, cAritryaguNanI ekatA, ane vIryaguNanI tIkSNAtAnuM vicaraNa traNA dRSTibiMduthI gAthAvAra joie. sahajaguNa Agaro svAmI sukhasAgaro, jJAna thayarAgaro prabhu savAyo : zuddhatA ekatA nIrAnA bhAvathI, moharipu jItI jApATha thAyo...sahaja1 navembara, 2002 kAvyo lakhanAra, prasanna ekalavIrazuM jIvana vyatIta karIne killola karatA kuTuMbane choDIne tA. 6 phebruArI 2002nA budhavAranA roja bapore 4.15 kalAke 94 varSanI vaye A alagArI kavi anaMtanI saphare UpaDI gayA, paNa bhale teo gayA. temanI kavitA dvArA ApaNI vacce teo kAyama rahenAra che. zrI pArzvanAtha prabhunA pragaTa guNonuM varNana karatAM vanakAra kahe che. ke: prabhu sahaja ane svAMbhAvika AtmikaguNonuM apUrva dhAma che. teo avyAbAdha, avinAzI ane sanAtana sukhanA mahAsAgara che. teo jJAnarUpa hIrAnI akhUTa khANa che. prabhu sarvottama ane savAyA puSTa temaNe ja gAyuM che kavi kerA mRtyu keDe, kavitAno nahi zrI devacaMdrajIkRta zrI pArzvanAtha jina stavana - sumanabhAI ema. zAha kokanA kaMThe ramyo muja gItAno vAraMvAra gAna vyApta mAruM parApUrti kAkA mahI mRtyu keDe kavikSaya, gItagAnano vijaya ane kavitA riktane sabhara banAve che apUrNane pUrNa ne pUrNane apUrNa banAve che arcItamAM caitama pUrI jAya che, viSAdane sthAne prasAda arpe che DahoLAM AtmajaLane nItaryAM kare che mUka pataMtrIne mukharita kare che ... evA kavine kAMjali .. 'prArthanA pallavI' nimitta che. zrI pArthanAtha prabhue sammAnanI zuddhatA, nijasvarUpamAM tanmayatA ane vIryaguNanI tIkSNatA vaDe moharUpa zatru upara javalaMta vijaya meLavyo che. AvA zrI pArzvanAtha prabhu amArAmAM paNa 'paramAtva tattva pragaTAvavA mATe puSTa nimita thAo ! vastu nija bhAva avibhAsa ni:kAMtA, pariNati vRttitA karI abhede; bhAva tAdAtmyatA zakti ullAsathI, saMtati yogane tuM ucche che....saha....2 pratyakSa jJAnIpuruSa mAraphata parama zrutajJAnarUpa bodha jIva-ajIvAdi saghaLA padArthonuM bhedajJAna karAvato hovAthI te muktimArgane prakAzita kare che. Avo subodha satpadArthonA daraasala svarUpanuM yathArtha jJAna karAvato hovAthI tene Atmika jJAnaguNanI zuddhatA ke nirmaLatA kahI zakAya. anAdikALathI sAMsArika chalanI paddhati mohanIya karmathI avarAme hovAthI tenI cittavRtti ane pravRtti viSaya-kaSAyAmiAM pravartamAna hoya che. AmAMnA koI jijJAsu sAdhakane puNyodaye jyAre jJAnIpuruSano subodha prApta thAya che tyAre te cittavRttione nijasvarUpamAM vALI, che abhedabhAve ekAgra karI, temAM sthiratA prApta kare che. eTale sAdhaka nijasvabhAvamAM sthita kare che. A cAritryaguNanI ekatA che. AtmAno vIMgA atyaMta zaktizALI che. A vIryaguNAnA Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navembara, 2002 ullAsabharyA upayogathI, tenI prabaLatA ane tIkSNatAthI anAdikALanI cAlI AvatI karmaparaMparA chedAI jAya che. Avo sAdhaka muktimArgano adhikArI thAya che ane tenA janma jarA maraNanA pherA TaLe che. A vIryaguNanI tIkSNatAnuM pariNAma che. doSaguNa vastunI lakhIya yathArthatA, lahI udAsInatA aparabhAre; dhvaMsI tajjanyatA bhAva kartApaNuM, paramaprabhu tuM ramyo nijasvabhAve...sahaja...3 he pArzvanAtha prabhu ! Ape vatu, padArtha ke sattvanA guruSane jema che tema yathArthapaNe prathama to jANyA, tyArabAda saMjogo ke udayakarmomAM udAsInatA sevI nijasvabhAvamAM rahyA ane vIryaguNanI tIkSNAtAthI vibhAvika kartRtvano kAyamI nAza karyA. ApazrI he prabhu ! have zuddha svarUpa athavA AtmasvabhAvamAM kAyamI ramAtA karI rahyA cho. prabuddha jIvana ja zuddhatA sAdhakanA sattAgata AtmasvarUpamAM bahudhA apragaTa dazAmAM che evo bhavyajIvane nizcaya varte che. prabhunI zuddhatAnuM bhaktibhAvapUrvaka guNAkaraNa ane dhyeya prAptino lakSa sAdhakane varte to te vahelo-moDo prabhunA jevI paramAtmadazA pAmI zake che. jo ke AvA sAdhakane zarUAtamAM copadAma bhAvamAM jJAna-darzana-cAritryAdinI bhinnatA hoI zake che, paraMtu nizcaya prabaLa thatAM, sAdhanono gurugame upayoga, bhakti, prIti, anyanA itpAda thatAM sAdhakane mAki sabhyacAritrya pragaTa thAya che. eTale traNeya guNonI ekatA prabhunA caraNAdhInapaNAmAM ane AzApInapAmAM sAdhakane pragaTa thAya che. uparAma rasabharI sarvajana karI, zuddhatA, ekatA ane tIkSNAtAnuM bIjA darithiI varNana karatAM stavanakAra jaNAve che keH prathama to prabhue sarva satupadArthonA guNadoSane dhAryo jANyA hai Atmika jJAnagurAnI zuddhatA ke nirmaLatA prakAzita kare che. vaLI he prabhu ! Apa jJAnadarzanAdi guNonA ja upayogamAM rahyA jethI AtmasvabhAvamAM sthiratA karI, je cAritryAnI ekatA prakAzita kare che. he prabhu ! Ape vIryaguNAnI tINatA ke prabaLatA vaDhe udayakarmo pratye udAsInatA sevI jethI vItarAgatA mATI ane vibhAvika kartRtvano kAyamI dhvaMsa thayo. hai prabhu ! chevaTe Apane kevaLa jJAna-darzana-cAritryAdi guNono ja sahajAnaMda ke paramAnaMda sadaiva varte che. zubha azubha bhAva avibhAsa tahakIkatA, zubha azubha bhAva tihAM prabhu na kIdho; zuddha pariNAmato vIryakartA thaI, parama akriyatA amRta pIdhuM....sahaja-4 he prabhu ! Ape zubha, azubha ane zuddha bhAvanI nizcita oLakhANa karI. Ape zubha ke azubha bhAvomAM rAga ane dveSa na karyo paraMtu ke * jJAnAnI zuddhatAmAM ja rahyA. he prabhu ! Ape zuddha svabhAvanI sthiratAmAM ja kAyamI nivAsa karyo. he prabhu ! udakarmo bhogavatI vakhate Ape vIryapurA pravartAvyo, udAsInatA IvI ane varapUrvakanI nirjarA thaI jethI saMpUrNa vItarAgatA pragaTI athavA zuddha pAriAmika bhAvamAM rahI akartApadanuM amRta pIdhuM. TUMkamAM he prabhu ! Ape sahaja svAbhAvika AtmikaguNonA amRtarasanuM sevana karyuM. zuddhatA, ekatA ane vIchaLanuM A trIjA dRSTibiMduthI sAvanakArathI varNana thayuM che. zuddhatA pratyutarI AtmabhAve ke, parama paramAtmA tAsa thAo; mizra bhAve acche virAnI bhinnatA, tripurA ekatva tuja carama Ave...sahaja-5 zrI pArzvanAtha prabhunI pUrNa zuddhatAnuM je bhavyajIva AtmasvabhAvamAM hIM abhedabhAva ciMtana kare che ane teonA guNomAM ramAtA kare che. te 'paramAtmadazA' pAmavAno adhikArI nIvaDe che e prastuta gAthAno hetu che. arthAt jevI pArzvanAtha prabhunI zuddhatA pragaTapaNI varte che evI mUrti jinarAjanI Aja bheTI; kAraNe kArya niSpatti zraddhAna che. 11 terI bhavabhramaNAnI bhIDa TI...sahaja-da zrI pArzvanAtha prabhunI mUrtinuM darzana thata stavanakAra Urmio vyakta kare che ke, 'sarva jIvone sanAtana sukha ApanArI, sarva jIvonuM AtmakalyANa karanArI ane sudhArasathI bharapura evI prabhunI mUrtinuM mane Aje apUrva darzana thayuM che. teone bhaktibhAvapUrvaka vaMdanA ane sevanA karatAM evI dRDha pratIti utpanna thaI che ke muktimArganA puSTa nimittakAraNa jinadarzana ane sevAno mane Aje yoga prApta thayo che. AnAthI mokSarUpa kAryanI siddhi avazya vahelI-moDI paro evo niyama varte che. he prabhu ! AvI dRDha zraddhA pragaTa thatAM mAro bhavabhramaNano bhaya sadAne mATe TaLyo che.' AvI rIte puSTa nimittakAraNano sahayoga laI, sAdhaka potAnI upAdAna zakti jAgRta karI paMcamagati pAmavAno adhikArI thaI zake che. nayara khaMbhAte pArtha prabhu darzana, vikasate harSa ullAsa vAdhyo; hetu ekavatA ramaNa pariNAmathI, siddhi sAdhaka paNa Aja sAdhyo...sahaja-7 zrI staMbhana tIrthamAM birAjamAna zrI pArzvanAtha prabhunA darzana-vaMdanAdi karatAM stavanakArane romeroma apUrva harSollAsanI Urmio pragaTa thaI. zrI arihaMta paramAtmAnA AtmikaguNonuM dhyAna ane temAM tanmayatA vartatAM AtmaramAtA pragaTa thaI. AvI ekatva bhAvanA thatAM stavanakArane nizcaya vartavA mAMDyo ke kAryasiddhinI pAtratA teonAmAM pragaTa thaI che. Aja kRtapuNya dhanya dIha mAro thayo, Aja narajanma meM saphaLa vaMdiyo, devacaMdrasvAmI trevIsamo diyo, bhaktibhara citta tuja guNa ramAvyo...sahaja-8 devomAM caMdrathI paNA apika ujjvaLa evA zrI pArvanAtha prabhune samanakAre bhaktibhAvapUrvaka vaMdana-sevanAdi karyuM jethI teonI cittavRttio prabhunA pragaTa AtmikaguNomAM ramaNa karavA lAgI. Ajano divasa teo mATe dhanya banyo kAraNa ke teono bhavya puNyodaya pragaTa thayo. teonuM manuSyagatimAM thayela avataraNa Aje saphaLa thayuM che. kAraNA ke puSTa nimittakAraNarUpa pArzvanAtha prabhune vaMdanA karavAnuM saubhAgya prApta thayuM. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 prabuddha jIvana kevA e divaso hatA ! i mahendra meghANI pUrAM 49 varasa thayAM 'bhUmiputra'ne; A che 'bhUmiputra'nuM suvarNa jayaMtI varasa. 'bhUmiputra'nA uddabhava so mukhyatve traNa vyakti saMkaLAyelI che: prabodha cokasI, nArAyaNa desAI ane cunIbhAI vaidya. A traNamAM prabodhabhAino phALo vizeSa che. nAthAbhAi ane cunIkAkA, baMne AjIvana samAja-sevako, Aje paNa sakriya che ane potAnA vArdhakyane ujALI rahyA che. modhabhAI thoDA vahelA cAyA gayA. po emano paricaya meLaLavA jevo che. nAthAbhAinI kalame te eka vAra nIce pramAo AlekhAyelo cheH navembara 151nA e divaso | bAya muhUrta dhummasanI dhALI oDhI beThelA rAjaghATanI jhUMpaDImAM vinobAnI kulavadhU samI zIlavatI prajJA joI. kizanagaMjInI sabhAmAM, kApelA lAla jamarUkha jevI enI hatheLIo ane strIneya zaramAve tevA ghAva lAvI jhaLakatI enI kAnanI lALIo ne nAsikAnI chaTA joI ! huM A ja hatheLIo dhakhane dhIme kodaLo calAvI zakatI haze ? zuM A ja tAjjA lAvaNya-saMpanna mukhamAMthI sinizakhA jevI vANI karI rahI che ? ane e ardhAtha tIvratA sAthe kevI bhISaNA anAsakti hatI ! huM to agni banIne Avyo chuM. tamAre joie to khIcaDI pakAvI tho, joIe to ghara bALI hyo !' bIjAnI khabara nathI, maiM to haiye sagaDI vahorI lIdhI.' svarAjya AvyuM tyAre, 947mAM prabodhabhAinI uMmara vIsa varasanI hatI. ghaTamAM thanaganatA ghoDAo laine temaNe AjhAdI vize mITa mAMDI hatI. e ghoDalAo doDAvavAmAM emanuM zeSa jIvana vItyuM. e mArge sIpAM caDhAkA AvyAM haze, paNa temanA ao hAyA nahIM; UMDI khINo AvI haze, paNa temI thoDAne kadI aTakAvyA nahIM. AjhAdI. maLI tyAre je loko juvAna hatA, temanA manoratho, temanA ajaMpAnA prabodhabhAI pratIka hatA. 'bhUmiputra' gujarAtane prabodhabhAinI sauthI moTI deA. prabodhabhAie 'bhUmiputra'ne vikasAvyuM. 'bhUmiputra' prabodhabhAinA vyaktitvane vikasAvyuM. koipaNa saMpAdaka potAnuM kAma satyaniSThAthI kare, to tenuM patra tenI AtmonnatimAM madadarUpa thAya ja.' 'bhUmiputra' eTale prabodhabhAine mana vinobAnuM chApuM. vinobAe emanA dilano kabajo laI lIdhelo. koipaNa bhASAmAM vinobAnuM paheluM ja pramANabhUta caritra ApanAra prabodhabhAi hatA. e sAmpayogI vinobA'nI 4,000 nakala tyAre traNeka mahinAmAM khapI gayelI. bhUdAna yajJanA AraMbha bAda javAharalAlajInA bolAvyA vinobA dillI gayelA, tyAre probhAI dillImAM hatA. vinobAnA prathama darzananI jhAMkI emanA ja zabdomAM joie 'bhUmiputra'no janma thayo che vinobAnA bhUdAnayajJamAMthI. 1952nA jUnamAM 27 varasanA taravariyA juvAna nArAyaNa desAie padayAtrA AraMbhI tyAre gujarAtamAM bhUdAna yAno AraMbha thayo. nArAyaNa ane progha sAbaramatI AzramanA bALagoThiyA. gAmaDAM khUMdatA nArAyaNane dilhIthI prabodhabhAie lakhyuM ke padayAtrA ekalA pagathI (= padathI) na cAle, zabdathI. (- padathI) pachA cAlavI joie.' ane prabodha-preSita 'vinobAnI vANI' nAmanI kaTAro gujarAtanAM chApAmAM zarU thaI. vinobAnI padayAtrA cAla, temAM rojanAM be-traNA pravacano thAya. tenA hevAla TheraTherathI dillImAM prabodhabhAine maLatA rahe. tene AdhAre 'vinobAnI vANI'nI kaTAra taiyAra kare. 'bhUmiputra'nI mAtA samI e kaTAra varaseka cAlI haze. navembara, 2002 kevA e divaso hatA ! jAta ghasIne ulaTabhera kAma karanArAM maLI heta. nArAyaNAbhAI noMdhe che: lagabhaga rojeroja dilIthI AvanA rahetA e lakhANanI trIseka nakalo karIne gujarAtanAM chApAne mokalI, ApavAnuM kAma upADI lIdhuM viThThala kA vidyAlaya (naDiyAda)nI keTalIka chokarIoe. pA tamAkuvALA (hAla pharasAle) temAM mukhya hatI. klo karI-karIne enI AMgaLIomAM AMTA paDI jatAM, paNa eNe kadI phariyAda karI nathI.' dillInuM kAma kAMI goThyuM nahIM, ane prabodhabhAI gujarAta AvI nArAyAna kahe : "A ekAda kolamathI zuM vaLe ? ApaNe chApuM ja kADhavuM joie.' ane AmAMthI janma thayo 'bhUmiputra'no. gujarAta bhUmidAna samitie be hajAra rUpiyAnI mUDI ApI, saMpAdako tarIke nArAyaNa ane prabodha. dara paMda2 divase prakAzana thAya. vArSika lavAjama be rUpiyA hatuM. grAhaka thavAnI apIla ravizaMkara mahArAje karI. ATha pAnAno pahelo aMka pragaTa thayo amadAvAdathI vinobA-jayaMtIe, 1953nI 11mI sapTembare. pahelo aMka pragaTa thayo te pahelAM ja 2713nI grAhakasaMkhyA noMdhAI gaI hatI. ! ane pachIye eTalI mAMga AvI ke e aMka pharI chApavo paDelo. lokoe umaLakAbhera tene vadhAvI lIdhuM, bhUdAnayajJano vicAra tyAre lokamAnasane sparzI gayelo. prabodhabhAi mATe vinobA ane 'bhUmiputra', emanA ja zabdomAM, eka dhelachA ja thaI paDyAM !' sarvodano saMdezo sarvatra kema pahoMyADI devAya, tenI ja emane lagana. emane mAtra pakSInI eka AMkha ja dekhAya. evA prabodhabhAine 'upaniSado' zIkhavAnI icchA thaI. emo vinobAne pUchyuM, to uttara maLyo: 'tuM tAruM 'bhUmiputra'nuM kAma karye jA. e ja tane upaniSada' zIkhava. prabodhabhAI eka paripATI pADI gayA che, e Aja sudhI cAlI AvI che. vicArane niraMtara parizuddha karatA rahevo, tene sAkAra karavA ! thAya teTaluM karI chUTIne kALapurUSane samarpita karI devuM, temAM ja 'bhUmiputra'nI kuMtArthatA che. r asthi sAravAra kendra saMghanA upakrame hADakAnAM niSNAta DaoN. jamazeda pIThAvAlA dvArA hADakAnAM dardIone maphata sAravAra dara ravivAre savAranA 10-30 thI 1-30 sudhI saMghanA kAryAlayamAM (385, saradAra vI. pI. roDa, prArthanA samAja, muMbaI400 004, phona: 3820296) apAya che. hADakAnAM dardIone teno lAbha levA vinaMtI che. jayAbena vIrA saMyojaka nirubahena e. zAha DaoN. dhanavaMta TI. zAha maMtrIo mAlika prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbai-400 pix zrI muMbaI jaina "vaka saMgha -mudraka prakAzaka nirubahetta subodhabhAI yAha, phona - 3820286, madrAsthAna : phakharI prinTiMga varksa, 3/A, bhAyakhalA sarvisa InDasTrIyala esTaTa, dAdAjI sodava kosa roDa, bhAyatA muMbaI-400 027, Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. With Registrar of Newspapers for India No. R. N. I. 6067/57 Licence to post without prepayment No. 271 0 varSa : (50) + 13 0 aMka: 12 0 Disembara, 2002 0 Regd. No. TECH / 47-890/ MBO 2002 0 0 zrI muMbaI jena yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra 0 0 0 0 0 prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa 0 0 0 vArSika lavAjama rUA.100-0 0 0 taMtrI : ramaNalAla cI. zAha sva. bhavaralAlajI nAhaTA keTalAka mahinA pahelAM ApaNA mUrdhanya jaina sAhityakAra zrI temAM potAnuM nAma mUkavAno bhaMvaralAlajIno koI Agraha raheto nahi. bhaMvaralAlajI nAhaTAnuM 91varSanI vaye kalakattAmAM avasAna thayuM. ApaNA bhaMvaralAlajInuM vyaktitva eTale nirmaLa ane nispRha hatuM ke teo sAhityAkAzano eka tejasvI tAralo kharI paDyo. potAnA nAma mATe kyAreya jhaMkhanA rAkhatA nahi. potAnuM nAma kyAMka zrI bhaMvaralAlajI nAhaTA eTale ApaNA agragaNya sAhitya-manISI, chapAyuM to ThIka ane na chapAyuM hoya to paNa ThIka. teo te mATe koine labdhapratiSTha itihAsakAra, nAmAMkita purAtattvavettA, bahubhASAvidda, prAcIna TokatA nahi ke Thapako ApatA nahi. emanA keTalAka lekho bIjA lipionA jJAtA, zilpAdi kalAonA abhyAsI, kavi, saMzodhaka ane potAne nAme chapAvI detA. emaNe "kIrtilatA" ane "dravyaparIkSAno mArgadarzaka, jaina dharma ane darzananA marmajJa, saraLahRdayI, vinamra ane hiMdI anuvAda karyo hato. enA uparathI e benuM aMgrejImAM bhASAntara udAcarita saMgha sthavira. emanA svargavAsathI jaina vAgamayanA kSetre na karIne eka vidvAne te potAne nAme chapAvI mAryuM, paNa te mATe nAhaTAjIe pUrAya evI khoTa paDI che. e lekhakane kyAreya Thapako Apyo nahoto. zrI bhaMvaralAla nAhaTAno janma rAjasthAnamAM bIkAnera zaheramAM vi. yuvAna vaye teo potAnA kAkA zrI agaracaMdajI sAthe je sAdhu saM. 1968nA Aso vada 1ra tA. 19-9-1911 ne maMgaLavAranA roja mahAtmAonA saMparkamAM AvyA hatA ane jeonI preraNA ane mArgadarzanathI thayo hato. teo bIkAneranA te samayanA jANItA zreSThI zrI zaMkaradAnajI teone jaina sAhityanA lekhana-saMzodhananI laganI lAgI hatI te hatA nAhaTAnA parivAramAM janmyA hatA. emanA pitAzrInuM nAma bherudAnajI AcArya zrI sukhasAgarajI mahArAja ane AcAryazrI jinakRpAcaMdrajI ane mAtuzrInuM nAma zrImatI tIjAdevI hatuM. suprasiddha vidvAna zrI mahArAja. AthI ja teo baMne sukhI parivAranA hovAthI tathA gujarAna agaracaMdajI nAhaTA temanA kAkA thAya. mATe Arthika ciMtA na hovAthI sAhityika pravRttimAM rasa levA lAgyA bALalagnonA e jamAnAmAM zrI nAhaTAjInAM lagna cauda varSanI vaye hatA ane ghanakamANIne jIvanamAM gauNa sthAna ApyuM hatuM. emAM paNa zrI zeThazrI rAvatamalajI surANAnI suputrI zrI jItanakuMvara sAthe thayAM hatA. agaracaMdajI nAhaTA to ATha nava mahinA satata lekhana-adhyayanamAM ke emane be putra pArasakumAra ane padamacaMda tathA be putrI zrIkAntA ane gALatA ane traNacAra mahinA potAnA kApaDanA vyavasAyamAM dhyAna candrakAntA ema cAra saMtAno thayAM hatAM. ' ApatA. zrI bhaMvaralAlajI nAhaTAe kalakattA jaine potAno kApaDano , - zrI nAhaTAjIe zALAno abhyAsa phakta pAMca dhoraNa sudhIno karyo vyavasAya barAbara jamAvyo hato ane vepArI kuneha temanAmAM ghaNI hato. hAyara sekanDarI skUla ke kaoNlejamAM emaNe abhyAsa karyo nahoto. hatI, paraMtu dIkarAoe e javAbadArI svIkArI lIdhI te pachI teo pote vyAvahArika ucca zikSaNa lIdhuM na hovA chatAM emaNe potAnA paNa sAhityika pravRttiomAM vadhumAM vadhu potAno samaya gALatA. puruSArthathI jaina sAhitya ane itihAsano eTalo UMDo abhyAsa karyo sva. bhaMvaralAlajI nava bhASA sArI rIte lakhI-vAMcI zakatA. e hato ane graMtho lakhyA hatA ke yunivarsiTImAM pIeca.DI.nA mArgadarzaka bhASAo te saMskRta, prAkRta, ardhamAgadhI, apabhraMza, rAjasthAnI, gujarAtI, ane parIkSaka tarIke emane sthAna maLyuM hatuM. marAThI, hiMdI ane baMgALI. vaLI teo AmAMnI koipaNa bhASAmAM jaina sAhityanA kSetre zrI agaracaMdajI nAhaTAnuM nAma jeTaluM suprasiddha zlokabaddha padyaracanA paNa karI zakatA. bhASA uparAMta brAhmI, kharoSThI, che teTaluM zrI bhaMvaralAlajInuM tyAre na hatuM. vastuta: agaracaMdajI emanA devanAgarI, jaina devanAgarI, baMgALI ema vividha lipionA paNa sagA kAkA thAya, paraMtu baMne lagabhaga samavayaska jevA hatA, to paNa teo jANakAra hatA. kizoravasthAthI ja hastaprato vAMcavAno temane evo bhaMvaralAlajI agaracaMdajI pratye pUro pUjyabhAva dharAvatA. sAhitya ane sarasa mahAvaro thayo hato ke jhINA akSare saLaMga zabdomAM lakhAyelI saMzodhananA kAryamAM emane rasa lagADanAra zrI agaracaMdajI hatA. hastaprata paNa teo jhaDapathI vAMcI zakatA. agaracaMdajInA keTalAye lekhonI sAmagrI bhaMvaralAlajIe pUrI pADI koI jUno zilAlekha vAMcavo hoya to nahATAjIne vAra lAgatI hatI, keTalIye hastaprato parathI lekhanakArya karI ApyuM hatuM. to paNa nahi. brAhmI lipinA akSaro-zabdo paNa teo tarata vAMcI zakatA. Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 prabuddha jIvana sikkA vagere paranuM lakhAA teo ukelI zakatA. prAcIna sikkAo, mUrtio, anya zilpAkRtio, citro, hastaprato ityAdi jotAM ja teo enI zailI, racanAkALa, artha, rahasya vagere samajAvI zakatA. eka vakhata zrI agaracaMdajI nAhaTA pAse eka prAcIna hastaprata AvI. paNa tenI lipi koI ukelI zakatuM nahi. emaNe ghaNA jANakAra vidvAnone e hastaprata mokalI. paNA koI ukelI na zakyuM nahi. chevaTe zrI. bhaMvaralAlajIe e kAma hAthamAM lIdhuM, teo hastapratanI bArAkhaDI meLavavA lAgyA. eka eka akSara maLato jAya. ema karatAM karatAM ghaNA parizramane aMte emaNe e AkhI hastaprata vAMcI ApI hatI. koI paNa lipi ukelavAnI emanAmAM koThAsUjha hatI. Disembara, 2002 zrI nAhaTAjI patrakAra paNa hatA. vividha sAmayikomAM lakhavA uparAMta teo 'kuzalanirdeza' nAmanuM eka hiMdI mAsika patra calAvatA. emAM teo potAnA lekho prakAzita karatA ane keTalIka vAra pote je vAMcyuM hoya ane gamyuM hoya teno hiMdImAM anuvAda karIne 'kuzalanirdeza'mAM prakAzita karatA. 'prabuddha jIvanamAM prakAzita thayelA mArA keTalAka lekhonA anuvAda karIne amo 'kuzalanirdeza'mAM pragaTa karyA hatA, eka bhASAmAMthI bIjI bhASAmAM koI paNa kRtino gadyamAM ke padyamAM anuvAda karavo e nAhaTAjI mATe DAbA hAthanA khela jevuM hatuM. teo mULa kRti sAthe evA tanmaya banI jatA ke pachI anuvAdanI eka pachI eka paMkti avataravA lAgatI. eka vakhata emane 'bhaktAmara stotra'no hiMdImAM paNAnuvAda karavAno bhAva thayo. e bhAva eTalo utkaTa hato ke pachI emanAthI rahevAyuM nahi. rAtre teo padyamAM anuvAda karavA besI gayA ane AkhI rAta jAgI, savAra thAya e pahelAM 44 zlokano hiMdImAM payAnuvAda karI lIdho. ghaNA vakhata pahelAM hiMdI sAhityanA itihAsamAM evo mata vidvAnomAM pravartato hato ke hiMdI sAhityanI prathama gAsyanA te jaTamala nAhaSkRta 'gorA bAdala'nI kathA che. paraMtu A kRti kyAMyathI maLatI nahotI. zrI bhaMvaralAlajIne thayuM ke A kRtinI bhALa meLavavI joie. enI hastaprata kyAMya hoya to tenI zodha karavI joie. sAmAnya rIte rAjasthAnanA kavinI kRtinI hastaprata rAjasthAnanA koI bhaMDAromAM hovI joie, pA tyAM maLI nahi. eTale nAhaTAjIe anya prAMtomAM paNa enI tapAsa AdarI. emaNe kalakattAmAM sva.pUrAcaMdajI nAharane vAta karI. pUrakAcaMdajIno saMgraha paNa ghaNo moTo hato, paraMtu emAMthI koI pratikalpanA emane joine AvelI nahi. maLI nahi. tyAra pachI emaNe kalakattAnI royala eziyATika sosAyaTInA graMthAlayamAM rahelI hastaprato joi ane sadbhAgye tyAM rajisTaramAM jaTamalajI nAhakRta 'gorA bAdala'nI hastapratano ullekha hato. eTale emaNe e hastaprata kaDhAvI ane vAMcI tyAre khabara paDI ke e gadyakRti nathI paNa padyakRti che. e vize emaNe tarata lekha lakhyo ane gorA bAdala' vize hiMdI sAhityamAM gAlanI bhrAnti dUra thaI. zrI nAhaTAjIe AvI rIte 'kalyANamaMdira stotra', 'ratnAkara paccIsI' vagere keTalIka kRtiono paNa padmamAM hiMdImAM anuvAda karyo che. zrI nAhaTAe saiMkaDo lekho lakhyA che ane aneka graMtho saMzopita saMpAdita karyA che. jyAM sudhI kAkA zrI agaracaMdajI vidyamAna hatA tyAM sudhI emI ghaNuMkharuM agaracaMdajInI sAthe saMzodhana-saMpAdananuM kArya karyuM hatuM. jinadattasUri, jinacaMdrasUri, jinakuzalasUri, samayasuMdara vagere vize ane emanI kRtio vize emaNe saMzodhana saMpAdana karyuM che. tIrthasthaLo vize aitihAsika mAhitI ekatra karavI e nAhaTAnI eka priya pravRtti hatI. emI kAMgaDA, jAlora, zrAvastI, kSatriyakuMDa, rAjagRhI, vArAkANI, kAMpiyapura, caMpApurI vagere tIrtho vize graMtho lakhyA che. Thakkara phera na 'parIA', bIkAnera jaina lekhasaMmata, 'nividha tIrthakalpa' ityAdi saMghamAM emanI aitihAsika draSTi joi zakAya che. nAhaTAno paheraveza tadana sAdI hato, paheraNa ane dhotiyuM, kyAreka upara lAMbo koTa hoya. bahAra ughADA mAthe jAya nahi. mAthe kesarI raMgano bIkAnerI sApho ke pAghaDI avazya hoya ja. teo cAlyA jatA hoya to koI mAravADI vepArI zeThiyA jevA lAge. emanA caherA upara nitAnta svAbhAvikatA hoya. potAnI vidvatAnI sabhAnatA jarA paNa nahi. kazo dekhAva karavAnI vRtti nahi. moTAI batAvavAno bhAva nahi. emane joine koI ema kahe nahi ke A bahu moTA vidvAna haze. ghaNAM varSo pahelAM khaMbhAtanA jaina sAhitya samArohamAM teo pramukhasthAne hanA. te prasaMge teo bolavA UbhA thayA tyAre keTalAka sthAnika AgevAno ke jeoe emane pahelAM kyAreya joyelA nahi teone Azcarya thayuM. khaMbhAtanA nagarapatie to potAnA vaktavyamAM kahyuM ke meM to dhAryuM hatuM ke A koI mAravADI zeThiyA che, paNa teo AvA moTA paMDita haze evI nAhaTAne jema ItihAsa ane sAhityamAM rasa hato tema tattvajJAna ane adhyAtmamAM rasa hato. emAM kharataragacchanA devacaMdrajI mahArAjanA stavanAdino prabhAva ghaNo moTo hato. taduparAMta samagra nAhaTA parivAra upara pU. zrI bhadramuni ke jeo pAchaLathI pU. sahajAnaMdaghanajInA nAme vadhu jANItA thayA hatA temano prabhAva bahu rahyo. pU. zrI bhadramunie jyAre bIkAneramAM gAmisa kareluM tyAre zrI agaracaMdajI ane zrI bhaMvaralAlajI temanI pAse niyamita jatA. zrI agaracaMdajIne to pU. zrI bhadramuni pAse dIkSA levAnA bhAva thayA hatA. kacchanA zrI bhadramuni upara zrImad rAjacaMdrano ghaNo moTo prabhAva hato. eTale e prabhAva nAhaTA piravAra para paDyo hato. pU. zrI bhadramuni zrI agaracaMdajI pAse zrImad rAjacaMdra apUrva avasara' vAraMvAra gavaDAvatA. emaNe e kaMThastha karI lIdheluM ane bulaMda madhura svare gAtA. pU. zrI bhadramunie pAchalAM varSomAM samudAya choDIne dakSiNamAM haeNpImAM sthiravAsa karyo hato ane potAnuM nAma choDI 'sahajAnaMdaghana' evuM navuM nAma rAkhyuM hatuM. AthI nAhaTA parivAra mATe haMpI tIrthasamAna banI gayuM hatuM. zrI bhaMvaralAlajI tyAM niyamita jatA. pU. zrI bhadramuninAM saMsArI kAkI zrI dhanadevIjI paNa haeNpI AvIne rahyAM hatAM. zrI bhaMvaralAlajIe 'siri sahajAnaMdaghana cariya' nAmanuM caritra apabhraMzamAM lakhyuM hatuM ane 'AtmadRSTA mAtuzrI dhanadevI' nAmanuM caritra hiMdImAM lakhyuM hatuM. taduparAMta emaNe AtmasiddhizAstrano baMgALI bhASAmAM padyamAM anuvAda karyo hato. zrI bhaMvaralAlajIno avAja bulaMda hato. temane keTalAMye stavanasAtha kaMThastha hatAM. vaLI zAstrarrayonA keTalAye zloko teo vAtacItamAM TAMkatA. jaina-jainetara sAhityanI hajAro paMktio emanI jIbhe vasI. hatI. sarasvatI mAtAnI emanA upara moTI kRpA hatI, bhaMvaralAlajInA hastAkSara suMdara ane maroDadAra hatA. koI hastaprata uparathI pratilipi karavI hoya to evI svaccha akSare lakhe ke kyAMya Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Disembara, 2002 prabuddha jIvana chekachAka jovA na maLe. jhIeu paNa suMdara, suvA, maroDadAra akSara zrI nAhaTAjInI lekhanaprasAdI aneka sAmayikomAM prasiddha thatI rahetI paNa teo kADhI zake. eka ja posTakArDamAM jhINA akSare ghaNI badhI ethI teo ghaNA badhA vidvAnonA saMparkamAM AvyA hatA. e samayanA vigato emaNo lakhI hoya. emaNo "bhaktAmara stotrano gUrjara anuvAda dhuraMdhara vidvAno zrI rAhula sAMkRtyAyana, DaoN. hajArIprasAda dvivedI, DaoN. karyo hato ane te emaNo phUlaskepathI paNa nAnA eka ja pAnAmAM suMdara motIcaMdra, muni jinavijayajI, paMDita sukhalAlajI, pUrAcaMda nAhara, akSare utAryo hato. emanI AvI kRtio saMgrahAlayamAM sAcavI levA mohanalAla dalIcaMda desAI, dalasukhabhAI mAlavaNiyA vagere sAthe teo - jevI che. gADha paricaya AvyA hatA. mAre pahelo paricaya zrI agaracaMdajI nAhaTA sAthe 1956nI AsapAsa zrI bhaMvaralAlajI nAhaTAnuM vividha saMsthAo dvArA bhinnabhinna samaye thayelo. e arasAmAM naLadamayaMtI vize rAsakRtionI hastapratonI jANakArI abhivAdana thayuM hatuM ane sAhitya vAcaspati', "jina zAsana gaurava', meLavavA mATe patravyavahAra thayelo. tyArapachI bIkAnera emane ghare jaine "jaina samAjaratna' vagere padavIo vaDe teo sanmAnita thayA hatA. rahelo. e paricaya uttarottara gADha thato gayo hato ane te emanA paMcAsI varSanI uMmara sudhI nAhaTAjI vividha kAryakramo mATe, tIrthayAtrA svargavAsa sudhI rahelo. e varSo daramiyAna zrI bhaMvaralAlajIne maLavAnuM mATe paribhramaNa karatA rahyA hatA. emanuM zarIra evuM nirAmaya, sazakta, thayuM hatuM, paraMtu zrI agaracaMdajInA svargavAsa pachI madhyakAlIna jaina skurtimaya hatuM. 1997mAM teo potAnA vatana bIkAnera gayA hatA sAhityanA kSetramAM pUchavA jevuM sthaLa te zrI bhaMvaralAlajI hatA. eTale kAraNa ke pa. pU. AcArya zrI tulasIjI ane pa. pU. sAdhvI zrI emanI sAtheno paricaya gADha thato gayo hato. emanI pAse pitAtulya caMdraprabhAzrIjIno bIkAneramAM praveza hato. bIkAneranA A rokANa daramiyAna vAtsalya anubhavavA maLatuM. teo muMbaI Ave tyAre mAre ghare zrI rUpacaMdajI eka divasa nAhaTAjI derAsaramAM darzana karavA jatA hatA tyAre paDI bhAzALI sAthe acUka padhAratA ane mAre kalakattA javAnuM thAya tyAre gayA. page phrezcara thayuM. upacAra karAvI teo kalakattA pAchA AvyA. sauthI pahelAM emane ghare ke dukAne maLavA javAnuM thatuM. ame maLIe paNa have emanuM jIvana ghara pUratuM sImita thaI gayuM. alabatta ghare teo eTale paraspara jaina sAhityanI goSThI thAya. zuM navuM lakhyuM, zuM navuM vAMcyuM svAdhyAya, lekhana vageremAM magna rahetA. keTalAyanI sAthe temano patravyavahAra enI vAto thAya. zrI agaracaMdajI sAthe "mRgAvatI caritra caupAI'nuM cAlato. mArA upara paNa temanA avAranavAra patro AvyA. teo potAnA saMpAdana meM karyuM tyAre emAM zrI bhaMvaralAlajInI mukhya sahAya hatI. tyAre navA prakAzita graMtho mokalAvatA. pachI zrI bhaMvaralAlajI sAthe thAvasyAsuta riSi copAI'nuM saMpAdana karyuM A varSo daramiyAna eka vakhata mAre kalakattA javAnuM thayuM hatuM tyAre hatuM. huM emane ghare maLavA gayo hato. teo zArIrika rIte azakta thaI gayA khaMbhAta, rAjagRhI, sametazikhara vagere sthaLe jaina sAhitya samAroha hatA, paraMtu emanI mAnasika skUrti ane smaraNazakti pahelAMnA jevI nimitte ke jaina itihAsa saMmelanane nimitte nAhaTAjIne nirAMte maLavAnuM ja hatI. emanI lekhanapravRtti satata cAlatI rahetI. thayuM hatuM. eka ja sthaLe sAthe rahevAnuM hoya eTale sAhityagoSThI chellA thoDA kALamAM emanuM zarIra vadhu vyAdhigrasta banyuM hatuM. paraMtu barAbara jAmatI. bIjA vidvAno ane sAhityarasika mitro paNa joDAyA teo AtmaramatAmAM rahetA. "tanamAM vyAdhi, manamAM samAdhi' e emanI hoya. e vakhate zrI nahAtAjI pAsethI emanA vizALa vAMcana ane AdhyAtmika dazA hatI. AtmA amara che, deha nAzavaMta che enI satata anubhavanI ghaNI rasika vAto sAMbhaLavA maLatI. teo eka bahuzruta pratIti-saMvedanA emane rahetI. teo zrImad rAjacaMdranI "Atmasiddhi paMDita che enI sarvane pratIti thatI. zAstra'nI ane anya mahAtmAonI paMktionuM raTaNa karatA rahetA. 5 bhaMvaralAlajI acchA kavi paNa hatA. temaNe nAnImoTI vividha 11mI phebruArI ra00ranA roja savAre emaNe kahyuM ke potAne have te prakAranI racanAo karI che. "kSaNikAoMmAM thoDAka zabdomAM narma-marmayukta thAka bahu lAge che. have javAnI taiyArI che. te divase emane stavano, * kathana emaNo karyuM che. teo zIghrakavi paNa hatA. prasaMga ke paristhiti stotro vagere saMbhaLAvavAmAM AvyA. teo pUrI jAgRtimAM hatA. sAMje anusAra teo tarata kAvyapaMktionI racanA karatA. keTalIka paMktio cAreka vAge teo dhyAnastha avasthAmAM AvI gayA ane dasa miniTamAM svayameva emane skuratI. emaNe deha choDyo. zrI nAhaTAjInI sevAo bikAnera, kalakattA, pAlItANA, dilhI eka mahAna AtmAnI jIvanalIlA pUrNa thaI gaI. vagere sthaLonI vividha saMsthAone vividha prakAre maLatI rahI hatI. dharma zreSTha zrAvaka tarIke jIvana jIvI janAra AvA ApaNA sAhityamanISIne ane sAhityanA kSetre teo jaina bhavana, jaina zvetAmbara sevA samiti, natamastake vaMdanA. jaina che. paMcAyatI maMdira, zaMkaradAna nAhaTA kalAbhavana, abhaya jaina . ramaNalAla cI. zAha graMthAlaya, jinadattasUri sevAsaMgha, kharataragaccha mahAsaMgha, rAjasthAnI sAhitya pariSada, devacaMdra graMthamAlA, zrImad rAjacaMdra Azrama (haMpI), megharaja-kasANAno kAryakrama zAla rAjasthAna risarca insTiTyUTa vagere ghaNI saMsthAomAM temaNe paryuSaNa parva daramiyAna ekatra thayela rakama sevAmaMDaLa hoddedAra tarIke sevA ApI hatI. megharajane ApavAno kAryakrama ravivAra, tA. 5mI - zrI nAhaTAjI rAjasthAna choDI baMgALamAM vepArArthe kalakattAmAM jaine jAnyuArI, 2003nA roja kasANAmAM bapore 3-00 vasyA, paraMtu emaNe potAno paheraveza, potAnI bhASA ane potAnA vAge yojavAmAM Avyo che. dhArmika tathA sAmAjika saMskAra na choDyA. emanA parivAramAM e ja 1 maMtrIo rAjasthAnanuM vAtAvaraNa jovA maLe. Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana Disembara, 2002 pAraMparika duhAmAM kALanuM mahattva ane jIvananI anizcitatA 1 pro. jazavaMta zekhaDIvALA kALa athavA samaya satata sarato rahe che. te kyAreya, koine mATe, jarA gAya sata no kare che ke mAreya kone mATe zvAsa AMkha uMde pharUkale, ko jANe ke keNa ? , vAra paNa rokAto nathI. jato rahelo kALa kadI pAcho pharato vA maLato nathI. kALanI gati AvI akaLa ane aphera hovAthI, catura vyakti maLela anizcita jIvana AvA kALano kyAre koLiyo banI jAya, te koI jANatuM avasarane kAma mATe kadI cUke naIM. pharIthI evo avasara kadAca na Ave."* nathI, samajadAra mAnavIe tethI teno sadA sadupayoga karI levo joie. samaya palaTAi jAya. dazA nabaLI thaI jAya. AjanI samRddhi kALanA pravAhamAM ja potAnA ane anyanA kalyANanI pravRtti mATe kAlanI yA bhaviSyanI vATa taNAI jAya. tevI viSama veLAe dhAryuM kazuM iSTa kArya thAya nahIM; jema kejovAnuM iSTa nathI. je zubha kArya karavuM hoya te Aje, tana-mana jIvaMta ane nara te catura sujANa, sara avasara cUke nahIM; sakriya che tyAre, ja karI levuM joie.. avasaranAM eMdhANa, rahe ghaNA di', rAjiyA ! - A sanAtana satya ane hitakArI zikhAmaNanuM nirUpaNa pAraMparika duhAmAM, jAya poro palaTAI, vAya vaMToLA nabaLA; vividha rUpamAM ane vedhaka rIte, vakhatovakhata thayuM che. ajANyA lokakavioe bheye bhAgyA jAya-gaNAtA je bhaDa sabaLA. sIdhI sAdI saraLa chatAM jIvaMta ane mArmika bolImAM tenuM Alekhana karyuM che. I bhoMyuM I bhoMyarAM, I maMdiriyAM mALa; jIvana ane jagatanAM varSonA anubhava-nirIkSaNa-zravaNano nicoDa temAM lAghavayukta kALe kIdho koLiyo, hAthe deto tAla. vANImAM rajU thayo che. lAgaNI, kalpanA, vicArano temAM suyoga sadhAyo che. zabda-bhAva-arthanI suMdaratA ane sacoTatA temAM anubhavAya che. juo : je karavuM te Aja kara, kAle zo avakAza ? jhaMkhA ho jo sukha taNI banne bhavanI mAMya; vadhe kAma kAle naDe, kAlano nahi visvAsa. kAla bharose sUiza mA, kara je hamaNAM thAya. TUMkI mudata mAnavI, nitya mAgaNI thAya; Aja mane avakAza naI, kAraja karazuM kAla, vadhe kAma paLa paLa jatAM, AyuSya ghaTatuM jAya. je mUrakha evuM bake, tenA hAla behAla. manuSyanI juvAnI, zakti ke samRddhi-kazuM kAyama rahevAnuM nathI. badhuM ja eka ghaDI para bhAva kAM, koNe dIThI kAla ? ahIM-pRthvI para choDI bhalabhalA paLavAramAM jatA rahyA. kaMI keTalAya jabarA kAla kALa laI Avaze, UDI jAze sAMsa. manuSyo rAkha thaI gayA, dharatInI dhULamAM daTAI gayA. kAla para mulatavI rakhAyela temanAM kAma adhUrAM rahI gayAM. to Apa koNa ? eTale, je kaMI palaka ghaDI kI khabara nahIM, kare kalakI bAta; karavuM hoya, te Aje karI lo, kAla yA kALa para mulatavI na rAkho. anubhavI jIva upara jamaDA phare, jyama tetara para bAja. lokakavio temanA duhAmAM AvuM-vAraMvAra kahe che. dA. ta. manuSyane A bhava ane parabhava-beumAM jo sukhanI jhaMkhanA hoya, to teNe sadA na jobana sthira rahe, sadA na lakSmI neha; karavA jevAM kAja, kAla para mulatavI na rAkhatAM, Aje ja karI devAM joIe. jobana pala, saMsAra cala, cala vaibhava, cala deha. Aje vakhata nathI, kAle kAma karIzu-evuM to mUrakha ja bole. kAmane kAla para choDI denAra vyaktinA behAla ja thAya che. kAlanI rAha jonAra kAla AvatAM kAhe cunAva meDiyAM, karate doDAdoDa ? - pahelAM kALano koLiyo banI jAya che. ciThThI AI rAmakI, gaye palakameM choDa. ja kAla yA kALanI bAbatamAM kacchanA zura-dAna-premavIra rAjavI lAkhA kabIrA ! thoDA jIvanA ! mAMDyA bahota muMDAna; kulANInA jIvananI eka ghaTanA ghaNI pracalita che. tenI sAthe tenI catura sabahI choDa ke cala base: rAjA-raMka-sulatAna. rANI umAde, zANI dAsI pUgaDI ane vicAravaMta kuMvarInAM nAma paNa joDAyelAM kaMI thayA, kaMI thaI jaze, kaMI rANA, kaMI rAya; che. lAkho phulANI kahe che ke-premALa sajA sAthe hoya chatAM je tenI sAthe kaMika baLI rakhA thayA, kaMika dhULamAM DhaMkAya. prema mANI leto nathI te abhAgiyo che. te mATe thoDA divasanI rAha jovAmAM, kALa jhapATe leya, sthAvara jaMgama tIrthane; to zuM nuM zuM thaI jAya ! te sAMbhaLI rANI umAde kahe che: thoDA divasa to takhato badalI deya, mULagA jAye, mAnaDA ! bahu thaI gayA. savAra joI; paraMtu sAMje zuM thaze, te koNa jANe che ? pUgaDI A dharatI para rAjatA ane gAjatA lAkhA phulANI jevA to lAkha dAsIne rAjA ane rANI beunI vAta adhUrI, bhUla bharelI lAge che. te kahe naravIra, unaDa jevA kaMI keTalAya dAnavIra ane hema heDA jevA dhanakubera paNa che: are, ekAda pahora pachI bIjA pahore zuM thaze, te paNa koNa kahI zake hAlI nIkaLyA. temAMno koI A vATe pharI pAcho pharyo nathI. kALanI gati tema che ? paraMtu kuMvarI rAjA-rANI-dAsI traNeyane, kALanI gati samajavAmAM, AvI che, to jIvanamAM karavA jevAM kAma satvare karI nAMkhoH kizoravayamAM bhUlyAM' gaNe che. te kahe che: AMkha palakAro mAre eTalI vAramAM paNa zuM vidyA, yuvAnImAM dhana ane vRddhAvasthAmAM "dharma'nI kamANI karI lo; anyathA. thaze, tenI kone khabara che ? prema hoya, dAna hoya ke kalyANakArI kAma hoya jIvana eLe gayuM ema samajI lo. pAraMparika duhAmAM tevuM spaSTa kahevAyuM che : te satvare saMpanna karI devAM joie: lAkhA jeDA lakha viyA, unaDa jeDA aThTha; (lAkho phulANI) lAkho kiye na mANiyA, chate hue je zera; hema heDA ni hAliyA, pharI ne izI vaThTha. dayADA daza-AThamAM, ko jANe ke keNa ? (rANI umAdI dayADA daza-AThamAM, phulANI ! bava phera; vidyA pahelI vaya vize, bIjI vayamAM dhana; Ugato to nirakhiyo, Athamato ke keNa ? - cahyo na dharma trIjI vaye, eLe gayuM jIvana. (dAsI pUgaDI) lAkho bhUlyo lakhapati, umA bhUlI eNa; pAraMparika duhAmAM kALanA mahattvanuM, jIvananI anizcitatAnuM ane satkAryo pahora pachI zuM thaze ?-ko jANe ke keza? satvare karI devAnA bodhanuM kevuM mArmika nirUpaNa thayuM che, te A badhAM (kuMvarI) lAkho, umA, pugaDI-traNe bhUlyAM eNa; udAharaNa parathI spaSTa samajI zakAze. Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Disembara, 2002 (1) 'paDagho kyAM paDyo rasabAla ?" kavivara nhAnAlAlanI A sUcaka paMkti che. zuM kavitAmAM ke zuM snehamAM prabuddha jIvana sAhitya-ciMtana n DaoN. raNajita paTela (anAmI) AghAta-pratyAghAtanA paDaghA niraMtara paDatA ja rahe che. game tevo samartha kavi hoya paNa jArAtAM ke ajANatAM e ko'ka bhAva, vicAra ke ekAda dhruvapada jevI paMktithI jhalAI jato hoya che ne ko'ka aAmola kSaro e potAnA kAvyanA pAyAmAM pelA bhAtra vicAra ke paMkti-padAvaline, goThavI deto hoya che. nhAnAlAnI ja vAta karIe to emaNe sane 4-3-1944nA roja, zrI saMskRti kendra, muMbaInA upakrame, 'gurjara saMskRtinA raMgo' e viSaya upara bhASA ApeluM jemAM amo ekarAra karyo che ke 'jainonA paryaTakAravAno eka jaina guMjArava hArA zravaNImAM akhaMDa guMjyA kare che ke 'daivariyA munivara saMyamamAM rahejo." A paMkti, sarjakanA saMvidamAM eTalI badhI ekarA thaI gaI che ke, bhAI ane bhaginInA nirmaLa snehane nirUpatuM nATaka'saMghamitrA' lakhatAM kavi asaMprajJAtapaNe pelI paMktino paDagho pADe che. 'kesariyA jogI saMmamAM rahejo.' ahIM 'deriyA munivarane bado kesariyA jogI I gayA! muLa vAta to saMyamanI che. devariyA munivara'naLuM pada ke bhajana mArI pAse nathI, paNa jemane tulanA karavI hoya temane mATe huM kavivara nhAnAlAlanuM udbodhana gIta mArI smRtimAMthI rajU karyuM che. prasaMga evo che ke, bauddha dharmamAM saMghamanA baMdha piDita thaI gayA tyAre eka ramaNIya saMdhyAkALe, eka bauddha bhikhkhu, potAnI popaDI nAmanI bhikhkhuzIne jalavihAra mATe A che tyAnuM porI boo che: kare kesariyA gI' mamAM rahejo sAgara ho to mAjhAmAM vahejo sariyA jogI jalane to ghATa hoye nirmaLA deho dharmane dhATa hone nirmA no kALane jIvananI kathanI kahejo kesariyA jogI. puNyathI dhoI dhoI pagalIno bharo, dharmathI dhoI dhoI karma Acarajo: smaraNonA DaMkha sAdhu 1 shejo kaDiyA komI... bIlI, paDo karyo paDyo sanAya?" saMbhava che ke kapati, mULa avAja karatAM pardhA vadhu prabaLa ne smarIya paNa hoya ! AnA samarthanamAM kavivara nhAnAlAlanI ja vAta karIza. kavivara nhAnAlAla ane zrI mazizaMkara ratnajI bhaTTa kavi 'kAnta'. baMne sArA mitro hatA. ekabIjAnI potAnI kRtio vaMcAvavA-sudhAravA-mAravA-mokatA hatA. 'kAnta' 1923mAM gujarI gayA. e pachI paccIsa sAla bAda nhAnAlAla gujarI gayA. kavizrI nhAnAlAlanI paMkti cheH haiyAnAM heta vahetI vAMsaLI vAgI.' A paMktinA saMskAra jhIlIne, saMbhava che ke asaMprajJAta rIte, 'kAnte' gAyuM H heta hayAnAM vahatI vAge vAMsaLI.' haiyAne badale kAno hathAno' karyuM. vahetI'ne badale vatI' karyuM. haiyAnI vAMsaLI to anubaMdha rahI, paNa baMneya kavionI tulanA karatAM, hAnAlAla karatAM 'kAnta'nI paMktimAM '' ane 'va'nI je varNasagAI che te vadhu rocaka, cA ne saMgIta-madhura che. vaLI, nhAnAlAlanI paMktinI druta gati karatAM 'kAnta'nI lIlayA avakAzamAM prasaratI r selArA mAratI gati vadhu prabhAvaka lAge che. A to mAro aMgata pratibhAva che. prAcIna sAhityanI vAta karIe to AvA paDadhA aneka kaviomAM saMbhaLAze. dA. ta. Adi kavi narasiMhanuM A pada : 'bhoLI re bharavADaNa ! harine vecavA cAlI, soLa sahastra gopIno bAtI, mUrkImAM pAlI * AnI sAthe sarakhAvI khIrAnuM A pada - 'hAM re ! koI mAdhava lyo, mAdhava lyo... veca'tI vrajanArI re, mAdhavane TUMkImAM thatI gopI laTake laTake cAlI re.' narasiMhanI kata, dhIrone mATe ni:zaMka preraNArUpa banI che parA ubhayanI pratibhAnuM phaLa svataMtra che. 'hAM re koI vasaMta lyo, vasaMta lyo' e nhAnAlAlanI kRtine paNa A ja vargamAM mUkI zakAya. 'mukhaDAnI mAyA lAgI re' e mIrAMnA padamAM be paMktio Ama cheH"saMsArInuM sukha kAcu, pIne raDavuM pAnuM, tene ghera zIda jaIe re ? mohana pyArA'.. to AnI sAthe sarakhAvI dayArAmanA 'variye to kALA varSa 2. dariya pAtaLiI varaSe re."-ne padamAMnI A be tio:'saMsArInuM sagA kAga paraNIne raMDAvuM pAmyuM, ene ghera zIda pANI bharIe re ? ahIM to dayArAme mIrAMnA arthabodhane paMktikrama ulaTAvI anya rIte jhIlyo che. e artha jhaTako, zabda-sAmarthya ane jJAtibhavyakti mULa jeTalI samartha nathI, chatAMye samagratayA vicAra karatAM jaNAze ke mIrAM ane dayArAma kavi tarIke baMneya ananya che. kAvyane aMte, kavinuM nAma ApyA vinA ja jo narasiMha mahetA, rAmakRSNa mahetA, rAje ane dArAmanI kRtio chApa, hoya to kartRtvano saMprabha thAya evA A kavio che; paNA A cAramAM narisaMha ne dayArAma e be to ghaNA ja sArA ne ati lokapriya kavio che paNa rAmakRSNa mahetA ane rAje paNa abhyAsa mAMgI le tevA khamatIdhara dhyAnArha kavio che. paraMparAnuM suvarNa to sau sarjakone kAje che pannA enI suDoLa mATa ghaDavAmAM ne AkarSaka rIte emAM yathAsthAne naMga jaDavAmAM sarjakanI maulikatAno sAco unmeSa pAmI zakAya. bhAratanI bhaMganI bhASAonA sAhityamAMthI paNa AvAM paDadhAnAM dRSTAMto maLI rahe. ApaNA eka lokagItanI paMktio A pramANe che:'ame re dAdA ! uDaNa carakalaDI ! Aja dAdAjInA dezamAM kAle uMDI jANatuM paradeza je. have AnI sAthe eka paMjAbI lokagItanI paMktio sarakhAvo, 'sADA ciDI dA caMbA ve bAbala asI uDa jANa asI paiDImAM so uThI che. bAbala kise deza jADA. matalaba ke :- 'he pitA ! ame to UDaNa-carakalaDI!'. paMkhInA meLA jevAM chIe. he pitA ! ame to eka divasa UDI jaIzuM. UDI UDIne he pitA ! ardha koI parAyA dezamAM jaIzuM." gujarAtI lokagItamAM Apo dIkarAne mATe gAIe chIe. 'bhAI to mAro dahIno phodo' Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana . Disembara, 2002 ane kAraNa paNa AnAka e A to e ja bhAva paMjAbI lokagItamAM nirUpAyo che: koTimAM mUkavA ughukta thayelA..tatsaMbaMdhe ThIka ThIka UhApoha paNa thayelo. "Ika verI tora bobalA, pro. rAmanArAyaNa pAThake temanA eka vivecanasaMgraha upara be haMsanAM citra dohatA liAugI dahI de hada baragA!' mUkelAM...jemAMnA eka haMsanI Doka bIjA karatAM saheja UMcI rAkhelI. ekavAra artha :- he pitAjI ! Apa mane ekavAra (sAsariye) mokalo, jo meM emane AnuM rahasya pUchayuM to kahe: "A saheja UMcI DokavALo haMsate ekavAra sAsariye mokalazo to huM Apane mATe "dahInA phodA jevo dohitra sarjaka ne bIjo vivecaka." sarjakanI sarjanakRti para vivecaka vivecana kare che, lAvIza." tatparato te sarjaka karatAM saheja nIce che. alabatta vivecanane sarjananI sarahade dezakALa bhinna hovA chatAM paNa sAhitya kRtiomAM AvA saMvAdanA paDaghA pahoMcavAnI ke atikramavAnI koI maryAdA nathI." madhudarzI-mUrdhanya vivecaka' , saMbhaLAtA hoya che. tenuM eka kAraNa mAnavahRdayanI majhiyArI bhUmi che. pro. vi. 2. trivedI sAhebanA ghaNA badhA vivecana-lekhomAM AnAM aneka , amuka UMDANa pachI jema pANInA pravAho eka sapATI para vahe che, tema ja dRSTAMta upalabdha che. vivecanamAM sarjanAtmaka AnaMdanI upalabdhi saMbaMdhe teo ciMtana pravAhone paNa samajavuM rahyuM. ekavAra huM zeksapiyaranAM sAneTo vAMcato lakhe che: hato temAM mane A paMktio vAMcavA maLI: . "sAhitya vivecanamAM AnaMda prabhAvamAM hoya, AnaMdalakSaNa tenA AvirbhAvamAM "My eye and heart are at mortal war, hoya, vivecanavAcaka e AnaMdanI sAkSI pUrato hoya, arthAt vivecakRti How to divide the conquest of thy sight.' paNa AnaMda nimana karatI hoya to e vivecanane sarjanAtmaka sAhityanI ane savAre vicAra sAhacaryane kAraNo are ! vicAra sAmyane kAraNo pratiSThA ApavAmAM doSa jaNAto nathI. hA, sarjana tarIke tenI maryAdA che. bhakta kavi dayArAmanI locana manano jhagaDo' kRti yAda AvI: sarjanAtmaka nibaMdhanI maryAdA te badhI sarjanAtmaka vivecananI paNa kharI.' locana manano re ke jhadhaDo locana manano, emanA A vidhAnamAM eka sva-stha ne taTastha vivecakanI acchI pratIti thAya rasiyA te janano reke jhaghaDo locana manano, prIta prathama koNe karI ? naMdakuMvaranI sAthe vInAna viSama vattA ahIM "kavInAmu' eTale manISI lokomAM mane kahe locana teM karI, locana kahetA re hAtha. baMneya arthamAM A prAcIna kasoTImAM trivedI sAheba pUrA uttIrNa thAya che. zeksapiyaramAM Hear che, dayArAmamAM mana. baMneyamAM Eye ane locana saMskArI gaghanI badhI ja chaTAo trivedI sAhebanA vivecanAtmaka lakhANomAM sarakhAM che. jovA maLe che. emanA rocaka, ramaNIya ane sauSThavayukta gaghanA traNeka kyAMnA paDaghA kyAMnA kyAM paDe che. sAhityanI e to majhiyArI balihArI namUnA huM ApavA mAguM chuM. "bhAvanAloka'nA sarjaka pro. trivedI sAhebamAM kavino AtmA dhabake che. emanA "Ayaryavat' graMthamAM, "zIda sonI ghera xxx jaie re'-e nAnakaDA lekhamAM ApaNane sauMdaryadarzI, prakRti-premI kavinI (2) madhudazA vivecakanI gadyakavitA jhAMkhI thAya che. mANo A gadya-kavitA: "A nisargamAM AbharaNa ane sane 1983mAM meM jyAre mAro sAtamo kAvyasaMgraha nAme 'Ta', ApaNA alaMkAranI kyAM khoTa che ? A vismRti-kapamAM praved sanijo mAM anila mUrdhanya-madhudarzI vivecaka pro. viSNuprasAda 2. trivedIne 'arpaNa karelo tyAre jevo huM-arthAt liMgarUpa sattva, AtmA-tame sAMbhaLo cho te bulabula sAMbhaLe A be paMktio lakhI hatI: chuMH kahe che-"kvAITa Taru' "kvAITa Turu." "sonI ghera zIda javAnuM ? ghara nIrakSIra viveke je haMsanA mugdha chuM huM te sAme borasallI che. enA phulanI sugaMdhamAM huM chuM. enI rUparacanAmAM huM chuM; buddhi-UMDA, sadA zAnta-svastha viSNu prasAdane.' e tamAre haiye ja che. samajo eTalI vAra. sakkarakhoro nIco vaLI phUlanuM madhu AjathI sADA cha dAyakA pUrve jyAre huM amadAvAdanI gujarAta kaoNlejamAM cUse che. A utpala arayAnIne aMboDe che. arayAnIne juo eTale tame bharAto hato tyAre amArI e ja vidyA saMsthAmAM trivedI sAheba mArAthI ja araNyAnI; ane tamAre ja aMboDe anavadya sarasija, mogarAnA kaMdorA bAvIsa sAla sIniyara hatA ne te kALanA baMneya trivedIo-zrI vi. 2. ane japAkusumanAM jhUmakhAM; velanI veNI ne caMpAnAM kuMDaLa, sUryamukhI sAMkaLo trivedI ane zrI ratilAla mo. trivedI-AcAryazrI AnaMdazaMkara dhruvanA paTTaziSyo ne pArijAtanI aMgUThIo; aho dUradUrathI saMsArano dora saMbhaLAya che. dUra * samA hatA. zrI ratilAla trivedIe amadAvAdamAM nyU ejyukezana hAIskula dUra tejanA arUApaTamAM girizikharo DokAya che. A ahIM ja kokilA : zarU karI ane zrI vi. 2. trivedI sAhebe, suratanI ema.TI.bI. kaoNlejamAM hRdayane palANo che. A hAlatI cAlatI nAcatI gAtI arayAnI, AbharaNavaMta ? sevAo ApI-jIvanabhara. arayAnI pratyakSa che ! eka samaye dAdo bA, durgArAma ane dalapatarAmanI samAja-sudhAko "to, zIda sonI ghera jaIe re ?' tarIke gaNanA thatI hatI tyAre e traNa dAdAnI jema traNa nanAonI sAhitya sarjaka-kavi paNa AthI zuM vizeSa siddha karavAno hato ? mIrAMbAie kSetre nAmanA hatI. e traNa nannA te navalarAma, narmada ne naMdazaMkara. A traNa AbhUSaNonI bAbatamAM AvuM rUpakAtmaka kavitAI-kozala dAkhavyuM che. trivedI dAdA ne traNa nannAnI jema, eka samaye pro. rAmanArAyaNa pAThaka-sameta- sAhebanI preraNAno strota mIrAMnI e paMktimAM rahelo che. vivecana-kSetre paNa 'vi'nI bolabAlA hatI. e traNa vi'-eTale pro. viSNuprasAda mArI smRti sAcI hoya to, sane 1949nA jUnAgaDha khAtenA, gujarAtI trivedI, pro. vijayarAya vaidya ne pro. vizvanAtha bhaTTa, A badhA ja brAhmaNo. A sAhitya pariSada adhivezanamAM sAhitya vibhAganA pramukha tarIke 'anubhAvanA vivecaka-tripuTInA vivecana-gaghamAM, vadhumAM vadhu gadya-kavitAno anubhava thato viSaya upara emaNe je bhASaNa ApeluM te vidvattApUrNA to hatuM ja paNa emAM hoya to te pro. vi. 2. trivedImAM. eka samaya evo paNa hato jyAre trivedI je zailInI ziSTatA-cArutA ne kavitva hatAM te mane khUba ja sparzI gayAM hatAM. sAheba vArtAo, nibaMdho ane gujarAtI temaja aMgrejI bhASAmAM kAvyo paNa emAMya e bhASAnA samApanamAM, je AdratA ne ubodhakatA hatAM te to koI lakhatA, paNa emaNe karelA ekarAra pramANe teo niSphaLa nIvaDelA kavi prathama kakSAnA kavine jaza Ape tevAM hatAM. ApaNe tyAM mahAkAvyano abhAva che...saphaLa vivecaka, kavi tarIke niSphaLa ja nIvaDe evo tarka TakI zake tema che enA anulakSamAM emaNe kaheluM:-"huM kavine smaraNa karAvuM chuM ke A so nathI paNa AtmanirIkSaNa karatAM emane lAgyuM haze ke kAvyasarjana karatAM varasano bhAratano itihAsa to daza mahAbhArata lakhAve evaDo che. A vivecana-kSetre emanI vyutpatti ne pratibhA vizeSa saphaLa thaI zake tema che. eka gAMdhIjInuM bhavya mRtyu nagAdhirAja Dole ne sAta samudra gAya evuM kavitAbharyuM samaya evo paNa hato ke keTalAka vivecako vivecanane sarjanAtmaka sAhityanI che. bIbhatsatA, bhISaNatA, bhayAnakatA, kruratA, nIcatA, svArtha ane vilAsa Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Disembara, 2002 prabuddha jIvana sAme ugra mAnavatA, satya ne saMyama jhUjhI rahyAM che. eka kracayugalanA vadha jeonI anubhUti UMDI spaSTa ne svAnubhavanA puTe raMgAyelI che temane emanI nimitte rAmAyaNa pragayuM; lAkha lAkha kuTuMba dAjhI rahyAM che ne koI mahAkavino abhivyakti zvAsocchavAsanI svAbhAvika prakriyA samAna lAge che. zrImad kaMTha nahIM khUle ? huM cAre kora jouM chuM. A uSAdhezane laI AvatAM rAjacaMdranI ja vAta karuM to eka beThake lakhAyeluM emanuM adhyAtma-anubhUtinuM paMkhIonAM gAna vanopavanamAM saMbhaLAya che. huM paThutsaka banuM chuM. A saMdhyAnI anokhuM pada: 'apUrva avasara evo kyAre Avaze, jyAre thaIzuM bAhyAntara javanikA sAme surakhImAM surakhI reDatAM ne vAyu sAthe DolatAM asaMkhya kamaLo nigraMtha jo' AmAM "apUrva' zabda bhAre nathI paNa ahIM je rIte eno jouM chuM..ane mAruM hRdaya nAcI UThe che. huM suMdara banuM chuM. A rAtri kheDatA viniyoga thayo che te apUrva che. dayArAmabhAIe Avo ja eka zabdano asaMkhya tArAo mane notare che ne temanI sAthe aMdhArI keDIomAM huM Tamake apUrva viniyoga karyo che. "agharo divasa' eTale ke paramanI samIpe javAno.' chuM. huM sAhasa palANuM chuM chatAM huM zodhuM chuM candra ne sUrya. mAre gaMgAnA jIvane zivamAM bhaLavAno "maMgala mRtyuno divasa'. zrImad divasane badale pravAhamAM jhIlavuM che." avasara' zabdano prayoga kare che. bAhyAntara nigraMtha' zabdano nakhazIkha, nitya-abhyAsI adhyApaka zrI trivedI sAhebe emanI zarUAtanI kArakirdImAM sAMgopAMga artha na samajAya tyAM sudhI e prathama paMktinuM adhyAtmika mahattvadoDheka dAyakA sudhI to aMgrejI bhASA-sAhityanuM adhyApanakArya karyuM ne roSa gaurava na samajAya. zabda sAva sahelo hoya paNa enI anubhUti gahana hoya. varSomAM gujarAtI-bhASA-sAhityanuM; eTale emanAmAM pAsAtya temaja patya dA.ta. mIrAnuM A pada juo: vivecananI aitihAsika temaja tulanAtmaka dRSTino supere vikAsa thayo. dharmanA 'upADI gAMThaDI veThanI re kema mekI devAya? kAMTA jevuM emanuM bahudhA taTastha vivecana gurAdana ne doSa-pradarzanamAM samatA e to che zAmaLiyA zeThanI re kema mekI devAya?' ne saMvAda sAcave che. vivecaka ne vivecananA Adarzane rajU karato temaja emanA AmAM gAMThaDI zabda-prayoga keTalo badho sUcaka ne arthavAhI che? zrImaddo kavitAI gadyane ujAgara karato raNajitarAma suvarNacaMdraka arpaNa aMge Apela nigraMtha zabda-prayogane mIrAMnI "gAMThaDI'nI arthacchAyA keTalI badhI sUcaka che vyAkhyAnamAMno A aMtima phakaro mANo: 'vivecaka mATe ane suMdaramunI "bAMdha gaThariyAM meM to calI"mAM "gaThariyAM'no prayoga keTalo e Adarza sthiti che. e du:sAdhya che, paNa azakya nathI. lokazAstra- badho arthavAhI che! ne zrI caMdravadana mahetAnAM aneka gaThariyAM ahIM yAda kAvyAdi-avekANAtu nipuNatA teNe prathama prApta karavI joie. bhinna bhinna AvI javAnAM! mIrAMnA upayukta padanI aMtima paMkti 'lahe lAgI che mane . prajAonA graMthamaNionuM parizIlana, temAMthI kAvyazAstrIoe tAravelA siddhAMtonuM TheThanI re kema me'kI devAya?'mAM '' ane 'TheTha' zabda kevA to gaghALavA che paryeSaNa, zigraMthonA svakIya vimarzanA prakAzamAM paraMparA prApta siddhotonuM paNa A padamAM e gaghALavA maTI jAya che paNa baliSTha bane che ne AdhyAtmika zodhana, e badhI prAthamika taiyArI mATe abhyAsIe suruci keLavavI ane dRDha anabhati mATenI azAbajha abhIsAnA bhAvavAhaka banI jAya che. gAMdhIjI karavI joie. suraci keLavAya ane te aMta:karaNAno guNA bane tyAM sudhI paranA eka patramAM zrImada rAjacaMdra lakhe che bhakti jJAnano hetu che. jJAna 'abhyAsI sahRdaya sAhitya-viSayaka nirNayo mokupha rAkhe athavA zodhanayogya momano che, mokSano hetu che.' AmAM bhakti, jJAna ane mokSa zabdo na samajAya evA nathI zAze. arathi daDha thatAM eTale ke vivecana netra UghaDatAM, siddhAMtono sIdho paNa eka zAstra tarIke bhaktino vicAra karIe. adhyAtma-jIvananA utkarSamAM viniyoga karavo raheze nahI.' graMthamaNi ene vAraMvAra saMbhAravA paDaze nahIM. samartha mAdhyama tarIke jJAnano mokSa siddhinAM sopAna tarIke vicAra karIe tyAre vivekanuM akhaMDa vyaktitva vivecana viSayathI sahaja phurI AnaMdaparyavasAyI, e zabdonI gahanatAno, vyApakatAno ane kArya-kArabhAvano khyAla spaSTa satyapratipAdaka ne sauSThavayukta vivecanomAM prakaTa thaze. vivecakanI e dhanyatA thAya che. matalaba ke zabda sahelA hoya paNa e sahelA zabdomAM vyakta thayelo haze; vivecananI e garavI pratiSThA haze." vicAra eTalo badho dhana saMkula ane sphoTaka hoya ke saMpUrNane sahaja arthabodha XXX na thAya. gAMdhIjIe zrImad rAjacaMdrane prazna pUchayoH "AtmA zuM che? te kaMI (3) durbodhatA: bhASAnI ke vicAranI ? kare che? ane tene karma naDe che ke nahIM?' A praznanA lAMbA pratyuttaramAM sane 1938mAM mArI sAthe amadAvAdanI gujarAta kaoNlejamAM bhaNAtA mArA jJAnadazAmAM AtmA nijaravarUpane pAme che tenuM spaSTIkaraNa na karatAM teo eka mitrane maLavAnuM thayuM tyAre vAtavAtamAM temaNe gujarAtI sAhityanA palaTAtA kahe che, jJAnadazAmAM-potAnA svarUpanAM yarthAtha bodhathI utpanna thayelI dazAmAM ghanI vAta karI. e kahe: gAMdhIjInuM lakhANa gagha mane supere samajAya che, te AtmA nijabhAvane eTale jJAna, darzana (yathAsthita nirdhAra) ane sahajasamAdhi paNa gAMdhIjInA praznonA ApelA zrImad rAjacaMdranA javAbanuM gagha mane nathI pariNAmano kartA che, ajJAna dazAmAM krodha, mAna, mAyA, lobha e Adi samajAtuM. meM pUchayuM: "gadya nathI samajAtuM ke gaghamAM vyakta thayelo vicAra nathI prakRtino kartA che ane bhAvanAM phaLano bhoktA thatAM prasaMgovazAt dhaTapaTAdi samajAto?' to kahe: 'vicAraNAno viSaya samajAya che paNa enI abhivyakti padArthonAM mULa dravyono te kartA nathI paNa tene koI AkAramAM lAvavArUpa saMkula hoya che eTale pUrNa artha pAmavAmAM vyavadhAna thAya che." me kahyuM: juo kriyAno kartA che. e je pAchaLa tenI dazA kahI tene jaina "karma" kahe che. samAjazAstra, arthazAstra, rAjanItizAstra, suprajananazAstra, nATyazAstra, "vedAMta" bhrAnti kahe che, tathA bIjA paNa tene anusaratAM evA zabda kahe che. saMgItazAstra, zilpazAstra, vivecanazAstra-A ane AvAM anekAneka zAstromAM vAstava vicAra karyethI AtmA ghaTapaTAdino tathA krodhAdino kartA thaI zakato ', ApaNane rasa hoya paNa emAM ApaNane enI saMpUrNa gatAgama na paNa paDe, nathI. mAtra nijasvarUpa evA jJAnapariNAmano ja kartA e spaSTa samajAya che. jyAM sudhI ApaNo enI Tekanikala vaijJAnika paribhASA na samajIe. adhyAtmanuM joI zakAze ke A 'peregrAphamAM vaparAyelA koIpaNa zabdano artha na samajAya paNa eka zAstra che, gahana zAstra che, enI paribhASA paNa viziSTa hoya evo ke aspaSTa nathI paNa eno vicAravaibhava eTalo badho saghana ne samRddha che; jyAM sudhI e paribhASAthI ApaNI paricita na thaIe tyAM sudhI saMbhava che ke jainazAstra, vedAntazAstra, tarkazAstranA pAyArUpa jJAnane abhAve te che ke ApaNane emAM gama na paNa paDe; kintu jo je te viSayamAM UMDI saraLa rIte bodhagama na thAya. berisTarIno abhyAsa karatAM, khristI dharma ne jijJAsA hoya, rasa hoya to paribhASAne atikramavAmAM khAsa mukelI paDavI Aryadharmane jhUle jhUlatA gAMdhI-cittane sthira karI samatAnI sthitie lAvavAmAM na joIe. soyanA nAkAmAMthI Akho hAthI pasAra thaI jAya ne enuM pUchaDuM zrImad rAjacaMdranA adhyAtmajJAne moTo ne mahattvano bhAga bhajavyo che, paNa bharAI rahe evuM bhAgye ja bane. mULa vicAra hAthI che, abhivyakti e puccha gAMdhIjInI abhIpsA eTalI badhI jIvaMta ne prajvalita hatI ke temane bhASAnuM che. keTalIkavAra vicAra eTalo badho gahana hoya ke enI abhivyaktimAM vyavadhAna naryuM nathI. ApaNane naDe che, kAraNake ApaNI jijJAsA ane bhASA lathaDe; paNa adhyAtmanA viSayamAM jeonI gati ArapAranI che, abhIpsA utkaTa ne jvalaMta nathI. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana Disembara, 2002 Avo, aMtaranAM kamADa ughADIe ! 1 zrI mahendra meghANI gregarI sTokanA aMgrejI pustaka "dha buka opha kvezansa'mAMthI namUnA rUpe 13. dekhItI rIte sAva acAnaka thayelI koI bahAranI asara heThaLa ahIM keTalAka prazno ApyA che. nyUyorka TAImsa' dainikamAM dara aThavADiye tamArA jIvanamAM jabaradasta parivartana kyAreya AveluM ? amecchiAmAM vadhumAM vadhu vecAtAM pustakonI yAdI pragaTa thAya che, temAM A 14, AvezamAM AvIne tame koInI sAme ghAMTA pADyA hoya, evuM chelluM pustake paheluM sthAna meLaveluM. kyAre baneluM ? zA kAraNo ? pAchaLathI tamane teno pastAvo thayelo ? , sAmAnya jJAnanI kasoTIomAM puchAtA hoya che tevA savAlonA javAba 15. tame mAMsAhAra karo cho? katalakhAnA para jaIne koI pazanI katala ApavA mATe ApaNe amuka mAhitI ke AMkaDA yAda karavAM paDe che. paNa A karavA tame taiyAra thazo ? praznono uttara ApatI vakhate ApaNo vicAra karavo paDe che, aMtara-nirIkSaNa 16, ekAda varasamAM acAnaka tamAruM mRtyu thavAnuM che evI tamane khabara karavuM paDe che. A praznonA koI amuka ja sAcA javAba nathI. eka praznanA hoya, to atyAre tame je rIte jIvo cho temAM kazo pheraphAra karo? vividha javAbo maLavAnA ane te badhA sAcA hovAnA, kAraNa ke te prAmANika 17. tamAre jarUra hoya tyAre koI madada maLe, to e tame sahelAithI hadayoe ApelA haze. svIkArI zako cho ? tame sAmethI sahAya mAgo kharA ? A praznapatranI thoDIka nakalo kaDhAvIne eka sAMje sahu kuTuMbIjano bhegAM 18. tamane prakhyAta thavuM game ? kaI rIte vikhyAta banavAnuM tame pasaMda bese ane dareka jaNa eka eka savAlano potAne sUjhe te javAba bolatuM jAya, karo ? , to potAnA gharanAM ja mANasonI keTalIka navI pichAna parasparane maLatI jaze 19. amuka kArya karavAnuM tamAruM lAMbA kALanuM sapanuM che ? atyAra sudhI ane e nikhAlasatA vizeSa nikaTatA pedA karaze. bIje divase, AgalI te kArya kema nathI karyuM ? sAMjanI vAto saMbhArIne dareka jaNa eka kAgaLa para ke noTabukamAM potAnA 20. tame jenAthI bacI zakatA na ho, evI tamArI kaI Adato che ? javAbo kramAMka mujaba lakhI nAkhI zake. temAMthI chUTavA mATe tame niyamita mathAmaNa karo cho ? zALA-kaoNlejanA vargomAM dareka zikSake potAnA javAbo vidyArthIo samakSa 21. jIvanamAM zAne mATe tame vadhumAM vadhu prayatno karo cho ?-koI siddhi, vAMcI batAve, to temAMthI preraNA meLavIne ghaNA vidyArthIo gherathI potAnA prasiddhi, salAmatI, prema, sattA, jJAna ke bIjA kazAka mATe ? uttaro lakhI lAvIne pachInA divasomAM vargamAM vAMcI saMbhaLAvI zake. temAMthI rara. tamArI e pharaja na hoya chatAM koIne mATe tame kazuMka karo, ane zikSako pasaMda kare tevA keTalAka sthAnika ke prAdezika chApAM-sAmayikone pachI e tamAro AbhAra paNa na mAne, tyAre tamane.zI lAgaNI thAya che? prakAzana mATe mokalI zakAya. gregarI sTokanA prazno nIce mujaba che: ra3. duniyAbharamAM tamArA manapasaMda sthaLe jaine mahinA sudhI tyAM rahI 1. tame bhUtapretamAM mAno cho ? na mAnatA ho, to "bhUtiyA baMgalA' zako tema ho, ane paisAnI kazI ciMtA karavAnI na hoya, to tame kyAM jAva tarIke oLakhAtA koI chevADAnA makAnamAM tame eka rAta ekalA gALavA ane tyAM zuM karo ? , ' teyAra thazo ? 24. ApaghAta karavAno vicAra tamane kadI Avyo che ? jenA vinA 2. AjathI ekaso varasa pachInI duniyA AjanA karatAM vadhAre sArI jiMdagI jIvavA jevI na rahe, eTalI badhI mahattvanI kaI vastu tamane lArI haze ke kharAba ? tamane zuM lAge che ? 3. tamane sauthI vadhu mAna kone mATe che ? e vyakti pAsethI tamane kaI 25. tamArA mitro tamAre vize kharekhara zuM dhAre che e nikhAlasapaNe, jAtanI preraNA maLe che ? kaThora thaine tamane kahevA mitro teyAra hoya, to tame evuM iccho 4. tamAruM sauthI mUlyavAna smaraNa karyuM che ? teo tamane e jaNAve ? , 5. aThavADiyA pachI paramANu yuddha thavAnuM che ema tame jANatA ho to ra6. tamArA jIvanamAM sauthI mahattvanI vyakti koNa che ? tame zI taiyArI karo ? ra7. adAlate koI mANasane motanI sajA karI hoya ane pachI e 6. tamArA jIvananI moTAmAM moTI siddhi kaI che ? hajI enA karatAMya sajAno amala koNa kare tenI ciThThI nAkhI hoya temAM e kAmagIrI tamAre vadhu sAruM kazuMka karavAnI AzA tamane che ? bajAvavAnI Ave, ane tame te na bajAvo to e mANasane choDI mUkavAmAM 7. tamArA nikaTanA mitro sAmAnya rIte tamArA karatAM uMmaramAM moTA AvanAra hoya, to tame tenI DokamAM phAMsIno gALiyo nAkhavA taiyAra thAya ? hoya che ke nAnA ? : 28. tamArA avasAnanI cokkasa tArIkha jANavAnuM mana tamane thAya ke ? 8. chelle kyAre tamAre koinI sAthe jhaghaDo thayelo ? tenuM kAraNa zuM ra9. jene vize ramUja na karI zakAya eTalI badhI gaMbhIra koI vastu hatuM ? tamane lAge che ? kaMI ? 9. tamAruM bahu najIkanuM koI svajana pIDA bhogavI rahyuM che, emanAM 30. bIjA koinI samakSa tame chelle kyAre raDelA ? ane ekalA eka aMgo lakavAno bhoga banyAM che, ane mahinAmAM emanuM maraNa thaze ema kyAre raDelA ? dAktaro kahe che. e svajana tamane kahe che ke, "A vedanAmAMthI mAro 31. koInI sAthenA saMbaMdhamAM sauthI mUlyavAna vastu tamane kaI chuTakAro thAya te mATe mane jhera Apo !' to tame Apo ? che ? 10. chelle kyAre tame ekalA ekalA tamArI jAtane koI gIta saMbhaLAveluM ? 32. koI mANasane phAMsI ApavAnI hoya ne tenuM dazya TI.vI. ane bIjA koine kyAre gAI saMbhaLAveluM ? batAve, to tame te juo kharA ? " 11. tamAruM mRtyu kaI rIte Ave te tamane game ? 33. bIjAo sAthe jenI carcA na karI zakAya, tevI ati aMgata bAbato 12. tamArA jIvananI kaI bAbata mATe tame vadhumAM vadhu AbhAranI lAgaNI tamane kaI lAge che ? anubhavo cho? Printed Published by Nirubahen Subodhbhai Shah on behalf of Shri Mumbai Jain Yuvak Sangh and Printed Aide | Printing Works 312/A, Byculla Service Industrial Estate, Dadaj Konddey Cross Road, Byculla, Mumbat:400.927. And Publs. | at 385, S.V.P. Rond, Mumbai-400 004. Editor: Ramanlal C. Shah