Book Title: Jain Shwetambar Tirth Shree Antariksh Parshwanath
Author(s): Jambuvijay
Publisher: Sumtilal Ratanchand Patni
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005693/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RyA che. [i li Tii zrI ITH lekhaka : pUjya gudaiva munirAja zrIbhuvanavijyAntavAsI | muni zrI jabUvijayajI mahArAja anuvAdaka : sAhityacaMdra bAlacaMda hirAcaMda Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aacriNciNciNciNciNcNddi adabhuta ane camatkArapUrNa jaina zvetAMbara tIrtha zrI aMtarikSa pArzvanAtha (tIrthotpatti, ItihAsa ane saMpUrNa vastudarzana) lekhakaHpUjya gurudeva munirAjazrI bhuvanavijayAnevAsI munizrI jakhkhavijayajI mahArAja kakakakakakaka chakakakakakakakakakakakakakakakakare - saMpAdaka:sAhityacaMdra bAlacaMda hIrAcaMda, mAlegAma prakAzaka :sumatilAla ratanacaMda paTaNI , bI. e., ela.ela. bI. kAMtilAla vIracaMda zAha ela.ela. bI. - mAnada maMtrIo- zrI tIrtharakSaka kamiTI uNgrNgriNciNdni Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAptisthAna H vyavasthApaka, zrI jaina zvetAMbara zrI aMtarikSa pArzvanAtha tI zirapura ( varADa ) zrI kAntilAla vIracaMda zAha `LL.B. mAlegAma ( nAsIka ) mUlya rU. 1-25 dvitiyAvRtti : 2000 1 mudrakaH sAdhanA mudrA laya dANApITha : bhAvanagara Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjyapAda saMghasthavira zAnta-vepamUrti acAryadevazrI vijayasiddhisUrIzvarajI mahArAja dAdAnA paTTaziSya pUjyapAda A. bha. zrI vijaya meghasUrIzvarajI mahArAja sAhebanA ziSya pUjyapAda gurudeva munirAjazrI 1008 bhuvanavijayajI mahArAje 5 mAM 5 6 dIkSA : vikrama saMvata 1988 jeTha vada 6 amadAvAda janma : vikrama saMvata 1951 zrAvaNa vada 5 mAMDala svargavAsa : vikrama saMvata 20 1pa mahA suda 8 zaMkhezvarajI tIrtha" Page #5 -------------------------------------------------------------------------- Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kusumAMjali parama pUjya, prAtaH smaraNIya, mekSamArganA dAtA, anaMta upakArI, gurudeva munirAja zrI 1008 bhuvanavijayajI mahArAja ! anaMta puNyanA udayathI prApya atidurlabha mAnavajanma ApIne, parama vAtsalyathI lAlana-pAlana tathA piSaNa karIne temaja dharmanA uttama saMskAro ApIne pitAzrI tarIke Ape gRhasthAvasthAmAM mArA upara anaMta upakAra karelA che. tyArapachI Ape dIkSA aMgIkAra karIne mane paNa e ja pavitra mArge caDhAvIne mAre parama uddhAra karyo dIkSA ApyA pachI zAstrokta vidhi mujaba aneka dezomAM mane tIrthayAtrA karAvIne, anekavidha zAstronuM adhyayana karAvIne tathA jJAna darzanacAritranA uttamottama saMskArothI mArA AtmAne suvAsita karIne Ape mArA upara anaMtAnaMta upakAra karelA che. mArA asaMkhya avinaya ane aparAdhanI paramakRpALu Ape sadA kSamA ja ApI che. parama vatsala gurudeva ! mAruM zreya kevI rIte thAya e mATe Ape sadaiva ciMtana karyuM che. mArI unnati tathA uddhAra karavA mATe Ape ApanI mana vacanakAyAnI sarva zaktiene sadA upayoga karyo che. gurudeva! ApanA mArA upara eTalA badhA anaMta anaMta upakAre che ke tenuM zabdothI kei paNa rIte varNana thaI zake tema ja nathI tema tenA anaMtamA bhAgane paNa badalI kaI paNa rIte mArAthI kadI vALI zakAya tema ja nathI, chatAM bhaktinA pratIkarUpe, he sadaiva paramahitaciMtaka paramakRpALu paramavatsala mokSamArganA dAtA jJAnI gurudeva! ApazrInI ja praraNa. sUcanA tathA mArgadarzanathI taiyAra thayelA A laghu pustakarUpI puSpane anaMtazaH vaMdanApUrvaka ApanA pavitra karakamalamAM arpaNa karIne Aje parama AnaMda anubhavuM chuM. ApazrInA caraNakamaLane upAsaka aMtevAsI zizu -jabU Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zirapura AvavAnA mArgo 1. muMbaIthI nAgapura janArI gADImAM AkelA utaravuM. tyAMthI zirapura 4ra mAIla thAya che. moTaranI sagavaDa thaI zake che. AkAlAmAM maMdira, dharmazALA che. rastAmAM mAlegAma nAmanuM gAma Ave che. tyAM dharmazALA che 2. suratathI bhusAvaLa AvI nAgapura taraphanI gADIthI AkelA AvavuM. 3. kalakattA taraphathI nAgapura mArge AkelA AvavuM. 4. madrAsa taraphathI bArazA taraphathI vadhu thaI AkelA avAya che. 5 khAMDavA-hiMgelI mITarageja lAIna hAlamAM nakhAI che. tenA javaLakA nAmanA sTezanathI zirapura 8 mAIla dUra raheze. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAMDavyAkaDe hivarakheDa reamine zAko jalhA paTasUka gAMdhIgrAma muMbaIkaDe pArasa .... mUrtijApUra DHAN (bAgapUra pAtUra / mAMgarUka A - . mAlegAMva javaLakA manorA zirapUra vAma -pusadakar3e hiMgolI loNI zrI aMtarikSa pArzvanAtha tIrthanI yAtrAe javA mATe mArga sUcavate nakaze Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcLA devAdhideva zrI aMtarikSa pArzvanAtha bhagavaMtanA adbhuta ane . camatkArapUrNa tIrthane ItihAsa ane e tIrthanuM gaurava batAvatuM pustaka prakAzita thAya evuM mAruM svapna paramapUjya paMDitapravara munizrI jabUvijaya mahArAjanI kRpAthI mUrta svarUpamAM AvyuM te joI mane parama . saMtoSa thayo. ane alpakALamAM ja te pustakanI bIjI AvRtti chapAvavAne prasaMge upasthita thaye e joI mArA AnaMdane pAra rahyo nahIM. vidvAna muni zrI jaMbuvijaya mahArAje saMzodhanapUrvaka vidya TippaNIo ApI hatI, te sAmAnya vAcake mATe taddana nirUpayogI che. mATe te bAda karI bIjI AvRtti vadhu sulabha kare te sArU, evI aneka taraphathI sUcanAo maLI. tethI A AvRttimAM tenI TippaNIo kADhI nAkhI agara mULa sAthe bheLavI devAmAM AvI che. jethI pustakanA AkAramAM ghaTADo thayo che. paNa mULa vastumAM jarAe ochuM karavAmAM AvyuM nathI. A mULa pustakane marAThI bhASAmAM anuvAda karI te paNa pragaTa karavAmAM AvyuM che. e pustaka paNa atyaMta lokapriya thayeluM che. A bIjI AvRttinA AdhAra para ja hiMdI AvRtti paNuM pragaTa karavAmAM Avaze. mAlegAma ) akSaya tRtiyA sAhityacaMdra bAlacaMda hIrAcaMda 251 , "saMvata 2018 ! Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAstrasaMzodhaka prAcya ane pAzcAtya aneka bhASAvida bAlabrahmacArI, kavi ane aneka zAstrapAraMgata saMta mahAtmA **** * munivarya zrI aMbUvijayajI mahArAja Page #11 -------------------------------------------------------------------------- Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / nama: zrIantarikSapArzvanAthAya / zrI aMtarikSapArzvanAthajItIrtha * ItihAsa ane mAhAmya akalpa A tIrthanuM satata cAlatuM smaraNa. aMtarikSa varakANo pAsa, jIrAvalA ne thaMbhaNapAsa / gAma nagara pura pATaNa jeha, jinavara caitya namu guNageha / / A vArtA vaMTana stotranI kaDIthI prAta:kAlanA pratikamaNamAM ApaNe jemane nitya namana karIe chIe te zrI aMtarikSapArzvanAtha bhagavAnanuM tIrtha hamaNAM varADane nAme oLakhAtA prAcIna vidyama dezanA AkelA jIllAnA vAzIma tAlukAnA lagabhaga 20 uttara akSAMza ane 70 pUrva rekhAMza upara rahelA zirapura nAmanA gAmamAM AveluM che gAmanA eka cheDA upara ApaNuM jinAlaya che. temAM bheMyarAnI aMdara eka meTA gokhalAmAM lagabhaga mastaka sudhI 36 iMca UMcI ane phaNA sudhI 4ra iMca UMcI tathA 30 iMca pahoLI zrI aMtarikSa pArzvanAthasvAmInI mUrti birAje che. matarikSa zabdano artha "AkAza" thAya che eTale UMce AkAzamAM arthAta keI paNa AdhAra vinA bhUmithI addhara rahelI zrI pArzvanAtha bhagavAnanI pratimA e zrI mantarikSArzvanAtha zabdano artha thAya che. ane kharekhara A pratimAjI bhUmino Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [2] zrI aMtarikSa jarA paNa AdhAra rAkhyA sivAya tema ja pAchaLa tathA baMne paDakhe bhIMtane jarA paNa sparza karyA vinA bhUmithI eka AMgaLa addhara ja virAje che. pratimAjInI nIcethI barAbara aMgabhUMchaNuM pasAra thAya che. tema ja pratimAjInI palAMThI pAse baMne paDakhe dIvA mUkIne paNa mUrtinI nIce tema ja pAchaLa sarvatra patharAI jatA prakAza joI zakAya che. eka nAnuM sarakhuM pAMdaDuM paNa AkAzamAM addhara nathI rahI zakatuM, chatAM ATalA moTA ane vajanadAra pratimAjI seMkaDo varSothI kaI paNa AdhAra vinA addhara birAje che e eka mahAna atizaya ja che. aMdhakAramaya kaliyugamAM paNa apAra tejathI jhagamagatI kharekhara A tejasvI ta che. zrI pArzvanAtha bhagavAnane mahimA ane pragaTa prabhAva suprasiddha che ja, chatAM sarva mANase pratyakSa joI zake e prabhAva te ahIMyA ja daSTigocara thAya che. A pratimAnAM darzana karIne AstikanA AnaMda ane vismayane te pAra rahetA nathI ja, paraMtu nAstikanI buddhi paNa ahIMyA te AvIne namI jAya che ane tene Astika banAvI de te A camatkAra che. mAtra jene ja nahIM, paNa zirapuramAM tema ja AjubAjunA gAmamAM vasatA jainetare paNa A mUrti upara apAra zraddhA dharAve che ane darzanArthe tathA vaMdanArthe Ave che. AvA prabhAvazALI A tIrthanI yAtrA karavA mATe seMkaDe varSothI bhAratavarSanA khUNekhUNethI lAkhonI saMkhyAmAM Aja sudhI yAtrALuo AvyA che ane atyAre paNa yAtrALuone pravAha satata cAlu rahyA ja kare che. jinAlayanA kaMpAuMDamAM tema ja kaMpAuMDa bahAra moTI dharmazALA che. yAtrALuone mATe bhejanazALA paNa atyAre cAlu che. zirapura javA mATe madhya (Central) relavenA AkelA sTezane utaravuM paDe che. AkelAmAM tAjanA peThamAM Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pArzvanAtha [3] ApaNuM jinAlaya, upAzraya tema ja dharmazALA che. ahIMthI zirapura 44 mAila dUra che. AkAlAthI TheTha zirapura sudhInI meTara saDaka baMdhAyelI che ane meTara vyavahAra hamezAM cAlyA ja kare che. pAsa dazama (mAgazara vada 10)nA zrI pArzvanAtha bhagavAnanA janmakalyANaka divase dara varSe meLA bharAya che. vidarbhadeza je dezamAM A tIrtha Avelu che te deza AjakAla varADanA nAmathI prasiddha che, paraMtu tenuM prAcIna nAma vikra che. kurusA caMdranavAjA manoramA mayaLareTTA rUmayaMti A bharahesaranI paktithI ApaNe jenu nitya prAta:kAlamAM smaraNa karIe chIe te naLa rAjAnI patnI mahAsatI kramayaMtInA janma paNa A vidarbha dezanI rAjadhAnI kuDinapuramAM thayA hatA. vidarbha dezanA rAjAnI putrI hovAne lIdhe damayaMtI vaivarmInA nAmathIpaNa oLakhAya che. atyAre paNa kuDinapura vidyamAna che ane te amarAvatI jillAnA cAMdUra tAlukAmAM amarAvatI zaherathI lagabhaga 28 mAila dUra pUrva dizAmAM vardhA nadInAM kharAkhara pazcima kinAre 20/58 uttara akSAMza ane 78/9 pUrva rekhAMza upara Avelu che. paumAvaI a gorI gaMdhArI lakkhamaNA susImA ya / jaMbUbAI saccabhAmA ruppiNI kaorg mahisIo | A maradezanI gAthAmAM jemaneA ullekha che ane je ate zrI neminAtha bhagavAna pAse dIkSA laine mekSamAM gayAM che te mahAsatI rUkimaNInA janma paNa A vidarbha dezanA te kALanA pATanagara kuDinapuramAM ja bhISmaka rAjAne tyAM thayA hatA. atyAre jo ke kuMDanapura bahu nAnu gAmaDuM ja rahyuM che, chatAM paNa vaidika Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [4] zrI aMtarikSa (hiMduo) ene moTuM tIrthadhAma mAne che. nadInA kAMThA upara ja barAbara kRSNa (viThThala)-rukimaNInuM eka maMdira che ane tyAM kArtikI pUrNimA upara prativarSa ghaNuM meTI yAtrA (meLo) bharAya che. kuMDinapurane leke kauDinyapura paNa kahe che. . zrI antarikSapArzvanAthajI tIrthano itihAsa AvA A prAcIna vidarbha dezanI bhUmine pavitra karI rahelA ApaNA tIrthanI sthApanA kayAre kenA hAthe ane zI rIte thaI vagere jANavuM Avazyaka ane khAsa rasadAyaka che. A tIrthanI yAtrA karavA mATe pUrva aneka AcAryAdi munivare AvI gayA che. vAcakapravara upAdhyAyazrI yazovijayajI mahArAja paNa ahIM AvI gayA che ane temaNe aMtarikSajInA be stavane banAvyA che. yAtrArthe AvelA munirAje paikI keTalAka A tIrthanA saMbaMdhamAM saMkSipta athavA vistRta noMdha paNa lakhatA gayA che ke jemAMthI ApaNane A tIrthane lagatI aitihAsika mAhitI maLI zake che. ApaNe paNa A tIrthane itihAsa jANavA mATe e ja prAcIna ulekho ane pramANe tarapha vaLavuM joIe. zrI aMtarikSajInA saMbaMdhamAM tapAsa karatA prAcIna ullekha ghaNuM maLI Ave che. jo ke temAMnA ghaNuMkharAmAM aMtarikSapAzva nAtha bhagavAnanA nAmano ja ullekha che, chatAM pAMca-sAta evA paNa ullekha che ke jemAM zrI aMtarikSajI tIrthane ItihAsa paNa , Apele che. A ulekhe keTalIka vAtomAM paraspara maLatA che jyAre keTalIka vAtemAM paraspara bheda paNa paDe che. ullekha vAMcavAthI ane sarakhAvavAthI bheda ApoApa samajAI jaze. A ullekha saMskRta, prAkRta tathA gujarAtI ema traNe bhASAmAM ane te lekhanA chevaTanA bhAgamAM yathAlabhya yathAzakaryo Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAzvanAtha [5] akSarazaH ApavAmAM AvyA che te pahelAM tene bhAvArtha gujarAtImAM nIce mujaba ApavAmAM Ave che. kALakamane mukhya rAkhIne A paNa e ullekhamAM AvatA itihAsane anukrame joIe. zrI jinaprabhasUrijIe Apelo itihAsa -kharataragacchanA zrI jinaprabhasUrike jemane dilhInA bAdazAha maDamada taghalaka upara ghaNo prabhAva paDato hato. temaNe bhAratavarSanA cAre khUNAnA aneka tIrthonI mAhitI ApatA lagabhaga 58 jeTalA kapanI racanA karI hatI. A kalpa vividhatA nAmanA graMthamAM chapAyelA che. AmAM aMtarikSanA saMbaMdhamAM eka TIpurabanatAza pAthanAtha + paNa che ke jenI racanA vikrama saM. 1364 thI 1389 daramiyAna thaI haze ema lAge che. zrI jinaprabhasUri grAmAnugrAma cityaparipATI karatA dakSiNa dezamAM mahArASTramAM padhAryA hatA ane devagiri (vartamAna dolatAbAda) tathA pratiSThAnapura(vartamAna paThANa nI yAtrA karI hatI. prAya: te arasAmAM ja temaNe A tIrthanI yAtrA karIne zrIpuramatarikSa pArzvanAthajapanI racanA karI hatI. aMtarijInA saMbaMdhamAM ApaNe tyAM maLatAM ullekhamAM bahathI prAcIna ullekha heya te haju sudhI A jinaprabhasUrijIvALo ja ullekha che. A kalpamAM zrI jinaprabhasurijI nIce pramANe jaNAve che ke zrIpUranagaranA AbhUSaNa samAna pragaTaprabhAvI zrI pArzvanAtha bhagavAnane praNAma karIne aMtarikSamAM (AkAzamAM addhara) rahelI temanI pratimAnA ka9pane kaMIka kahuM chuM pUve laMkAnagarInA rAjA prativAsudeva rAvaNe mAli ane samAli nAmanA pitAnA sevakane kaIka kAraNasara keIka sthaLe mokalyA hatA. vimAnamAM besIne AkAzamArge jatAM temane vacamAM Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [6] zrI aMtarikSa ja bhejanane avasara thaye. vimAnamAM beThelA phUlamALI nekarane ciMtA thaI ke-Aje utAvaLamAM huM jinapratimAnA karaMDiyAne ghera ja bhUlI gayo chuM. ane A baMne puNyavAne jinapUjA karyA sivAya kayAMye paNa bhajana karatA nathI. jyAre teo pUjAnA avasare pratimAne karaMDiye nahIM jue tyAre nakkI mArA upara kapAyamAna thaze." A ciMtAthI teNe vidyAbaLathI pavitra vAlukA(vALu-retI)nI bhAvajinezvara zrI pArzvanAtha bhagavAnanI eka navI pratimA banAvI. mAli ane sumAlie paNa te pratimAnI pUjA karIne jojana karyuM. pachI jyAre teo pharIthI AkAzamArge cAlavA lAgyA te vakhate phulamAlI kare te pratimAne najIkamAM rahelA keI sarevaramAM padharAvI. pratimA devIprabhAvathI sarovaramAM akhaMDita ja rahI kAlakame te sarovaranuM pANI ghaTI gayuM ane te nAnA khAciyA jevuM dekhAtuM hatuM. A bAju kAlAMtare viMgaullI (viMgelI-hiMgolI) dezamAM viMgalpha nAmanuM nagara che, tyAM zrIpAla nAmane rAjA rAjya karate hate. A rAjA sarvAge kaDhanA vyAdhithI pIDAte hate. eka vakhata zikAra mATe te bahAra gaye hatuM, tyAM tarasa lAgavAthI zrI aMtarikSajInI pratimAvALA te khAbociyA pAse anukrame AvI pahoMcyA. tyAM pANI pIdhuM ane hAtha mAM dhoyA tethI rAjAnA hAtha-meM nIrogI ane kanaka jevI kAMtivALA thaI gayA. tyAMthI rAjA ghera gayA pachI jotAM Azcarya pAmavAthI rANIe pUchyuM ke svAmI! tame Aje kaI sthaLe snAna vagere karyuM che? rAjAe sarva hakIkata kahI saMbhaLAvI. rANIe vicAra karyo ke nakkI pANImAM ja kaI devI prabhAva hevo joIe." AthI bIje divase rAjAne tyAM laI jaIne rAjue sarva aMge snAna karAvyuM. tethI rAjAnuM zarIra nirogI ane navuM-suMdara kAMtivALuM thaI gayuM. pachI rANIe balipUjA vagere karIne prArthanA karI ke Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pArzvanAtha [7] aI che ke deva hoya te pragaTa thAo tyAMthI rANI ghera AvyA pachI deve svapnamAM rANIne kahyuM ke "ahIM bhAvI tIrthakara zrI pAdhana che bhagavAnanI pratimA che, ane tenA prabhAvathI ja rAvatanuM zarIra nIrogI thayuM che. A pratimAne gADAmAM mUkIne ane bhADAna - ta dila enA janmelA vAcharaDA joDIne rAjAe pote sAtha banA mAM besavuM. ane pachI kAcA sutaranI banAvelI rIthI ( labA thAMvAcharaDAone pitAnA nagara tarapha rAjAe calAvavI. ( para pAchuM vALIne jovuM nahIM, kemake) rAjA jyAM pAchuM vaLIne vaze. tyAM ja pratimA sthira thaI jaze." bIje divase rAjAe tyAM ja na khociyAmAMthI pratimA zodhI kADhI ane deve kathA pramANa gaDAmAM sthApAne potAnA sthAna tarapha cAlavA lAgyA. keTalaka kara gayA pachI tenA manamAM zaMkA AvI ka-pratimA Ave che ke nahIM ? eTale pAchuM vALIne joyuM, tethI pratimA tyAM ja AkAzamAM sthira thaI gaI ane gADuM tenI nIcethI AgaLa nIkaLI gayuM. pratimAM AgaLa na AvavAthI kheda pAmelA rAjAe pachI tyAM ja nAnA nAma anAre pura (rAjapura } gAma jasAvyuM ane tyAM ane laca badhAvIne temAM aneka mahatsavapUrvaka patimAnI pratiSThA karI. - DamezAM tenI trikALa pUjA karatuM hatuM. atyAre paNa te pratimA te ja pramANe AkAzamAM addhara rahelI che. pUrva, mAthA upara pANInuM beDuM caDAvIne pratimAjInI nIcethI nIkaLI jAya eTalI addhara pratimA hatI, paraMtu kALakrame nIcenI bU ra caDI javAthI athavA mithyAtva AdathI dUSita kAlanA prabhAvathI pratimA nIce nIce dekhAvA lAgI. chevaTe atyAre tenI nathI mAtra baMgaluchaNuM nIkaLI zake che, ane pratimAnI) baMne bAjue nIce dIvA mUkavAthI pratimA ane tenI nIcenI bhUmi vacce dIvAne prakAza barAbara dekhAya che eTalI addhara che. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [8] zrI aMtarikSa - je vakhate rAjAe pratimAne gADAmAM sthApI hatI te vakhate aMbAdevI ane kSetrapAla paNa pratimA sAthe hatA. aMbAdevIne siddha ane buddha nAmanA be putra hatA. utAvaLa utAvaLamAM aMbAdevIe temAMthI eka putra sAthe lIdhe, paNa eka putra bhUlathI pAchaLa rahI gayA. aMbAdevIe kSetrapALane hukama karyo ke pAchaLa rahI gayelA putrane laI Ava." paNa ati vyAkuLapaNe cAlato kSetrapALa paNa pAchaLa pAchaLa rahI gayelA putrane na lAvyuM, tethI aMbAdevIe ke pAyamAna thaIne kSetrapALanA mAthAmAM TuMbe mAryo. atyAre paNa kSetrapALanI mUrtinA mAthAmAM te pramANe ja jovAmAM Ave che. A pramANe aMbAdevI ane kSetrapAla jenI sevA karI rahyA che ane dharaNendra tathA padmAvatI jenI upAsanA kare che, evI zrI aMtarikSa pArzvanAtha bhagavAnanI pratimA bhavya lekethI atyAre pUjAya che, tema ja yAtrALu leke yAtrA mahotsava kare che. A pratimAnA huvaNanuM pANI AratI upara chAMTavAmAM Ave te paNa AratI bujhAtI nathI, tema ja pratimAnA nhavaNanuM pANuM lagAvavAthI dAdara, khasa tathA keDha vagere re nAza pAme che e atyAre paNa prabhAva che. zrI aMtarikSa pArzvanAtha bhagavAnanA saMbaMdhamAM je kaMI sAMbhaLavAmAM AvyuM te pramANe zrI jinaprabhasUrie sva-paranA upakArane mATe zrI aMtarikSa pArzvanAtha bhagavAnanA ka5mAM lakhyuM che. zrI aMtarikSa pArzvanAtha tIrthakalpane sAra A pramANe zrI jinaprabhasUrijIe ApelA uparanA vRttAMtamAMthI nIcenI mukhya vAte tarI Ave che. rAvaNanA sevaka mAlI ane sumAlI keI kAryAthe vimAnamAM besIne jatA hatA te vakhate vacamAM bhejanane avasara thavAthI nIce utaryA, paNa pratimA sAthe lAvavI bhUlAI gaI hatI ane Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ addabhuta ane camatkArapUrNa devAdhideva zrI aMtarikSa pArzvanAtha bhagavAna zrI zirapura ( vidarbha deza ) Page #21 -------------------------------------------------------------------------- Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAzvanAtha pUjA vidAya bhojana na karavAnI temanI pratijJA Da : tethI temanA phALA nokare vidyAbaLathI vALa( retI)nI karI pAva nA vara nI smRti banAvI hatI ane jatI vakhate najIkanA navamA padharAvI dIdhI hatI. pANImAM padharAvavAthI svAbhAvika rIte ja mRta nAza pAmI jAya, paraMtu devaprabhAvathI akhaMDa ja Da, kAlakrame A sarovara nAnuM khAbociyuM banI gayuM. vigalI vigali-hiMgeli) pradezanA viMgaula (hiMgeli) tarinA rAjA zrI pAlane savAge kaDhane rega thaye ha. te roga A pratimAnA .pathI pavitra thayelA khAbociyAne pANIthI -nAna karavAthI have cA mUvamI nAza pAmyA hatA. rAtre rAjAnI ne svapanamAM deve AvIne kahyuM ke--" A pANInI aMdara viSyamAM thanAra zrI pArzvanAtha bhagavAnanI pratimAM che, tene gADImAM sthApIne sAta divasanA janmelA vAcharaDA joDIne. rAjAe gADImAM AgaLa besIne kAcA sutaranA tAMtaNAthI banAvelI derInI lagAma vAcharaDA hAMkIne potAnA sthAna tarapha gADIne laI javI, paNa pAchuM vALIne na jevuM. rAjAe te pramANe badhuM karyuM, paNa keTaleka dUra gayA pachI mUrti Ave che ke nahIM evI zaMkAthI pAchuM vALIne jovAthI mUrti tyAM ja UMce sthira thaI gaI mUrti AgaLa na AvavAthI rAjAe potAnA nAma upathI tyAM ja rapura (pura) gAma vasAvyuM ane tyAM ja citya baMdhAvIne temAM pratimA pratiSThita karI. zrI jinaprabhasUrinA A lakhANathI ema phalita thAya che ke zrI pALarAjA saMbaMdhI A AkhAya prasaMga zrI pArzvanAtha bhagavAna thayA te pahelAM ja banI gayele che. zrI jinaprabhasUrijI lakhe che ke "pahelAM nIcethI pANiyArI A nIkaLI jAya eTalI addhara pratimA hatI, paNa kaliyuganA Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 10 ] zrI a' tarikSa prabhAvathI atyAre agaluchaNuM ja nIcethI nIkaLe teTalI addhara che" AthI ema lAge che ke jinaprabhasUrinA vakhatamAM eTale ke AjathI lagabhaga savA chaseA (625) varSa pahelAM paNa ApaNe atyAre (21mI sadImAM) jeTalI addhara pratimA joie chIe teTalI ja addhara hatI. atyAre paNa agaluchaNuM nIcethI nIkaLe teTalI addhara che ja * zrI aMtarikSa pArzvanAthajI tIrthanA sa. 1385 AsapAsa zrI jinaprabhasUrijIe lakhelA aitihAsika vRttAMta AvI gaye che tyArapachI kAlAnukrame jotAM devigira(dolatAkhAda)mAM vasatA rAjA nAmanA saMvIe vi. sa. 1473 pUrve aMtarikSajItInI yAtrA karyAMnA ullekha maLe che, paraMtu AmAM aMtarikSajInA mAtra nAmeAlekha ja hAvAthI A ane AvA bIjA mAtra nAmehlekhavALA bhAgA a Mte akSarazaH cathAzakaya ApavAmAM AvyA che. hamaNAM tA A tIrthanI aitihAsika mAhitI ApatA hAya tevA ullekha ja tapAsIzuM. A dRSTie kAlAnukrame jotAM zrI jinaprabhasUrie racelA vividhatI kapAntagata zrIpura antarikSapArzvanAthava pachI vi. sa'. 1503mAM racAyelA sAmadhama gaNikRta padmAsannati nAmanA graMthanu sthAna Ave che. vataMrAsannatinA kartA tapAgacchAdhipati A.zrI sAmasuMdarasUrijInA ziSya maheApAdhyAya zrI cAritraratnagaNInA ziSya paM. zrI sAmadhama gaNI che. temaNe upadezasatimAM bIjA adhikAranA dazamA upadezamAM 24 kSeAkeAmAM atArakSajInA itihAsa varNavyeA che. temAM Avatu vana amuka prakAranA zAbdika bheda hovA chatAM paNa zrI jinaprabhasUrijIe karelA vanane ja bahu aMze maLatu che. upadezasatimAM aMtarikSajInA adhikAramAM 21, 22 tathA 24mA zrlAkamAM graMthakAra jaNAve che ke-- Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAdhanAtha [11] nivedaya nagaraM navyaM zrIpuraM tatra bhUpatiH / acIkaraca prottuMgaM prAsAdaM pratimopari / / 21 // ghaTau gargarikAyuktau nyasya nArI svamastake / tavimvA yaH prayAti sma pureti sthavirA jaguH / / 22 / / kiyadantaramadyApi bhUmi-pratiprayoH khalu / astIti tatra vAstavyA vadanti janatA api // 24 / / bhAvArtha:-"tyAM rAjAe zrIpura (siripura nagara vasAvIne pratimA upara (pharato) UMco prAsAda baMdhAvyuM. uparAuparI be ghaDA upara gAgara mUkIne te mAthA upara upADIne pahelA (pANIyArI) nI pratimAjI nIcethI nIkaLI zake eTalI mUrti addhara hatI ema jUnA mANase kahe che. hamaNuM paNa bhUmi ane pratimA vacce keTaluMka aMtara che. ema tyAMnA (sipuranA) vatanI leke kahe che. A jotAM ema spaSTa lAge che ke semadharmagaNijIe aMtarijI saMbaMdhI vRttAMta aMtarikSajItIrthanAM svayaM darzana karIne lakhyo nathI. paNa paLam kAnaparaMparAe sAMbhaLIne kivA pahelAMnA lakhANane AdhAre ja lakhyA che. adhika saMbhava te e che ke-temaNe jinaprabhasUrijIne anusarIne aMtarikSajIne vRttAMta lakhyuM che. rAvaNanI, mAlisumAlinI pratimA pavitrita jalathI snAna karavAthI vigilTa (gelI) nagaranA zrIpALa rAjAne koDha rega gayAnI, adhiSThAyaka deve kahelI vidhi pramANe te samayanI apekSAe bhAvitIrthakara zrI pArzvanAtha bhagavAnanI pratimA gADAmAM lAvyAnI, rastAmAM rAjAe pAchuM vALIne jotAM mUti addhara rahI gayAnI, pachI tyAM zrIpura nagara vasAvIne maMdira baMdhAvyA vagerenI enI e ja hakIkta AmAM paNa che. mahatvano bhAga e che ke-zrI jinaprabhasUrie aMbAdevI ane kSetrapAla saMbaMdhI Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [12] zrI aMtarikSa je hakIkata ApI che, te A upadezasaptatimAM bilakula nathI. temaja bIjA keI lakhANamAM paNa jovAmAM AvatI nathI. kavizrI lAvaNyasamaya muniviracita zrI aMtarikSa pArzvanAtha chaMda A pachI zrI lAvaNyasamayajIe vi. saM. 1585nI akSayatRtIyAne divase gujarAtI bhASAmAM racelA 54 kaDInA zrI aMtarikSapAzvanAtha chaMdanuM kAlAnukrame sthAna Ave che. AmAM tIrthanI sthApanA AdinA saMbaMdhamAM varNanAtmaka tema ja alaMkArA tmaka bhAga ghaNe che, paraMtu zrI jinaprabhasUrijI ane zrI semadharma gaNijIe varNavelA vRttAMtathI AmAM keTalIka mahattvanI bhinnatA najare paDe che. jinaprabhasUrijI ane zrI madharmagaNie jyAM rAvaNanA sevaka mAli ane sumAlinuM nAma ApyuM che tyAM lAvaNyasamayajIe rAvaNanA banevI khare dUSaNa rAjAnuM nAma ApyuM che. (lAvaNyasamayajInA chaMda pachI racAyelAM bIjAM tamAma lakhANomAM paNa pradUSaNa rAjAnuM ja nAma jovAmAM Ave che.) bIje eka khAsa mahatvano bheda e che ke-aMtarikSapArzvanAtha bhagavAnanI pratimAnA adhiSThAyaka deve vigauThThI (geli) nagaranA zrIpAla rAjAne "bhAvitIrthakara zrI pArzvanAtha bhagavAnanI A pratimA che ema kahIne khAbociyAmAMthI pratimA kADhavAnuM jaNAvyAnI je hakIkata zrI jinaprabhasUrijI tathA zrI madhamagaNijIe ApI che, tenA badale lAvaNyasamayajIe elacapuranA elacadeva rAjAnuM nAma ApyuM che. ane "bhAvitIrthakara eve ulekha nathI. elacapura nagara varADa (vidarbha) dezamAM 21/18 uttara akSAMza tathA 77/33 pUrva rekhAMza upara AveluM che. varADanA aitihAsikenI paraMparAnusArI mAnyatA pramANe rUjha (Ane ja Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAzvanAtha [13] rU tathA strI paNa kahe che) nAmano jaina rAjA vi. saM. 1115 mAM elacapuranI rAjagAdI upara AvyuM hatuM. A jotAM A tIrthanI sthApanA zrI pArzvanAtha bhagavAna thayA te pUrve nahIM, paNa pArzvanAtha bhagavAnanA nivANa pachI ghaNa kALe vi. saM. 1115 pachI ja thaI che, ema lAvaNyasamayajInA kathana uparathI anumAna thaI zake che. A vAtanuM AgaLa AvatA zrI bhAvavijayajI gaNanA kathanathI paNa samarthana thAya che. bhAvavijayajI gaNine padmAvatI devIe pratyakSa AvIne kahyuM che ke "A tIrthanI sthApanA vi. saM. 11ra nA mahA suda 5 ne ravivArane divase vijayamuhUrtamAM elapura nagaranA zrI pAla aparanAma elaca rAjAnI vinaMtithI padhArelA zrI abhayadevasUri mahArAjanA hAthe thayelI che. ane lAvaNyasamayajI pachInA badhAM lakhANomAM paNa elacapuranA elaca (athavA rUca) rAjAnuM nAma Ave che. lAvaNyasamayajInA chaMdathI aMtarikSajInA itihAsamAM A mahattvano pheraphAra zarU thAya che. jyAre zrI jinaprabhasUrijI ane semadharmagaNijInA kathana pramANe A rAjA ane tIrthanI sthApanA pArzvanAtha bhagavAna thayA pUrve thayelAM che. A sivAyano zrI jinaprabhasUri ane semadharmagaNijIe ApelA vRttAMtathI lAvaNyasamayajInA chaMdamAM je bheda jovAmAM Ave che te mAtra zAbdika ane varNanAtmaka ja che. mukhya banAve ane nAme vagere eka ja che. zrI bhAvavijyajI gaNiracita zrI antarikSapArzvanAthastotra A pachI tapAgacchAdhipati A. zrI vijayadevasUrimahArAjanA ziSya zrI bhAvavijayajI gaNie saMskRtabhASAmAM racelA 145 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [14] zrI aMtarikSa lekanA zrI sattAvArthanAthastotranuM sthAna Ave che. A stotra aneka daSTie mahatvanuM sthAna dharAve che. vartamAnamAM aMtarikSAnI pratimA jyAM virAjamAna che te jinAlaya bhAvavijayajIgaNinA upadezathI ja baMdhAyeluM che ane pAsenA bIja maMdiramAMthI pheravIne pharIthI temAM aMtarikSa pArzvanAtha bhagavAnanI pratiSThA vi. saM. 1715 nA caitra suda 6, ne ravivAre temanA hAthe ja thayelI che. Aje paNa pAsenA mANibhadrajInI sthApanAvALA bIjA bheMyarAmAM zrI vijayadevasUrijInI temaja zrI bhAvavijayajIgaNinI pAdukAo (pagalAM) vidyamAna che. ekanA upara paM. zrIviSayavasUripadukyA ane bIjI upara u. zrI mAvanagawLapATu evA taralA akSare spaSTa vAMcI zakAya che. A mANibhadrajInI sthApanAvALA bIjA seMyarAmAM ja pahelAM aMtarikSajInI mUrti virAjamAna hatI. emanuM prAcIna Asana atyAre paNa vidyamAna che. atyAre te Asana para bIjI mANibhadrajInI sthApanA karelI che. bheMyarAmAM kule 2, mANibhadrajI che. vartamAna pratiSThA karanAra zrI bhAvavijayajIgaNie ja racyuM hevAthI temaja bIjI ghaNuM navI tathA bAhya pramANethI paNa puSTa thatI mAhitI temAM hovAthI A staMtranuM mahatva ghaNuM ja ghaNuM vadhI jAya che. potAnAM mAtA-pitA, janmasthAna, dIkSA AdithI mAMDIne staMtranI racanA karI tyAMsudhI badhI prAsaMgika rasaprada mAhitI temaNe ApI che e AkhA tetrane bhAvArtha nIce pramANe che. zAMtarasapUrNa parama AnaMdasvarUpa(paramAtmA)ne namaskAra karIne huM (bhAvavijayajIgaNie) svayaM anubhavelA camatkAranuM bIjAonA upakArane mATe varNana karuM chuM-jaMbudvIpanA bharatakSetranA madhyakhaMDane zobhAvatuM satyapura (sAcera) nAmanuM vanakhaMDethI suzobhita nagara hatuM. te nagaramAM ezavAlavaMzamAM rAjamalla nAmanA gRhastha hatA. temane bhUlI nAmanI patnIthI bhAnirAma Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAzvanAtha [15] nAmanA eka putra thayuM hatuM. eka vakhata te nagaramAM upazama Adi gunA bhaMDAra zrI vijayadevasUrijI sAdhuonA parivAra sAthe padhAryA hatA. jema mayUrI meghanA AgamanathI khuzI-rAjI thAya tema guruthArAjanA AgamanathI AnaMdita thayelA zrAvake temane vaMdana karavA mATe gayA. jema cAtake meghanA jalane pIvA mATe ati utkaMThita hoya che tema zrAvake gurumahArAjanA mukhamAMthI varasatA vacanAmRtanuM pAna karavA mATe utkaMThita banIne gurumahArAjane vaMdana karIne temanI dezanA sAMbhaLavA mATe beThA. pachI AcArya mahArAje sAta naya ane caturbhagIthI yukta tathA durita-(pApa)ne dUra karanArI amRta karatAM paNa adhika mIThI dhamAM dezanA ApI. temanI dezanAthI pratibaMdha pAmIne meM bahu harSapUrvaka dIkSA lIdhI. dIkSA gurumahArAje mAruM bhAvavijya evuM nAma rAkhyuM. tyArapachI gurumahArAjanI sAthe mAravADamAM vicaratA meM sUtra vagereno yathAruci abhyAsa karyo. pachI tethI saMtuSTa thayelA gurumahArAja jodhapura nagaramAM saMghasamakSa mane gaNi padavI ApI. tyAra pachI pATaNanA saMghanI vijJaptithI gurumahArAja vacamAM AvyuM (abudagiri nI yAtrA karIne ziSya sAthe gujarAtamAM padhAryA. rastAmAM jatAM thAmanAtunI uSNatAne lIdhe mArI AMkhamAM roga lAgu paDyo, paNa jema tema karIne kaSTathI gurumahArAja sAthe pATaNa pahoMcyA. tyAMnA zrImaMta zrAvakoe ghaNuM ghaNA auSadhepacAra karyo, paNa mArI AMkhamAM kazo phAyade thaye nahIM. chevaTe mArI AMkho cAlI gaI ane huM aMdha banyA. dIvA vinA gharanI jema netrarahita thayelAM meM eka vakhata A zrI vijayadevasUrine gayelI Akhe pharI prApta thAya te mATe upAya pUchayo AcArya mahArAje kRpA karIne pUrNa vidhividhAna sAthe padmAvatI devIne mahAna maMtra ane ArAdhavA mATe Ape. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [16] zrI aMtarikSa pachI comAsuM pUrNa thaye, eka sAdhune mArI pAse mUkIne AcArya mahArAja anyatra vihAra karI gayA. pachI gurumahArAje batAvelI vidhipUrvaka padmAvatI maMtranuM ArAdhana karavAthI padmAvatI devIe pratyakSa AvIne vistArathI nIce mujaba mane vRttAMta kahyo : "harIvaMzamAM utpanna thayelA tathA kAcabAnA lAMchanavALA zrI munisuvratasvAmI bhagavAnanA zAsanamAM rAvaNa nAmane mahAbalavAna prativAsudeva thaye hate. eka vakhata teNe pitAnA banevI kharadUSaNa rAjAne kaIka kAryothe zIdhra karyo hate. pAtAlalaMkAne adhipati te kharadUSaNa rAja paNa vimAnamAM besIne pakSInI jema AkAzamArge prayANa karate cAlatAM cAlatAM anukrame aneka nagara, deza, vanakhaMDa tathA parvatane oLaMgIne bhajananA avasare vigalI dezamAM AvI pahoMcyuM. bhajanane avasara thaye hovAthI tyAM bhUmi upara utarIne snAna karIne pUjApAtra hAthamAM dhAraNa karIne kharadUSaNa rAjAe raseIAne jinacaitya (pratimA) lAvavA mATe kahyuM. sAthe jinapratimA lAvavAnuM bhUlI gaye hovAthI bhayabhIta banelA rasaIAe hAtha joDIne praNAma karIne kahyuM ke he svAmin ! gRhacaitya(gharamaMdira) te huM pAtAlalaMkAmAM bhUlI gaye chuM. A sAMbhaLIne tarata ja rAjAe vAla(ratI) chANa bhegAM karIne pArzvanAtha bhagavAnanI pratimA banAvI. ane namaskAra mahAmaMtrathI pratiSThA karyA bAda pUjA karIne AzAtanA na thAya te mATe pAsenA kUvAmAM mUrtine padharAvI dIdhI kUvAmAM rahelA deve . te pratimAne paDatAMnI sAthe ja jhIlI lIdhI ane vA jevI daDhamajabUta karI dIdhI. kharadUSaNa rAjA paNa bhejana karIne tyAMthI nIkaLe ane rAvaNanuM kArya karIne laMkA nagarImAM pahoMcI gaye. tyArapachI ghaNA kALa sudhI kUvAnA deve bhAvitIrthakara zrI pArzva nAtha bhagavAnanI pratimAnI bahu bhaktipUrvaka pUjA karI Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pArzvanAtha [17] varADa dezanA elacapura nAmanA nagaramAM zrIpAla nAme caMdravaMzI rAjA thayA. mAtA-pitAe tenuM pAtra nAma pADayuM hatuM paNa rUA eTale pRthvInuM sArI rIte rAjya karato hovAthI lAka tene rUjhava kahI saMbodhatA hatA. eka vakhata, pUrva janmamAM karelA pApanA udayathI rAjAnA zarIramAM kekane bhayaMkara vyAdhi lAgu paDyo ane tethI rAjAne vAraMvAra mUcha AvatI hatI. vaidyoe ghaNA ghaNA auSadhe pacAra karyo paNa rAjane ja paNa zarIre zAMti thaI nahIM. vedanAthI pIDAte rAjA rogane zAMtine mATe eka vakhata-nagara bahAra nIkaLe. pANInI tarasathI vyAkula thayele rAjA pANI mATe Amatema pharatA pharatA AMbalInA jhADa nIce jemAM pArzvanAtha bhagavAnanI pratimA hatI te kUvA pAse AvyA. te kUvAnA jalathI hAtha-paga mahe cheIne tathA svaccha svAdiSTa pANI pIne rAjA patAnI chAvADI cAlyA gaye. thAkelA rAjAne sAMja paDatAM ja UMgha AvI gaI. roganI pIDAthI AkhI rAta mAchalAMnI jema taraphaDIne ja pUrI karatA hatA, te rAjA te rAtrie nizcita thaIne chAnusAra UMDyA. savAramAM uDyA pachI rAjAnA hAtha, paga tathA meM nIrogI joIne rANIe rAjAne pUchayuM ke-"svAmi ! gaI kAla tame kayAM hAtha-paga meM dheyA hatA ke jethI teTalA bhAga uparathI kedra roga bilakula naSTa thaI gayuM dekhAya che. Aje paNa tyAM cAle ane sarva aMge snAna kare ke jethI sarva aMgane rega cAlyA jAya." rANInA kahevAthI pratItivALA rAjAe tyAM jaI snAna karyuM ane zarIra tatkALa nI regI thaI gayuM. AthI rAjA ane rANI baMnene khUba Azcarya thayuM ane anna-pANIno tyAga karIne devanI ArAdhanA karavA mAMDI. "he kUvAnI aMdaranA adhiSThAyaka Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [18] zrI aMtarikSa deva ! he kSetradeva! tame je kaI che te kRpA karI amane tamAruM darzana Ape." A pramANe kahIne devanI ArAdhanA karatAM rAjAne traNa divasa vItI gayA. chevaTe rAjAne daDha nirNayavALe joIne deve pratyakSa AvIne kahyuM "rAjana ! kharadUSaNa rAjAe padharAvelI A kUvAmAM zrI pArzva nAtha prabhunI pratimA che. tenA sparzathI AnuM pANI mahApavitra thayeluM che, tethI A pANIthI snAna karavAthI tAruM zarIra nIrogI thaI gayuM che. A mUrtinA sparzathI pavitra thayelA pANIthI zvAsa, khAMsI, tAva, zUla tathA koDha vagere re asAdhya thaI gayA hoya te paNa nizcaye nAza pAme che; netrahInane netra prApta thAya che, baherAne sAMbhaLavAnI zakti prApta thAya che, mUMge bolate thAya, laMgaDe-pAMgaLo cAlavA lAge che, apasmAra regavALAne navuM zarIra prApta thAya che, vIrya-parAkramahInane mahAvIrya prApta thAya, dhana joIe tene dhana maLe che, strI joIe tene strI maLe che, putra joIe tene putra-pautra maLe che. rAjya gumAvyuM hoya te rAjya maLe che, padavI na hoya tene uttama padavI maLe che, vijya joIe tene vijaya maLe che, vidyAhInane vidyA prApta thAya che. bhUta vetAla tathA DAkaNe palAyana thaI jAya che. A mUrtinA sparzathI pavitra thayelA pANIthI sarve duSTa graha zamI jAya che. ivahunA ? bahu zuM varNana karavuM? he rAjana ! sarva manerane pUrNa karanArI A mUrti kaliyugamAM sAkSAta cintAmaNiratna samAna che. huM nAgarAja dharaNendrane sevaka chuM ane tene AdezathI ahIM rahIne bhagavAnanI mUrtinI bhaktithI upAsanA karuM chuM. A pramANe devanuM kathana sAMbhaLIne bhaktithI ullasita manavALA rAjAe deva pAse pratyakSa camatkAra karanArI mUrtinI mAgaNI karI. deve kahyuM ke "rAjan ! dhana-dhAnya vagere tuM je kaMI mAge te Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAzvanAtha [ 18 ] ApIza, paNa mUrti nahIM ApuM." A pramANe deve ghaNuM samajAvyuM te paNa mUti ja levAnI IcchAvALA rAjAe pAraNuM na karyuM. prANa jAya to bhale jAya; paNa mUrti lIdhA vinA pAcho nahIM pharuM." A pramANe daDha nizcaya karIne beThelA rAjAne bhejana- pANI lIdhA vinA sAta divaso vItI gayA. tenA tapanA prabhAvathI dharaNe dra jAne tyAM AvIne kahyuM- "rAjA ! tuM zA mATe haTha kare che ? A mahAvamaka rI smRti nI pUjA tamArAthI nahIM thaI zake. tAruM (rega nAza pAmavAnuM) kArya siddha thaI gayuM che, mATe tuM cAlyA jA." rAjAe kahyuM -nAgarAja ! peTa bharavAthI zuM? huM te jagatanA upakAra mATe pratimAnI mAgaNI karuM chuM mATe mane mUrti Apo. mArA prAga jaya to bhale cAlyA jAya. paNa nAgarAja ! pratimA lIdhA vinA huM pAcho pharavAno nathI. mUti Ape ke na Ape, e tamArI marajInI vAta che. mArA prANa to e bhagavAnamAM ja rahelA che. A pramANe rAjAnuM kathana sAMbhaLIne sAdhamikabaMdhune kaSTa na thAya te mATe dharaNe ela rAjAne kahyuM- "rAjana ! huM tArI bhakitathI prasanna thayo chuM, ane tethI prANathI paNa adhika priya A cA-kArI mRtine jagatanA upakAne mATe tene ApIza, para tu A pratimAnI AzAtanA na karIza, nahIMtara mane ghaNuM duHkha thaze." rAjAe A vAtane svIkAra karyo tyAre dharaNe je kahyuM ke-rAjana ! saMbhaLa, savAramAM snAna karIne svaccha thaIne tuM ahIM kUvA pAse Avaje, pachI nAla(javArInA sAMThA)nI pAlakhI banAvIne sutaranA tAMtaNAthI bAMdhIne kUvAmAM ghaDAnI jema utAje. huM temAM mUrti mUkI daIza, pachI bahAra kADhIne nAlanA( javArInA sAMThAnA) banAvelA rathamAM nuM pratimA mUkI deje ane Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [20]. zrI aMtarikSa pachI sAta divasanA janmelA vAcharaDA rathane joDIne tuM AgaLa cAlaje ane ratha tArI pAchaLa cAlyA Avaze. tArI jyAM A pratimA laI javAnI IcchA hoya tyAM laI jaje paNa pAchuM vALIne joIza nahIM, je joIza te pratimA nahIM Ave. A paMcama kAla havAthI adazyapaNe mUrtimAM adhiSThita rahIne A pratimAnI upAsanA karanAranA manoratha huM pUrNa karIza." A pramANe kahIne nAgarAja dharaNendra cAlyA gayA pachI savAramAM rAjAe dharaNendranA kahyA pramANe badhuM karyuM. kUvAmAMthI pratimA bahAra kADhIne rAjAe nAlanA rathamAM mUkI ane be vAcharaDA rathane joDIne rAjA AgaLa cAlavA lAgyA. keTaleka dUra gayA pachI rAjAnA manamAM zaMkA utpanna thaI ke "rathane avAja saMbhaLAtuM nathI, te zuM bhagavAna nathI AvatA?" Ama zaMkAthI rAjAe pAchuM vALIne joyuM tethI tarata ja ratha mati nIcethI AgaLa nIkaLI gayA ane mUrti AkAzamAM sthira thaI gaI. tyAM vaDanA jhADa (A jhADa hAla bagIcAmAM che ) nIce sAta hAtha UMce AkAzamAM addhara rahelI bhagavAnanI pratimA joIne loko aMtarikSapArzvanAtha" kahevA lAgyA. rastAmAM ja pratimAjI sthira thaI javAne lIdhe khinna thayelA rAjAe pharIthI dharaNaMdranI ArAdhanA karI. dharaNe kahyuM ke A pratimA ahIM ja raheze tethI rAjAe tyAM ja eka lAkha mudrA (sika) bacIne raMgamaMDapathI suzobhita vizAla caitya karAvyuM (A maMdira panavInA nAme hAlamAM che.) saMpUrNa thayelA maMdirane joIne rAjAe vicAra karyo ke ahe! A maMdirathI mAruM nAma kAyama thaI jaze-cirakALa sudhI cAlaze. rAjAnA manamAM A jAtanuM abhimAna utpanna thavAthI rAjAe maMdiramAM padharAvavA mATe pratimAjIne prArthanA karI te paNa pratimAjI Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAzvanAtha [21] maMdiramAM padhAryA nahIM AthI khinna thayelA rAjAe dharaNendranuM maraNa karyuM paNa rAjAnA abhimAnathI dharaNendra paNa na AvyA tethI ati khinna thayelA rAjAe maMtrIe pUchyuM ke bhagavAna caityamAM AvatA nathI mATe zuM karavuM ? maMtrIe vicAra karIne kahyuM ke-rAja ! eka upAya che. sarva zAstromAM vizArada, aneka rAjAone mAnya tathA devInI jemane sahAya che evA abhayadeva nAmanA AcArya che. karNa jevA parAkramI gujarAta dezanA karNa (siddharAja jayasiMhanA pitA) rAjAe temane "mAladhArI evI mApadavI ApI che. gayA ja varSe A AcArya khaMbhAtanA saMgha sAthe (kupAkajI tIrthamAM rahelA) mANikya devanI yAtrA karavA mATe A bAju padhAyo che. ane hamaNAM teo devagiri (AjanuM daulatAbAda)mAM birAje che. je kaMI paNa rIte teo ahIM padhAre te nakakI tamAruM kAma siddha thaze." A pramANe maMtrInuM kathana sAMbhaLIne rAjAe maMtrI dvArA guru mahArAjanI tyAM padharAmaNI karAvI. AkAzamAM addhara rahelI pratimA joIne AcArya mahArAjane paNa ghaNuM Azcarya thayuM. rAjAnA martha badhI vAta sAMbhaLIne temaNe aDrama karIne dharaNaMdranuM smaraNa karyuM. dharaNe je AvIne AcArya mahArAjane kahyuM ke "A jinamaMdira baMdhAvIne rAjAe manamAM ghaNe mada (abhimAna-gava) karyo che, tethI rAjAnA maMdiramAM A mUrti nahIM padhAre paNa saMghe badhAvelA maMdiramAM ja padhAraze." dharaNendranuM vacana sAMbhaLIne AcArya mahArAje zrAvaka saMghane bolAvIne kahyuM ke-zrAvake ! tame ahIM jaladI navuM maMdira baMdhAve. tame baMdhAvelA maMdiramAM pratimA padhAraze. AcArya mahArAjanuM vacana sAMbhaLIne temanI sAthe AvelA zraddhALu ane bhaktimAna zrAvakee maLIne jinamaMdira baMdhAvyuM. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [22] zrI aMtarikSa pachI AcArya mahArAjanI stutithI adhiSThAyaka deve jemAM saMkramaNa kareluM che evA (devAdhiSThita) zrI aMtarikSa pArzvanAtha bhagavAne sarvajananA dekhatAM AkAzamAMthI utarIne zrAvake baMdhAvelA caityamAM svayaM praveza karyo. tyAM paNa bhUmithI sAta AgaLa UMce addhara rahelA bhagavAnanI vi. saM. 1142 nA mahA suda paMcamI ne ravivArane divase vijaya muhUrtamAM AcArya mahArAje vidhipUrvaka pratiSThA karI. sAthe bhagavAnanI AgaLa DAbe paDakhe tIrtharakSA mATe AcArya mahArAje zAsanadevanI paNa sthApanA karI. te vakhate ilacarAjAe bhagavAnanA mastaka upara aneka prakArana ratnathI suzobhita mugaTa caDAvIne, kAnamAM kuMDale paherAvIne, kapAlamAM hIrAnuM tilaka caDAvIne, amRtavaSa cakSu sthApana karIne, kaMThemAM metIne hAra paherAvIne, aMge senAnI AMgI caDAvIne, mastaka pAchaLa bhAmaMDaLa sthApana karIne, mastaka upara &ta chatra bAMdhIne, saMghavInI mALA paherIne tathA gurumahArAjane vAsakSepa mastaka upara naMkhAvIne ajJAnarUpI aMdhakArane dUra karanArI AratI utArI. pachI jina-pUjA mATe rAjAe tyAM eka nagara vasAvyuM ane zrImAna(prabhu)ne vAsa thaye hevAthI tenuM zrIpura evuM nAma rAkhyuM. jyAMthI bhagavAna nIkaLyA hatA te kUvAnA pANIthI badhAne upakAra thAya te mATe rAjAe tyAM kuMDa baMdhAvyuM. rAjAnI vinaMtithI tyAM cAturmAsa karIne pachI bhavyajIne pratibodhatA gurumahArAja maladhArI zrI abhayadevasUrijI anyatra vihAra karI gayA. (A pramANe aMtarikSajI saMbaMdhI sarva ItihAsa jaNAvIne padmAvatI devIe bhAvavijayajI gaNune kahyuM ke, mATe he bhAvavijaya! tuM paNa te ja zrI aMtarikSa pArzvanAtha prabhujIno Azraya le ke jethI tArI cAlI gayelI baMne AMkhe tane pharIthI prApta thaze." Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- - - - pAzvanAtha [23] ( zrI bhAvavijayajI gaNI zrI aMtarikSa pArzvanAtha tetramAM jaNAve che ke-) A pramANe padmAvatI devInI rAtre vANuM sAMbhaLIne e gurubhAI tathA zrAvakone badhI hakIkata kahI. pachI tyAMthI zrAvakano saMdha sAthe laIne ame vihAra karatA anukrame zrI aMtarikSa pArzvanAtha bhagavAnanI chatrachAyAmAM darzanArthe pahoMcI gayA. saMghamAM AvelA badhA yAtrALuone zrI aMtarikSa pArzvanAtha prabhujInA darzana thayAM, paraMtu maMdabhAgIomAM ziromaNi evA mane (AMkho cAlI gaI hovAthI) bhagavAnanuM darzana na thayuM. AthI khinna thayelA meM anna-pAnane tyAga karIne prabhujInA dazananI utsukatAthI vividha prakAranI stutithI zrI aMtarikSapArzvanAtha bhagavAnanI (nIce mujaba) stuti karavA mAMDI. he jinendra bhagavAna! apakArIo upara paNa upakAra karanAra, kaliyugamAM jAgatA deva tathA vAMchita phaLane ApanAra evA Apane namaskAra che. he nAtha ! Ape svArtha vinA paNa nAgane (agnimAMthI baLa ugArIne) nAgarAja (dharaNendra) karyo che. ane atiniSphara tathA vara dharAvanAra kamaThane paNa samakti ApyuM che. karuNArasanA bhaMDAra he svAmI! ApanI cirakAla sudhI sevA karanAra ASADhabhUtika zrAvakane Ape mokSa Ape che. bhaktithI AliMgana karatA hAthIne tame svargamAM pahoMcADyo che, ane tethI "kaliphaMDa 2 nAme tame jagatamAM prasiddha thayA che. navAMgIvRttikAra zrI abhaya. devasUrine keDha roga harIne tame temanuM suvarNa jevI kAMtivALuM zarIra karyuM che. pAlanapuranagaranA rAjA paramAravaMzIya pAlaNe ApanA caraNakamalanI sevAthI gayeluM rAjya pAchuM meLavyuM hatuM. uddezI zeThane ghera Ape ghInI vRddhi karI tethI he nAtha! Apa padyutakalo(le)la" nAmathI jagatamAM prasiddha thayA che. phalanI vRddhi karavAthI Apa phalavRddhi nAmathI pRthvItala upara prasiddha Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 24 ] * zrI a'tarikSa thayA che. he nAtha ! Ape elacapura nagaranA rAjAneA dAha temaja kIDAthI sahita kuSTa (kADha) rAgane dUra karIne tenu suvaNa jevu zarIra kayu` che. kaliyugamAM paNa ahIM AkAzamAM ja rahevAnI ApanI icchA hatI, paNa maladhArI(zrI abhayadevasUrijI)nI stutithI sa MtuSTa thaIne caityamAM AvIne Apa rahyA che. huM anaMta vaNuM ( varNanIya guNeAthI) yukta nAtha ! Apanu keTalu varNana karu? hajAra jIbhavALA paNa pAra na pAme te huM zI rIte pAmuM? huM nAtha! AvA AvA camatkAra Ape jagatamAM atAvyA che, te zuM mArA be netrA khAlavA Apane kaThina che? he nAtha ! he tAta! he svAmin! hai vAmAkulana dana! he ardhasenava zadIpaka! pratyakSa darzana Ape. jo mAtA-pitA putrane iSTa vastu nahIM Ape te khIju kANu ApavAnu ? mATe huM tAta! mane netra Ape.' A pramANe udgAra karatAM ja mArI AMkhAnAM paDaLa tUTI gayAM, ane leAkeAnA ' jaya jaya ' nAdanI sAthe meM traNa jagatanA nAyaka zrI aMtarikSapArzvanAtha bhagavAnanAM darzana karyAM. jema megha cAlyA gayA pachI sarve prANIo sUryane spaSTa joi zake che tema cakSugAcara padArthAne huM najara sAme pharIthI jovA lAgyA. huM nAtha! Apa leDhAne suvaNu karanArA sAce ja pArasamaNi che, tethI ApanA pitAe ApanuM sAcuM ja pArasanAtha' nAma rAkhyu che. pachI pAraNuM karIne mehathI vikasita netre mane dRSTi (AkhA) ApanAra zrI aMtarikSapArzvanAtha bhagavAnanAM pharI karIne daza na karyo. < pachI rAtre svapnamAM AvIne mane devatAe kahyuM ke 'he vatsa! ahIM nAnuM ma Mdira hAvAthI tu mATu (dI) maMdira karAva. pachI uThIne savAre zrAvakeAne upadeza karIne dhana ekatra karAvIne maMdira baMdhAvavAnI zarUAta karAvI. anya saMghane rajA ApIne Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pArzvanAtha [ 25 ] gheDA zrAvako sAthe huM' tyAM kArya ane eka varSamAM navuM maMdira pUrNa taivAra kAlyu. pachI temAM vikrama savata 1715 nA caitra suda 6 ne divase ravivAre te navA maMdiramAM utsavapUrvaka zrI aMtarikSapAnAtha bhagavAnane sthApana karyAM. tyAM pazu te zrI aMtarikSa bhagavAne bhUtane! sparza na karyAM tyAre stuti karIne muzkelIthI bhUmithI eka AMgaLa UMce sthApana karyAM. tyAM Asana upara bhagavAnanI bhimukha pratiSThA karIne beAdhibIjasamyaktvane dhA na karIne " kRtakRtya thaye, tyAM ja mArA guruzrI vijayadevasUrijInI pAdukAnI gurubhaktiparAyaNa zrAvako pAse pratiSThA karAvI. pachI tyAM keTalAka divasa rahIne devAdhideva zrI aMtarikSapAghanAtha bhagavAnanI khUba bhAvapUrvaka bhAvanA bhAvIna (darzana karIne bhagavAnanAM darzana karavA mATe pharIthI pAchA AvavAnI ukaDA sAthe huM tyAMthI nIkaLyA. rastAmAM me lekanA upakArane mAruM sava Theka,ge zrI tArakSa bhagavAna( nA. mAhAtmya )nI sUcanA karI. A pramANe. je koi manuSya zrI a MtarikSa bhagavAnanA Azraya Treze tenA mana ghene te bhagavAna pUrNa karaze. graMthakAranI prazasti zrI hIrasUri mahArAje akabara bAdazAha pAsethI sAta tIrthanA para lakhAvI laine cAvaccaC/divAkara jaya meLavyuM. tenanA ziSya zrI vijayasenasUri thayA ke jemaNe jahAMgIra bAdazAhane pratibodhIne pratipadA ( paDave ), ravivAra tA guruvAranA divasamAM jIvayA paLAvI. temanA ziSya zrIvijayadevasUri thayA ke bhavinarUpI kamaLane vikasita karavAmAM sUrya samAna jemaNe yavana ( musalAna ) vagere ghaNI jJAtiemAM dayAdha pravartAvyuM hatA. temanA moTA ziSya AcAya zrIvijayaprabhasUracha thayA ke Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [26] zrI aMtarikSa AcAryanA guNethI yukta jemaNe temanI (zrIvijayadevasUrijInI) pATa bhAvI temane (zrI vijayadevasUrine) ja nA ziSya huM bhAvavijayagaNuM chuM. zrI vijayaprabhasUrijInA rAjyamAM meM A graMthanI racanA karI che. vikrama saMvata 1715 mAM bhavya jInA upakArane mATe zrI aMtarikSa pArzvanAtha bhagavAnanI kRpArUpI svacaritranI meM racanA karI che." stotramAM jaNAvela zrI pArzvanAtha tIrtho (1) ASADhabhUti zrAvake gaI vIzImAM navamA tIrthaMkara zrI dAmodara bhagavAnanA vakhatamAM temanA mukhethI pArzvanAtha bhagavAnanA zAsanamAM pitAne uddhAra thaze" ema jANIne zrI zaMkhezvara pArzvanAtha bhagavAnanI pratimA bharAvI hatI. pArzvanAtha bhagavAnanA zAsanamAM aSADhI zrAvaka mekSamAM gayA che. ' (2) aMgadezanI caMpAnagarImAM karaDu rAjA rAjya karate hate. caMpAnagarInI pAse ja kAdaMbarI aTavI hatI. temAM kali nAme eka DuMgara hatuM, tenI nIce kuMDa nAme sarevara hatuM. zrI pArzvanAtha bhagavAna vicaratA vicaratA kuMDa sarovaranI pAse kAusagga mudrAthI UbhA hatA. te vakhate eka hAthI tyAM AvI caDyo bhagavaMtane joIne tene jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM ke pUrvabhavamAM te eka vAmana (ThIMgaNe) brAhmaNa hate. leke tenA vAmanapaNAnI ghaNuM mazkarI karatA hatA tethI kaMTALIne te ApaghAta karavAnI taiyArI karatA hatA tyAre eka zrAvake AvIne tene aTakAvyuM ane dharma pamADyo. tyAMthI maratI vakhate moTA zarIranI prAptinuM niyANuM karIne maravAthI te marIne hAthI thaye." A jAtismaraNajJAnathI pUrvajanma jANIne hAthIe taLAvamAMthI kamaLa lAvIne bhagavAnanI khUba pUjA karI, pANIthI siMcana karyuM ane suMDhathI bheTI paDyo. pachI tarata ja anazana Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pardhAnAtha [27] karIne hAthI mahaddhika vyaMtararUpe utpanna thaye. savAramAM karakaMDu rAjAne khabara paDI ane te tyAM AvyuM paNa bhagavAna tyAMthI vihAra karI gayA hatA. rAjAne ghaNe zeka the. dharaNendranA prabhAvathI tyAM nava hAthanI pArzvanAtha bhagavAnanI mUrti pragaTa thaI. rAjAe maMdira baMdhAvIne te pratimAnI temAM sthApanA karI. (bIjA mate rAjAe ja mRti bharAvIne maMdira baMdhAvIne temAM sthApanA karI.) hAthI marIne mahaDhika vyaMtararUpe utpanna thayelA deve e pratimAne mahimA khUba vistAryo tyArathI kalikuMDa tIrtha pragaTa thayuM. (juo, upadezasatati. AtmAnaMda sabhA (bhAvanagara) prakAzita). (3) ThANa, samavAyAMga, bhagavatIsUtra, jJAtAdharmakathA, upAsakadazAMga, antagaDadazAMga, anuttarapapAtikadazAMga praznavyAkaraNa ane vipAkasUtra A nava aMgenI TIkA karanAra A. zrI abhayadevasUri mahArAja vikemanA bAramA saikAmAM thaI gayA che. temane kaDhane rega lAgu paDyo rega atizaya vadhate jatA hovAthI Akhare temaNe anazana karavAnI IcchA karI tyAre zAsanadevIe AvIne kahyuM ke-seDhI nadIne thaMbhanapura-(khaMbhAta)nI pAse khAkharAnA jhADa nIce sthaMbhanapArzvanAtha bhagavAnanI pratimA che tenAM darzanathI tamAre keDha roga dUra thaI jaze. ane tame nava aMgenI TIkA karanArA thaze." AcAryazrI tyAM padhAryA ane jayatihaaNu stotranI stranA karI tethI mUrti pragaTa thaI. kedrane roga paNa naSTa thayA ane temaNe ThANaMga vagere upara jaNAvelAM nava aMge upara TIkA lakhI, thaMbhana pArzvanAthanuM tIrtha Aje paNa prasiddha che ane te khaMbhAtamAM che. (4) AbunA paramAravaMzI pAlanarAjAe senAnI palavIA pArzvanAthanI mUrti gaLAvI nAMkhIne tenA senAnA palaMganA pAyA karAvyA hatA. A pApathI tene kaDhane roga lAgu paDyo hate. ane tenuM rAjya strIoe (bhAyAte e) paDAvI lIdhuM hatuM. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 28 ] zrI a* ta rikSa rAjyathI bhraSTa thayelA tene rakhaDatAM rakhaDatAM zIladhavala AcAryane meLApa thayA. AcAya ma.nA upadezathI sAnAnI pArzvanAtha bhagavAnanI navI pratimA bharAvIne prahalAdanapura-pAlanapura vasAvIne temAM suMdara ma Mdira baMdhAvIne te pratimA padharAvI. pratimAnA prabhAvathI kADha roga paNa gayA ane gayelu rAjya paNa rAjAne pAchuM maLyuM. musalamAnAnA atyAcAronA vakhatamAM bhayathI A sonAnI mUrti kayAMka bhaDArIne tene sthAne pASANanI mUrti padharAvavAmAM AvelI che ane atyAre te vidyamAna che. * (5) kaccha deza sutharI gAmamAM A tIrtha Avelu che. A gAmamAM vasatA uddezI nAmanA vaNike svapnamAM devanA kahevAthI bahAra maLelA eka mANasane peAtAnu roTalAnu poTalu ApIne badalAmAM tenI pAsethI pATaluM kharIdI lIdhuM. ghera AvIne joyu te temAM pArzvanAtha bhagavAnanI pratimA hatI. zrAvaka garIba hatA tethI A gAmamAM vasatA yatie saMghanI madadathI eka nAnI deharI baMdhAvI, ane temAM te pratimAnI pratiSThA vakhate sa Mdhe svAmIvAtsalya karyu. te vakhate ghInA kullAmAMthI ghaNu ja dhI nIkaLavA lAgyu. khUMTe ja nahi. lekone bahu Azcarya thayuM. kullAmAM hAtha nAMkhIne tapAsa karIne joyu te uddezIvALI mUrti kullAmAM ja AvIne besI gai hatI. pratimA kADhIne mahAtsavapUva ka derAsaramAM padharAvI. tyArathI A tI ghRtakalleAlapA nAthane nAme prasiddha che. uddezI zAha paNa sukhI thai gayA. (6) mAravADamAM meDatAsiTI pAse AvelA leAdhI gAmanA khArasa nAmanA eka zrAvaka gAma bahAra gayA hatA. tyAM tene mATInA DhephAmAMthI pArzvanAtha bhagavAnanI eka pratimA prApta thaI hatI. ghera lAvIne eka jhuMpaDImAM teNe e mUrtine rAkhI. deve zrAvakane kahyuM ke 'bhagavAnanI pAse tane rAja sAnAnA cAkhA maLaze. te seAnAthI ma Mdira baMdhAvIne temAM bhagavAnanI pratiSThA Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAzvanAtha [ 29 ] kara paNa A senAnA cekhA maLavAnI vAta kaIne kahIza nahIM." senAnA cokhA maLavA lAgyA ane zrAvake maMdira baMdhAvavA mAMDyuM maMdirane eka bhAga baMdhAya teTalAmAM putranA AgrahathI The badhI vAta kahI dIdhI tethI senAnA cekhA maLavA baMdha thaI gayA. pachI e 1204 mAM vAdIdevasUri mahArAjanA hAthe pratiSThA karAvavAmAM AvI. A pratimAnA adhiSThAyaka prabhAvathI putra ane ddhi vagere phalanI vRddhi thavAthI phalavadhi pArzvanAtha nAma paDyuM che. bhinna bhinna sthaLanA pArzvanAtha bhagavAnanA vRttAMte jANavA mATe sArAbhAI maNilAla navAbe lakheluM purisAdANI pArzvanAthajI e nAmanuM pustaka juo. paM. zrI bhAvavijayagaNita stotrano sAra zrI aMtarikSapArzvanAtha bhagavAnanA saMbaMdhamAM bhAvavijayajI vANIe upara jaNAvyA mujaba padmAvatIdevInA kathanarUpe varNavelA ItihAsanI have ApaNe vicAraNuM karIe- padmAvatI devInA kathanamAM pUrvanAM karatAM aneka ati mahattvanI temaja viziSTa vAta che ke je bIjA bAhya pramANe sAthe paNa maLI rahe che. zrI jinaprabhasUrijI tathA zrI somadharma gaNIe rAvaNanA sevaka tarIke mAli ane sumAline ullekha karyo che. paraMtu vastuta: A vAta meLa khAtI nathI, kemake kalikAlasarvasa zrI hemacaMdrasUrIzvarapraNIta triSaSTizalAkApuruSacaritranA 7 mA parvanA 1 lA sagamAM jaNAvyA pramANe sumAli rAvaNanA pitA nizrAne paNa pitA eTale dAde thatuM hatuM ane mAli samAline moTo bhAI hatA. eTale rAvaNane dAde sumAlI ane tene meTe bhAI mAlI rAvaNane sevaka hoya e vAta baMdha bese Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [30] zrI aMtarikSa ja zI rIte? vaLI trizaSTizalAkApuruSacaritra vAMcatAM ema paNa jaNAya che ke rAvaNanA janma pahelAM ja mAlInuM mRtyu thaI gayeluM hatuM eTale mAlI-sumAlinI vAta saMgata thatI nathI. jyAre padmAvatI devIe pAtALalaMkAnA svAmI ane rAvaNanA banevI tarIke kharadUSaNane karele ullekha barAbara maLI rahe che. (jo ke khara ane dUSaNa paraspara be bhAIo hatA chatAM baMne bhAIonI jeDI hovAne lIdhe ekane mATe paNa kharadUSaNa nAma vAparyuM havAmAM vAMdho nathI.) triSaSTizalAkApuruSacaritranA 7mA parvanA 2 jA sargamAM jaNAvyA pramANe rAvaNe kharene pitAnI bahena zUrpaNakhA (aparanAma caMdraNakhA) paraNAvI hatI ane tene pAtALalaMkA nagarIne rAjA banAvyuM hatuM. bhaugolika varNane jotAM jaNAya che ke pAtALalaMkA kiSkindhAnagarInI pAse (prAye uttaradizAmAM) hAlanA madrAsapradezamAM keIka sthaLe hatI. rAvaNanI laMkAnagarInI jema siMhaladvIpamAM pAtALalaMkA samajavAnI nathI. (jue tri. za pu parva 7, sarga 6.). padmAvatInA kathanamAM kharadUSaNa je vigeli AvyAne ullekha che te iMgali gAma atyAre paNa vidyamAna che ane te vartamAnamAM lagabhaga viza hajAra manuSyanI vastIvALuM meTuM gAma che. elacapuranA elaca aparanAma zrIpALa nAmanA caMdravaMzIya rAjAne je ullekha che te paNa maLI rahe che. elacapura zahera umarAvatIthI vAyavyakoNamAM 30 mAila dUra, temaja AkelAthI IzAnakezumAM lagabhaga 50 mAIle tathA aMtarikSa-zirapurathI lagabhaga 95 mAIle AveluM che. atyAre paNa A lagabhaga cAlIza hajAra manuSyanI vastIvALuM zahera che. ItihAsa ema kahe che ke elicapura aMgrejonA hAthamAM AvyuM lagabhaga tyAMsudhI seMkaDe varSa sudhI samagra varADa dezanA pATanagara tarIke hatuM. chellA hajAra varSane varADane ItihAsa elicapurathI chUTe pADI zakAya tema Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAnAtha [31] nathI. eTale tarikSa-zirapura varADa dezanuM ja gAma hovAne la, vaDano rAjA olapurathI nIkaLane zAti meLavavA mATe tyAM ja hakAya e sarvathA baMdhabesatuM che. vaLI A dezanA jenara itihAsakAro paNa jUnAM lakhANa Adine AdhAre jaNAve che ke " ilAja saM. 1115mAM olapuranI gAdI upara AvyA hato ane te custa jenadhamI hatA, tathA teNe vADamAM janadharmanA pracAra mATe ghaNA prayatna karyo hate." A Ila ane ApaNe elaca eka jaNAya che. ahIMnA digaMbara jene te aMtarikSAnA sthApaka jana sa nAma ja jaNAve che AnI sAthe padmAvatIdevIe - 11 mAM elaca zrIpALa rAjAe aMtarikSajInI prAI karyAnI ja vAta jaNAvI che te sarakhAvatAM barAbara maLI rahe che, kemake sa. 111pamAM gAdIe Avela rAjA saM. 114ramAM prANa kare e vAta nava thA saMbhavita che. tavArIkhI I amajadI nAmanA eka jU nA phArasI bhASAnA graMthanA musilama lekhake evI kapanA karI che ke 'rUDha rAjAnA nAma uparathI Dhapura nAma paDayuM che.' huMza zabadane artha rAjA thAya che. (pha+phaeN1 ) za eTale la rAjA, ne rUApura uparathI kALakrame ghasAIne Dhapura thayuM hoya ema sthAnika leke nI saMbhAvanA che. paraMtu saMzodhana karIne hamaNA niNita karyuM che ke "elicapuranuM mULa nAma acalapura ja hatuM. acalapuranA kALakame capura vagere apabhraMza thaIne hamaNAM elica para bolAya che. A acalapuranI gAdIe rUDharAja sa. 111pamAM AvyA hatA. vidarbha (vaDa)mAM vasatA kSatriya rajAe bhojakuLanA hatA ane tethI caMdravaMzIya ja hatA ema paNa ItihAsakAro jaNAve che. eTale saravALe bhAvavijaya gaNIe jaNAvelI badhI vAte maLI rahe che. pAvatIdevIe bhAvavijayajI gaNIne je jaNAvyuM che ke 'zrIpALarAjA atarikSapArzvanAtha bhagavAnane gADAmAM sthApIne laIne Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [32] zrI aMtarikSa AvatAM vaDanA jhADa nIce AvyuM. tyAM pAchuM vALIne jevAthI pratimA AkAzamAM addhara thaI gaI. rAjAe te pratimA padharAvavA suMdara maMdira baMdhAvyuM, paraMtu A pratimA sthApavAthI A jinAlaya sAthe mAruM nAma paNa kAyama thaI jaze." A jAtanuM rAjAne abhimAna-kIrtAi lAlasA thavAthI temAM bhagavAnanAM pratimAjI padhAryo nahIM" A vAta paNa barAbara maLI rahe che. aMtarikSajIzirapura gAmanI pAse ja bahAra eka bagIce che ke je ApaNA jainamaMdiranA ja tAbAmAM che. - temAM eka kalApUrNa ane vizALa suMdara jinamaMdira che. ane tenI najIkamAM ja eka vaDanuM UMcuM jhADa che. zirapuranA loko kahe che ke "A jhADa nIce pratimAjI addhara rahI gayAM hatAM ane A maMdira pratimAjI padharAvavA mATe ja rAjAe bAMdhyuM hatuM, paNa rAjAnA abhimAnathI bhagavAna ne padhAravAne lIdhe atyAre khAlI che." A vAta bIjI rIte jotAM paNa sArI rIte maLI rahe che. keTalAka yuropiyana adhikArIoe varADamAM badhe pravAsa karI jAte joIne, varADanA zilpa sthApatye viSe lakhyuM che, temaja varADanA ItihAsakAroe paNa varADanAM zi95kAme viSe lakhyuM che. temaNe varADa dezanAM suMdaratama ane prAcInatama zilpasthApatyamAM zirapura gAmanI bahAra bagIcAmAM AvelA upara jaNAvelA ApaNA jainamaMdirane paNa varNavyuM che. sAthe sAthe temanI zilpazAstranA aitihAsika abhyAsane AdhAre e paNa kalpanA che ke "zirapuranuM A maMdira lagabhaga eka hajAra varSa jUnuM hovuM joIe." padyAvatI devInA kathana pramANe saM. 1142 mAM rAjAe A maMdira baMdhAvyuM che. te jotAM zilpazAstrIonuM svataMtra anumAna ane padmAvatI devInuM kathana baMne paraspara maLI rahe che. ghaNAkharA yAtrALuone A bahAranA maMdiranI khabara ja hatI nathI, tethI atyAre jyAM aMtarikSa pArzvanAtha bhagavAna birAje che tyAM ja Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI aMtarikSa pArzvanAtha bhagavAnane padharAvavA mATe rAjAe baMdhAveluM mULa jinAlaya (jemAM bhagavAna padhAryA na hatA.) bagIcAmAM Avela prAcIna maMdira A maMdira bAMdhavAmAM IMTa, cunA, mATIno jarA paNa upayoga karyo nathI. pattharone ekabIjA sAthe kaLApUrvaka joDI devAmAM AvyA che. pheTAmAM maMdira upara je iMTavALA bhAga dekhAya che te bhAga madiratA maLa pattharavALA bhAga tUTI javAthI pAchaLathI rIpera karavAmAM AvelA che. te Page #47 -------------------------------------------------------------------------- Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pArzvanAtha [33] darzona karIne pAchA phare che, paraMtu pratyeka yAtrALue bahAra bagIcAmAM AvelA maMdirane jovA javA jevuM che. padmAvatIdevIe je jaNAvyuM che ke-gujarAtadezanA kaNa rAjAe jemane 'maladhArI ' biruda Apyu hatu ane devInI jemane sahAya che evA sa`zAstravizArada zrI abhayadevasUri ke jeo kha MbhAtathI saMgha laine kulapAkajItInA mANikayadevanI yAtrA karavA mATe nIkaLyA hatA ane devigira(DholatAbAda)mAM AvyA hatA. temanI pAse maMtrI meAkalIne vina Mti karIne rAjAe zirapuramAM temane padharAvyA hatA. ane temanA (maMtrAdi) prabhAvathI pratimAe AkAzamAMthI utarIne potAnI meLe cAlIne sa Mghe baMdhAvelA maMdiramAM praveza karyAM hatA' A vAta paNa saMgata thAya che. vizeSAvazyakabhASyavRtti, anuyogaddArasUtravRtti Adi graMthAnA karyAM, tathA siddharAja jayasiMhanI rAjasabhAmAM (aNahilapura pATaNa ) paNa je mahAvidvAna tarIke gaNAtA hatA te suprasiddha AcArya - pravarazrI maladhArI hemacaMdrasUrIzvarajInAM maladhArI zrI abhayadevasUrijI guru thatA hatA maladhArI zrI hemacaMdrasUrijInI TIkA Adi graMthAnI jainapara parAmAM eka sarakhI prazaMsA thatI AvI che. temaNe e graMthAnI prazastiomAM temanA guruzrI abhayadevasUrijInu je varNana karyu che, tathA keTalAka samaya pachI thayelA maladhArI zrI rAjazekharasUrijIe ( sa. 1387 mAM ) racelI prAkRta dvAzrayavRttimAM tathA anya graMthAmAM je varNana jovAmAM Ave che te jotAM zrI abhayadevasUrijInI mahAna zAsanaprabhAvakatAneA khyAla saheje AvI zake tema che. gujarAtanA kaNa rAjAe temane tIvra malapariSahu joine maladhArI ' khiruda ApyAnI vAta ghaNAye prAcIna graMthaeNmAM varNavelI che. zrIgurjarezvaro dRSTvA tIvraM malaparISaham / zrIkarNo birudaM yasya mala : Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [34] zrI aMtarika dhA cazoSayata | A karNarAjA siddharAja jayasiMhane pitA thatuM hatuM. eTale vikramanI bAramI sadInA lagabhaga pUrvArdhanI A badhI vAta che. eTale saM. 1142 mAM mAladhArI abhayadevasUrinA hAthe pratiSThA karAvyAnI vAta samayanI daSTie jotAM saMpUrNa meLa khAya che. padmAvatIdevIe vikrama saMvata 1142 nA mahA suda 5 ne ravivAranA divase aMtarikSajInI abhayadevasUri mahArAjane hAthe pratiSThA karyAnuM jaNAvyuM che. gaNitazAstranI daSTie te divase barAbara ravivAra Ave che. , abhayadevasUri mahArAje bhagavAnanA DAbe hAthe adhiSThAyaka zAsanadevatAnI sthApanA karyAnI 'je vAta padmAvatIdevIe jaNAvI che te paNa saMgata thAya che. atyAre jyAM zrI aMtarikSa pArzvanAtha bhagavAna birAje che te ja maMdiramAM eka bIjuM paNa nAnuM bheMyaruM che. temAM eka oTalA jevI UMcI beThaka che tenA upara bhagavAna pahelAM virAjamAna hatA ema mAnavAmAM Ave che. A beThakanI barAbara DAbA hAthe ja adhiSThAyaka devanI sthApanA che ke je mANibhadra nAmathI oLakhAya che. AnA upara atyAre siMdUra caDeluM che eTale mUlasthAne bhagavAna virAjamAna hatA tyAre DAbA hAthe ja adhiSThAyaka devanI sthApanA hatI te vakhate bhagavAna pazcimAbhimukha haze. A beThaka upara paNa mANibhadra nAme oLakhAtA adhiSThAyaka devanI bIjI sthApanA che ke je bhagavAnane tyAMthI pheravyA pachI karavAmAM AvI haze. atyAre navA sthAne bhagavAna pUrvAbhimukha che. mUla maMdira nAnuM hovAthI devanI sUcanAthI bhAvavijayajIe upadeza karI zrAvake pAse navuM maMdira baMdhAvyAnI vAta paNa barAbara che, kAraNa ke jyAM pahelAM pratimA virAjamAna hatI ane Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAzvanAtha [35] jene upara ullekha karavAmAM AvyuM che te bheMyaruM (mANibhadrajI vALuM) eTaluM badhuM nAnuM che ke muzkelIthI temAM daza mANase UbhA rahI zake. A baMne nAnAM moTAM maMdira vastuta: eka ja maMdiranAM be bheMyarAM che ane eka bheMyarAmAMthI bIjA bheMyarAmAM jaI zakAya che. bhAvavijayajI gaNIe navA maMdiramAM bhagavAnanI pratiSThA karI tyAre bhagavAna eka AMgaLa addhara ja rahyA A vAta paNa barAbara che. atyAre bhagavAna eka AMgaLa jeTalA barAbara addhara che ja. bhAvavijyajI gaNie pUrvAbhimukha bhagavAnanI sthApanA karI e paNa barAbara ja che. atyAre pUrvAbhimukha ja virAje che. bhAvavijayajI gaNie temanA guru vijyadevasUrinA je pagalAMnI sthApanA karI hatI te pagalAM mANibhadrajIvALA bhoMyarAmAM atyAre paNa vidyamAna che ja. zrI bhAvavijayajI gaNine jemanI upAsanA-stuti-bhakti karatAM cAlI gayelI AMkhe paNa prApta thaI te zrI aMtarikSapArzvanAtha bhagavAnane apUrva ane adbhUta mahimA Aje paNa eTale ja tejasvI ane jAgate che. A rIte anekAneka vAte maLI rahetI hovAthI zrI bhAvavijayajIgaNie raceluM stutra zrI aMtarikSa pArzvanAtha bhagavAnanA itihAsamAM atyaMta mahattvanuM sthAna dharAve che. bhAvavijayajIe gujarAtI bhASAmAM paNa 50 kaDInuM eka zrI aMtarikSa pArzvanAthastotra racyuM che. AmAM bhagavAnanI stuti ane mahimAnuM varNana che. aitihAsika daSTie viziSTa kaMi seMdhavA jevuM nathI. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [36] zrI aMtarikSa tIrthamAlA A pachI zrIzivavijayajInA ziSya muni zrI zIlavijayajIe saM. 1746 mAM racelI tIrthamALAnuM sthAna Ave che. A munirAje pUrva, pazcima uttara tathA dakSiNa ema cAre dizAomAM khUba khUba dUra sudhI vihAra karIne tIrthamALA banAvI che. saM. 1721 thI 1738 sudhI dakSiNa dezamAM vicArIne tIrthayAtrA karyAnuM teoe lakhyuM che. teo narmadA nadI oLaMgIne dakSiNa dezamAM AvIne mAMdhAtA, khaMDavA, burAnapura (khAnadeza) tathA malakApura thaIne devaLaghATa caDIne varADamAM dAkhala thayA hatA ane aMtarikSanI yAtrA karI hatI. tIrthamALAnI trIjI DhALanI 14mIthI 19 mI. sudhInI 6 kaDIomAM temaNe aMtarikSajIne bahu saMkSipta ItihAsa varNave che. temAM rAvaNanA banevI kharaddaSaNanuM ane elagarAyanuM nAma che temaja pahelAM pratimA nIcethI gheDesvAra jate hate paNa atyAre derA jeTaluM aMtara che ema jaNAvyuM che. bIjuM kaI viziSTa nathI. A pachI lalitacaMdajInA ziSya vinarAje saM. 1738 mAM raceluM eka aMtarikSajInuM stavana che temAM paNa kharadUSaNa ane elicapuranA elicarAjAnuM saMkSipta kathAnaka ja che. aitihAsikadaSTayA viziSTa kaMI nathI. zrI jinacaMdrasUrita stavana A pachI siddhapura(gujarAta)thI saMgha laIne AvelA zrI jinacaMdrasUrIzvarajIe saM. 1855 nAM phAgaNa vada 12 ne divase banAveluM 9 kaDInuM gujarAtI stavana maLe che. temAM aMtarijInuM saMkSipta kathAnaka che. viziSTa kaMI nathI. aMtarikSa bhagavAnane mAtra nAme lekha te ghaNAye ApaNA prAcIna-arvAcIna lakhANamAM che ke je pachI ApavAmAM Avaze. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [37] pAzvanAtha prAcIna jainetara sAhityamAM maLato ullekha A te jaina sAhityamAM maLatA ullekhanI vAta thaI, paraMtu ghaNA ja AnaMdanI vAta che ke jenetara sAhityamAM paNa AjathI lagabhaga 640 varSa pahelAMne zrIpuranA aMtarikSa pArzvanAtha bhagavAnanA saMbaMdhamAM ullekha maLI Ave che. mahArASTra ane varADa( vidarbha)mAM "mahAnubhAva paMtha nAmane eka hiMdu saMpradAya cAle che. A saMpradAyanuM prAyaH tamAma sAhitya prAcIna marAThI bhASAmAM ja racAyeluM che. prAcIna gujarAtI bhASAnA sAhityane khajAno jema gujarAtanA jene pAse ja che tema prAcIna marAThI sAhityane khajAne mahAnubhAvapaMthamAM ja che vikamanI caudamI sadImAM thayelA A saMpradAyanA dharmaguruone eka saMvAda yavatamAla(varADa)nI "sarasvatI prakAzana nAmanI saMsthA taraphathI IsvIsana 1909 mAM prakAzita thayelA ] mahAnubhAvapaMthanA saMskRti nAmanA graMthamAM vRAvAra nAmanA vibhAgamAM 16 mI kaMDikA (peregrApha)mAM chapAyele che. temAM nIce mujaba ullekha che. kavIzvarAM haragarva bhaTI ugdrahaNike kavIzvarIM AnobAsa prAra- haragarva te vidvAMsa. eka mhaNati rAkSasabhuvanice eku disa te kavisvarAsi bheTale thori ughAni kelI, pari bodhubheda ava. bheda noMca te vArANasi jAta hoteM haragavIMdamhaNitaleM-AtAMci yeveLe carcA asoM devo. maga mAguteM tumace darzana gheuni kavIsvarabAsI mhaNitaleM- ho kAM jAla tari pArisanAthAceyA zrIpurAvaruni jA tetha Amuce gurubhAu AnobA asati, tayAMsi bheTAve maga sAmore jAveM' tevheLi te zrIpurAsi Ale. aanorANI jJAI. te 26 (bhUtitha7. vRddhAvA. . 26) Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 38 ] * zrI a`tarikSa " kavIzvara ane haragava bhaTanA vAdivavAdamAM kavIzvare AnemAne prakAzita karyo. haraga vidvAna hatA keTalAka kahe che ke te rAkSasabhuvananA vatanI hatA. eka divasa te kavIzvarane maLyA. theDI carcA thai, paraMtu ( kavIzvara vyAsanI) vAta (haraganA) gaLe na utarI. te (haragaC) vArANasI-kAzI jatA hatA. haragave kahyuM ke- atyAre atyAranI carcA karavA do. kAzIthI AvIne pachI tamane maLIza.' kavIzvara vyAse kahyu` ke- ThIka. paNa jAe| tA pArasanAthanA zrIpura upara thaine jo. tyAM amArA gurubhAI. AneAkhA che temane maLajo ane pachI AgaLa jajo.' pachI te (haraga paoNMDita ) zrIpura (zirapura) AvyA. Ane khAne maLyA. A pachI vRddhAcAranA 16 mA peregrAphanA khAkInA bhAgamAM AnAbA ane huraga paMDitanA vAda thayAnuM, AneAkhAnI yuktie haraga ne gaLe utaryAMnuM, kAzI javAnuM baMdha rAkhIne haraga ane AnemA ASTImAM kavIzvara vyAsa pAse gayAnu temaja tyAM jaine haragave AnemAnA ziSya thayAnu varNana che. mahAnubhAvapathanA sAhityamAM maLatA khIjA aneka ullekhA uparathI siddha thAya che ke AnAmA ane haragava (urphe hayagrIva, hiraNyagarbha, harakhA,) vikramanI caudamI sadImAM vidyamAna hatA ane haraga bhaTe vikrama sa'. 1366 mAM AneAkhA(urphe gopALapa MDita)nu ziSyapaNuM svIkAryuM" hatu eTale upara jaNAvele vArtAlApanA prasaMga vi. sa. 1369 mAM banyA hatA. jainetara sAhityamAM A prAcIna ullekhanuM mahattva e dRSTie che ke-A tInI ane A mUrtinA prabhAvanI prasiddhi mAtra neAmAM ja nahIM paNa jainetaromAM paNa seMkaDo varSo pahelAM prasarelI hatI. zirapurathI seMkaDo mAIla dUra vasatA jainetAmAM paNa A gAma 'pArzvanAthanA zirapura' tarIke oLakhAtu haze Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAzvanAtha [39] tyAre A mUrtine camatkAra tathA prabhAva keTale badhe vikhyAta haze enI kalpanA svayaM ja karI levA jevI che. eka nAnuM taNakhaluM paNa addhara rahI zakatuM nathI, tyAre phaNuM sudhI 42 iMca UMcI mUrti bIlakula addhara rahe e bhalabhalAne paNa navAI upajAve emAM zuM Azcarya che? ardha padmAsanAvastha mUrti A pustakanA prathama bhAgamAM chapAyelA zrI aMtarikSa pArzvanAtha bhagavAnanA pheTAmAM vAcakoe joyuM ja haze ke A mUrti ardha padmAsanAvastha che DAbA paga upara jamaNo paga che. AvI ardha pAsanAvastha mUrti DabheImAM zrI laDhaNa pArzvanAtha bhagavAnanI tathA bhAdaka (jillA cAMdA, tAlukA-varerA, madhyapradeza) tIrthamAM virAjamAna pArzvanAtha bhagavAnanI (UMcAI mastaka sudhI 50 IMca, phaNe sudhI 60 iMca) amArA jevAmAM AvI che. kupAka tIrthamAM paNa ardhapavAsanAvastha mUrtio virAje che. vALanI pratimA eka vAta dhyAnamAM rahe ke A pratimA vALunI kiMvA chANavALanI banAvelI che, e vAta ApaNe paraMparAthI te cAlI Ave che ja. ane tethI vetAMbare avAranavAra lepa paNa karAve che. paraMtu A tIrthanA vahIvaTa ane mAlikInA digaMbara-vetAMbara vacce cAlelA jhaghaDA vakhate digaMbaroe kerTamAM e jAtanI rajuAta karI hatI ke A mUrti pASANanI ja che. tyAre AkelA kerTamAM kesano cukAdo ApanAra eDizanala jaja zrI Ara. vI. parAjapae (tArIkha 18-3-1917) aMtarIkSajI jaIne jAte tapAsa karI hatI. temaNe paNa tyAM lepa ukhaDI gaye hatuM te bhAga upara hAthe temaja nakha pheravatAM retI kharavAthI A mUrti retI. mizrita vastunI banelI che e ja abhiprAya Ape che. jo Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 40 ] zrI a'tarikSa Inspection note by the Additional District Judge "After carefully examining the body on the parts thus scraped to ascertain the kind of material out of which the idol was made originally, I came to the conclusion that this idol could not have been originally made of stone, but of some sand-mixed material. For this inquiry, I repeatedly moved my hand and even scraped the surface at those places with my nails and my opinion was confirmed. Thus the necessity of plaster for this idol is obvious. 27-3-1938. 11 R. V. Paranjpe, Additional District Judge, Akola [ R. P. P. C, I, pAnu 241) ( A mUrti kai vastumAMthI banAvavAmAM AvI che e jANI levA mATe me mUrtinA aMga upara kALajIpUrvaka hAtha pheravI jyAM mUrtine kharaDI kADhavAmAM AvI hatI tyAM nakhathI paNa khAtarI joyu tethI mArI khAtrI thai che ke, A mUrti pattharamAMthI ghaDAelI nathI. paNa retImAM bIjo koi padArtha meLavIne banAvavAmAM AvI che. e ceAkkasa TharAvavA mATe me nakhavaDe vAravAra mUrti upara ghasI joyu hatu. A mUrti upara lepa karavAnI khAsa jarUra che evI mArI khAtrI thai che. ) uparanA aneka ullekhAthI siddha thAya che ke A tImAM sekaDA varSAthI zvetAMkhara munienu yAtrArthe Agamana cAlu ja che temaja zrAvakAnu` paNa Agamana cAlu ja che. chellA bhAvavijayajI gaNinA stAtrathI paNa khIlakula spaSTa che ke-A maMdira zvetAMarAe ja khaMdhAvyuM che, temaja pratiSThA Adi paNa zvetAMbarAnA Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pArzvanAtha [41] hAthe ja thayuM che. vetAMbaranI mAlikI sivAya A vAta kadApi na ja banI zake. AkolA korTanA nyAyAdhIza R. V. Paranjpe e bIjA aneka purAvA sAthe zAstrIya pramANane paNa dhyAnamAM laIne jajamenTamAM A mUrtine vetAMbarI ja TharAvI che. juo - Thus all this printed matter which originated from the Shwetambar writers show that the idol was a Shwetambar one and not Digambar. A tIrthamAM pUjA vagere karavA mATe jUnA vakhatamAM ApaNuM leoe zirapuragAmamAM vasatA marAThAone pUjArI tarIke rAkhyA hatA ke je palakane nAme oLakhAya che. maMdiramAM janA vakhatathI peDhI paNa rahetI hatI ane cepaDA tathA AMgI, cakSu, TakA vagere AbhUSaNe paNa rahetAM hatAM. vi. saM. 1845 thI mAMDIne te pachInA kALanA hisAbI cepaDAo paNa maLe che. tyAM zirapuragAmamAM ApaNI vastI na hovAne lIdhe najIkamAM ja varAmAM rahetA tathA khAnadezamAM rahetA zrAvake te te samaye avAranavAra ahIM AvatA jatA hatA ane dekhadekha rAkhatA hatA. hisAba vagere tapAsI letA hatA. temAM bAlApura(varADa)nA zA. pAnAcaMda nathusA temanA putra zA hoMzIlAla pAnAcaMda, zA. hoMzIlAla valalabhadAsa, temanA ciraMjIva zA. paMjAsA hauzIlAla tathA temanA ciraMjIva zA. kimanacaMda pujAsA tathA khAnadezamAM amalaneranA zA hIrAcaMda khemacaMda radhunAthadAsa, dhulIyAnA zA. sakhArAma dulabhadAsa tathA yevalAnA zA. lAlacaMda aMbAIdAsa ane zA. kalyANacaMda lAlacaMda vagere zrAvake mukhyatayA te te samaye vahIvaTa saMbhALatA hatA. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [42] zrI aMtarikSa pilakaronAM samayamAM paNa upara maMdiranA cekamAM virAjamAna vijadaMDa ke je cAMdInA patarAMthI maDhelo che tenA upara paNa vetAMbaranuM nAma katareluM che te dhyAna kheMcanAruM che- saMsthAna zirapura aMtarikSa mahArAja bApusA nAgosA sAvajI sAkaLe osavAla sitaMbarI haste padyA bAI, dukAna kalamanUrI, sana 1289 mitI caitra zuddha 10 kalamanUrI gAma aMtarikSathI dakSiNe lagabhaga 50 mAIla dUra nijAma rAjyamAM AveluM che. atyAre tyAM vetAMbaranI vastI paNa che ja. vigelIthI 20 mAIla pUrvadizAmAM che. nijAmanA muslima rAjyamAM phasalI sana cAlatuM hovAthI sana 1289 eTale vikrama saMvata 1935 samajavAne che. paraMtu jemane pUjArI tarIke nImavAmAM AvyA hatA, ane briTiza sarakAre varADane kabaje lIdhe te pahelAM haidrAbAdanA muslima rAjyakartA nijAmanAM rAjyakALamAM cArebAju aMdhAdhuMdhInA vakhatamAM tIrthanuM rakSaNa karatA hatA te marAThA palakare ja pAchaLathI tIrthane dabAvI beThA hatA. gAmamAM digaMbara zrAvakanAM pacAsa-piNe ghara che, paNa temane te tyAM kaMI adhikAra ja na hate. mAtra darzana vagere mATe AvatA hatA. vetAMbare ja vahIvaTa hato, paNa te dUra vasatA hovAthI ane javA AvavAnA sAdhane jUnA jamAnAmAM bahu maryAdita hovAthI pilakare dhIme dhIme uddhata thaI gayA hatA, keIne dAda detA na hatA, ane tIrtha pitAnI ja mAlikInuM hoya tema mAnI laIne vartatA hatA. AthI temanA hAthamAMthI tIrtha choDAvavA mATe vetAMbaree digaMbareno sahakAra sAdhIne vAsimanI keTemAM polaka sAme phojadArI kesa dAkhala karyo. vi. saM. 1959 (isvIsana 10-9-193)mAM tene Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAzvanAtha [43] cukAdo Avyo ane tIrtha jenene tAbAmAM AvyuM. A badhA kAryamAM AgevAnI bhALa vetAMbaree bhajavyuM che. AkelA kerTanA nyAyAdhIze paNa aneka purAvAothI siddha karIne, "vetAMbara ja vahIvaTa karatAM hatAM, digabarene kaze adhikAra na hato e ja abhiprAya cukAdA(jajamenTa)mAM Ape che juo The whole evidence therefore clearly proves that the Shwetambaris managed the affairs of the Sansthan ( 97277=ud) practically all alone till Samvat 1956 ( bhaMvata 166) as alleged by them uninterruptedly and that before that period the Digambaris have hardly any hand in the management [R, P. P. C. I. pAnuM 276] . pilakaro sAthe chevaTe e jAtanuM samAdhAna karavAmAM AvyuM ke temanA taraphathI cAra mANase maMdiramAM jhADajhuDa, saphAI pAchuM lAvavuM vagere kAma kare ane badalAmAM ApaNuM taraphathI temane 261 rUpIA prativarSa ApavAmAM Ave. bhagavAna pAse je kaMI phaLa-naivedya-akSata dharavAmAM Ave te paNa temane maLe tema ja bhagavAna pAse 1 thI 10 rUpIA sudhI mUkavAmAM Ave te paNa temane(pilakane) ja maLe. 10 rUpIAthI vadhAre mUkavAmAM Ave te peDhImAM jamA thAya." AthI pratyeka yAtrALuoe bhagavAnanI pAse nANuM na dharatAM peDhImAM bharAvavuM e ja IcchanIya che e vAtano khyAla rAkhave. vetAMbara ane digaMbaree saMyukta thaIne tIrthane likaronA tAbAmAMthI cheDAvyuM. pachI digaMbaranI pUjAvidhi bahu judI Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 44 ] zrI aMtarikSa hAvAne lIdhe paraspara ghaNu- athaDAmaNu na thAya te mATe ane pakSanA lagabhaga hajAreka jeneAnI eka mITiMga vi. saM. 1961 (isvIsana-1905)mAM zirapura maLI tyAM zvetAMbare e diga ane sASavA mATe temanI sAthe maLIne ane pakSanA leAkeAne niyata samaye vArA pramANe potapotAnI vidhi pramANe pUjA karavAnA niyama darzAvatu pR. 45 upara Apela che te paddhati mujaba TAimaTebala taiyAra karyu.. * uparAMta evA paNa niyama ghaDavAmAM Avye ke zvetAMbarAnA pa Nu-pa nA divaseAmAM zrAvaNa vada 10 thI bhAdaravA zuda 4 sudhI digabarAe savAranA 6 thI 9 sudhI traNa kalAka ja pUjA karavI. bAkInA 21 kalAka zvetAMbara ja kare. te ja pramANe digaarAnA dazalakSaNI (paryuSaNa) patranA bhAdaravA zuda pa thI anaMtacaturdazI-bhAdaravA zuda 14 sudhInA 10 divasomAM zvetAMbarAe savAranA 6 thI 9 sudhI ja pUjA karavI ane bAkInA 21 kalAka digaMkharAe karavI. koipaNa pakSanA leAkeAne game tyAre darzana karavA javAnI chUTa che. tyAra pachI bIje varSe sa. 1962 mAM kArajAmAM baMne pakSanI mITiMga maLI ane temAM evA sudhAro karavAmAM AvyA ke Ase| vada 14nA divase vetAMbarAe savAranA 6 thI 9 sudhI ja pUjA karavI. bAkInA 21 kalAka diga Mbaravidhi pramANe tema ja Ase| vada amAvAsyAne divase savAramAM 6 thI 9 kiMga'bara vidhi pramANe ane mAkInA 21 kalAka zvetAMkhara vidhi pramANe pUjA vagere karavu. A TAimaTebala atyAre paNa te ja pramANe cAlu che. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI aMtarikSapArzvanAtha bhagavAnanA tIrthamAM vetAMbara tathA digaMbare pUjana niyata samaya darzAvatuM TAIma Tebala pAzvanAtha divasa savAre 6 thI 8 9 | 9thI 12 12thI 3 3 thI 6 thI , 8thI 10 thI 12thI 2 2 thI 4 4thI 6 di | ve| di. | di| Pve. | divya guruvAra zvetAMbara zukravAra digaMbara zanivAra tAMbara ravivAra digaMbara semavAra zvetAMbara maMgaLavAra digaMbara budhavAra zuda vetAMbara budhavAra vada | digaMbara na ha ka ha ra ha ? huM 2] || diva 0i di| ka | diva | - [ Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 4 ] zrI a* ta rikSa paraMtu digaMbarabhAione ATalAthI paNa saMtASa na thayA. zvetAMbarAnA badhA ja adhikAra paDAvI levAnI temanI manovRtti thai ane temaNe paDadA pAchaLa cAlabAjI zarU karI. jyAre jyAre aMtarikSa bhagavAnanA lepa ghasAi jAya tyAre zvetAMbaro phrIthI lepa karAvatA hatA. pUrvanA lepa pramANe ja temaNe saM. 1964 mAM lepa karAvyA ane temAM kaTisUtra (kaMdorA) ane koTanI AkRti paNa pahelAMnI jema karAvI hatI. diMga kharee gupta rIte AvIne kaTisUtra, koTa vagere bhAgAne leAtAnA AjArAthI chedI nAkhyAMkhAdI nAkhyA. A bhayaMkara banAva saMvata 1964nA mahA zuddI 12 ne divase (isvI sana 12-2-1908) anya. zvetAMkharAnI lAgaNIne bhayaMkara AghAta paheAMcyA. zvetAMkhara mata pramANe cakSu, TIkA tathA AbhUSaNu caDAvavAmAM ane navAMgI pUjana karavAmAM pazu kiMga'barA taraphathI avarodhe nAMkhavAmAM AvyA. samAdhAnane mA ja na rahyo. AthI chevaTe kaTALIne zvetAMbarAe AkelA korTamAM isvIsana 1910 nA phebruArInI 10 mI tArIkhe divAnI kesa dAkhala karyAM. A kesa chevaTe DeDa prIvI kAunsIla sudhI pahoMcyA. ane tyAMthI sane 1969 mAM cUkAdo AvyA tyAM sudhI cAlyA A pachI A ja varase pUjyapAda svargastha zrI 1008 sAgarajI mahArAja muMbaithI aMtarikSajInA saMgha laine Avya hatA te vakhate paNa ghaNu tophAna thayu hatuM. A badhA banAvothI zvetAMbarAne ghaNA AghAta pahoMcyA. chevaTe thAkIne temaNe isvIsana 1910 nA phebruArInI 11 mI tArIkhe AkAlA jIllAnI korTamAM divAnI kesa dAkhala karyAM. zvetAMbarA taraphathI zA. hauzIlAla pAnAcaMda (khAlApura) zA kalyANacaMda lAlacaMda (yevalA) vigere pAMca jaNa hatA. viruddhamAM heAnAsA rAsA vigere 22 jaNu sAme kesa mAMDavAmAM AvyA hatA. zvetAMbaro taraphathI Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pArzvanAtha [ 47 ] dhArmika lAgaNI du:khavavA adala, lepane nukazAna karavA badala temaja peDhInI Avakane hAni paheAMcADavA vigere adala rUA. 15425 nA dAvA viMga kharA sAme karavAmAM AvyA hatA ane zrI aMtarikSajInI pratimA zvetAMbara AmnAya pramANe ja che, pratimAjInI pUjA karavAne vetAMbarAne abAdhita ane saMpUrNa adhikAra che, temaja kaccheTa ane kaTisUtravALA lepa karavAmAM ane cakSu-TIkAmugaTa vigere AbhUSaNa caDAvavAmAM harakata karavAnA digabarAne koI ja adhikAra nathI e jAtanI kA pAsethI mAgaNI karavAmAM AvI arthAt A tIrtha zvetAMkharI ja che e jAtanI jAherAta keA pAsethI mAgavAmAM AvI. AnA samarthanamAM 600 jeTalAM vahIvaTI tathA zAstrIya vigere purAvA rajU karavAmAM AvyA. 1 thI 7 nakharanA AropIe upara lepa khAdI nAMkhavAnA Aropa mUkavAmAM AvyuM. * ulaTa pakSe dviga kharA taraphathI badhA AroponA inkAra karavAmAM AvyA ane temaNe paNa evI ja mAgaNI karI ke-A tI sa`thA diga MkharAnu ja che evI kATa jAherAta kare. isvIsana 1905 mAM TAimaTekhala karIne digaMbarAne pUjA vageremAM samAna adhikAra eka vakhata ApIne have tI nA sarvAdhikAra (Absolute Right) mAgavAneA zvetAMbarAne adhikAra nathI. A jAtane temaNe esTApela ( aTakAvavA )nA kAyado paNa upasthita karyAM. ke anne pakSanA purAvA tathA nivedaneAne tapAsyAM ane pakSanI aneka vyaktienI jubAnI lIdhI. kamIzana nimAyAM. aMtarikSajImAM jAte jaIne tapAsa paNa karavAmAM AvI. chevaTe sana 1918 nA mArcanI 27 mI tArIkhe AAlA korTanA vadhArAnA nyAyAdhIze ( Additional District Judge) 40 pAnAnA lakhANa cukAdo ApyuM. temAM temaNe jaNAvyu ke tI Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [48] zrI aMtari kSa ane mUrti bhavetAMbarI ja che, paraMtu sana 1905 mAM vetAMbaroe TAImaTebala karatI vakhate rAjIkhuzIthI digaMbarene paNa adhikAra Ape hovAthI have vetAMbarethI digaMbaranA adhikArane inkAra karI zakAya nahIM. lepanA saMbaMdhamAM nyAyAdhIze jaNAvyuM kepahelAM paNa jyAre jyAre lepa karavAmAM AvyuM hatuM tyAre tyAre kaTisUtra ane koTane dekhAva temAM karavAmAM AvatuM ja hatuM, ema aneka purAvAothI siddha thAya che. saMvata 1964 (IsvIsana 1908)nA lepa vakhate tAMbaree temAM kaMI paNa umeryuM hoya ema huM kSaNavAra paNa mAnI zakatuM nathI. A jajamenTane anusaratuM hukamanAmuM paNa sana 1918 nA eprIlanI bIjI tArIkhe ApavAmAM AvyuM temAM mukhya hakIkata nIce mujaba che -- baMne pakSanA lekee saM. 1991 (sana 1905)mAM thayelA TAImaTebalane vaLagI rahevuM ane tenA niyamene pALavA. pitAnA pakSamAM je kaMI nANAMnI Avaka thAya te alaga alaga ekaThI karavAne baMnene adhikAra che (lepa khedI nAkhyAnI vAta sAcI hovA chatAM) kyA mANase lepa khedI nAkhe che, e vAtane vetAMbare siddha karI zakyA na hovAthI nukasAnInA badalAnI temanI mAgaNI kADhI nAkhavAmAM Ave che vetAMbarane temanA samaya daramiyAna cakSu-TIkA-mugaTa-AMgI vagere rAkhavAne hakaka che. te ja pramANe digaMbarene paNa temanA samayamAM cakSu, TIkA vagere sivAya temanI paddhati pramANe pUjA karavAne adhikAra che. vetAMbara mUrtine lepa karAve temAM tathA lepamAM kaMdarA-lageTa vigerene AkAra kADhe temAM digaMbaree jarA paNa harakata nAkhavI nahIM, paraMtu tAMbaree kaMdarA-koTa vagerenAM cihna evAM AchAMpAtaLAM karavA ke jethI digaMbaranI lAgaNI dudakhAya nahIM 'mUrti ane maMdira mULamAM tAMbarI hovA chatAM atyAre vetAMbarenI sarvAdhikAranI mAMgaNI nAmaMjUra karavAmAM Ave che." Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pArzvanAtha [ 49 ] A cUkAdAthI zvetAMbara ane digaMbara ane nArAja thayA. koine paNa sarvAdhikAra maLyA nahIM. zvetAMkharAne vahIvaTa karavAnA paNa saMpUrNa ane abAdhita adhikAra na maLyuM. lepa karavAne ane lepamAM kaccheTa tathA kaMdorAnI AkRti kADhavAnA adhikAra zvetAMbarane avazya maLyo, paNa korTanA hukama eTale badhA aspaSTa hatA ke kaccheTa ane kadArA vagerenA AkAra keTale mATe kADhavA ene spaSTa khulAsA temAMthI maLatA na hatA. * AthI madhyaprAMtanA jayuDIziala kamIznaranI nAgapuranI kA'mAM sane 1918 nA julAinI 15 mI tArIkhe zvetAMbarIe apIla dAkhala karI. giza taraphathI paNa zvetAMkharA sAme apIla (Cross-appeal) dAkhala karavAmAM AvI. A apIlane cUkAdA sane 1923 nA ekaTobaranI 1 lI tArIkhe Avye. nyAyAdhIza pI. esa. keATavAla tathA epha. Dabalyu. e. prIDA (Prideaux)-khaMnee maLIne ApelA 16 pAnAM jeTalA vistRta cUkAdAnA aMtamAM badhA purAvAnI pheratapAsa karIne jaNAvyuM ke k A kesamAM mukhya prazna sa`pUrNa mAlIkInA nahIM paNa saMpUrNa vahIvaTanA che, tethI zvetAMbarAne vahIvaTane jo saMpUrNa adhikAra ApavAmAM Ave te temane satASa thaze. lepamAM kaTherA ane koTa vagerene AkAra kevA kADhavA enI nizcita sUcanA ApavAnI amane jarUra jaNAtI nathI. " ma Mdira ane mUrti tA zvetAMbarI ja kabUla rAkhavAmAM AvyA. korTanuM hukamanAmu nIce pramANe che. (a) 'zvetAMbarAne ma Mdira tathA mUrtinA vahIvaTane sa pUrNa adhikAra ApavAmAM Ave che. kaTisUtrakoTa tathA lepa karavAnA zvetAMbarAne saMpUrNa adhikAra che. temanI paddhati pramANe cakSu-TIkAmugaTa ane anya AbhUSaNA caDAvavAnA paNa temane adhikAra che. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 50 ] zrI a`tarikSa (A) sana 1905 mAM thayelA TAima-TebalanI goThavaNa pramANe digaMbarAne paNa temanA samaya daramiyAna cakSu TIkA-mugaTa athavA AbhUSaNeAthI rahita mUrtinI pUjA karavAno adhikAra che. mAtra temaNe kacchATa, kaTisUtra tathA lepane na khaseDavAM ke te sa MbaMdhamAM mAthuM mAravuM nahIM. A cUkAdAthI zvetAMbarezane amuka prakAranA saMtASa thaye, paNa digaMbarA ghaNA ja nArAja thayA tethI temaNe iMglAMDamAMnI prIvI kAunsIlamAM apIla karI. A apIlane cUkAdo sana 1929 nA julAinI 9 mI tArIkhe Avye. prIvI kAunsIle nAgapura korTanA cUkAdAne ja mAnya rAkhyuM ane digabaranI apIla kADhI nAkhI. temaja nAgapuranI korTamAM zvetAMkhIne je kharca lAgyA hatA te kharca ane prIvI kAunsIlamAM kesa cAlya te daramyAna iMglAMDamAM zvetAMbarAne thayelA 689 pAunDa( lagabhaga daza hajAra rUpiyA)nA kharce diga...kharIe zvetAMbarAne ApavA e jAtane paNa prIvI kAunsIle hukama karyo. Their Lordships do this day agree humbly to report to Your Majesty as their opinion that this appeal ought to be dismissed and the decree of the Court of the Judicial Commissioner of the Central Provinces dated the Ist day of October 1923 affir med and that the petition for stay of execution ought to be dismissed. And in case Your Majesty should be pleased to approve of this report then Their Lordships do direct that their be paid by the Appellants to the Respondants their costs of this appeal incurred in Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pArzvanAtha [51] the Court of the said Judicial Commissioner and the sum of PS. 689-3 s.-0. d. for their costs their of incurred in England. [ kIvI jAyanIjhano riporTa tA. 6-7-1125, 9-7-129] atyAre A vyavasthA anusAra ja badhe kArabhAra cAle che. vetAMbarI saMpUrNa rIte vahIvaTane sarvAdhikAra bhogave che. maMdiramAM sudhArA-vadhArA je kaMI karavuM hoya te vinA DakhelagIrIe karI zake che. sana 1905 nuM TAIma-Tebala mAtra kAyama rahyuM che ane te pramANe digaMbarabhAIone temanI vidhi pramANe temanA samayamAM pUjA-arcA karavAno adhikAra maLe che. zrI aMtarikSa pArzvanAtha bhagavAnanA tIrthanA vahIvaTa tathA mAlikI vigere upara adhikAranA saMbaMdhamAM vetAMbara tathA digaMbara vacce ghaNA lAMbA samaya sudhI cAlelA kesane ane vivAdane ulekha vistArathI AvI gayuM che. A kesa TheTha iMglaDanI pravI kAunsIla sudhI pahoMcyuM hatuM. ane tyAMne cukAde IsvIsana 12 nA julAInI 9mI tArIkhe AvyuM hatuM, e paNa jaNAvAI gayuM che. prIvI kAunsIlane e cukAda iMglIza bhASAmAM ja akSaraza: nIce mujaba ApavAmAM Ave che. ene bhAvArtha pahelA AvI gayA hovAthI gujarAtI anuvAda nathI karyo privI kAunsIlanA cUkAdAnI mULa kepI Privy Council Appeal No 69 of 1927 Honasa Ramasa Lad Dhakad and others...... Appellants Kalyanchand Lalchand Patni Gujrathi and others... Respondents. . Vs Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [42] zrI aMtarikSa From:- . The Court of the Judicial Commissioner of the Central Provinces. Judgement of the Lords of the Judicial Committee of the Privy Council, delivered the 9th July, 1929. Present at the Hearing. Lord Blanesburgh. Lord Tomlin. Sir Lancelot Sanderson. ( Delivered by Lord Blanesburgh ) At Shirpur, in the District of Akola, there has stood for five hundred years and it may be for much longer, the Jain Temple of Antariksha Parasnath. The Jains are roughly ranged into two main divisions the Digambaris, represented in this suit by the appellants, and the Swetambaris, repre. sented by the respondents. One of the essential religious differences between the two is that Digambari idols are worshipped in a state of complete nudity, while the idols of the Swetambaris are revered draped and decorated with jewellery and ornaments. This deep-seated doctrinal or liturgical difference between these influential .sections of the Jain community lies at the root of the dispute which has ripened into this portentious litigation, Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAzvanAtha [ 43 ] In the temple at Shirpur there is an ancient idol, " Shri Antariksha Parasnath Maharaj," believed by the Swetambaris to be self-existent. The deity is held in deep veneration by them, also by the Digambaris. It has apparently been a subject of controversy time out of mind whether it is a Swetambari or a Digambari idol, and whether as originally existent it was covered at the waist by a tie or band carved out of the stone or sand of which it is composed-as the Swetambaris assert-or whether, it being apparently agreed that the private parts are not visible to the worshipper, this resulted not from any tie or band, or other physical covering but from the actual posture of the idol itself, as is the contention of the Digambaris. The Swetam. baris had been used from time to time to plaster the idol's body as a result of which that which was alleged by them to be a self-existent waist band had in the Digambari view been produced and the immediate occasion of the suit was that on the 13th February, 1908, the defendants 1 to 7, with other Digambaris acting in the interest of the sect, chiselled, as the plaintiffs alleged, by means of iron instruments, the alleged self-existent tie and waistband from the body of the idol and removed the plaster and erased the lines on its hands and ears, outraging thereby the religious feelings of the Swe Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [48] zrI aMtarikSa tambaris. For all this the plaintiffs claimed Rs. 15,003 as damages. But the scope of the suit was not limited to that claim.--. It became the medium for vindicating Swetambari pretensions ranging for beyond its immediate occasion. By their plaint the plaintiffs asserted that the property in and right of management of the entire temple was and always had been exclusively in the Swetambaris. On that footing they claimed substantive relief against the defendants as representing the 'Digambaris. And the defendants were not slow to take up the challenge so thrown down, for althougb from time to time objecting to the regularity of the suit during its progress in India, they joined, without regret apparently in this prolonged conflict, which, after nearly 23 years of litigation in India, has at length been brought before His Majesty in Council for final adjudication. The Swetambari case as put forward by them can be shortly stated. Both the Temple of Shri Antariksha Parasnath at Sirpur and that idol therein belong to their sect of the Jain community. It had been the uninterrupted privilage of the sect from time immemorial to worship the idol with the part showing the male organ covered up by a waist-tie and band and jewels and pastings on the body. The Swetambaris alone had uninterrupedly managed the Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pArzvanAtha [ 55 ] affairs of the temple and of this idol, the Degambaris having no part or lot therein, until 1905, when, with due consideration, as it is put, for the desire of the Digambaris to worship the sacred deity in their own way, some members of the Swetambari sect disinterestedly effected arrangement whereby the Digambaris were permitted to worship the idol at specified times without ornaments and under certain rules which safeguarded the religious beliefs and the customs of the Swetambaris. But after two year's cooperation the Swetambari followers had become convinced that the continuance of the association with the Digambaris was detrimental to the religious sentiments, rights and management of the Swetambaris, and on the 13th February 1908, matters came to a head, when the idol was mutilated by defendants 1-7 in the manner already referred to. Since then the defendants had been obstructing the Swetambaris in placing upon the deity Its accustomed ornaments and in restoring it to its self-existent form. And the plaintiffs claimed damages: injunctions restraining the defendants and other Digambari followers from raising any obstacle to the managements of the Samsthan by the Swetambaris or thy restoration of the image to its original form by them. Declarations were asked for, framed so as to obtain a decision from the Court that the Swetambari management of the temple and Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [49] zrI aMtarikSa idol was absolute and uncontrolled; that no worship of the diety except in its self-existent condition and covered as required by the religious principles of the Swetambaris should take place, and injunctions were sought to make these declarations effective at the instance of the Swetambari. The answering case of the Digambaris may not inadequately be described as a complete repudiation of the claims of the Swetambaris, with the counterassertion, by themselves, of rights over the temple and the idol as extensive and as absolute as those put forward by the Swetambaris. Their case is to be found in the written statement of defendant No. 8, which was adopted as their own by the other defendants. In the course of that statement the charges of the plaintiffs with reference to the alleged mutiliation of the idol by defendants are repudiated, and the views of the Digambaris with reference to the original from of the idol are put forward. With reference to these charges it may at once be stated that the plaintiffs'-allegations as to the defendants' responsibility were not established at the trial, aud their claim for damages, which was resisted by the defendants on technical as well on substantial grou. nds, has failed and is no longer persisted in. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAzvanAtha [49] For the rest, the case presented by the written statement referred to was that the temple in question originally and absolutely belonged to the Digambari Jains, the Digambaris at Shirpur doing all the management, with the help and advice of other followers at Khamgaon and Karanja. The association between the two sects referred to in the plaint was stated to have been brought about by an invitation from the Digambrias to some respectable gentlemen from among the Swetambaris to join in a committee of management under an arrangement which continued until 1908, when the Treasurer and Vice-President of the committee, both Swetambaris, with a view of with holding the wealth of this Digambari temple, had kept back the accounts which, when called upon, they had agreed to present; in consequence of which conduct, as appears te be implied in the written statement, their instance. In confirmation of the assertion that the temple and idol were Digambari, it was pointed out in the statement that the Deity in question was Digambari in its position, having been installed by a Jain Digambari King in a temple of Digambari style and construction and that, itself a principal Idol, it was surrounded by Digambarl idols worshipped only by Digambaris. The Swetambari had never worshipped this diety with the chaksu and tika and ornaments, and they had never been permitted by the Digambari so to do. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [4] zrI aMtarikSa No conflict could be more complete and eleborate. Each of the two sects asserted an exclusive property in the temple and idol, witb a right of management entirely uncontrolled Joint control imposed by the one sect upon the other was a suggestion foreign to the cases of both. It was the common position as pleaded that the period of association, su vaguely referred to by both contestants, in no way impinged upon the absolute and exclusive rights claimed by each of them. The association as put forward on both sides was no more than a temporary arrangement that could at any time be brought to an end by those who by invitation had brought it into being. The vital importance of these identical pretensions will emerge in the sequel. The cases so put forward were litigated at great length and over many years, first in the court of the Additional District Judge of Akola, and on appeal before the learned Judicial Commissioner of the Central Provinces. At the trial, many witnesses were called on both sides and many exhibits produced; 600 of these were put in on the plaintiffs' side alone. In the result, on the cases so made, the findings of both courts are concurrent and are expressed in judgements of great elaboration and meticulous care. Broadly, the findings are in favour of the Swetambaris. These had all along been in actual management Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pArzvanAtha [ 59 ] of the temple and idol; their title and right of management had been exclusive, and they had been worshipping the image with jewels, ornaments and paintings, the male organ of the diety being covered with the waist-tie and band for a period, which could not be definitely ascertained, but at any rate from 1847-48. The Digambaris had also been allowed to worship in their own way in the temple; but the witnesses of the winership of the Digambaris on the point of the ownership of the temple and its management were not believed. As the result, however, of the evidence taken, the period of association, gaurdedly dealt with by both disputants, assumed a significance more decisive than either of them had been prepared to acknowledge. It was disclosed that, at the commencement of the present century, the management of the temple, although nominally in the hands of the Swetambaris, had been in fact usurped by the servants of the temple known as Polkars, who for many years had exercised independent control and had become perfect masters of the situation as the learned Trial Judge expressed it. They set their employers at defiance, and, to consolidate their own position, tried to play off the Digambaris against the Swetambaris. They also maltreated and plundered the pilgrims. The two sects united to face 66 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [fo] zrI aMtarikSa a common enemy, and in order to deprive the Pol. kars of the powers they had usurped, the Digambaris, at the instance of the Swetambaris, agreed to cooperate, with the result that in May 1901, a joint committee of equal numbers of Swetambaris and Digambaris was formed to undertake the management of all affairs, the prime mover in the arrangement on behalf of the Swetambaris having apparently been Kalyanchand Lalchand one of the present respondents. This com:mittee, acting on behalf of both sects, joined in instituting criminal proceedings against the Polkars, who, as a result, were reduced to the position of servants of both. It was clearly the view of the learned Trial Judge, not dissented from on appeal, that but for the aid of the Digambaris then rendered, and but for the monetary assistance then provided by them, the temple and all control over it would have been lost to both sects. This made all the more significant the proceedings at a general meeting of the Jains in 1905, at which, the Joint Committee still being in menagement, there was framed a scheme whereby the worship of the idol was to be performed by both sects in turns according to a regular time- table, which allocated precisely the same length of time Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pArzvanAtha [59] for worship to each sect. The result, as held by both Courts, was that for the further period between the ejectment of the Polkars and the quarrel over the plastering of the idol in 1908, the two sects managed the temple through their committee, and worship was carried on by each sect in accordance with its own ceremonies and observances as prescribed by the time-table propounded in 1905. And in the view of the learned Trial Judge, those arrangements set at rest all disputes as to worship and as to the management of the Samsthan so far as the peculiarities of their worship and devotion went and they practically set a seal upon the recognised privileges af each party. giving effect, therefore, to a plea of estoppel set up by the defendants, he held that the plaintiff Swetambaris could no longer deny the right of the Digambaris to the joint management of the temple and to the worship of the idol in their own way as both of these matters were in the year 1905. The learned judge's decree is dated the 27th March, 1918. Naturally no declaration that the Swetambaris are entitled to any exclusive right of management is made, while the claims of the Swetambaris to exclusive privileges of worship are disallowed. Thes parties are to adhere to the time Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [52] zrI aMtarikSa table of 1905 and to obey the time regulations and procedure of worship in their own time as settled then. The collections of money and offerings are to be made by the two sects as hitherto from the time of the separation of their gadis and cash. The swetambaris are to be entitled to worship the image with the ornaments chaksu, tika and the like, according to their forms of worship, but only in their own time; no injunction is to restrain the Digambaris from insiting upon their right to worship the image without ornaments, and in their own way and in their own time according to the timetable. Each party is therefore direc:ed strictly to adhere to the time-table and the time limit imposed therein. Finally, an injunction is granted against the Defendants and all other Digambaris restraining them from interfering with the Swetambaris in the plastering of the idol so as to show the configuration on it of a waistbard and waist-tie and certain marks on the ears and palms, but the order directs that these marks shall not be so bold and prominent so as to be offensive in any way, and they shall be shown with a light touch of plaster and as faintly as possible." Both parties were dissatisfied, and the surviving plaintiff Swetambaris by notice of appeal and the Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAzvanAtha [ $3] defendant Digambaris by cross objections to the decree, set up again before the court of the Judicial Commissioner. Central provinces their respective cases as originally pleaded. Before that court, however, as stated in its judgment, the Swetambari appellants no longer contested the right of the Digambaris, as declared by the decree of the Trial judge, to worship in their own way and in their own time, according to the time-table, to which must be added the statement of their Counsel before the Board that they now make no claim to the collections of money and offerings made by worshippers during the periods of worship assigned to the Digambaris. The cross-objections of the Digam: baris having failed to impress the court, the issue thert, at the end of the day, resolved itself into the question whether the Subordinate judge was wrong in refusing to grant to the Swetambaris a declararion of their exclusive right of management, Counsel for the Digambaris finally contending only for the retention of the joint management as decreed by the Subordinate judge. In the result the Appellate Court declared and held that the Swetambaris were, on the facts found, entitled to the exclusive management of the Temple, and that the plea of estoppel set up by the written statement had no reference to that position. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [58] zrI aMtarikSa The conclusions of the Court are . embodied in its decree of the 1st October, 1923, It is from that decree that the present appeal is brought. . On full consideration of the whole case their Lordships have reached the conclusion that the decree is right. The plea of estoppel contained in the written statement is perfectly general in its terms, and the defendants, when asked, refused to give any particulars of its meaning. In the absence of such particulars it seems to their Lordships impossible for the appellants 10 contend with success that it was thereby intended to set up against the plaintiffs' claim to exclusive inanagement an estoppel which would at once be fatal to the same claim then being substantively put forward by themselves. But the question is not only one of form or of pleading. It is also one of substance. The appellants' case forcibly presented to the Board was that the facts found by the learned Trial Judge imported an agreement between the two sects as definite and permanent in the matter of joint managemeut, as the time table in the matter of worship was now admitted to be. No, such agreement, however, is pleaded even iu the alternative. No issue with regard to it was directed. No such issue could have been Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pArzvanAtha [ pa ] directed as the existence of such an agreement was entirely contrary to the only pleaded case either of the plaintiffs or of the defendants. Moreover the evidence taken was not pointed to any such issue, and as it stands, is, in all its prolixity on this issue, incomplete. In saying this, their Lordships have specially in mind the absence of Kalyanchand from the witness box-as absence only justifiable by the fact that this matter on which his evidence must have been so direct was not in issue at the trial. Lastly, the concession of the time-table now made by the respondents does not, as it seems to their Lordships, carry with it any admission of a right on the part of the Digambaris to participate in the management. No one has, in fact, suggested that the time-table without management is valueless, on the contrary, the evidence shows that this has been the prevailing order since the final rupture between the parties took place in 1908. Their lordships need hardly affirm that they may call the Digambari right to the time-table as now declared, with all its implications, is in no sense a matter of favour. It is a matter of right by the Digambaris will bring them into conflict with the courts. Nor will they forget that, by the admission of their learned counsel before the Board, they make no claim to the collections of money and offerings Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI aMtarikSa made by worshippers during the Digambari periods of worship. With these matters kept fully in 'mind by the Swetambaris there seems to their Lordships to be no reason why under this arrangement the relations between the two sects should not in this matter be in the future entirely harmonious. In the result, therefore, the appeal fails and their Lordships will humbly advise His Majesty that it be dismiseed with costs. Their Lordships will further humbly advise His Majesty that a petition lodged by the appellants for a stay of execution of the decree of the Judicial Commissioner be also dismissed with costs. DECREE " The court of the judicial Commissioners on the Ist October 1923 made a decree setting aside the decree of Lower Cout and ordering (1) That the Swetambaris are entitled to the exclusive management of the temple and image of Shri Antariksha Parasnathji Maharaj and that they have right to worship the image in accordance with their custom, (2) That the Digambaris have a right of worshipping the image in accordance with an arrangement made in 1905 but are not to interfere with the Swetambari customs of worship, (3) That the Digambari sect be permanently restrained from obstructing the Swetambari sect in getting the image restored to its original form and plastering the same now and hereafter." Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAzvanAtha [67] " That the 'appellants obtained leave to appeal to your Majesty in council." " THE LORDS OF THE COMMITTEE in obedience to his late Majesty's said order in concil have taken the appeal and humble petition into consideration and having heard counsel on behalf of the parties on both sides. Their Lordships do this day agree humbly to report to Your Majesty as their opinion that this appeal ought to be dismissed and the decree of the Court of Judicial Commissioners of the Central Provinces dated Ist day of October 1923 affirmed. " " HIS MAJESTY having taken the said report into consideration was pleased by and with the advice of HIS privy Council to approve thereof and to order as it hereby ordered that the same be punctually observed obeyed and carried into evecution." zrI aMtarikSa pArzvanAtha bhagavAnanA tIrthane vahIvaTa karavAne vetAMbarene saMpUrNa adhikAra ApatA, aMtarikSa pArzvanAtha bhagavAnanI mUrtinI pitape tAnI vidhi pramANe vArApharatI saunA TAIma daramiyAna pUjA karavAne vetAMbara digaMbara baMnene adhikAra ApatA, tathA mUrtine lepa karavAne vetAMbarete adhikAra ApatA privI kAunsIlanA cUkAdA sudhInA itihAsane ApaNe joI gayA chIe. palakanA hAthamAM tIrtha hatuM te vakhate paNa mUrtine lepa karavAmAM AvatuM hatuM. likarenA hAthamAMthI cheDAvyA pachI sane 1908 mAM lepa karavAmAM Ave, paNa digaMbaree leDhAnA ojArathI kachaTa tathA kaMdarAnA bhAgane khAdI nAkhyA tethI vetAMbaree kerTamAM kesa dAkhala karyo ane tene nAgapuranI kerTathI sane 1923 mAM cUkAde AvyA temAM maMdira ane mUrtinA Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [68] zrI aMtarikSa vahIvaTane ane kaTisUtra tathA karachaTa sahita lepa karavAno vetAMbarene adhikAra maLe. AthI vetAMbaree tarata je sane 124 mAM lepa karAvyuM. jo ke A vakhate digaMbaree kerTamAM aTakAvavA(StaynI) mAgaNI karI hatI, paNa te maMjUra thaI nahetI. AthI temaNe temanA pUjAnA TAIma daramyAna ja garama ukaLatA dUdha ane pANInA prakSAla karIne lepane dhoI nAMkhavAne prayatna karyo ane lepane ghaNuM nukasAna pahoMcADyuM. A rIte digaMbare temane maLelA pUjAnA adhikArane sadupayega (!) karIne rAjI thayA. tyArabAda temaNe privI kAunsIlamAM apIla karI tene paNa cUkAda nAgapuranA cUkAdAnI jema vetAMbarenI tarapheNamAM ja AvyuM. AthI bria yuvaDhuM mavati aa e nyAyathI vetAMbarene adhikAra pAke pAke thaI gaye. eTale tAMbarae maMdiramAM rIperIMga kAmanI zarUAta karI. e pramANe vetAMbarae mUrtine lepa karAvavAnI paNa sane 1934 mAM taiyArI karI, paraMtu digaM. baree te sAme vAMdho uThAvyuM ane sIvIla presIjara keDanI 47 mI kalamane AdhAre AkolAnI korTamAM temaNe arajI (Application ) karI ke-vetAMbarene privI kAunsIlanA cUkAdAthI lepa karavAne bhale adhikAra maLe che, paNa temAM lepa kyAre kare temaja lepamAM kaTisUtra ane kacchanI pahoLAI tathA jADAInuM pramANa keTaluM rAkhavuM, enI kazI sUcanA na hevAthI jyAM sudhI korTa taraphathI e viSe nirNaya karavAmAM na Ave tyAM sudhI vetAMbarane lepa karavAnI rajA na maLavI joIe." vetAMbaree A sAme vAMdho uThAvyo ke sivIla prosIjara keDanI 47 mI kalama nIce A arajI thaI zakatI nathI. AkelAnI korTanA nyAyAdhIze kahetAMbaranI A dalIlane maMjUra rAkhI. ane 11-1-1947 nA orDarathI digaMbaranI arajI kADhI nAMkhI. eTale digaMbaree tarata nAgapuranI hAI Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pArzvanAtha [ 9 ] koTa mAM apIla karI. hAikorTe digaMbaronI arajI maMjUra rAkhI ane lepanI rIta nakkI karavA mATe A kesane ArkAlAnI keTa upara pAchA mekalI ApyA. kesa cAlye ane temAM digaMbaroe kaTisUtra ane kaccheTanA cihnane bahu ja AchApAtaLA ane khArIka anAvavAnI mAgaNI karI zvetAMbarIe kahyuM ke bhUtakALamAM aMtarikSajInI mUrtinA lepamAM jevI kiTasUtra ane kaccheTanI AkRti kADhavAmAM AvatI hatI tevI kADhavAnA amane adhikAra maLavA joie. ke mane pakSanAM aneka sAkSIeAnI jukhAnI lIdhI ane purAvAone AdhAre 13-9-1944 tArIkhe AvA Azayane nikAla ( Order ) ApyA ke zvetAMkhIne kaTisUtra tathA koTanI lepamAM AkRti kADhavAnA adhikAra che. kaTisUtra( kaDherA )nI paheALAi 1 iMca jeTalI rAkhavI. ane kamaranI eka bAjuthI khIjI mAjI sudhI jyAM sudhI pahoMce tyAM sudhI kamarane pharatI kaTisUtranI AkRti kADhavI. kaTisUtranI jADAI ekatRtIyAMza iMca jeTalI a goLa AkAre kADhavI. koTanI jADAI - ekaaSTamAMza iMca jeTalI rAkhavI. ane paheALAi uparanA (prArabhanA) bhAge 2 iMca jeTalI ane nIcenA (cheDAnA ) bhAga AgaLa rA IMca jeTalI rAkhavI. mUrtinA lepa cAlatA hoya tyAre ane sukAi jAya tyAM sudhI pUjA-prakSAla upara zvetAMbaro pratiba'dha mUke te sAme digabarAe vAMdho uThAvavA nahIM. ane zvetAMbarone jayAre lepa karavA hAya tyAre lepa karI zake che, e sAme digaMbarone vAMdhA uThAvavAnA adhikAra nathI. A pramANe hukama (Order) maLavAthI zvetAMbarIe tarata ja lepa karavAnI taiyArI karI dIdhI ane jAhera khabara paNa ApI dIdhI. teTalAmAM kiMga kharAe AkAlAnA cUkAdA sAme phrI pAchI nAgapura hAI korTa mAM sana 1944 mAM apIla karI. hAIkAnA Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 70 ] zrI a`tari kSa yuropiyana jaja R. E. peAleAke 8-7-1947 nA roja nikAla ( Order ) ApyA ane temAM AkAlA koTa nA erane maMjUra rAkhIne digaMbarAnI apIla kADhI nAMkhI. ane TIkA karI ke digaMbare jANI joine kesa lakhAvI rahyA che mATe zvetAMbarAne je kai keA nukha thayu che te bharapAi karI ApavA mATe digaMbarAne hukama karyAM. A hukama maLatAM ja zvetAMbarAe lepanI taiyArI karI dIdhI teTalAmAM te digabarAe nAgapuranI hAikorTamAM leTasa peTaTa apIla ( Letters Patent Appeal ) karI ane lepanI aTakAyata cAlu rAkhavAnI (Continuation of the stay) mAgaNI karI. paNa 17-3-1948 nA hukamathI kArTe e apIla paNa kADhI nAMkhI, ane lepa karavA khadala koi paNa prakAraneA manAI hukama ApavAnI nA pADI. AthI kAi paNa jAtanI ADakhIlI vacamAM na rahevAthI 3-10-1948 tArIkhe zvetAMkharAe lepa karAvavAnI zarUAta karI, ane lepa sukAi jatAM 13-11-1948 thI pUjA-prakSAlanI zarUAta paNa karavAmAM AvI. atyAre A suMdara ane tejasvI lepathI mUrti jhagamaga jhaLakI rahI che. saMvata 2015 mAM prabhu pratimAne kI lepa karavAne prasaMga upasthita thayA. lepanu kAma zarU thatAM digakharIee sarakAramAM taddana khoTI phariyAdo noMdhAvI prabhunI ghera AzAtanA karI. satya hakIkata purI pADatA badhA avarodho dUra thayA. lepa zAMtithI pUrNa thayA. niMga kharIoe karelI AzAtanAonI zAMti karavA mATe AcArya bhagavaMta zrI vijayabhuvanatilakasurIzvaranI nizrAmAM aDhAra abhiSeka ane aSTottarI zAMtisnAtra vagere karavAmAM AvyuM. saMvata 2017 nA phAgaNa mAsamAM pharI pUjA prakSAla vagere zarU karavAmAM AvA. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAzvanAtha [71] tIthenA bIjA nAmollekho zrI aMtarikSa pArzvanAtha bhagavAnanA tIrthanI utpatti Adi varNavatAM je prAcIna aitihAsika ullekhe upalabdha thayA che, te lagabhaga tamAma ullekhanuM varNana AvI gayuM che. bIjA paNa keTalAMka prAcIna lakhANe che ke-jemAM aMtarikSajIne ItihAsa nahIM paNa mAtra nAmollekha maLe che. AvA ullekha pikInA khAsa khAsa nIce mujaba che. zrIpure sattarikSa zrIparva " A ullekha zrI jinaprabhasUri. racita vividhatIrthakalpAntargata caturazItimahAtIrthanAmasaMgrahakalpa-(pR. 86)mAM che. A ja jinaprabhasUrie racelA zrIpuramantarikSa vArdhanAthakAne ulekha pahelAM AvI gaye che. tyAM e paNa sAthe jaNAvyuM che ke-enI racanA saM. 1387 AsapAsa thaI haze. paraMtu caturazItimahAtIrthanAmasaMgrahaka95nI racanA saM. 1369 pahelAM ja temaNe karI haze ema lAge che, kAraNa ke A kalpamAM temaNe zatruMjaya tIrthanuM varNana karatAM saM. 108mAM navajAsvAmI ane jAvaDazAhanA hAthe pratiSThita thayelA zrI AdIzvara bhagavAna ane paMDarIkasvAmIno ullekha karyo che paraMtu A biMbanepratimAjIne saM. 1369 mAM musalamAnone hAthe vinAza thaye 1 tathAhi-zrIzatruJjaye bhuvanadIpa: zrIvarasvAmipratiSThitaH zrIkArvinAtha ...zrIrasArita pratiSThita: pueI: zrI jaza: dvitIystu zrIvarasvAmipratiSThitaH pUrNakalazaH / "-vi0 tI. kalpa. pR. 85. "itthaM jAvaDirAdyAhatpuNDarIkakapardinAm / mUrtInivezya saJjane svarvimAnAtithitvabhAk // 83 // dakSiNAGge bhagavataH puNDarIka ihAdimaH / vAmAjhe dIpyate tasya jAgaDisthapito'paraH 84 vi tIvaNapa chu. 4 / Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [72] zrI aMtarikSa hate, ema zatruMjayatIrthakalpa (ke jenI saM. 1385 mAM racanA thaI che.) mAM pR. 5 mAM temaNe ja jaNAvyuM che. eTale zrIpure karatarikSa zrIvArthI--catarazItimahAtIrthanAsaMgraDakapamAM ullekha saM. 1368 pUrvane che ema siddha thAya che. saMbhava che ke temaNe A udalekha tIrthayAtrA karyA pahelAM mAtra sAMbhaLIne ja karyo hoya. saM. 1473 mAM lakhAyelI dharmaghoSasUriviracita kalikAcArya kathAnA aMtamAM lakhAvanAra AdinuM varNana karatI eka prazastimAM paNa A ja tIrthane ullekha che saMbhavataH 16 mI sadInA prAraMbhamAM racAyelI zrI ratnazekharasUriziSya nadI ratna. ziSya ratnamaMdiragaNiviracita upadezataraMgiNImAM paNa A tIrthane ullekha che. devavimalasUrikRta hIrasaubhAgya mahAkAvyamAM paNa Ane 2 " hI grahartukriyAsthAna ( 1369 ) saMkhye vikramavatsare / jAvaDisthApitaM bimba mlecchairbhagnaM kalervazAt // 119 / / " vi. nI jarA. p. 1. vistArathI jANavA mATe juo 14-2-50 AtmAnaMda prakAzanA aMkamAM devagirinA lekhamAM mAruM TippaNuM mR. 120 3 zrIrAkula - kSitija--zrImavuM-zrIpura-zrInIuli-kulypaak-prmukhshriitiirthyaatraa mudA / kAle'trApi kalau karAlalalite cakre sa saMghAdhipo varSannarthijaneM ghanAghana iva dravyANi pAnIyavat // 10 // etAvatA nijakuTumbayutena nUnAhrasaMghapatinA vstaa'mraadrau| zrIantarikSamukhatIrthavicitrayAtrA mukhyA[:] kRtA vividhapuNyaparamparAstAH ||24||-aitihaasik mavI prazasti p. 147-8 (premI miraravanagraMthAttata). juo. 14-5-50 nA aMkamAM TippaNa. 4. "zrInI paf-ravardhi-sTive-Tezvara-vasscriLa ()-rAu-AvaNa-vaLAvIyA-vitrazUTA Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pA nA thA | [ 73 ] ullekha che. zIlaratnasUrikRta caturvizatijinastuti(AtmAnaMda sabhA prakAzita, bhAvanagara)mAM pR. 9/ra mAM, tathA e ja pratimAM chapAyelI khuzAlavijayaviracita (saM. 1881) puruSAdAnI pAzva - devanAmamAlA(pR. 11)mAM paNa A tIrthano ullekha che. zrI AtmAnaMda sabhA prakAzita jena aitihAsika gurjara kAvyasaMcaya(pR. 30, para, 79, 277)mAM paNa judA judA rAsamAM A tIrthane ''ghATa--zrIpura--stambhanapArzva--rANapuracaturmukhavihArAdyanekatIrthAni yAni jagatItale vartamAnAni yAni cA'tItAnAgatAni tAni sarvANyapi tattatkAlapradhAnacaturanaraziroratnapuruSapurandara-pravartitAnyaiva na tu svayaM smutpnnaani...| ata eva vasudhAbharaNaM puruSa ga -340 tareha g0 6 (co vi. prArAta ) AnuM saMpAdana saM. 151mAM lakhAyelI prati uparathI karavAmAM AvyuM che. eTale te pahelAMne A graMtha khare ja. 5. upAdhyAya zrI dharmasAgarajIgaNiviracita tapAgaccha paTTAvalI ke je saM. 1648mAM barAbara racAI gaI hatI temAM paNa pR. 73 mAM (pU. munirAjazrI darzanavijayajI ma. tripuTI saMpAdita paTTAvalI samuccayAMtargata) hIrasaubhAgya kAvyane ullekha hevAthI saM. 1648 pahelAM ja A kAvyanI racanA thaI haze. temAM kaTTA sargamAM A pramANe ullekha che- ___ api pArzvajinAntarikSakAbhidha uccaiHsthitikaitvaadih| kimu lambhayituM mahodayaM bhavinAM bhUvalayAt pracelivAn // 18 // phaNabhRd bhagavannibhAlanAdanubhUtAhi vibhutvavaibhavaH / spRhayan bhuvanadvayIzatAM mad mavatI caM puna: III eka te "jaya jaya jaya jya pAsa jiANaMda. aMtarIka prabhu tribhuvanatAraka bhavika kamala ullAsa digaMda" -A 6 kaDInuM stavane che. tathA bIjuM "bheTe bheTe salune prabhu aMtarIka bheTe"--A 3 kaDInuM stavana che. A baMne stavane ghaNuM pustake mAM chapAyAM che. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 74] zrI aMtarikSa ullekha che. yazovitra graMthamAlA prakAzita prAcInatIrthamAlAsaMgraha(bhAga 1 pR. 98, 114, 151, 169, 198)mAM paNa judA judA munirAjee A tIrthanI yAtrA karyAno ullekha che. nyAyavizArada vAcakavara upAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAjA paNa ahiM padhAryA hatA ane temaNe stutimAM be stavana banAvyAM che. aitihAsika mAhitI ApatA saMskRta-prAkRta ullekhanuM gujarAtI bhASAMtara te agAu ApavAmAM AvyuM che. tenA mULa saMskRta-prAkRta bhAge ghaNuM lAMbA lAMbA hevAthI temaja saMskRtaprAkRtabhASAne lIdhe ghaNAkharA vAMcakone paNa kaMTALo Ave tethI ahIM ApavAmAM AvatA nathI. vizeSa jijJAsuoe te te saMskRtaprAkRta graMthe joI levA. graMthanAM nAma, prakAzanasthAna, pRSAMka vigere te te sthaLe jaNAvyAM ja che.' kavizrI lAvaNyasamayajI saM. 1585 mAM eka aMtarikSano chaMda banAvyo che. A chaMda bhAvanagaranivAsI zrI sva. kuMvarajIbhAI ANaMdajI bhAI taraphathI prakAzita thayelA prAcIna stavanAdisaMgrahamAM chapAye che, ane te 45 kaThIna che, paraMtu bAlApuramAMthI maLI AvelAM hastalikhita pAnAMomAM 54 kaDIo che. vaLI hastalikhita sAthe sarakhAvatAM prA. saMvamAM chapAyela chaMdanI kaDIomAM ghaNuM aMtara dekhAya che. eTale A chaMda puna: chApavA yogya samajIne nIce mujaba ApavAmAM Ave che.- 6. A sivAya mahimAsAgara ziSyane AnaMdavardhanakRta aMtarikSapArzvanAtha stotra (jainadharmasiMdhu pR. 537), vinayaprabhasUrikta tIrthayAtrAstavana, samayasuMdarakRta (saM. 1686) tIrthamAlA vigere vigere aneka gujarAtI kAvyomAM A tIrthane ullekha che. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAzvanAtha . pAzvanAtha [71] * kavi lAvaNyasamayaviracita- zrI aMtarikSa pArzvanAtha chaMda sarasa vacana de sarasati mAta, belisa Adi jisi vikhyAta; aMtarIka tribhuvanane dhaNI, pratimA pAsa jinesarataNuM. 1 laMkadhaNI je rAvaNa rAya, tehataNe banevI kahevAya; kharadUSaNa nAme bhUpAla, ahinisi dharmataNe pratipAla. 2 sadaguru vacana sadA mana ghare, viNu kAla jinapUjA kare; mana AkhaDI dharI che ema, jinapUjA viNa jamavA nema. 3 eka vAra mana ulaTa dharI, gaja ratha gheDA pAyaka turI; caDyo ravADI sahu saMcare, sAthe deharAsara visare. 4 derAsarIye cite IsyuM, vina derAsara karavuM kisyuM? rAyataNe mana e AkhaDI, jinapUjA viNa nahIM sukhaDI. 5 pratimA viNa lAgI caTapaTI, caDyo divasa dasa bAraha ghaTI; karyA ekaThA velu chAna, sA(mA)the sAkhI kIdhe bhANa. 6. nahIM keI . bIjI Asana, pratimA nipAI pAsanI; te karatAM navi lAgI vAra, thA mahAmaMtra navakAra. 7 paMca parameSThine kare dhyAna, karI pratiSThA saha pradhAna deharAsarIye harakhuM hase, pratimA dekhI mana ullaze. 8 A rAjA karI aghala, bAvanAcaMdana kezara ghela; pratimA pUcha lAge pAya, mana harakhe kharadUSaNa rAya. 9 eka vela ne bIje chANa, pratimAne AkAra pramANa; dharamI rAjA ciMtA kare, rakhe keI AzAtanA kare. 10 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 76 ] zrI a`tarikSa pratimA dekhI hiyaDuM Thare, sAtha sahita bhalAM bhAjana kare; tehaja velA tehuja ghaDI, pratimA vAtaNI pare jaDI 11 khaMdha dharI kharaSaNa bhUpa, pratimA melI tava jalakUpa; gayA kAla jalamAMhI ghaNA, pratimA pragaTI have te suNA. 12 alagapura elagaDhe rAya, kuSTI che bhUpatinI kAya; nyAyavaMta navi De leAka, pRthivI varate puNyasileAka. 13 rAyataNe zira mATe rAga,rayaNIbhara navi nidrA joga; rAma rAma kIDA saMcare, rANI sI nidrA parihare. 14 je krIDAnA ThAmaja jihAM, te pAchA valI mele tihAM; jo navi jAi tehane hAya, tatakhaNu rAjA acetana thAya. 15 rAya rANI saMkaTa bheLave, karame dehalA dina jogave; raNIbhara nava cAle . raMga, krIse kAMyA dIse caMga. 16 eka vAra huya gaja ratha parivI, ramavA racavADI saMcaryAM; sAthe samaratha che parivAra, pALA pAyakaneA nahIM pAra 17 jAtAM bhANu mathALe thaye, mATI aTavImAMhe gaye; thAkeA rAjA vaDa vizrAma, chAyA lAgI ati abhirAma. 18 lAgI tRSA nira mana dharyuM, pANI dIThuM jhAkhala bharyuM; pAnI pIdhe galaNe galI, hAtha paga mukha dhAyA valI. 19 karI rayavADI pAchA valllA, pahelAM jai. paTarANI malyA; paTarANI raliyAta thai, thAkayA zayyA pALyo jaI. AvI nidrA rayaNI paDI, pAse rahI paTANI vaDI; hAtha pAya mukha nIrakhe jAma, te kIDA vi dveSe ThAma. 21 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAzvanA thA [ 77 ] rANIne mana kautuka vacce, harakhI rANI hiyaDe hasya; jAgye rAjA Alasa moDa, rANI pUche be kara joDa. 22 svAmI kAla racavADI kihAM, hAtha pAya mukha joyA jihAM; te jalane kAraNa che ghaNe, svAmI kAja saraseM Apane. 23 rAjA jape rANuM sUNe, aTavI paMtha ache ati ghaNe vaDa tIra jhAbala jala bharyo, hAtha pAya mukha vana karyo. 24 meM prabhu lIdhe tehane bheda, ApaNe jANyuM vaDa vida; ratha jotarIA turagama leya, rAya rANI mIla cAlyA beya. 25 tihAM dIThuM jhAbela vaDa tIra, jANe mAna sarovara nIra; harakhI rANI hIyaDe raMga, rAjA aMga pakhALe caMga. 26 gaye kaSTa ne vaLe vAna, deha thaI sevana samAna; A rajA elagapurI, mAMDe occhava ANaMda dharI. 27 ghara ghara taliyA tera tATa, Ave vadhAmaNuM mANika mATa; bhArI ghaNuM Ave bheTa, dAna amUlaka dIje ghaNe. 28 rAya rANI mana tha saMteSa, karyo amArIta nirdoSa, samabhUmi DhAle paryaka, tihAM rAjA suve ni:zaMka. 29 caMdana caMpaka pura kapUra, mahake vAsa agara bharapUra rayaNabhara supanAMtara lahe, jANe nara keI AvI kahe 30 ati UMce karI aMba pramANa, nIle gheDe nIle palANa nilA Tepa nIlA hathIAra, nIla varaNa AvyA asavAra. 31 suNa re elagapuranA bhUpa, jihAM jala pIdhe tahAM che kRpa; pragaTa karAve vahele thaI, tihAM pratimA mAharI che sahI. 32 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 78 ] zrI aMtarikSa karI maleAkhAnI pAlakhI, mANika metI jaDI navalakhI; kAce tAtaNe sAthe dharI, huM AvIza tihAM besI karI. `33 * pUMThe ma vAlIsa jovA bhaNI, isyA supana lahI jAgyA rAya, cAlyA bhalI sajAi karI, te je AjanA jAyA tatakheDu, vAcharaDA jotaro teha; sikhAmaNa deuM chuM ghaNI. 34 praha uThI vanamAMhuM jAya; Avye vaDa pAse vahI. 35 te jala grUpa khaNAvye jAma, pragaTyo kUpa acala abhirAma; bharyAM nIra gaMgA jala jIsyA, harakhyA rAjA hiyaOM hasyo. 36 karI maleAkhAnI pAlakhI, mANika meAtI jaDI navalakhI; kAce tAMtaNe melI ThAma, AvI beThA tribhuvana svAma 37 pAsa padhAryAM kaThe kUvA, ucchava merU samAnA huA; rathe jotaryA e vAchaDA, cAlyA te kheDyA viNa chaDA. gAya kAminI kare killola, khAje bhuMgala bherI DhAla; pAlakhI vAhanane AkAra, navi bhAMje paramesara bhAra 38 39 prauDhI pratimA bhArI ghaNI, pAlakhI che malekhAtaNI; rAjA mana Avye sa Mdeha, kima pratimA Ave che e? 40 vAMkI dRSTi karyAM AraMbha, rahI pratimA thAnaka thira thaMbha; rAjA leAka ciMtAtura thayA, e pratimAnA thAnaka thayA. 41 sUtradhAra silAvaTa sAra, teDI Avye garatha bhaMDAra; Alasa aMgataNAM pariharA, vege IhAM jinamaMDapa karo, 42 silAvaTa tihAM raMgarasAla, kIdhA jinaprAsAda visAla; dhvajadaMDa tAraNu thirathaMbha, maMDapa mAMDyA nATAraMbha. 43 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pArzvanAtha [ 79 ] pabAsaNa kIdhA che jihAM, te pratimA navi ese tihAM; a MtarIka UMcA eTale, tale asavAra jAye teTale. 44 rAjA rANI manane kADa, kharace dravyataNI tihAM keADa; sapta kA miNu sehe pAsa, elagarAyanI pUrI Asa. 45 pUje prabhune ukheve agara, tina ThAme vAsyA zrInagara; rAjA rAjyeka kAminI, Agala kare sadA svAminI. 46 sevA kare sadA dharaNendra, paumAvai Ape AnaMda; Ave saMgha cihuM dizitaNA, mAMDe ecchava AnaMda ghaNA. 47 * lAkheNI prabhupUjA karI, mATo mUgaTa manehara bhA; Aratie vi maMgalamAla, bhuMgaLa bherI jhAkajhamAla. 48 Aja lage sahko ima kahe, eka ja doza UMcA rahe; Agala teA jAtA asavAra, jyAre elagaDhe rAya avatAra. 49 je jIma jANyuM te tima sahI, vAta paraMpara sadguru kahI; khelI Adi jisI mana rUlI, niratu jANe te kevaLI. 50 azvasena rAyakula avatasa, vAmA rANI udarI haMsa; vANArasI nagarI avatAra, karo svAmI sevaka sAra. 51 bhaNe guNe je sarale' sAda, svAmI tAharAM stavana rasAla; dharamI nara je dhyAne rahe, beThA jAtrAtaNA phaLa laDe. para ulaTa akhAtrIje thayA, gAyeA pAsa jinesara jA; kheAlIza e kara joDI hAtha, AMtarIka zrI pArasanAtha. pa3 saMvata paMdara paMcAzI jANu, mAsa zuddhi vaizAkha vakhANa; muni lAvaNyasamaya kahe muddA, tuma darasana pAme sukhasaMpadA. 54 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 80] zrI aMtarikSa vaDedarAvAsI paM. zrI lAlacaMdabhAI bhagavAnadAsa gAMdhIne paNa amAre khAsa ja dhanyavAda Apa joIe, kemake bhAvavijayagaNiviracita zrImatarikSavArzvanAthamAga ke je aMtarikSajInA ItihAsamAM ghaNuM mahattvanuM sthAna dharAve che, te chapAI gayuM hevA chatAM ghaNe ghaNA prayatna karatAM paNa kaI sthaLethI prApta thaI zakyuM nahatuM te temanI pAsethI maLyuM hatuM. ane jyAre jyAre dArza nika adhyayana ane saMzodhanamAM amane kaI paNa pustakanI jarUra paDe tyAre tyAre alabhya ane kiMmatI pustaka paNa vaDodarAnI rAjakIya lAyabrerImAMthI vinA saMkece temaNe pUrAM pADyAM che. A temanuM saujanya ja che. A tIrtha upara pUrNa bhaktithI yathAzakti yathAmati rodha karIne A tIrthane ItihAsa AlekhavA prayatna karyo che, chatAM temAM je apUrNatA rahI gaI hoya tene vidvAna saMzodhake pUrNa karavA prayatna karaze evI AzA rAkhIe chIe. aMte devAdhideva zrI aMtarikSa pArzvanAtha bhagavAnane upAdhyAyazrI yazovijayajI mahArAjanA zabdamAM ja vijJapti karIne samApta karIe chIe.-dUra ro rAta pANI mavaDukara , vAva yaza kahe dAsakuM dIje paramAnaMdA // mere sAhiba tuma hI ho prabhu pArzvajiNaMdA // Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAzvanAtha [1] I : zrI rakSiArzvanAthAya , zrI aMtarikSa pArzvanAthajI tIrtha viSe eka mahattvano pratimAlekha jvalaMta purA zrI aMtarikSa pArzvanAtha bhagavAnanA tIrtha saMbaMdhI aitihAsika mAhitI banI zake teTalAM sAdhano dvArA meLavIne vistArathI huM jaNAvI cUkyo chuM, ke jenAthI vAcake suparicita che. A prakaraNamAM tenI ja pUrtirUpe zrI aMtarikSa pArzvanAtha tIrtha saMbaMdhamAM maLI AveluM eka mahatvane dhAtunAM pratimAjI upara kerele lekha ApavAmAM Ave che . saMvata 2006 mAM amAruM AkelAmAM cAturmAsa hatuM, tyAMthI vihAra karI bAlApura, zegAMva, khAmagAMva, malakApura tathA buhanapura thaI ahIM jalagAMvamAM AvavuM thayuM. vacamAM buhanapura ke je AjathI traNa varSa pUrve jenenuM meTuM kendra hatuM ane jyAM aDhAra jinAlaye hatAM tyAM Aje vastI ghaTI javAthI badhAne bhegA karIne eka bhavya jinamaMdira bAMdhavAmAM AvyuM che, tyAMnA badhA pASANa tathA dhAtunA pratimAjI uparanA lekhe neMdhyA ke je atihAsika daSTie ghaNuM upayogI che. te ja pramANe ahIM AvIne paNa ahIMnA pASANanA zrI vAsupUjya svAmInA bhavya jinAlayamAMnI mUtio uparanA lekhe neMdhatA zrI aMtarikSapArzvanAtha bhagavAnanI pratimAnA ullekhavALo eka mahatvane lekha eka dhAtunAM pratimAjI upara maLI Avyo ane mArA AnaMdane pAra na rahyo. e lekha nIce mujaba che - Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [2] zrI aMtarikSa saMvata 1705 varSe phAguNavadi 6 budhe zrIavaraMgAbAdajJAtIyavAstavyaprAgvATajJAtIyana ( ? )-zAstrAyAM sA0 amIcaMdabhAryA bAi iMdrANinAmnyA svakuTa(TuM)bazreyase svakAritapratiSThAyAM zrIvAsupUjyajina bimbaM kAritaM pratiSThitaM ca tapAgacchAdhirAjazrIvijayasenasUrIzvarapaTTAlaMkArabhaTTAraka zrIzrIzrIvijayadeva sUribhiH shriiaNtriksspaarshvnAthapratimAkRta sirapuranI | guma maag | zrI ! bhAvArtha-"vikrama saMvata 170pa nA phAgaNa vadi 6 ne budhavAre raMgAbAdanA vatanI paravADajJAtinA dagra(1)zAkhAnA amIcaMdanI patnI IMdrANI nAmanI bAIe pitAnA kuTuMbanA kalyANanA mATe pote karAvelI pratiSThAmAM zrI vAsupUjya bhagavAnanuM biMba karAvyuM ane tapAgacchAdhirAja zrI vijayasenasUrIzvarajI mahArAjanA paTTAlaMkAra zrI vijayadevasUrIe zrI aMtarikSapAzvanAtha bhagavAnanI pratimAthI alaMkRta sirapuranagaramAM tenI pratiSThA karI." uparanA lekhamAM ema jaNAvyuM che ke saM. 1705 mAM auraMgAbAdanA vatanI amIcaMda nAmanA zrAvakanI patnI iMdrANI nAmanI zrAvikAe zrI vijayadevasUrijI mahArAjane hAthe aMtarikSa pArzvanAtha bhagavAnanAM tIrthamAM e dhAtunA pratimAjInI pratiSThA karavAmAM AvI hatI. AthI e vAta siddha thAya che ke AjathI traNa varSa pUrve vetAMbare ja tyAM adhikAra hatA. auraMgA bAdamAM te vakhate jenonI ghaNuM moTI vastI hatI. tyAM derAsara paNa ghaNAM hatAM temaja tyAM aneka moTA meTA AcAyAdi munirAjenA cAturmAsa thatAM hatAM. aMtarikSajI tIrthathI (zirapurathI ) auraMgAbAda 120 mAIla ja dUra che. saMbhava che ke zrI vijayadevasUrizvarajI mahArAja auraMgAbAdathI aMtarikSajI padhAryA hoya Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAzvanA tha [83] ane tyAM auraMgAbAdathI AvelA zrAvakee temane hAthe pratiSThA karAvI hoya. A dhAtunAM pratimAjI zirapurathI (aMtarikSajIthI) ahIM jalagAMvamAM zI rIte ane kayAre AvyA te kaMI kahI zakAtuM nathI, kemake sAmAnya rIte dhAtunI mUrtio "cala"hevAthI eka sthAnethI bIje sthAne game tyAre laI javAmAM Ave che. Aje tAMbara-digaMbarano jhaghaDe upasthita thaye tyArathI pratyeka vakhate havetAMbare ekAda mUti paNa aMtarikSajIne derAsaramAM padharAve te sAme digaMbare vAMdho uThAvatA AvyA che. ane AjathI cAlIza varSa pahelAM pUjyapAdazrI sAgarAnaMdasurIzvarajI mahArAja saMgha laIne tyAM padhAryA hatA tyAre tyAM saMgha rekAya teTalA thoDA divasa pUratI ja saMghamAM sAthe lAvela mUrtine padharAvavA sAme paNa digaMbaree sakhta vadhe uThAvyuM hato ane ghaNuM moTuM tophAna macAvyuM hatuM ane chevaTe badhe tephAnI mAmale korTa sudhI paheryo hate; paNa uparanA lekhanAM lakhANathI spaSTa joI zakAya che ke vetAMbarene e tIrtha upara abAdhita adhikAra hatA ane tyAM bIjA pratimAjI paNa IcchAnusAra padharAvavAmAM AvatA hatA. A daSTie jotAM A lekha aMtarikSajI tIrthanA saMbaMdhamAM ghaNuM mahattvane ane upayogI che. saM 2007 phAlguna vada 8) zrIRSamajina janmadIkSAkalyANaka . ( pUrva sAnadeza ) munirAjazrI bhuvanavijayAntevAsI - muni jambUvijaya Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [84] zrI aMtarikSa zrIaMtarikSapArzvanAthastotram // upajAtivRttam / zrIpArzvanAthaM bhuvi suprasiddhaM, vaidarbhadeze suvizAlakIrtim / aspRSTabhUmi suyathArthanAmaM, zrIaMtarikSaM zirasA namAmi // 1 // vibhUSitaM zrIpUramadhyabhAgaM, pAnAlagarbhagRhasaMsthitaM yaH / anekabhaktArpitabhaktipuSpaM, zrIaMtarikSaM zirasA namAmi // 2 // laGkApaterbAhuvibhUSita yat , bimbaM jinendrasya subhUtakAle / camatkRtiryasya jane prasiddha, zrIaMtarikSaM zirasA namAmi // 3 // vArANasI yasya sujanmabhUmi- mAkule sUrya iva pradIpaH / pUjyaM manovAJchitapUrakaM taM, zrIaMtarikSaM zirasA namAmi // 4 // phaNIndravisphAritamAtapatraM, suzobhita suMdarazyAmavarNam / AkRSTabhaktAlimugvAravindaM, zrIaMtarikSaM zirasA namAmi // 5 // satyopadeSTA kamaThasya pAryo, mantrAmRtenoddharita: phaNIndraH / surendrasaMpUjitadevadevaM, zrIaMtarikSa zirasA namAmi / / 6 / / dharmopadeSTA bhuvi bhAvikAnAM tIrthaMkaraH saMghavidhAyako yaH / dharmasya saMsthApakadharmamUrti, zrIaMtarikSaM zirasA namAmi // 7 // bhaktasya vAJchA bhuvi bhAgyalakSmI-vidhAyako yaH paramArthasiddheH / mokSasya dAtA paramaM pavitraM, zrIaMtarikSaM zirasA namAmi // 8 // . -bAlendu zrIantarikSapArzvanAtha jinezvara. stavana (rAga-jaba tuma hI cale paradeza ) zrI antarikSaprabhu pAsa, pUro hama Aza svAmI sukhakArA, sevakakA karo uddhArA Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAzva nA thA [85] vidarbhadeza ke zirapurameM, tuma jAkara baiThe dUradUrameM / - tuma darzana ko AyA hU~ jinajI pyArA...sevaka0 1 tuma sevAmeM maiM AyA hU~, mahApuNyase darzana pAyA huuN| AnaMda huA hai dilamai Aja apArA...sevaka0 2 tuma mUrti addhara rahatI hai, ati camatkAra citta detI hai| tuma mahimA jagameM sohe aparaMpArA...sevaka0 3 prabhu tumane roga bhiTAyA hai, zrIpAla kA koDha haTAyA hai| muja duHkha haro karuNArasake bhaMDArA....sevaka0 4 tuma nAmako nitya samaratA hU~, karajoDake binati karatA huuN| jaMbUko hai. prabhu terA eka sahArA...sevaka0 5 -racayitA-munirAjazrI jaMbUvijayajI mahArAja zrI aMtarikSa pArzvanAtha chaMda madhya bhArate vidarbha deze zrIpuranagarIne rANe. bhavabhayavAraka jagajanatAraka pApavidAraka suhAmaNe bhakta manavAMchita pUraka je saMzaya chedaka bhavi mananA, pArzvanAtha prabhu aMtarikSa adhara birAje mana haraNa. 1 kalikAle e addabhuta dIpe camatkAra guNa bharyA dise, . jase tele nahIM anya tIrtha ke darzana karatA mana hase, makhamaMDala jasa ativa manahara nayana suhaMkara suhAgaNa. pArzvanAtha prabhu aMtarikSamAM adhara birAje manaharaNuM. 2 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [6] zrI aMtarikSa bhajatA jene netra ughADe baMdhana tUTe baMdItaNA, putrapautranI AzA pUre du:kha maTe regI jananA bhaktonuM dAridraya nivAre manavAMchita pUre sahanA, pArzvanAtha prabhu aMtarikSamAM, adhara birAje manaharaNA. 3 daza dizimAM jasa kIrti sugaMdhI prasarI anupama avanImAM, bhaktamadhupa guMjArava karatA deDI Ave jaMsa padamAM; mana AnaMda na mA jatAM mukha pramudita thAe sahunA, pArzvanAtha prabhu aMtarikSamAM adhara birAje manahara|. 4 dUSita jANI dharA paravazA adhara birAje mahAprabhu, jagajana du:khe nivAravAne avatariyA che eha vibhu; pApIjana udvare prabhunA prabhAvathI A avanImAM, pArzvanAtha prabhu aMtarikSamAM adhara birAje manaharaNA5 vividha nAmadhArI bahu deze pUjAe pArasa devA, parza thatAM jasa suvarNa thAe bhakta-leha phaLatI sevA; evA prabhunA nAma ghaNuM che bhakta ghaNuM deveMdratA, pArzvanAtha prabhu aMtarikSamAM adhara birAje manaharaNA. 6 paraduSaNa rAjAe nimIM bhAvI jinanI e pratimA, keIka vatsare jalamAM rahIne pragaTa thaI A avanImAM ila nRpatie bhAvabhaktithI lAvI adbhuta e rathamAM, pArzvanAtha prabhu aMtarikSamAM adhara birAje manaharaNa. 7 zaMkA jAgI nRpati cittamAM sthira thayA prabhu zrIpuramAM, maMdira bAMdhyuM manamAM rAkhI garva na beThA prabhu emAM saMghe bAMdhyuM suMdara maMdira bhUgarbhe kIdhI racanA, pArzvanAtha prabhu aMtarikSamAM adhara birAje manaharaNA. 8 Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAzvanAtha [7] A vAmAnaMdanakerA darzana karavA sahu Ave, pUjana bhajana karIne leje mAnava janmataNe hA, tAraNataraNa bhavikajananA e anya na dIse A jagamAM, pArzvanAtha prabhu aMtarikSamAM adhara birAje manaharaNa. 9 zyAmasuMdara mUrti alaukika phaNidhara zira para chatra dhare, ardha karI padmAsana beThA bhaktajanenA citta hare saphala gaNe nija netra bhaktajana darzana karI prabhu pAsataNuM, pArzvanAtha prabhu aMtarikSamAM adhara birAje manaharaNa. 10 mukuTa kuMDalAlaMkRtithI mukhamaMDala ratna tilaka sehe, svarNaghaTita maNi muktAphalanA hAra kaMThamAM mana mehe bAlendu natamastaka thaIne bhAve gAve guNa jinanA, pArzvanAtha prabhu aMtarikSamAM adhara birAje manaharaNa. 11 -zrI bAlacaMda hIrAcaMda "sAhityacaMdra Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [88] zrI aMtarikSa zrI aMtarikSajI tIrtha zirapura (varADa) tIrtharakSaka kAryakAriNI samiti tehArA zrI banasalAlajI kecara, hIMganaghATa meMtIlAla vIracaMda zAha, mAlegAma upapramukha , harakhacaMda hozIlAlajI zAha, bAlApura sarvAdhikArI , kezavalAla maNIlAla zAha, sc. telhArA upasarvAdhikArI , sumatilAla tanacaMda paTaNuM A. LL. B, evalA mAnada sekreTarI , kAMtilAla vIracaMda zAha LL. B. mAlegAma , kacarUlAla tejamala, khAmagAma sabhAsada , cAMpazI dhanajI zeTha khAmagAma , maNIlAla harakhacaMda zAha , hIMmatalAla sAkaLacaMda zAha AkolA bhegIlAla pItAMbara zAha jhaveracaMda lakhamIcaMda zAha amalanera , maNIlAla bhAgacaMda zAha amalanera ,, sumatilAla caMdulAla zAha nAsika , vijayakumAra giradharalAla bAlApura , vasaMtalAla bhegIlAla zAha LL. B. mAlegAma , nathulAla sAkaracaMda paTaNI evalA ,, suvAlAla nemIcaMda zeTha hIMgalI , banasIlAla cheTurAma mAlIA vAzImA , akhecaMda metIcaMda zeTha leNara Page #104 -------------------------------------------------------------------------- _