Book Title: Dharmbij
Author(s): Anahat
Publisher: Hiralal Maniklal Shah
Catalog link: https://jainqq.org/explore/023004/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmanIja [ maitrI-pramAda-karuNA-mAdhyastha ] [ pa. pu. 5. zrI bhadra kavijyajI gaNivarya* likhita | 'upaghAta" tathA " pavitratAnA saMdeza sAthe ] lekhaka : anAhata prakAzaka : hIrAlAla maNilAla zAha gIradharanagara, amadAvAda, Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmabIjA [ maitrI-pramoda-karaNa-mAdhyastha ] kavIrAja [pa. pU. panyAsajI zrI bhadrakavijayajI gaNivarya lekhita upadughAta" tathA "pavitratAne saMdeza' sAthe] : lekhakaH anAhata Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakaH hirAlAla maNIlAla zAhu giradharanagara, a ma dA vA da. Arthika sahAyaka : ramaNalAla maNilAla jhaverI kharataranI khaDakI, jhaverIvADa, amadAvAda. sva. bahena 2janamALAnA smaraNArthe ] mUlya : bhAvanAmaya jIvana prathama saMskaraNa : sa. 2014 : 1500, prAptisthAna : hirAlAla maNIlAla zAha giradharanagara, amadAvAda. : mudraka : jIvaNulAla purulAttamadAsa paTela zrI utkRSTa mudraNAlaya gAMdhIreADa, pula nIce : amadAvAda Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalAcaraNa maitrIpavitrapAtrAya muditAmodazAline / kRpopekSApratIkSAya tubhyaM yogAtmane namaH // [ zrIvItarAga tetra, ] maitrInA pavitra bhAjana, muditAthI prApta thayela paramAnaMdavaDe zubhatA, karuNA ane mAdhyacca vaDe jagatapUjya banelA ane svarUpa evA he ! vItarAga tamane trikaraNazuddha namaskAra he ! Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirmaLa maitrI bhAvathI, bharapUra he bhagavaMta ! mudita bhAva udita thayo, pUrNa kaLAe saMta. nirmaLa karuNane kare, ' ' cauda rAja relAya; tenA prabhAve he prabhu! jaga jIva duHkha jovAya. madhyastha dRSTi che ApanI, pakSapAta ja nahIM leza; dharmaja che he prabhu! ga svarUpa vizeSa. - evA zrI vItarAgane katrikaraNa zuddha Aja; vaMdana karuM huM bhAvathI, jaya jaya zrI jinarAja. 4 "dharmabIja=dharmanuM prabhavasthAna : A graMthanuM nAma. ja traNa karo : mana, vacana ane kAyA. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jemanI parama maitrIe mArI maneAbhUmimAM dha bIja'nuM vapana karyuM", pavitra pramAda bhAvanAe mArAmAM paMcaparameSTie pratye bhakti jagADI, jemanAmAM rahelI jemanI niSkAraNu karUNAe mane A apAra bhavAdhimAMthI ugAryAM, jemanI anupama mAdhyasthya bhAvanAe mArAmAM anekAMtamaya divya tattvajJAnanI jyAta prakaTAvI, te parameApakAraka pa. pU. gurUdevanA paramapavitra karakamaLAmAM savinaya samarpaNu -anAhata Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Amukha - mithyAdi bhAvavAo rUpa amRtakuMDamAM jIva-haMsa satata rame e vicAra mArA manamAM pAMceka varasathI rahyA karatA hatA, paNa tadanukula ciMtananA abhAve te vicAra kevaLa vicArarUpe ja rahI jato hate. gayA 5-6 mahinAmAM bhAvanAonA viSayamAM thoDuM thoDuM lakhavAnuM cAlu karyuM. lakhavAne Azaya eTalo ja hato ke tevA lekhananA nimitte ciMtana vadhe ane te ciMtana bhAvanAone AtmasAt banAvavAmAM sahakArI bane. e lekhana vakhate paNa je yogazAstra, jJAnasAra, adhyAtmasAra, adhyAtmakalpadruma, zAMtasudhArasa, pAtaMjala yogasUtra, vagere grantha sAme na heta te lakhavAnuM kArya AgaLa vadhata ja nahi. kevaLa pitAnA AtmA mATe lakheluM A lakhANa jayAre keTalAka mumukSuonA hAthamAM AvyuM tyAre temane ema lAgyuM ke A vastu bahAra mUkAya te ghaNAMne upayogI thAya. te mumukSu enI preraNAthI A lakhANa pragaTa thaI rahyuM che. "upodaghAta" ane pavitratAno saMdeza A graMthanI upayogitAmAM khUba ja vRddhi karaze, evI AzA che. prAthamika vAMcakanI saralatAnI khAtara, TippaNIomAM keTalAka pAribhASika zabdone bhAva mAtra vyakta karyo che, te te zabdanI te zAstrokta vyAkhyAo nathI. atipavitra evI A gurjaragirAne mAre abhyAsa lagabhaga nahivat che, tethI bhASAnI dRSTie A lekhamAM sauMdarya na hoya, e svAbhAvika che: A graMthane bhASAnI dRSTie na jatAM temAM AvatA sAttvika vicAre tarapha ja lakSya ApavA mumukSuene khAsa bhalAmaNa che. puruSa-ha se A pustikA- 25 pAtramAMthI zrIranA aMzano AsvAda leze ane nIranA aMzane tajI deze, e AzAe viramuM chuM. rAjanagara, jyeSTha kalA trayodazI, -anAhata 2014. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sva, bahena raMjanabALAnI AchI jIvana jharamara dharmabIja " jemanI puNya smRtithI aMkita karavAmAM AvyuM che, te bahena raMjanabALA ramaNalAla jhaverInI AchI jIvana jharamara ahiM ApavAmAM AvI che. amadAvAdamAM jhaverIvADa (kharataranI khaDakI) nA rahIza zrIyuta ramaNalAla maNIlAla jhaverI jeo araviMda mIlanA bAhoza selsamena tarIke suprasiddha che ane jaina dharmanA aDaga zraddhAvAna zramaNopAsaka zrAvaka tarIke jIvana saurabha dharAve che, temane tyAM vi. saMvata 1992mAM A puNyavatI bALAne janma thayela. jaina kuLanA uttama saMskAramAM ucharelI bahena raMjanabALAe dhArmika abhyAsanI sAthe vyAvahArika zikSaNa paNa ucca kakSAe prApta karyuM hatuM. teNIe bI. e. sInIyaranI kaeNlarazIpa meLavI hatI. abhyAsamAM khUba ekAgratA ane tIvra buddhimattA tarI AvatI hatI. philosephI ane sAIkolojInA viSayo laI teo grejyueTa thayA hatA. janmathI ja jemanAmAM vinaya, namratA, udAratA ane viveka jevA saNo vikAsa pAmI rahyA hatA, tevA eka AzAspada ane jaina bALAone AdaSata bahena, mAtra ekavIsa varSanI bhara tAruNyAvasthAmAM kensara jevA jIvaleNu vyAdhinA pAzamAM jhaDapAI gayA ane tA. 14-8-pa7 nA roja zrI navakAra mahAmaMtranuM ekAgratAthI dhyAna karatAM karatAM kALadharmane pAmyA. A saMsAra ke asAra che ? game teTalI AzAo ane abhilASAothI mAtra bhautika AbAdIo meLavavA mathanArane A bahenanuM jIvana eka cImakI rU5 banI jAya che. AtmAnI amaratAne jANanAra vivekI AtmAo, dharmanA svarUpane samajIne "dharmabIja' nA baLe A jIvana ane AgAmI jIvananA pAtheyarUpa maiithyAdi bhAvanAonI ekAMta hitakaratAne samajI, pitAnA jIvanane bhAvanAmaya banAve, e ja aMtaranI "bhAvanA'. - saubhadraya. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AMtarika gujArava -maitrI-- maitrI bhAvanu' pavitra jharaNuM, muja haiyAmAM vahyA kare; zubha thAo A sakaLa vizvanuM, evI bhAvanA nitya rahe. 1. -pramAda- guNathI bharelA guNIjana dekhI, haiyuM mAruM nRtya kare; e satAnA caraNa-kamalamAM, muja jIvananuM ardhya rahe. ra. -karuNA-- dIna, krUra ne dharmaviheANA, dekhI dilamAM darda rahe; karuNAbhInI AMkheAmAMthI, azrunA zubha srota vahe. 3. --mAdhyasthya-- mArga bhUlelA jIvana-pathikane, mArga ciMdhavA UbhA rahuM; kare upekSA e mAganI, tA ye samatA citta dharu. 4. 6 [ eka bhAvanApriya vyaktine A AMtarika gujArava che] Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukrama viSaya upAghAta pavitratAnA sa Mdeza prAraMbhika vaktavya maitrI bhAvanA pramAda bhAvanA karuNA bhAvanA mAdhyasthya bhAvanA pavitratA, Ana ane pUjayatAnAM sAdhanA aMtima vaktavya abhyAsa cittabAlaka ! mA tyAkSIrajasra bhAvanauSadhIH / yAM durdhyAnabhUtA na cchalayaMti cchalAnviSa: // pAtuM 8 7 12 ha 22 43 [ adhyAtmakalpadruma, 1. pa. ] tArA chidrane (zubhabhAvanArUpa auSadhI vinAnI avasthAne) jonArA durdhyAnarUpa bhUtA tane duHkha na Ape, te mATe huM citta bALaka! zubhabhAvanArUpa auSadhIone tu kadI paNa tyAga na kare. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upodaghAta (lekhaka: pa. pU. paM. zrI bhadraMkaravijayajI gaNivarya) mA kArSIn ko'pi pApAni, mA ca bhUt ko'pi duHkhitaH / / mucyatAM jagadapyeSA, matimaitrI nigdyte|| atha- koIpaNa prANI pApa na kare, keIpaNa prANI duHkhI na thAo, prANI mAtra mokSane pAme, A prakAranI matine zAstrakAre mitrI bhAvanA kahe che. - A jagatamAM IcchA kene hotI nathI ? saMsArI jIva mAtranA hRdayamAM kaIne kaI prakAranI IcchA hoya ja che. badhI IcchAone samAveza mAtra be ja prakAranI IcchAomAM thAya che. "mane potAne jarA jeTaluM paNa duHkha na Ave ane jagatamAM jeTaluM sukha che, te badhuM mane ja maLe " A be prakAranI IcchAo saMsArI jIva mAtranA hadayamAM niraMtara rahyA ja kare che. bIjI badhI IcchAonA mULamAM paNa A be prakAranI ja IcchAo rahelI hoya che. te baMne jAtanI IcchAo kadI paNa pUrNa thatI nathI, e vAta paNa satata lakSamAM rAkhavA jevI che. e kAraNe zAstrakArone e siddhAMta nakkI kare paDe che ke IcchA e ja duHkha che, ane IcchAne-abhAva e ja sukha che ! AhAranI agya IcchAmAMthI mukta thavA mATe zAstrakAroe tapa dharma upadezya che, artha ane kAmanI agya IcchAomAMthI kramazaH mukti meLavavA mATe dAna ane zIla dharma upadezyo che. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jema, artha, kAma ane AhArAdinI ayogya IcchAo jIvanA duHkhanI vRddhinuM ane sukhanI hAninuM kArya kare che, tema, tethI paNa adhika sukhahAni ane duHkhavRddhinuM kArya uparyukta be prakAranI azubha IrachAo kare che. "mane ja sukha maLe ane mAruM ja duHkha TaLo A IcchA e sauthI vadhAre kaniSTa koTinI ane sauthI vadhu pIDAkAraka che, chatAM te vAtanuM jJAna ghaNAM DAMone ja hoya che. A kaniSTa prakAranI IcchA ane temAMthI janma pAmatI kliSTa keTinI pIDAne pratikAra hajArenAM paNa dhanathI , kaDo varSanA paNa zIlathI, ke kaTi janmanAM paNa tapathI thaI zakatuM nathI. dAna, zIla ane tapa vaDe kaeNmazaH parigraha, mithuna ke AhAranI saMjJAonuM jora ghaTe che ane tethI thatI vividha prakAranI mAnasika tathA zArIrika pIDAothI avazya bacI javAya che, paraMtu te badhI bAdhAo ane pIDAonA saravALA karatAM "mane ekalAne ja sukha thAo ane mArA ekalAnuM ja duHkha TaLe; e prakAranI ayo- gya, aghaTita ane azakaya IcchA vaDe thatI mAnasika ane zArIrika pIDAonA saravALAnI te kaI avadhija nathI. zAstrakAroe te azakaya IcchAone pUrNa karavAnA azakaya mane rathamAMthI utpanna thatA anaMta kaSTathI ugarI javA mATe zubha bhAvanAne mArga cIMdhe che. tene dharmane ceAthe prakAra kahyo che. e "bhAva" dharma ke puNya Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puruSane ja devagurUnI pUrNa kRpAthI lAdhe che. bIjAone te upAyanI gaMdha paNa prApta thatI nathI. A upAya prApta thavAmAM jIvanI laghukamitA ke AsannasiddhitA ja mukhya bhAga bhajave che. - upAya taddana saraLa che, ane tene baMdha thave paNa sulabha che; chatAM pratyakSa anubhava ema kahe che ke, te tarapha keI virala jIvanuM ja lakSa jAya che, athavA keI virala AtmA ja te upAya para yogya vicAra karI tene jIvanamAM utAravA kaTibaddha thAya che. kevaLa pitAnA ja sukhaduHkhasaMbaMdhI tIvra saMkalezane azubha bhAva TALavAne ekano eka (ananya) upAya A lekhanI AdimAM ja TAMkavAmAM Avyo che. te upAyanuM nAma mitrI bhAvanA che. - jema kAMTAthI kAMTe kADhI zakAya ane jherathI jheranuM vAraNa karI zakAya, tema kaniSTa keTinA adhama svAtha bhAvane uttama koTinA maitrIbhAva ke prazasta bhAvathI dUra karI zakAya ane pariNAme IcchAmAtrathI rahita thaI zakAya che. dAna-zIla-tapa e traNe prakAranI sAthe A ceAthe bhAvadharmane prakAra bhaLe te ja te lokettara dharmasvarUpa bane ane jIvane saMpUrNa sukhI ane sarva prakAranAM duHkhathI mukta banAve. jIva jyAre uparyukta mitrI bhAvanAthI bhAvita aMtaHkaraNavALa banIne vidhiyukta dAnAdi dharmonuM sevana kare che, tyAre tenAM cittanA kaleza zAMta thatA anubhavAya 10 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. mAtra pitAnAM ja sukha ke duHkhanI cintA karavAne TevA yelo ane tenA pariNAme tIvra saMkalezane anubhava jIva jyAre bIjAnI hitaciMtApa mithyAdi vicAraNAothI vAsita thAya che, tyAre te atyaMta zItalatA ane zAntatAne cittamAM sAkSAta anubhava kare che. evuM sukha tene bhavacakramAM jANe pahelI ja vAra maLatuM hoya te tene anubhava thAya che. cittanI zAnti ke sukhane ja nahi paNa pratyeka dharmAnuSThAnanI saphaLatAne AdhAra, paNa zAstrakAroe maityAdi prazasta bhAvanAonI daDhatA para ja avalabelo kahyo che; te kAraNe pratyeka dharmAnuSThAnanI pAchaLa A bhAvanAonuM baLa hevuM joIe ane te hoya tyAre ja te te dharmAnuSThAna saphaLa thAya, ema pharamAvyuM che. A udezane sAme rAkhIne jatAM mithyAdi bhAvanAviSayaka A graMthanuM "dharmabIja" evuM nAma ucita (sArthaka) lAge che. jIva jyAre mitrI bhAvamAM nipuNa bane che, tyAre tenI sAthe saMbaMdhavALA prada, kArUNya ane mAdhyacca bhAva ApoApa pragaTe che, ane e bhAva sahita dharmAnuSThAne aprazasta IcchAone TALI prazasta IcchAone pedA kare che. duHkhanA mULamAM rahelI azubha IcchAone A rIte mithyAdi bhAvanAonA baLathI bALIne jIva dharmamaya banI zake che. [ upAddaghAta samAsa ] Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pavitratAnA saMdeza lekhaka : prazamarasamaheMdgaSi pa. pU. paM. zrI bhadraMkaravijayajI gaNiva mahArAja sAheba ] 1. parahitaciMtA maitrI stA sivAya khIjA prANIonuM hita citavavuM te maitrI bhAvanA che. peAtA sivAya bIjA prANIo mukhyapaNe cAra prakAranA heAya che : (1) peAtAnA upara upakAra karanArA (sauthI ceADA), (2) peAtAnAM sagAMvahAlAM (ethI vadhAre), (3) peAtAnAM paricitA (ethI paNa vadhAre) ane (4) potAthI aparicitA (sauthI vadhAre). je peAtAnA upakArIonAM hitanI cintA karatA nathI, te kRtA kahevAya che. je peAtAnA svajanAnI hitacintA karatA nathI, te kRpaNa kahevAya che. je pAtAnA paricitAnI hitacintA karatA nathI, te svArthI kahevAya che. je duniyAnA koI paNa jIvanI hitacintA karatA nathI, te ekalapeTA gaNAya che. bIjAonI hitacintArUpe maitrIbhAva jenA aMtaramAM sadA ramaNa kare che, tenAmAM kRtApaNuM, kRpaNupaNuM, svArthIpaNuM ane ekalapeTApaNuM vagere durguNeAnA nAza thavA sAthe kRtajJatA, udAratA, pApakAritA, paramArthavRttitA vagere saguNA pragaTI nIkaLe che. jIva anAdikALathI jema acetana padAthoM upara rAgabhAva ane dveSabhAvane vaza che, tema sacetana padArtho 12 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara paNa rAgabhAva ane dveSabhAvane AdhIna che. pitAnI jAta upara tene eTaluM badhuM mamatva heya che ke pitAnI jAtanAM sukhanI khAtara keI paNa prakAranAM pApakAryo karatAM te acakAto nathI. mitrIbhAva tene potAnI jAta uparanA mamatvathI khaseDI paranAM sukha mATe cintA karanAro banAve che. maitrIbhAva AvyA pahelAM potAnI jAtanuM ja eka mamatva tenA aMtaramAM havAthI "duniyAnAM saghaLAM sukhe tene potAne ja maLe evI anaMta tRNa tenAmAM chupI rIte rahelI hoya che. badhAM sukha eka ja AtmAne maLI jAya, evI paristhiti duniyAnI kadI hotI nathI, tethI mitrIbhAvavihIna AtmA haMmezAM atyaMta atRpta ane zokagrasta ja rahe che. je sukha pitAne joIe che, te sukha pitAne nahi maLatAM bIjA keIne paNa maLe, tyAre tenA pratye te IrSAbhAvavALa banI rahe che. e rIte IrSyA, zeka, atRpti, vagere aneka dukhe potAnI jAta upara ja rAgavALA jIvane sadA satAvyA kare cheka e badhAM duHkhothI choDAvanAra keI paNa cIja A duniyAmAM hoya te te eka mitrIbhAvanA che. maitrIbhAvanAthI tene pitAnI ja ekalI jAta upara rahelo rAgabhAva nAza pAme che, ane pitA sivAya A duniyAmAM rahelA bIjA anaMta prANIonAM hitanI ane sukhanI cintA utpanna thAya che. tethI pitA sivAya bIjA jeTalA prANuo sukhane meLavatA dekhAya che, tene joIne te pite te sukhI thanAra prANIo jeTalo ja AnaMdano anubhava kare che ane 13 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pitAne maLelAM zeDAM paNa sukhamAM te hamezAM tRpta rahe che. e AnaMdathI tene ISyabhAva ane tRptithI tene zekabhAva nAza pAme che. mitrI bhAva TakAvavAnA upAye vaira ane vidharUpI agnine pragaTAvanArI A duniyAmAM be vastuo che. eka pite karelA bIjAnA aparAdhenI mAphI na mAMgavI athavA pitAnAM ja sukhanI cintA karyA karavI ane e sukha khAtara pitA sivAya bIjAne game teTalI pIDA thAya te paNa tene na gaNavI, athavA pitA sivAya bIjAnAM sukhanI cintA bilakula na karavI ane tenA upara AvelA game teTalA kaSTane nivAraNa karavAne mATe chatI zaktie bedarakArI batAvavI. e vastune saraLarIte nIce mujaba samajAvI zakAya. (1) pitAnAM sukhanI cintA karyA karavI. (2) bIjAnAM sukhanI cintA bIlakula na karavI. (3) pitAnA aparAdhanI mAphI kadI na mAgavI. (4) bIjAoe karelA aparAdhonI mAphI kadI na ApavI. maitrIbhAva TakAvavA mATe A cAra prakAranI vRttione tyajavI joIe. (1) A mATe pitA sivAya bIjAonAM sukhanI cintA pitAnA sukhanI cintA jeTalI ja karavI. (2) bIjAonA upara AvelA duHkhanuM nivAraNa karavAne mATe pitAnA duHkha nivAraNanA prayatna eTale ja Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prayatna kara, (3) pitAnI thatI bhUlanI kSamA mAgavA sadA tatpara rahevuM ane (4) bIjAothI pitA tarapha thatI bhUlanI kSamA ApavA sarvadA tatparatA batAvavI. 2. paraduHkhavinAzinI karUNA duHkha be prakAranuM che, zArIrika ane mAnasika. zArIrika duHkhane dravya duHkhe kahyA che ane mAnasika duHkhane bhAva duHkhe kahyAM che. zArIrika duHkhenuM kAraNa azAtA vedanIya karmane udaya che ane mAnasika duHkhanuM kAraNa mohanIya Adi karmone udaya che. mANasane pitAnAM duHkhanuM nivAraNa karavAne mATe kudaratI ja lAgaNI hoya che, te paNa tenAM badhAM duHkhenuM nivAraNa azakya prAyaH heya che. tethI kaIne kaI duHkhanI hayAtI tene sadA pajave che ane tenI zAtimAM bhaMga kare che, tethI akaLAIne AtmA duHkha nivAraNanA vAstavika upAyane cheDI avAstavika upAye le che. duHkhanivAraNuM karavAne vAstavika upAya, pitA sivAya bIjA AtmAenAM duonuM nivAraNa karavA tatpara rahevuM te che. ethI be jAtanA lAbha thAya che, eka to e purUSArtha karatI vakhate teTale kALa pitAnAM duHkhonuM vismaraNa thAya che ane bIjuM bIjAnAM duHkho dUra karavAnA prayatnathI zubhakama upArjana thAya che tathA tenA pariNAme uttarottara zAnti ane sukhanI vRddhi anubhavAya che. karUNa bhAvanAnAM pAtra jIve paNa cAra prakAranA hoya che- (1) vartamAnamAM duHkhI ane bhaviSyamAM duHkhI 15 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya tevA pApa mArge ja pravartanArA, (2) vartamAnamAM AhAra, vastra, zayana, Asana, auSadhAdi sAmagrInA abhAve dukha bhegavanArAne (3) vartamAnamAM sukhI paNa hiMsAdi pApakarmo karIne durgatinAM duHkhe ubhAM karanArA tathA () vartamAnamAM sukhI paNa mithyAtvAdi pApakarma karIne bhAvi duHkhone utpanna karanArA. e rIte duHkha ane tenA kAraNabhUta pApathI rIbAtA ane te anethI choDAvavAnI vRtti te karUNA bhAvanA che. dukhInuM duHkha dUra thAo, ke na thAo, paNa du:kha dUra karavAnI bhAvanA ane prayatna karanArane avazya lAbha maLe che. e rItanA prayatnathI nikAcita karmane udaya na hiya te hAmAnuM du:kha dUra paNa thAya che. dravya duHkhe dUra karavAnA prayatna karatI vakhate te duHkhanA kAraNabhUta pApakarmothI ene bacAvavAnuM paNa lakSya rahevuM joIe. bhAvadayAnA pariNAma vinA thanArI dravyadayA dharmasvarUpa banavAne badale ghaNIvAra adharmasvarUpa banI jAya che. dravya ane bhAvaduHkhane anya darzanakAe traNa vibhAgamAM vahecyAM che. . (1) AdhyAtmika-zarIra ane mana saMbaMdhI duHkho. . (2) Adhibhautika-hiMsaka pazu-pakSI Adi prANIo taraphathI prApta thatAM duHkhe. . (3) Adhidaivika-devatAi upadra, jevA ke dharatIkaMpa, duSkALa, marakI, ativRSTi, anAvRSTi, agni, AdinA upadra. uparanAM dukhene jainazAsananI rIta mujaba traNa vibhAgamAM samAveza thaI zake che. (1)mithyAtva-kumatanI vAsanA, Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane asarvajJa prarUpita kuzAstromAM nirUpaNa karelA siddhAte upara majabUta vizvAsa. (2) avirati-prAraMbhamAM sukhadAyI paNa pariNAme kaDavAM evAM viSayanAM sukhanI tIvra abhilASA, ane maratAM paNa tene nahi choDavAnA pariNAma, (3) azAtA vedanIyana udaya-tenAthI kSaya, jvara, bhagaMdara, kuSTAdi duSTagonI pIDAne anubhava. parasukhatuSTimuditA pitAthI bIjAne adhika sukhI athavA guNa dekhIne tenA sukha ke guNa upara IrSyA ke asUyA bhAva na thavA devo paNa harSa dhAraNa karavo. e pramedabhAvanAnuM lakSaNa che. IrSyA eTale baLatarA ane asUyA eTale bIjAnA guNAmAM denuM uddabhAvana. prameda bhAvanAvALe bIjAne pitAthI adhika sukhI agara guNI dekhIne hadayamAM baLate nathI, AnaMda dhAraNa kare che, teone sukha ke guNane dUSita karavAne badale tene AgaLa lAvavA prayatna kare che. guNabahumAna "ne prabhAva acinya che tathA potAnA karatAM pArakAnA sukhanI kiMmata ghaNuM vadhAre che, e vastu samajAyA vinA sAcI pramoda bhAvanA pragaTI zakatI nathI. guNabahumAnathI nitya navIna navIna guNenI prApti thAya che, tethI guNane athI guNa ane guNanuM sanmAna ke bahumAna karyA sivAya rahI zakato nathI. je pitA sivAya bIjAnA guNane jANato ja nathI, athavA jANavA kALajI paNa dharAvato nathI, athavA jANavAmAM AvyA pachI paNa tenuM sanmAna karavAnI bhAvanAvALe thatuM nathI, tene guNanI 17 - Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prApti thavI sa'bhavita nathI. e ja rIte je khIjA sukhI AtmAnA sAcA sukhane jANatA nathI, jANavAne darakAra dharAvatA nathI, athavA jANavAmAM Ave te paNa hRdayathI rAjI thatA nathI, te AtmAne paNa vAstavika sukhanI prApti saMbhavita nathI. guNI AtmAnA bahumAna vinA guNanI prApti zakatra nathI tema sukhInA sukhane joIne Sita nahi thanArane ke irSyAgnithI baLanArane paNa sAcA sukhanI prApti sulabha nathI. sukha e prakAranAM che, eka vaiyika ane khIjI' Atmika. viSayAthI thanArU' sukha apathya AhArathI thanArI tRpti jevuM pariNAme asuMdara che, tethI sva ke paranA vaiyika sukhAne joine saMtuSTa thavuM e sAcI prameAda-bhAvanA nathI. sAcI prameAdabhAvanA tA pariNAme suMdara, hita, mita ane pathya AhAranA paribhAgathI thanArI cirakAlIna tRpti samAna che. evAM sukha peAtAne maLatAM je svAbhAvika Anaa thAya tevA ja AnaMda paranAM sukhA dekhIne thavA joie. // Atmika sukhAnI parAkASTA tA mehArdinA saMpUrNa kSayathI utpanna thanArA avyAkhAdha ane zAzvatasukhasvarUpa meAkSamAM che. e meAkSasukhane prApta thaelA mahApurUSAnA sukhane joine hRdayamAM AhlAda thavA, eTaluM ja nahi, paNa e meAkSasukhanA mArge rahelA mahAmunivarothI mAMDIne sabhyaSTi ane mArgAnusArI paMtanA jIvAnA guNAne ane sukhAne dekhIne harSita thavuM te paNa prameAdabhAvanAnA viSaya che. e harSa pragaTAvavAnAM mukhya sAdhanA mana, vacana ane kAyA che. manathI Adara, vacanathI prazaMsA ane kAyAthI 18 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - asakatA zA vandana namaskArAdi karavAthI prabhedabhAva pragaTa thaI zake che. guNa AtmAnI sva-para ubhayakRta vandanAdi pUjA jeIne sarva IndriyothI abhivyakta thate harSa jyAre svabhAvasiddha bane tyAre pramodabhAvanA paripUrNa thAya che. 4. paropAmupekSA doSo be prakAranA hoya che, eka sAdhya ane bIjA asAdhya. asAdhya devALA AtmAone dekhIne svAbhAvika rIte ja tenA pratye manuSyane roSa pragaTe che, te vakhate upekSA (mAdhyacca)bhAvanA khAsa hitakara che. upekSAbhAvanA ke mAdhyabhAvanA karmanI prabaLatA ane parataMtranA vicAra karAve che, ane tethI Avele reSa zamAvI de che. A mAdhyacyabhAva jema asAdhya doSavALA prANIo pratye keLavavAne che tema sukha ApavA mATe sarvathA asamartha evAM viSayanAM sukhe pratye paNa keLavavAne che. cAra gatimAM vividha prakAranAM duHkhone anubhavate jIva phavacita manuSya ane devAdi gatiene viSe sarva indrione utsava karAvanArAM tathA manane AhUlAda ApanArAM viSaya sukhane pAme che, parantu te vakhate tenI asAratA ane kSaNavinazvaratAne nahi jANatA te tenA bhAgamAM Asakta banI jAya che ane pariNAme anaMta duHkhano adhikArI thAya che. mAdhyacca bhAvanAnA marmane pAmele AtmA te vakhate viSayasukhanI asAratAne ane kadAcilkatAne (tenuM koIka ja vAra maLavApaNuM ane maLyA pachI turata ja cAlI javA paNuM) jANato hovAthI tenA prAye udAsIna bhAvane dhAraNa karI zake che ! 19 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane tethI maTI ApattiothI te bacI javA pAme che. mAdhyacyabhAvanAne bhArdhanAre ema jANe che ke duniyAnI koI paNa sacetana ke acetana vastu sukha-dukhanI utpAdaka nathI, paraMtu jIvane te vastu upara rahelo rAgadveSa sukhaduHkhanI kalpanA karAve che. sukha-duHkhanuM kAraNa anya pradArtha nathI paNa mahAdikanA vikArathI pitAnA AtmAmAM utpanna thate rAgadveSane pariNAma ja che. padArtho te pitAnA svarUpamAM rahevAne vyavasthita thayelA che, paNa pote ja pitAno svabhAva cheDIne rAgadveSa rUpI vibhAvamAM paDe che ane tethI sukhI athavA duHkhI thAya che. e rIte sukhane Azraya padArthone nahi, paNa potAnA AtmAne ja mAnato jJAnI jIva jagatanA tamAma sacetana ke acetana padArtho upara madhyasthabhAva dhAraNa karI zake che ane te ja mAdhyacyabhAvanAnI parAkASTA gaNAya che. A cAra bhAvanAo mahApurUSone paNa vAraMvAra abhyAsathI prApta thAya che, aneka janmamAM abhyAsa daDha thayA bAda A bhAvanAo AtmasAt thAya che. kAraNa ke enI pratipakSI azuddha vRttio jIvane anAdi kALathI lAgelI hoya che. krodha, droha, IrSyA, asUyA, Adi vRttio mitrI prada kArUNya Adi bhAvanAnI pratipakSI che ane te anAdi kALathI jIvane lAgelI hoya che. mitrIbhAvanA dRDha thavAthI IrSAbhAva, pramedabhAvanA daDha thavAthI asUyAbhAva, karUNAbhAvanA daDha thavAthI drohabhAva ane mAdhyaccabhAvanA pariNAma pApta thavAthI krodhabhAva cAlyo jAya che, A cAra suMdara bhAvanAothI sahu keI AtmAo pitAnA jIvanane nirmaLa banAve ! 20 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmabIja * maitrI pramAda * karuNA * : lekhakaH anAhata mAdhyasthya Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SR E BR " zivamastu sarvajagata :, parahitaniratA bhavantu bhuutgnnaaH| doSAH prayAntu nAzaM, sarvatra sukhI bhavatu loka H // " artha-sarva jagatanuM kalyANa thAo! savaprANIo parahita karavAnI vRttivALA thAo! doSa nAza thAo! ane leka sarvatra sukhI thAo !! Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAraMbhika vaktavya A vizva jIvAjIvAtmaka che. ApaNA AtmAne jI ane ajIvo ( sacetana-acetana padArtho) sAthe saMbaMdha anAdikALane che. te saMbaMdhane yogya nyAya na ApavAnAM kAraNe ja ApaNe atyAra sudhI A saMsAramAM paribhramaNa karyuM che. e saMbaMdhanA aucityanuM rahasya mithyAdi cAra bhAvanAomAM raheluM che. A rahasyanI samajaNa AvatAM ja AdhyAtmika vikAsa jhaDapI thAya che. mitrI eTale sarva jIvonAM hitanuM ciMtana, pramAda eTale guNene pakSapAta, karUNa eTale dukhIonAM duHkha dUra karavAnI IcchA ane mAdhyacya eTale potAnI viSama paristhiti pratye athavA pApI jane pratye upekSA, A cAra vyAkhyAo sAmAnyathI samajavI; vizeSa vyAkhyAo te te te bhAvanAnA vizeSa vivecana prasaMge karavAmAM Avaze. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mitrI bhAvanA sarvajI sAthe ApaNe saMbaMdha ke have joIe, te batAve che. pramedabhAvanA guNavAnuM purU ane dharmanAM zubha AlaMbana (jinapratimAdi) pratyene ApaNe saMbaMdha ke have joIe, te kahe che. karUNAbhAvanA duHkhI prANIo pratye ApaNe saMbaMdha ke have joIe, te sUcave che. mAdhyaccabhAvanA pApI jane pratye, sarva acetana vastuo pratye ane te vastuonAM saMparkamAM AvavAthI utpanna thatA Atmika vibhAve pratye ApaNe saMbaMdha kevo hovo joIe, te darzAve che. AvI rIte A cAra bhAvanAone viSaya samagra sacetana ane acetana vastuo bane che. A cAra bhAvanAo jIva mATe navI nathI, anAdikALathI te viparIta (vAsanA) rUpe jIvamAM rahelI che. jIvane pratyeka adhyavasAya ( AtmapariNAma) A cAra bhAvanAomAMnI ekAdathI te avazya raMgAyelo hoya che. dharmanI prApti pUrve A cAra bhAvanAone viSaya viparIta heya che; dharmaprApti pachI te samyapha bane che. adhArmika avasthAmAM maitrI (neha) kevaLa pitAnA AtmA jeTalI ja saMkucita hoya che, arthAt AtmA kevaLa pitAnA ja sukhanI ciMtA kare che; jyAre dhArmika avasthAmAM te sarvanA sukhanI (hitanI) ciMtA kare che. prathama avasthAmAM prada kevaLa pitAnA guNe pratye hoya che, jyAre dvitIya vibhAva=AtmAnI asvasthatA (rAga, dveSa vagere.) Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avasthAmAM te prameAnuM sthAna sarvaguNI jIvA bane che. pUrvadazAmAM karuNAnA viSaya kevaLa vyaktigata duHkha hoya che, arthAt 'mAruM duHkha dUra thAo, ' evI saMkucita icchArUpe heAya che; jyAre uttara dazAmAM karUNA sarva du:khI jIvAnAM duHkha dUra karavA jeTalI vizALa ane che. ajJadazAmAM mAdhyasthya (upekSA)nA viSaya dharmAtmAo, dharma ane dharmanAM sAdhanA hoya che; jyAre jJAnadazAmAM mAdhyasthya pApAtmAo, pApanAM sAdhanA ane pApa pratye hAya che. pUrva avasthAmAM bIjAe tenA pratye maMtrIne dhAraNa kare, e tene ISTa hAya che; paNa te khIjAe pratye maitrI atAvatA nathI. khIjAe pAtAnA guNAne joI ne Anadbha pAme, e tene game che; paNa te guNavAna puruSo pratye pramAda dhAraNa karatA nathI. tenA karatAM adhika sukhI AtmA tenA pratye karuNAne dhAraNa kare e tene ruce che, paNa tenA manamAM du:khI jIvA pratye karuNA utpanna thatI nathI. tenAthI kAI paNa pApAcaraNa thaI jAya tyAre bIjAe te viSayamAM madhyastha ( mauna ) rahe, e tene game che; paNa bIjAeAnAM pApa pratye te madhyastha rahI zakatA nathI. dharma prApti pachI A badhI bhUmikAe phrI jAya che. uparanAM vivecana uparathI samajAze ke mayyAdibhAvA jIvamAM (viparItapaNe ) anAdikALathI rahelA ja che, paNa dharmaprApti pachI te bhAvAnAM viSaya pharI jAya che. 3 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A bhAvanAonAM viSaya jyAre "viparIta hoya che, tyAre teo A athavA raudra dhyAnarUpajha hoya che, jemake kevaLa pitAnA ja sukhanuM ciMtana te ArtadhyAna che. bhAvanAnA viSaya jyAre "samyapha bane che, tyAre A bhAvanA dharmadhyAnanuM aMga banI jAya che, jemake "sarvanA hitanI ciMtA " rUpa mitrI e dharmadhyAnanuM eka aMga che. bhAvanAonAM viSayanI vicAraNA A rIte paNa karI zakAya che. adhArmika avasthAmAM jIvane anya cha pratye ISya, draSa, asUyA vagere hoya che, jyAre dhArmika avasthAmAM maMtrI Ave che. pUrva avasthAmAM guNijano pratye upekSA ke tiraskAra hoya che, jyAre uttara avasthAmAM temanA pratye pramAda Ave che. prathama dizAmAM duHkhIonAM duHkha tarapha jugupsA (dhRNA) ke upekSA hoya che, jyAre uttara x dhyAna eTale cittanI ekAgratA. jaina zAstromAM dhyAnamAM Arta, raudra, dharma ane zukala, ema cAra prakAre batAvavAmAM AvyA che. temAM ArtadhyAna ane raudradhyAna azubha hovAthI heya che, dharmadhyAna ane zukaladhyAna pavitra hovAthI anuSThaya che. aprApta anukULatAnA saMyoganuM, prApta anukULatAnA aviyoganuM, aprApta pratikULatAnA asaMganuM ane prApta pratikULatAnA viyoganuM ciMtana, te ArtadhyAna che. Aja AdhyAna rudra (ugra) banI jyAre hiMsA, asatya, cirI vagerenI paraMparAmAM pariName, tyAre te raudradhyAna kahevAya che. dharmasaMbaMdhI vicAraNA (jIvAdi tatvavicAraNa, karma svarUpanI vicAraNA, lokanA svarUpanI vicAraNA, vagere) te dharmadhyAna che. dharmadhyAnanI parAkASThA pachI thatA AtmAnubhavane zukaladhyAna kahevAya che. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avasthAmAM karUNA hoya che. pUrve ajJadazAmAM pApIo ane pApanAM sAdhane tarapha prameda hoya che, jyAre jJAnadazAmAM temanA tarapha mAdhyacya heya che. tAtparya e che ke je bhAvanAne je viSaya na hoya, tene te bhAvanAne viSaya banAva, e "viparItatva" che; jema, keTalAka jIvone dharma pratye arUci heya che, teo pramoda bhAvanAne viSaya je dharma ? tenA pratye upekSA dharAve che. Ane ja bhAvanAnuM "asthAna niyojana kahevAya. AvuM nijana ja saMkalezanuM mULa che. - zrI zAstrakAra bhagavaMte A bhAvanAone dharmanuM mULa kahe che. tenuM tAtparya e che ke, A cAra bhAvanAethI dharmanI zarUAta thAya che, dharma puSTa bane che ane dharmanAM pratyeka aMgamAM A cAra bhAvanAomAMnI ekAda bhAvanA te hoya ja che. ApaNuM mane bhUmimAM paNa je dharma" rUpa kalpavRkSane kAyama rAkhavo hoya, te te kalpavRkSanA mULa rUpa A bhAvanAone ApaNe puSTa karavI ja paDaze. pitAnA cittamAM rahelA bhAvanAonAM A viparItyane dUra karIne "samyakatva'ne lAvavuM, e sAdhakanuM prathama kartavya ane che. kSayarogavALAne jema vasaMtamAlatI, suvarNa, loha, abrakha vagere rasAyaNe puSTi Ape che, tema A cAra bhAvanAo Arya ane raudradhyAnathI thatA AMtarika kSayane nAza karIne dharmadhyAnarUpa Atmadahane puSTa kare che. truTita Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thayelI dharmadhyAnanI dhArAne A bhAvanAo joDI Ape che.* viveka ane vairAgyathI saMpanna, jitendriya, sthirAzaya, udyamI, prazAMta, dhIra, suprasanna ane apramatta evA mumukSue ayogya padArthomAM jatI mane vRttione rokIne A cAra bhAvanAo niraMtara bhAvavI joIe. + AtmAna mAyanuM AmiH mAvanAmirmAmatiH | truTitAmapi saMvatta vizuddhAM dhyAnasaMtatim // (gazAstra. 4. 122.) prAnta A pustikA lakhavAmAM chaghasthapaNAthI upaga zUnyatAthI ke predeSa vigere kAraNethI kaI bhUla rahevA pAmI hAya athavA zrI jinAjJA virUddha kaMI lakhAyuM hoya tene micchAmi dukkaDaM devA sAthe vAcakane kSati sudhArI levA vinaMti karIne viramuM chuM. lekhaka : anAhata | [ siddhAnta mahedadhi kRpAsiMdhu parama pUjya AcArya deva zrI vijayamasUrIzvarajInA vidvAna ziSya pU. zrI bhAnuvijayajIgaNi ziSya muni tattAnaMdavijaya.] Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 maitrIbhAvanA (Universal Love) Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meAhanA kAraNe pAtA karatAM adhika sukhI mANasane joine tenA para sAmAnya mANasane irSyA thAya che. irSyA eTale pArakAnuM sukha sahana na thavuM, vAraMvAra thatI IrSyAmAMthI asUyA utpanna thAya che. asUyA eTale bIjAnA guNAmAM doSonA AreApa. jenA para asUyA thAya che, tenAM guNA paNa doSarUpe dekhAya che. irSyAne vaza thayelA mANasane ' sArUM thayuM tene ( sukhIne ) sukha maLyuM, ' evA vicAra sparzItA paNa nathI. A IrSyAnuM mULa tene khIjAnA jevuM sukha nathI maLyuM, tenA asatASa e che. sAmAnyataH jIvAnA manamAM 'mane ja badhuM sukha maLeA, mane ja badhAM sukhanAM sAdhana prApta thAo,' evI icchA anAdi kALathI dRDha thayelI hAya che. A icchA jyAre pUrNa thatI nathI, tyAre tene saMkaleza (mAnasika duHkha ) thAya che. A IcchA jeTalA pramANamAM adhika, teTaluM ja tenuM jIvana azAMtimaya Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane che. vizvamAM thatA aneka anarthonuM mULa paNa A IcchA che. upara batAvelI IcchA e kuvAsanA che, te AtmAne rega che. tenA pratikAra mATe mitrI bhAvanA e paramauSadharUpa che. bIjAne sukhI joI tenA para IrSyA ke asUyA na karatAM, tene ApaNe mitranI AMkhe javuM joIe. "badhA sukhI thAe, kaipaNa duHkhI na ja thAo, badhAnuM duHkha dUra thAo, huM sarvane mitra chuM, badhA mArA mitra che, keInI sAthe mAre vera nathI, keIpaNa mAre aparAdhI nathI, ItyAdirUpa maitrIbhAvanA e mitranI AMkha che. je rIte ApaNe ApaNA atyaMta priya mitrane joIe chIe, te ja rIte sarva prANuone jotAM zIkhavuM joIe. jema ApaNane ApaNA mitranA sukhanI ja ciMtA sadaiva rahyA kare che, ApaNA badhA prayatno enuM duHkha dUra karavA mATe hoya che, ApaNane enA guNe ja dekhAya che, enA dezone ApaNe gauNa banAvIe chIe, enI unnati ja ApaNane game che, tema sarva jI pratye thavuM joIe. jema sUrya * badhAne samAna rIte prakAza Ape che, tema ApaNe paNa sarva jIvone samAna rIte jotAM zIkhavuM joIe. darekane potAnA AtmA para sneha hoya che. te pitAnA ja sukhanI ciMtA kare che. badhAM sukha ane maLe, keIpaNa duHkha mane na Avo,' evI vAsanA * saMskRtamAM sUryane "mitra' paNa kahevAya che. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvane anAdi kALathI hoya che. nehapUrvaka anubhavelA sukhamAMthI, "A sukha. mane sarvadA prApta he," evI rAgAtmaka cittavRtti (vAsanA) utpanna thAya che. sukhanAM saghaLAM sAdhananI prApti na thavAthI A rAga cittane vikSipta banAvI kaluSita kare che. A vAsanA nIce dabAcele jIva ISTa vastunA viyogamAM ane aniSTa vastunI prAptimAM ArtadhyAnane paravaza bane che. tene saMkaleza vadhato ja jAya che. AvI avasthAmAM vyaktigata sanehane sarva jIvenA sukha jeTalo vizALa banAvavo joIe. sarva jI sukhI thAo," e bhAvanAmAM pitAnAM duHkha vilIna thaI jAya che ane te duHkhanA kAraNe thatA saMkaleze paNa nAza pAme che. ApaNane jyAre bimArI vagere koI duHkha Ave, tyAre ApaNe pitAne bhUlI jaIne bIjAonAM duHkha dUra karavAnI pravRttimAM ApaNA manane lagADIe, te parama zAMti maLe che. bIjAne sahAya karavI e pitAnAM duHkhane maTADavAnuM amegha auSadha che. duHkhamAM ApaNe kevaLa ApaNe ja vicAra karyA karIe ane e duHkhane maTADavAnA lAkha upAye karIe, te paNa ApaNane te zAMti * samastasattvaviSayakasnehapariNAmo maitrI / sneharUpa Atma-adhyavasAyane samasta cha jeTalA vizALa banAvavo te maitrI che. (gazAstra 4. 118. TIkA) Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maLatI nathI, je pArakAnA hitanI ciMtAthI maLe che. duHkhane dUra karanAra puNya (zAtAvedanIya karma ) che, tenI prApti khIjAenAM duHkha dUra karavAthI thAya che. A rIte maitrIbhAvanA akhUTa puNya upArjana karAvIne ApaNane anupama zAMti Ape che; AvI ja rIte sukhIonuM sukha joIne anIrSyA paNa ApaNA sukhamAM kAraNa ane che. anyAya kAI paNa vyakti bIjA jIva para jyAre kare che, tyAre te jIvanu mana te vyaktipratye vaira vALavA mATe pravRtta bane che. Avu. vairavALu mana azAMta ane zyAma ane che. A azAMtinuM mULa cittamAM rahelI animalatA che. mAlinyanA kAraNe citta vivaza bane che ane anyAyI tarapha dveSanA rUpamAM vahevA lAge che. vaira vaDe vaira kaMI paNa zamatu nathI, kintu vRddhi pAme che. vairAdinA kAraNe manuSyane khIjAnu' mUrU karavAnI IcchA jAge che. A IcchA cittane atyaMta vihvaLa anAve che. vairanI vRttienA pravAha ApaNI aneka zaktionA nAza kare che. te puNyane bALI nAkhe che. kevaLa maitrI bhAvanA ja varanA A pravAhane pheravI zake tema che. maitrIthI zaktione hAsa aTake che, eTalu' ja nahi, kintu navI zaktie maLe che. A zaktie ApaNane paropakArAdi satkArya mATe vadhu cAgya banAve che. maitrIbhAvanA ane karuNAbhAvanA ghaNIvAra eka bIjA 11 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAthe saMkaLAyelI hoya che, chatAM "parahita ciMtA mitrI" ane 'para duHkha prahANecchA karuNuM" e vyAkhyAothI te bene pRthapha karI zakAya tema che. matrIbhAvanAnI sAdhanAmAM nIcenA cha pagathiyAM goThavI zakAya tema che (1) "jemane mArA para upakAra che, temanI sAthe huM mitranI jema ja rahIza, temane droha huM kadI paNa karIza nahi," evI bhAvanA zarUAtamAM keLavavI joIe. A bhAvanAthI kRtajJatA guNanI siddhi thAya che. kRtajJanuM kAma karavA mATe sahu koI prerAya che. " (2) uparanuM paheluM pagathiyuM siddha thayA pachI, ApaNI maitrIbhAvanAno viSaya badhA ja svajana banAvavA joIe. A bhAvanAthI svajanemAM saMpa thAya che ane tasaMbaMdhi aneka kalezane aMta Ave che. 3) pachI, ApaNI nizrAmAM rahela vyaktio (nekaravarga vagere) pratye mitratA keLavavI joIe. (4) pazcAt, ApaNA saMbaMdhamAM AvatI sarva vyaktione mitranI AMkhe jovuM joIe, AvI bhAvanAthI sahu keI ApaNI mitratAne IcchavA lAge che. | (5) tadanaMtara, ApaNI mitrIbhAvanAmAM anukrame sAdhArmika, grAma, prAMta, deza ane mAnavajAtane samAveza karavuM joIe. (6) aMtamAM, ApaNe sarva jIvenA mitra banavuM joIe. 12 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' maitrIbhAvanAne anukUla keTalIka vicAraNAoH - 1. "parasparopako DIvAnajI paraspara upakAraka che, arthAta ekabIjA para upakAra karavo e jIveno svabhAva che. koI paNa jIva bIjA para svabhAvathI apakAra karate nathI, kintu kamane parAdhIna e te bIjA para apakAra karavA mATe karmathI ja prerAya che. jIva svayaM niraparAdhI che, aparAdhI te karma che. 2. A mAnavabhava atyaMta durlabha che. temAM kevaLa dharmanI ja sAdhanA karavI joIe. kSamA, audArya, sajjanatA vagere aneka saddaghuNone keLavavA mATe A janma che, emAM vaLI krodha, IrSyA, asUyA, vara vagerene sthAna hoya ? 3. A bhavamAM karela vairavirodhanI paraMparAo aneka bha sudhI cAle che. caMDakauzika vagerenAM dRSTAMte A vAtanuM samarthana kare che. rAvaNa ane lakSmaNanA bhAvamAM vAvelAM varanAM bIje temane hajI paNa narakamAM laDAvI rahyAM che. vira bAMdhanAra AtmA pitAnAM ja sukhanA mArgamAM kaMTaka vere che. 4. vairavidhanA badale mitrI bhAvanAnAM bIja nAkhavAmAM Ave te A jIvanamAM temaja AgAmi bhamAM ApaNane sukha, zAMti, pavitratA, cittanI svasthatA vagere aneka zubha vastuo prApta thAya che. * jue "tattvArthAdhigamasUtra" 5. 21. 12 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. A bhavacakamAM anAdikALathI huM bhamI rahayo chuM jagatanA jI pUrvanA aneka bhAmAM aneka vakhata mArA baMdhu thayA che. A rIte badhA mArA baMdhu che. baMdhu sAthe vairavidha karave ucita che? (AnuM ja nAma sAcuM vizvabaMdhutva.) 6. A saMsAramAM sarva jI mArI sAthe mAtA, pitA, brAtA, bhaginI, patnI, putra, putrI, vagere sarva kauTuMbika saMbaMdhe vaDe jeDAyA che. mATe A vizva mAruM kuTuMba che. vasudhaiva kuTuMva'. kuTuMbIjana sAthe IrSyA, asUyA vagerene prayoga kare egya che? 7. A vizvamAM mANasa, gAya, UMTa vagere je kAMI vicitra dekhAya che, te karmakRta che. gAya, UMTa, rAsabha, kIDI, deva, nArakI vagere badhAmAM AtmA te samAna ja che. tenAM darzana, jJAna, cAritra vagere guNe paNa nizcayathI samAna ja che. A jIvamAM bhavyatva (mekSagamanogyatA) paNa che, AvA samAna guNavALA bhavya jI sAthe laDavuM e zuM vAjabI che ? mitrIbhAvanAne daDha karavA mATe AvI aneka vicAraNAo karI zakAya tema che. mumukSu AtmAne te vicAraNAe svayameva kure che. jana zAstro mujaba pratyeka jIva bIjA jIvo sAthe sarva saMba mAM Avyo che, kAraNa saMsAra anAdi che. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ metA mahAmuni vagere matrIbhAvanAnA jvalaMta dRSTAntA che. javalAM caNI gayela pakSInA prANa bacAvavA mATe potAnAM prANAnA bhAga ApanAra e mahAtmAnI kevI adbhUta maitrIbhAvanA ! caramatIrthapati zramaNabhagavAna zrImahAvIra prabhu te maitrIbhAvanAmaya hatA. kAnamAM khIlA ThAkanAra pratye, paga upara khIra rAMdhanAra pratye kevI suMdara maitrI ! * sagamanA prasagamAM te tenA AtmAne thayelI hAninI vicAraNAmAM prabhunI AMkho azruthI Ardra banI gai hatI. kevI alaukika maitrI ! jaina pravacana ahiMsAmaya ane kSamApradhAna hovAthI te maitrImaya ja che. ahiMsA ane kSamA e maitrInAM a Mge che. ahiMsA eTale samagra jIvarAzi pratyenA prema (Reverance for Life). satya, acauya vagere khIjA vratA paNa ahiMsAnI siddhine karanArAM hovAthI maitrInAMja agA che. jinapravacana x anekAMtamaya che. A pravacanamAM sa nayAne samAna sthAna che. AvI sarvanayasApekSatA mAtra jainadanamAMja che. A sarvanayanasApekSatA paNa maitrInA ja eka prakAra che, kAraNa ke koipaNa nayane anyAya na thAya, e tenuM mukhya lakSya che. * prabhu upara aneka upasargA karanAra devatA. xanekAntavAda (syAdvAda) ane nayAnuM svarUpa graMthAthI jANavuM. 15 ananyAyanA Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjA darzanamAM mitrI kahelI che, paNa te mAnavajAta jeTalI ja parimita che; "ga" darzananI mitrInA viSaya kevaLa sukhI jIve che, jyAre jainadarzane te ekendriyAdi sarva prANIonA hitanI ciMtAne mitrI kahI che. . maitrIbhAvanAnA satata abhyAsathI IrSyA, asUyA, vira vagere aneka mAnasika maLe nAza pAme che, tethI citta nirmala ane prasanna bane che, arthAt yoganI sAdhanA mATe citta yogya bane che. mitrIbhAvanAnA prabhAvathI ApaNane satva, zIla, sajajanatA, audArya, vizALatA vagere aneka sadguNonI prApti thAya che. cittamAM rahelA dveSAdi bhale vastusvarUpanA yathArtha jJAnamAM pratibaMdhaka che. maitrIbhAvanAthI te male devAI jAya che ane ApaNane nirmala bedhanI prApti thAya che. mitrIbhAvanA vaDe sarva prANIo ApaNuM taraphathI nirbhaya bane che ane pariNAme ApaNane paNa sArvabhauma nirbhayatA siddha thAya che. - Adhunika jagatanA aneka jaTila praznonuM samAdhAna maitrIbhAvanAmAM raheluM che, tethI te samAdhAnane IcchatA vicArakene aMte maitrIbhAvanAnuM zaraNa levuM ja paDaze." sarva puruSoe samagra vizvane mitranI AMkhe joyuM che ane tethI ja teo mahAtmA kahevAyA che. zrI tIrtha kara bhagavatenA samavasaraNamAM janmajAta vairavALA prANIo paNa ekatra besI zake che, e temaNe pUrve sevelI maitrI bhAvanAne ja prabhAva che. vAya che. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ave, badhA maLIne roja savAramAM (nIcenI) maiitrIbhAvanAthI ApaNuM hadayane vizALa ane pavitra banAvIe sarvane mitra chuM, badhA mArA mitra che, keI paNa jIva pApa na kare, kaI paNa duHkhI na thAo, badhA sukhI thAo, badhA nirAmaya thAo, keInI sAthe paNa mAre vara nathI, koI paNa mAre aparAdhI nathI, sarvane dharmanAM sAdhananI prApti thAo, badhA dharmane pAme, vaira, IrSyA, asUyA, apamAna, matsara, droha vagere karanArA prANIonI te te azubhavRttio nAza pAme, badhAnA rAga-dveSa zamI jAo, badhA pArakAnA hitamAM rata bane, badhAne samatvarUpa mahAamRtanI prApti thAo, badhA jIvo darzana, jJAna ane cAritranI sAdhanAmAM khuba khuba AgaLa vadhe, sarva jI karmothI mukata thAo ane sarva AtmAo paramakalyANane pAme." Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mA kArSItko'pi pApAni mA ca bhUtko'pi duHkhitaH / mucyatAM jagadapyeSA matimaitrI satAM matA // (kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcArya kRta yogazAstra 4. 118.) * koipaNa jIva pApa na karo, koipaNa prANI du:khI na thA ane jagat karmathI mukta thAo, 'ityAdirUpa maitrIbhAvanA satpuruSone priya che. zivamastu sarvajagataH parahitaniratA bhavantu bhUtagaNAH / doSAH prayAntu nAzaM, sarvatra sukhino bhavantu lokAH // akhila jagatanuM kalyANa thAo, sarva prANIe bIjAnA hitamAM tatpara bane, doSo nAza pAmeA ane leAkeA sarvatra sukhI thAo. (bRhucchAnti staMtra) sarve'pi santu sukhinaH sarve santu nirAmayAH / sarve bhadrANi pazyantu mA kazciduHkhabhAgbhavet // badhA sukhI thAo, sava nirAmaya (rogarahita) thAo, samagra jIve| kalyAA ( samIhitanI siddhie )ne jue (pAmA), koi paNa du:khI na thAo. 18 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mitrIbhAvanA (saMkSipta) 2 nimitta kAraNanA nimita kAraNa saMgharSamAM AvatuM upadAna kAraNuM ! upAdAna kAraNarUpa vRttione AkAra nimitta ane upAdAna-] te maLonA kAraNanA saMgharSathI utpanna | kAraNe thatA thatA cittamaLe | anartho - sukhI ke puNyanuM svArtha, sneha, "maneja badhAM sukha maLe. sukhI para ISya, asUyA. pitAnA temaja vAna cho ? pitAnA vyaktigata T "mane koI paNa dUkha | draSa, vagere. bIjAnA sukhane athavA | sukha uparane rAga, na Ave. | kaI jIva pitAnA sukhamAM nAza, kalaha sarva jIve bIjAnuM pUruM karavAnI "mArI sAthe anyAya | bhAga paDAvavA Ave tyAre mArAmArI, | malina vRtti, vagere.| karanAra duHkhI thAo. | vaira, kodha, vagere. yuddho,azAMti, ityAdi. koI du:kha Ape tyAre vigere. vaira, krodha, buruM karavAnI IcchA, vagere. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 6 cittamalanAzaka ane cittasukha vaka upAyA 7 8 upAye neAtinI TUMkI saMgrAhaka vyAkhyA zabda vyaktigata svArtha ne | cheDI daine badhA sukhI thAo. koI paNa du:khI na thAo; evI maitrIbhAvanA (sakSipta) bhAvanA; iryAM asUyA, vagerenA tyAga, badhA jIvAne mitranI AMkhe jovuM; mAre kAinau sAthe vaira nathI;' vagere. 9 prakAza maitrI parahita- upakAraviSayaka maitrI, metA mahAmunI, bhAvanA ciMtA "" zramaNu bhagavAn zrImahAvIra prabhu, vagere. svajana Azrita paricita sAdharmikAdi,, ,, 99 "" .. y deza "" mAnavajAta 2 sajIva vagere. 55 10 dRSTAMtA "" ,, ,, 99 11 vicAraNAe parasparopatro jIvAnAm, aparAdhI kema che, mAnavabhavanI du bhatA, veranAM kaTu phaLA, vizvakha dhrutva, vasudhaiva kuTuMbakam nizcayathI sa veAnI samAnatA, vaicitrya karma-kRta che, vagere. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maitrIbhAvanA (saMkSipta) 12 sAmAnya phaLo] viziSTa phaLo zeSa adAo 15 ko pitAnAM temaja varanAza, nirbhayatA, jinapravacana ahiMsAmaya, bAjAno sakhamAM paropakAritA. katajJatA kSamApradhAna ane aneka vRddhi vizvazAMti, audArya, vizALatA, tamaya hovAthI maitrImaya vagere. 1 sajaja sajajanatA, vagere che, ItyAdi. guNe pragaTa thAya che; sarva prANIo ApaNuM mitra bane che, teo ApaNAthI nirbhaya bane che; ahiMsAdi vAtomAM | siddhi maLe che; samavasaraNamAM janmajAta viravALA pazuo paNa ekatra besI zake che, | satva, zIla, ane prajJAmAM vRddhi thAya che, vagere. | mA kArSItko'pi pApAni, nI 1 Ji1 li' | mucyatAM jagadapyeSA, matimai trI satAM matA // 1 // zivamastu sarvajagataH, parahitaniratA bhavantu bhUtagaNAH! doSAH prayAntu nAza, sarvatra sukhIbhavantu lokAH // 2 // sarve'pi santu khukhinaH, sarve santu nirAmayAH / sarve bhadrANi pazyantu, mA kazciduHkhabhAgbhavet // 3 // Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramodabhAvanA Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmanAM phaLa jIvane game che, paNa dharma kare tene gamatuM nathI, pApanAM phaLe tarapha tene aNagame che, paNa pApa karavAthI te dUra rahI zakato nathI. dharmAcaraNa na gamavAnuM kAraNa tene dharma tarapha upekSA che. dharma pratyenI upekSA tene dhama AtmAo pratye upekSAbhAvavALe banAve che. vAstavika rIte upekSA pApa ane pApIo tarapha hevI joIe, paNa tyAM tene upekSAne badale pramoda (mAnasika harSa) che. sukRta ane sukRtavaMta AtmAone joIne AnaMda tha joIe, paNa tyAM tene upekSA che. A upekSAvRtti ane pramodavRtti jIvamAM anAdi kALathI che, paNa te be vRttio agya sthAne goThavAyelI che. sarvazAstronuM tAtparya e be vRttionuM yathAsthAne nijana karavuM e ja che. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mohanA prAbalyanA kAraNe jIvane bIjA prANIonA sukRta tarapha Sa hoya che ane tethI sadAcArI puruSomAM rahela sadAcArane joIne tene harSa thato nathI. AvI ja rIte bIjAnuM sukha, bIjAnAM guNe ane dharmanA AlaMbane (jinamaMdirAdi) joIne te AnaMda anubhavI zakto nathI, eTaluM ja nahIM, paNa temanA tarapha te IrSAbhAvane dhAraNa kare che. pitAmAM guNe na hovA chatAM keIpitAnI prazaMsA kare te tene AnaMda thAya che jyAre guNa puruSamAM guNa hovA chatAM temanI prazaMsA tene gamatI nathI. guNa puruSane joIne tene IrSyA ke asUyA utpanna thAya che. A IrSA ane asUyAvaDe tenuM mana adhika adhika kaluSita banatuM jAya che. pArakAnI mahatvanI vAta tene sAva tuccha lAge che ane potAnI nAnI paNa sArI vAta tene khUba meTI lAge che. pArakAno merU jeTalo guNa tene rAI jevaDo lAge che ane potAne rAI jevaDe guNa tene merU jeTale lAge che. nirguNa evA pitAne kaI vaMdana kare, te tene game che; paNa guNa puruSane kaI vaMdana karatuM hoya, te te tenI mazkarI kare che. guNahIna e te pitAnI ja prazaMsA kare che ane guNavAna puruSanI niMdA kare che. A badhI vRttienA kAraNe te ganI (mokSamArganI) prAptithI dUra rahI jAya che. ApaNuM azubhavRttio ApaNA zatrunuM kAma kare che. je pitAnI ja zlAghA kare che, te lokamAM niMdanIya bane che. guNI purUSonA guNanI je anumodanA karato nathI, tenI lekamAM paNa prazaMsA thatI nathI. je guNI puruSane 24 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namato nathI, tene bIjA paNa namaskAra karatA nathI. ApaNane je satkAra maLe che, tenuM kAraNa e che ke ApaNe guNI AtmAone Adara ApIe chIe. ApaNe je prazaMsA thAya che, temAM ApaNe pUrvanA janmamAM karelI guNI puruSanI prazaMsA ane tenAthI prApta thayela zubha adRSTa kAraNa che. tIrthakarene je tIrthaMkarapaNuM prApta thAya che, tenuM kAraNa temaNe pUrvanA tIrthaMkara pratye pUrvanA janmamAM batAvelo prameda che. naizcayika (nizcayanaya) pramAda eTale mahAtmAomAM dekhAtA zama, dama, aucitya, dhairya, gAMbhIrya vagere guNa taraphano mAnasika praharSa. A mAnasika praharSa te mahAtmAene vinaya, temane vaMdana, temanI sevA, temanI stuti, temano varNavAda (prazaMsA) vagere kAyika ane vAcika rogothI abhivyakta thAya che. A abhivyakti e vyavahAranayane prada che. koI mahApuruSane joIne jyAre ApaNuM zarIra romAMca dhAraNa kare, AMkhomAMthI harSanA azruo vahe, kAna temanAM vacana sAMbhaLavA mATe Atura banI jAya, temanAM guNagAna *naya eTale vicAra paddhati. nizcayanaya upAdAna kAraNa (AtmAdi )ne pradhAna mAne che. vyavahAranaya bAhya nimittane mukhya mAne che. ____ + vadanaprasAdAdibhiH guNAdhikeSu abhivyajyabhAnA antarbhaktiH anurAH pramo gizAstra TIkA guNAdhika purUSane joIne mukhanI prasannatA vagere vaDe karIne abhivyakta thato (AMtarika bhakti rUpa che) anurAga te pramAda che. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavA jIbha tatpara bane ane kaMTha bharAI jAya, tyAre samajavuM ke te prameda utkRSTa che. aMtaramAM pramodabhAva na hoya te paNa bAhya vinayAdinuM sevana cAlu rAkhavuM joIe, kAraNa ke te AMtarika prabhedane jagADe che. keTalAka ema mAne che ke aMtaramAM bhAva na hoya te bAhya kriyA vyartha che, paNa te barAbara nathI. bAhya kriyA paNa bhAvanuM kAraNa banI zake che. nAnA bALakane zaruAtamAM mAtApitAne praNAma karavAne bhAva nathI hoto, chatAM bAlyAvasthAthI ja je tene vinayAdimAM preravAmAM Ave te te bhaviSyamAM mAtA pitA tarapha AdaravALe bane che. guNI puruSamAM rahelA guNone joIne harSa ane anumodanA e prada che. ganI zaruAta pramada bhAvanAnI zaruAta sAthe thAya che, mATe pramoda bhAvanAne gabIja kahevAya che. caramapudgalaparAvartamAM asavastumAM rahelo Agraha dUra thAya che tathA heyamAM heya buddhi ane upAdeyamAM upAdeya buddhi prApta thAya che. jIvanI gyatA vadhatAM tene zrI sazurUno yoga prApta thAya che ane temanA upadezathI tenAmAM prabheda bhAvanArUpa bIjanuM vapana thAya che. zAstrakAre A bIjane gabIja kahe che. ahiM jIvane upAsyatama evA zrI arihatenI sAthe mAnasika saMbaMdha thAya che, * caramapugalaparAvarta=dharmanI prAptine kALa. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temanA pratyenA dveSa nAza pAme che, temanA tarapha citta prItivALu ane che ane upAsyatama evA zrI arihaMtAne namaskAra karavAnAM pariNAma tenA AtmAmAM jAge che. A ja pramAdabhAvanA che ane eja cAgabIja che. ahIthIja ceAgaSThi samuccaya' graMthamAM batAvelI mitrAdraSTinI zaruAta thAya che. kalikAlasarvajJa, AcArya zirAmaNi, bhagavAn zrI hemaca'drAcAya yAgazAstramAM kahe che ke-- apAstAzeSadoSANAM vastutattvAvalokinAm / guNeSu pakSapAto yaH sa pramoda prakIrtitaH // (yAgazAstra, prakAza, 4.) arthAt jemaNe peAtAnA AtmAmAMthI sarva doSAnuM apanayana karyuM' che ane jee sarva vastuonA svarUpane yathAsthita jANe che, temanA guNA pratye Adara te pramAda kahevAya che. uparanA zleAkamAM pramAdabhAvanAnA paramAtkRSTa viSayane batAvavAmAM AvyA che. pramAdabhAvanA e eka prakAranI upAsanA che. upAsanAmAM upAsyanA viveka atyaMta Avazyaka che. upAsyanI cAgyatA upara samagra upAsanAne AdhAra che. upAsanAnA prabhAvathI upAsaka upAsya jevA ane che arthAt upAsyamAM rahelA guNNA upAsakamAM pragaTa thAya che. upAsya saguNasaMpanna ane sadASarahita hoya tA upAsaka paNa tevAja anI zake che. mATe ApaNe ApaNI pramAdabhAvanAnA viSaya sarvaguNusa'panna ane sadASarahita 27 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evA zrI arihaMta paramAtmA banAvavA joIe. vItarAga ane sarvajJa evA zrI arihaMta ja upAsyatama che, temanuM mAnasika smaraNa e parama pramehanuM dyotaka che. sarvaguNasaMpannatvanI prApti mATe koI paNa vyaktimAM rahela nAnA ke moTA sarva guNe tarapha pramoda atyaMta Avazyaka che. guNa taraphane pramAda te ja sAcuM kahevAya ke je guNapratye paNa bahumAna heya. bIjAmAM rahelA guNonI anumodanA nathI, tyAM nirmala+ samyaktva paNa nathI. ApaNAmAM je guNa nathI te guNanI prApti karavI heya te pramAdabhAvanA e rAjamArga che. te guNa jemanAmAM parAkASThAne pAmyuM hoya, temanA taraphanuM bahumAna vadhAravuM joIe. ApaNane brahmacarya guNanI prApti karavI hoya, te abrahmanuM mULa kAraNa je mehanIya karma, tenuM jemaNe samUla umUlana karyuM hoya, evA zrI vItarAga bhagavaMta tarapha ApaNuM citta parama AdaravALuM banAvavuM joIe. A Adara-pramodathI yukta evuM citta ApaNane te puNya Ape +bhAvathI jinekta padArthonuM zraddhAna *mehanIya karma - jaina siddhAMta mujaba karma sat che. karmanA aNuo Atmika jJAnAdi zaktione Avare che. karmasAhitya karmanA aNuonI jJAnAvaraNuyAdi 8 sthUla vibhogAmAM vaheMcaNI kare che. mohanIya karmanA aNuo AtmAne heyamAM upAdeyanI ane upAdeyamAM heyanI buddhi karAve che. vizeSa samaja karmagraMtha' vagerethI meLavavI. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ke jenA kAraNe brahmacaryanI sAdhanAmAM AvatA vidane para ApaNane jaya maLe che. te puNya ApaNane patananAM prasaMgamAMthI bacAvI le che. guNIpuruSo pratyenA Adara vinA guNanI prApti thatI nathI. ApaNe joIe che ke ApaNI sAdhanAmAM aneka prakAranAM vine vAraMvAra Ave che. tenuM kAraNa e che ke ApaNe pUrve pramodabhAvanAnuM sevana sArI rIte karyuM nathI. je pramodabhAvanAnuM utkRSTa sevana karyuM hatuM te ApaNane vizna Avataja nahIM athavA vidane Avata te temane teDI nAkhavAnuM apUrva vIrya ApaNI pAse heta. sauthI prabaLa vidhdha pramAda che, mATe jyAM sudhI pramAda che tyAM sudhI pramodabhAvanA atyaMta Avazyaka bane che. Aje bhale ApaNI sAdhanAmAM aneka vidane dekhAtA hoya paNa je pramodabhAvanA bharapura haze, te ApaNuM bhaviSyanI sAdhanA nivina banaze. - ApaNuM bhaviSyanI sAdhanAne nirvighna banAvavA mATe pratyeka prasaMgamAM, pratyeka vyaktimAM pramAdane viSaya (guNa) zodhI kADhavA joIe. guNadaSTithI ApaNe janapriya banIe chIe ane guNa AtmAonA ApaNane AzirvAda maLe che. te AzirvAda ApaNA kalyANamAM kAraNa bane che. deSadaSTi e viSa che, je ApaNane bhabhava mAre che; guNadRSTi prada e amRta che, je ApaNane amara banAve che. ApaNI pramedabhAvanA satata jAgrata rahe ane te Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvArA ApaNuM puNya vadhatuM ja rahe, te mATe zAsakAra 'namaskAra mahAmaMtra'tu vAraMvAra smaraNa karavA mATe kahe che. namaskAra mahAmaMtranuM dhyAna e pramAdabhAvanAnI upAsanAnuM sarvazreSTha sAdhana che. paMcaparameSThinamaskAra e prameAdabhAvanAnA arka che, niceADa che. namaskAra mahAmatrane xcauda pUrvanA sAra kahevAya che. namaskAra mahAmatraneA sAra pramAda bhAvanA che, arthAt caudapUrvanA sAranA sAra pramedabhAvanA ane che. 'namaskAra mahAmatra' jema sa zAsrAmAM anusmRta che, tema prameAdabhAvanA paNa sazAstromAM anusmRta che. 'masU e meAkSanu' khIja che. te pramAdabhAvanAnuM dyotaka che arthAt prameAdabhAvanA eja meAkSanuM khIja che. namaskAra mahAmatra jema sa pApapraNAzaka che ane samagaaAmAM prathama magala che, tema prameAdabhAvanA paNa sarva pApane haranAra ane sarvotkRSTa maMgala che. sarvazAstrakAro graMthanA prAraMbhamAM ISTadevatAsmaraNarUpa bhAva maMgala kare che, arthAt sarvazAstrAnI zaruAta prameAda bhAvanAthI ja thAya che. * paMca parameSThi namaskAra mahAmatra : namo arihaMtANaM / namo siddhANaM / namo AyariyANaM / namo uvajjhAyANaM / namo loe savvasAhUNaM / eso paMcanamukkAro, savvapAvappaNAsaNo / magalANaM ca savvesiM, paDhamaM havAi maMgalaM // (A viSayane vizeSa jANavA, jue, 'zrI namaskAra mahAma'tra' nAmaka pustaka.) x cauDhapUrvI=samagra jana vAGamaya. 30 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNAM sarva anuSThAne ameda bhAvanAthI otaprota che. koI paNa anuSThAnanI zarUAta prAyaH khamAsamaNathI thAya che. "khamAsamaNa e pramodabhAvanA pradarzita karavAnA anuSThAnane ja eka prakAra che. kAryotsargamAM jinezvara athavA +paMcaparameSThinuM dhyAna heya che, je prada bhAvanoja viSaya che. pratyeka kriyA zrI jinezvara devanI AjJAne lakSyamAM rAkhIne karavAnI che. kriyAnA prAraMbhathI aMtasudhI ApaNuM citta ratna te kriyAne batAvanAra zrIjinezvaradevanA dhyAnathI alaMkRta hoya te ja te kriyA bhAvakiyA ka (amRtakiyA) bane che. kriyAne batAvanAra zrIjinezvaradevanuM praNidhAna e pramoda bhAvanA che. kriyAne amRtamaya banAvanAra paNa te ja che. kriyAnI pUrNAhUti pachI paNa thayela sukRtanI anamedanA (prameda bhAva dhAraNa) karavAmAM Ave te te kriyAnuM phaLa vadhatuM ja jAya che. * khamAsamaNu-vaMdana kriyA mATenuM sUtra. vizeSa samajaNa mATe juo "pratikramaNa sUtra". * kAyotsarga=eka prakAranI dhyAnamudrA. * jinezvara=arihaMta, tIrthaMkara + paMcaparameSThio: 1 arihaMta, 2 siddha (mukta), 3 AcArya (sadAcArane pALanAra ane paLAvanA2), 4 upAdhyAya (AgamonuM adhyayana ane adhyApana karanAra) ane 5 sAdhu (makSa mArgamAM sahAya karanAra). 9 bhAvaDhiyA, amRtakriyA ekSaparyata laI janAruM sadanuSThAna. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ + cAritrapAlanamAM gurukulavAsa agatyanuM sthAna dharAve che. gurukulavAsanuM mULa kRtajJatAbhAva che. ziSyane gurvAdi upakAraka pratye kRtajJatAbhAva na hoya te gurU-ziSyabhAva TakI ja zakatA nathI. kRtajJatA, vinaya, vaiyAvRtya svagere guNonA mULamAM paNa pragaTa ke pracchannapaNe prameda bhAvanAja kAma kare che. jagatamAM je kAMI satkAryo thAya che, tenI pAchaLa baLa preranAra pramodabhAvanAja che. jinamaMdira vagere dharmasthAne paNa ameda bhAvanAnA pAyA para ubhA thAya che. jinamaMdirAdi baMdhAvanArane e vicAraNA Ave che ke sarvaguNasaMpanna evA zrI arihaMta paramAtmAnI bhakti A jina maMdiramAM thaze ane te kAraNe aneka bhavya AtmAo dharmAbhimukha thaze. dharmamAM joDAvAthI aneka guNe temanAmAM pragaTaze. ahiM "bhaviSyamAM guNe pragaTaze vagerene harSa e pramAda bhAvane sUcaka che. je dharma sthAnamAM aneka AtmAo bhegA thAya che, tyAM prabheda bhAvanAnAM sAkSAt darzana thAya che. atyaMta kalAhalamAM paNa ameda bhAvanAnAM darzana karanArA mahAna AtmAo te kelAhalathI udvega pAmatA nathI, paNa pitAnI prada bhAvanAne teo vikasAve che. bIjAnI nAnAmAM nAnI sakriyA tarapha paNa pramoda dhAraNa kare joIe. te jIvamAM dekhAtA + cAritra=saMyama jIvana. : vaiyAvRtya dharmAcArya vagerenI sevA. 32 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavyatvanAM darzana karavA joIe. nAnA bALaka munine bhale purI samaja vagara paNa vaMdana karate hoya, chatAM tevI nAnI kriyA paNa A bhavasAgaramAM bahu ja theDA AtmAene prApta thAya che ane te bALakanI bhaviSyanI mahAna unnatinuM kAraNa che, e vicArI te nAnI kriyAnI paNa AMtarika anumodanA karavI joIe. tattvataH te anumodanA eTale te kriyAne batAvanAra zrI arihaMta paramAtmA tarapha ja amedabhAva che. - paramaprakRSTapuNyaprakRti je tIrthaMkaranAma karma tenA upArjananuM kAraNa pramedabhAvanAnI parAkASThA che. tIrthakanAmakarma upArjana karanAra puNyAtmA pUrvanA tIrtha kare para utkRSTa pramAdane dhAraNa kare che. AvA pramodanA kAraNe ja te mahAtmA akhila jaganA pramAdane utkRSTa viSaya bane che. jinAlaya vagere dharmanAM AlaMbano joIne pramoda thavuM joIe. A AlaMbane saMsArasAgarane taravA mATe naukAo che. A AlaMbane pratyene prameda ApaNane azubha AlaMbanathI bacAve che ane jyAM sArA AlaMbane heya, tyAM ApaNane janma apAve che. te janmamAM paNa ApaNane zubha AlaMbane joI ameda jAge che ane + tIrthakara nAmakarma=A karmane upArjana karanAra mahAtmA dharmatIrthanA pravartaka bane che, temane yoganI sarvazreSTha vibhUtio vare che. vizeSa varNana mATe juo karmagraMthAdi sAhitya. 33 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttarottara 9 puNyAnubaMdhi puNya apAvanArAM zubha AlaMbane maLatA jAya che. tIrthakarone samAgama vagere paNa zubha AlaMbane pratyenA pramAdanuM phaLa che. keTalAka aparipakava dazAmAM atyaMta upakAraka evA Agama-svAdhyAya vigere zubha AlaMbanonI upekSA karIne kevaLa AtmadhyAnamAM lAgI jAya che. temane ema thaI jAya che ke tatkALaja ApaNane sarva siddhio prApta thaze, paNa jyAre siddhio dekhAtI nathI ane AtmadhyAna TakatuM nathI, tyAre temanI nirAzAne pAra ja rahetuM nathI. AtmadhyAnamAM AruDha thavA mATe zubha AlaMbane pratyene Adara upakAraka che. AdarathI vidano nAza thAya che. A viDvanAza dhyAnAdinA ArehaNa vakhate thatA bhraMzathI gione bacAve che." mane manuSyabhava, AryakSetra, uttamajAti, uttama kula, paMcendriya paripUrNa zarIra, niragitA, dIrgha AyuSya, saguna ga, dharmazravaNa, zraddhA vigere keTalAM badhAM mekSanAM sAdhane maLyAM che. A sAdhanathI rahita evA anaMtAnaMta jI A bhavacakamAM aneka duHkhomAM pIsAI * puNyAnubaMdhipuNya = dharma ane sukha baMne ApanAruM puNya. A puNyanI paraMparAmAM dharma ane sukha vadhatAM ja jAya che. ' : sAvanasmRita-pracUkSayotiH. bhyAnAdyAsehaNabhraMzo, yoginAM nopajAyate // [adhyAtmasAra, thAnAdhikAra, 33.] Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahyA che. samyagdaSTi devatAo paNa A sAdhanAne jhaMkhI rahyA che. puNyanA ceAge huM keTaleA UMce AvyA chuM ! keTalI keTalI durlabha A mArI vartamAna sthiti ! 'vagere vicAraNA e AtmasthitiviSayaka pramAda che. A prameAda jIvane sAdhanAmAM AgaLa vadhAre che ane sAmAnya jIvAne atyaMta duSkara lAge evAM aneka anuSThAneAne (upasargaparISahasahanAdine) AcaravAmAM apUrva baLa Ape che. * zrI arihaMta bhagavatAnuM A zAsana atyaMta uttama che. nizcayathI mAre AtmA paNa arihaMtanA AtmA jevA ja che, tethI temanuM zAsana te apekSAe mAruM ja zAsana che. temanAM x sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA mArAM ja che. + caturvidha saMdha mArA che. 'ItyAdi vicAraNA paNa eka jAtanA pramAda che. AvI jAtanA prameAdathI zAsananAM pratyeka aMga tarapha adbhuta Adara ane vAtsalya jAge che; jema mAtA peAtAnA putronA doSone gauNa banAve che ane guNAne joI joIne rAjI thAya che, tema ApaNane paNa sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA vagere badhAnA guNA joIne Ana thAya che. AvA pramAda parAkASThAne pAme * meAkSamA pratye paramazraddhAvALA. x sAdhu=sanyasta sayamI purUSa. sAdhvI=sanyasta saMcamI strI. zrAvaka=AMzika sa yamane dhama zraddhApUrvaka svIkAranAra gRhastha. zrAvikA=AMzika sayamane dha zraddhApUrvaka dhAraNa karanAra gRhiNI. + sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA e jaina saMghanA cAra aMgeA che. pa Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te te zrItIrthakaranAmakarmanI upArjanAmAM paNa kAraNa bane, emAM Azcarya ja zuM che? zrI arihaMtanI AjJAnuM yathArtha pAlana e zreSTha prakAranuM pramAda che, kAraNa ke AjJApAlana e ja utkRSTa bhakti che. prameda eTale bahumAna. AjJApAlana e ja zrI arihatenuM sarvazreSTha bahumAna che. zrI arihaMtee batAvela gRhastha ke sAdhu dharmanuM pAlana e paNa pramAda ja che. bIjAnA sukhane joI saMtuSTa thavuM e paNa eka prakArane pramedabhAva che. sAmAnyataH sukha cAra prakAranAM che. te prakAre A mujaba che - (1) ApAtaramya sukha-je vaiSayika sukha tatkAla ramaNIya lAge paNa pariNAme asuMdara hoya te "ApAtaramya" kahevAya. jema, apathya AhArathI maLatuM sukha. (2) saddhatu sukha - je aihika sukha tatkAla ramaNIya ane pariNAme (A lekamAM) suMdara hoya te "sahetu" kahevAya. jema, svAdiSTa pathya AhAranuM sevana. - (3) anubaMdhayuta sukha-dharmanA pAlanathI maLatuM avicchinna sukha. jema, puNyAnubaMdhipuNyathI maLatuM sukha (4) paramasukha-mohanIyAdi karmanA kSayathI utpanna thatuM avyAbAdha sukha te paramasukha kahevAya. AmAM prathama be sukha maitrIbhAvanAnAM viSaya che ane aMtima be sukha pramedabhAvanAnAM viSaya che. bIjAnA sukhane joI saMtuSTa thavAthI mana prasanna bane che, anuttara sukha maLe che, ane tethI sarva saMklezanuM mULa che Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pitAnA ja sukhanI citArUpa ArtadhyAna te nAza pAme che. pramodabhAvanAnA satata abhyAsathI puNyanuM AkarSaNa vadhatuM jAya che, IrSA, asUyA vagere azubha mAnasavRttio nAza pAme che, zubhavRttio jAge che, satkAryo karavAne utsAha pravardhamAna bane che, mananAM IrSyA, asUyA vagere maLe dhovAI javAnA kAraNe vastu svarUpanuM yathArtha jJAna thAya che ane zuddha AtmasvarUpanuM dhyAna (zukaladhyAna) karavA mATenI yogyatA AtmAmAM pragaTa thAya che. pramodabhAvanAne abhyAsa jema jema vadhatuM jAya che, tema tema mana adhika prasanna ane ekAgra bane che, ane tethI Atmika AnaMdamAM apUrva vRddhi thAya che. je guNa AtmAo pratye pramAdane dhAraNa kare che, tenA para te mahAtmAonI apUrva karuNA Utare che ane hInaguNa AtmAonA amedanuM te pAtra bane che. pramedane vANI dvArA ucitasthAne vyakta karavAthI vANI pavitra bane che. amedabhAvanAthI guNene zodhavAnI vRtti jAge che. je je rIte ApaNe prabhedabhAva vadhe, te te rItane upayoga karI zakAya tema che. pramodabhAvanAnI sAdhanAnA parameSTa sAdhana zrI namaskAra mahAmaMtrane hRdayamAM sadeva dhAraNa karavuM joIe. pramodabhAvanAsvarupa zrI namaskAra mahAmaMtra ApaNane zAnAM te atigUDha rahasya samajAvaze ke jethI ApaNe zIdhrataH paramakalyANanAM bhAjana banazuM. sarva jI pramodabhAvanAnI parAkASThAne pAmIne parama amadamaya evA muktipadane vare, e zubhecchA. 37 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amedabhAvanA sarveSAmarhadAdInAM, yo yo'hattvAdiko guNaH / anumodayAmi taM taM, sarvaM teSAM mahAtmanAm / / [zrI vItarAga stotra 17.4] zrI arihaMtAdi mahAtmAomAM arihaMtapaNuM vagere je je guNo che, te badhAnI huM anumodanA karuM chuM. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramodabhAvanA (saMkSipta) 1. nimitta kAraNa : - sukhI, puNyavAnuM ke guNI jI; bIjAnuM sukha bIjAnAM sukhanAM sAdhana; dharmanAM AlaMbane; vagere. 2. tenA sa gharSamAM AvatuM upAdAna kAraNuM : (cittamAM rahelI azubha vRttio) . aprazasta rAga, mAna, ahaMkAra; pitAnAM ja guNene pakSapAta, dharma tarapha arUci, pApa pratye ruci bIjAnAM sukRta tarapha draSa; guNuone maLatAM vaMdana, prazaMsA, stuti, bahumAna, Adara, satkAra, vagere pratye aNagame; pitAnuM te (vaMdanAdinI prApti) tarapha AkarSaNa, AtmaprazaMsA karavAnI Teva; guNadRSTine abhAva deSadaSTi; pArakAnAM guNa joIne aratika guNo ane guNavAnuM pratye upekSA, pitAnI yulaka vAta mahattvanI lAgavI bIjAnI mahatvanI vAta tuccha lAgavI, vagere. 3. upAdAna ane nimitta kAraNanA saMgharSathI utpanna thatA navA cittameLe : - guNavAnane joIne ke tenA prazaMsAdi sAMbhaLIne ISya, asUyA, draSa; guNanI niMdA karavAnI vRtti, gurNanuM apamAna thatuM hoya to te pratye harSa, vagere. 4. te cittameLAmAMthI uddabhavatA ana : guNuM purU sAme kAvatarAM temanuM apamAna temanI mazkarI; guNa purUSonAM hRdayamAM rahelA ApaNA pratyenA vizvAsane nAza lekamAM niMdA; lokanI aprIti; yogabIjane nAza; durlabhadhitA; guNahAni, vagere. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. cittamalanAzaka upAyo : - sukhI ke puNyavAnane joIne AnaMda pAma; guNane pakSapAta; guNI purUSanuM bahumAna temanI stuti, prazaMsA, vagere temane vaMdana, namana, vagere, temanI sevA, vinaya, ityAdi tIrtha (saMgha), tIrthakare ane dharmanAM AlaMbane pratye Adara; guNadaSTi, doSadRSTityAga; namaskAra-mahAmaMtranuM smaraNa, dhyAna, vagere 6. te upAyane saMgrahanAra zabda : pramodabhAvanA 7. tenI TUMkI vyAkhyAo : parasukhatuSTi. guNapakSapAta. 8. prakAre ? 1. nizcayika prAdaH guNa ke guNIne joIne mAnasika praharSa, anurAga, antabahumAna, anumodanA, vagere 2. vyAvahArika pramoda: upara batAvelA AMtarika anurAgAdi nI sarva IndriodvArA abhivyakti (AMkhamAM harSanA azruo, romAMca, jahuvAdvArA stuti vagere, vinaya, sevA, vaMdana ItyAdi;) 3. ApAtaramyasukhaviSayaka pramAda (heya); 4. sahetusukhaviSayaka pramoda (heya); 5. anubaMdhayutasukhaviSayaka prAda; 6. AtmasthitiviSayaka prAda; 7. dharmanAM AlaMbane pratye pramodaku vagere. 9. pramodabhAvanAnAM phaLe : yogabIjanI prApti, satkArya karavAmAM utsAha, guNavRddhi guNa puruSanAM hRdayamAM ApaNu pratye mAna tIrthaMkara paNuM; lekamAM 40 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puNyAnubadhinA, savajo. prajJA prazaMsA, Adara, vagere sarvaguNasaMpannatA, sarvadeSarahitatA; samyaktvanI nirmalatA, puNyAnubaMdhipuNyanuM upArjana, satva, zIla, ane prajJAmAM vRddhi 10. vizeSa muddAo : che. tIrthakarane prApta thaela tIrthakaratvanuM kAraNa temaNe pUrvanAM tIrtho ane tIrthaMkare pratye sevelI pramodabhAvanA e che. vyAvahArika ameda ane naiRRyika prAdamAM paraspara kArya kAraNabhAva che. bALakane bAlyAvasthAthI ja vyAvahArika ameda zIkhavavAthI bhaviSyamAM te guNavAna bane che. - pramodabhAvanAnI prApti e ja yogabIjanI prApti che. arihaMtane namaskAra karavAne bhAva e yogabIja che. pramAdanA paramabhUSTa viSaya zrI arihaMta che. pramAda bhAvanA e guNaprAptine rAjamArga che. namaskAra-mahAmaMtrane sAra pramoda bhAvanA hovAthI, pramedabhAvanA e caudapUrvane niSkarSa che. sarva zAstronI zarUAta maMgalAcaraNarUpa pramodabhAvathI thAya che. ApaNu sarva sadanuSThAne pramedabhAvanAthI otaprota che. pramAda (zrI tIrthakara bhagavaMte pratye bahumAna) vinA sarva anuSThAne niSphaLa che. guruziSyabhAva pramedabhAvanA para Take che. sarva satkAryonA maLamAM prAyaH amedabhAvanA hoya che. 41 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasthAnAmAM mUrtimatI prameAdabhAvanAne jotAM zIkheA. khIjAedvArA vyakta thatI prameAdabhAvanA upara prameAdabhAva kaLavA. dhanAM pratyeka AlaMbanane joIne hRdayamAM huM pAmeA. pramedabhAvanA vinA svarUparamaNutAnI prApti zakaya nathI. prameAdabhAvanA dhama mAMthI thatA vinipAtamAMthI bacAve che. vartamAnamAM je devadu bha dhama sAmagrI maLI che, tenI vicAraNAthI AnaMdita aneA. sarvAMtra (vizeSe karIne caturvidha saMghanI pratyeka vyaktimAM) guNu! jotAM zIkheA. 6 zrI arihaMta bhagava MtAnuM A zAsana atyaMta uttama che ' evI bhAvanA punaH punaH karA. Wan 42 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karuNAbhAvanA Page #69 -------------------------------------------------------------------------- Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ du:khI prANIonAM duHkha dUra thA,' 'khIjAonu duHkha te mAru' ja duHkha che, ityAdi bhAvanA te karuNA bhAvanA che. duHkhitane joine satpuruSAnA hRdayamAM eka prakAranA kapa utpanna thAya che, ane khIjAonAM duHkha dUra karavAnI temane tAlAvelI jAge che, te temanI anukaMpA che. anu eTale bIjAenuM du:kha joyA pachI ane kapa eTale hRdayamAM thatI te du:kha dUra karavAnI lAgaNI, khIjAone du:kha na thAya te rIte vartana te dayA che. satpuruSa hInaguNu ke du:khI jIvAnA tiraskAra karatA nathI, e temanI aghRNA che. mahAna puruSa dIna jIvAne sukha ApavA mATe sadA tatpara hoya che, e temanA dInAnugraha che. karuNA, anukaMpA, dayA, adhRNA, dInAnugraha vagere zabdo samAna athavALA che. 45 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karuNAnA laukika ane lokottara athavA svAtmaviSayaka ane parAtmaviSayaka athavA vyAvahArika ane naiRRyika ema be be prakAra pADI zakAya. laukika karuNAnA mahajanya ane dukhitadazanajanya ema be vibhAga karI zakAya ane lokottara karuNAne saMvegajanya ane svAbhAvika e be vibhedamAM vaheMcI zakAya. bhUkhyAne anna, tarasyAne pANI, vastrahInane vastra, nirAzritane Azraya, lAnane auSadhAdi ApavuM vagere laukikakaruNA che. anAthAzrame, sArvajanika auSadhAlaya vagerenA saMcAlana pAchaLa prAyaH laukika karuNuM kAma kare che. laukika zikSaNa ApatI sarakArI zALAo vagere paNa A jAtinI bhAvanAnA pAyA upara UbhI hoya che. ajJAna e aneka duHkhanuM kAraNa che. te dUra karavA mATe apAtuM laukika zikSaNa e apekSAo karuNAnuM ja kArya che, ema kahI zakAya. laukika karuNA utpanna thavAnA be hetu che. meha ane dukhitadazana. glAna mANasa keI apathya vastu mAge tyAre tene te ApI devAnI abhilASA te mehajanya laukikakaruNuM che. bhUkhyAne joIne anna ApavuM vagere dukhitadarzana janya laukika karuNu che; A karuNA + mArgAnusArI Adi jAne hoya che. karI sarva duHkhenuM mULa kAraNa karma che. kamane nAza + mArganusArI = dharmAbhimukha. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavAnAM sAdhane batAvavAM te lokottara karyuM che, A karuNuM samyagdaSTi vagere jene hoya che. dharmadezanA, tIrthapravartana vagere lokottara karuNAnA dRSTAMte che. saMvega eTale mokSAbhilASa, je karuNA saMvegathI utpanna thAya che te saMvegajanya kettara karyuM che. saMgajanya lokettara karuNA avirata samyagdaSTi, dezavirata ane pramattayati ne heya che. svAbhAvika karuNuM eTale sahaja karuNA. a karuNA sarva jIvo para anugraha karavAmAM parAyaNa evA apramattAdi mahAmunione hoya che. jema kulAlanuM cakra prathama daMDanA pegathI bhramaNa kare che ane pachI daMDa vinA paNa pitAnI meLe ja phare che, tema sagajanya karuNAnA punaH punaH abhyAsa vaDe svAbhAvika (asaMga) karuNAnI prApti thAya che. tAtparya e che ke mahAmunione svabhAva ja karuNAmaya hoya che. bhaviSyamAM potAnA AtmApara duHkha na Ave tevA dhArmika upAyanI vicAraNe ane te upAyomAM pravRtti te + aviratasamyagdaSTine dharmazraddhA hoya paNa virati (saMyama) na hoya. dezaviratane AMzika saMyama hoya che. pramatta catine pUrNa saMyama heya paNa te vacce vacce pramAdathI dUSita hoya che. jana zAstronI daSTie A cothuM, pAMcamuM ane chaThuM guNa sthAnaka che. vizeSa mATe jue "guNasthAnakamAreha' graMtha. * apramatta mahAmuni pramAdarahitapUrNasaMyamane dhAraNa kare che.. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAtmaviSayaka karuNu che. "bIjAonAM duHkha dUra thAo, ItyAdi bhAvanAte parAtmaviSayaka karuNA che. prastutamAM eTaluM lakSyamAM rAkhavuM joIe ke pitAnA vartamAna duHkhamAMthI chUTavAnI ciMtA e karuNa nathI, kintu moha che ane ArtadhyAnarUpa che, jyAre AgAmI duHkhamAMthI bacavA mATenI vicAraNA e viveka che ane tethI dharmadhyAnarUpa che. zubhAtmaadhyavasAyarUpa karuNAbhAvanA te naizcayika karyuM che. annadAna vagere pravRtti te vyAvahArika karuNa che. A baMne prakAranI karuNe ekabIjAne utpanna kare che, arthAt kayAreka adhyavasAye prathama utpanna thAya che ane teo tadanukUla pravRtti karAve che, athavA kayAreka prathama annadAnAdi pravRtti thAya che ane pachI zubha adhyavasAya jAge che. "mane kadI paNa duHkha na Ave, ItyAdirUpa lAgaNI jImAM anAdikALathI hoya che. A lAgaNI dveSarUpa che ane tene viSaya pitAnuM duHkha che. jIva karmane paravaza che, mATe pratikULa saMgomAM tene mukAvuM ja paDe che. pratikULa saMge e duHkhanAM nimitta che. jIvane pitAnA duHkha pratye dveSa hovAthI te saMga para paNa draSa thAya che. svaduHkhaviSayaka zreSane zAsakAre dAhanI upamA Ape che. A dAha jIvane satata bALyA kare che. lagabhaga badhA ja duHkhane dUra karavA mATe rAtadivasa prayatna kare che, paNa duHkha upara rahelA zreSane dUra 48 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavAnA prayatna kAika (virala) mahAtmA ja kare che. vartumAna du:khane (udayaprApta pApakamane) dUra karavu, e jIvanA hAthamAM nathI, jyAre du:kha uparanA dveSane dUra karavAmAM te svataMtra che. duHkha paranA dveSa dUra thatAM ja duHkha e tattvataH duHkha arthAt pIDA karanAruM rahetuM ja nathI. peAtAnA duHkha para rahelA dveSane dUra karavAnA saralatama upAya karuNA bhAvanA che. karuNA bhAvanA eTale khIjAenu du:kha dUra karavAnI vRtti. jema ApaNane peAtAnA duHkha upara dveSa che, tema khIjAenAM du:kha para dveSa thavo joie ane te duHkha dUra karavAnI tAlAvelI jAgavI joie. khIjAonAM duHkha dUra karavAnI ciMtA jyAre manamAM jAge che, tyAre peAtAnuM duHkha bhulAI jAya che. peAtAnAM du:khane bhUlI javAmAM ja sAdhanAnuM rahasya chupAyeluM che, vyaktigata du:kha pratyenA dveSanuM sthAna sarva du:khI jIvonuM duHkha banAvavu, e ja karuNA bhAvanAnuM rahasya che. 'mArAM du:khA nAza pAmeA,' evI vRtti sane hAya che; tenAM sthAne savanAM duHkhA nAza pAmeA,' evI IcchA pramaLa banAvavI joie. A IcchAnA maLathI anyane apakAra karavAnI malina cittavRtti nAza pAme che ane krodha paNa zamI jAya che. du:khInI apekSAthI pote sukhI che, ema jANavAthI 'huM ucca, huM zrImaMta, huM sukhI, huM rUpavAna, huM baLavAna,' vagere abhimAna (45) thAya che. A 6 duHkhI pratye tiraskAra karAve che. badhAM prANIone Atmatulya mAnIne 49 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karuNA bhAvanAne cittamAM sthira karanAra AtmAne ahaMkAra ogaLI jAya che., pratyeka vastunuM baLa sthAna vizeSane pAmIne ja hAnikara ke hitakara bane che; sthAna bhede te ja vastunuM hAnikAraka baLa paNa hitakAraka bane che. viSayamAM prema e hAnikAraka che, paNa te ja premane viSaya je paramAtmA banAvavAmAM Ave te lAbhane pAra ja rahetuM nathI. viSayomAM virakti (upekSA) e parama sukhanuM sAdhana che, paNa e ja upekSA je dharma tarapha thaI jAya che te mahAna duHkhanuM mULa banI jAya che. AvI ja rIte potAnA vartamAna dukha pratyeno dveSa e eka evI Aga che ke je AtmAne niraMtara bALe che; paNa te ja zreSane viSaya jyAre bIjAnuM dukha bane che, tyAre te ja vaiSa Agane badale zekanuM kAma kare che. jema zeka (Fomentation) sejA vagerethI thatA duHkhane dUra kare che, tema paraduHkhaviSayakaTheSarUpe karuNA bhAvanA ArtadhyAnarUpa mahAgathI utpanna thatAM aneka duHkhanuM nivAraNa kare che. vartamAnakAlIna svaduHkhaviSayaka TheSa e sarva saMka lezenuM mULa che. te atyaMta saMkucita vRtti che. saMkucita evI te vRtti jyAre sarva duHkhI prANIonAM duHkha jeTalI vistRta bane che, tyAre saMkalezane nAza thAya che ane citta nirmala bane che. jena siddhAMta mujaba tIrthakara nAmaka upArjana karanAra 50 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puNyAtmAonI uparyukta vRtti mukti pUrvenA chelalA trIjA bhavamAM vizALatAnI parAkASThAe pahoMce che. "sarva jInAM sarva duHkhanuM mULa kAraNa je karma, tenAthI sarva jIve mukta thAo', evI vizALa karuNA temane tIrthaMkara padanI samRddhionuM bhAjana banAve che. A ja sArvabhauma karuNA temanAmAM evI yogyatA pragaTAve che ke jethI teo sarva jInAM sarva duHkhAnA nAzanA anupama upAya batAvanAruM parama pavitra tIrtha pravartAve che, ane +mahAgapa, mahAnicamaka, mahAsArthavAha, vagere zreSTha upamAone prApta thAya che. svAtmaviSayaka karuNa (jenI vyAkhyA pUrve batAvavAmAM AvI che) jIvane dharmamArgamAM AgaLa vadhavA mATe +1. mahAgopa-gepa eTale govALa. jema govALa pitAnI nizrAmAM rahelA pazuonuM pAlana, saMrakSaNa, vagere kare che, tema zrI tIrthakara bhagavaMte sarva jInAM pAlana (dharmapuSTi), saMrakSaNa (adharmathI), vagerene karanArA hevAthI teo mahAgapa che. 2. mahAniyamika-niyamaka = sTImarane kepTana. jema kepTana sTImarane samudranA kinAre pahoMcADe che, tema A bhavasamudramAM jIne dharmarUpa sTImaramAM besADIne mokSarUpa kinAre pahoMcADanArA hovAthI zrI tIrthaMkara mahAnirdhAmaka che. 3. mahAsArthavAha-pUrvanAM kALamAM vepAra vagerenA arthe moTA moTA sArtho (kAphalAe) nIkaLatA. sArthavAha eTale sArthanA AgevAna. sArthavAha sAthenA pratyeka ghaTakanI jema kALajI rAkhe tema dhama purUSanA sArthane zrI tIrthakara bhagavaMte saMbhALatA hovAthI teo mahAsArthavAha che. 51 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apUrva utsAha tathA baLa Ape che ane sAdhanAmAM AvatA upasargo ane parISahene utsava rUpa banAve che. A ja karuNa graMthibhedanuM mukhya sAdhana che. samyagadarzana prApta thatAM ja jyAre A karuNA zamAdi guNothI yukta bane che, tyAre te zubha pariNAmonI (AtmAnA zubha adhyavasAye nI abhivRddhimAM ati mahatvane bhAga bhajave che. karuNA bhAvanAne AdhAra dukha che. karuNAbhAvanAnA abhyAsIne saMsAramAM rahelAM dukhenuM jJAna yathArtha hevuM joIe. samyagdaSTi AtmA te duHkhanuM avalokana nIce. mujaba kare che? A saMsAra janma, vyAdhi, rega, zeka, jarA, mRtyu, vagere aneka duHkhothI bharapUra che. cAre gatimAM evuM eka paNa sthAna nathI ke jyAM emAMnuM keIpaNa duHkha na heya narakagatimAM vedanAne pAra nathI. ahiM karatAM anaMta guNI uNatA ane TADha tyAM hoya che. tyAMnI TADhamAMthI upADIne keI nArakInA jIvane ziyALAmAM himAlayanA atyacca zikhara para barapha vacce mukavAmAM Ave te paNa tene AhlAda thAya. nArakIo paraspara satata laDatAja hoya che. eka bIjA pratye temane sadeva matsara hoya | * graMthi atyaMta ghana durbodha) evA rAgadveSAdi vibhAghana evA A vibhAvone bhedyA pachI (AtmAmAMthI dUra karyA pachI ja) samyagdarzananAmaka tattva zraddhAnI prApti thAya che. - para Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. paramAdhAmie taraphathI asahya vedanAe temane sahana karavI paDe che. zAli vRkSanA kAMTA, asipatra vRkSanA talavAra jevAM pAMdaDAMA, tAMbu vagere dhAtuonA ukaLatA rasanuM pAna, vaitaraNI nadI vagere aneka prakAranAM du:khanAM nimitto vacce jIvane rahevu paDe che. eka kSaNa paNa nArakIone sukha nathI. sarvajJa sivAya temanI vedanAne saMpUrNa rIte kANa jANI zake ? kahenAra sarvajJa hAya, AyuSya karADA varasanuM hAya, ane kahevA mATe hajArA mukha hAya, tA paNa te vedanAnu varNana pUrNa na thAya. " tiya cagatinAM du:kho paNa atyaMta bhISaNa che. ekendriyAktti jIvAne chedana, bhedana vagere aneka duHkho satata sahevAM paDe che. pazuo paNa cAmuka, aMkuza vagerenA prahArA, vadha, madha, tRSA, vagere asa Mkhya du:khothI niraMtara pIDAi rahyA che. manuSyAne yuddha, akasmAt, vagerenAM aneka duHkhA rahelAM che. 'devAne paNa du:khAnA pAra nathI. avadhijJAnathI jyAre temane peAtAnA cyavanakALanuM jJAna thAya che, + nArakIene pIDA ApanAra devatAvizeSa. * narakanAM A vanane vizeSa jANavA mATe jue zrI "sUyagaDAMga sUtra', 'nirayavibhatti' adhyayana. * avadhijJAnathI bhUta ane bhaviSyakALanAM khanAvA, dUra pradezamAMnA manAve! vagerenuM sAkSAt dana thAya che. AvuM jJAna devatAone sahaja DhAya che. vizeSa mATe jue zrI 'nasUitra'. 53 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAre temanA duHkhanI sImA ja rahetI nathI. "azucithI paripUrNa evA mAtugarbhamAM praveza kare paDaze, ItyAdi vicArethI temane zULI karatAM paNa adhika vedanA thAya che. devatAomAM paNa IrSyA, paraspara kalaha, vagere cAlu ja hAya che. devatAne je kAMI sukha che, te madhulita khaDjhadhArAne cATavA jevuM duHkhAnuSaMgI che. paganI nasamAM sojo AvI gaye heya tyAre kaI mAlIza kare te sukha lAge che. A sukha e tattvataH sukha nathI, kintu duHkhane pratIkAra mAtra che. AvuM ja sukha devatAonuM hoya che. saMsAramAM rahelAM aneka dukhone te pratIkAra mAtra che. - "jIvane A saMsAramAM je kAMI sukha lAge che, te kevaLa bhava uparanA agya bahumAnane (bhavAbhinaMditAne) kAraNe che. tattvataH te sukha ja nathI kAraNa ke te karmajanya che ane karma e baMdhanarUpa heI duHkhanuM ja kAraNa che." uparyukta duHkhonuM ane te dUra karavAnAM sAdhananuM yathArtha jJAna samyagadaSTi AtmAne ja hoya che, tethI tenI karuNA e ja tAvika karuNA che. duHkhasvarupa saMsAranuM avalokana karyA pachI samyadRSTi jIva A pramANe vicAre che - * "yogabiMdumAM kahelI samyagRSTinI karuNA bhAvanA - mohAndhakAragahane, saMsAre duHkhitA bata / sattvAH paribhramantyuccaiH sasyasmin dharmatejasi // 285 / / (55 mA pAnA para juo.) Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHkharUpa jalathI paripUrNa evA A bhavasamudranA pArane sarva jI pAme. jyAM janma nathI, mRtyu nathI, rega nathI, bhaya nathI, zaka nathI, keI paNa anya vyAbAdhA nathI ane jyAM niraMtara anupama evuM sukha che, te mokSa sarva jIne prApta thAo." kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcArya mahArAjAe cogazAstramAM "dIna, Arta, bhIta ane jIvavA IcchatA evA ( 54 pAnA parathI ). mahA khedanI vAta che ke dharmane prakAza vidhamAna hovA chatAM jIvAtmAe mohanA aMdhakAravaDe gahana evA A A saMsAramAM du:khI banIne paribhramaNa karI rahyA che!" ahametAn ataH kRcchAd , yathAyogaM kathaMcana / anenottArayAmIti, varabodhisamanvitaH // 286 // "huM A sarvajIne koIpaNa upAya vaDe jema bane tema A bhayaMkara duHkhamAMthI ugAruM," ema zreSTha bAdhi (samyagadarzana) thI yukta e te mahAtmA vicAre che. samyagdaSTinA guNa karuNAdiguNopetaH, parArthavyasanI sadA / tathaiva ceSTate dhImAn , vardhamAnamahodayaH // 287 // karUNAdi guNavALo, sadA pArakAnA kArya karavAmAM tatpara ane pravardhamAna puNyavALA te upara mujaba prayatna kare che. tattatkalyANayogena, kurvan sattvArthameva saH / tIrthamAnoti, paraM tattvArthasAdhanam ! 288 || sarva jIvAtmAonA hita mATe te te hitakara kAryone karate te zrItIrthaMkarapaNane pAme che, je jIvonA kalyANanuM parama sAdhana che. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokenA nyAdine pratIkAra karavAmAM parAyaNa evI buddhine kAruNya kahyuM che." | dIna eTale pitAnAM pApane pratIkAra karavAmAM ane samartha. "jagatamAM sauthI moTuM pApa kuzAstrapraNayana che. te pApane pratIkAra karavAmAM asamartha evA kuzAstra praNe tAo kharekhara dIna che. kuzAstra praNetA kumArga praNayana rU5 pApathI kayAre mukta thaze? marIcinA bhavamAM unmArga dezanA rUpa pApa vaDe traNa bhuvananA adhipati evA zrI vIrabhagavAnane jIva paNa je dIrgha kALa sudhI saMsAracakramAM bha te bIjAonI zI gati thaze?," AvI karuNa bhAvanA bhAvadainyathI yukta evA kuzAstra praNetAone anulakSIne karI zakAya. viSayonA saMgathI utpanna thayelAM dukhe jeo bhegavI rahyA che teo A pIDita) che. "saMsArI jI viSayane meLavavAmAM ane bhegavavAmAM ja rAccA mAgyA rahe che. A viSayane bhega pUrvanA anaMta bhavomAM anaMtAnaMta vakhata karyo ane tenAM aneka kaDavAM phaLa bhogavyA chatAM paNa teo kadI paNa te bhegothI nivRtta banatA nathI. "pUrve A viSaye mane kadI ja maLyA nathI, A *dIneSvArteSu bhIteSu, yAcamAneSu jIvitam / pratIkAraparAbuddhiH kAruNyamabhidhIyate / / (yogazAstra 4.120.) + vizeSa mATe jue "mahAvIra cariyuM. 'pa6 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayA taddana apUrva (navA) che,' evA bhrama temane satata rahyA kare che. AvA jIvA viSayaviraktithI thatA prazamaM rUpa amRtanuM AkaMTha pAna karI kayAre tRpta banaze ? teo paramasukhamayI evI vItarAga dazAne kayAre pAmaze ?" e jAtanI karuNA viSayAta jIvA pratye bhAvavI joie. " A bhavacakramAM khAla, vRddha vagere sarva jIvAnI sAme bhayanAM aneka kAraNeA samupasthita thAya che. AvA sacaiAgeAmAM temanuM mAnasa satata bhayagrasta rahe che. bhayabhIta jIvA sarva prakAranA bhayeAthI kayAre sarvathA mukta thaze ? sarva bhayeAthI rahita evI jitabhaya' (mAkSa) ava sthAne teo kayAre pAmaze ?" A prakAre karuNA bhAvanA bhayabhIta AtmAone uddezIne karI zakAya. maraNanuM' du:kha adhAM du:khAne TapI jAya tevuM che. adhA jIvA jIvana icche che, maraNa keAI paNa icchatuM nathI, chatAM jIvana AyukathI adhika vadhArI zakAtuM nathI ane maraNu AvyA vinA rahetuM nathI. jyAre maraNu sAme dekhAya che ane te ja vakhate jemanA sacaiAgamAM peAte khUba khUba rAga keLavyo che, evAM ghana, putra, strI, vagerenA viyAga paNa sAme AvIne ubhA rahe che, tyAre te maraNu ane viyAganA vicAra jIvane akathanIya pIDA Ape che. AvI pIDAne anubhavanArA prANIone jinavacanAmRta prApta thAo, te amRtadvArA tee ajara amara ane,' vagere rUpa karuNA bhAvanA mAraNAntika pIDAne anubhavanArA jIvA pratye karI zakAya. < 17 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jema ApaNane duHkha apriya che, tema sarva jIvane te apriya che. pitAne je apriya che, tenuM bIjAo pratye samAcaraNa na karavuM e ahiMsA che ane e ja parama dharma che. ahiMsA e karuNAnuM ja phaLa che. AvI ja rIte satyAdi vrata paNa karuNA bhAvanAmAMthI janma pAme che. sarva sat kriyAo, sarva dharma anuSThAne, sarva Agama vAye, vagerenI pAchaLa svAtmaviSayaka athavA parAtmaviSayaka karuNA rahelI ja che. namaskAra mahAmaMtramAM karuNAnA samudra evA pAMca parameSThionuM ja smaraNa che. pratikramaNanI kriyAmAM pApa karanAra evA pitAnA AtmA pratye karuNa rahelI che. jema guNAdhika AtmAo prameda bhAvanAnA viSaya che. tema hIna guNa AtmAe karuNA bhAvanAno viSaya che. ziSyane gurU pratye pramodabhAva hoya che, jyAre gurUne ziSya pratye karuNAbhAva heya che. karuNAnA kAraNe ja guru ziSyane sarva guNanuM bhajana karavA mATe divasa-rAta mathe che. vAcanA, sAraNA, vAraNA, vagerenI pAchaLa karuNA bhAvanA ja mukhya kAma kare che. pite je anuSThAnanI sAdhanA kare che, te anuSThAna jemane prApta thayuM nathI, temanA pratye je sAdhakane karuNA bhAvanA na hoya to te anuSThAnamAM te kadI paNa siddhi na meLavI zake. jemane te anuSThAna prApta thayuM nathI athata jeo pitA karatAM nIcalI bhUmikA para che, temanA pratye je karuNa bhAva na AvatuM hoya te samajavuM ke tene pitAnA * 58 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuSThAnanuM vAstavika praNidhAna jAgyuM nathI tenI durlabhatA ke mahattA hajI samajAI nathI) athavA te anuSThAnanI pAchaLa te sAdhakane zubhAzayane badale pApakarSAdi kaI duSTa Azaya have joIe. karuNA bhAvanAthI skarSa ane paropakarSanI IcchA rUpa duSTa cittavRttine laya thAya che. karuNAnA vidhI tiraskAra ane upekSA che. hInaguNa pratye tiraskAra ane dukhInAM duHkha pratye upekSA jIvane * acarama puddagala parAvartomAM hoya che. je bIjAone tiraskAre che, te poteja tiraskArane pAme che ane je duHkhIonI upekSA kare che, tene dukha vakhate bIjAonI sahAya maLatI nathI. karuNA bhAvanAnA niraMtara abhyAsathI A tiraskAra ane upekSArUpa azubha cittavRttione vilaya thAya che, tethI karuNA bhAvanAne keLavavI, e pratyeka sAdhakanuM parama kartavya che. nahitepadezadAna e sarvazreSTha kahyuM che. jinapravacana hitepadezarUpa che arthAt karuNAmaya che. zrI tIrthaMkarabhaga + dharmaprApti pUrvene anAdi kALa. *nopakAro jagatyasmistAdRzo vidyate kvacit / yAdRzI duHkhavicchedAd dehinAM dharmadezanA // [dharmabiMdu 2.80] prANIonAM duHkhane viccheda karavAthI dharmadezanA jevo upakAra kare che, te bIjo upakAra A jagatamAM nathI. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenuM mukha e puSkarAvI megha rUpa che. te meghamAMthI hitepadezarUpa jalanI pracaMDa varSA thAya che. A ja varSo vaDe bhavya jIne parama zAMtinI prApti thAya che. je lAnanI upekSA kare che, te mArI upekSA kare che evuM zrI jina vacana che. A vacana e batAve che ke karuNuM bhAvanAnA pAtra tarapha karuNAne prayoga na karavAmAM Ave te temAM zrI tIrthakara bhagavaMtanI ja upekSA thAya che. uparanA vAkya parathI e paNa phalita thAya che ke glAnanI sevA e tIrthakaranI ja sevA che, arthAt karuNAmAM tIrthakaranI sevA jeTaluM puNya raheluM che. dAna, zIla, tapa ane bhAvarUpa caturvidha dharmamAM dAna e svAtmaviSayaka ane parAtmaviSayaka baMne prakAranI karuNAmAM laI zakAya. annadAna, jJAnadAna, abhayadAna vageremAM paranI karuNA spaSTa ja che. e dAnavaDe je puNya vagerenuM upArjana thAya che, tenA vaDe pitAnA AtmA para paNa anugraha thato hovAthI dAnane svAtmaviSayaka karuNA paNa kahI zakAya. zIlAdi dharmo adhastana bhUmikAvatI pitAnA AtmAne uparitana sthAna tarapha laI janArA hovAthI teo svAtmaviSayaka karuNa rUpa che. zIla ane tapanA kAraNe AraMbha, samAraMbha, vageremAMthI bacI javAya che, tethI ekendriyAdi aneka jIne abhayadAna maLe che, mATe te * zreSTha prakArane megha. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ene parAtmaviSayaka karuNAmAM paNa laI zakAya. AvI ja rIte yuganAM yamAdi ATha aMgomAM sarvatra karuNa rahelI che. zrAvaka dharma ane yatidharma baMnemAM ahiMsAnuM eTale ke karuNA bhAvanAnuM prAdhAnya che. uparanI vicAraNA parathI e niSkarSa para AvI zakAya ke karuNA bhAvanA e samagra jinavacanane sAra che. karuNA bhAvanAnA niraMtara abhyAsathI potAnA saMkaleza dUra thAya che, bIjAonAM duHkhanuM nivAraNa karavA mATenuM apUrva baLa prApta thAya che ane paropakAra mATenuM sahaja sattva prakRSTa bane che. karuNA bhAvanAthI svArtha vRtti, potAnAM ja duHkhanI ciMtA rUpa meha, saMkucitatA, tiraskAra, ahaMkAra, paraduHkhanI upekSA, vagere cittanAM maLe nAza pAme che. nirmala baneluM te citta sadhanuM bhAjana bane che. A bhAvanAthI pApane kSaya thAya che ane puNyanuM upArjana thAya che. pUrve ApaNe joyuM ke jinapravacana e karuNAmaya che. karuNAmaya evA A pravacananAM rahasya samajavAM hoya te hRdayamAM karUNA bhAvanA niraMtara ramavI ja joIe. karuNA bhAvanAthI rahita evuM hadaya parama kANika evA zrI jinezvara bhagavaMtane ane temanA pravacanane zI rIte samajI zakaze ? je hanaguNa AtmAo pratye karuNAne dhAraNa kare che, tenA para adhikaguNa AtmAonI karuNa kudaratI Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rIte varase che. A karuNA sAdhakanuM adhikaguNavALA AtmAonI sAthe milana karAvI Ape che, jethI sAdhakamAM navA navA guNeno prAdurbhAva thAya che. je bIjAone sahAya kare che, tenA duHkha vakhate bIjAo paNa tene sahAya kare che. je jIva bIjAnAM duHkhane dUra karavAnA upAyane hRdayamAM vicAre che, te pariNAme vikAra vinAnuM (avyAbAdha sukha pAme che. sarva bhavya jI karuNA bhAvanAnA abhyAsanI parAkAkAne pAmIne "karuNAsiMdhu padavIne vare, e jazubherachA. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karuNA bhAvanA (saMkSipta) 1. nimitta kAraNa: dIna, Arta, bhIta, jIvitane yAcanAra, vagere duHkhI che. 2 nimitta kAraNanA saMgharSamAM AvatuM upAdAna kAraNaH pitAnA duHkha taraphane dveSa, pitAnuM duHkha dUra karavAnI ciMtA, pitAnAM sukhanuM abhimAna, pArakAnuM bUruM karavAnI vRtti, vagere. 3. upAdAna kAraNarUpa azubha vRttione AkAraH "mAruM duHkha dUra thAo', "mane kadI paNa duHkha na Ave; huM sukhI chuM, rUpavAna chuM, aizvaryavAna chuM', vagere. 4. nimitta ane upAdAna kAraNanA saMgharSathI utpanna thatA cittamaLe : duHkhI tarapha upekSA, nirdayatA, dhRNA, tiraskAra, abhimAna dveSa, jugupsA, vagere. 5. te maLenA kAraNe thatA anartho : du:khI jIvonAM duHkhamAM vRddhi, pitAnA du:khamAM vRddhi, svArthipaNuM, vagere. 6. cittamaLanAzaka upAya: - "sarvanuM duHkha dUra thAo', evI bhAvanA; "saMsAra duHkhamaya che, evI bhAvanA; pitAnA vartamAna duHkhane dUra karavAnI ciMtAmAM na paDatAM, te duHkha pratye rahelA TreSane dUra karavAnAM prayatna jevI tAlAvelI pitAnAM duHkha dUra karavA tarapha che, tevI ja bIjAnAM duHkha dUra karavAmAM hovI joIe; sarva prANione Ama tulya mAnavAM vagere. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. upAya saMgrAhaka zabda karuNA bhAvanA 8. tenI TUMkI vyAkhyAoH __paraduHkhaprahANecchA karuNA / paraduHkhavinAzinI karuNA / dInAdiSu pratIkAraparA buddhiH kAruNyam / 9. payAryo : karuNA, anukaMpA, dayA, akRNA, dInAnugraha, vagere. 10. prakAraH laukika dakhitadarzanajanya, 8. mohajanya, T saMvegajanya (samyagdaSTine), '! svAbhAvika (apramAdi mahAmunIone); nizcayika/ vyAvahArika svAtmaviSayaka) parAtmaviSayaka vagere. 11. phaLo: - tIrthakarava, sva para duHkha nAza, zubha pariNAma vRddhi, ahaMkAra nAza, anya para apakAra karavAnI vRttine nAza, ArtadhyAnanAza, dayA, vratomAM siddhi, saMkalezanAza, satva-zIlaprajJAmAM vRddhi, puNyopArjana, pApakSaya, paropakAra karavA mATenA baLanI prApti, adhikaguNa AtmAonI pitAnA para karuNA, temanI sAthe saMbaMdha, vagere. 12 zeSa muddAo : che. karuNAmaya evA jinapravacanane karuNAdra evuM hRdaya ja samajI zake. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdaSTinI karuNA bhAvanA. sAdhake anuSThAnanI siddhi mATe hanaguNa pratye karuNA rAkhavI joIe. hitopadezadAna e zreSTha karuNA che. glAnanI sevA e tIrthakaranI sevA che. gurue ziSya pratye karuNa dhAraNa karavI joIe. vagere. 13. zloka : dIneSvArteSu bhIteSu, yAcamAneSu jIvitam / pratIkAraparAbuddhiH kAruNyamabhidhIyate // - TyegazAstra 4.120.] dIna, pIDita, bhayabhIta ane jIvananI yAcanA karatA (sadeva jIvavA IcchatA) jIvanAM te te du:kha dUra karavAmAM tatpara evI buddhi te kArya che. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhyazcibhAvanA Page #92 -------------------------------------------------------------------------- Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAga ane dveSa e benI vacce rahenAra te madhyastha arthAt jenI cittavRtti rAga ke dveSathI kaluSita nathI te madhyastha kahevAya. madhyasthapaNuM te mAdhya. kaI paNa prasaMgamAM rAga ke veba na thAya te mATenuM punaH puna: ciMtana te mAthucyavanA che. mithyAdi cAra bhAvanAomAM mAdhyacya bhAvenAne ullekha aMtima - nA tarIke karavAmAM Ave che, teno artha e che ke je sthAnamAM matrI, pramoda ke karuNA bhAvanAne upaga na thaI zake, tyAM A mAdhyacca bhAvanAne upayoga karavo joIe. - sAmAnyataH mAdhyayyane artha "bIjAnA denI upekSA" e karavAmAM Ave che, paNa A arthanI sAthe bIjA aneka arthone saMbaMdha mAdhyacya sAthe che, e ApaNe A lekha parathI samajI zakIzuM. mAdhyacyanA viSayone nIcenA nava vibhAgomAM vaheMcI zakAya tema che ? Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) atipApIviSayaka, (2) ahitaviSayaka, (3) akAlaviSayaka, (4) apamAnaviSayaka, (5) sAMsArikasukhaviSayaka, (6) guNaviSayaka, (7) mekSaviSayaka ane (8) sarvaviSayaka. A tarakazi a (1) atipApIviSayaka mAdhyacyaH--jeo kuguruothI khoTe bhAge caDAvI devAmAM AvyA che, jemane galamithyAdarzana ane ajJAnane tIvra udaya che, hitopadeza sAMbhaLyA pachI paNa jeo ahitane cheDatA nathI ane hitane AcaratA nathI, jemane satya taraphaSa che, jemAM grahaNa, dhAraNuM, vagere buddhinA guNathI rahita che, jeo abhakSyabhakSaNa, apayapAna, agamyagamana, munighAta vagere dUra karmomAM kaMpa vinAnA che, jeo vItarAga, sadgurU ane saddharmanA nirdaka che, jeo sadoSa evA potAnA AtmAnI prazaMsAmAM magna che ane jema mudga pASANa para puSparAvarta medhanI varSothI kaMI paNa asara thatI nathI, tema jemanA para sadupadezanI pracaMDa varSA niSphaLa jAya che, evA atipApI, gurukama, deSapaMkanimagna ane avinIta AtmAonA de tarapha audAsinya (upekSA) te atipApIviSayaka prathama mAdhyastha che. (A vyavahAranayanuM mAdhyacyuM che. nizcayanayanAM mAdhyanuM varNana "sarvaviSayaka mAdhyamAM karavAmAM Avaze.) mithyAdarzana : atattvane tattva mAnavuM ane tattvane atatva mAnavuM, heyane upAdaya mAnavuM ane upAdeyane heya mAnavuM, vagere. +grahaNa vastune bAdha. dhAraNa = te bedhanuM TakI rahevuM. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM e lakSyamAM rAkhavuM joIe ke je DhASAne pratIkAra (dvIkaraNa) sa Mbhavita che, te dASA tarapha upekSA e mAdhyasthya nathI, paNa je dASAnu' drIkaraNa asa'bhavita che, temanI upekSA te mAdhyasthya che. vizvamAM keTalAka pApAtmAe zikAra vagere mahAhiMsA karIne AnaMda mAnI rahyA che, keTalAka asatya khelIne bIjAne chetaravAmAM peAtAnI buddhinA upayega karI rahyA che, keTalAkane cArI karIne dhana meLavavAmAM majA paDe che, keTalAka prAmANikatAne mAjue mUkIne dhana-dhAnya vagere bheguM karavAmAM paDayA che, keTalAka parastrIgamana jevA mahApApa AdarI rahyA che ane keTalAka dhAdi aneka pApAmAM peAtAnuM jIvana barabAda karI rahyA che. pApIonAM AvAM pApAcaraNa joine dharmamArganI prAthamika avasthAmAM rahelA jIvAne krAdha utpanna thAya che. A krodharUpa cittamalathI thatA apAcAne nivAravA mATe pApIviSayaka mAdhyasthya e parama upAya che. svAtha hAya tA paNa krodha na karavA joIe, te pachI jyAre koI paNa prakAranA svArtha haNAtA na heAya, tyAre krodha karavA zu ucita che? keTalAka mANasA 'bIjAoe Ama na karavu joie, Ama karavuM joie, amuka A pApa kare te tene A sajA thavI ja joie,' vagere prakAranI krodhanI sUkSma vRttiomAM athaDAtA heAya che, jANe temanA mAthe AkhI duniyAne sudhAravA mATenI javAbadArI AvI paDI na hAya ! 70 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvI cittavRttionI jALamAM phasAI gayelA jIve vicAravuM joIe ke, "zuM mArI A zekhacallI jevI vicAraNAothI jagata pApathI pAchuM pharavAnuM che ? anaMtabakSI zrI tIrthakara bhagavaMte paNa jagane pApathI sarvathA mukta karI zakyA nathI te temanI tulanAmAM mAruM zuM gajuM che ?" zrI jinezvara de paNa baLAtkArathI dharma pravartAvatA nathI, to zuM mArA jevAe dharmamAM tema karavuM zreyaskara che ?" AvI jAtanI mAdhyacyAnukUla vicAraNAthI krodhAgni zamI jAya che ane AtmAne prazamanI zItalatA prApta thAya che. ghaNuM upadeza pachI paNa keI pApathI na aTake te ApaNe ApaNA cittaratnane kaluSita na karavuM joIe. karmavipAka vagerenuM ciMtana (jenuM sAmAnya svarUpa AgaLa batAvavAmAM AvyuM che) karIne AtmAne madhyastha banAva joIe. "karma jyAre vivara Apaze, tyAre te AtmA potAnI meLe ja hitanuM samAcaraNa karaze, vagere vicArIne mauna dhAraNa karavuM joIe. je vyakti pratye mAdhyacyabhAvanA dhAraNa karavAmAM Ave che, te vyakti pApamAM vadhAre AgrahI banatI nathI. jaina zAstro mujaba karma sat che, sUkSma che ane mUrta che. te jIva svarUpane (jJAnAdi guNone) Avare che. karmanAM AvaraNo gADha hoya tyAre ahitamAM pravRtti thAya che. e AvaraNe jyAre zithila bane che jyAre laghukamitA Ave che, tyAre AtmA hitamAM pravarte che. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenA tarapha je tiraskAra vagere batAvavAmAM Ave, te bhaviSyamAM tene sudhAravAnI taka ApaNe khoI nAkhIe chIe. tiraskArAdithI te ApaNA pratye dveSane dhAraNa kare che. kaI kaI prasaMgamAM te A zreSa ati tIvra vairamAM paNa pariName che. mAdhyacyathI ApaNA pratyene tene pUjyabhAva TakI rahe che, ane te kAraNe bhaviSyamAM tene sudhAravAnI taka ApaNA hAthamAM rahe che. - (2) ahitaviSayaka mAdhyacya -A mAdhya karuNAmAMthI utpanna thAya che, jemake apacyasevana karatA regInuM anivAraNa. ahiM mAdhyane viSaya apagyasevanarUpa ahita che; apagyasevanathI rogInuM nivAraNa karI zakAya tema nathI, kAraNa ke te koInuM sAMbhaLavA ja taiyAra nathI; prastutamAM maunanuM sevana te mAdhyacya che. " (3) akAlaviSayaka mAdhyacya -A mAdhyacya bhaviSyanI vicAraNAmAMthI janme che. vartamAnamAM kaI kharAba kAmathI nivRtta na thatuM hoya te te kaTu pariNAma bhegavyA pachI bhaviSyamAM te kAma choDI deze." vagere vicArI mauna dhAraNa karavuM te akAlaviSayaka che. prastutamAM vartana mAnakALa e tene sudhAravA mATe akALa che. uparyukta traNa prakAranAM mAdhyacca kyAreka paraspara saMkaLAyelAM paNa hoya che, arthAt eka prakAramAM bIjA prakArane samAveza thaI gayela hoya che. 72 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . (4) apamAnaviSayaka mAdhyacca -ghaNA jIvone pitAnuM apamAna sahana thatuM nathI. apamAna karanAra pratye temanuM mana kuddha bane che ane vaira vALavAnI IcchA prabaLa bane che. apamAnanI sAme ApaNe ApaNA cittamAM krodharUpa agnine zA mATe saLagavavuM joIe ? prastutamAM te pitAnA karmanuM phaLa bhegavaze, vagere vicArI madhyastha rahevuM joIe. AvuM mAgyu te apamAna viSayaka mAthathya che. tenAthI amarSa vairanI IcchA) rUpa cittamala nAza pAme che. (5) sAMsArika sukhaviSayaka mAdhyacya-bhava svarUpanA vijJAnathI ane "saMsAra nirguNa che evA nivedajanaka jJAnathI sAMsArika sukhenI IcchAne viccheda karanArUM evuM sAMsArika sukha viSayaka mAdhyacca utpanna thAya che. vivekI puruSa mATe pratyeka sAMsArika vastu duHkharUpa che, kAraNa ke cAre gatimAM evuM eka paNa sthAna nathI ke jyAM duHkha na hoya. sAMsArika sukha e tattvataH sukha nathI, kintu sukhAbhAsa che, arthAt duHkha che, kAraNa ke te madhulita khagnadhArAne cATavA jevuM duHkhAnuSaMgI che. bahutara duHkhathI anuviddha evuM te sukha e duHkha ja che. devalokAdimAM maLatuM sukha e duHkhane pratIkAra mAtra che. jIvane A saMsAramAM je kaI sukha lAge che te kevaLa bhava uparanA ayogya bahumAna [bhavAbhinaMditA] ne laIne ja che. paramArthathI te sukha ja nathI, kAraNa ke te karmajanya che ane karma e duHkhane ja hetu che. 03 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "saMsAra duHkhamaya che evI bhAvanAthI prathama vairAgyane (vaiSayika sukha uparanA zreSane) daDha kara joIe. A zreSa e prazasta manebhAva hovAthI puNyAnubaMdhi puNyane upArjana karAvanAre che. A prazasta manebhAva pitAnI meLe ja dUra thaI jAya che ane pachI sukha upara mAdhyacca (rAga ke zreSane abhAva) utpanna thAya che. " suram' e bhAvanA samyagdarzanane pidA karanArI che, arthAt sukhaviSayaka mAdhyacyamAMthI samyagdarzana niSpanna thAya che. (6) duHkhaviSayaka mAdhya-AvI ja rIte duHkhamAM paNa mAdhyacca keLavavuM joIe. prathama duHkha upara rAga (anukUlatAnI buddhi, "karmanirjarA vagerenuM kAraNa che ema mAnIne) keLavavuM joIe. A rAga, e prazasta mane bhAva hevAthI, duHkhaviSayaka mAdhyaccane (duHkha upara rAga ke dveSane abhAva) utpanna karIne, svayameva nAza pAme che. jo ke sukhaviSayaka ke dukhaviSayaka mAdhyacca tatva jJAna vinA na saMbhave, tethI tene tattvajJAnajanya sarvaviSayaka mAdhyacyamAM (jenuM varNana AgaLa karavAnuM che) levuM joIe; chatAM A be prakAro ati upayogI hevAthI sarvaviSayaka mAdhyacyathI pRthapha pADyA che. sukha ke duHkha viSayaka mAdhya zrI tIrthakara bhaga S4 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMtenA jIvanamAM parAkASThAne pAmeluM dekhAya che. zrI zAMtinAtha bhagavAnanA jIvanamAM je cakravartipaNAne bhega dekhAya che (arthAta ke jene rati kahe che) te tattvataH vairAgya ja che. e virAgya e sAmAnya koTinuM nathI paNa sukhaviSayaka parama mAdhya che. A jAtinA mAdhyacyamAM sarva sAMsArika IcchAone vicacheda thaI gayela hoya che, ane pravRtti kevaLa karmanA udayanA kAraNe ja hoya che. A sthitine pAmelA madhyastha mahAtmAonI rati kevaLa zubhavedanIya karmanA udayathI ja hoya che. A mAdhyane samAveza "yogadaSTi samuccaya' granthamAM "kAntA' nAmanI dRSTimAM karavAmAM AvyuM che. tyAM kahevAmAM AvyuM che ke ahiM bhegane bhegavatI vakhate paNa Atmazuddhine prakSaya (karmabaMdha) thato nathI, uparAMta zuddhinI vRddhi (karmanirA) thAya che. jema mRgajaLane mRgajaLa tarIke jANanAra, keI paNa Apatti ke udvega vinA, temAMthI pasAra thaI jAya che, jaina darzana 24 tIrthakare mAne che, temAMnAM 16mA tIrthaMkara. + A pravRttine anya darzanakAre "gamAyA' kahe che. - udaya=pUrve upArjana karelA karmanA phaLane anubhava(vipAka) * sukha ke duHkhane anubhava karAvanAra karmane jaina zAstra anukrame zubha (zAtA) vedanIya karma, ane azubha (azAtA) vedanIya karma kahe che. A karmanirjarA= AtmA sAthe saMbaddha thayelA karmANuonuM AtmAthI pRthak thavuM. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tema lAge|ne svarUpathI mRgajaLa jevA jotA ane anAsakta rIte bhAgavatA evA cAgI parama padane pAme che. ahiM rahelA AtmAnI dharmazakti prabaLa dAvAnaLa jevI hAya che, tene bhAgasayAgarUpa sAmAnyavAyu zI rIte elavI zake ? A avasthAmAM viSayapravRttimAM saMkalpa ane viSayanivRttimAM zrama paNa heAtA. nathI indriyAnA vikArI svabhAvanA ahiM vilaya thaI jAya che. AvuM prakRSTa mAsthya zrI tItha kara bhagavatAne garbhAvasthAthIja hAya che. sarvArthasiddha vimAnamAM rahelA ekAvatArI mahAtmAA A vizvanA sarvazreSTha vaiSayika sukhamAM svAbhAvika madhyasthatAne dhAraNa karIne peAtAnA jIvanane dhanya anAve che. jaina zAsana dhannA, zAlibhadra, pRthvIcaMdra, guNasAgara, vagere sukhaviSayamAdhyasthyanA aneka dRSTAMtAthI ze|bhI rahyuM che. duHkha viSayaka mAdhyasthyanI sAkSAta mUrti zramaN * jinAkata lekasvarupa mujaba leAkanA sarvopari bhAga upara siddhazilA (mukta jIvonuM adhiSThAna) che. tenA nIce pAMca vizALa deva vimAnA che. temane anuttara devimAnA kahevAmAM Ave che. tyAM sarva zreSTha devatAI sukha hoya che . A pAMca vimAnamAMnA vacalA vimAnanuM nAma sarvAM-siddhavimAna' che. A vimAnamAMnA devAne phakata eka manuSyanA bhava karavA paDe che, pachI tee meAkSane pAme che. +A mahApuruSanAM jIvana caritro mananIya che. 76 Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna zrI mahAvIra deva che. *kAlacakrapAta jevI gheArAtighAra pIDAomAM paNa kevuM adbhuta mAdhyasthya !xgajasukumAla, khaMdhakamuni, khaMdhaka muninA 500 ziSyA vagere aneka mahAtmAee du:khaviSayaka 5ramamAdhyasthyathI A zAsanane ujjavaLa banAvyuM che. ahiM eTaluM avazya samajI levuM joie ke sukhaviSayaka prakRSTa mAdhyasthya atyaMta durlabha che. cegASTi samuccaya' vageremAM kahelI prathama cha dRSTiemAMthI pasAra thaya UMdhA pachI te Ave che. keTalAka bALajIvA potAnI ceAgyatAnA zAsraSTie vicAra karyo vinA AvuM mAdhyasthya mane prApta thaI gayuM che,' ema mAnI bese che. A temane bhrama che. A bhrama temane adhastana bhUmikA tarapha laI jAya che. AvA bhramathI bacavuM, e pratyeka sAdhakanuM kartavya che. (7) guviSayaka mAdhyasthyaH-sukha viSayaka mAdhyasthyanA punaH puna: abhyAsathI guNaviSayaka mAdhyasthya utpanna thAya che. guNa eTale 'saMyama ane tapathI utpanna thatI *kAlacakra=devatAI zastra, jenuM vajana hAreA maNu DhAya che. xgajasukumAla= dhyAnastha evA A mahAmuninA mastaka para dhakhadhakhatI. saghaDI mUkavAmAM AvI hatI. samabhAvapUrNAMka pIDAne sahana karI teeA nirvANu pAmyA. khadhakamuni=emanA zarIranI cAmaDI utAravAmAM AvI hatI. 500 ziSyA=duSTa rAjama'trIe emane ghANImAM pIlyA hatA. 65 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AkAza gAminI vigere jalabdhio." jema ghauM vagere dhAnyane IcchanAra ane te IcchAnI paripUrti mATe ghauM vagerene vAvanAra puruSane ghauM te maLe ja che ane sAthe sAthe ghAsa vagere paNa maLe che, tema mokSa mATe sAdhanA karanArane mekSa to maLe ja che ane te pUrve aneka labdhio tenA AtmAmAM utpanna thAya che. jema vAvanArane ghAsanI prAptimAM tenA tucchatvane khyAla hevAthI garva thato nathI, tema guNaviSayaka mAthathya dhAraNa karanAra mekSAthI mahAmunine te labdhio ahaMkAra mATe thatI nathI. te mahAmuni vicAre che ke, "A labdhio +kSapazamabhAvanA gharanI che, ane kSapazamabhAva e to AtmAnI apUrNatA che. AtmAnI apUrNatAmAM vaLI AnaMda mAnavAno hoya !" (8) mokSaviSayaka mAdhyacca -guNaviSayaka mAthathya pachI mokSaviSayaka mAdhyacya utpanna thAya che. A dizAmAM "gavizikA vagere graMthamAM varNavelA asaMga anuSThAnanI prApti thAya che. A avasthAmAM mokSa pratyene tene rAga paNa vilIna thaI jAya che. ahIM bhava ane ziva * labdhi yogavibhUti +kSayopazamabhAva-jIvanI zaktione AMzika (asaMpUrNa AvirbhAva. gaviMzikAmAM bhakti, prIti, vacana ane asaMga e cAra prakAranAM yogAnuSThAna batAvavAmAM AvyA che. vizeSa svarUpa te graMthathI jANavuM. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (mokSa) baMne samAna lAge che. ahIM AtmA sahajAnaMdarUpa amRtanA mahAsAgaramAM magna bane che. (9) sarvaviSayaka mAdhyazca nizcayanayanA mate zubha ke azubharUpe pariNamelA sarva jIvo ane sarva pudgalamAM rAga dveSarahita pariNati te sarvaviSayaka mAdhyacya bhAvanA che. A ja bhAvamAdhya che. A zreSTha mAdhya zya zrI kevalibhagavatene hoya che. zrI kevalibhagavatee batAvelA tanuM anekAMta daSTie ciMtana karanAra mahAtmAone paNa A mAdhyacca svayameva vare che. A mAtha nAM bhAjana teo ja banI zake che ke jeo sva ane para Agamana pArane pAmelA che ane jemanI buddhi nAnA rahasya jJAnathI sUkSamAtisUkSama banI gaI che. A mAthyane dhAraNa karanArA mahAmunio sarva vicAre ane sarva vacane pratye madhyastha hoya che. A mAdhyathyane artha sarvanayAvagAhi (sarvanayasApekSa) AtmapariNAma (Atma-adhyavasAya) ema karI zakAya. pratyeka vicAra e eka naya (vastune jANavAnuM sAdhana) che. vicAre anaMtAnaMta che, mATe na paNa anaMtAnaMta che. bALa jIvana upakAramATe buddhinidhAna zrI gaNadharabhagavatee te nAnI sAta sthUla vibhAgamAM vaheMcaNI karI che. pUrve A nayajJAnane vistAra khUba ja moTo hato; tene dhAraNa karanArA *kevalI=sarvajJa. gaNadhara bhagavaMta =jinavANIne sUtrita kare che. SC Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvavid AcAryAM hatA; Aje te jJAna parimita che; jeTalu jJAna rahyu che, tenA avagAhanathI jee zrI jina zAsananAM rahasyAne pAmyA che, evA puruSA atyaMta alpa saMkhyAmAM che. A mAdhyasthyanA eka paNa hiMdunA AsvAdathI jIvana dhanya banI jAya che, A mahAmAdhyasthya anekAMtana evA gurunI nizrAmAM siddha thai zake tema che. anekAMtavAda zuM che ? nA zuM che ? bhagA zuM che ?', vagerene samajAvavAnuM A sthAna nathI. jijJAsue te mATe yeAgya gurUnuM avalaMbana levuM joI e. prastutamAM te te mAdhyasthyanu ja thADuM varNana karIzuM. A mahAmAdhyasthya vinA vastutattvanA yathArtha svarUpanA nizcaya sabhavatA ja nathI. A mahAmadhyasthya utsarga ane apavAda, nizcaya ane vyavahAra, vidhi ane niSedha, jJAna ane kriyA, vagere sarva joDakAMomAM sApekSatAne dhAraNa kare che. te Agamika padArthonA AjJAnA +AdhAre ane yuktigamya padArthanA yuktithI nirNaya kare che. te anya darzananA sarva padArthonA svadarzanamAM samavatAra karI zake che. jema 'parA' saMkhyAmAM zata' saMkhyA AvI ja jAya che, tema jaina AgamAkta padArthomAM anya AgamAkta padArthoM samAI ja jAya che. *utsa= niyameA= dhArmika kAnUnA + AsA = jinavacana. : yukti ta. = 80 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bauddhadarzanekta sarva padArthone nyAya ApavA mATe zrI jinAgamane ekale RjusUtranaya basa che; saMgrahanayarUpa mahAnadImAM vedAMtamata ane sAMkhyamatarUpa nAnI nadIo samAI jAya che, nyAyadarzana ane vaizeSikadarzanane nigama naya saMgrahI le che ane zabdabrahmane mAnanArI vaiyAkaraNa daSTi zabdanayanuM ja eka aMga che. A mahAmAdhyaccane dhAraNa karanArA mahAmunine mahAnyAyAdhIza ke mahApitAnI upamA ApI zakAya. jema nyAyAdhIza keIne paNa pakSapAta karyA vinA nyAyapUrvaka varte che, tema A mahAnyAyAdhIza bhinna bhinna nayarUpa vAdI prativAdIo tarapha pakSapAtarahita, sarvane hitakara ane syAdavAdarUpa amRtathI Adra evI nyAyadaSTine dhAraNa kare che. jema pitA pitAnA sarva putrone premadaSTithI nihALe che, tema ja A mahApitA sarva ne pratye vAtsalyane dhAraNa kare che. te pitAnA nayaputrone kahe che, "tame badhA pitapotAnA arthamAM satya che, "huM ja sAce, tame badhA khoTA", ema tame tamArA bIjA bhAIone na *nayeSu svArthasatyeSu mogheSu paracAlane / samazIlaM mano yasya sa madhyastho mahAmuniH // [jJAnasAra aSTaka, 16. 3.] pitAnA abhiprAye sAcA ane bIjA nayanI yuktinI apekSAe niSphaLa evA nayomAM jenuM mana samabhAvane dhAraNa kare che, te mahAmuni madhyastha che. [8ramAM pAnA para juo. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaheA. tema kahevAmAM tamArI satyatAnA ja nAza thAya che." A mahApitA kharekhara mahAna che. tenI sAme ekAMtavAdanI +prarUpaNArUpa kAMkarIo pheMkanArA kuzAstrapraNetAe pratye paNa te niHsIma kAruNyane dhAraNa kare che. tenI mahAmAdhyasthyamayI dRSTi te kAMkarAone alaMkArAmAM pheravI nAkhe che. (arthAt mahAmadhyasthamATe kuzAstro paNa suzAstro banI jAya cheH samyagdarzonarUpa katakacUrNa kuzAsrajalamAM rahelA maleAne dUra karI tene nirmala banAve che.) te mahAmadhyasthanA pratyeka vicAra anekAMtabhAvanA (sarvatra anekAMtanuM citana) rUpa mahAamRtathI atipavitra banelA hAya che. kayA prasa Mge kai dRSTine (kayA nayane) AgaLa karavAmAM sva ane paratuM hita che, enuM tene satata lakSya hAya che. tenAM vacanA hRdayamAM rahelA mahAmAdhyasthyanA kAraNe sAgara karatAM paNa gaMbhIra ane caMdramA karatAM paNa saumya lAge che. vizvamAM rahelA sarve kalaheAnuM samAdhAna tenA aMtaHkaraNamAM [81 mA pAnA parathI "niyaniyavayaNijjasaccA savvaNayA paraviyAlaNe mohA / te puNa adiTThasamayo vibhayai sacce va alie vA // " [samatitarka, kAM. 1. gA. 28.] sava nayeA pAtapeAtAnA vaktavyamAM sAcA che; paNu khIjA nayanA vaktavyanu nirAkaraNa karavAmAM khATA che. anekAnta siddhAntanA jJAtA te nayAnA 'A sAcA che ane A khATAche,' evA vibhAga karatA nathI. + ekAMtavAda=kAi eka nayanA ja Agraha. 81 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raheluM hoya che. A mahAmadhyasthanI pAse jatAMja cittanI sarva azAMti zamI jAya che, mana eka avarNanIya teSane anubhave che ane sarva AMtarika praznonuM tarata nirAkaraNa thaI jAya che. vastuomAM priyatna ane apriyatvanI vyAvahArika kalpanAne te mahAmadhyastha dezavaTo Ape che. "manojJa ke amaneza jIvAjIvAdi vastuo paramArthathI rAga ke dveSanI utpAdaka nathI, kintu mehanIya karmane udaya ja tene utpAdaka che. aparAdha vastuone nathI kintu mohanIya karmane che, kAraNake vastuo to potapotAnA svabhAvamAM vyavasthita che. eka ja vastu tarapha AtmAne eka vakhata rAga thAya che, jyAre bIjI vakhata te ja vastu pratye dveSa thAya che. eka vyaktine amuka vastu amuka apekSAe rAganuM kAraNa thAya che, jyAre bIjI vyaktine teja vastu anya apekSAe zreSanuM nimitta bane che. AvI rIte priyatva ke apriyatva apAramArthika * "poDazaka 13, bhA. 10 nI TIkAmAM "ttaravahAra kakSAnuM varNana karatAM AcAryazrI yazobhadrasUri mahArAja lakhe che ke - __tattvaM paramArthaH, tadbhAvaH, tattvamiti vastusvabhAvo vA, ttsaaraa| manojJA'manojJAnAM vastUnAM jIvAjIvAtmakAnAM paramArthato rAgadvekhAnutpAdakatvena svAparAdhameva mohAdikarmavikArasamutthaM bhAvayataH teSAM svarUpavRttivyavasthitAnAM aparAdhamapazyataH sukhaduHkhAdihetutvAnAzrayaNAn mAdhyasthyamavalaMbamAnasya tattvasAropekSA nirvedAbhAve'pi bhavatIti / Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che," vagere nizcayanayAbhipreta bhAvanAthI te mahAmadhyastha sarvadA sama rahe che. AvuM samatva ja jJAnaga che. te mahAmadhyasthane pitAnAM sarva kAryonI siddhi ke asiddhi pitAnA AtmAmAM ja dekhAya che. "mArI siddhine hetu mArA AtmAmAM rahelI zuddhi che ane asiddhine hetu mArA AtmAmAM rahelI azuddhi che. mAre AtmA ja mArA ISTa ke aniSTane hetu che. ApattimAM mAre mArI Atmazuddhi sAdhanA dvArA vadhAravI joIe, e zuddhija mArI Apatti nivArI zake tema che." vagere naizciyika bhAvanAo tenA cittamAM ati daDha thayelI hoya che, bAhya vastuo tarapha laI janArA vikalpane tenA manamAM sthAna ja hatuM nathI.lokethI maLatAM namana, vaMdana, stuti, prazaMsA, niMdA, vagere rU5 tIvra bANe mAdhyacyabhAvanArUpa mahAkavacane dhAraNa karanAra te mahAmadhyastha muninA marmane vIMdhI zakatA nathI. jenA hRdayamAM mAdhyacya nathI tevA muninA cAritradehane A bANe chinnabhinna karI nAkhe che. madhya eTale AtmA. jema vartuLane madhyabiMdu heya *vaMdijjamANA na samukkasaMti, helijjamANA na samujjalaMti / daMteNa citteNa caraMti dhIrA, bhuNI samugdhAiyarAgadosA / / [Avazyaka niryukti] kaI vaMdana kare to te mahAmunie pitAne utkarSa mAnatA nathI ane keI nindA kare che teo gusse thatA nathI, paraMtu vaza karelA manavaDe rAgadveSane nAza karanArA dhIra munie sadA saMyamamAM rame che. M Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, tema sarva pravRtticakonuM kedra AtmA che. madhya evA AtmAmAM rahe te madhyastha. tAtparya e che ke te mahAmadhyastha sarvadA svarUpamAM ja rame che. kartRtva, bhakatRtva, vagere bhAvene gauNa karIne A mahAmadhyastha pagalika bhAne sAkSimAtra rahe che. daSTa banelo te karmothI pAse nathI. te mahAmadhyasthanuM mAdhyacya eTaluM badhuM ucca banI gayuM hoya che ke tene svadarzana pratye rAga ane paradarzana pratye dveSa paNa hotuM nathI. te kevaLa satyanuM ja AzracaNa kare che. kalikAla sarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrAcArya "na zraddhayaiva tvayi pakSapAto na dveSamAtrAdaruciH pareSu / yathAvadAptatvaparIkSayA tu tvAmeva vIra ! prabhumAzritAH smaH / / aigavyavada kAtrizikA] he vIra ! amane kevaLa zraddhAthI ApanA upara pakSapAta nathI, tema kevaLa dveSathI anya upara aruci nathI, paNa yathArtha AptapaNAnI parIkSAthI ame samartha evA ApanuM ja zaraNa svIkAryuM che. paramamadhyastha zrI vItarAgabhagavaMta sivAya anya devatAone mAnanArA cha pratye paNa cArisaMjIvanI cAra nyAyathI te mahAmadhyastha parama hitakArI evI madhyastha A nyAyanuM svarUpa upA. zrI yazovijayajI kRta 'dvAnnizam dvAaizikA" vagere graMthethI jANI levuM. 85 . Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daSTine dhAraNa kare che. anya devatAonI pUjAmAM paNa te zrI vItarAga bhagavaMtanI pUjAnI yogyatAne jue che. tene sarva sadAcAre, kuladharmo, sArAM rItarivAjo, vagere jene zrI vItarAgabhagavaMta praNIta dharma pratye laI janArAM dekhAya che. te mahAmadhyastha anuSThAnanAM phaLa pratye paNa madhyastha hoya che. te niSkAmabhAve sadanuSThAnanI sAdhanA kare che. tenA sarva anuSThAnemAM karmakSaya ke AjJApAlananuM dhyeya hoya che. paradarzanekta IzvarA5Na jenadarzanamAM A rIte ghaTAvI zakAyaH karmakSayane uddezIne thatuM anuSThAna zrIsiddhabhagavaMtarUpa Izvarane arpaNa thAya che ane AjJApAlana nimitte karAyeluM anuSThAna zrIarihaMta bhagavaMtarUpa parameAvarane arpaNa thAya che. IvArSaNa eTale niSkAmabhAva. pratyeka anuSThAnamAM te mahAmadhyasthanAM cittaratnamAM parama madhyastha zrI tIrthakara bhagavaMtanuM adhiSThAna (maraNAdirUpa) hoya che ane tethI tene sarvatra mAdhyathyanI siddhi thAya che. vicAra karatAM jaNAya che ke zrI jinapravacana e mAdhyayyarasathI chalochala bhareluM che, kAraNa ke te parama madhyastha evA zrI jinevara devenuM sarjana che. zrI jinapravacananuM pratyeka aMga sAdhakane A mahAmA tarapha laI javA mATe jANe mathI rahyuM na hoya jema na vagerenuM ciMtana mAdhyazmanuM kAraNa che, * niSkAmabhAve phaLanI AzaMsA vinA. kAryanA phaLanI AzaMsA e ja saMsAravRddhinuM mULa kAraNa che. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tema ka sAhitya paNa mahAmAdhyasthya tarapha prayANu karavA mATe utkRSTa sAdhana che. zrI zAstrakAra maharSi A kavipAkanAM ciMtana para khUba ja bhAra Ape che. jana siddhAnta mujaba karma e vedAntAdiabhimata mAyAnI jema kAlpanika ( asat) ke anirvacanIya vastu nathI, kintu paramA sat che. jIvanA zuddha svarupane te kevI rIte Avare che, vagerenuM varNana 'kaprakRti' pramukha graMthAthI jANI levu joie. 'jaina sAhityanA karma sAhityanI joDa jagatamAM nathI", vagere kahevA mAtrathI te sAhityanuM mUlya yathArtha samajAtuM nathI, kintu jyAre tenAM ciMtanathI utpanna thatA mahAmAdhyasthane jIvanamAM anubhavAya che, tyAre ja tenI amUlyatA samajAya che. kavipAkaci'tanathI jIva madhyastha ane che. peAtapeAtAnA medha mujaba jIvane navuM navuM ciMtana prApta thAya che. sAmAnyataH A rIte ciMtana karI zakAyaH-- koi paNa vyakti sAme AvatAM ja prathama tenuM rUpa ApaNI draSTie paDe che. te rUpanuM mULa kAraNu karmanA * svasvakarmakRtAvezAH svasvakarbhabhujo narAH / na rAgaM nApi ca dveSaM madhyasthasteSu gacchati // [jJAnasAra aSTaka 164. manuSyeA pAtapeAtAnA kane paravaza ane peAtapeAtAnA karmAMnA phaLane bhAgavanArA che, te manuSyA viSe madhyastha puruSa rAga-dveSane prApta thatA nathI. 62 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aNuo che. rUpa jotAMja vicAravuM joIe ke, "aho atisUkSma evA karmanA aNuoe kevuM vicitra audArika rUpa nirmANa karyuM che. jyAM rUpAtIta e jIva ane kyAM A sAme dekhAya che te vicitra prakAranI AMkhe, nAka, dADhI, mUcha, hAtha, paga, vagere aneka citravicitra avayavothI yukta A "mANasa" vagere nAmathI oLakhAtI AkRti ! kameM ene kevI vicitra cAla ApI che! kevI kevI vicitra pravRttio te AdarI rahyo che! kaI pitAnuM moTuM arIsAmAM joI joIne rAjI thAya che, te kaI pitAnuM kurUpa mukha lokethI chupAve che! keIne deha para sArAM sArAM AbhUSaNe ane vastra che, te keInA deha para ati jIrNa ane malina evuM ekAda vastra paNa pUruM nathI !" 'sarvatra vicitryane jotA te mahAmadhyasthanA aMtaramAM eka addabhuta alaukika evA hAsya rasane anubhava thAya che. anaMta darzana, anaMta jJAna ane anaMta cAritranA mahAsvAmine kayAreka rAsabhAnA rUpamAM, te kayAreka UMTanA rUpamAM, kayAreka kIDInA rUpamAM to kayAreka hAthInA rUpamAM, ane kayAreka cAMDAlanA rUpamAM, te kayAreka brAhmaNanA rUpamAM jaIne tene AdhyAtmika vismaya thAya che. A badhA citramAM te mahAmadhyasthane pAchuM sAmya paNa dekhAya che. sarva citravicitra AkRtiomAM jIvasvarUpane nihALI nihALIne te apUrva evA AnaMdane anubhave che. sarva pagalika AkRtiomAM paramANujjarUpa sAmyane jenAra Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenA rAga-dveSa AgaLI jAya che. puNya ane pApanI mahAlIlAne atAvatA A vizvarUpa mahAnATakanA te mahAprekSaka bane che. (ahiM sarva viSayaka mAdhyasthyanuM varNana pUru thAya che.) anityatvAdi khAra bhAvanAo, jIvATThi nava tattvA, sarva yame, sarva niyamA, sarva kriyAo, sarva AgamA vagerenuM lakSya jIvane madhyastha anAvavAnuM che. zrI vItarAga bhagavaMtanI mUrti paNa mAdhyasthyanI dyotaka che. mUrtinI cakSunA madhyamAM rahelI sthira kIkI zuM madhyastha nathI ? padmAsana ke kAryAtsaga mudrA paNa mAdhyasthyanI ja sUcaka che. utsaMgamAM rAmA nathI arthAt hRdayamAM rAga nathI, ane hAthamAM zasra nathI arthAta hRdayamAM dveSa nathI. rAga ane dveSanA abhAva e ja mAdhyasthya, caturthAMza pUrvanA sAra zrI navakAra maMtra paNa mAdhyasthyamaya che, kAraNa ke temAM paramamadhyastha evA parameSThine namaskAra che. ApaNe parameSThienuM smaraNa vagere karIe chIe kAraNa ke teo pUjya che. pUjyatA mAdhyasthyavinA AvatI nathI. tAtparya e che ke parameSThione pUjyapade sthApana karanArI mAdhyasthyabhAvanA che. A rIte mAdhyasthyabhAvanA zrI navakAranA sAra mane che, ane paraMparAe caturdaza pUne paNa sAra ane che. *anityatva, azaraNatva, vagere bhAvanAeAnuM 'zAMta sudhArasa' nAmaka kAvyamAM suMdara varNana che. 89 / Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiMsA e mAdhyacyane ja eka prakAra che. hiMsA rUpI pApa svArtha, vaira, vagerenAM kAraNe thAya che. mAMsabhakSaNa vageremAM thatI hiMsAnuM kAraNa svArtha che; te rAgarU5 che. varanAM kAraNe thatAM khUna vagere dveSa rUpa che. AvI rIte hiMsA rAga athavA ASathI thAya che, jyAre ahiMsAmAM rAga paNa nathI ane dveSa paNa nathI, tethI te mAthathyane ja eka prakAra che. asatya vacananI pAchaLa paNa svArtha, bhaya, vagere aneka kAraNe hoya che, te badhAne samAveza rAga ane dveSamAM thaI jAya che. rAga ke dveSa hoya tyAre ja asatya vacana belAya che, satya vacana vakhate te baMnene abhAva hevAthI satya paNa mAdhyayyanuM ja eka aMga che. AvI rIte sarva vratamAM, sarva niyamamAM yoganA sarva aMgamAM, yoganI sarva daSTiemAM, sarva AgamAM ane sarva anuSThAnomAM sarvatra mAdhyaccane jotAM zIkhavuM joIe, mAdhyacyabhAvanA tethI adhika adhika daDha banatI jAya che. mAdhyaaivinA zreSTha prakAranuM jIvana saMbhavatuM ja nathI. jANatAM ke ajANatAM lagabhaga badhA mANase aneka prasaMgamAM mAdhdhathyanuM avalaMbana le ja che. jyAre ApaNuM svAthyane bAdha na kare te AhAra (jarUrIAta karatAM adhika paNa nahi ane nyUna paNa nahi) ApaNe laIe chIe, tyAre zuM e madhyasthatA nathI? mAnasika, vAcika ke kAyika baLenuM jyAM jyAM yathArtha rIte-samatvapUrvaka niyaMjana che, tyAM tyAM mAdhyacca che, ema samajI levuM joIe. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "kama khAva, gama khAva, vagere zabdaprayogo vyavahAramAM ghaNI vAra jovAmAM Ave che. "kama khAva" e AhAraviSayaka mAdhya che. ahIM upalakSaNathI sarva viSayonA upagamAM mAdhya laI zakAya. "gama khAva" e kaSAyaviSayaka mAdhyane sUcave che. - jyAM jyAM mAyane bhaMga thAya che, tyAM tyAM roga, zeka, kaleza, bhaya, vagere aneka aniSTo AvIne UbhAM rahe che. je AhAramAM madhyastha nathI, arthAta jarUrIAta karatAM adhika ane gRddhipUrvaka AhAra le che, te aneka rogone zikAra bane che. jyAre zakti karatAM adhika belAya che, tyAre kaMTha vagerenA roga thAya che. A jagatamAM je kAMI dukhe che te badhAM mAdhyaccane na jALavavAthI utpanna thAya che, vagere vicArIne vivekI puruSe sadA madhyastha bane che. madhya bhAvanAthI ApaNuM ane ApaNA saMsa- rgamAM AvanArA chAnA zArIrika, vAcika ane mAnasika kaleze nAza pAme che. Arta ane raudra sthAnathI bacavA mATe mAdhyacyabhAvanA e prabaLa sAdhana che. te ApaNane dharmadhyAnamAM AgaLa vadhAre che. mAdhyabhAvanAnA abhyAsathI ApaNuM vicAro, vacana ane kAyika pravRttio nyAyamAgane ucita bane che. koI paNa prasaMgane ucita nyAya ApavA mATe ApaNe samartha banIe chIe. ahaMtva, mamatva, vagere sarva duSTabhAvane mAdhyacya ApaNAthI dUra Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkhe che. rAga ane dveSa madhyasthathI Dare che. sukha, duHkha, vagere madhyasthane herAna karI zakatA nathI. mAdhyacya bhAvanAthI pApano kSaya thAya che ane satva, zIla tathA prajJAmAM vRddhi thAya che. madhyastha sarvane priya ane pUjya bane che. mAdhya bhAvanA e karmanirjara mATenuM amogha zastra che. jinapravacana mAgyucyamaya (anekAMtamaya) hovAthI, jema jema ApaNe mAdhyacyabhAvanAmAM AgaLa vadhIe chIe, tema tema te pravacananAM rahasya ApaNA mATe khullAM thAya jAya che. ma ne viSayajaya, samyaktva, kSAMti, mAdava, Arjava, satiSa, jJAna, darzana, cAritra, tapa, vIrya, audArya, dAkSiNya, pApajugupsA, nirmalabedha, janapriyatva, ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya, aparigraha, upazama, saMvega, nirveda, anukaMpA, Astiya, mitrI, prameha, karuNA, vagere sarva guNe svayameva vare che. jinapUjA vagere dravyastavamAM thatI hiMsAne paNa apekSAe ahiMsA kahenAra ane mahAnirTunanI ahiM. sAne paNa apekSAe hiMsA tarIke oLakhAvanAra mahAmadhyastha evuM jinapravacana ati gaMbhIra che. atigahana evA jinapravacanamAM paNa mAyathyane (anekAMtavAda vagerena) viSaya ati gUDha che. sarvabhavya jIva jinavacamAM rahelA gUDhatama mAthathyane pAmIne paramamadhyastha (ari. haMta, siddha, vagere) bane, e ja zubhecchA. * jinekata tane apalApa karanAra. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adRSTavaicitryavazAj jagajjane, vicitrakarmAzaya vaagvisNsthule| udAsavRttisthitacittavRttayaH sukhaM zrayaMte yatayaH kSatArtayaH // [adhyAtma kalpakuma 1.7.] citravicitra prakAranA adaSTa (karma) ne parAdhIna hovAthI. vicitra prakAranA mana, vacana ane kAyAnA vyApArevaDe potAne asvastha banAvanArA jagatanA jIvomAM mAdhyacyabhAvamAM sthira che citta jemanuM ane te kAraNe) mAnasika pIDAthI rahita evA munio ja sukhI che. krUrakarmasu niHzaMkaM devatAgurunindiSu / AtmazaMsiSu yopekSA tanmAdhyasthyamudIritam // [yogazAstra, prakAza 4. 121.] hiMsAdikura karmomAM hArdika kaMpa vinAnA, deva, guru ane dharmanI niMdA karanArA ane potAnI prazaMsA karanArA evA jInA te te doSanI upekSAne mahApuruSAe mAdhyastha kahyuM che. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhyacya bhAvanA (saMkSipta) 1. viSaya: (a). atipApI jI [Atmaprazasaka, aprajJA, avinIta, hiMsAdi krarakama AcaranAra, unmArgagAmI, ahita samAcaraNa karanAra, dharmavI, apamAna karanAra, vagere.] (ba). ISTa ke aniSTa vastuo. 2. uparyukta viSayanA saMgharSamAM AvatuM upAdAna kAraNa (azubhavRttio): (a). pApI tarapha kepa, krodha, tiraskAra, duSTane sajA karavAnI vRtti, vagere. (ba). ISTa pratye rAga, aniSTa pratye dveSa, anukULatA gamavI, pratikULatA na gamavI, vagere. 3. azubhavRttione AkAraH (a). "duSTane sajA thavI ja joIe', vagere. (ba). "mane ISTa maLe , aniSTa na Ave', vagere. 4. uparyukta viSaya ane azubha vRttionA saMgharSathI utpanna thatA citta maLe: (a). krodha, TheSa, amarSa, vagere. (ba). ISTanA saMgamAM tathA aniSTanA viyogamAM rAga, ISTanA viyegamAM tathA aniSTanA saMgamAM draSa, ArtadhyAna, raudradhyAna, vagere. 5. te cittamaLethI thatA anaH - (a). pApIone pitAnA para dveSa, pApIo taraphathI thatA pratyAghAta, temane sudhArI zakAtAM nathI, vagere. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (kha). iSTane meLavavA mATe ane aniSTane TALavA mATe kAyika ane vAcika azubha yogA, vibhAveAmAM ramaNutA, vagere. 6. cittamalanAzaka ane cittasukhavardhaka upAyA: (a). 'pApIe pApathI virameA", evI bhAvanA; pApIe pratye krodha, dveSa, vagere na karavAM; 'tee bhaviSyamAM sudhare', evI bhAvanA; mauna; vagere. (kha). AtmasvarUpa ane parasvarUpanA bhedanuM ciMtana, arAgadveSavRttitAneA abhyAsa, anekAMtavAdanA abhyAsa, vagere. 7. upAyAnA saMgrAhaka zabdaH mAdhyasthyabhAvanA, 8. paryAMyA: mAdhyasthya, audyAsinya, upekSA, arAgadveSavRtti, vagere. 2. TUMkI vyAkhyAo: (a). pitru upekSA / (ba). sarvatra lAdveSavRttiH 10. prakAza: atipApI viSayaka, ahita, akAla., apamAna., sAMsArikasukha, du:kha., guNu., meAkSa. ane saviSayaka, 11. dRSTAMtAH zrI zAMtinAtha bhagavAna, zrI vIra bhagavAna, dhannA, zAlibhadra, pRthvIcaMdra, guNasAgara, gajasukumAla, khaMdhakamuni, khadhamuninA 500 ziSyA, vagere. 12. phaLaH (a). pApIe taraphathI pratyaghAtA thatA nathI, temane sudhArI zakAya che, gAMbhI, samatva, pUyatA, krodha-dveSa-tiraskArAdinuM zamana, AtmazAMti, vagere. (kha). sakalezanAza, A raudradhyAnanAza, dhama dhyAna ane zukaladhyAnanI prApti, nyAyya pravRtti, arhatva-mamatvanAza, vIta 95 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAgatA, karmanirjara, svasvarUpamAM ramaNatA, sarvaguNasaMpannatA, sattva-zIla-prajJAmAM vRddhi, jinapravacanarahasyajJAna, vagere. 13. vizeSa muddAo : - je dezanuM darIkaraNa asaMbhavita che, temanI upekSA te mAdhyaSya che. sarvaviSayaka mAdhyazya anekAMtajJane heAya che. ane tabalI evA zrI tIrthaMkara bhagavaMte paNa jagatane pApathI sarvathA mukta karI zakayA nathI, te pachI mAruM zuM gajuM ? sAMsArika sukha bahatara duHkhathI anuviddha hevAthI duHkhaja che. jinapravacananuM lakSya "jIvane sarvatra madhyastha banAvavo e che. 14. sarvaviSayaka mAdhyazyanA muddAo : anekAMtavAda ane nayavAdanuM jJAna. vastutatvane yathArtha nirNaya. sarva joDakAMo (utsarga apavAda, jJAna-kriyA, nizcaya-vyavahAra vidhi-niSedha, vagere) pratye sApekSatA. Agamika padArthonI AgamathI ane yuktigamya padArthone tarkathI nirNaya. anya sarva darzane jana darzanamAM samavatAra. mahAnyAyAdhIza. mahApitA. anekAMta bhAvanA. mahAmadhyasthanA samIpamAM apUrva zAMti. sarva praznanuM nirAkaraNa vastuomAM priyatva ke apriyatvanI kalpanAne abhAva Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pitAne sarva kAryonI siddhi ke asiddhimAM anukrame Atmazuddhi ke azuddhinI kAraNabhUtatA. stutyAdi ke niMdAdimAM samatva. paugalika bhAvone kartA ke bhakatA AtmA (nizcayathI) nathI, te to sAkSimAtra che. cArisaMjIvanI cAra nyAyathI sarvanuM hita. niSkAmabhAve sadanuSThAnanI sAdhanA. kavipAkanuM ciMtana vagere. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pavitratA, AnaMda ane pUjyatAnAM sAdhane maitrIpavitrapAtrAya, muditAmodazAline / kRpopekSApratIkSAya, tubhyaM yogAtmane namaH // 1 // [maMtrInA pavitra bhAjana, muditAthI prApta thayela sadAnandavaDe zobhatA, karuNA ane mAdhyacca vaDe jagapUjya banelA, yogasvarUpa evA (hevItarAga !) tane namaskAra ho !] . kalikAlasarvajJa gAghaneka zAstrapAraMgamI paramapUjya zrImAna hemacaMdrAcArya viracita "zrI vItarAga stotra e eka atigaMbhIra graMtha che, zrI vItarAga bhagavaMtanI emAM sarvazreSTha stuti che, chaMdazAstra, alaMkArazAstra, nyAyazAstra, yogazAstra, vagerenI daSTie tenuM sthAna mahatvanuM che. zrIstutikArabhagavaMte jainazAsananAM aneka rahasyane e stutimAM gupta rIte ekatrita karyA che. sAdhaka AtmA jyAre A stotranA ciMtanamAM ekAgra bane che tyAre te rahasya tenA mATe khullAM thAya che, A rahasyanuM jJAna thatAM ja tene AtmA AnaMdathI nAcI UThe che, jema jema A stutisamudranA uMDANamAM utare che, tema tema tene navAM adabhUta rahasya ratnanI prApti thAya che ane zrIstutikArabhagavaMtanI sarvazAstraviSayaka paripUrNatA para te sAdhaka mugdha bane che. 98 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvokta kathananA samarthana mATe lekhanI zaruAtamAM mUkelA (e staMtranA trIjA prakAzanA aMtamAM AvatA) zloka para vicAraNA karIe. prastutakamAM "rAma" zabda atimahattvanuM che. yogAtmA eTale gasiddha, siddhagI, gamaya, gasvarUpa vagere. zrIvItarAga bhagavaMtanuM e sarvazreSTha vizeSaNa che, zrIarihaMtane ja vegAtmA kahI zakAya, kAraNa ke temane ja ganI sarva mahAna vibhUtio-prAtihAryAdi vare che. zrI arihaMtaparamAtmAnA gAtmatvane ja batAvavA mATe A zlokanI racanA che tene zrIstutikAra bhagavaMta pavitra, Amoda ane pratIkSA e traNa zabdavaDe batAve che. A zabda zrIarihaMtamAM rahelA parama pavitratA, paramAnaMdatA ane trilocapUjyatA e traNa ucca guNene vanita kare che, A guNenA kAraNe ja teo arihaMta ke yogAtmA che. "maitrIvitrapAtrAe pada vaDe zrIstutIkAramaharSi eka mahattvapUrNa vizvaniyama batAvavA mAge che, te niyama e che ke maitrIbhAvanAne abhyAsa te jIvane zrIarihaMtamAM rahelI pavitratAnuM bhAjana banAvI zake che. pavitratA eTale vairAdi cittamanA nAza pachI pragaTa thato AtmaguNa, jemane A pavitratAnI prApti karavI hoya teone maMtrI bhAvanAnuM ciMtana, manana, nididhyAsana, vyavahAramAM upaga, vagere vaDe pitAnA AtmAne bhAvita kare atyaMta Avazyaka che. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savajIvAne paramamitranI AMkhe jonArA zrI arihaMta paramAtmAnI jema ApaNe paNa jagatanA mitra manavuM joie, mitra jema peAtAnA mitranI hitaciMtAmA sadA nirata hAya che tema ApaNe paNa jagatanA sarva jIvAnI hita ciMtA mATe ApaNA AtmAne udyata manAvaveA joie. tAtparya e che ke maitrI bhAvanA e pavitratAnI puSTi mATe apUrva rasAyaNa che. 'mutiAmozAhine' padamAM pramAdabhAvanA, paramAnaMda ane zeAbhA, e traNa ane anukrame kahenArA 'muditA' 'AmeA' ane 'zAli' e zabdo vaDe zrI stutikAra bhagavaMta khIjA vizvaniyamane raju kare che, te niyama e che ke ceAgasvarUpa evA zrI aritAne je sarvocca zezabhA (sauda rUpa prAtihAryAdi yAgavibhUtio) prApta thAya che tenuM kAraNa temane AmAda (paramAnaMda, paramaprasannatA) che ane te paramaprasannatA temane muditAbhAvanAnI prakRSTa sAdhanAthI vare che. ApaNane paNa evI zaiAbhA ane evA AnaMda joItA hoya teA mudritAbhAvanA vaDe ApaNA hRdayane mudrita banAvavu ja paDaze. bIjAnA guNa joine je vyakti Ana-prahaSa pAme che tene paramAnaMda svayameva vare che. guNI AtmAonA guNNA ane dharmanAM zubha AlamanA joIne hRdayamAM ati AnaMda pAmanArA AtmAe vinA khIjA kANu zrItItha karanIyeAgavibhUtionAM bhAjana anI zake ? 100 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "paoNraeNzAkhatIkSA " A vizeSaNa vaDe zrIstutikAra bhagavaMta ApaNane e batAve che ke yogasvarUpa evA zrIarihaMta paramAtmAne jagapUjya banAvanArAM karUNA ane mAdhyacyuM che, jenAM hRdayamAM karuNAbhAvanA ane mAdhyazyabhAvanA carama sImAne pAme che tenI pUjAmAM traNe loka tatpara bane che. sArAMza e che ke pavitratA, AnaMda ane pUjyatAnAM sAdhana mitrI, muditA, karUNA ane upekSA che. A cAra bhAvanAonA niraMtara sevanathI ApaNe ApaNA jIvanane pavitra, AnaMdamaya ane Adarza banAvavuM joIe. Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMtima vakatavya A cAra bhAvanAo atyaMta durlabha che. pUrvanA aneka janmamAM karelI mAganusArI kiyAnA abhyAsathI puNyAnubaMdhipuNyanI prApti thAya che ane puNyAnubaMdhipuNyathI yukta e AtmA maMDyAdi bhAvanAonA abhyAsamAM AgaLa vadhe che. jeone jinavacanamAM zraddhA che, jeo tene anusare che ane jeo yamaniyamAdithI saMpanna che teone A bhAvanAo zIghataH AtmasAt thAya che. rAga, dveSa, IrSA, pArakA para apakAra karavAnI IcchA, asUyA, amarSa (vaira vALavAnI vRtti), vagere malAthI bharapUra evuM citta ja sAdhanAmAM mahAna pratibaMdhaka che. mithyAdi bhAvanAonA niraMtara abhyAsathI A male nAza pAme che ane saujanya, udAratA, gAMbhIrya, hadayanI vizALatA, vagere dharmamAM ati Avazyaka evA guNone prAdurbhAva thAya che. je mithyAdibhAvanAonA abhyAsa vinA ja dhyAnAdi sAdhanAomAM AgaLa vadhavA Icche che te atimalina paNa divAlane sApha karyA vagara ja tenA para suMdara citra kADhavA Icche che. mithyAdi bhAvanAone hRdayamAM dhAraNuM karyA vinA je dharma ke tenAM phaLane Icche che, laMgaDo e 10ra Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te sumerUparvatane zI rIte oLaMgI zakaze ? mRtryAdibhAvanAe dharmarUpa mahAsAgaranI tulanAmAM nAnA sarAvara jevI che; jenAmAM sAvarane taravAnI zakti nathI te mahAsAgarane kema tarI zakaze ? matryAdibhAvanAe e ja parama adhyAtma che, parama cAga che ane parama amRta che. saghaLAya zrI jinapravacananuM rahasya paNa A cAra bhAvanAo che. A cAra bhAvanAe jenA manamAM satata rame che, te pAte pavitra che ane samagra vizva tenAthI pavitra bane che. A cAra bhAvanAonuM mahatva je je rIte manamAM vadhe te te rIta upAdeya che, A cAra bhAvanAe parama maMgala che, te parama moMgalane sAdhake sadaiva cittamAM sthApana karavuM joie ane peAtAnA jIvanane maMgalamaya banAvavuM joie. *A cAra bhAvanAe munijanane AnaMda ApavA mATe amRtane jharatI alaukika caMdra caiAtsanA che, * jJAnAva, 27 muM prakaraNa zloka 15. 16. 17. etA munijanAnaMdasudhAsyandaikacandrikAH / dhvasta rAgAdyuruklezA, lokAgrapathadIpikAH // 15 // etAbhiranizaM yogI, krIDan atyaMtanirbharam / sukhamAtmotthamatyakSa mihaivArakandati dhruvam // 16 // bhAvanAsvAsu saMlInaH, karotyadhyAtmanizcayam / avagamya jagadvRttaM viSayeSu na muhyati // 17 // 103 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAgAdi AMtarika kalezene dhvaMsa karanArI che ane mokSa mArgane batAvavA mATe dIpikAo che. A cAra bhAvanAonI sAthe aharniza yatheccha rIte ramata gI atyaMta, atizaya ane atIMdriya evA Atmika sukhane A ja lekamAM nizcayataH pAme che. A bhAvanAomAM saMlIna e AtmA jagatanA svarUpane jANIne mugdha banatuM nathI ane tethI adhyAtmanizcayane (svarUpa ramaNatAne) pAme che. * A bhAvanAo jyAre sArI rIte abhyasta thAya che tyAre ganidrA(dhyAna)mAM dhairya Ave che, mehanidrA dUra thAya che ane tattvane vinizcaya thAya che. - jiteMdriya ane jitakaSAya evo megI jyAre samagra vizvane aharniza A bhAvanAo vaDe bhAve che, tyAre paramadAsI ne pAmele te ahiM muktAtmAnI jema vicare che. * jJAnarNava, prakaraNa 27, kalo. 18. 19. yoganidrA sthiti dhatte, mohanidrA'pasarpati / Asu samyak praNItAsu, syAnmunestattvanizcayaH // 18 // AbhiryadAnizaM vizvaM, bhAvayatyakhilaM vazI / tadaudAsInyamApannazcaratyatraiva muktavat // 19 // 104 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satveSu maitrI guNiSu pramodam, kliSTeSu jIveSu kRpAparatvam / mAdhyasthyabhAvaM viparItavRttau, sadA mamAtmA vidadhAtu deva ! // (paramAtmAviMzikA 1.] he deva ! jIne viSe mitrI, guNI AtmAo pratye prada, duHkhI jIva pratye pAlatA ane viparIta AcaraNa karanArAo pratye mAdhyacyabhAvane mAre AtmA sarvadA dhAraNa kare. F bhajasva maitrI jagadaGgirAziSu, pramodamAtman ! guNiSu tvazeSataH / bhavArttidIneSu kRpArasa sadA 'pyudAsavattiM khalu niguNeSvapi // [adhyAtma kalpadruma 1.10.] he Atmana ! A jagatanA sarva jIva samUha viSe mitrI, sarva guNijane pratye pramAda, saMsAranAM aneka duHkhanAM kAraNe dIna banelA jIvo pratye karUNa ane nirguNuo pratye paNa udAsInabhAvane dhAraNa kara. 105 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. abhyAsa savAramAM uThatAMnI sAthe ja bhAvanAonuM ciMtana karavuM. Aje A cAra bhAvanAomAM huM avazya niSThA keLavIza, e daDha saMkalpa pratidina savAramAM kare joIe. zarUAtanA aThavADiyAmAM ja ochAmAM ochuM eka vakhata ciMtana avazya karavuM. bIjA aThavADiyAmAM ja ochAmAM ochuM be vakhata ciMtana avazya karavuM. ema anukrame ciMtanamAM vikAsa sAdhave joIe. divasamAM jeTalI vakhata ciMtana karyuM hoya teTalAM TapakAM [..] "abhyAsa nAmaka kaThAmAM 'ciMtana' nAmaka khAnAmAM mUkavAM, eka vakhata ciMtana karyuM hoya te eka Ta5kuM [.] mUkavuM, A ja pramANe bIjA khAnAomAM paNa samajavuM. 4. A koSTaka sadeva pAse rAkhavuM joIe. ciMtana, amala, athavA bhaMganA prasaMgamAM tarata ja eka TapakuM te te khAnAmAM avazya mUkavuM joIe. 5. bhaMga thayA pachI tarata ja ochAmAM ochA traNa nava kAra avazya gaNavA ane gaNatI vakhate bhAvanAmaya evA parameSionuM smaraNa karavuM. 6. dararoja sAMjanA kaNakanuM siMhAvalokana karavuM ane Aje bhAvanAomAM AgaLa vadhyA ke pAchA paDayA, vagere vicAravuM. 106 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. nidrA levA pUrve, navakAranuM smaraNa karavuM, te vakhate bhAvanAmaya parameSThionuM ciMtana karavuM. "savAramAM uThatAnI sAthe ja mane bhAvanAonuM smaraNa thAo evI AMtarIka IcchA rAkhavI. "dharmabIja' athavA mithyAdi bhAvanA viSayaka A graMthamAMnI je paMktio tamane mahattvanI lAge, te paMktione "lAla" kare athavA tenI neMdha kare, roja ochAmAM ochuM eka vakhata te paMktio upara najara pheravI jAo. satata ciMtana vinA bhAvanAomAM siddhi maLatI nathI, e kadI paNa na bhUlavuM joIe. - 9. eka varSa sudhI huM "dharmabIja' (bhAvanAo)nA ciMtana tathA amalarUpa jala vaDe siMcana ane abhaMga (akhalana)nA saMkalvarUpa vADa vaDe saMrakSaNa avazya karIza,' ema roja rAja daDha saMkalapa kare. 10. eka varSa pachInA bhAvanAmaya jIvananuM suMdara dRzya reja AMkha sAme lAvIne harSa pAme. jIvanane pavitra, AnaMdamaya ane nirbhaya banAvavAne A amegha upAya che. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhyAsa koSTaka mitrI pramoda karaNa mAdhyazya ciMtana emala bhaMga ciMtana | amala saMga, citanA amala ciMtana amala bhaMga maitrI-ameda-karaNa-madhyapzamaya dharmabIja' e ja mArA jIvananuM dhyeya che, e ja mApha amRta che, e ja mArI sarva zreSTha saMpatti che ane e ja mAruM sarvasva che. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maigyAdi bhAvanAnuM rahasya. saMsAravatI sarva jIvA svarUpe abhinna chatAM anAdikAlIna karmAMsa McAgane ceAge bhinnadazAneA anubhava kare che. A bhinnatAnA anubhava e ja tenuM duHkha che, tene TALavA mATe jemAM evA bhedanA anubhava nathI te meAkSa upAdeya che. anAdi nigeAdamAM (avyavahAra rAzImAM) jIva bIjA anaMtA (siddhothI paNa anaMta guNA) jIvAnI sAthe eka zarIramAM AhAra, nihAra ane zvAseAcchavAsa vigere kriyAne paNa sAthe karatA anatA kALa rahyo, paNa tyAM maitrIbhAva ke je abhedabhAvane sAdhaka che tenA abhAve duHkhanA ja anubhava thayA, kSaNamAtra paNa sukhanA anubhava na karI zakayA. kAlAntare sAmagrInA cAga maLatAM vyavahAra rAzImAM AvyA, anatAnI sAthe rahevAthI trAsI gaelA tene pratyeka bhavamAM zarIrAddhi sAmagrI bhinna maLI, chatAM tyAM paNa sukhaneA anubhava na karI zakayeA, kAraNa ke tene bhedabhAva akha'Da hatA, nigeAi avasthAthI paNa ghaNA vadhI gayA hatA. pariNAma e AvyuM ke sneharAga, kAmarAga, dRSTirAga jevA duSTa sa'andhAthI teNe anya jIvAnI sAthe abheda sAdhavA vividha prayatnA karyo paNa te rAgajanya drohI saMbandhAthI te satra gAtA ja rahyo, abhedabhAvane badale bhedabhAva dRDha thayA ane sukhane badale duHkhanI vRddhi thatI gaI. ema cAre gatimAM sava ceAniemAM anaMtazaH bhamavA chatAM tene kayAMya sAcA sukhanI prApti na thaI. 109 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e rIte bhamate jIva bhavitavyatAdi kAraNasAmagrIne pAmIne vartamAnamAM mAnabhavane pAme che, A mAnavabhAva e kAraNe zreSTha che ke tene pAmIne jIva anAdi bhedabhAvane TALI zake che. tene TALavAnA maulika upAya tarIke tatvajJoe maitrI Adi cAra bhAve nirdezyA che. temAM 1-matrIbhAva sauthI prathama e kAraNe jarUrI che ke tenA vinA anAdi bheda TALavAnI bhUmikA ja prApta thatI nathI. "sarva jI samAna che, mArI jema sarvane sukha priya che, duHkha apriya che, karmathI vivaza te sarva bhinna chatAM svarUpasattAe mArI tulya che, koInI upara dveSa-vaira vigere karavuM te mArI jAta upara ja vara-virodha karavA tulya che, keInA paNa ahitamAM mAruM ahita che ane hitamAM mAruM ja hita che." ItyAdi bhAvanAthI pite anya jIvathI najIka AvatuM jAya che, abhedanA AnaMdane anubhava karavA mAMDe che ane pariNAme AtmAmAM savanAM duone nAza karavAnI tatparatA vadhe che. 2-suditAbhAva-maitrIbhAvanA phaLa svarUpe muditAbhAva pragaTe che. anya jIne pitAnA mitro mAnavAthI teonI dhana, dolata, Arogya yaza-kIrti, ke kSamAdi guNo vigere bAhya-abhyantara sarva sampati pArakI nahi, pitAnI samajate thAya che ane te jema jema evuM samaje che tema tema tene vizeSa AnaMda anubhave che. ema muditAbhAvathI abhedane AMzika AnaMda ahIM ja anubhavavA mAMDe che ane ethI abhedabhAva paNa daDha thatuM jAya che. ema maitrImAMthI muditA pragaTe che, pachI ane sahakArI banI vadhatAM jAya che. A muditA-pramAdathI bIjAne lAbha na thAya te paNa pitAnA guNe avazya pragaTe che. 110 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3-karUNAbhAva paNa maitrIbhAva vinA pragaTatA nathI, jyAM sudhI anya jIvA pratye bheda buddhi hAya tyAM sudhI tenA duHkhamAM duHkha ke te TALavAnI buddhi pragaTe ja kAnA AdhAre ? maitrI bhAvathI saMbandha thatAM jema te bIjAnAM sukhAnA AnaMda anubhave che tema tenAM duHkhAnuM duHkha paNa anubhave che. ethI bAhya-abhyantara ubhaya prakAranAM duHkhAne TALavAnI vRttirUpa karUNA pragaTe che. A karUNAbhAvathI zakaya prayatna paNa karavA mAMDe che ane e prayatnA khIjAne kadAca lAbha na kare te paNa tene peAtAne te lAbha kare ja che. 4-upekSAbhAva-sarva jIvA sAthe abheddabuddhi pragaTa thavAthI jema bIjAnI sampatti-vipatti peAtAnAM anI jAya che tema bIjAne karmabandhana thAya te paNa asahya ane che. e kAraNe vaidyanI jema jyAM sudhI sAmAne lAbha thAya tyAM sudhI tene sudhAravAnA (sukhI karavAnA) prayatnA kare che ane lAbhane badale hAni thatI dekhe tA temAMthI bacAvavA mATe tu prayatnA cheADIne upekSA karavA mAMDe che. maitrIbhAva vinA jema muditA ke karUNA pragaTa thatAM nathI tema upekSAbhAva paNa pragaTatA nathI ja. upekSA paNa laMdhana jevuM anupama auSadha che, tenAthI thAya teA lAbha thAya, hAni na thAya. hA, upekSA-anupekSAnA pAtranI sAcI eLakha karavI joie. ema cAra bhAvanAonA maLe sarva jIvAnI sAthe dharmarAgathI abhedya sAdhatA jIva Akhare bhedanA kAraNabhUta sava karmonA nAza karIne meAkSamAM sarva kALa mATe abhinna anI jAya che, bhedabuddhithI thatA duHkhane mULamAMthI dUra karIne abhedabhAvane akhaMDa, anupama, AtyaMtika AnaMda anubhavatA muktajIvAnI sAthe ekameka manI jAya che. 111 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAnuM 11 13 *zuddhipatraka - lITI azuddha 14 kaMI kadI 10 sayune sadaguNene khAnuM 2 upadAna upAdAna khA. 5, . 3 khurivanaH sukhinaH 7 sArAsAra sArane paNa sAra nigitA nIgitA 13, 16, 18 jema, jema ke, saMgharSamAM saMgharSamAM lAkika 21 30 34 36 laukika 46 47 A 48 vyAvaharika zALI 54 vyavahArika zULI te duHkhane dhana 54 18 ghana bhIteSu bhIteSu pa 19 zraSTha zreSTha nazciyika naiRyika 18 bhuNI muNI upara jaNAvelI azuddhio sivAyanI anusvAra, visarga, pUrNavirAma, alpavirAma, hasya, dIrgha vagerenI keTalIka bhUla rahI gaI che, te vAcake svayaM sudhArI levI. Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ; ; jyAre jyAre tame du:khamAM ho tyAre tyAre ekAMtamAM besIne je tame maithyAdi bhAvanAonuM ciMtana karaze ane ' AMtarika guMjArava" vagere lekanuM bhAvapUrvaka uccAraNa karaze to tamane dekhAze ke tamAruM du:kha have rahyuM nathI. tamArA pratyeka divasane AnaMdamaya banAvavA "dhama bIja'mAM kahelI bhAvanA upara roja prAta:kALamAM niyamita ciMtana kare. tamArA jIvananI pratyeka kSaNane A bhAvanAo vaDe tame raMgI de : jagata tamane pitAnA hRdayasiMhAsana para birAjamAna karaze.