Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ pustaka 116 bhuM] buddhiprachAza : sa'pAdakA : carAvanta zukla 6 madhusudana pArekha ogasTa : 1939 satyAgraha 'satyAgraha' zabda ghaNI vAra vagaravicArye game tema vAparavAmAM Ave che ane emAM gati hiMsAnA samAveza karavAmAM Ave che. paNa e zabdanA utpAdaka tarIke huM kahuM ke emAM pratyakSa ke parAkSa, gupta ke pragaTa, ke mana, vacana ne ka'nI hiMsAnA samAveza nathI thatA. virAdhInuM bUruM' tAkavuM ke tene dUbhavavAnA irAdAthI tenI pratye ke tene vize kaThAra veNa kADhavAM emAM satyAgrahanI maryAdAnuM ullaghana che.... satyAgrahamAM namratA hAya che. satyAgraha kadI kAInA para prahAra karatA ja nathI. e krodha ke dveSanuM piraNAma na ja hAvA joIe. temAM dhAMdhala, adhIrAI, bUmAbUma haiAya ja nahIM. te baLAtkArano kaTTo virodhI che. hiMsAnA saMpUrNa tyAga tarIke ja satyAgrahanI kalpanA karavAmAM AvelI che. - gAMdhIjI [aMka 8 mA gujarAta vidyA sabhA : C/o zrI. ha. kA. ArTsa kaoNleja : amadAvA 6-9
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ varSa 116 su] buddhiprakAza oNgasTa : 1969 anukramaNikA prAsa`gika noMdha mahArASTramAM maLI Avele prAcIna stUpa yatadra I. dIkSita sadgata kanaiyAlAla bhAIzaMkara dave cinubhAI nAyaka bhAnuprasAda pa`DayA ANu (kAvya) kANu cheAkarA ? (kAvya) taLAve madhyAhna (kAvya) merI ane mahAtmA brahmacarcyAzrama gujarAtI saMdarbha vyAkaraNu-samIkSA ramaNabhAInI tattvamImAMsA deza ane duniyA pustaka paricaya carcApatra satyAgraha [ aka mA 281 281 282 uzanas 282 Izvaracandra bhaTTa 282 mULa lekhaka : 'sunda' anuvAdaka : IlA pAThaka 283 291 yazavanta zukala kezavarAma kA. zAstrI 292 Do. jayendrakumAra A. yAjJika 29 devavrata pAThaka rameza ma. bhaTTa; madhu sUdana pArekha; rA. nA. paDayA 3-1 305 cheoTAlAla mAnasiMga kAmadAra pUThuM 3 gAMdhIjI pUDA upara sUcanA # A mAsikanA aMka dara aMgrejI mAsanI 21mI tArIkhe bahAra paDe che. # prasiddha thayelA lekhA,naiyA khate abhiprAyA mATenI javAbadArI te te'lekhakanI raheze. # mAsikanI ravAnagI, vyavasthA, lavAjama tema ja jAherakhabara aMge patravyavahAranuM saranAmuM : gujarAta vidyAsabhA, C/o ha. kA. ArTsa krAleja, 2. che. mArga, amadAvAda-9 - lekha aMge saMpAdakA sAthe patravyavahAranuM saranAmuM : zrI. ha. kA. ArTsa kaoNleja, 2. che. mArga, amadAvAda-9 - lavAjamanA dara vArSika lavAjama : ATha rUpiyA vidyAthI o mATe vArSika lavAjama : pAMca rUpiyA chUTaka nakala 75 paisA = jAherakhabaranA dara pAchaluM pU u 120 rUpiyA aMdaranuM pU u 90 rUpiyA AkhuM pAnuM 60 rUpiyA aradhuM pAnuM 40 rUpiyA pA pAnuM 25 rUpiyA mAlika : gujarAta vidyAsabhA vatI prakAzaka : yazavanta zukala, gujarAta vidyAsabhA, C/ozrI. ha. kA. ArTsa koleja, amadAvAda-9 mudraka : maNibha - pu. mistrI, Aditya mudraNAlaya, rAyakhaDa, amadAvAda - 1
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhiprakAza ogasTa 1969 prAsaMgika neMdha mahArASTramAM maLI AvelA prAcIna stUpa mahArASTramAM AvelA bhaMDArA DITrITanA paunI ( Pauni) gAme eka stUpa maLI Avyo che. e uparathI jaNAya che ke I. sa. pU. nI 4thI sadIthI I. sa. nI 2 jI sadI sudhI paunI e hInayAna bauddha saMpradAyanuM eka mahatvanuM kendra hatuM. prAcIna samayanA macahiMda ane dakSiNa hiMdanA dhorI rastA upara paunI AveluM hatuM. - nAgapura yunivarsiTInA pra. esa. bI. deve ane ArkIolojIkala sarve opha inDiyAnI ukhanana zAkhAnA zrI. je. pI. joSIe, saMyukta rIte, A ukhanana karyuM hatuM. A sthaLe prAga maurya stUpanA avaze verAyelA paDayA hatA. A sthaLethI suvyavasthita vedikA (Railings), pradakSiNApatha, staMbhazIrSake, temaNe ane vizALa saMkhyAmAM suzobhana (sculpured molis)nA avazeSo maLI AvyA che. ITenI sauthI prAcIna A ImArata eTale ke sUpane vyAsa 38-2 mITara che. tunA aMDa ( Drum)nI na cenI pIThikAne nukazAna pahoMcatAM tenI AsapAsa pharI ITanuM caNatara karavAmAM AvyuM che tema prApta avazeSo parathI lAge che. A kAraNe ratUpane gherAvo vadhIne 4104 mITara thayo. bauddha dhArmika zAstrokta praNAlikA mujaba teno punaroddhAra karavAmAM Avyo hato te AthI spaSTa thAya che. A uparAMta jIrNoddhAranA samaye eka 3 mITara paheLo cUnA ane kAMkaraTane " pradakSiNA patha' paNa umeravAmAM AvyuM, tyArabAda maurya-zRMga kAlamAM ha5 mITarano pASANano eka bIjo pradakSiNApatha agAunA pradakSiNApathanI AgaLa umerAyo. A stUpanI sanmukha taraNanI vyavasthA paNa karavAmAM AvI. dakSiNa bhAratanI paraMparA pramANe suMdara ketaraNIvALA Armaka staMbhethI ra5ne vadhu maneya banAvyo hoya tema maLI AvelA temanA ava. parathI lAge che A stupa I. sa.nI bIjI sadI sudhI yathAvat sthitimAM hoya tema tyAM AvelA abhilekhe uparathI tathA keTaleka sthaLe nAnA kadanI iMTe vAparavAmAM AvI che te uparathI kahI zakAya, yatIMdra I. dIkSita sagata kanaiyAlAla bhAIzaMkara dave , arvAcIna gujarAtano ItihAsa-prasiddha pATaNe je ItihAsa-saMzodhakonI bheTa dharI che temAM zrI. kanaiyAlAla bhAIza kara davenuM nAma agrima sthAne che. mAtra aMgrejI dhoraNa cha sudhIno abhyAsa karyo hovA chatAM temanI saMzodhanavRtti ane jijJAsAvRtti AjanA koipaNa viSayanA adhyApaka karatAM ghaNI tIvra hatI, jenI sAkha temanA doDhaso jeTalA abhyAsa lekho ane "gujarAtanuM mUrtividhAna" pUre che. A uparAMta temaNe "siddhasara sahastraliMgane itihAsa ', "vaDanagara ', " rUdramahAlaya', pATaNanAM sthaLanAmo', " aMbikA, koTezvara ane kuMbhAriyA' vagere pustakomAM te sthaLanA ItihAsa uparAMta keTalIka sAMskRtika bAbate paNa vaNI lIdhI che. "sarasvatI purANa"nuM saMpAdana karIne temaNe sArasvata maMDalanI aitihAsika ane saMskRtika vigato prakAzamAM ANI che. itihAsa saMzodhana uparAMta sAhitya, dharma, kalA ane saMskRti e temanA zokhanA viSayo hatA. AvI bahumukhI pratibhA dharAvanAra kI kanaiyAlAla bhAIzaMkara davene kSara deha tA. 15-7-69 nA roja hRdayaroganA humalAthI rAtanA aDhI vAgye pATaNa mukAme vilaya pAme. sadgatanA javAthI gujarAte itihAsa ane saMrakRtino eka uttama abhyAsI gumAvyo che. temano kSara deha te vilaya pA paraMtu temane akSara deha gujarAtanA judA judA mAsikomAM pragaTa thaelA temanA judA judA lekhane saMgraha karIne je prakAzita karavAmAM Avaze te meTI sevA karI gaNAze. AthI vizeSa aMjali bIjI zI hoI zake ? cinubhAI nAyaka buddhiprakAza, ogasTa '69 ]
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ ANu / bhAnuprasAda paDavA eka di' pahelAM kayAMya Agheru kAMI UMceruM bhaluM gAryuM eja AvIne dharatI UMDaLa kruthru lIle vAna ! kAlpa aDI cUpApa paDyA'tA hAphane Aje esa tA bheLA nahIM de thAvA mAMdyathI mhA sImagajAvaNu gAna ! dekha, pIMchAnI phAMTathI mUlyA vADanI Athe vagaDAne varaNAga vAMkaLAne amelaDe brAM thAya che vhetA khakhaLA hALA rAga! AMkhane lIla ma karuM mAM nhAya che naryA sAva acAnaka kAna ! kADiyuMnA aMdhAra khUNAne jhINukA dANA pAtharI Do cAsamAM kUNA tAra, yatA have sAMkaDI lAge khesavI lezA kAI have A cAra zeDhAnI kAra? rAMgamAM tAyaphAramyuMnI hai Ama dhamAkedAra herAhI ATalI kAnI ANu? kANu cheAkare ? / uzanas krANu cheAkaraza chUpe chUpA raMga Ave rUpane meLe vallI vallInI, rApa-cheDatI hUkha-DALakhI kaeNrI peAlI- -peAlI bhuMgaLI mhAMthI phUMkI TAca uparanA phI-kaLInA rahyo phulAvI raMgaraMganA phugga phuggA ? ramatiyALa e kANu chokarI ? taLAve madhyAhna / indhacandra bhaTTa dhIkI dharA jhavatI, nabha Aga jhALe sIjhI rahyuM sakala cetana zuM nimADe ; cIMcI TuklR rudana gAna vihAra krIDA thaMbhI gayAM nijamahIM ahaM grISma pIDA. ArA nahIM UgaravA paritApa sAme UbheA chatAM yuga sudhI paLamAM vele joyAM jIM layabharyAM' kamaLo taLAve DAlata je makhamalI hariyALI seje, udyIva paMkha vI'jhatA sukumAra haMsA udvegathI kUkaDe himazRMga cAhe, himAdrimAnasajale smRtinA vihAra, DhALe mayUra vIMjhaNA mana haMsalAne. phArI rahe surabhirajita prANa mArA, AvI maLyA vikalane zamatAkinArA,
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ merI ane mahAtmA Aje laDanathI merI thasTananA patra AvyA che. eeka mahinAmAM gAMdhIzatAbdIujavaNI nimitte te ahIM AvavA mAge che. mahAtmA gAMdhI sAthe sa'kaLAyelAM tamAma sasthAo ane sthaLeA jovAnI temanI icchA che ane te mATe mAre musApharInI vigatA nakkI karI ApavI evuM temanuM sUcana che. A vayevRddha strIne paricaya mane varSo pahelAM thayA hatA. huM thADA vakhata laMDana rahevA gayA hatA te arasAmAM ja laMDana zaheramAM paheAMcyA pachI thoDA ja kalAkamAM me' temane InDIA hAusa'mAM joyAM hatAM. mahAtmA gAMdhInI yAdamAM tyAM prAthanAsabhA hatI. ApaNA dezanA aneka prAntAnAM strI puruSA tyAM rAmadhUna gAtAM eThAM hatAM. e badhAnI vacce eka ekAkI aMgreja ii hatI. mahAtmA gAMdhInI vizALakAya chabInI barAbara sAme te beThI hatI. AMkhA baMdha karI, hAtha joDI, zarIrane tAlabad rIte DAlAvatAM te 'raghupati rAghava rAjArAma' gAtI hatI-- sabhA vikherAI tyAre hRdayAkAranAM phUlone eka guccha binA caraNe dharIne te dhImethI cAlI gaI. thADA divasa pachI eka vAra huM lIsTara cekamAM AMTA mAratA hatA tyAM eka dukAnanA pATiyAe mAruM dhyAna kheMcyuM. dukAnanuM nAma inDIana mukezApa' bhAratanA nakazA para lakheluM hatuM ane aMgALanA upasAgaranI madhyamAM mAlika-merI thana evA zabdo lakhelA hatA. huM aMdara gayA. nDIA hAusa'nI prAnA sabhAmAM me jene joI hatI te ja aMgreja strIe mane sasmita AvakAryAM. mULa lekhaka : mundra anuvAdaka : ilA pAka 'hA, tamArI vAta sAcI che. huM A zaheramAM daseka divasa thayAM ja AvyA chuM. tamane mArA caherA aparicita lAgaze paNa tamArA caherA mate paricita che. meM tamane te divase 'inDIA hAusamAM gAMdhI prArthanA sabhAmAM joyAM hatAM. ' eha, kharekhara ? . eka samaya evA hatA ke jyAre huM tamArA deza khAthe sakaLAyelI dareka bAbatamAM etatreAta rahetI. have huM jarA aLagI rahuM chuM.' bIjA pAMceka jaNa DhaMkAnamAM AvyA ane te temanA tarapha vaLyAM. pustakAnA sa Mgraha tarapha me dRSTi doDAvI. bhArata viSayaka pustakA tyAM hatAM, bhAratIya ane videzI lakhakAe lakhelAM; bhAratIya sAhitya, kalA, dharma'ne AvarI letAM temaja bhAratIya navalakathA, mahAkAvyA, daMtakathA ane itihAsane samAvatAM 'paNa aneka pustake meM joyAM. eka chAjalI para phakta mahAtmA gAMdhInA lakhelAM pustakA ja hatAM, bIjI para mahAtmAvidha lakhAyelAM pustake hatAM. keTalAMka tA me' A pahelAM joyAM paNa na hatAM. evuM eka pustaka, gAMdhI-laMDanamAM' meM uThAvyuM ane merI thanane kahyuM ke, mAre e kharIdavuM che. " A pustaka khU. sarasa che, ' e bAMdhI detAM temaNe kahyuM. 'tamArI A dukAna ja khUba sarasa che' meM javAba vAgye. thoDAka mahinA pacha: bhAratIya patrakArAnA maMDaLa taraphathI svAtaMtryadina nimatte yeAjAyelA bheAjanasamAraMbhamAM mAre javAnuM thayuM. bheAjananA Agale divase maMDaLanA maMtrIe eka vyavasthA jaNAvavA mane 'tame kadAca A dukAnamAM pahelI ja vAra AvA Teliphona karyAM. teNe pUchyuM, misa thanane oLakhA cheA. tamArA caherA mAre mATe navA che. ' che. kharA ? ' buddhiprakAza, AgasTa '69 ] 203
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 hA, calAve che te ja ne?' pelAM lIsTara cAkamAM 'inDIana mukazopa' " ' e ja. ahI' rahIne ApaNA dezanI ghaNI sevA temaNe karI che e tamane kadAca khabara nahIM hAyahAIDa pArkamAM temaja bIje badhe paNa ApaNI svAtaMtryanI caLavaLane TekeA ApatAM jussAdAra bhASaNe temaNe karyAM che. mane khyAla che tyAM sudhI briTananA bhArata para rAjya karavAnA hakka viruddha khelavA mATe temane 'Da ane jelanI rAjA thayAM hatAM. gAMdhI sAhityamAM tenI gati eTalI che ke te tenA niSNAta che tema kahI zakAya. tamane jANIne AnaMda thaze ke AvatIkAlanA bheAjanasamAra'bhamAM tamArI bAjunI beThaka temanI ja che.' 'tamArA dhaNI AbhAra mAnuM chuM. mArI temanI sAthe vAtA karavAnI icchA hatI ja. ' sarasa-tamAre jeTalI vAteA karavI hAya teTalI karI zakaze. eka rekhITa 'ne bIjA ' rekhITa ' sAthe phAvaze paNu sAruM.' ' eTale ? huM samajyeA nahIM ' * nathI jANatA ! tamArA jevA zAkAhArIne ahI' 'rebITa' kahevAya che. te paNa custa zAkAhArI che. meM tamArA jevAe mATe eka alAyaduM Tebala ja geAThavAyuM che. ' * bIje divase, sAMje huM vaDA jaIne khArA pAse merI thananI rAha jotA UbhA. te AvyAM eTale huM temane mArI sAthe aMdara laI gayA ane ame kheDAM. AjubAju UbhelA khIjA mahemAne tarapha joI te te khelyAM. tamane khabara che kharI ke ApaNA jevA zAkAhArIone ahIM rekhITa kahe che ? ' 284 * hA, maMtrIe mane kAle ja kahyuM. ' tame zAkAhArI che te paNu mane kAle ja kahyuM.' 'tame zAkAhArI che! te mane gamyuM. paNa tame te cheADI teA nahI. TvA ne ?' ' 'all. tamArA keTalAka dezavAsIo ahIM AvIne tarata temanI khArAkanI TevA badalI nAkhe che. pahelAM custa zAkAhArI hoya te paNu. ' ' tame zAkAhArI kevI rIte banyAM ?' * mahAtmA gAMdhInI asara. huM aDhAra varSanI hatI tyArathI ' rebITa ' banI gaI chuM. muzkela te| lAgyuM ja haze. ' C na * nA nA. meM manathI nakkI karyu ke mAMsAhAra karavA ane tevuM khAvAnuM cheADI dIdhuM. ' gheADI vAra pachI temaNe khUba dhImethI kahyuM, tyAM jue, joyuM ? ' pAsenA eka Tebala para bhAratIya yuvAne zeAkhathI AnapUrvaka madirApAna karatA hatA te tarapha jovA temaNe mane AMkho vaDe sUcavyuM. ' tamArA keTalAya dezavAsIo ahIM AvIne A Teva pADe che. keTalAkane teA pachI teneA caDasa caDe che teA keTalAka tenA AjIvana gulAma banI jAya che. gAMdhInA dezanA leAkeAne Ama mAMsAhAra ane madirApAna karatAM jouM chuM tyAre mane khUba duHkha thAya che. paNa mAre Ama vAta karavI joI e nahI. mahAtmA kahetA ke AreApa mUkanAra ArapI ane che. ' te samArabhanA mukhya mahemAna, rUDhicusta pakSanA vaDApradhAna sar... bhASaNa karavA UbhA thayA. eka muddo bahelAvatAM temaNe kahyuM, ' bhAratanA lakAe svAtaMtryanA vicAra paNa naheAA karyAM tyAre ApaNe temane udAtta keLavaNI ApIne leAkazAhInI tAlIma ApI hatI ke jethI te leAkeA svataMtrapaNe dezanI javAbadArI upADavA taiyAra thAya. ' misa yanathI A sahevAyuM nahI. gusse thaI ne te kheAlyAM, satyanI kevI mazkarI! A jAherasabhA hota teA vaktAne temanI ahIna vAtA aMdha karavAnuM kahevA meM ghAMTAghAMTa karI mUkI hota. ' khANuM pUruM thaye ame bahAra nIkaLyAM. 'tamAru' dhara karyAM AvyuM ? TekasI elAvuM ?' < nA. AbhAra. dukAnanA meDA para ja huM rahuM chuM. ahIthI eka mAIla jeTaluM paNa cAlavAnuM nahI' thAya. huM cAlIne ja jaIza. [ buddhiprakAza, oNgasTa '69
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ "huM tamArI sAthe AvuM to vAMdho nathI ne ?" "tAmravarNa, kharabacaDI cAdara oDhele " mANasa "eka vRddhAnI sAthe cAlavAno vAMdhe tamane na Utaryo. ToLAmAMnA hindIo "mahAtmA gAMdhInI hoya to mane nathI.' jya' pokArI UThayA. mahAtmA skUtithI makAnanA ame dukAna pAse pahoMcyA. dukAnanI DAbI pagathiyAM caDyA, upale pagathiye pahoMcIne leke tarapha bAjue paDatuM bAraNuM temaNe evuM ane mane temanI pharyA; hAtha joDIne temaNe pitAnA prazaMsakenuM abhisAthe upara laI gayAM. te nAnakaDo AvAsa sAdAIthI vAdana karyuM ane aMdaranI tarapha te adazya thayA. Apato hato. purANuM sepha para mane besavAnuM "ghaNI pUjanIya vyakti lAge che." merInI sucavI teo sAmenI khurazI para beThAM. mAe kahyuM. sAme mUkelI mahAtmA gAMdhInI eka suMdara "pUjanIya ? chaTa jevuM nahIM kevAM kharAba kapaDAM pratikRti tarapha mAruM dhyAna kheMcAyuM. paheryA che! paheryA ja nathI ema kahuM to cAle." - "mArA eka zilya mitre mAre mATe A merInA pitAe tiraskArathI kahyuM. banAvI ApyuM che, temaNe kahyuM. "tame to mahA e ahIM potAnA deza mATe svAtaMtrya mAgavA bhAne ghaNI vAra joyA haze, nahIM ?' AvyA che ne ? ApaNI sarakAra te Apaze ?" * "hA. ghaNI vAra aneka jagyAoe." "bilakula nahIM. hiMdIo te mATe lAyaka ja nathI " "tame ghaNuM nasIbadAra cho. huM to temane mahollAmAMnuM ToLuM vikherAyuM. nityakrama pramANe eka ja vAra maLI chuM, dasa varSanI hatI tyAre. te merIe kUdavAnuM doraDuM lIdhuM ane nIce phUTapAtha para chatAM ye te eka ja mulAkAte mArA hRdayane emanA doraDAM kUdatI kudatI AmathI tema pharavA mAMDI. thoDI vyaktitvanI suvAsathI sabhara karI dIdhuM che." vAramAM cAra pAMca bI20 vyaktio sAthe mahAtmA e mulAkAtanI vAta mane na kare?" meM bahAra AvyA. chelle pagathie te rokAyA, merInI sAhasa karIne pUchayuM. ' deraDA kUdavAnI pravRtti sAme prazaMsApUrNa netre joyuM. tenI tarapha hAtha UMco karIne halAvyo ane rimata mArA caherA para aMkAyelA AturatAnA bhAva joIne te saMmata thayAM. karyuM. merI kUdavuM baMdha karI sAzcarya temanI sAme tAkI rahI. temaNe pharIthI merI smita karatAM karatAM hAtha karyo ane rAha jotI moTaramAM besI gayA. bIjI goLamejI pariSada vakhate keMgresanA eka- merI dADIne gharamAM gaI. AnaMdanA AvezamAM mAtra pratinidhi tarIke mahAtmA laMDana AvyA tyAre mAne kahevA lAgI, "mA, mA, pelA hindI sajajane mulAkAta thaelI. gAMdhIjI je makAnamAM utaryA hatA mArI sAme joIne smita karyuM. evuM sarasa smita tenAthI jamaNI bAju trIjA makAnamAM pahele mALe ya ne ? nAnakaDI merI potAnAM mAbApa sAthe rahetI hatI. "ghaNA sarasa mANasa che. meM sAMbhaLyuM che ke maholAnA badhA rahevAsIo temanA AvavAnI temane chokarI bahu game che." vAto karatA hatA, keI AnaMdapUrvaka to kaI tiraskArapUrvaka. AvavAnA samaye to Akho maholle ThIka have. badhA daMbha" tenA pitAe kahyuM. hiMdI, aMgreja puSo, aMgreja strIo ane Aveza ThaMDe paDayo eTale merI vaLI pAchI lisothI bharAI gayo hato. merI potAnA mAbApa doraDA kUdavA nIce AvI. sAthe bahAra jharUkhAmAM nIkaLIne UbhI hatI. ekA- e ja moTara pAchI AvI. mahAtmA temAMthI eka cAra pAMca moTaro AvI. ekamAMthI eka UtaryA ane pharI pAchA merI sAme joI rahyA-pelA buddhiprakAza, oNgasTa '69 ] 285
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAduI cimata maLyA caherA sAthe. doraDA kUdatI kUdatI. hA kAkA, dareka khANuM pahelAM ane rAtre merI temanI pAse pahoMcI gaI ane bolI, "tamAre sUtA pahelAM." AbhAra, sara !' e to bahu sAruM kahevAya. tuM eka prArthanA zA mATe?" temaNe pUchyuM. gAI saMbhaLAvIza? mAre sAMbhaLavI che." "mane mita ApavA mATe, sara' merI ghUMTaNiye paDI, AMkho baMdha karIne prabhueTalA ja mATe bhAre AbhAra tuM mAne te prArthanA gAvA mAMDI. mahAtmAe paNa temAM sUra kevuM sarasa ? paNa mane " sara kema kahe che ?" pUrAvyo ane chevaTe merInI sAthe "Amena' kahyuM. to huM tamane zuM kahIne bolAvuM, sara?" merIe AzcaryathI AMkhe khelIne pUchyuM, mane 'kAkA' kahe teTaluM ja pUratuM che" "tamane amArI prArthanA kevI rIte AvaDI, "AbhAra, kAkA.' kAkA? tame paNa krizciyana cho ?' sarasa have mArI vAta sAMbhaLa, mane hamaNuM "nA, huM hindu chuM. paNa sAco krizciyana banavA thoDI navarAza che. mArI sAthe vAto karavA tuM thaDI huM IcchuM chuM.' vAra aMdara AvIza?' kAkA, tame haMmezA kaI prArthanA karo cho ?' "haMmeza "rAma, rAma, rAma! ema manomana jarApaNuM acakAyA vinA merIe temano hAtha raTate rahuM chuM. mArI prArthanA e che.' pakaDI lIdhe ane abhimAna narvaka pagathiyAM caDI; merIe paDagho pADayo, "rAma, rAma, rAma." eka moTA oraDAmAM teo gayAM - pahelI najare rAmanA nAma sAthe mahAtmAnI AkRti merInA jetA oraDo khAlI ja 9 ge. jamIna para eka hRdayamaMdiramAM kaMDArAI gaI sapheda jAjama bichAvelI hatI eka khUNAmAM ardha- "meM tAruM nAma sAMbhaLyuM ke tarata mane pelI caMdrAkAre goThavelA laMbagoLa takeyA hatA. mahAtmAe kavitA yAda AvI. merI nAmanI chokarI pAse eka merIne temAMnA eka para besavA kahyuM. ane pote nAnuM gheTuM hatuM evI vAta jemAM che te. tArI pAse bIjA ekanI bAjumAM palAMThI vALIne beThA. temane nAnuM gheTuM che?' palAMThI vALatA jaI merI | prayatnapUrva palAMThI "mArI pAse hoya to mane khUba game paNa huM vALIne beThI. rahuM chuM tyAM rAkhavuM muzkela che. mArI pAse tene badale tene vinaya joIne mahA nAe AnaMdathI kahyuM, eka bilADI che tenuM nAma rAma' pADyuM che.' vAha. tAruM nAma zuM che ?" bilADI hoya e paNa sArI-have je tArA merI-mAruM nAma tadana sAmAnya che kAkA." . mAbApa tArI ciMtA karatA haze. Toma paNa tArI nA, nA. sAmAnya ze ? e to tamArI rAha joto haze. Aje ghera jatI rahe. kAle pAchI rANInuM nAma che." Avaje, Ajane samaye ja. Tomane sAthe lAvaje. merI khuzIthI praphullita thaI. pitAnA mAthA lAvIzane? mAre ene jevo che." para tAja hoya evI kalpanA tene AvI gaI. mahAtmA merIne AMgaLI pakaDIne bahAra laI IsunI mAtAnuM paNa eka nAma che." gayA-tyAM vinayapUrvaka keTalAka jaNa UbhA hatA-- merI u9lAsasaha pitAnA mAthAnI AsapAsa mahAtmAe kahyuM, "A dIkarIne thoDAM phaLa Apa tejovartuLanI kalapanA karavA lAgI. ane ghare salAmata pahoMce tevI vyavasthA kare." "tuM bahu DAhI chokarI have evuM lAge che. tuM phaLanI TopalI laIne ghare pahoMcatAnI sAthe ja niyamita prArthanA kare che kharI ?" merIe potAnAM mAtApitAne kahyuM, "gAMdhI kAkAe 286 [ buddhipakAza, ogasTa 19
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ mane ATalAM badhAM phaLa ApyAM." merIe pote "tamArI pAse bilakula nathI ?' gAMdhIkAkAne ghare zuM zuM karyuM tenuM varNana karyuM. "huM garIba chuM, mere ." mArI lADakI dIkarI have mahAtmA gAMdhInI "zI vAta karo cho ? tame garIba? tamArA jevA lADakI bhatrIjI banI gaIne!' mAe vahAlathI kahyuM. mahAna mANasa garIba?" 'mahAtmA' zabdano artha jANo cho?' pitAe 'huM sAce ja khUba khUba garIba chuM.' ghurakiyuM karyuM. eno artha thAya che mahAna vyakti. huM mAnuM ja nahIM ne ! to pachI moTI moTI gAMdhI mahAna nathI. phakta zrI. gAMdhI kaho. cAlaze." moTaramAM besIne meTA mANaso tamane maLavA kema bIjI sAMje merI adhIrAIthI mulAkAtanA Ave che samayanI rAha joI rahI. samaya thayo ke tarata ja tene gUMcavAtI je ne mahAmAe kahyuM ' javA temane laIne trIjA makAnamAM pahoMcI gaI. bAraNuM de e vAta, tane amArA dezanI miThAI cakhADuM." pAse UbhelA koIke pUchayuM, " e chokarI, tuM ke mahAtmAe eka nAno Dao che ane che? ahIM kema AvI che?" temAMthI cokaleTanA jevA dekhAtA lAMbA TukaDA bahAra merI gUMcavAI, ghaDIka rahIne bolI, " huM ga kADhayA ane merIne a yA. eka khAIne merIe kAkAne A bilADI batAvavA AvI chuM." kahyuM, "bahu svAdiSTa che zenI banAvI che, kA?" - te ja vakhate aMdarathI kaIka AvyuM. teNe kahyuM, zekelI magaphaLI ne khAMDanI cAsaNanI.' tamane khabara nathI ? A to mahAtmAnI bhatrIjI "basa, phakta eTaluM ja? chatAM keTalI sarasa che ! huM che," ane merIne te aMdara laI gaye. Tomane eka TukaDo A, kAkA ?" mahAtmA gaIkAlavALA oraDAmAM ja beThA hatA. tene bhAvaze ke nahIM te kahevAya nahIM.' paNa Aje temanI sAme reMTiye hato. reTiyo Tamane bhAvI. rokIne temaNe merIne vahAlapUrvaka AvakArI. "Ava, miThAI khAI rahA pachI merIe UMcu joyuM. merI, Ava. oho, kevI sarasa bilADI che. ene daravAjAmAM ghaNA bhAgo UbhA hatA. merIe kahyuM, - nIce mUkI de. ATalAmAM ramavA de.' dilagIra chuM kAkA, me tamAro bahu samaya lIdhe. bilADI takiyA para gulAMTa khAvA mAMDI, bArI ghaNA leke tamane maLavA UbhA che. huM jAuM. parathI kudakA mAravA mAMDI ane AkhA oraDAmAM Avaje kAkA." merIe Tomane upADI lIdhe. cotarA, ghamI rahI. thoDI vAra tene nIrakhI lIdhA che Avaje. merI. kara pAchI Avaje." mahAtmAe pachI mahAtmA pharI pAchA katavA tarapha vaLyA. kahyuM. merIne temane pharIthI maLavuM hatuM, vAraMvAra "kAkA, tame keTaluM jaladI ane kevuM sarasa kAMtA maLavuM hatuM paNa pharI kadI teNe mahAtmAne ekalA che !' merIe kahyuM. joyA nahIM. haMmezAM makAnanI bahAra ane aMdara mahAtmAe khabhA halAvIne kahyuM. "Teva paDI ToLeToLAM leko jovA maLatAM. te DokiyuM karatI ke gaI. tuM jema doraDA kUdavAmAM pAraMgata thaI gaI makAna sudhI AvatI paNa nirAza thaIne pAchI tema huM AmAM. jatI. tene AzA hatI ke mahAtmA deza pAchI jAya paNa, tame kAMte cho zuM karavA, kAkA ?" te pahelAM ekavAra e kakasa maLaze. te paNa banI "mAre mATe kapaDAM banAvavA." zakyuM nahIM. paNa, kAkA, tamAre evI jarUra zI? kharIdI na zake?" eka savAre merI hajI to UMghatI hatI tyAM kharIdI zake te khare paNa paisA kyAM che?' tene jagADI mUke evI bahAranA oraDAmAMthI pitAnI buddhiprakAza, oNgasTa 29 ] 287
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ garjanA teNe sAMbhaLI. pahelAM te tene thayuM ke mA beu jharUkhAmAM jaI UbhAM. para kazAka mATe tenA pitA khijAtA haze. paNa mahAtmA bahAra nIkaLyA. eka pagathiyA para temanA gussAnuM kAraNa bIju hatuM. "juo. vAM. jarA vAra thaMbhyA ane lekee "jaya" belAvI moTe moTe akSare dareka chApAmAM chApyuM che. tene hAtha joDIne javAba vALyo. are bhagavAna, kevuM ghora apamAna ! A gAMdhIe nIce UtarI vaLI thaMbhyA. bAjumAM UbhelA koIkane je karyuM che. ApaNuM rAjA rANI sAthe e keTalo kAnamAM kaMIka kahyuM. te kaIke UMdhA karIne merI ane kharAba Saka paherIne jamavA gayo? pelI kharaba- tenI mA UbhelAM te jharUkhA tarapha AMgaLI cIMdhI. caDI cAdara ja oDhI ne! mahelamAM AvuM calAvI ja mahAtmAe merIne joI ane smita saha tene nIce kema lIdhuM? vaDA pradhAne rajA zuM kAma ApI? A AvavA hAtha karyo. to ApaNuM saunuM apamAna thayuM che.' merIne lAgyuM ke tenuM gaLuM ruMdhAyuM. merImAM pitA sAme javAnI hiMmata na hatI- mahAtmAe tene nIce AvavA pharI nizAnI karI. potAnA oraDAmAM chupAI rahevAnI ja IcchA hatI. merI DUsakAM bharavA lAgI. paNa tenA pitAe te calAvI lIdhuM nahIM, bUma mahAtmA gUMcavAIne UbhA. hAthanA abhinayathI pADI, "merI, merI, ahIM Ava." pUchayuM, "kema?" merI dhIme dhIme pitAnI sAme hAjara thaI. merIe caherA be hAthamAM chupAvyo. bhayathI dhrujatI thoDe dUra UbhI. raDa nahIM, beTA" mAe dIkarIne mAthe hAtha te jANyuM ke nahIM tArA hindI kAkAe zuM pheravI sAMtvana ApavAno prayatna karyo. karyuM te? ApaNuM rAjA ane rANInuM teNe apamAna moTara cAlu thavAno avAja Avyo. merIe karyuM che. tadana kAMgA kapaDAM paherIne te mahelamAM AMsu lUchayAM ane nIce joyuM. jamyo. have tuM enI sAthe kadI bolatI nahIM. mahAtmAe moTaranI bArImAMthI DokuM bahAra samaja? mArI vAta gaLe utarI ?' kADhI viSAdabharyuM smita karyuM. tenI sAme hAtha merIe DokuM dhUNAvI hakAra sUcavyuM. halAvyo, "Avaje' kahevA ane AzIrvAda ApavA. ema nahIM. kahe ke nahIM bole." "nahIM beluM." merIe dhIme avAje kahyuM ane AMsune bIjo humale khALatAM merIe smitathI mA pAse rakSaNa meLavavA doDI gaI javAba vALyo ane hAtha halAvavA mAMDayo-"Avaje', - merInA sadanasIbe mahAmAnA prasthAna samaye kahevA. mahAtmAnI moTara ane chellAmAM chelI moTara pitA gharamAM na hatA. potAnA jharUkhAmAMthI merI mahArakSAmAMthI vaLIne gaI tyAM sudhI teNe hAtha trIjA makAna pAse netAne Avaje kahevA bhegAM thayelAM halAvyA ja karyo. pachI mAne vaLagIne, "o mA, ToLAMne jotI hatI. jyAre teNe mahAtmAno reMTiyo SSS, mA, mA,' kahetI te roI paDI. : eka moTaramAM mukAto joyo tyAre te mATe kahevA basa, beTA, basa. raDa nahIM." merInI mAe aMdara daDI, mA, teo jAya che. ghaDIka rahIne raDatAM raDatAM kahyuM. pharI bolI," mA, temane jatA jovA UbhI rahuM? A vAta pUrI karatAM karatAM merI thasTanane A jharUkhAmAMthI jeuM ?' avAja bhAre thaI gayo. thoDI vAra mUMgA rahIne mAe sahAnubhUtithI smita karyuM, kema nahIM? temaNe kahyuM," meM je A vAta koIne kahI hoya pitAe tane tenI sAthe bolavAnI nA pADI che. tene to te Aje pahelI ja vAra." jevAmAM kaMI vAMdho nathI. Ava, ApaNe beu joIe.' temane AbhAra mAnyo mahAtmAnI sAthe butiprakAra, egasTa '69
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ meLavelAM. AnaMda ane viSAda, emAM mane bhAgIdAra banavA devA mATe. ApadhAtane vicAra paNa te karI cUkI paNa jyAre jyAre te vicAra tene AvatA tyAre tyAre kayAMkathI huM bahAra nIkaLyA tyAre me... temane 'guDanAITa' eka avAja 'rAma, rAma, rAma,' raTatA te sAMbhaLatI. kahevAne badale 'namaste ' kahyuM. bALaka tarIke teNe je caherA matAdaramAM kaMDArelA hatA te tene gaMbhIratApUryAM! kahetA hatA, aMdhArAmAM prakAza ane mRtyumAM jIvana rahelAM ja che. * * gheADA divasa pachI huM misa tharsTanane ' inDIA kalaba ' mAM mArI sAthe bhAjana letrA laI gayeA. bhAjana pachI ame nadIkinAre AvelA vikaTAriyA udyAnamAM jaI te nadI jotAM eThAM. pANImAM hAlatA dIvAonAM pratibiMbezane nirakhyA pachI gheADI vAra me' temane temanA jIvana vize vadhu pUchyuM. 'tame mahAtmAne pharI maLavAnA prayatna na karyo?? eka dilagIrIbharyA nizvAsa temaNe mUkayeA temane maLavA meM tamArA dezamAM AvavA prayatna karyAM hateA. paNa kamanasIbe mAre te musApharI paDatI mUkavI paDelI,' e kema banyuM te temaNe mane varNavyuM. vizvayuddha daramyAna laMDana para ebavarSA thatI hatI tyAre merI hospiTalamAM svecchAe nanuM kAma karavA jatI hatI. eka rAtre te hAspiTalamAM hatI tyAre tenA ghara para emba paDayA ane te dhara tArAja thaI gayuM. tenAM mAtApitA temAM mRtyu pAmyAM. dhara ane mAbApa vinAnI merIe hAspiTala sAthe saMkaLAyelI heAsTelamAM Azraya lIdhe, tyAra pachInA divaseAmAM zuM karavuM tenA vicAramAM te gUMcavAtI hatI tyAre eka seAlisiTare sUcavyuM ke tenuM makAna mAMkhathI nAza pAmyuM... hAya ! tene mATe te sarakAra pAsethI rAhata tarIke kaIka rakama meLavI zakaze. merIe saMmati ApI ane te seAlisiTare te mATe prayatna karI tene sArI jevI rakama meLavI ApI. merIe sarva taiyArI karI ane have phakta TikiTa ja levI khAkI hatI tyAM vadhAta thayeA sAMbhaLyA. mahAtmAnA khUnanA samAcAra. AMsu na AvyAM, zAkanI jvALAmAM maLI gayAM. eka aThavADiyA sudhI te na khAI zakI ke na UMghI zakI, dhaNIvAra dhruddhiprakAsa, AgasTa '9 ] .. merInA mAnasanuM kiraNa thayuM. gAMdhI sAhityane teNe UMDA abhyAsa karyAM. peAtAnI pAse hatAM te pustakA pharIthI vAgeALyAM ane navAM paNa vAMcyAM. A kAryoMmAM rata hatI tyAre mahAtmAnA Adarzo ane philasUphInA pracAra karavA kAMIka karavuM tevA tene vicAra AvyA. tema karavAthI vana hetumaya khanaze ane upayegI thaze tema tene lAgyu'. bhArata AvavA mATe je paisA kAma lAgavAnA hatA te vaDe teNe inDIana mukazopa UbhI karI. Chu svadezAgamananA eka aThavADiyA pahelAM huM misa thanane maLavA gayA. 'tame dilhI javAnA che?' temaNe mane pUchyuM. ma? huM dilhImAM ja rahevAnA chuM.' kharekhara? tAtA bahu sarasa. mAru eka kAma karaze!? 'AnathI karIza.' 'tame dilhI pahoMcA ke tarata mahAtmAnI samAdhi para mArA taraphathI phUla caDhAvavA jaze! ?' 'khuzIthI.' mAre| AbhAra mAnatAM temaNe pAkITa khAlavA mAMDayuM. mane paisA na Aparo. mane kharIdavA ' meM vinaMtI karI. mArA paisAthI phUla kharIdAze te ja mane satASa thaze.' mane eka pAunDanI neTa ApatAM temaNe kahyuM. 'paNa eka pAunDanI zuM jarUra che? mArA dezamAM phUla eTalAM meAMdhAM nathI.' 289
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ vadhe nahIM "ATalAmAMthI jeTalA kharIdI zake mitrane soMpIne AvavAnA che. je pote bhAratamAM teTalAM kharIdajo ane samAdhi para caDhAvajo. IrachuM rokAI javAnuM nakkI karaze to te mitrane dukAna chuM ke mArA phUlanI sugaMdha mahAtmAnI amara vecAtI ApI deze. kItimAM bhaLe." misa tharTanane je patra lakhyo tene upasaMhAra dilhI pahoMcIne bIje divase huM rAjaghATa gayo. meM A pramANe karyo hato "tamane ApaNuM mArA samAdhinI bahAra beThelA vecanArAo pAsethI meM ane tamArA beunA-dezamAM maLavAnI khUba AturatA ja phulahAra kharIdyA ane phUlathI pUrvaka rAha jouM chuM. tamArI musApharI mATe vigato lakhAyelA rAmanAmanI AsapAsa khaDakI dIdhA. phUla nakkI karI rAkhuM chuM. teTaluM ja nahIM paNa tame jene mUkatAM huM kaika moTethI bolyo ke "tamArI dUra gAMdhIyAtrAdhAma kaho che tyAM javAnI sagavaDa paNa IglaMDamAM vasatI bhakta taraphathI A lAvyo chuM.' karI rAkhuM chuM. keTalAka sthaLoe huM tamArI sAthe misa tharTInane meM tarata ja patra lakhIne AvIza paNa kharo.' jaNAvI dIdhuM ke temanI IcchA pramANe meM phUla maherabAnI karIne pAchAM javAne vicAra ja na caDhAvyAM che. temaNe mane AbhArane pratyuttara lakho. karaze. huM te IcchuM ke tame atyArathI ja ahIM tyAra pachI temanI sAthe mAro saMbaMdha rokavAno nirNaya karIne ja Avo. ocho thaI gayo hato te temane A chelle patra "amArI sAthe tame rahe, amArAmAM bhaLI Avyo tyAre punaH sthApita thaye. temAM temaNe jAo ane mahAtmAnI tamArAmAM jalatI samalakhyuM che ke teo potAnI dukAna eka bhAratIya bhAvanI jyota vaDe amAre paMtha ujALo.' sarasapura milanuM kApaDa e Ta le saMta Sa nI parAkASThA TakAu ] AkarSaka | ane sene. zaTaga, pipalina kepa, dhatI ane sADI madhyama 1. - kApaDa baranuM dhI sarasapura milsa limiTeDa sa ra sa pura reDa : a ma da vAda-18 Teliphensa H ra01- ra45ra : TeligrAma "pasarasa
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ brahmacaryAzrama cAra Azrame| vizenI A vArtAlApazreNimAM brahmacaryAzramavALA pahelA ane sauthI adharA vize mane khelavAnuM kahevAmAM AvyuM che tethI huM khUba mUMjhavaNa anubhavuM chuM. bhAratanA divaMgata vaDA pradhAna sva. lAlabahAdura zAstrI. jee vizALa parivAra dharAvatA hatA, temaNe eve ekarAra karyAnuM sAMbhaLyuM che ke, kuTuMba niyeAjana vize khelavAnuM pAte haMmezAM TALatA hatA, kaimake e vize anyane kheAdha karavAnA peAtAnA adhikAra temaNe kalpyA na hateA. huM paNa A viSaya upara khelavAnA adhikAra dharAvatA nathI. jAgrata vivekathI brahmacaryane mArge cAlanArA gAMdhIjIe suddhAM kahyuM che ke, " e khelavAthI na samajAya evI ane atizaya kaThaNa vastu che.' "6 nItinAzane mArge ''mAM vaLI teo kahe che: brahmacaryaMnA pUrA ne barAbara a brahmanI zodha. brahma saumAM vase che eTale te zeAdha 'tardhyAna te tethI nIpajatA aMtarnAnathI thAya. e aMtarrAna iMdriyAnA saMpUrNa saMyama vinA azakaya che. tethI sa iMdriyAne manathI, vAcAthI ne kAyAthI sa kSetre, sakALe sayama te brahmaca'. AvA brahmayanuM saMpUrNa pAlana karanAra strI ke puruSa kevaLa nirvikArI hoya. tethI evAM strI puruSa IzvaranI samIpa vase che. te Izvara jevAM che. "" AvA brahmacaryanuM mana, vAcA te kAyAthI khati pAlana zakaya che e vize mane zaMkA nathI. mane kahetAM dilagIrI thAya che ke evI sapU brahmacaryaMnI dazAne huM paheAMcyA nathI. paheAMcavAne mArA prayatna pratikSaNa cAlyAM ja kare che. A ja dehe e sthitie pahoMcavAnI AzA meM cheADI nathI.' AvI brahmacaryanI adharI avasthA upara khelavuM buddhiprakAza, AgasTa 169 ] yazavanta zukala te anadhikAraceSTA che chatAM eka prAptakartavya bajAvavAnI rIte huM khelavAne pravRtta thayA chuM. hindu samAjaracanAnA pAye te varNAzramavyavasthA che. kALanA aneka AdhAtA jhIkAvA chatAM hiMdu samAja TakI rahyo che, te varNAzrama vyavasthAnA ja pratApe. varNavyavasthA e sAMsArika kajyeAnI, zramavibhAganI vyavasthA che. Azrama-vyavasthA e vyaktinA vikAsa-puruSArthanI vyavasthA che. deza, kAla, zrama ane guNu e cAra tattvA manuSyavyaktinA jIvana ane vyavahAranAM vidhAyaka tattvA che, ema prAcIna hiMdu zAstrakArAe kahyuM che. deza ane kAlane saMdarbharUpe ApaNe bAju para rAkhIe te puruSA ane svabhAvathI manuSyacetanA AtmavikAsa sAdhe che AzramamAM zrama dhAtu puruSArthA dyotaka che, jema e vikAsanI avasthAne paNa ghotaka che. AcAya AnaMdazaMkara dhruva kahe che tema " RSie jema vanamAM " Azrama ''-raheThANu-bAMdhIne rahetA, tema sAdhAraNa manuSya A sa'sArarUpI vanamAM rahIne pavitra jIvana gALavu... hAya teA gALI rIke te mATe emaNe bAMdhelAM A raheThANu yAne Azrame che." AzrameA cAra kapAyA che. brahmacaryAzrama, gRhaMsthAzrama vAnaprasthAzrama ane saMnyastAzrama. AzrameA kharekhara traNa ke cAra ane jo traNa te kayA traNa e jhINuMA muddo A vArtAlApamAM cavanI jarUra nathI. enA para ghaNe dhaNuM! zAstra thayeA che. jema ke zvetAzvatara upaniSada saMnyAsIne 'tyAzramI' kahe che tyAre e traNa AzrameA kalpIne sanyAsIne AzramavyavasthAthI para gaNe che. e ja pramANe A cAra AzramamAM kayA Azrama sauthI caDiyAtA e vize paNa matAntarA sabhave che. prAcIna zAstrakArAmAMthI kAI e gRha 291
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAzramane to koIe saMnyastAzramane zreSTha gaNyo che dattadhAvana, aMjana ane abhaMjanane temaja chatrI e carcAmAM na jaIe, ane prAcIne e AgalA ane pagarakhAne ene niSedha hato. AzramadharmanA pAlanane pachInA AzramadharmamAM saMkrAnta brahmacArI arthAta vedavidyAnA upAsakane nRtyathavAnI Avazyaka pUrvazarata gaNavAne je viveka nATaka jovAnI ghata sabhAmAM ke samAjamAM javAnI, dAkhavyo che tene ja AmAM anusarIe, ane ApaNuM gAmagapATAmAM bhAga levAnI manA hatI. eNe samayanI RSivANI sAMbhaLIe to gAMdhIjI kahe che ekAMtavRtti rAkhavAnI hatI, AcAryanAM sucaritAnuM ke, "brahmacArI e svAbhAvika saMnyAsI che. brahmacaryA ja teNe anukaraNa karavAnuM hatuM ane vijAtIya saMsarga zrama e saMnyAstAzrama karatAM caDiyAte Azrama che, apekSavAno na hato. eNe manasA, vAcA, karmANa paNa ene ApaNe pADyo che, eTale A paNa gRha saMyamI rahevAnuM hatuM ane chatAM svabhAvane kamaLa, sthAzrame bagaDayo che, ane vAnaprasthAzrame bagaDe che. ahiMsaka rAkhIne daDhatAthI satyane mArge cAlavAnuM saMnyAsanuM to nAma paNa nathI rahyuM. AvI ApaNI hatuM. Ama brahmacaryAzramamAM dharma e mukhya puruSArtha dIna sthiti che." hato. bIjI rIte kahIe to devaRNa ane RSiRNa paNa koI kALe evI dIna rithati nahIM hoya adA karavAno e tIvra sAdhanAprakAra hato. enAM tyAre kevI sthiti haze? brAhmaNa, kSatriya, ane vaizya niyamano jIvanavidhAyaka hatAM. kAvyamAM chaMdano upanayana saMskAra dvArA dvijatva prApta karI dazame ke niyamana hoya tevAM. bArame varSe guru athavA AcAryane ghera jaI temanA prAcIna brahmacArI kaI vidyAo bhaNato hato . aMtevAsI banI, vidyAnI ArAdhanA kare, brahma athavA te A vArtAlApamAM varNavato nathI kemake yAdI satya athavA IzvaranI sAthenuM anusaMdhAna zodhavAnA ghaNI lAMbI thaI jAya ema che. paNa te kALe vedamAM sAdhanarUpa vidyAnuM upArjana kare te sthitine brahma pariNata thatI saghaLI vidyAonuM te yathAzaktimati caryAzrama kahI zakAya. "brahma " evuM je vedanI adhyayana karI zakate. vizALa ane pavitra vidyAnuM nAma che enuM jJAna meLavavuM enA niyamo AcaravA ene " brahmacarya" A AzramI keLavaNInA be spaSTa lAbha hatA. kahe che. A brahmacarya covIsa varSanI ummara thatAM e kevaLa bauddhika vikAsanI keLavaNI banI na rahetAM sudhI avazya pALavuM ema zAstranI AjJA hatI. buddhi ane zIla ubhayanI keLavaNI banI rahetI. jJAna ane cAritryane nokhA rAkhanArI e keLavaNI nahatI. brahmacArI athavA veda vedyAnA sAdhake karavAnuM kevaLa zarIramananI ja nahi paNuM manuSyavyaktitvanI zuM hatuM ? AcAryanuM zarIra tAM sudhI AcAryanI e sarvAgI keLavaNI hatI. sevA karavAnI hatI. enA avasAna pachI enA agninI sevA karavAnI hatI. vANI upara saMyama gurune ghera, gurunA AzramamAM rahIne paLAtA rAkhavAno hato. cothe, Tve vA AThame kALe bhojana brahmacaryAzramano bIjo lAbha e hato ke kuTuMbanA karavAnuM hatuM. gurunI AjJA pramANe bhikSA mAgI saMskAro ane zALAnA saMskAro vacceno Antara lAvavAnI hatI, ane je kaMI maLyuM hoya te gurane virodha, je Adhunika keLavaNIno eka virATa prazna samapIne ArogavAnuM hatuM. eNe jaTA ke zikhA che tene A vyavasthAmAM bhAgye ja avakAza raheto. dhAraNa karavAnI hatI. gura ja che tyAre pAchaLa pAchaLa kuTuMbe ene samajIne ja gurane se hatA jethI javAnuM hatuM, e bese to UbhA rahevAno, e sUe guru ene managamatI ghATa ApI zake. ane e je to besavAno ane sadAkALa enI sevAmAM rahevAno samiANi banIne gurunI paricaryA karato to gura ziSyadharma eNe AcaravAne hato. khaTavAzayana, paNa pitAne vatsala kara ziSyane mastake mUkIne ene [ buddhiprakAza, augasTa '69
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMsAranAM kartavyo mATe ja nahIM paNa mokSaprAptinAM parivartana AvyuM bhAse che, tathApi prajAnA hADamAM kartavya mATe suddhAM susajaja banAvato. pacelAM mUlyo nimna stare rahIne paNa upasI rahetAM kahevAnI jarUra nathI ke badhAne brahmacaryAzramano mUlyAne ane vyavahArane niyame che ane jene lAbha maLato nahoto. Dho ane atizudrone mATe e "bhAratIyatA" kahIe tenI viziSTatAnuM nirmANa karyA AzramavyavasthA nirmAI nahotI e to kharA ja kare che. paNa strIone mATe paNa temAM jhAjho avakAza nahoto. A samagra Azraya vyavasthAno Aje kaMI artha prAcIna kALamAM meghAvI strIo nahotI ema nahI kharo ? prazna mahattavano che. je ArnalDa TayanabInA kahIe paNa gRhasthAzramanAM kartA uparAMtanI vighAo kaceleja" ane " pinsanA siddhAntanuM A strIo mATe vyavahAramAM sulabha nahotI. saMdarbhamAM smaraNa karIe ane AzramavyavasthAne e paNa kahevAnI jarUra nathI ke brahmacaryAzramanAM navI paribhASAmAM mUkI ApIe to samajAze ke bAhya lakSaNo aupacArika rUpe jaLavAI rahyAM hovA kevaLa bhAratanI prajA mATe nahIM paNa samarata jagatanI chatAM kALe karIne puruSArtha maMda paDato gayo hato, prajA mATe Atmavika sanAM sthityaMtaronI nidarzaka dezakAlanA parivartane pariNAme enAM keTalAMka lakSaNo A vyavasthA atyaMta arthapUrNa che, kemake manuSya kAlagrasta banyAM hatAM; ane jIvanasAdhanAno e kevaLa vikAsanI svAbhAvika gatinI e bauddhika mAvajata Adarza banI rahyo hato. kadAca ema paNa prazna che. emAM keLavaNIno sUkSma mAnopacAra che ane upasthita karI zakAya ke kyAreya paNa A Adarza manuSyanI cetanAnAM AviSkaraNonI sUkSma samaja vyavahAramAM siddha thayo hato kharo ? enAM koI che. eNe upajAvelI saMsthAo, AcAradharmo ane pramANe che ? mane lAge che ke koI paNa samayagALAno vidhiniSedhe Aje nirupayogI athavA kAlajIrNa nirdeza karIne sAdhanAnI tIvratA te gALAmAM kendrita lAgaze, paNa enAM ghaNAM tattvonI avarajavara thaI hatI ema sthApavuM te kadAca eka viDaMbanA vezAntare paNa cAlu che. jemake AjanI pazcimI banI jaze. paNa prAcIna zAstrakAroe brahmacaryAzramane yunivasirTIomAM bhaNa te vidyAthI parizrama AcaralagatA AcAravicAronI je sUkSma chaNAvaTa karI nAro sAdhaka banI rahe che te ja sAphalya prApta hatI te kevaLa ene AdarzanI bhUmikAe rAkhavA kare che. raMgarAgathI bharyAbharyA IdripabhoganA jIvananI mATe nahIM paNa ene vyavahAramAM rUpAntarita karavA madhyamAM kaThora tapazcaryAne karmakAMDa cAlato hoya e mATe hatI, e keLavaNInI, samagra jIvananI ane AjanA yuganI tAsIra che. saMyama uparano eno jIvanahetuo vizenI kevaLa eka dRSTi ja nahIM paNa atibhAra jIvananA AnaMdano vaMsaka lAge chatAM kAryapaddhati paNa hatI. bhAratanA bauddhika puruSArthanuM rasasAgaranI pALa pu DayathI bAMdhavAno A prabaMdha ane bhAratIya janamAnasanuM eNe sadIo sudhI che. mAtra enuM AkarSaka svIkArya navatara svarUpa saMgepana kareluM che. eNe yugo sudhI bhAratanI upajAvIne enI arthapUrNatA samajAvI zakAya.* samasta prajAne Asetu himAcala sAMskRtika mUlyAnI + tA. 3 eprila 1968ne rAja AkAzavANI, eka sajIva sRSTinI bheTa dharelI che ane je ke, amadAvAda, uparathI prasArita vArtAlApa : AkAzavANInA kAlasaMdarbha badalAI javAthI mUlyomAM paNa moTuM saujanyathI. aliprakAra, egasTa '69 ] 193
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ gujarAtI saMdarbha vyAkaraNa-samIkSA kezavarAma kA. zAstrI - A Gujarati Reference Grammar kayA prakAranuM che e batAvyuM che. beu vibhAgamAMnA -by George Cardona; pub. by The Beat 24513011 37 247 24812411 31 422 University of Ten:1sylvania Press, uccAraNabheda spaSTa rIte batAvyo che, je saMskRta Philadelphia through the Cxford Uni. - ane vistRta sa- e saMbhave che. A Press, London - Bombay - Karanchi; joDakAM vaccenuM aMtara anukrame "madhya' ane 'pazca" Demy Octavo pp. 138, Price Rs. keTinuM che. 1965. svaranAM uccAraNonAM udAharaNa ApatAM pensilavAniyA yuni. nA bhAratIya-AryabhASA anunAsika svaronAM udAharaNomAM "saMyama" "hAMkato' vijJAnanA sahAyaka adhyApaka zrI. kArDonAe 1962 'hiMcake' jevAmAM anunAsika svara ja mAnI lIdhela -63 nA zikSaNika varSamAM gujarAtamAM judAM judAM che; hakIkate "saMyama' to sAnusvAra svara che. sthaLee karI, gujarAtI bhASAbhAvI lokone sAMbhaLI kADenA anusvAra ane anunAsika vacce bhedarekhA je mAhitI ekatrita karI hatI tene saMbhAra tAravI zakyA nathI jaNAtA. "maila 'mAM hasya vikRta asthAnamAM 1963-64nA varSamAM besI vyavasthita uccAraNa nirdoryuM che. A navI vastu hovA chatAM A graMthamAM sAdhI Ape che. amadAvAdamAM AvelA svAbhAvika che. hakIkate zAMta-kUta-laghuprayatna kavALI tyAre mukhyatve De. prabodha paMDitanA saMparkamAM zruti pUrve dUra-saMvRta kehUrva vidyuta ja saMbhaLAya AvyA hatA ane dasamAMnAM nava prakaraNonA viSayamAM che. anunAsika aa vivRta ja hoya che (1-6-, emanI sAthe carcA vicAraNA karavAno lAbha lIdhe 1) e vidhAna apUrNa che; "ja'ne badale "paNa" hatA. emanuM raceluM A saMdarbha vyAkaraNa kevaLa jaI e. noMdhapAtra e che ke ucarita bhASA ja varNanAtmaka paddhatie nirUpita thayeluM che: eTale ke emaNe lIdhI che eTale aMgrejI joDaNImAM 4-3 emaNe emane kAne je kAMI saMbhaLAyuM che tenI ja mImAMsA hasva ja prAyaH svIkAryA che. mUrdhanyatara !mATe karI che. ane emaNe e mATe javaMta bhASAno ja sAvadhAnI zarUmAM dekhAya che, jyAM nIce nakatAvALA upayoga karyo che. kavacita prAMtIya rUponI chAyA, "r" Apyo che; pachIthI "Da" ja neye jAya che. to kavacita mAnyabhASA vize nI ekasAI vagere zAMta-kUta-laghuprayatna prakAranuM astitva emaNe sarerAza e ja kAraNe dekhAya che. eka ja varSanA gALAmAM svIkAryuM nathI; Ama sarvatra evo vyaMjana rahIna AvuM lAkSaNika koTinuM vyAkaraNa enA kartAnI grAhakane ja Apyo che. zaktine paricaya ApavA paryApta che. paheluM prakaraNa eka vastu khAsa dhyAna kheMce che ane te e ke Phonology ( vanitaMtra) vize ApyuM che ane aMgrejI joDaNImAM bhAravALA svara svarabhAranI dasa jeTalA peTA-khaMDamAM bhinna bhinna prakriyAone carcAmAM "sTrokathI' batAvyo che. bezaka, svarabhAra khyAla Ape che. varNamAlAnA viSayamAM emaNe pakaDavAmAM saMkhyAbaMdha ThekANe bhUla jaNAya che. De. prabaMdha paMDitanA svara-vyaMjanano ja upayoga "jhADa-jhADa" "aDhi-aDhi" Ama beu prakAranI karyo che, Ama chatAM enI DAImAM jarUra UtaryA joDaNI nirarthaka apAI che; pAchalI ja uccarita che. che. "a" vibhAgamAM du ka keM OM OM ai = e rIte, "Toka" "vADa" "meDi" khoTI rIte A ane "ba" vibhAgamAM jha che eN e ai noMdhAyA che, pahelAmAM anunAsika "o' che, to mA Ama vibhAjita karI dareka svaranuM uccAraNa pAchalA beumAM mUrdhanyatara "3" che. (pR. 26) 1/4 [ buddhiprakAza, ogasTa 19
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ * phgmAM ardhA '' na joI e. tA ' thi ' ane ' mALatti 'mAM vacce 6 umerI joDaNI emanI dRSTie paNa bhUla ja che. (pR. 27) 'mALazi' 'tra' vinA ja noMdhAyA che, je emanI dRSTie sAce che. saMvRta TM ane vidyuta vacce bheda pADI zakayA nathI--A AkhuM pAnuM enuM spaSTa udAharaNa che. (pR. 28 ) va'nAM khe uccAraNa emaNe pakaDayAM che: 1. Aya ane 2. tyAya, chatAM joDaNImAM pAchaLathI garabaDa thavA pAmI che. (pR.29mAM) laghuprayatna -vazruti vize cAkasAI nathI. * trividha prakriyA noMdhatAM 1. zuddha deMkAra, 2. mahAprANu vargIya vyaMjanAmAM emaNe svIkArele haiMkAra, ane 3. ma`ra. A traNene emaNe joNImAM judA AkArathI nAMkhyA che. yurApaya vidvAnAne bhAratIya mahAprANa vargIya vyaMjanA kAMtA samajhAtA nathI, yA tA ee enAM zuddha uccAraNA karI zakatA nathI. DaoN. pa`Dite paNa mULa vamAlAmAM kadAca A ja kAraNe A mahAprANu vyaMjanene nAMkhyA nathI. 'nI 1. 3 mAM (pR. 31thI) zrutimattA, palaTA ane svarabhAra ( accentuation) upara lakhyuM che. AAiMnA 'svarabhAra 'nA niyame tAravavAnA emane prayatna keTaleka aMze niSphaLa gayA che; jemake 1. jo eka zrutimAM tene te svara hAya teA pahelI zruti upara bhAra; bi'Di baeN'se ju'nuM mA'leA pataMga sA'DA. chellA sivAyanAM bAkInAM udAharaNAmAM bhAra khIjI zruti upara che. ' pataMga ' jevA zabdamAM 'pa' upara kadI bhAra sAMbhaLavA maLatA nathI. 2 jo niyama taddana svAbhAvika che. 3 jo niyama udAharaNAnI dRSTie aDadhA sAcA che. 14 the| taddana khATA che; ApelAM udAharaNAmAM ekamAM paNa pahelI zrutimAM bhAra nathI. 5 me niyama saMyukta vyaMjaneAnI pUrvenA svar pachADa khAte hAI haMmezAM bhAra dharAve che, e sAcI hakIkata Ape che. ethI vadhu zruti dharAvatAM padyamAM 1 leA niyama sAcA ApyA che. emAM * tAjetara 'mAM joyelA vikalpa niraka che. 2 jA niyamanA 'a' khATA che, 'ba' sAcA che. 3 jA buddhiprakAza, AgasTa '69 ] niyamamAM ' parI'kSA ' sAceA zabda, paraMtu 'zu 'izuM khoTA bhAra batAve che. emaNe (5, 35) vAkathamAM svarabhAranI mImAMsA ApI che, paraMtu e kSudra kATinI che. (pR. 36) Vowel S quencs mathALe emaNe saMdhivAnI ApelI carcA khAsa upayAgI nIvaDe evI nathI. 16 (pR. 37)mAM vaya mahAprANa ane bhara vacce geATALA thaI gayelA anubhavAya che; bIjI rIte A udAharaNe| onscnant clusternAM sArAM 'udAharaNA pUrAM pADe che. dhya'mAM ' dyotana ' khATuM udAharaNu AvI gayuM che. udAharaNa keTalAMka cakAsI javA jevAM che. (pR. 46) vAkayomAM udAharaNA paNa meTA bhAganAM cakAsaNI mAgI le che. khIju` prakaraNa ' padAMta'ta sadhi 'nuM che. 'lakA 'vakate ' jevAM ' lakhate ' vakhate ' jevAM mATe nainadhAryAM che e vaktA karatAM zrotAe karelA anukaraNanuM kAraNa che. A prakaraNamAMnAM mamdara 'hu'nAM udAharaNAmAM avyavasthA che. emaNe yazrutinI paNa noMdha na karatAM moTe bhAge rara ja rAkhyA che; kavacit i, carca jevuM udAharaNa noMdhAI gayuM che (pR. 11). trIjuM prakaraNa lekhanapaddhati'nuM che. e videzIene uddezIne lakhAyelu che. 'padaracanA' prakaraNa 4 thethI zarU thAya che, jyAM zarUmAM 'nAmiMkI prakriyA' A prakaraNamAM ApI che. vibhakti vizenI rUpAkhyAna-paddhati udAharaNethI ja nirUpI che. prathama sabaLa aMga lIdhAM che, pachI nirmULa. strIliMganA phUMkArAMta zabdone paNa nirbaLa aMgamAM samAviSTa karyA che. ane e tAttvika rIte khATuM paNu nathI, kAraNa ke rUpAkhyAna pAnI veLA koI 'tara nathI paDatuM. ba. va. ne 'e' ane trIjI-sAtamI nA 'e' lAgatAM yazruti vize kArDanA sabhAna nathI. joDaNI nI dRSTie 'bandha'ne sthAne 'banda' (pR. 62), 'ghau''te sthAne 'gahu'. emaNe gujarAtImAM 'e-e~ cheDAvALA zabdo na heAvAnuM kahyuM che; 'vale' 'le' najara bahAra gayA che. (pR. 66) vakhata' ane 'vAra'nAM udAharaNA ApatAM 'vArane puliMga samajhI mru vaiTo vAra rahyA kahyuM che. namatI vavate e 295
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIliMga--parivartana udAharaNa emaNe joyuM che. vivaraNAtmaka paddhatimAM A ja garabaDa thavAnI. sAceA khulAsA te pAra'pari- paddhati ja ApI zake ke ahIM jJamatar navatatvanuM A pariNAma che. ekathI vadhu liMganA zabdo vaparAtAM, Ave e sataya kArDInAe barAbara tAravI ApyuM che. (pR. 82 mAM) peDho ane pa vaccenA arthabhedanI carcA sUcaka che. (pR. 83 mAM) krune nirbaLa aMganuMmahuvacanamAM 'e' vaLagaNu satra lAge evuM avikArI sUcavyuM che e hakIkate prAMtIya che. nI nathI ja; tethI ja (pR. 66)mAM 'mAdA choro' joDaNI ciMtya che. (pR. 84 mAM) zuMnA prayAga nA vikalpamAM svAbhAvika 'mAdA choddA' neAdhavuM apUrNa che. saMkhyAvAcaka vizeSaNeAnA uccAraNamAM rahI gayu' che. ethI UlaTu pR. 67) maiM sadghArA kAI kAI sthaLe uccAraNanI bhUle che. varte phIrAne soyA' e vAkayamAM zuddha ba. va. hAya sthaLe ApaNe caudda elIe chIe. emaNe sorutA phIjAbrone joI e; A udAharaNa teA mAnArthe saunA vikalpa ApyA che, jyAre pArIsathI a. va. nuM che. (pR. 68) 'hoddo kha. va. apavAdamAM zarU thatA zabdomAM ' ApyA ja nathI. keTalIka mUkaryuM che e paNa kharAbara nathI; caiTahA roko vaikalpika joDaNI uccAraNAnukUla abhISTa lAge che. AvyA ane TaDhA roja prAcyA beu prayAga oru nahi, jovu joI e. khe ThekANe udAharaNamAM vyApaka che. (pR. 69 mAM) vAra joDaNI khATI che,vAgyene badale vAge lakhyuM che. (pR88mAM) gaLAMne 'lAMchu'joI e. kArDanAe chApunA pAMcaso sthAne 'ghaLAM' prayoje che; hakIkate munitamAMthI grAma' vagere traNa udAharaNa te dhyAM che te paNa sAcAM maLela hoI zaLA' ja che. nathI; pAMcaso grAma vAMka Ama ja vyApaka prayAga che. (pR. 72 mAM) mALaniya na De, mAnaniya joI e ('mAnanIya' sa. tatsama, pappu uccAraNu hrasva hAI kArDAnAne abhimata sUcana karyuM che.) (pR. 75 mAM) meM pustane vAMcyu e beTA prayoga che; 'ne' na ja joI e. ghULe jevA rUpamAM kArDanA mA~ra jue che. (pR. 77 mAM) 'chokaro-chojA noyA' sAtheAsAtha chorAne-chorone jhoyA ema beu prayAga nAMdhyA che. sajIva mAnavane mATe maiM' vALI racanA pracalita che eTale vikalpa nakAmA che. 'mAduM tyAM tadghAre tyAMne ananya kahe che, paNa ema nathI; tyAM vagere sAtInAM avyayAtmaka rUpa hAvAne kAraNe vizeSaNAmAM '`pratyaya dekhA de che. carotaramAM mAdA tyAM jevA prayAga paNa che, je prAMtIya che. (pR. 77mAM nIce) vAkayamAM ekathI vadhu vizeSe vaparAyAM DhAya teA vizeSaNa nA AdhAre vizeSa svIkAre e tarapha dhyAna doryu'' che. nitya uccarita bhASAmAM najIkanA vizeSya upara AdhAra rAkhe e svAbhAvika che. likhita bhASAmAM Aje avyavasthA kahI zakAya. AvA saMyogAmAM napu sakaliMga, ra96 (pR. 92) sAnAmika rUpAkhyAnamAM mara dhvani svIkAryAM che sarvAMtra: (pR. 96 mAM) IttinA vikalpe jJAni vagerenI kArDAnAne mAhitI nathI. eTaluM svIkAravuM joI e ke prayAgA banI zake teTalA ekaThA karI vidhAne ne sabaLa banAvavAnA emanA prayatna che. je kAMI bhUleA thaI che te emane maLelI mAhitInI khAmI che. pAMcamuM' prakaraNa ApyAtikI prakriyA'nuM che. kriyArUpAne emaNe mukhya cAra vibhAgamAM vibhakta karyAM' che : 1. nyUTrala', 2. 'Temporala,' 3. 'kanDizanala' ane 4. Aspekacyuala'. AmAM kanDizanala'te eka ja prakAra, paraMtu bAkInA traNanA babbe prakAra tAravyA che. AmAMnAM 'nyUTrala' ane ' Apekacyuala' rUpe. sahAyakA laine mizrarUpe banI zake che. kALa ane anAM thaIne Ama 16 rUpAkhyAna : pracalita hAvAnuM lekhake tAravyuM che, je samAdaraNIya che. puruSavAcaka pratyayAnA khyAla ApatAM AkArAMta ane ekArAMta dhAtuone va' bIjA pu -e. va. mAM ane trIjA puruSa-e. va. tathA ba. va. mAM lAge che ema kahyuM che, paraMtu ekArAMta dhAtuomAM apavAdarUpe '' pratyaya lAge te dhAtu paNa mAnya bhASAmAM [ buddhiprakAza, oNgasTa '69
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ che e ahIM emaNe sUcita karyuM nathI. AjJArtha mAMDayuM" ema karmaNi arthe sArvatrika prayoga che. bI. pu.ba. va. ne "rA' pratyaya noMdhavo rahI gayo (pR. 124) "cAlI A po" "khAI Ape' e che. emaNe trI pu. nuM AjJArthanuM rUpa noMdhyuM che. bhrAmaka che. paheluM khoTuM che, bIjAmAM le" dhAtunAM (pR 100) bhaviSyanA "karazo' rUpamAM namratA bharelI ja rUpa saMyukta kriyAmAM vaparAya che. "A khurasithi AjJAno paNa artha che e emaNe yogya tAravyuM ubhi thaI Apa" mAM te spaSTa "ApavA'no artha che, che. "Avaje' "Avajo ne e rIte bhaviSyata AjJA saMyuktatA che ja nahi. (pR. 125 mAM) "mAhi vAta kahI che e paNa suyogya che "kaDizanala ( kriyA. sAMbhaLine, e haiMsi Dayo ahIM "hasi paDyo' nipajyartha)mAM mAnya "Avata' ane muMbaI-suratI joIe; "jA' dhAtune mAga barAbara nathI. "cAli Avata' paNa batAvyuM che te sarvasvIkArya nathI e ga' nepyuM hota to barAbara. 'cAlI gaI' ne sUcana paNuM barAbara che. (pR. 11) "gayo varasa" ja che. (pR. 127-28 upa2) "jaI le "saMbhaLAvI kheTo prayoga lakhAI gayo che. (pR. 102) "hAta' le" "muki le' joI daIza" "oLakhI Apo" e sAthesAtha 'hata' neMdhavuM rahI gayuM che. chelle 'pUrNa paNa khoTA prayoga che. "ra" ne lagatA badhA ja praga bhaviSyanuM "AvyuM haze' rU5 lakhyuM che, jemAM sAcA nathI; de' ane 'Apa' vacce bhASAmAM spaSTa zakayatAne artha emaNe sUcita barAbara karyo che. viveka che ja. e rIte "nAkha'mAM paNa viveka (pR. 103) "Avyo hata" ane "Avata' vacce jALavo joIe. arthabheda che e tarapha emanuM dhyAna nathI gayuM. (pR. 173 thI ) "nominala phemsa-kUdata'nI rameza peluM kAma kare" emAM AjJAne artha che e vAta zarU karI che. (pR. 175) ya'vALuM bhUtakRdaMta paNa seMdhavuM rahI gayuM che. (pR. 104) "mAhi pAse "vizeSaNarUpe thoDA ja prayogomAM che, jyAM "gayeluM paisA heta, to huM tahmAdri sAthe jAta'-ahIM vAparI nathI zakAtuM. emaNe "pidhelo mANasa " Avata' joIe. (pR. 105) "haze-haze" beumAM evuM udAharaNa saeNyuM che, paNa emanA dhyAna bahAra saMbhAvanA che ema kahevuM joIe. (pR. 107) che ke " jeNe dArU pIdhele che tevo" ema "pIdhe'emaNe hoya che ne "hebiTyuala" (niyamita) vartamAna no bhAva che; pachI e kartAnA vizeSaNa tarIke kahyo che. (pR. 108) "khAtA thayA che ane khAtA vaparAto thayo che; "pIdhelI strI " paNa-bezaka, emaNe hoya che e ekArthaka che e emanuM vidhAna barAbara sAMbhaLIne prayoga naLe che eTale mULa sudhI javAnI nathI. (pR. 109) "mAhe caeNpaDi lAvavAnI che. sAthe- jarUrata na paNa hoya. (pR. 177) nakArArtha racanAmAM sAtha "huM copaDi lAvavAno chuM" e pravega paNa mane ghaNI apUrNatA lAge che. A kAraNe ja keTalAka rAMdhavo joIe. e ja rIte (i)mAM nedhalA vAkaya boTo prayoga paNa seMdhAI gayA che. (pR. 178 vize paNa. (pR. 114) "khavADa' 'naHvADa' 'sivADa" upara ) " na Avaze' na joIe; " Avaze nahi ? pivADa" jevADe jevAM prerakarUpa che te e ja vyApaka prayoga che, "huM sigareTa nahiM pito" navAI upajAve che. prekamAM bIjA paNa AvAM e sarvathA khoTuM che: "na pito " barAbara che. apracalita rU5 nAMdhAya che. (pR. 119 mAM) "saMyukta cha prakaraNa A juncts--nAma AkhyAta kriyApado'nI suMdara rIte ApelI prakriyAmAM 'karatA sivAyanAM padone lagatuM che. jyAM kriyAvizeSaNa, vaLajAo" "karI AvyA" A udAharaNe zaMkAspada che. gaNa Particles ane saMyojakAnuM che. kriyA(pR. 121 mAM) "khAyA kare che" "karyA karyuM' vagere vizeSaNamAM zabda mULa reTinAM jene non-deriva dhAM che, paNa khAdhA kare che "kIdhA karyuM" rahI zaive kahyAM che, ane vyutpanna koTinAM (deigayela che. "paDavA mAMDayo' "cAlavA mAMDayo' e vative) ema be bhAga pADayA che. ahIM', sAthe, ekAMgI prayoga che; "paDavA mAMDayuM" " cAlavA aMdara, bahAra, Aga jevAM prathama koTinAM che, buddhiprakAza, augasTa 69 ]. 297
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyAre bIjI koTimAM sArvanAmika kriyAvizeSaNo AvaDatuM nathi-AvaDati nathi' A be prayogamAM che. je vizeSaNa kriyAvizeSaNa tarIke vaparAya che "AvaDatuM 'vALo prayoga jANIto na kahevAya. teone AmAM kayAMya svIkAryA nathI.vaLagaNa (clitics) sAtamuM prakaraNa "nAmikI vyutpatti taddhitAnuM mAM bahuvacanane pratyaya "o, karmavAcaka "ne" uparAMta che. varNanAtmaka paddhatino Azraya karavA jatAM kyAMka kartA-sAdhanano "e,' sAtamIna "e,' sAtamInA kyAMka mUMjhavaNa thayelI anubhavAya che; jemake (pR.157) artha mATeno "mAM,' pAMcamInA arthano "thI," "akaya" "saudarya" ane " kArya' ne "ya pratyayamAM uparAMta "para" ( = upara) ane "sara(=pramANe) sAthe mUkI dIdhA che; AmAM "kArya" to tatsama nI carcA ApI che. co clitic-"na-' kahI, kRdaMtAtmaka rU5 che, jyAre "aikya" ane "sauMdarya" hakIkate chaThThI vibhaktinA arthano sabaLa "tuM" to "eka" ane "suMdara" uparathI che. oLakhANuM Apyo che. carcA pramANamAM adhakacarI che. (pR. 144) ane "bhaMgANa" vacceno bheda kAThenAne dekhA to nInI carcA chaThThInI vize NAtmaka paristhitine che, paNa bheda pADavAnA viSayamAM lAcArI batAvI khyAla ApavA karI che te 3 caka che. "nI sAmuM " che; kAraNa spaSTa che: eka strIliMge che, bIju "nA sAmuM" vagere jAtanA vikalpo paNa tAravI napuMsakaliMge che, e kAraNe pratyaya vibhinna che. batAvyA che. (pR. 147 mAM) cappA vaDe'ne sthAne (pR. 158mAM) "sonera'nuM strIliMga "sanArI" cappAnI vaDe" na thAya e barobara sUcavyuM che. khoTuM apAyuM che. paraMtu e : nI bhaNI" "terI uparAMta e barobara AThamuM prakaraNa "samAsa'nuM bahu ja TUMkamAM nathI. "mAnyatA pramANe praye e paNa khoTo che. (pR. patAvyuM che, e ja pramANe navamuM "rbhAiva'nuM paNa. 148) "nI bAju" "nI tarapha' vaikalpika che e De. kArDanAe karelI mahenata ucca keTinI che, kahevuM joIe. - Particles tarIke "ja" "ya" "paNa" "eka , paNa pote paradezI, ane emAM ahIM mAtra eka varSa rahyA ane je kAMI sAMbhaLyuM vAMcyuM te noMdhI lIdhuMAi" "ji' kahyA che. ('. 149 mAM) "koI ahIMthI gayA pachI amerikA jaI vyAkaraNa lakhyuM. paNuM-thI" prayoga Apyo che te khoTo che. AmAMnA A vyAkaraNa je emaNe chapAtAM pahelAM gujarAtanA ka" ane "Adane A vargamAM levA ke taddhitamAM A viSayanA becAra tadvidonI najara nIcethI kaDhAvyuM makavA e mane vicAraNIya lAge che; "ji" (= jI) ne mATe paNa evuM ja. hota to bhAgyeja koI khAmI rahevA pAmata. (pR. 150) "athavA te mAtra vAkayo vacce vivaraNAtmaka vyAkaraNa" mATeno eka nAno paNa vaparAya"e vidhAna khoTuM che. (pR. 151-52). sUcaka namUne emaNe Apyo che. ahIM kAma karanArA tepaNa" ane "toya" rahI gayAM che. ' Aje. niSNAtane A namUne khUba ja upayogI nIvaDaze. bahu kAma che, kAle, paNuM, ne navarAza haze "mAM e sAthe ahInA vidvAne potAnA prayatnamAM taddana Apelo "paNa"ne prayoga ApaNe sAMbha nathI, parapratyayane buddhi paNa na ja bane e paNa eTaluM (pR. 153 mAM)*mArA pitAe cAra vAgyAna kAma ja jarUrI che. karyuM' e udAharaNa barAbara nathI. mArA pitA De. kArDanA abhinaMdanane saMpUrNa rIte pAtra cAra vAgyAnA kAma karI rahyA che ? evo prayoga che. emane upakAra te e che ke emaNe gujarAtI svAbhAvika che, athavA "mArA pitAe cAra vAgyAnuM vyAkaraNavidone sAruM evuM sAmagrI ane nirUpaNa kAma cAlu rAkhyuM che' e prayoga vadhu svAbhAvika prakAranuM bhAthuM ApyuM che. che. (pR. 154) "mane gujarAtI bhASA bolatAM amadAvAda-6 : tA. 22-7-69 [ahiprakA, ogasTa 19
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ ramaNabhAInI tattvamImAMsA ( gatAMkathI cAlu ) IzvaranuM sRSTirUpI kAvya devaLa vyaktilakSI nathI paraMtu vastumUlaka paNa che e bAbatanI spaSTatA karatAM ramaNubhAI e lakhyuM che ke, " zviranuM kavitva vAtubhavarasika (Subjective) tema ja sarvAnubhavarasika ( objective) ane prakAranuM che arthAt upara kathA tevA tenA aMza tenI kavitvamaya kRtiomAMthI jaNAya che te ja pramANe manuSyajAti rUpI je nATaka teNe racyuM che te vizALa sarvAnubhavarasika kAvya che. nepeAliyana, kAlambasa, elekajhAnDara, krAisTa, buddha, rAma vagere mahAna pAtrA kArya mAnava kalpI paNa zake? e sa` pAtraracanAmAM IzvaranuM kevuM anupama kavitva da> igAcara thAya che? ane badhI sarvAnubhavarasika kavitAnI peThe AmAM paNa A kavitAnA rAjAnA gUDha svAnubhava kevA camatkArathI jaNAya che ? '' [ 2*89 ] ramaNabhAInA mata pramANe sRSTinA sauMdaryanuM darzana karavAthI ApaNane AnaMdanI anubhUti te thAya ja che paNa te uparAMta "AnuSaMgika pariNAma rUpe satyanuM paNa darzana karAve che. kAvya mAtranuM svarUpa che kai AnaMdanI prApti sAthe hRdayane te evI ucca kATimAM lAve che--cittane evuM sAmarthya Ape che ke paramasatyAnI jhAMkhI te samaye thAya che. A kAraNathI tattvaciMtakAne ane mImAMsakAne je satya dhaNuM maMthana karatAM hAtha lAge che te kavi AgaLa sahaja prAdurbhUta thAya che. suSTikAjyanA anubhava karanArane paNa e rIte IzvaranA svarUpanAM dana thayelAM che." [287] Ama ApaNe joIe chIe ke ramaNabhAInA mata pramANe mAnavakavi peAtAnI icchAmAtrathI buddhiprakAza, oNgasTa '69 ] DaoN. jayendrakumAra . yAjJika kAIpaNa jAtanA upAda.nanA upayAga karyA sivAya peAtAne managamatI sRSTinuM nirmANa kare che tevI rIte Izvare paNa kAI paNa upAdAnanA upayAga karyA sivAya kevaLa icchAmAtrathI suMdaratA ane satyanuM darzIna karAvanArI A sRSTinI racanA karelI che. pRcchAmAtrathI sarjAyelI hovA chatAM A sRSTi kevaLa mAnasika nathI paNa khAva che. arthAt tene vatumUlaka astitva che. A rASTrikA'thI Izvara peAtAnI bhAvanAo ane yAjanA siddha kare che. ramaNabhAInI A vicAraNA sAme udbhavatI eka zaMkAnA vicAra karatAM teo jaNAve che ke, " keTalAka nAstikA evI dalIla kare che ke sRSTimAM IzvaranI cAjanA pAra paDe che evI ghaTanA hAya teA tene a evA thAya ke IzvaranI mULa sRSTimAM khAmI rahelI che ane te khAnI dUra karavA Izvarane evA upAya levA paDe che.. spInejhA kahe che ke Izvara amuka hetuthI pravRtti kare che ema dhAravAthI IzvaranI saMpUrNatAne bhaMga thAya che; kAraNa ke ema hAya te kazAkanI kheATa hAvAya Izvara tenI zodhamAM che, IzvaramAM eTalI hInatA che ema phalita thAya. te ja rIte, jona sTuarTa mitra kahe che ke vizvamAM yeAjanA rahelI hAvAnuM je je zana thAya che te te zaktinI eTalI maryAdA batAve che; ane yuktio sabhALathI ane kuzaLatAthI pasaMda karelI hAya teA zaktinI eTalI vadhAre khAmI ja guAya che, kAraNa ke muzkelIe jItavAmAM DahApaNa ane yukti rahelAM che, paNu paramAtmA AgaLa te muzkelI na ja hAvI joI e. '' [ 2-75 ] DokaTara mATinAne anusarIne upayukta pratyuttara ApatAM ramajubhAI lakhe che ke, za*kAnA " AvI 299
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ dalIlane artha to e thAya ke kaI hetu saphaLa bIjA koInI AjJAthI, ke bIjA koIne baLathI karavA Izvara pratIta thAya e mAM tenI khAmI sAbIta paramAtmA samakSa AvelI nathI hotI. 5 thAya; Izvara pasaMda kare temAM tenI divya svarUpanI anerathanA saMkalpane uddabhava (Puting forth a azakti sAbita thAya; khAsa karIne upAyonI fresh ideal) thatAM yejanA thAya che." (2.76-77] pasaMdagI vizeSa kuzaLatAvALI hoya to vizeSa khAmI Ama ramaNabhAInA mata pramANe sRSTino racanAro sAbita thAya; jema DahApaNa vadhAre hoya tema atRpta ke apUrNa che ema kahevAnuM yaMgya nathI. azakti vadhAre. jyAM vadhAre DahApaNa, vadhAre dIrgha kAraNa ke "paramAtmAne kazAnI khoTa nathI, te dRSTi, vadhAre sAmarthya hoya tyAM vadhAre azakita kazAnI zodhamAM nathI paNa bhaviSya mATe dhArelI hoya evI zaMkA karanArI nAstikonI A dalIla sthiti te pote ja kare che ane pote ja siddha kare A rIte ayukta ane vyartha che. vaLI, dAkatara che. teno hetu tenA ja utpanna karelA hoya che. ane bhATine kahe che tema sRSTinA IrachA vyApAramAM ja te hetue pahoMcavAnA mArga paNa tenA ja utpanna bhaviSya tarapha gati samAyelI che, je kaI IcchA kare karelA hoya che." [2.77] che te, vartamAna nahi ane vartamAna karatAM vadhAre nAstikanI dalIlane ramaNabhAI e Apelo sArI evI bhaviSya sthiti mATe pravRtti kare che e uparyukta javAba mAtra eTaluM ja nirdeza che ke Izvare kharUM che, paraMtu evI pravRttimAM apUrNatA rahI nathI; sRSTi racI che e hakIkata mAtrathI IzvaramAM azakti ke kAraNa ke jyAM evI pravRtti na hoya, jyAM vadhAre apUrNatAnuM AropaNa thaI zakatuM nathI. paraMtu, sarvasArI sthitie pahoMcavAnI zakti na hoya tyAM zaktimAna Izvare A sRSTinI racanA zA mATe karI? . apUrNatA hoya. yatheccha sthitie pahoMcavAnI, yatheccha e racanA na karI hota te zI muzkelI hatI ? vagere gati prApta karavAnI zakti hoya tyAM azakti che praznono koI ukela ramaNabhAInI vicAraNue raju ema kema kahevAya, tyAM apUrNatA che ema kema karelo nathI. A aMge mAnavabuddhinI asahAyatAne kahevAya ?" [ 2975-76 ] " A rIte pravRtti zarU spaSTa rIte svIkAra karatAM ramaNabhAI e lakhyuM che ke karatAM pahelAM te vize (id: a) bhAvanA dhAraNa "paramAtmAe zA mATe vizva utpanna karyuM? zA karelI hoya e azaktinuM cinha nathI paNa mahattvanuM mATe utpatti vyApAra zarU karyo te ApaNe mAnavacinha che. jaDa ane caitanya vacce e taphAvata che ke buddhithI jANI zakatA nathI." [2.77] e kahevAnI jaDa bhAvanA dhAraNa karI zakatuM nathI, citanya bhAgye ja jarUra rahe che ke ramaNabhAI jevA buddhivAdI bhAvanA dhAraNa karI zake che. aSTA potAnI samakSa ciMtakane mATe A prakAranI asahAyatAne svIkAra bhAvanA hoyA vinA utpattinuM kArya AraMbhe to karo e mULagAmI ane sarvAgI ciMtana karavAnI mAtra yaMtra mAphaka icchA vinA tenI gati thAya. pratijJA lIdhA pachI tema karavAmAM pramAda batAvavA IcchA vyApAramAM ja zaktimatva raheluM che. paramAtmA barAbara che. IchA vaDe sRSTinI kejanA kare che, ane e yojanA (kramaza:) [ buddhiprakAza, oNgasTa '69
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ deza ane duniyA devavrata pAThaka kensesa netAgIrInI kaTokaTI julAI 12-13 thI 19 sudhInuM aThavADiyuM rAkhe tathA tene mArgadarzana ApI zake tema te mAne bhAratIya rAjakAraNa mATe atihAsika banI gayuM. che. A prazna naherunA samayamAM avAranavAra upasthita koMgresanI ucca netAgIrInI kaTokaTI tenI parama thayo hato. purUSottamadAsa TaMDana keMgresa pramukha hatA sImAe pahoMcI ane eka paLe te pakSanA bhAgalA tyAre temanI ane narenA saMbaMdho sumeLabharyA paDavAnI zakyatA paNa jaNAI Ama thatAM saMsadanA rahyA na hatA. krIpalANI pramukha : visarjananI ghaDIo paNa hAthaveMtamAM AvatI A prakane gaMbhIra svarUpa dhAraNuM karyuM hatuM. chevaTe, dekhAI. Aja divasa sudhI koMgresa netAgIrI naherue vaDApradhAnapada sAthe pakSanuM pramukhasthAna vaccenA matabhedo ATalI hada sudhI kadI jAhera thayA saMbhALI lIdhuM hatuM. Dhebara keMgresa pramukha banyA na hatA. pradeza ke rAjya kakSAe AvI kaTokaTI pachI A prazna UDyo na hato. A vakhatanI kaTaAvI hatI; ucca kakSAe paNa bhinna bhinna mato kaTI veLAe A prazna pharIne Ubho thayo che. pravartatA dekhAyA hatA. paNa pakSanI hastIne trIja' paribaLa te kogresanI kSINuM banatI zakti jokhamamAM mUke tevI kaTekaTI A pahelAM AvI che. 1964 mAM naheru jevA karizmA dharAvatA netAnI na hatI. vidAya pachI ane khAsa to 1967 nI cothI A kaTokaTInA mULamAM traNa pravAho ke paribaLo cUMTaNI pachI koMgresane eka-pakSa-prabhAva tUTyo che. joI zakAya che. eka to, naherunA avasAna pachI saMsadamAM tenI beThakamAM moTo ghaTADo thayo che to temanA anugAmIne pasaMda karavAnI ane sattArUDha ATha rAjyomAM teNe sA gumAvI che. 1967nI karavAnI je prakriyA 1964 thI zarU thaI te kadAca cUMTaNI pahelAM koMgresamAMthI ghaNA sabhyoe pakSIAja sudhI keTalAMka vartuLAnI dRSTie hajI pUrI tyAga karyo hato tathA rAjyavAra " kaeNncesa' pakSo thaI nathIH 1964 nA jAnyuArImAM bhuvanezvara khAte ke jUtha astitvamAM AvyAM hatAM. cUMTaNI pachI paNa kogresa mahAsamiti maLI rahI hatI tyAre naheru. A valaNa cAlu rahyuM hatuM ane pakSa palaTo vyApaka upara hadayarogano humalo thayo hato ane temanA banatAM sarakAro a5lI banI hatI. 1960 nI anugAmInI pasaMdagI mATe dakSiNamAM tirUpatI khAte madhyasatra cUMTaNI pachI paNa koMgresa tenuM pahelAMnuM sinDIkeTane janma thayo hato. temAM kAmarAja, sthAna prApta karI zakI na hatI. atula joSa, esa. ke. pATila tathA saMjIva reDDI eka pakSa tarIke kogresanA sabhyomAM tema ja hatA. anugAmInI zodha mATe zarU thayelI A netAgIrImAM matabheda rahyA che. vicArasaraNInAM lagabhaga sinDIkeTa Aje paNa jIvaMta che. pratyeka pAsAM temAM sahaastitva dharAvatAM rahyAM che. bIjo pravAha te pakSa ane sarakAra vaccenA azoka mahetAe eka vAra koMgresane dharmazALA sAthe saMbaMdhana che. sinDIkeTa mukhyatve pakSIya baLa sarakhAvI hatI te esa. ke. pATile tene sTezananA dharAve che. pakSa tarIke te sarakAra upara niyaMtraNa pleTaphormanI upamA ApI hatI. keMgresanI vicAra buddhiprakA, ogasTa 19 ]
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ saraNI driALu anyAya tathA dhaNA matamatAMtarAne bRhad vyavasthAtaMtramAM ekasUtra rAkhanArI rahI che. jANe ke dezanuM vaividhya temAM pratibiMbita thayuM na hAya ! kAngresanI A udAra vicArasahiSNutA tenA maryAdita banatA prabhAvanA vajanathI jokhamAI che. TUMkI bahumatInA vartamAna saMdarbhamAM netAgIrInI spardhA pachI te vyaktitvanA dhAraNe cAle ke vicArasaraNInI bhUmikA apanAve kaIka vadhu gaMbhIra banI che. je saraLatAthI kongresa tenA AMtarika matabhedane Aja dina sudhI zamAvI zakatI hatI te tene mATe have muzkela banyuM che. vicArasaraNInA pAyA upara dhruvIkaraNanI prakriyA have AgaLa cAlavI joI e tema kahenArA kongresanA netAe A vAtanA puraskAra karI rahyA che. paNa mA prakriyA AgaLa cAle te tenuM eka mAtra pariNAma kAngresanA huMmezane mATe bhAgalA hoI zake. eka viziSTa prathA tarIke sinDIkeTane janma ane tenI kAmagIrI, pakSa ane sarakAra vaccenA saMbadhA ane kaoNngresanI kSINu khanI zakti tathA AMtarika matabhedone maLelA chUTA dAra-A trividha saMdarbhanA prakAzamAM AjanI kaTAkaTIne nihALavI joI e. 1964 mAM naherunA avasAna pachI sinDIkeTanA niNaeNya anusAra kaoNMgresa pramukha kAmarAje zAstrInI varaNI karI hatI. 1966 mAM '64 nI sa`sa'mitinI pati paDatI mukAI ane rAjyeAnA patapradhAnAnA TekAthI rIte kAmarAje vaDApradhAnanI varaNI karI. khullI spardhA nivArI zakAI nahi paNa sinDIkeTanA valaNane TekA maLI rahyo. '64 ane '66 mAM sinDIkreTe nirNAyaka sthAna bAgavyuM ane naherunA anugAmIne prazna leAkazAhI Dhame ane zAntithI ukelAyeA. paNa '67nI cUMTaNImAM sinDIkeTanA traNa sabhyA--kAmarAja, atulyA ane ane esa. ke. pATila--hArI gayA saMjIva reDDI jItyA paNa temane lAkasabhAnA adhyakSa padanuM sthAna apAvIne vaDA pradhAne temane rAjakIya kSetramAMthI dUra mUkI dIdhA. Ama, '67 mAM sinDIkeTa lagabhaga nAmazeSa khanI, 302 '67nI cUMTaNI pachI kamajora banelA kAmarAje kendrIya kebineTamAM indirA gAMdhI ane meArArajI desAI ne paheluM ane bIjuM sthAna levAnuM sUcana karyuM. ane merAjI nAyaba vaDApradhAna banyA, '67 thI '69nA gALAmAM indirA, mArArajI, cavANunA rAjakIya trikANe ekamekanA TekAthI rAjyakArabhAranuM saMcAlana karyuM. '69mAM kAmarAja ane pATila cUMTAyA, temanI 'rAjakIya kArakidI' karIne zarU thaI. ane sinDIkeTa punarjIvita thaI. 3jI menA divase jhAkirahusenanA avasAnathI rASTrapatipada mATenI je zodha zarU thaI temAM sinDIkeTe jhaMpalAvyuM. vaDA pradhAnanI IcchA sarvAMsa'matithI niOya levAnI hatI paNa temAM te saphaLa na thatAM sinDIkeTa temane mAphuMkana Ave tevA netAnI pasaMdagI saMjIva reDDI upara utArI. sinDIkeTanA A niNaeNya sinDIkeTane pharIne majabUta karavAnA AzayathI levAyA hatA ? vaDA pradhAna upara temanA a'kuza rahevA joI e e mAnyatAthI tee deAravAyA hatA ? '76 mAM AvI rahelI cUMTaNImAM kaoNMgresa sAre| dekhAva na karI zake te rASTrapati nirNAyaka sthAna bhegave e AzAe tee A pramANe karI rahyA hatA ? saMbhava che ke A badhAM kAraNA ekI sAthe kAma karI rahyA hoya, 1967-68nA varSA daramiyAna vaDA pradhAna vize eka chApa evI paMDI hatI ke teo muzkelIbharyA kAmamAM anya pradhAne AgaLa karatAM hatAM. pazcima baMgALanA praznamAM cavANute javAbadArI soMpAI paNa sArA saMbaMdheA bAMdhavAne -rAkhavAne jaza temaNe pAte lIdhA. rAjavIonAM sAliyANAMnA prazna paNa A rIte cavANune tathA meArArajI desAI te sAMpAye pakSanI sabhAemAM mArArajI desAI sAmenA candrazekharanA AkSepe vize khAsa kazuM karAyuM na hatuM. saMsadamAM madhu limayenA nANuM pradhAna uparanA prahArA vize vaDApradhAna tathA phakarUddIna ahemada aMdhArAmAM na hatAM. krUMkamAM, kendrIya kaeNbineTanuM nAva chellA keTalAka mahinAthI kaMIka DAbhADALa hAlatamAM cAlatuM hatuM ane rASTrapatipadanA prazna upara sinDIkeTanA sabhyA sAthe mArArajI desAI [ buddhiprakAza, AgasTa '6
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane cavANu maLyA tenI pAchaLa A vAtAvaraNa ApanAra pakSomAM svataMtra pakSa tathA janasaMgha mokhare kAma karatuM hatuM. najIka AvI rahelA banAvanI rahyA. baMne pakSa taraphathI masANI tathA balarAja eMdhANa pATila ane nijaliMgapAnA uccAraNamAM madheke sarvocca adAlata samakSa rITa karI ane dekhAtAM hatAM. banAsakAMThAnI cUMTaNImAM pATilanI vaTahukamane AgaLa amala thato aTakAvAyo, paNa pasaMdagI, temanAM dilhI jaIne kaMIka karI batAvavAmAM sarakAre saMsada samakSa kharaDo lAvIne temAMthI rasto vidhAne, nijaliMga pAnA dhruvIkaraNa vizenAM nivedano kADhayo che ane 11 ogasTe kesanI sunAvaNI thAya -jeno temaNe pAchaLathI InkAra karyo hato-badhuM te pahelAM tene kAyadAnuM svarUpa ApavA dhAryuM che.' AvI rahelI kaTokaTInuM sUcana karatuM hatuM. vaDA pradhAnanA benkanA rASTrIyakaraNanA pagalAne A paristhitimAM vaDA pradhAne avano upakrama kebineTa, saMsada tathA leke taraphathI sAro Teko maLyo che. batAvyo. begloramAM kesanI mahAsamiti AgaLa paraMtu rASTrapati pada mATe saMjIva reDDInI umedavArI temaNe Arthika nIti vizenI nodha rajU karI. Ama aMge temano sahakAra hajI saMpUrNapaNe dekhAyo nathI. karavAmAM temaNe temanuM netRtva siddha karyuM. temanA 16 mI ogasTa sudhI A vize kazuM karavAnI bRhane vicArasaraNIno AkAra Apyo ane sinI. siDIkeTanI nema hoya tema lAge che. daramiyAna keTane vimAsaNamAM mUkI dIdhI. Arthika nItino vaDA pradhAnanA pagalAMnI TIkAo thavI zarU thaI gaI che. TharAva nANAM pradhAna mAraphata ja raja karAyo ane mahArASTra keMgresa samitinA vasaMtarAve tathA pATile cavANe tene saddhara Teke Apo. vaDA pradhAnanI morArajI desAIne thayelA "anyAya"ne ulalekha nItine mahAsamitinI bahAlI maLI. paNa bIje karyo che. kAmarAje kogresamAM pravezI rahelA sAmyadivase rASTrapati pada mATenA umedavAra tarIke morArajI - vAdIo sAme lAla battI dharI che ane tArakezvarI cavANune TekAthI sinDIkeTa saMjIva rekInI varaNI karI. siMhAe vaDApradhAnanI "saramukhatyArazAhInI TIkA vaDA pradhAnanA umedavAra jagajIvanarAmane mAtra be ja karI che. bIjI tarapha lokasabhAnA adhyakSa tarIke mata maLyA ane vaDA pradhAne presa konpharansa bolAvIne dhIlenanI cUMTaNI thaI che ane dhIlenanI umedavArImAM temanI nApasaMdagI vyakta karI. A pahelAM nAvamAM vaDA pradhAnanI IcchAne mAna apAyuM che. te ja neharune A sthitimAM mUkAvuM paDayuM hatuM teno nirdeza pramANe uparASTrapati pada mATe vaDA pradhAnanA umedavAra karI sinDIkeTa AtmasaMtoSa mA. pitAnI chata tarIke jI. esa. pAThaka AgaLa AvyA che. upara kaMIka mastAka rahelI sinDIkeTa upara 16 mIe sinDIkeTa ane vaDApradhAna vaccenA A gajagrAhamAM vajapAta thayo. nANAM pradhAna pAsethI temanuM khAtuM vicArasaraNIe keTalo bhAga bhajavyo che ? keMgresanA laI levAmAM AvyuM. jenA javAbamAM temaNe temanA uraca netAvargane mAtra vicArasaraNInI dRSTie jovAmAM hoddAnuM rAjInAmuM ApyuM. tA. 16 thI 19 daramiyAna muzkelI che. cavANuM ane kAmarAje saMjIva reDDIne ke nANAMpradhAnane temanuM khAtuM soMpavA mATe nijali- A hato paNa rASTrIya karaNanA savAla upara teo gapA, cavANuM, pATila ane kAmarAjanA prayatno saMpUrNa saMmata che. 1966 nA janamAM A ja vaDAniSphaLa gayA ane 18 mIe 14 benkanA rASTrIkaraNane pradhAne rUpiyAnuM avamUlyana karyuM hatuM ane saMbhava vaTahukama bahAra pADavAmAM Avyo. che ke amerikAnuM ejyukezana phAunDezana paNa thoDA Ama thatAM ja cavANa ane kAmarAje vaTahukamane divasamAM ahIM UbhuM thaze. baeNnkanA rASTrIyakaraNane Take ApatAM nivedana karyA. pakSanA moTA bhAganA nirNaya je vAtAvaraNamAM levAya tenAthI te mAtra sabhyo uparAMta bIjA cAra pakSoe paNa vaDA "rAjakIya" nirNaya che tema kahevAyuM che pradhAnanA pagalAne biradAvyuM. vaTa hukamane Take na thavuM satya che paNa AjanI rAjakIya kaTokaTImAM buddhiprakAra, oNgasTa '69 ] 303
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicArasaraNI saMpUrNa rIte paravArI gaI nathI. rahI che. 1959mAM nAgapura mahAsamitie sahakArI morArajI desAI esa. ke. pATila vagere jamaNerI khetIno TharAva karyo hato jenA virodhamAM svataMtra vicAro dharAve che temAM zaMkA nathI. vaDA pradhAnanA pakSane janma thayo. kAzmIra praznothI mAMDIne 1962 pagalAMne sAmyavAdIonI preraNA che tema kahevAmAM nA cInI AkramaNanA banAva pachI janasaMghe "rASTravAda' jamaNerI pakSanA koMgresIo Aje acakAtA nathI. nA maMca upara teno vikAsa sAthe che. A banne koMgresamAM jema judI judI vicArasaraNIo pakSo tenA Arthika kAryakramamAM samAna vicArasaraNI ekI sAthe sahaastitva dha vavI rahI che tema temAM dharAve che ane teo bane Aje rASTrIkaraNane avAranavAra vicArasaraNInA indo paNa khelAyAM che. virodha karI rahyA che. 1950 thI ane khAsa karIne 1907 nI suratanI kogresamAM jahAla ane mavALa 1962 pachI dezanA rAjakAraNamAM jamaNerI pakSoe pakSo vacce bhayaMkara matabheda paDayo hato ane tilaka zakti batAvI che. 1960 nA rASTrIkaraNanA nirNayathI upara khAsaDAM nAkhavAmAM aAvyAM hatAM. saMbhava che ke dezanA rAjakAraNamAM prathama vAra DAberI vicAra1947 pachI kaMgresa tenA itihAsanA evA tabakake saraNInuM nirNAyaka pagaluM levAyuM che ane tene saMsadanI pahecI che jemAMthI tene nirNAyaka rIte bahAra bahAlI maLI che. kADhavAnI jarUra UbhI thaI heya vaDApradhAnanuM pagaluM rAjakAraNanA kSetramAM jyAre jyAre AvA Aje TIkApAtra banyuM hoya. te paNa pakSane dizA prakAranA nirNaya levAya tyAre tyAre dezanuM ane vega ApavAmAM tene moTo phALo rahe tema rAjakIya vAtAvaraNa kaMIka vikSubdha banatuM jovA lAge che. rAjakAraNamAM vyakti vyakti vaccenA maLe che. Ama thavuM te svAbhAvika che. koI paNa khaTarAga hoya che paNa temAM samAjane ghaDavAnA navo ane kaMIka mULabhUta gaNAya tevo nirNaya ane samAjanI AgekUcane protsAhana ApavAnA samAjanA sthApita hitone gamato nathI ane tenI upakramo paNa hoya che. gAMdhIjInA AgamanathI kogresa sAme thavA mATe te badhA ja prayatna karI e che. lekanI banI hatI. Aje lekene navA netRtvanI bhAratIya rAjakAraNa saMkramaNu kALamAMthI pasAra jarUra che ane te ApavAmAM kaMIka aMze vaDA thaI rahyuM che. keMgresa pakSanI tema ja dezanI kasoTI pradhAna saphaLa thayA hoya tema jaNAya che. lAlabahAdura thaI rahI che. pakSanA atirika matabheda pakSane toDI zAstrI ' 64 thI ' 66 sudhI vaDApradhAna rahyA tenA nAkhe evI ghaDI ApI pahoMcI hovA chatAM pakSane zarUAtanA divasemAM temane 'anirNayanA kedI' eka rAkhanArAM baLo paNa kAma karI rahyAM che. tarIke varNavavAmAM AvyA hatA. temanA netRtvane lokasabhAnA navA adhyakSanI cUMTaNI lagabhaga sarvajhoka mA pAkistAna sAthenA vigrahane pariNAme. saMmatithI thaI zakI che. rASTrIkaraNanA kharaDAne AjanA vaDApradhAnanA netRtvane rASTrIkaraNanA nirNayathI saMsada ane rASTrapatinI maMjUrI maLI gaI che. vega maLyo che temAM zaMkA nathI. baeNnkanA rojabarojanA kAmamAM kazI muzkelI paDI eka apavikasita deza tarIke dezanA artha kAraNa nathI. pakSanI AMtarika kaTokaTI 16 mI oNgasTanI mATe AvuM pagaluM kaMIka aMze anivArya paNa hatuM. rASTrapatinI cUMTaNI pachI kevo AkAra le che te naherAnA divasomAM 1955mAM AvaDInI mahAsamiti jovAnuM rahe che. AMtarika matabhedone nivAravAnI zakti veLAe dezane samAjavAdI samAjaracanAne maMtra ke konTese ghaNI vAra batAvI che ane A vakhate paNa mAnyo hato. te dizAmAM dezanI pragati ghaNI maMda te batAvI zakaze tema mAnavAne kAraNe che. 04 [ butiprakAra, egaTa 69
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ pustaka paricaya zrI aMbubhAI purANI smRtigraMthaH kAryavAhaka prajAnI eka Avazyaka pravRtti aMbubhAInA samayanI saMpAdaka : zrI jayaMtIlAla AcArya temaja tatkAlIna pravRtti para prakAza pADe che. emAM prakAzaka : zrI cinubhAI pu. zAha maMtrI, gujarAta gujarAta ane zrI araviMda AzramanI vyAyAma vyAyAma pracAraka maMDaLa, rAjapIpaLA, pravRttine zrI vAsudeva bhaTTe ApelA tulanAtmaka kiMmata : 21 rUpiyA. paricaya A pravRtti aMge navI rIte vicAravAnI zrI aMbubhAI purANI smAraka yojanAnA eka taka pUrI pADe che. aMbubhAInI vyAyAma prIti bhAga tarIke A ramRtigraMtha pragaTa karavAmAM Avyo ane pravRtti aMge ghaNuM saMramAraNo khUba preraka che. emAM zrI aMbubhAInA vaividhya sabhara vyaktitva nIvaDe e rIte emanA sAthIoe AlekhyAM che. ne paricaya, emanA mitro, prasaMzake taraphathI zrI ramaNalAla zAhane lekha aMbubhAInA vyAyAmakarAvAyo che e AsvAdya banyo che, kemake vIra tarIkenA vyaktitvane pUrNapaNe pragaTa karanAro emAM aMbubhAInI hadayavizALatAe je sparza banyA che, vyAyAmavIra, yogI, lekhaka, citrakAra. lekhakonAM haiyAne je rIte karyo che eno zilpakAra, saMgItajJa, kalAvivecaka, uttama vaktA, zikSaka, aNasAra thayA vinA rahyo nathI. gujarAtanI bahu ane zrI araviMdanA tattva vicAranA samartha janasamAjanI dRSTie zrI aMbubhAI vyAyAma arthadraSTA A rItanA emanA vyaktitvanI rekhAo pravRttinA eka puraskartA tarIke oLakhAyelA che. A smRti graMthamAMthI upase che. paraMtu sarvAgI jIvananA eka saMniSTha upAsaka hindI temaja aMgrejI lekhomAM aMbubhAInA tarIkenI emanI je chabI A smRtigraMthamAM upasI prabhAvaka vyAkhyAno aMgenAM keTalAMka saMsmaraNo che ene paricaya sarerAza prajA vargane kadAca ocho asarakAraka bane evAM che. Do. padmanArAyaNa AcArya, hoya. A graMthanuM prakAzana gujarAtanA A saMskAra lAIsa Dankana, ane ethi rImsanA lekhe nedhapAtra che. paraSanA vaividhyapUrNa vyaktitvane ane gujarAtanI DaMkane aMbubhAIne "Warrior of the ligh' saMskAra pravRttine vadhu sAcI rIte oLakhAvI zakaze tarIke oLakhAvyA che. aMbubhAIe videzIo ane navI peDhIne prerI raheze. para zrI araviMdadarzana samajAvatAM prabhAva pADayo smRtigraMthane traNa bhASAvibhAgamAM vaheMcI che ane paricaya cirasmaraNIya banI rahe eve che. devAmAM Avyo che. gujarAtI vibhAganA lekhamAM A uparAMta smRtigraMthamAM tattvaviSayaka lekhono aMbubhAInA jIvana ane kAryanA judA judA samAveza thayo che. misIsa kalArA rIsane pradazane AlekhatA le che. emAM zrI sandarame "lIonArDo enDa monAlIsA vize ane zizira aMbabhAInI yogasAdhanA zrI araviMda AzramamAM kumAra gheSa ane senanA lekho neAMdhapAtra che. kevI rIte vikasatI rahelI, enA hRdya Alekha vigate gujarAtI vibhAgamAM pragaTa thayelA lekhemAM zrI Apyo che. zrI IndulAla yAjJika ane zrI vAsudeva govardhana dave, zrI araviMda ane veda rahasya" lekha bhadranA vyAyAma pravRtti viSenA lekhe atihAsika ullekhanIya che. sAmagrInuM mUlya dharAve che. sAthe sAthe gujarAtanI AvA vaividhyapracura smRtigraMthimAM je kAMI buddhiprakAza, ogasTa '69 ]
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAva khUTatI ane khUMcatI kaDI hoya to te aMbubhAInA kuzaLatA paNa che. emanI kavitvazaktino paricaya sAhityanI samAcanA. aMbubhAIe vipula ane karAvanArI kRtiomAM "madanadahana", "meghadUtanI mAdhurI' vaividhyavALuM sAhitya gujarAtI tathA aMgrejImAM "badhisatva' gaNAvI zakAya. lakhyuM che. zrI araviMda tattvajJAna paranAM emanAM "bodhisarvemAM buddhanI zaMkA pragaTa karatI paMktio : aMgrejI vivaraNe paNa eka abhyAsano viSaya banI sAce zuM anAhAra, sAce zuM indriye dame zake evAM che. emanA sAhityanI sarvatomukhI pamAze satya je zodhuM? prakAza hadaye rame ? samAlocanA thAya e emanI smAraka yojanAnuM athavA "sonala'mAM senAmukhe pragaTa thatI gajhalanI eka mahatvanuM aMga hovuM joIe. Avo rasabharyo paMktio : ane aitihAsika mUlya dharAvato smRtigraMtha pragaTa ara e rAta te pAchI mane ke Apazo pUchuM, karIne smAraka samitie je sevA bajAvI che emAM viraha aMdhAramAM tArA banyAM nA azrao lUchuM, uparanA sUcanane AvakArIne prati karaze evI mane be paLa nayanamAMthI hRdayamAM pahoMcavA amane ! AzA rAkhIe.. AvI bhAvabhInI paMktio A saMgrahanI nRtya rameza ma. bhaTTa nATikAomAMthI sAMpaDe che e AnaMdanI vAta che. rAgiNI : lekhaka - prakAzaka : pinAkina ThAkora "madanadahana" kathAvega, temaja kAvyatvane kAraNe AkarSaka banI rahe che. "meghadUtanI mAdhurI' kAlidAsanA 9, paMcazIla sosAyaTI, umAnapurA, meghadUtano sIdho anuvAda nathI chatAM temane keTaloka amadAvAda-13 khaMDa tenI rasikatAne kAraNe AsvAdya banyo che. rAgiNI mAM kavi zrI pinAkIna ThAkara racita A nRtya nATikAomAM eka bIjI sukhada soLa nRtya nATikAo saMdharAI che. nRtyanATikAno rAI che. nATikAnI nedhapAtra hakIkata e che ke "pravakatA'ne pAka bahu prakAra ApaNe tyAM ThIka ThIka kheDAto rahyo che. ochA paDatA nathI ane kathA tenA svAbhavika zikSaNa saMsthAonA vArSikotsa, reDiyA vagere dvArA vegamAM vikasatI rahe che. alabatta AvI nRtya enA pracArane vega maLato rahyo che. nRtyanATikA nATikAomAM AbhAsI kavitA, prAsanI kRtrimatA, e nAma sUcave che te pramANe temAM be mukhya kriyAnImaMdatA vagere maryAdAo paNa hovAnI ja kalAone saMgama che. nRtya ane nATaka. paraMtu nATaka "rAgiNI'mAM paNa "duniyAno dAtAra" "rUpamaMjarI' joIne temaja vAMcIne ema baMne rIte AsvAdI ravI vize { AvAdI jevI kRtio patharATavALI ane zithila lAgaze. rAkAya che. nRtya nATikAnI kharI lijajata to takhtA tema chatAM ziSTa saraLa kathAne, temaja bhAvabhInA para rajU thatI jovAmAM ja hoya. enuM vAcana kadAca vAtAvaraNano sukhada sparza karAvatI A nRtya eTaluM badhuM AsvAdya nA nIvaDe tema chatAM nRtya nATikAo bahoLA janasamudAyanI rucine anukULa nATikAmAM jeTale aMze kAvyatave, kathAga, pAtra- nIvaDI zakaze. madhusUdana pArekha vikAsa, vAtAvaraNa vagere tara tarI AvatAM hoya teTale aMze tenuM vAMcana paNa rocaka banI zake. zrI jIvana ghaDatara : cAMpazI udezI, prakAzaka : navacetana pinAkina ThAkora kavi tarIke paricita che. emanI kAryAlaya, nArAyaNanagara, sarakheja roDa, A nRtya nATikAomAM nRtya vizenI carcA bAjue amadAvAda-7 kiMmata be rUpiyA. rAkhIne enA nATaya tattvanI ja thoDIka chaNAvaTa "navacetana' mAsikapatranA taMtrIzrI cAMpazIbhAI karavI yogya gaNAze. udezIe 60 varSa pUrAM karyA. jIvana vize je temaNe saMgrahanI soLa nRtya nATikAomAM viSayanuM vaividhya keTaluMka vicAreluM e nAnakaDA pustakamAM TUMkA TUMkA che. gItanA DhALa paNa AkarSaka che, chaMda janAnI , lekha dvArA vyakata karyuM che. [ adhikAra, eNgasTa '69
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI. cAMpazIbhAInuM vicArasUtra "AjanA yuga" varase ja UjavAI tenA upalakSamAM janmazatAbdI sAthe joDAyeluM rahe che. cAra peDhI joI-jANuM maMDaLe pragaTa karelI A pustikA saMkSepamAM ane cUkelA eka sAhityapremI patrakArane "Ajano yuga" saraLa, prasanna, rocaka zailImAM zrImadanA jIvanano ghaNo badalAI gayelo lAge che. paNa e parivartanamAM A khyAla Ape che ane rasika jijJAsune nItimattA ane niSThAnA abhAvanuM darzana lekhakane temane vize vizeSa vAMcana karavA prere tevI che. kizoravyathita kare che, tema chatAM lekhaka nirAza banatA bhAgya gaNI zakAya tevI bhASAmAM zrImadanAM janma, nathI. emanA jIvananA anubhavamAMthI AvatI keTalI bAlya, abhyAsa, asAmAnya zaktine vyakta karatA badhI vAto temaja A prakAzana emanA AzAdIpanuM prasaMge, temanI virakti, svasthatA, vairAgya, temanuM ghAtaka che. sarjana, caryA ane nirvANano khyAla Apyo che. jIvana ghaDataramAM vicAranA kendra sthAne mAnava pustaka khare ja upAdeya che. che. mAnavanIbhA enI mAnavatA che. mAnavatAne AnaMdalahANI-saM. hAsyakalAmaMDaLa, sUrata. vyakta karatI guNa sAmagrIthI ane enA AcaraNathI sUrata vibhAga hAsyakalA maMDaLanuM "AnaMda ja mAnavanuM jIvana ghaDAya che. e mATe zista, saMyama hANI' pustaka hAsyarasanuM vividha prakAranuM sAhitya niyamitatA, sAdAI, e svAzraya jevA guNo kevI rajU kare che. lekha, kAvya, TucakA, patra vagere rUpe rIte keLavAya enuM sadRSTAnta nirUpaNuM preraka banyuM te pIrasavAmAM AvyuM che. loTanA nivAsIonI che. AjanI paristhiti daMbha, anAcAra ane hAsyavRtti to vikhyAta che. A maMDaLa hAsyanI svArthahInatAthI bharelI che. dezanetAethI AraMbhIne kalAne khIlavavA ane UgatA ke saMbhavita hAsya. bahujana samAja sudhI e duSaNo vyApelAM che. lekhake kArane raja thavAnI taka ApavAne prayatna kare che, enA ullekha puSkaLa pramANamAM karyA che ane emAMthI -nAM A kRtimAMnAM badhAM lakhANa ekasarakhI UgaravAne hRdayasparzI udaghoSa karyo che. kakSAnAM nathI. zrI jyotindra dave ane dhanasukhalAla lekhakanI zailI sUtrAtmaka che paNa upadezakanI mahetA jevA vikhyAta hAsya lekhakonI prasAdI zuSkavANI jevI nathI. vAcaka sAthe vAtacIta karatA AnaMdAyaka che, paNa bAkInA lekhakenI nAnImoTI hoya e rIte sahajamAM te AtmIyatA sAdhI le che. katio taddana sAmAnya banI che. kyAMka hAsya prasaMgaAthI A pustakano sAhityaguNa pragaTa thAya che. niSNa ane sthUla che, kayAMka bhASAniSTha che, kathaka kaTAkSalekhamAM lekhakanI zailInI tAjhagI ane mArmikatA taraMganiSTha che to kyAMka pratikAvya, saMvAda, AdisahajamAM sparzI jAya che. mAMthI pragaTa thAya che. koI sthaLe vaLI tANItosIne dareka kakSAnA vAcakane A pustaka kayAMka ne hAsya upajAvavAno prayatna che. keTalAka prasaMge mAtra kyAMka preraka bane evuM banyuM che. lekhakanA anubhava- nAnAM bALakone hAsya pura' pADe evA prakAranA che. mAMthI AvatI A vAto vicAravA jevI banI che eTale thoDAka sArA lekhe hovA chatAM A kRti eTalI hadayasparzI paNa che. zrI. cAMpazIbhAInI sArI chApa pADI zakatI nathI. saMpAdana vadhAre cUta A sevA badala teo abhinaMdananA adhikArI che. thayuM hota to sAra' thAta. kRtinuM sAva jotAM kiMmata rameza ma. bhaTTa be rUpiyA vadhAre lAge che. zrImada rAjacandra jIvanacarita - zrI. rAjacaMdra rokeTanI saMzAdhana kathA-zrI. gajjara, prakAza zatAbdi maMDaLa. sAhityamaMdira, amadAvAda gujarAtamAM pragaTelI keTalIka virala vibhUtio- amadAvAdanA prakAza sAhitya maMdiranI A mAMnA eka zrImada rAjacaMdranI janmazatAbdI gayA katinA lekhaka zrI bhavAna gajajara eka vijJAna zikSaka buddhiprakAya, ogasTa 19 ]
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. rokaTonA A yugamAM tene vize upayukta mAhitI sva. rASTrapramukha jona keneDI, carcila Adi vizvanA pUrI pADanArAM prakAzanAnI khoTa pUrI pADavAne A mahApuraSonA svabhAvanA viziSTa aMgAne vyakta eka suMdara prayAsa che. utsAhI lekhake kizorabhAgya, karatI prasaMgakathAo paNa AmAM kizora ke te saraLa, prasanna ane rasavaMtI zailImAM, jarUrI AkR- kakSAnA vAcake paNa hase hAse vace tevI rocaka tio ane citro sAthe mAnavajAtanI uyana zailImAM raja thaI che. prakAza sAhitya bhaMDAra A sAhajika vRttine saMtoSavAnuM zakya banAvatI A beu prakAzane UcharatA vAcakavargane nirAmaya ane AvRttino paricaya Ape che. enA ItihAsanA upayogI rasaprada vAMcana avazya pUruM pADaze. beunA AdikALathI Aja sudhI kyA kyA svapna draSTAo e chApakAmamAM kaMIka vadhAre kALajInI AvazyakatA e siddha karavA kevA kevA prayatno karyA tenuM e rocaka hatI ema lAge che. nirUpaNa te kare ja che, sAthe ja sAmAnya mAnavI "anvaya" . samajI zake tevI bhASAmAM enI pAchaLa rahelA bhaktibhAva ane darzananA pradezamAM laI jato siddhAMtoneya khyAla Ape che. ane rAITa bhAI A nAnakaDo kAvyasaMgraha keTalIka rIte noMdhapAtra che. nA samayathI Aja sudhI kaDIbaddha ItihAsa, eka to enAM cALIseka pRSThomAM bhaktahRdayI kavitA kalAnukrama pramANe Ape che. AvI rocaka rIte ne mananI judI judI manodazAonuM pratibiMba paDayuM rocaka zailImAM lakhAyela A kRti rokeTa viSayaka che. vicAro to temAM ciraparicita che, bhAvo paNa jJAna rasika rIte sAmAnya mAnavI sudhI pahoMcADa ajANyA nathI, paraMtu tene surekha kAvyarUpe raju vAnuM jarUrI kAma sArI rIte karI zakaze. karavAnI kavinI phAvaTa noMdhapAtra che.. kula ane phoramanA -. razmina mahetA, prakAza- "Avo rAma", "jAgo', "paMkhI', "aMdhAruM" sAhityamaMdira, amadAvAda "ekaDo', "huM meTa', "tAro Azaro', mastAna mana', sarjaka che zrI razmina mahetA. A kizorabhogya ghaDIka ghaDIka", "padhAra', 'cheDe mA', Adisutreya suMdara kRtimAM nAnImoTI se La vArtAo ke prasaMga- kAvyomAM janAM pratIkano upayoga che, chatAM tenI kathAo, vyakticitro ke mahAna mANasanA vyaktitvanA surAvali ane zailI noMdhapAtra che. uparAMta thoDAM koI eka pAsAnuM nirUpaNa karatA prasaMge raju cha bahu muktake, stotrone anuvAda, zAMtipATha ane karavAmAM AvyA che. chele kenopaniSadane anuvAda ApyA che te baha sikaMdara, sIjhara ane Isapane eka bAju sparza custa to nathI, chatAM mULane avirodhI ane saraLatAkaratI, to bIjI bAju judA judA prakAranI vizeSa thI mULane khyAla ApanAra banyA che. zakti ke cAritranI samRddhi dharAvanAra elekajhAnDara ekaMdare nedhapAtra prayatna gaNAya tevuM A suMdara DUmA, joja biDara, liviMgaTana, kernagI, amerikAnA bhakti kAvyanuM sarjana che. ra. nA. paMDayA 1 buddhiprakAza, ogasTa 19
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ carcApatra taMtrIzrI, . - "buddhiprakAza' nA julAI mAsanA aMkamAM zrI. gaMbhIrasiMha gohele gAMdhIjInI AtmakathAnA prakAzana varSa nI carcA karI che. "AtmakathA' pragaTa thayAnA khabara paDyA pachI meM tarata ja te maMgAvI lIdhelI. mArI noMdha pramANe mane pahelo bhAga 14-10-27nA roja tathA bIjo bhAga 25-7-ranA roja maLyA che. A rIte pahelo bhAga 1927nA okaTobaramAM ja pragaTa thayela che. ' - choTAlAla mAnasiMga kAmadAra prakIrNa sAbhAra svIkAra gujarAtI sAhitya pariSada-amadAvAda bAlagAvida prakAzana-amadAvAda gujarAtI sAhitya pariSada-24 muM adhivezana zIlasaMcaya : babalabhAI mahetA 2-25 dilahInAM vibhAgIya pramukhanA vyAkhyAne vaiSNavajana : IzvarabhAI peTalIkara 200 sastu sAhitya vardhaka kAryAlaya-amadAvAda ramakaDAnI dukAna : caMdravadana mahetA 1-50 Ayurvedane itihAsa : 5-00 navacetana-sarakheja roDa, amadAvAda girajAzaMkara mayAzaMkara zAstrI . navadhAbhakti : jaya dalAla goyandakA 0-50 jIvana ghaDatara : cAMpazI udezI 2-00 rijido Ayurveda : zobhana 1-25 vAmana purANa : bhAIzaMkara purohita jozI 5-00 nArada purANaH vAsudeva mahAzaMkara purohita 15-00 saMnniSTha prakAzana-amadAvAda vizvazAMtiH zrI haridAsajI mahArAja vizvazAMti Abha-methI mAnasika svAstha ahamadahusena AI. lAlIvALA 1-25 rAmAyaNanA kathAprasaMge bhAga-2 : bhagavAnalAla la mAMkaDa, rAjakoTa 1-50 rAma manohara lohiyA : bI je. kApaDI 2-00 svAmI nakArAmaH amRtalAla mohanalAla gujarAta sAhitya sabhA-amadAvAda brahmabhaTTa, pra. DAhyAbhAI bhANajIbhAI kAryavAhI-sane 1962 brahmabhaTTa - vaTAvavALA, vaTAva. anubhava maMjarI : gAMdhIjIno akSaradeha bhA. 9 pra. navajIvana saM. jIvanalAla chaganalAla joSI 4-00 prakAzana maMdira, amadAvAda 16-50 navabhArata sAhitya maMjarI maMdira-muMbaI Ijana : hiMmata khATariyA, motIgaranI kathAloka : cunIlAla maDiyA 8-00 khaDakI, mAMDavI 200 kSata-vikSata : cunIlAla maDiyA 4-50 gAMdhIjIvanaH ratIlAla adhvaryuM, datta sosAyaTI AlAdhAMdhalanuM jhIMjhAvadaraH , 10-00 amadAvAda-7 0-04. 4-50
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhiprakAza : ogaH : 1969 raji. naM. jI. 199 Kaled ana & nAnI bacata yojanA e zAnI ane vyaktinI AbAdInI yojanA che. emAM niyamita rIte nANAM kinAre potAnI ane pitAnA kuTuMbanI bhAvi AbAdInuM sarjana kare ja che. uparAMta te rASTranA navanirmANa mATe thaI rahelI vikAsa yojanAnA kAryamAM paNa hissedAra bane che. ODODD * tI nI kaI paNa thAjanAmAM Apa nANA rokI zake che. 0 12 varSIya nila Diphensa sarTiphikeTa 0 pariTa ophisa seviMgsa beMka 10 varSIya ra ya bacata saripiTa 0 myuleTiva Ima pijhITa 1 atha zreNI 05 varSIya yuiTI sarTiphikeTa 0 phika DijhI. janA 0 50 varSIya prinsa DipojhITa sarTiphikeTa vALanI laDAva yojanA baIA roko - gujarAta sarakAranA mA tIkhAtA dvArA prakAzita, sacivAlaya, amadAvAda-15
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhiprakAza' - egasTa 1969ne vadhAro gujarAta vidyA sa bhA sana 1968-69 nI sAlano [ tA. 1-4-68 thI tA. 31-3-69 sudhI ] ahevAla gujarAta vidyAsabhA taraphathI chapAvI prasiddha karanAra caMdrakAnta choTAlAla gAMdhI mAnAha maMtrI amadAvAda 1969 ] gata 1800 [ saMvata 2025
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 )sAthe pR4 1 anukramaNikA viSaya gu. vidyAsabhAnA sabhAsade tathA nedhAyelAM pustakAlayamAM thayelA umerA tathA dhaTADAnI yAdI - paM pAna 3 sana 1967-68 tathA 68-69 nI sAlanI kArobArI samiti pUMThuM pAna 4 gu. vidyAsasAne sana 1968-69 ne ahevAla-zrI. e. je. adhyayana-saMzodhana vidyAbhavananA ahevAla (pR. 20 thI 31) sAthe gu. vidyAsabhAno sana 1968-69 nI sAlane Avaka-jAvakano hisAba gu. vidyAsabhAnuM sana 1968-69 nI Akhare saravaiyuM pariziSTo 1. gujarAta vidyAsabhAnAM TrasTaphaDenuM hisAbI tAraNa sana 1968-69 2. gu. vidyAsabhAnuM sana 1968-69nuM janarala phaMDa khAtuM 3. sane 1968-69 gujarAta vidyAsabhAnAM nANuM rokANunI vigata zrI bhoLAbhAI jesiMgabhAI adhyayana saMzodhana vidyAbhavananuM sana 1968-69 nA Upaja kharcanA hisAbanuM tAraNa zrI bhoLAbhAI jesiMgabhAI adhyayana saMzodhana vidyAbhavananuM tA. 31-7-69- nA rojanuM saravaiyuM zrI brahmacArI vADI TrasTane 1968-69no Upaja-kharcane hisAba zrI brahmacArI vADI prasTanuM tA. 31-3-60 nA rojanuM saravAyuM gujarAta vidyAsabhAnI 119 mA varSanI vArSika sAmAnya sabhAno ahevAla mudraka maNibhAI 5, mistrI, Aditya mudraNAlaya, rAyakhaDa, amadAvAda
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ gujarAta vidyAsabhAne ahevAla sana 1968-69 sthApanA 1. sva. elekajhAnDara kinloka phrense tA. 26-12-1848 nA roja A saMsthAnI sthApanA karI hatI, eTale A saMsthA sthapAyAne 1968nA DisembarathI 120 varSa pUrAM thaI 121muM varSa cAle che. A saMsthA sana 1860 nA 21mA ekaTa pramANe tA. 29 mI sapTemabara 1880nA roja rajisTarDa thaI che. bombe pablika TrasTa ekaTa 1950 (beoN 29, 1950) mujaba ApaNI saMsthAne rajisTara karAvI che, ane ApaNe rajisTara naM. epha. 24 che. e aMgenuM DepyuTI ceriTI kamiznare tA. 26-9-1952nI tArIkhanuM rajisTrezana sarTiphikeTa naM. 5324 ApaNane ApyuM che. muMbaI sarakAranA pAchaLanA jAheranAmAthI ApaNI saMsthA Disembara 3, 1953 thI pablika TrasTa kosTribyuzana phaMDanA bharaNAmAMthI mukta gaNAI che. ApaNI saMsthA vidyAvRddhinA kSetramAM kArya karanArI jAhera saMsthA hoI ene apAtAM dAna AvakaverAnI gaNatarImAM apAtI hatamAM gaNavA kArobArI samitinA tA. 14-4-1948 nA TharAvathI madhyastha sarakArane lakhANa karatAM sarakAra taraphathI, e mujaba ApaNI saMsthAne mAnya rAkhavAnuM tA. 20-10-1948 nA jAheranAmA naM. 57 ( kramAMka 66) mAM jAhera thayeluM. A mAnyatA AvakaverA khAtAnA tA. 8-2-18 nA patra naM. 644-6 sI / 67-68 thI traNa varSa mATe laMbAvavAmAM AvI che. 2. gujarAtI bhASA-sAhityane utkarSa kare ane sAmAnya rIte keLavaNInI vRddhi karavI e gujarAta vidyAsabhAne uddeza che. A udeza pAra pADavA keLavaNI ane vidyAvRddhine uttejana Ape tevA TrasTa phaMDo rAkhI ene vahIvaTa karavAmAM Ave che, premAbhAI holanI vyavasthA rakhAya che, uttejana dAkhala pustaka kharIda karI graMthakartAone protsAhana ApavAmAM Ave che, "buddhiprakAza' mAsika calAvavAmAM Ave che, gujarAtI bhASA ane sAhityanI samRddhi vadhAravA upayogI pustake racAvI prakaTa karavAmAM Ave che, saMskRta pAThazALA calAvavAmAM Ave che. zrI bhoLAbhAI jesiMgabhAI adhyayana-saMzAdhana vidyAbhavana calAvavAmAM Ave che tathA zrI. harivalabhadAsa kALidAsa ArTasa koleja, brahmacArI vADI komarsa koleja, nATayavidyA maMdira tathA baheno mATenI rA. ba. raNachoDalAla choTAlAla garlsa hAIskUla paNa calAvavAmAM Ave che. uparAMta bIjI aneka rIte gujarAtamAM dezI bhASA dvArA keLavaNI temaja jJAnane vadhAro thAya tevA prayatna karavAmAM Ave che,
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ sane 1968-69 AjIvana sabhAsado tathA beMdhAyelAM pustakAlayo 3. saMsthAnA dhaNIpatraka upara varSanI zarUAtamAM '992 AjIvana sabhAsada hatA, temAM 4 sabhAsada varSa daramyAna navA noMdhAyA, te maLI kula 996 thayA, temAM jemanAM saranAmAM daphatare nedhAyelAM na hatAM tevA sabhyo paikI 4 nA saranAmAM maLatAM kula 1,000 thAya che. AmAM DI 25 sabhAsada gujarI javAnA kAraNe eAchA thayA che, eTale varSa Akhare 975 sabhAsada hyA che. sabhyonI gaMvArI nIce mujaba che - puruSa sabhAsado : 640 strI sabhAsado : 335 mAnArha sabhAsado 4. ahevAlavALA varSamAM 2 mAnA sabhAsada hatA. vArSika sabhAsadA 5. aheva lavALA varSamAM vArSika sabhAsado ne kAyA nathI. noMdhAyelAM pustakAlaya 6. varSanI zarUAtamAM gujarAta vidyAsabhAnA niyamonI kalama 37 mujaba noMdhAyelA sArvajanika pustakAlayonI saMkhyA 775 hatI. varSa daramyAna navuM kAI pustakAlaya noMdhAyuM na hovAthI varSa khAkharanI saMkhyA 775 rahe che. gujarAta vidyAsabhAnuM makAna ane premAbhAI hola 7. sabhAnA makAnanA uttarAbhimukha bhAgo enI nIcenA bhecarAM, jemAM sabhAnA bhayarAnA ardhA bhAgano samAveza thato hato te sahita, beMka oNpha baroDA limiTeDa, amadAvAdanI zAkha ne mAsika rU. 1,000)nA bhADAthI apAyelAM hatAM. paraMtu vidyAsabhAnI ' makAne navesarathI thavAnAM heI beMka opha baroDAvALA vibhAgano tA. 30-6-12 thI ApaNane kabaje laLI gayo hato. vidyAsabhAnuM kAryAlaya paNa jalAI 1962 thI prArthanA samAjamAM laI javAmAM AvyuM hatuM tyAMthI tA. 1 lI Disembara 1968 nA roja kAryAlayane harivalabhadAsa kALidAsa ArTasa kaeNlejanA makAnamAM laI javAmAM Avela che. badhAM makAna ke TrekaTarane utArI nAkhavA mATe soMpAyAM hatAM ane e utAravAnuM kAma pUruM thayuM che. vidyAsabhAnAM navAM makAna bAMdhavA mATe, mesarsa menana kaMkala eNnDa kuM. li. khAnapura, amadAvA ne kaeNnTekaTa ApavAmAM Avyo che. atyAre makAnanA pAyAnuM khodakAma cAlu karavAmAM AvyuM che. sana 1960 nA jUna mAsathI bho. je. vidyAbhavana tathA vidyAsabhAnuM graMthAlaya nadI pAranA zrI bha je. vidyAbhavananA makAnamAM gayAM che. | udAra sakhAvata 8. zeThazrI cimanabhAI lAlabhAI, zeThazrI kastUrabhAI lAlabhAI tathA zeThazrI narottamabhAI lAlabhAI hastakanI judI judI kaMpanIo taraphathI gujarAta vidyAsabhAnA premAbhAI
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ gujarAta vidyAsabhAne ahevAla holavALA temaja enI pazcime lIdhelAM navAM makAno sabhAnAM vadhatAM ja te anekavidha kAryo mATe anakaLa prakAranA thAya tevI rIte emAM sudhArAvadhArA karavA agara e navesarathI baMdhAvavAnI sakrichAthI ane e mATe jarUra pramANe bAjanI navI vadhArAnI jamIna kharIdavA sana 1954-55 thI udAra sakhAvata karavAnI zubha zarUA ! thayelI. emanA taraphathI maLelA patromAM darzAvelI vigate emanA dAnanI rakamono svIkAra karavAmAM Avyo hate. prastuta dAnanI rakamanuM A bhaMDaLa judI judI yojanA karI sabhAnA hisAbothI alaga rAkhavA nirNaya thayela. A bhaMDaLane vahIvaTa sadarahu yejanA anusAra thAya che. atyAranuM vahIvaTI maMDaLa nIce mujaba che : 1. zeThazrI karatUrabhAI lAlabhAI 2. zeThazrI narottamabhAI lAlabhAI . zeThazrI cInubhAI cimanabhAI 4. zrI. caMdrakAnta choTA lAla gAMdhI gujarAta vidyAsabhAnAM makAnanI punaHracanA bAMdhakAma thojanAna AgaLa jaNAvelA bhaDaLa khAte varSanI zarUAtama rU. 17,88,45=56 paisA jeTalI kama hatI. temAM varSa daramyAna vyAjanI AvelI rakama rU. 32,435=14 paisA tathA Dipojha nA kamizana tathA vaTAvanA rU. 2005-90 tathA rU. 3,69,500 dAnamAM maLyA che, te maLI kula rU. 17,92,397=60 paisA thayA, temAMthI varSa daramyAna rU. 10,669=45 pisA kharcAyelA te jatAM kula rUA. 17,78,724=15 paisA bhaMDaLa khAte varSa Akhare jamA rahe . A rakama paikI rU. 7,37,224=17 paisA beMka opha inDiyA li., bhadra amadAvAdamAM, rU. 2,86,269-09 paisA yunAITeDa kamarziyala beMka li, bhadra, amadAvAdamAM tathA rU. 2, 97,531=25 paisA beMka opha baroDA li., amadAvAdamAM ane rUA. 75,000 sTeTa beMka oNpha inDiyA, bhadra, amadAvAdamAM DipojhITa mUkelA che rU. 6,723-99 paisA jeTalI rakama beMka opha InDiyA li.. amadAvAdamAM cAlu khAtAmAM jamA che, ane rU. 2,86,469 15 paisA gujarAta vidyAsabhAnA yunAITeDa kamarziyala beMkanA cAlu khAtAmAM jamA che. rU. 11,200-gujarAta sTeTa pharTilAIjha kaMpanI, li.nA prepha zera rU. 4ra306-pa0 inDasTriyala keDITa enDa InvesTamenTa korpo, opha inDiyA li.nA eDinarI zera khAte rekelA che. rU. 36,000 ga. pra. neTa 1969 nI 33 TakAmAM rekelA che pAchalAM varSamAM, premAbhAI holanA eksTenzana tathA rikana Dazana mATe vidyAsabhAnA makAnanI aDoaDa dakSiNa bAjue rAyakhaDa oNrDamAM Avelo milakato sarve naM. 465-e-bhAgavALI Azare 347 samacorasa vAra jeTalI jamIna ke jA ekavijhizanamAM ekavAyara karavA mATe sarakAramAM lakhavAmAM AvyuM hatuM, te mujaba sara: re ApaNI arajI mAnya rAkhelI ane e naMbara ephavAyara karavAnuM kAma pUruM thaI gayuM che. pahelA ane bIjA ekRvijhizanamAM 1315-25 co. vA. jeTalI jamIna ane makAno kabaje nIcenI vigate maLI cUkyo che ?
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ zITa naM. 8 sana 1968-69 sarve naM. 4718 rAyakhaDa oNI Are samacorasa vAra 26 4719 4720 4721 4723 4722 4723 (bhAga) , 4664 (bhAga) ,, 280 4665-e(bhAga) 863-7. 1318-7 trIjA ekRvijhizanamAM maLanArI 243 . vA. aMge kAryavAhI patI gaI che ane amadAvAda myunisipala korporezana pAsethI 97 vAra jeTalI jamIna maLavAnI hatI te paNa maLI gaI che. pariNAme ApaNuM pitAnI 1544 (902642 ) ce. vA. jeTalI jamIna hatI temAM 1758 co. vA. jeTalI jamInane vadhAro thatAM kula jamIna 3702 co. vA. jeTalI thAya che, vidyAsabhAnI premAbhAI holavALI mULa jamInane pado 1967 nA mArcanI Akhare pUrA tha hoI e paTTo navesarathI karAvI levA mATenI kAryavAhI cAlu karI che. ekvijhizananA kAmamAM gujarAta vidyAsabhA taraphathI zro. zaradabhAI DAhyAbhAI paTele speziyala lenDa ekvijhizana korTamAM vakIla tarIke hAjara rahI sArI peThe madada ApI hatI ane velyuerAna ripeTa aMge mahetA enDa ku. vALA zro. zAntilAla maganalAla mahetAe madada karI hatI. jamIne aMge korTanI kAryavAhI eDavokeTa zrI baLavaMtarAya jIvaNarAma bhaTTe saMbhALI hatI. premAbhAI hAla mATe ekavAyara karAyelI jamInane vizeSadhAro jillA kalekaTara, amadAvAdanA patra naM. sIbI. vatana 5173 tA. 21-4-69 thI si.sa. naM. 46 65/a/2/a 4664, 5764, 5765 ane 5766nI je te varSamAM mAphI mATe arajI karelI te tArIkhathI mApha karavAmAM AvyuM che e badala sarakArazrone AbhAra mAnavAmAM Ave che. si. sa. naM. kSetraphaLa co. vAra vizeSa dhArAnI mAphI kaI sAlathI rakama . ' ApavAnI che te varSa 4665 a. pikI 78000 825-25 1963-64 4665-a 2398-00 1964-65 (jemAM upayukata 78* ce. vA samAveza thAya che) 4664nI 280-0 560-00 1964-65 rastA paikInI 5764 12998 250-78 1965-66 5765 711 141-22 1761 742 148-44 *4665,4666, 4667, 4668, 4669, 4670, 4671,4617ne samAveza thAya che,
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ gujarAta vidyAsabhAno ahevAla kArobArI samiti ane sAmAnya sabhA 9. ahevAlavALA varSamAM sabhAnI kArobArI samitinI cAlu kAmakAja aMge 5 beThaka maLI hatI. A uparAMta sAmAnya sabhAnI 2 beThaka bharAI hatI, jemAMnI eka aMdAjapatra maMjUra karavA mATenI ane bIjI vArSika ahevAla ane hisAba maMjUra karavA mATenI hatI. upa-samitio 10. judAM judAM kAmonA yogya nikAla aMge judI judI upa-samitio nimAyelI, te samitinA sabhyonA nAma nIce pramANe che : (1) graMthaprakAzana upa-samiti 1. zrI. bacubhAI pi. rAvata 8, pro. phIrojha kA. dAvara 2. zrI. kezavarAma kA. zAstrI 9. zrI. ramaNikalAla ja. dalAla 3. zrI. puruSottama gaNeza mAvaLaMkara 0. zrI. pItAMbarabhAI na. paTela 4. zrI. prANajIvana vizvanAtha pAThaka 11. zrI. yazavaMta prA. zukala 5. pra. anaMtarAya ma. rAvaLa 12. zrI. jhINAbhAI ratanajI desAI . 6. zrI. rasikalAla choTAlAla parIkha 13. De. haritabhAI ra. derAsarI 7. zrI. IzvarabhAI mo. peTalIkara 14. De. hariprasAda saM. zAstrI (2) hisAba tathA baMdhAraNa upasamiti 1. zrI. cInabhAI cimanabhAI 5. zrI. hariprasAda bulAkhIdAsa desAI 2. zrI. navanItalAla sAkaralAla zodhana 6. zrI. kRSNacaMdra rAmacaMdra saMta 3. zrI. prabhudAsa bAlubhAI paTavArI 7. zrI. balavaMtarAya jI. bhaTTa 4. zrI. caMdrakAnta choTAlAla gAMdhI 8. zrI. ratilAla ha. DagalI (3) rA. ba. raNachoDalAla choTAlAla garlsa hAIskUla upa-samiti 1. zrI. sI. tanumatIbahena cInubhAi 6. zrI. jhINubhAI ra. desAI 2. zrI. vinodinIbahena 2. nIlakaMTha 7. zrI. IzvarabhAI mo. peTalIkara zrI. cetanyabALA jayendrabhAI diveTiyA 8. zrI. yazavaMta prA. zukala 4. zrI. jayavatIbahena na. desAI 9. De. susmitAbahena parAzaya meDha 5. zrA. bacubhAI pi. rAvata () "buddhiprakAza' upa-samiti 1. zrI. ramaNikalAla ja, dalAla 7. zrI. jhINAbhAI ra. desAI 2. zrI. bacubhAI pi. rAvata 8. zrI. puruSottama gaNeza mAvaLaMkara 3. zrI. kezavarAma kA. zAstrI 9. zrI. IzvarabhAI ke. peTalIkara 4. zrI. sI. vinodinIbahena 2 nIlakaMTha 10. zrI. aMbAlAla nR. zAha 5. zrI. yazavaMta prA. zukala 11. taMtrI-saMpAdaka 6. zrI. pItAMbarabhAI na. paTela dareka samitimAM mAnArha maMtrI hoddAnI rUe sabhya gaNAya che ane dareka sabhAnI beThaka mAnAI maMtrInI sahIthI bolAvAya che.
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ sane 1968-69 sabhAnA sevako 11. gujarAta vidyAsabhAnA sevakomAM zrI bhoLAbhAI jesiMgabhAI adhyayana saMzAdhana vidyAbhavanane mAnArha adhyakSa, upAdhyakSa, ane bIjA 6 adhyApaka. (4 mAnAI), sahAyaka maMtrI, hisAbanIsa, kAryAlaya adhyakSa, graMthapAlikA, myujhiyama kAryakara, graMthAlaya kArakUna, bhAgavata sapAdana kAryakara, be kArakUna, ane traNa paTAvALA e pramANe che. | gujarAta vidyAsabhAnA sahAyaka maMtrI tarIke zrI jeThAlAla jIvaNalAla gAMdhI varSothI sevA ApI rahyA. hatA teo saMsthAnI kAmagIrImAMthI Disembara, 68 mAM nivRtta thayelA che ane temanI jagyAe mAnArha sahAyaka maMtrI tarIke AcArya zrI. yazavaMtabhAI prA. zalatI nimaNuka karavAmAM AvelI che. hisAba tathA Upaja-kharca 12. ahevAlavALA varSamAM sabhAne thayelA UpajakharcanuM tAraNa AvakajAvakanA hisAbamAM ApyuM che. e uparathI mAlUma paDaze ke A sAlanI kula Avaka rU. 42,312=26 paisA ane kharca rU. 46,082=99 paisA thayA che, eTale varSa Akhare rU. 3,770=03 paisAnI khoTa AvI che. TrasTa phaMDa 13. gu. vidyA sabhA hastakanAM sthAyI TrasTa phaMDane ekaMdara hisAba pariziSTa 1 mAM Apyo che. e uparathI jaNAze ke varSanI zarUAtamAM 210 TrasTa kaMDa kula rU. 12,93,051=58 paisAnI rakamanAM hatAM. temAM varSa daramyAna vyAja rU. 33,818=31paisA ane anya rU. 634=00 paisA umerA 1 kala rakama rU. 17,27,503376 paisA thaI; AmAMthI judAM judAM TrasTa kaMDa khAte U1relo 3, 27,006487 paisAnI rakama bAda jatAM varSa Akhare kula 210 TrasTa phaMDa ekaMdare rU. 13,00,49692 paisA jeTalI rakamanAM jamAM rahe che. 14. gu. vidyAsabhA pAse sthAyI TrasTa phaMDa sivAya anya phaMDa khAte varSa Akhare saravaiyAmAM nadheilA rU. 4,875=28 paisA jamA hatA. milakata 15. gu. vidyA sabhA ane sthAyI TrasTa phaMDonA saravaiyA uparathI devuM-leNuM majare gaNatAM varSanI zarUAta mAM vidyAsabhAnI kula milakata janarala phaMDa khAte (pariziSTa 2) rU. 4,78,881=41 pasA hatI, temAM hisAbamAM jaNAvelI vigate rakama umerAtA tathA bAda thatA varSane aMte rU. 4,67,927=61 paisA thAya che. kiMmatI kAgaLa 16. gu. vidyAsabhAnA pitAnA phaMDanI tathA TrasTa phaMDanI sarakArI promisarI neTa, myunisipala Dibencarsa, zera vagere sTeTa beMka opha InDiyA, tathA yunAITeDa kamarziyala beMkanI amadAvAdanI zAkhAomAM surakSita rahevA sAru mUkAyelAM che, jyAre muMbaI peTe sTa bejha vidyAsabhA pAse che. pustakono hisAba 17. varSanI zarUAtamAM gujarAta vidyAsabhAe pragaTa karelAM 66,430 pustaka rU. 1,85,587=37 pasAnI kiMmatanAM hatAM, temAM varSa daramyAna navAM pustaka 2,089
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ gujarAta vidyAsabhAne ahevAla rU. 12,434=00 paisA kiMmatanAM vadhyAM te maLI 68,519 pustaka kula rU. 1,98,017=37 paisAnI kiMmatanAM thayAM; emAMthI 3409 pustaka rU. 11,829=61 paisA nI kiMmatanA vecAya tathA bheTa apAyAM che, te bAda jata varSa Akhare 65,110 pustaka rU. 1,86,187=06 paisAnI kiMmatanAM rahyAM che. 18. zrI. bho. je. vidyAbhavana taraphathI prasiddha karAyelAM pustake varSanI zarUAtamAM 17,098 pustaka rU. 68,076=17 paisAnI kiMmatanAM hatAM. varSa daramyAna 2213 navAM pustaka rU. 11,052 nAM vadhyAM hovAthI kula 19,311 pustaka rU. ,128=17 paisAnI kiMmatanA thayAM; emAMthI 513 pustaka rU. 2,386-74 paisAnI kiMmatanAM vecAya tathA bheTa apAyA te bAda ja ta varSa Akhare 18,798 pustaka rU. 7,741=43 paisAnI kiMmatanAM rahyAM che. graMtha-prakAzana pravRtti varSa daramyAna nIcenAM pustake presamAM chapAya che ? 1. gujarAtI para abI phArasInI asara bhA. 2 3. kalApI 2. arvAcIna gujarAtanuM rekhAdarzana 4. samAja sudhArAnuM rekhAdarzana 19. varSa daramyAna aprApya banelAM pustakane prasiddha karavAmAM sahAyarUpa madadanI je nIti gujarAta sarakAre svIkArI che tene pariNAme I. sa. 1965 ne ogasTanI 21 mI tArIkhanA sAmAnya vahIvaTa khAtAnA TharAvathI sarakAre "pAribhASika koza'nA prakAzana mATe rUA. 6000=nI eDahoka grAnTa maMjUra karI hatI, te cAlu varSamAM pragaTa karavAmAM Avela che. bhASAniyAmaka, gujarAta sarakAra, amadAvAdanI Arthika sahAyathI "sAThonA sAhityanuM digdarzana" pustakanuM punarmudrita karavAmAM AveluM che. pustakanuM nAma rU. pAribhASika koza rUA. 8-00 sAThInA sAhityanuM digdarzana rU. 3-75 anya prakAzane 20. zrI sAbaramatI Azrama memoriyala TrasTa taraphanA nIcenAM pustaka vidyAsabhAmAMthI maLI zake che ? lekhaka kiMmata 1. sarvodaya samAjanI jhAMkhI zrI. naraharibhAI dvArakAdAsa parIkha 1=25 (trIjI AvRtti) gAMdhIjInuM gItAzikSaNa 3=00 dakSiNa AphrikAmAM gAMdhIjInuM gamana ane punargamana (bIjI AvRtti) zrI. caMdulAla bhagubhAI da9 la 9=37. gAMdhIjInI dakSiNa AphrikAnI laData bhA. 1 0==75 bhA. 2 9=75 bhA. 3 1=25 1=00 , bhA. 5 1=25 naM. sa. je 6 % 4 0 bhA. 4
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11. ha, mahAdevabhAInI DAyarI pu. 6 saM. zrI narahari dA. parIkha 6=00 A pu. 7 saM. zrI caMdulAla bhagubhAI dalAla 6=00 * , , pR. 8 saM. zrI caMdulAla bhagubhAI dalAla 6=00 21. sana 1964-67 nA gALAnAM bheTa pustako bAkI rahelA AjIvana sabhAsada tathA nadhiAyelAM pustakAlayone hisAbI varSa daramyAna mekalavAmAM AvyAM che. buddhiprakAza 22. "buddhiprakAza" mAsika vidyAsabhAnuM mukhapatra che ane saMsthAnI sarvavidha pravRttionuM--eTale ke sAhitya, zikSaNa, saMzodhana AdinuM sattabharyuM pratinidhitva raju kare e kakSAnuM enuM saMpAdana thAya che, sAthe sAthe sAmAnya vAcakavargane paNa e rocaka temaja mArgadarzaka thaI paDe e prakAranI vAcanasAmagrI emAM apAya che. enA saMpAdana- saMcAlananI sAnukULatA mATe temaja e potAnuM kharca kADhatuM thaI pagabhara banI rahe e mATe emAM saMsthAnA gauravane susaMgata tevI jAherakhabaro levAnI tathA ene chUTaka grAhako vadhAravAnI tajavIja karavA, temaja mAsikanA utkarSa mATe jarUrI sUcane karavA mATe eka alaga "buddhiprakAza' upasamitinI nimaNuMka karavAmAM AvI che, jenA sabhyonAM nAma anyatra (pR. 5.) AkhI che. AgasTa 1960 thI buddhiprakAza'nuM saMpAdane kArya zrI. harivallabhadAsa kAlidAsa ArTasa kolejanA AcAryane hastaka soMpAyuM che, jemAM emane De. madhusudana pArekhanI madada maLatI rahI che. saMsthAnA AjIvana sabhyo tathA dhiAyelAM pustakAlayone A mAsikanI nakala vinA mUlya apAya che. "buddhiprakAza'nuM vArSika lavAjama dezamAM rU. 8-00 ane paradeza mATe rU. 12-00 (ziliMga 14) rAkhyuM che. abhyAsa karatA vidyArthIo mATe lavAjama che. pa=00 rAkhyuM che. "buddhiprakAza' nI 1,800 nakala kADhavAmAM Ave che, temAMthI AjIvana sabhAsado tathA nedhAyelAM pustakAlayane 1,275 ane grAhako, anya patro tathA prakAzanenA badalAmAM tathA lekhake vagerene 425 maLI kula 1,700 nA ahevAlavALA varSa mAM vaheMcAI hatI. sAkSarenI janma zatAbdInI ujavaNI sva. zrI ramaNabhAI ma. nIlakaMTha ApaNI saMsthAnA eka bhUtapUrva suprasiddha mAnA maMtrI, sAkSara, vivecaka, nATayalekhaka ane hAsyakAra tathA saMsAra sudhArakanI janma zatAbdInI ujavaNI tA. 13-3-'18 nA roja jAhera sabhA yojIne karI temaja "buddhiprakAza' mArca '18no aMka khAsa aMka tarIke pragaTa karyo hato. saMsthAe sva. ramaNabhAI nIlakaMTha adhyayanagraMtha temaja temanuM jIvanacaritra taiyAra karAvI pragaTa karavAnuM nakkI karyuM che. sva. AnaMdazaMkara bApubhAI dhruva mApaNI saMsthAnA eka bhUtapUrva pramukha, suprasiddha sAkSara, vivecaka, keLavaNIkAra ane tattvajJAnanA prakAMDa abhyAsInI AcArya AnaMdazaMkara dhruvanI janma zatAbdInI ujavaNI khri. 14mAM ujavavAmAM AvI hatI. te divase jAhera sabhA anya saMsthAonA sahakArathI
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ gujarAta vidyAsabhAno ahevAla rAkhavAmAM AvI hatI. ane temanI yAdagIrImAM "buddhiprakAza' me 1969ne eka khAsa aMka tarIke pragaTa karavAnuM nakkI thayuM hatuM. avasAna nodha gujarAta vidyAsabhAnA AjIvana sabhAsada tathA aneka varSo sudhI tenI kArobArI sabhAnA sabhya zrI. naTubhAI go. zru.nuM cAlu varSa daramyAna avasAna thayuM tenI saMsthA, atyaMta dilagIrIpUrvaka nedhi le che. bahAcArI vADI sTreTa amadAvAda DisTrikTa keTe maMjUra karelI tA. 29-3-67 nI chellI thAjanA pramANe A TrasTano vahIvaTa karavAmAM Ave che. enuM samagra kAmakAja TrasTa ekajhikayuTIva kamiTI dvArA thAya che. gata varSanA ahevAlamAM jaNAvyA pramANe DisTrikaTa karTanI ejanA mujaba gujarAta vidyAsabhAnI tA. 31-8-1966 nA roja maLelI vArSika sAmAnya sabhAnI beThakamAM zrI brahmacArI vADI TrasTa kAryavAhaka samiti mATe nIcenA sabhyo nI pAMca varSa mATe sarvAnumate varaNI thaI hatI : (1) zrI jayakRSNabhAI harivallabhadAsa (adhyakSa), (2) zrI anaMtarAya ma. rAvaLa (3) lepha. karnala zrI balavaMtarAya jI. bhaTTa, (4) zrI mANekalAla cunIlAla zAha, (5) zrI DolararAya 2. makiTha. A navI TrasTa samitinI tA. 9-12-1966 nA roja maLelI beThakamAM zrI jayaMkaNubhAI harivalabhadAsanI adhyakSa tarIke ane zrI rasikalAla choTAlAla parIkhanI tathA lepha. karnala zrI balavaMtarAya jI. bhaTTanI mAnArha maMtrI tarIke niyukti karavAmAM AvI hatI. zrI jeThAlAla jI. gAMdhIne prastuta samitinA sahAyaka maMtrI tarIke nImavAmAM AvyA hatA. zrI jeThAlAla jI. gAMdhI gujarAta vidyAsabhAmAMthI 6 ThThI Disembara 68 nA roja nivRtta thayelA hoI emanI jagyAe AcArya zrI yazavanta prA. zukalanI sahAyaka maMtrI tarIke tA. 25-2-60 nI sabhAmAM nimaNuMka karavAmAM AvelI che. uparAMta sadarahu TrasTa samitinI beThake gujarAta vidyAsabhAnA mAnArha maMtrI zrI caMdrakAnta choTAlAla gAMdhI ane zrI ha. kA. ArTasa kolejanA AcArya zrI yazavaMta prA. zukalanI banelI salAhakAra samiti nImavA nirNaya karyo hato ane tA. 7-3-99 nI beThakamAM A salAhakAra samitimAM bho. je. vidyAbhavananA adhyakSa Do. hariprasAda gaM. zAstrInuM nAma umeravuM evo nirNaya karavAmAM Avyo che. vaLI kAryanI samucita phALavaNInI daSTie ema paNa sUcavavAmAM AvyuM hatuM ke vahIvaTI tathA hisAbI kAmakAja lepha. karnala zrI balavaMtarAya che. bhadde saMbhALavuM ane zrI. rasikalAlabhAI parIkhe zaikSaNika kAma jatAM rahevuM. varSa daramyAna brahmacArI vADI TrasTa ekajhikayUTIva samitinI cAlu kAmakAja mATe pAMca beThaka maLI hatI. sarakArI jamInanA paTAnI rinyuala arajI kAlupura rDa naM. 3 nA sarve naM. 2457 e tathA 2448 thI 2454 sudhI ane 2439 thI 2444 thI 2444 sudhI tatthA 2467 sudhInI jamIna sarakArazrI taraphathI zrI brahmacArI vADI TrasTane paTTAthI ApavAmAM Avela tene paTTo tA. 31-3-1960 nA
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ sane 1968-69 rAja pUre thayele che, e aMge rUla naM. 36 (1) nA niyamane adhIna rahIne AkAraNImAMthI mahemala-mAphIthI mAgaNI karavA sarakArazrIne vinaMti karavAne tA. 12-1-1968nI beThakamAM TharAva karavAmAM Avyo hate. tadanusAra arajI karavAmAM AvI che. tithionI ujavaNuM ane pUjA - zrI rAmAnaMdajInI ane aMbAbAInI tithio (jeTha suda 8 ane phAgaNa vada 8) korTanI yojanA majaba, dara varSanI mAphaka hevAlavALA varSa daramyAna UjavAI hatI tathA pratiSThAnA divase, zivarAtrinA divase temaja zrAvaNa mAsamAM rudrAbhiSeka sahita mahApUjA vidhipUrvaka karavAmAM AvI hatI. | zrI brahmacArIzvara mahAdevanI, zrI zAtinAtha mahAdevanI tathA zrI paMcanAtha mahAdevanI bAre mAsa yathAvi che pUjA, e mATe khAsa rAkhelA traNa pUjArIe mAraphata, varSa daramyAna niyamita rIte karAvavAmAM AvI hatI. | pravRttio zrI brahmacArI vADI TrasTanI pravRttiomAM (1) maMdira nibhAvavAnI tathA sAcavavAnI ane (2) bhArata ya saMskRtinA abhyAsane avakAza Ape tevI zaikSaNika pravRttio e be mukhya che. A baMne pravRttionuM eca saMcAlana karavAnA uddezathI ene be bhAgamAM vyavasthita karavA ane enA vidyAvibhAgamAM brahmacArI vADI saMskRta pAThazALA, zrI ha. kA. ArTasa ke leja, zrI bho. je. vidyAbhavana ane brahmacArI vADI komarsa koleja ane evI bIjI je koI zaikSaNika pravRttio bhaviSyamAM karavAmAM Ave te mUkavA ane e vidyAvibhAgane " zrI rAmAnaMda vidyAvibhAga" evuM nAma ApavA zrI brahmacArI vADI TrasTa samitie TharAvyuM hatuM, te mujaba zrI rAmAnaMda vidyA-vibhAganI zaikSaNika saMsthAonA kAryo saMjana karavA tathA ene vikasAvavA eka saMjana samiti, ko-opTa karavAnI sattA sA. nImavAmAM AvI hatI, jenA sabhyo hAla nIce mujaba che: 1. pra. kilAla choTAlAla parIkha (maMtrI, brahmacArIvADI samiti). 2. Do. hariprasAda saM. zAstrI (upAdhyakSa bho. je. vidyAbhavana). 3. zrI. nAgaradAsa kA. bAMbhaNiyA (AcArya, brahmacArI vADI saMskRta pAThazALA) 4. AcArya dhI yazavaMta prA. zukala (AcArya zrI ha. kA. ArTasa koleja ane sahAyaka maMtro.) 5. lepha. kena la zrI balavaMtarAya jI. bhaTTa (sabhya ane mAnArha maMtrI, brahmacArI vADI TrasTa samiti) 6. zrI. je lAla jIvaNalAla gAMdhI (tA. 6-12-68 sudhI sahAyaka maMtrI. tarIke tyArabAda nivRtta thayela che.) bahmacArI va DI TrasTanA udeza amalamAM mukAya ane e dizAmAM vadhAre pragati thaI zake e hetuthI saMta sAhitya, darzanazAstro, dhArmika graMtha vagerenAM saMzodhana ane anuvAda karAvavAnI tathA e prakAzita karavAnI vyavasthita yojanA hAtha dharavAmAM AvI che; ane zrI brahmacArI vADI TraH nAM nANAMmAMthI saMskRta graMthamALA yojavA ane ene "rAmAnaMda saMskRta graMthamALA'' -" Ramanand Sanskrit Series" evuM nAma ApavAnuM
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ gujarAta vidyAsabhAne ahevAla 11 zrI brahmacArI vADI TrasTa samitinI tA. 24-11-1961 nA bekamAM TharAvyuM che. A rAmAnaMda saMskRta sirIjhanA mukhya saMpAdaka-General Editors crIke che. rasikalAla choTAlAla parIkha ane pro. DolararAya ra. mAMkaDane nImyA che. A sirIjhamAM sau prathama zrImadbhAgavatanAM saMzodhanane ane saMpAdanane AgaLa calAvavAnuM kAma hAtha dharavAmAM AvyuM che ane e kArya cAlu che. A mATe pro. DaoN. hariprasAda gaM. zArIne jAnyuArI 5, 1962 thI nImI emane rAmAnaMda saMskRta sirIjhanA saMcAlaka tarIke te zrImadbhAgavatanA mukhya saMpAdaka tarIke kAma karavA mUkyA che. e prA. nAgaradAna. kA. bAMbhaNiyA, paMDita cimanalAla jagajIvanarAma paMDyA ane zrI vibhUtibahena ghA khAnanA sahakArathI kAma karI rahyA che. A aMgenA kAmakAjane ahevAla anyatra ApyA che. TrasTanAM makAne ane jamIna TrasTanI ghIkAMTe AvelI jamInamAM "haradvAra' mAne che temane keTaloka bhAga nyU ejyukezana hAIskUlane bhADe Apo che. emanI sAthe thayelA bhADApa nI zarata mujaba hiMda saMrakatinuM jJAna tathA hiMdu dharmaviSayaka pravacana-gItAjI upara bagara upaniSadanuMdararoja niyamita rIte hAIskUlanA makAnamAM teo Ape ema TharAveluM che. A rIte AryavanI bhAvanA janatAmAM sadA-sarvadA nacata rahe e mATe brahmacArI vADI samiti potAnAthI banatA prayAsa karI rahI che. nyU ejyukezana hAIskUla taraphathI varSa daramiyAna nizALanA mukhya makAnanA rU. 1,060, jamInanA rU. 125 tathA navA ba dhelA cAra khaMDanA rU. 240 maLI kula rU. 1,425 mAsika bhADA tarIke maLyA che. thayeTaranI jamInane bhADApaTTo je tA. 2-1-1948 thI paMdara varSa mATe karavAmAM Avela te laMbAvavo ke nahIM tenI vicAraNA cAle che. A uparAMta cAlI tathA dakAnonA bhADAnI vArSika Avaka rU. 5,600 jeTalI Ave che. haradvAra dukAnonA bhADAnI vArSika Avaka lagabhaga rUA. 11,000 thAya che. vikaToriyA gArDana pAse AvelA paMcanAtha mahAdevanI TrasTanI jamInamAM sva. bAburAva ke. mahetAnA suputroe ApelA dAnathI temanA smaraNArthe kolejanI hosTela bAMdhavAmAM AvI che. temAM 50 vidyAthIo rahI zake tevI goThavaNa karavAmAM AvI che. gujarAta yunivarsiTInA vistAramAM je jamIna zrI brahmacArI vADI TrasTane ApavAmAM AvI che, te jamIna zrI. ha. kA. ArTasa kolejane ane ba. vA. komarsa kolejane ramatagamatanA upayoga mATe ApI che, tenuM vArSika bhADuM rU. 10,800 maLe che. elisabrija vistAramAM neharu pUla najIka ra. che. mArga upara TrasTa taraphathI baMdhAvelA makAnanA varSa daramiyAna vArSika bhADAnA rU. 58.56 ma hatA. | zrI brahmacArI vADI TrasTe bhe. je. vidyAbhavanano vahIvaTa svIkArelo hovAthI zaikSaNika saMsthA zrI harivalabhadAsa ArTasa koleja ane bho. je. ( ghAbhavana eka sAthe rahe e daSTie zrI. harivallabhadAsa ArTasa kolejanA kampAunDamAM je. je. vidyAbhavananuM tamAma kAmakAja jUna 1960 thI enA navA baMdhAvelA makAnamAM karavAmAM Ave che. saMskRta pAThazALA brahmacArI vADI saMskRta pAThazALA, je sana 1960nA jUna mahinAthI bhe. je. vidyAbhavananA makAnamAM rAkhavAmAM AvI che, temAM saMskRta, vyAkaraNa, nyA, sAhitya, vedAnta,
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 sana 196-68 tiSa vagere viSayanuM zikSaNa te te viSayanA niSNAta paMDita dArA apAya che. A pAThazALAne vArANaseya saMskRta vizvavidyAlaya sAthe saMjita karavAmAM AvI che. enI nIce mujabanI parIkSAo mATe varSa daramiyAna vidyAthIo taiyAra karavAmAM AvyA hatA, temAM beThelA tathA uttIrNa thayelA vidyAthIonI vigata nIce mujaba cheH parIkSA beThA uttIrNa AcArya 6 pariNAma jAhera thayelAM nathI zAstrI pAThazAlIya vidyAthIo uparAMta varSa daramyAna pAThazALAne lAbha nIcenI vigate vidyArthIoe lIdhA hatA. 1. banArasa hiMdu yunivarsiTInA saMskRta ane tatvajJAnanA prAdhyApaka zrI kedAranAtha mizra pitAnA valabha vedAnta paranA thIsIsa (mahA nibaMdha) mATe khAsa abhyAsa karavA banArasathI ahiM eka mAsa mATe AvyA hatA. - 2. tada uparAMta eka prophesara tathA grejyueTa ane valabha vedAMtanA viziSTa abhyAsa mATe A saMsthAne lAbha lIdho hate. . tada uparAMta 3 pI.eca. DI.nA, 8 ema. e.na, 3 bI. enA, 10 esa. esa. sI.nA 26 anuvAda varganA, ane 7 prakIrNa vidyArthIo hatA. , zrI harajIvanadAsa puruSottamadAsa TrasTa brahmacArI vADI TrasTanA uddezane phaLIbhUta karavAmAM sadarahu TrasTanI zarato madadakartA hovAthI A drasTa kaMDanA TrasTIo sva. zeTha motIlAla geviMdalAla tathA zeTha mANekalAla maNilAla taraphathI rU. 50,000 sana 1944-45 mAM maLelA, tene brahmacArI vADI TrasTa samitie sAbhAra svIkAra karyo che. zeTha harajIvanadAsa puruSottamadAsa zuddhAdvaita AsananA adhikArI tarIke zuddhAdvaita vedAntanA viziSTa abhyAsI adhyApaka zrI. nAgaradAsa kAzIrAma bAMbhaNiyAnI niyukti thayelI che. uparAMta zuddhAdvaita vedAnta aMge graMthe taiyAra karI karAvI pragaTa karavAnA kArya aMge salAha-sUcana ApavA pAMca gRhasthanI eka peTA-samiti brahmacArI vADI TrasTa samitie nImI che. prastuta phaMDamAMthI zrI vallabhAcAryanA sarvavyApaka siddhAntanuM pratipAdana karanAra be tha_vivevaicazraya" ane kathAzraya" adhyA. zrI. nAgaradAsa bAMbhaNiyAe taiyAra karIne ApyA, te be prasiddha thaI gayA che. zrI. bAMbhaNiyAe"sarala vallabha vedAnta"nuM pustaka taiyAra karyuM che, te chapAvavA nirNaya karavAmAM Avelo che. hAla khAsa karIne bhAgavatanI samIkSita vAcanA taiyAra karavAnuM kAma cAlI rahyuM che. badalAmAM tathA bheTa maLatAM sAmayikenI yAdI | gujarAtI sAptAhika H 1. AryaprakAza (muMbaI). 2. koMgresa patrikA (amadAvAda). 3. gujarAta (amadAvAda). 4. gujarAtamitra tathA darpaNa (surata). 5. janmabhUmi-sAptAhika Atti (muMbaI). 6. jana zakti (muMbaI) che. janasattA vivAra AvRtti (amadAvAda)
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ gujarAta vidyAsabhAne ahevAla 8. jaina (bhAvanagara) 9. nirIkSaka (amadAvAda). 10. phUlachAba (rAjakoTa) 11. bhAvanagara samAcAra (saurASTra) 12. mahAgujarAta (peTalAda) 13. lemata (naDiyAda). 14. satyAgraha (amadAvAda) 15. sahakAra (amadAvAda) 16. sukAnI (muMbaI) dazavArika : 15. bhUmiputra (vaDodarA). pAkSike : 18. amerikana saMdeza (muMbaI). 19. tirdhara (amadAvAda). 20. 20. prabuddha jIvana (muMbaI). 21. prAthamika zikSaka (amadAvAda). 22. lekajIvana (amadAvAda). 2. samarpaNa (muMbaI). 24. soviyeta deza (muMbaI) 25. svataMtra saMdeza (amadAvAda). mAsike : 27. akhaMDa AnaMda (amadAvAda). 27. anugraha (vaDodarA). 28. AnaMdAzrama (bIlakhA). 28. UrminavaracanA (amadAvAda). 30. kumAra (amadAvAda). 31, keDiyuM (bhAvanagara). 32. kRSijIvana (vaDodarA) 33. graMtha (muMbaI). 34. gharazALA (bhAvanagara) 35. chAtrAlaya (bhAvanagara). 36, jIvanaprakAza (rAjakoTa). 37. jaina jIvana sAhitya patrikA (muMbaI). 38. nUtana zikSaNa (surata) 39. navacetana(amadAvAda). 40. punarutya ne (muMbaI) 4. pathika (amadAvAda). 42. pustakAlaya (vada). 43. prasthAna (amadAvAda) 44. prArthanA (surata). 45. phorama (surata) 46. bAlajIvana (vaDodarA) 47. bAlamitra (ANaMda). 48. buddhiprakAza (amadAvAda). 49. milApa (bhAvanagara). 50. vidyuttaraMga (amadAvAda). 51. vizvamAnava (amadAvAda). para. vaiSNavajana (junAgaDha). 50. saMskRti (amadAvAda). 54. strI jIvana (amadAvAda). 55. sevA (amadAvAda). 56. hiMdu milana maMdira (surata). 17. saMskAra (vaDodarA). dvamAsike : 18. kaviloka (muMbaI). 59. vidyApeTha (amadAvAda). 60 kavitA (muMbaI) saimAsikaH 61. zrI phobarsa gujarAtI sabhA vaimAsika (muMbaI). 62, gujarAta yunivarsiTI samAcAra patrikA (amadAvAda). 63. ravAdhyAya (vaDodarA). vArSika : 64. sArvajanikam (surata). aniyatakAlika : 65. gujarAta vidhAnasabhA carcAo bhAga 1 ane 2 (rAjakoTa). dUdhI sAdtra : 66 mAstra pramANa (vindI). 60. muidhArA (f ). pAkSiA : 8. amerikana rivora (ka ). da yugamata (vesTa) mANikA : 00. nayA sAhitya (vidara). 1. mAroya resA (vidat). 2. dAyakavA (uthapura) 73 hajAga thALa (feat traimAsika : 74. rAjasthAna bhAratI (bikAnera). 75. nAgarI pracAriNI patrikA (vArANo) saMskRta silA: 04. uraRtaNanAtanam (vesTorA). tti H 07. saMvida (kuMva). vAdaH 08. puramAtI (vaDoda) . vAgarAna mAratI (f )
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ sane 1968-69 English Weeklies : 80. German News Weekly (New Delhi ). 81. 82. Weekl y News letter (Delhi). 83. United Nations Weekly (New Delhi). Fortnightlies : 84. American Reporter (New Delhi . 85. Bhavan's Journal (Bombay). 86. News from Israel (Bombay). 87. Democratic Germany (Delhi). 88. Carren Scene (Usis). 89. Student Mirror (Germany). 90. Yojana (Delhi). Monthlies : 91. American labour Review (New Delhi). 92. Bi-Peninsular Magazine (Bombay). 93. Culture and Life (Bombay). 94. Indian P. E. N. (Bombay). 95. Planned Parenthood (Bombay). 96. Sahity Akademi (Delhi). 97. Soviet Literature (Moscow). 98. Family Planning News (Delhi). 99. Span' (Delhi). 100. Centre Calling (New Delhi). 101. Young India (Delhi . Bi-monthlies : 102. Youth and Freedom (New York,). Quarterlles : 103. American Review (New Delhi). 104. Journal of Family Welfare (Bombay). 105. Gujarat Research Society Journal (Bombay). 106. Oriental Institute, M. S. University (Baroda ). 107. Pradeep (Delhi) 108. Universitas (Stuttagart ). Half-Yearlies : 109. M. S. University of Baroda Journal (Baroda). 110. Sharadapeeth Pradeep (Dwarka). 111. VidyaGujarat University Journal ( Ahmedabad). Annual : 112. Chunilal Gandhi Vidya Bhavan Bulletin ( Surat) pustakAlaya tA. 1-4-68 thI 31-3-69 sudhIno ahevAla gujarAta vidyAsabhA tathA je. je. vidyAbhavananA saMyukta pustakAlayamAM gayA varSanI Akhare 53,644 pustake rUA. 1,69,887-10na. pai. nAM hatAM. ahevAlavALA varSa daramyAna gujarAta vidyAsabhAnAM graMthAlayamAM 394 pustake rU. 2,168-35 nI kimatanAM bheTa umerAya. bho. je. vidyAbhavananA graMthAlayamAM cAlu varSa daramyAna kula 612 pustake za. 7586-45 nA umerAyAM. AthI varSa Akhare kula 54,661 pustake rU. 1,79,642-30 nAM thayAM che.
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ gujarAta vidyAsabhAno ahevAla varSa Akhare pustAnI bhASAvAra saMkhyA nIce mujaba che: gujarAtI 27,871 phArasI aMgrejI, phreMca ane jamIna 14,454 siMhalI saMskRta, prAkRta arabI hiMdI 2,910 tAmila marAThI 1,204 malayAlama baMgALI pAlI 227 paMjAbI siMdhI 52 18 54,660 AcArya AnaMdazaMkara dhruva graMthasaMgrahamAM bhASAvAra pustakonI saMkhyA nIce mujaba thaI che :aMgrejI 4,869 marAThI 37 saMskRta 2,024 baMgALI gujarAtI 1,818 udda 403 kula 9,181 - A graMthasaMgrahamAMthI vAcakone madadarUpa thavAnA AzayathI amuka prakAranAM pustake bahAra vAMcavA ApavAnI chUTa apAya che. pustaka ane sAmayikanA upayogane lagate ahevAla bho. je. vidyAbhavananA graMthAlayanA ahevAlamAM Ape che. 2. ba. raNachoDalAla choTAlAla garlsa hAIskUla amadAvAda zaheranA madhya vistAra khADiyAmAM AvelI gujarAta vidyAsabhAsaMcAlita rA. ba. raNachoDalAla choTAlAla garlsa hAIskUle ahevAlanA varSa daramyAna zreNI 5 thI 11 sudhInA kula 23 vargonI 1,04 bALAone kanyA keLavaNI nIce AvarI laI zikSaNa ane saMskAra pradAna karyuM che. 1968 mArcamAM levAyelI esa. esa. sI. nI parIkSAnuM pariNAma 80-7% AveluM. amadAvAda zaheranI cAra zaikSaNika tAlImI mahAzALAone emanAM zikSaka tAlImAthI bhAIbahenanI pATha ApavAnI suvidhA karavAmAM AvI hatI. A varSe dakSiNa gujarAtamAM ane khAsa karIne surata ane bharUca mukAme AvI paDelA karela Aphata vakhate zALAnI vidyArthI bahenoe temaja anya karmacArI bhAIbahenoe rU. 2100 phALo tathA lagabhaga 5000 vastro ekatra karI mokalI ApyAM hatAM. gAMdhI zatAbdIne lakSamAM laI A vize gAMdhIjInA jIvana ane kavanane anulakSIne eka nAnuM pradarzana yojyuM hatuM. A pradarzananuM uddaghATana amadAvAdanA keLavaNIkAra ane navajIvana hAIskUlanA AcArya zrI naMdubhAI zukalanA haste rAkhavAmAM AvyuM hatuM temaja gAMdhIjIne priya prArthanA tathA emanA jIvananA AdarzanI jhAMkhI karAvatAM prasaMgapravacananuM Ayojana karavAmAM AvyuM hatuM.
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 sana 1968-69 zALAne raMgotsava :- tA. 12-11-68 tathA 13-11-68 nA roja zALAnI bALAoe raMgotsava kAryakrama rajU karyo hato, te prasaMge nimaNUka karI emanuM bahumAna karela che. A varSe zreNI pAMca, cha, ane sAta temaja 2 ATha nava ane dasanI bALAonI judA judA viSaya para vakatRtva spardhA yojavAmAM AvI hatI. varSa daramyAna jAyela vividha kAryakramamAM padhArelA viziSTa atithio jemaNe vividha viSaye aMge pravayane dvArA bALAone protsAhita karI hatI : 1. zrI IzvarabhAI peTalIkara 4. zrI yazavaMta zukala, 2. zrI anaMtarAya rAvaLa 5. zrI gulabahena bAma 3. zrI nandubhAI zukala zALAkIya abhyAsakrama uparAMta saMskRta, citrakaLA, hindI, saMgIta vagere viSayanI parIkSAomAM paNa bALAoe meTI saMkhyAmAM bhAga lIdhe hato. 16 thI 35 varSanI uMmaranI vyaktio mATe yojAyela saMgItapardhAmAM zALAnA zikSikAbahena zrI sAdhanAbahena desAIe khADiyA vorDamAM prathama ane jillA kakSAe ditIya sthAna prApta karyuM hatuM. zrI harivalabhadAsa kALidAsa ArTasa koleja | saMkhyAnI bAbatamAM agAunA varSanI jema 1968-69nA varSamAM paNa guja. yuni.e makarara karelI adhikatama saMkhyA 1500 jaLavAI rahI hatI. samAraMbhe AcAryazrIe pri. yuni. ArTasamAM navA dAkhala thayelA vidyArthIone adhyApakene paricaya karAvyo hato ane bIjA vargonA vidyArthIone varSabhara upayogI thAya evAM sUcano karyA hatAM. agAunAM varSonI jema A varSe paNa yuni. parIkSAonuM pariNAma badhI kakSAe ghaNuM UMcuM rahyuM hatuM. prI. yuni. ArTasanuM pariNAma 87 TakA, prathama varSa bI. enuM pariNAma 98 TakA, dvitIya varSa bI. e.nuM pariNAma 88 TakA ane tRtIya varSa bI.e.nuM pariNAma 90 TakA AvyuM hatuM. A badhI parIkSAomAM kula 15ra vidyArthIoe prathama varga prApta karIne kaeNlejanA gauravamAM vadhAro karyo hate. prI. yuni. AsanI parIkSAmAM ku. gItA paTela, ku. nayanA jAnI ane ku. varSA desAIe yuni nA prathama daza vidyAthIomAM sthAna prApta karyuM hatuM. tharDa bI.e.nI parIkSAmAM saMskRta viSaya laIne emAM sauthI vadhu guNa meLavyA badala ku. devikA beMkare judAM judAM traNa pAritoSike prApta karyA hatAM. e ja rIte taravagAna viSayamAM sauthI vadhu guNa meLavavA badala zrI mahammada ikabAla bimANIne zrImatI bApIbAI choTAlAla ziSyavRtti enAyata karavAmAM AvI hatI. zaikSaNika pravRttionI sAthe sAthe ramatagamatanA kSetramAM agAunA varSo karatAM A varSe kaleje nedhapAtra pragati karI hatI. kaoNlejanI volIbolanI bhAIonI TukaDI amadAvAda vibhAganI aAMtarakoleja harIphAImAM semI cempiyana banI hatI, jyAre bahenanI TukaDImAMthI ku. prisalA makala tathA ku. sujJA dhoLakiyA amadAvAda vibhAganI TukaDImAM pasaMdagI pAmyAM hatara aDInI TukaDImAMthI zrI jagadIza bhAlaviyA, ane khenI bahenanI TukaDImAMthI ku. prajJA mahetA ane ku. harSa lAkhiyA amadAvAda vibhAganI TukaDI mATe pasaMdagI pAmyAM hatAM,
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ gujarAta vidyAsabhAno ahevAla amadAvAda vibhAganI AMtarakaeNleja spardhAmAM paNa kolejanA judI judI ramatonA khelADIoe bhAga lIdho hato ane traNa vijaya prApta karI kolejane gaurava apAvyuM hatuM. cAlu varSe kolejanI ena. sI. sI. pravRtti paNa pragatizIla rahI hatI. lagabhaga 150 jeTalA vidyArthI bhAI-bahena ena. sI. sI.mAM marajiyAta dhoraNe joDAyAM hatAM. keDeTane paMdaramI ogasTanA roja pratijJAvAcana pareDa karAvavAmAM AvI hatI. A uparAMta judA jadA keDeTee vArSika zibiramAM temaja viziSTa tAlIma zibiramAM utsAhathI bhAga lIdho hato. ena. sI. sI. nA vArSikotsava prasaMge AcAryazrI yazavaMta zukalanA haste pAritoSikavitaraNa karavAmAM AvyuM hatuM. satranA AraMbhanuM maMgalapravacana prauDha sAmAjika kAryakara pUjya ravizaMkara mahArAje karyuM hatuM. pitAnA mananIya pravacanamAM emaNe vidyArthIone jIvananuM ghaDatara kare tevuM zikSaNa pAmavAne temaja zarIrano upayoga sevAnA kArya mATe karavA anurodha karyo hato. paMdaramI oNgasTa 21 mo svAtaMtryadina gujarAta rAjya vidhAnasabhAnA adhyakSa zrI. rAdhavajIbhAI leuAnA pramukhasthAne UjavAyo hato. A divase sabhAkhaMDamAM vidyArthI bhAI-bahenoe lekamaMgalane saMgItano kAryakrama paNa rajU karyo hato. A uparAMta varSa daramyAna kolejamAM cAlatA judAM judAM svAdhyAya vartuLAnA upakrame aneka vidvAnonAM vyAkhyAno bhejavAmAM AvyAM hatAM. kolejanA plAniMga ramanA upakrame cAlu varSe paNa Ayojana saptAha ujavavAmAM AvyuM hatuM jemAM sarvazrI bAbubhAI jazabhAI paTela, pri. eca. ke. trivedI, pro. jitendra dhoLakiyA, pro. babAbhAI paTela, pra. ThAkara mistrI ItyAdi vidvAnonAM pravacanono lAbha maLyo hato. - vidyAvistAra vyAkhyAnamALAmAM koleje apanAvelA kalola tAlukAnA saIja gAme judA judA viSayanA ATha adhyApakAe lAkabhAgya pravacana ApyAM hatAM. A yojanA heThaLa yuni.nuM vArSika vyAkhyAna ApavA mATe vaDodarAnI ma. sa. yuni.nI oriyenTala insTiTayUTanA niyAmaka ane gujarAtI vibhAganA vaDA DaoN. bhegIlAla sAMDesarAe "prAcIna ane madhyakAlIna gujarAtanuM dharmajIvana" e viSaya para guja. yuni.nA kulapatizrI umAzaMkara jozInA pramukhapade vyAkhyAna ApyuM hatuM, janarala ejyukezana vyAkhyAnamALAmAM paNa sarvazrI phAdhara vAlesa, zrI. choTubhAI suthAra, zrI dinakara mahetA, yuni. vijJAna bhavanamAMthI Do. vaidya, Do. panubhAI bhaTTa vagere vidvAnone lAbha levAmAM Avyo hato. 26mI jAnyuArIe prajAsattAka dinanI ujavaNI saradAra paTela yuni. valabhavidyAnagaranA kulapati zrI IzvarabhAI paTelanA pramukhasthAne karavAmAM AvI hatI. dara varSanI jema yuvaka mahotsavanI spardhAomAM kaleje umaMgathI lAbha lIdhe hato. A spardhAomAM zAstrIya nRtyamAM elisabrijamAM ku. dakSA zeThe kaththaka rajU karIne prathama sthAna prApta karyuM hatuM. yuni.nI AkharI spardhAmAM ku. dakSAe pitAnuM e sthAna jALavI rAkhyuM hatuM. elisabrija vibhAgamAM koleje rajU karela samUhanRtya trIjA naMbare ane ekAMkI mukundarAya" bIjA naMbare AvyuM hatuM. A varSanI zarUAtathI ja dakSiNa gujarAtamAM ativRSTine kAraNe je nukasAna thayuM te mATe mukhya maMtrIzrInA phALA mATe kolejanA vidyAthIoe rU. 6,000 nI rakama UbhI che
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ sana 1968-69 karI hatI. A uparAMta zikSaka dina, yuni. sthApanA dina, vija dina, samAja zikSaNa dina aMge paNa kALe ekatra karavAmAM Avyo hato. gujarAtanI rekaMDAsa sosAyaTInI amadAvAda zAkhA taraphathI ke lejamAM raktadAnasatra paNa goThavavAmAM AvyuM hatuM, jemAM lagabhaga 37 jeTalA adhyApake ane vidyAthIoe raktadAna karyuM hatuM. A varSe DilejanA nATavidyA vibhAganA adhyakSa pro. jazavaMta ThAkarane bhAratIya sarakAranI saMgIta nATaka akAdamI taraphathI zreSTha abhinaya mATe rASTrIya evorDa maLyo. aMgrejI vibhAgama thI che. digIza mahetAe lIDajha yuni mAM ema. e.nI parIkSA DisTikazana sAthe pasAra karI A bane mitroe kaeNlejanA gauravamAM vadhAro karyo che. kaeNlejano : dama vArSikotsava gujarAta rAjayanA rAjyapAla zrImannArAyaNa pramukhapade UjavAyo hato. judI judI spardhAmAM temaja yuni. parIkSAmAM UMcuM sthAna prApta karanAra vidyArthI bhAI-bahenone zrImatI madAlasAbahenanA haste pAritoSika arpaNa karavAmAM AvyAM hatAM. A prasaMge pramukhasthAnethI sanmAnya rAjyapAlazrIe vidyArthIone gAMdhIjIe batAvelA mArge 2 mAjasevA karavAne Adeza Apyo hato. svataMtra bhAratanA navanirmANamAM vidyAthIo sakriya rIte bhAga le tevI AzA vyakta karI hatI. vArSi ketsa prasaMge raMjana kAryakamamAM zrIyuta kanaiyAlAla munazI-racita nATaka "chIe te ja ThIka' rajU karavAmAM AvyuM hatuM. uparAMta ku. dakSA zeThanuM kaththaka nRtya ane madhyapradezanuM mAriyA " samUha - 5Na rajU karavAmAM AvyuM hatuM hevAlavALA varSa daramyAna gayA varSe sthapAyelA gAMdhIvicAra maMDaLanA Azraye leje apanAvelA mahesa | jillAnA kalola tAlukAnA saIja gAme eka zrama ane samAjasevA zibiranuM AyeAja ! tA. 22-4-69 thI tA. 28-4-69 sudhI karavAmAM AvyuM hatuM. A zibiramAM lagabhaga 8 vidyArthI bhAI-baheno ane traNa adhyApake e bhAga lIdho hato. sthAnika pAMca zibirArthIe ! traNa zibiramAM joDAyA hatA. A varSe zibira daramyAna gAmalekenI icchA pramANe prA thamika zALA mATe be khaMDonA pAyA taiyAra karavAmAM AvyA hatA. zibiranI pUrNAhUti gu. yu. nA kulapatizrI umAzaMkarabhAI jozInA haste thaI hatI. A bIjI zibiranA dyiArthIo ane adhyApakone utsAha nadhi pAtra hatA. zrI. harivala bhadAsa kAlidAsa ArTasa kolejanI vyavasthApaka samitinA sabhyo nIce pramANe che: 1. zrI jayakRSNalAI harivalalabhadAsa. 6. lepha. karnala zrI balavaMtarAya jIvaNarAma bhaTTa zrI. DolararA re. mAMkaDa 7. zrI rasikalAla choTAlAla parIkha zro. mANekala la cunIlAla zAha 8. AcAryazrI yazavaMta zukala (hoddAnI rUe) 4. zro. anaMtara ? ma. rAvaLa 9. zrI. jeThAlAla che. gAMdhI (sahAyaka maMtrI) 5. zrI. caMdrakA : choTAlAla gAMdhI brahmacArI vADI kaoNmarsa kaoNleja 15mI jUna 1968 ne divasathI zrI brahmacArI vADI TrasTanA zrI ha. kA. ArTasa kaeNlejavALA makAna baporanA samayanI zrI brahmacArI vADI kaeNmarsa kolejanA kAmakAjane prAraMbha drasTanA matI zrI rasikalAla cho. parIkhanA maMgala pravacanathI thaye hato. A
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ gujarAta vidyAsabhAne ahevAla prasaMge AcArya zrI yazavanta zukala tathA lepha. karnala zrI baLavaMtarAya che. bhadde zrI brahmacArI vADI TrasTano paricaya ApatAM prAsaMgika pravacano karyA hatA. A kolejanI sAthe sAthe bIjI ATha kolejone vANijyanuM zikSaNa ApavAnI paravAnagI maLI hatI eTale amadAvAda zaheramAM vANijyanuM zikSaNa ApatI kolejonI saMkhyA je mArca 1968mAM ATha hatI te vadhIne jUna 1968mAM sattara thaI. kolejanA prathama varSamAM prI.yunivarsiTI komasane vaga zarU ka vAmAM AvyuM che. pachInAM traNa varSamAM dara varSe trivArSika DigrI abhyAsakramanuM eka eka varSa umeratAM jatAM cothA varSanI zarUAtamAM jUna 1971mAM koleja trivArSika DIgrI abhya sakrama pUrI pADatI saMpUrNa koleja banaze. ' - AcAryazrI kAkAsAheba kAlelakare kolejanAM vidyArthI bhAI bahenane ApelA AzIvaMdAtmaka uddabodhanamAM vANijyanA zikSaNanuM mahatva samajAvyuM hatuM ane Adhunika samayamAM vANijyanA vidyArthIoe je aTapaTA praznonI vicAraNA karavAnI che teno paricaya karAvyA hatA. amadAvAda zahera vibhAganI AMtarakoleja ramatagamata harIphAIo tathA elisabrija vistAra yuvaka kalyANa samiti saMcAlita atirekaeNleja harIphAIomAM kAle nA vidyArthIoe bhAga lIdho hato. gujarAta yunivarsiTI saMcAlita yuvaka netA tAlIma zibira tathA parvatArohaNa tAlIma zibira kolejanA adhyApaka tathAvidyAthI bhAI-ba e bhAga lIdho hatuM. varSa daramyAna dakSiNa gujarAta rela saMkaTamAM rAhata pUrI pADavA mATe vidyAthIoe rU. 501) ne kALo ugharAvyo hato. zikSakadina, yunivarsiTI-dina, sani dinanI ujavaNI mATe paNa phALo ugharAvavAmAM Avyo hato. varSa daramyAna vividha viSayanA niSNAtanAM pravacane, vArtAlApa, vagere goThavavAmAM AvyAM hatAM. gujarAta yunivarsiTInA upakrame ye jAyela yunivarsiTI vyAkhyAnamALAmAM " joInTa sToka kaMpanIo ane rAjakIya pakSo vaccenA nANakIya saMba " vize saMsadasabhya . Ara. ke. amInanuM vyAkhyAna yojavAmAM AvyuM hatuM. kailejano prathama vArSikotsava gujarAta rAjyanA udyoga ane nANAmaMtrI zrI jazavaMta mahetAnA pramukhapade ujavavAmAM Avyo hato. pramukhasthAnethI eozrI e jarAtanA vepAraudyoganA gulAbI bhAvanI rUparekhA ApI hatI. vASikesanI sA raMjana kAryakrama paNa goThavavAmAM AvyA hatA, temAM kolejanA ja eka vidyA thI zrI rati paMDita likhita digdarzita ekAMkI " je thayuM te ThIka thayuM " ja karavAmAM AvI hatI. | zrI brahmacArI vADI komarsa koleja ane bhaginI saMsthA zrI ke. kA. ArTasa kolejanA saMyukta upakrame gujarAta rAjyanI vidhAnasabhAnA adhyakSa zrI ghavajI leuvAnA pramukhapade 15 mI oNgasTa 1968 nA roja svAtaMtradinanI, saradAra .. kSamAI vidyApIThanA upakulapati zrI. IzvarabhAI je. paTelanA pramukha pade 26 mI jAnyu bArI 1969 nA roja prajAsattAka dinanI ane grupa kamaDira karnala zekhananA mukhya mahemAna : 8 mI phebruArI 1969 nA roja ena. sI. sI. vArSika dinanI ujavaNI karavAmAM AvI hatI. bane kolejanA saMyukta upakrame vArSika raMjana kAryakrama yojavAmAM AvyA hatA, temAM ka. mA.
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ sane 1968-69 munazI likhita triaMkI nATaka " chIe te ja ThIka" rajU karavAmAM aAvyuM hatuM. bane bhaginI saMsthAonA saMyukta upakrame rAmAnaMda vidyAvibhAga phi9ma kalaba tathA AnaMdamaMgalanA kAryakramanuM Ayojana karavAmAM AvyuM hatuM. zrI brahmacArI vADI komarsa kolejanI vyavasthApaka samitinA sabhyo nIce pramANe che: 1. zrI. jayakRSNabhAI harivallabhadAsa-caeNramaeNna 2. zrI. DolararAya raM. mAMkaDa 3. zrI. mANekalAla cunIlAla zAha 4. zrI. anaMtarAya ma. rAvaLa 5. lepha. karnala zrI. balavaMtarAya jI. bhaTTa 6. zrI. caMdrakAnta cheTAlAla gAMdhI 7. zrI. rasikalAla choTAlAla parIkha 8. zrI. dhIrubhAI eca. velavana, 9. zrI. yazavaMta prA. zukala-maMtrI AcArya, heddAnI rUe zeTha bheLAbhAI jesiMgabhAI adhyayana-saMzodhana vidyAbhavana sana 1938-39mAM gujarAta vidyAsabhAe zarU karela "ucca abhyAsa ane saMzodhana vibhAga', 1946 mAM zeTha zrI bhoLAbhAI jesiMgabhAIe karela udAra sakhAvatathI "zeTha zrI bhoLAbhAI jesiMgabhAI adhyayana saMzAdhana vidyAbhavana' nAme saMsthArUpe vikase che. 1958-59 thI A saMsthAno Arthika javAbadArI zrI brahmacArI vADI TrasTa saMbhALI che. 1960-61 thI vidyAbhavananuM kAmakAja raNachoDalAla choTAlAla mANe para Avela zrI. ha. kA. ArTasa kolejanI pAchaLa nadIkinArA para baMdhAyelA enA pitAnA makAnamAM cAle che. saMcAlana vidyAbhavananI pravRttionuM saMcAlana je. je. vidyAbhavana TrasTa samiti dvArA thAya che. ahevAlanA varSanI zarUAtamAM 1967-68nA varSa mujabanI kAryavAhaka samiti cAlu hatI, tenI eka beThaka maLI hatI. 1 sapTembara 1968mAM vidyAbhavananA adhyakSapade navI vyakti nimAtA tathA salAhakAra samitinA eka sabhyanuM avasAna thatAM nIce pramANe navesaranI samiti nImavAmAM AvI che: - kAryavAhaka samiti 1. zro. cInubhAI cimanabhAI-pramukha 5. Do. hariprasAda . zAstrI adhyakSa 2. zrI. rasikalAla mANekalAla 6. zrI. DolararAya raMgIladAsa mAMkaDa che, zrI. caMdrakAnta choTAlAla gAMdhI 7. zrI. rasikalAla choTAlAla parIkha 4. lepha. karnala zrI. baLavaMtarAya jI. bhaTTa maMtrI salAhakAra samiti 1. zrI bhoLAbhAI jesiMgabhAI 5. zrI jayakRSNabhAI harivalalabhadAsa 2. Do. paM. sukhalAlajI saMghavI 6. AcArya yazavaMta prA. zukala zrI. anaMtarAya ma. rAvaLa 7. p. phirojha kA. dAvara 4. zrI. mANekalAla cunIlAla zAha - ahevAlavALA varSamAM A navI samitinI be beThaka maLI hatI; ane eka kAma paripatrathI thayuM hatuM.
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ gujarAta vidyAsabhAnA ahevAla sevakagaNa cAlu varSe tA. 30-8-'68 thI zrI rasikalAla che. parIkha adhyakSapadethI nivRtta thatAM tA. 1-9-'68 thI upAdhyakSa DaeNoN. hariprasAda ga. zAstrI adhyakSapade niyukta thayA che. AthI vidyAbhavananAM sevakagaNumAM adhyakSa, pAMca mAnA` ane e pagAradAra abhyApA, kAryAlaya-madhyakSa, graMthapAla, myujhiyama kAryakara, graMthAlaya kArakuna, bhAgavata saMpAdana kAryakara ane e paTAvALAonA samAveza thAya che. mAnyatA gujarAta yunivarsiTIe 1955thI vidyAbhavanane anusnAtaka zikSaNa tathA saMzodhana sasthA tarIke kAyamI mAnyatA ApI che. vidyAbhavanamAM bhAratIya saMskRtinuM anuranAtaka kendra cAlu che. A viSayamAM vidyAbhavananA cAra adhyApake|ne anuranataka zikSaka tarIke mAnyatA maLelI che, te cAreya saMskRtamAM paNa evI mAnyatA dharAve che. A uparAMta khIjA eka adhyApaka anusnAtaka zikSaka tarIke saMskRta (jyaMtiSazAstra)mAM tathA eka adhyApaka gujarAtImAM mAnyatA dharAve che. vaLI eka adhyApaka saMskRtamAM madadanIza anusnAtaka zikSaka tarIke mAnya thayela che. AmAMthI pAMca adhyApake gujarAta yunivarsiTInA bhASA sAhitya bhavanamAM mulAkAtI adhyApaka tarIke sevA Ape che. pIeca. DI.nA vidyAthI one mArgadarzana ApavA mATe e abbApAne sa MskRta tathA bhAratIya saMskRtimAM, traNa adhyApakeAne saMskRtamAM ane eka adhyApakane gujarAtImAM yunivarsiTInI mAnyatA maLelI che. nAma 1. DaoN. hariprasAda gaM. zAstrI (adhyakSa ) 2. pro. rasikalAla che. parokha ( mAnArha ) 3. DaoN. 5. sukhalAlajI saMdhavI (mAnA') 4. pro. kezavarAma kA. zAstrI (mAnA) 5. pro. harihara prA. bhaTTa (mAnAha) 6. pro. rAmacaMdra kha. Avale (mAnA') 7. pro. nAgaradAsa kA. khAMbhaNiyA 8. paM. cimanalAla ja. paDayA madadanIza anu. adhyApakagaNu viSaya satkRta bhAratIya saMskRti bhAratIya saMskRti saMskRta 3. zikSaka saMskRta gujarAtI sa MskRta (jyAtiSa) saMskRta bhAratIya saMskRti saMskRta (vyAkaraNa) mAnyatA ema. e., pIeca. DI. "2 "" "3 ,, 19 OM OM 39 .. 23 "" "" .. 19 ""
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ sane 1968-69 vidyAbhavananuM kArya mukhyataH (1) adhyApana ane (2) saMzodhanane lagatuM che. 1. adhyApana kArya (a) ema. enA vidyAthIo ahevAlavALA varSamAM bhAratIya saMskRtinA anusnAtaka kendramAM ema. e. pArTa-2 nA vargamAM 4 ane ema. e. pArTa-1 nA vargamAM 16 vidyAthIo hatA. emanA lAyaka vidyArthIone yunivarsiTInA niyama mujaba ziSyavRttio tathA phI rAhata ApavAmAM AvI hatI. 1969 nA mArca-eprilamAM levAyelI parIkSA mATe ema. e. pArTa-2 nA cAra vidyArthIo tathA ema. e. pArTa-1 nA seLa vidyArthIoe Avedana patra bharyA hatAM. yuvaka mahesavaH 1968-69nA zaikSaNika varSa daramyAna gujarAta yunivarsiTInA elisabrija vibhAga yuvaka samiti taraphathI yojAyela yuvaka mahotsavamAM ApaNI saMsthA taraphathI haLavA kaMThaya saMgItamAM ku. IlAbahena buce tathA zAstrIya vAdya saMgItamAM zrI zaMbhuprasa da kri. mahetAe bhAga lIdho hato, jemAM zrI zaMbhuprasAda zAstrIya vAdya saMgItamAM elisabrIja vibhAgamAM prathama vijetA banyA hatA. emane tethI atira vibhAgIya yuvaka mahotsavamAM pazu sthAna maLyuM hatuM. jemAM paNa emAM prathama vijetA tarIke pAritoSika prApta karyuM hatuM. emane saMsthA taraphathI hArdika abhinaMdana. (A) pIeca. DI. nA vidyAthIo ahevAlanA va daramyAna pIeca. DI. mATenA mahAnibaMdha aMge saMzodhana karanAra vidyArthIonI saMkhyA nIce pramANe hatI : viSaya saMkhyA saMskRta bhAratIya saMskRti gujarAtI kula 21 gayA varSe saMskRta viSayamAM suparata thayela be mahAnibaMdhe paikI zrI pravINacaMdra u. zAstrInA mahAnibaMdhane ahevAlavALA varSa daramyAna mAnyatA maLI hatI. uparAMta cAlu varSa daramyAna saMskRta viSayamAM eka ane gujarAtI viSayamAM eka ema kula be mahAnibaMdha gujarAta yunivarsiTIne suparata thayA che. - vidyArthI maMDaLa dara varSanI jema cAlu varSe paNa vidyArthI maMDaLa taraphathI ema. e. pArTa-2 tathA pArTa-1nA vidyArthIone varSAnta samAraMbha tA. 25-2-69nAreja rAkhavAmAM AvyuM hatuM. (I) nATaya vidyAmaMdira bho. je. vidyAbhavana saMcAlita nATaya vidyAmaMdiranA adhyApananuM kArya ha. kA. ArTasa kaeNlejanA nATaya vidha vibhAganA adhyApako dvArA thAya che. 2. saMzodhana kArya (a) pIeca. DI. mATenAM saMzodhana-kArya 1. ahevAlavALA varSa daramyAna gujarAta yunivarsiTImAM suparata thayelA mahAnibaMdhe - 10
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ gujarAta vidyAsabhAnA ahevAla saMskRtamAM (1) zrI. bhAratI kAntilAla ThAkara : An Investigation in the Chronological Systems reflected in the Epigraphic and Literary Records of Gujarat from Early Times upto 1300 A. D. 23 gujarAtImAM (1) zrI. nAgajIbhAI kesarabhAI bhaTTI : ' kAraDiyA rAjapUtAnAM lAkagItA H sAhityika ane saskRitika abhyAsa.' 2. ahevAlavALA varSa daramyAna nIcenAM sa`zeAdhana kAya` cAlu hatAM : DaoN. hariprasAda ga. zAstrInI dAravaNI nIce : 1. (a) bhAratIya sauMskRtimAM-- (1) zrI yatIndra indraza kara dIkSita : 'A Study of the Governmental Organisation and its working in Gujarat from the beginning of the Maitraka Period to the end of the Chaulukya Period.' (2) zrI mAlatIbahena anupamarAma bhaTTa : * anumaitraka kAlanuM gujarAta H RtihAsa ane saMskRti.' (3) zrI keMndraza Mkara maNuiza Mkara joSI : 'phaeN. sa. 1600 taddI nugarAtameM ratnI durda aura likhI huI prakAzita aura avalokita kRtiyoMkI prazastiyAM aura puSpikAoM se upalabdha mAhitIkA vivecanAtmaka adhyayana | ' (A) saMskRtamAM (1) zrI. indravadana viSNulAla trivedI : abhilekhAmAMthI maLatI mAhitI.' (2) zrI, nIlAMjanA sumeAdhacaMdra zAha : * Bhatti Kavya: a critical study.' (3) zrI naTavaralAla yAnika : * Vivaha Samskara : Its Orgin and Development. 2. zrI. rasikalAla cheA. parIkhanI dAravaNI nIce :~ ' gujarAtanA muslimakAlIna saMskRta (a) saMskRtamAM : (1) preA. surendra premAbhAI kApaDiyA : 'A Critical Study of Hemachandra's Sanskrit Dvyasraya-kavya (Supplemented by Prakrit Dvyasraya-kavya) as a Mahakavya based on SiddhaHaima Grammar and as a source of History and Culture of Gujarat.' (A) bhAratIya sa MskRtimAM : << (1) zrI. mRdulAbahena hariprasAda mahetA : gujarAtanA meLAo, utsavo ane tApavAseA."
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ sana 1968-69 (2) zrI cImanabhAI jaganAtha nAyaka: "Cultural data in the Natyas'astra ascrited to Bharata." 3. pro. kezavarAma kA. zAstrInI deravaNa nIce, gujarAtImAM - (1) zrI kamaLAbahena ratanacaMda sutariyAH "madhyakAlIna gujarAtI sAhityamAM garabA garabI sAhityano vikAsa.' (2) zrI. bhAratIbahena kAntilAla vyAsa : "madhyakAlIna kavi viSNudAsa ane enI kavitA-eka adhyayana (3) zrI bhAIzaMkara nityArAma trivedI : "seraThI bolI ". (4) zrI caMdrAbahena caMdulAla sutariyA : "RbhadAsanI sAhitya - sanA. (5) zrI. haMsAbahena mehanalAla paTelaH "AkhyAnayuganA mukhya sAhityapravAha" 4. Ara. bI. AthavalenI doravaNa nIce, saMskRtamAM- (1) zrI. vibhUtibahena rajanInAtha ghArekhAna: "The Poet Somesvara and his works.' (2) zrI. maliAla IzvaralAla prajApati: "Stotra Literature in Sanskrit." (3) zrI sabaLasiMha jesiMgabhAI vALA : "saMskRta prahasane-eka adhyayana". (4) zrI bhakitanAtha girIndranAtha zukala : "kAvya prakAzanA prAcIna guja2 TIkAkAra jayaMta bhaTTanI dIpikA : eka adhyayana" (5) zrI. ratilAla nAraNadAsa paTela : " jaganAtha mizrane rasaka956ma-alaMkArazAstrane graMthaH eka adhyayana." (6) zrI subhadrAbahena je. pAla (A) lekhana ane prakAzana nIcenAM pustake taiyAra thaIne AvI gayAM che ? - (1) bhAratIya tiSazAstrane ItihAsa (anu. pro. harihara prA. bhaTTa ) : nIcenI purata taiyAra karavAnuM kAma cAlu che ? (1) nAya-darzana (guja. anuvAda) : anu De. jitendra se. jeTalI (2) haMsAulI khaMDa 2 (prastAvanA ane TIkA) : pro. kezavarAma kA. zAstrI (3) narasiMha mahetA : (eka adhyayana) le. pro. kezavarAma kA. zAstrI nIcenA pustakanuM bIjuM punarmudraNa karAvyuM : (1) gujarAtane sAMskRtika itihAsa-IslAma yuga-khaMDa-1, bhAga 1 tathA 2. nIcenA pustakanA punarmudraNanuM kAma cAlu che: (1) gujarAtI para arabI phArasInI asara, bhAga-2 che. rA. ba. Athavalee paM. caturbhuja kRta tathA pariDatarAja(jagannAtha)nI thAkArInI samIkSita AvRtti ane jagannAthanA "rasa gaMgAdhara" vize vivecanAtmaka samIkSA karavAnuM zarU karyuM che. gujarAta yunivarsiTI taraphathI emane A saMpAdana kArya mATe rUpiyA
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ - gujarAta vidyAsabhAnA ahevAla - 25 eka hajAranI. saMzAdhana grAnTa ApavAnuM nakkI thayuM che, jemAMthI rU. 50/-A varSa daramyAna yunivarsiTIe cUkavyA che. bhAgavata-saMpAdana zrImad bhAgavata purANunI samIkSita vAcanA taiyAra karavAnuM kArya cAlu che. TIkAo parathI sUcita thatAM pAThAMtaro patrakAnA pahelA seTamAM noMdhavAnuM kArya che. nAgaradAsa bAMbhaNiyA kare che. ahevAkSavALA varSa daramyAna emaNe vi. saM. 1542 nI chANa vALI TIkAnAM pAThAntarI skaMdha 4 nA adhyAya 16 mAnAM tathA skaMdha 8 nA adhyAya 4 thI 9 nAM seMdhyAM che. ahevAlavALA varSamAM patrake nA bIjA seTamAM hatapratomAMthI maLa blokanAM pAThAntara nedhivAnuM kAma cAlu che. che. nAgaradAsa bAMbhaNiyAe zrI. raNachoDalAla vyAsa pAsethI ANelI bhAgavatanI vi. saM. 1823nI eka haratapratamAMthI dazamaskaMdhanA uttarArdhanAM pAThAntara nadhivAnuM kAyazrI. cimanalAla paMDayA temaja zro. vibhUtibahena ghArekhAne pUruM karyuM che. A uparAMta bIjI eka hastaprata pro. zrI. nAgaradAsa bAMbhaNiyAe zrI. rachoDalAla vyAsa pAsethI ANelo tenA dazama skaMdhanA 26mA adhyAyathI zarU karIne e skandhanA pAThAntara paM. cimanalAla paMDayA temaja zrI. vibhUtibahena ghArekhAne nevyAM che. zrI. zaMkaralAla za strI pAsethI zrI cimanalAla paMDathIe AgelI bhAgavatanI vi. saM. 1841nI hastapratamAMthI agiyAramA skalpanA adhyAya 1 thI 6 sudhInAM pAThAntara uparanI baMne vyaktioe noMdhyAM che. vArANaseya saMskRta vizvavidyAlayanI prAcIna pratanI mAIkrophiTama karAvavA mATe prayatna cAle che. A uparAMta ahIMnI keTalIka upalabdha hastapratenI upayogitA nakkI karavA mATe pahelAM gorakhapuranI mudrita AvRttimAM AvelA aSA tathA lokonI saMkhyAnI vigato sAthe meM hastapratanA adhyAya tathA zle konI saMkhyAno tulanA karI enAM pariNAma noMdhavAmAM Ave che. A aMge hAla traNa hastaprato tapAsavAmAM AvI che. zrI. ke. kA. zAstrIe ApelI bhAgavatanI (1) vi. saM. 157nI 6 ThThA skalpanI hastaprata ane (2) vi. saM. 1656 nI 9 mA skarSAnI hastapratamanA adhyAya tathA zvekAnI saMkhyA sAthe sarakhAvavA mATenI noMdhI. () zrI zaMkaralAla zAstro pAsethI paM. cimanalAla paMDayAe ANelI bhagavatanI vi. saM. 1841nI saMpUrNa pratamAMthI skandha 18-11-12nA adhyAyanI tathA sarakhAvIne zlokonI saMkhyAnuM saMzodhana tathA nedha karIne zrI gorakhapura presanI AvRtti sAthe nadhi karI che. e mujabanA kArya mATe bIjI hastapratonI mAhitI meLavavAnuM kAma cAlu che. (I) gujarAtane rAjakIya ane sAMskRtika itihAsa bho. je. vidyAbhavane A pustakanI granthamALA taiyAra karI prakAzita karavAnI thAjanA karIne rAjya sarakArane sopelI te pejanA aMge sarakAre cAlu paMcavarSIya yojanA naM.
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 sana 1968-69 503 anvaye 7pa TakA kharca ApavAnuM maMjUra karyuM che. A pejanA heThaLa tA. 1-11-1967 saMpAdakoe kAmano AraMbha karI dIdhuM che. A yojanAmAM prAgUetihAsika kAlathI zarU karI I. sa. 1960 sudhInA uttarottara kAlane lagatA ekaMdare 9 graMtha racavAnuM vicArAyuM che, te paikI pahelA cha graMthenI rUparekhA cAlu paMcavarSIya yojanA nIce vigatavAra ghaDavAmAM AvI che. - vidyAbhavane A yojanA aMge nIce jaNAvela sabhyonI salAhakAra samiti nImI cheH 1. AcAryazrI jinavijayajI 6. AcAryazrI yazavaMta prA. zukala 2. AcAryazrI DolararAya ra. mAMkaDa 7. Do. choTubhAI ra. nAyaka 3. DaoN. hasamukha dhI. sAMkaLiyA 8. zrI rasikalAla cho. parIkha 4, De. bhogIlAla ja. saDesarA 9. De. hariprasAda saM. zAstrI 5. zrI anaMtarAma ma. rAvaLa A graMthamALAnA sAmAnya saMpAdaka tarIke vidyAbhavane nIcenA vidhAnonI varaNI karI che 1. zrI. rasikalAla che. parIkha 2. DaoN. hariprasAda saM. zAstrI A uparyukta salAhakAra samitie graMtha 1 thI 6 nuM AkharI svarUpa nakkI karyuM te mujaba enAM judAM judAM prakaraNonA lekhana mATe te te viSayanA niSNAtonI nAmAvalI taiyAra karI, te pramANe graMtha 1 nAM prakaraNonA lekhana mATe sUcita tajajJone nimaMtraNa ApavAmAM AvyAM. A lakhANo paikI jema jema lakhANa taiyAra thaIne AvavA lAgyA tema tema saMpAdaka te te lakhANa tapAsIne apekSita mAhitI, nirU paNu tathA lekhanazuddhi temaja lekhanapaddhatinI susaMgatA, kasarakhApaNuM tathA a-punaruktinI daSTie jarUrI sudhArAvadhArA sUcavIne ene AkharI virU ApatA rahyA che. ahevAlavALA varSa daramyAna graMtha 2 ( mauryothI guNo)nAM badhAM prakaraNonuM lakhANa maLI gayuM che tema enA saMpAdananuM kArya paNa lagabhaga pUruM thayuM che. A graMthamAM kula 17 prakaraNe ane 4 pariziSTa che. pariziSTo paikI 2nuM lakhANa (anuvAdarUpe) AvavAnuM bAkI che. graMtha 1 (ItihAsanI pUrvabhUmikA)nA khaMDa 1 thI 3 nuM lakhANuM AvI gayuM che ane enA saMpAdananuM kArya cAlu che. khaMDa 4 ne aMgrejI lakhANano gujarAtI anuvAda thayo che. khaMDa che tathA 6 nuM lakhANa taiyAra thaI rahyuM che. khaMDa 7 nuM lakhANa lakhAI tathA saMpAdita thaI ayuM che. A sana 1967-68mAM gujarAta sarakAra taraphathI A mATe rU. 3,000nI grAMTa maLelI. ahevAlavALA varSamAM rU. 7,800nI deNagI maLI che, e badala rAjya sarakArane AbhAra mAnavAmAM Ave che. purAvazeSasaMgraha gujarAta vidyAbhA tathA bhe. je. vidyAbhavana taraphathI ekatra thayelA purAvazeSane saMgraha risarca myujhiyama svarUpe vikase che.
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ gujarAta vidyAsabhAne ahevAla - 27 sane 1966-67 nA varSa daramyAna sAmAnya parigrahaNapatrakama naMdhela hastaprato, sikkA vagere purAvastuonA anusaMdhAnamAM A varSa daramyAna naM. 14,78 thI naM. 14,963 sudhImAM hastaprate, sikkA vagere maLI kula 226 puravastuonuM parika haNa karavAmAM AvyuM. hindI hastapratonA vibhAgIya parigrahaNapatrakamAM, naM. 1,871 sudhInI gujarAtI hastapromAMthI judI tAravIne 360 hindI hastapratonI mAhitInI vigatavAra nedhi karI. bhArata sarakAranA "nezanala rekaMDa eNpha AkaIjha' mATe gujarAta rAjyanA purAtatva khAtAnA sucana pramANe 1,822 saMskRta hastapratonI tathA 34 5 hindI hastapratonI kASThakavAra sUci taiyAra karAvI, TAIpa karAvI. cAlu varSe jAmanagaranA zrI bhaktiprasAda padmanAbha bhaTTa taraphathI emanA dAdAjI zrI DAhyAbhAI bhaTTanA smaraNArthe 44 hastaprato bheTa maLI che. zrI ke. kA. zAstrI taraphathI 2 hastaprata ane paMDita zrI harika prajJAcAryajI taraphathI 1 hastaprata bheTa maLI che e mATe e sahuno AbhAra mAnavAmAM Ave che. bAkInI 177 navI kharIdA mela pratonI mAhitI zodhI e aMgenI nedha sAmAnya parigrahaNa patraka uparAMta vibhAgIya parigrahaNa patrakamAM karI. hastalikhita grantha varSanI zarUAtamAM varSa daramyAna varSa Akhare saMkhyA thayele umero kula saMkhyA mAM saMskRta 6154 203 gujarAtI ane hindI 2788, 2809 arabI-phArasI, ane urdU 184 184 kula 9126 224 350 khatapo gujarAtI arabI, phArasI ane urdU 11 kula 109 lIdhe gaLe saMskRta , 22 gujarAtI kula 54 A uparAMta zrI ApArAva bhoLAnAtha lAIbrerInA saMcAlakoe sana 1943-44 thI keTalIka hastaprate A saMsthAne sepI che, jenI saMkhyA nIce pramANe che : hastalikhita grantho saMskRta 477 gujarAtI ane hindI arabI phArasI, ane urdU 222 743
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ sana 1968-69 sikkA cAlu varSe jamazedajInA sIsAnA eka sikko umerAtAM sikkAeMnI kula saMkhyA nIce pramANe che. 28 senAnA sIsAnA cAnA ta'bAnA mizradhAtunA kula sakhyA 1 1 632 2342 1256 4232 A uparAMta prAcIna pASANuyuga, laghupASANyuga ane tAmrapASaNayuganA 84 avarodhe, lothalamAMthI maLI Avela mATInAM vajaniyAM, mATInAM citrAMkita vAsaNAnA avazeSa, tathA anyathI maLelAM 4 tAmrapatra ( jemAMnuM eka solaMkI rAjA kaNu devanuM ane eka siddharAja jayasiMhanuM) saMgrahamAM che. zilpa H H----amadAvAdanA jUnA tharAmAMthI maLelI pASANunI 60 madhyakAlIna zilpakRtimAM A varSe umAmahezvaranI eka kha'Dita pASANu pratimA umerAtAM khetI saMkhyA 61 thaI che. A uparAMta DappA ane mAhe-jo-daDAnAM Adya-aitihAsika zipeAthI mAMDIne bhAratanA judA judA pradezeAnAM uttara madhyakAlIna zilpene khyAla Ape tevI 23 pASANuM zilpakRtionI pratikRtio che. lAkaDA paranA kAtarakAmatI nihapura ate kapaDavaMjanAM tAraNAnI pratikRti darzanIya che. phATAgrAphI ane citrA :--bhAratIya zilpa sthApatyA surekha khyAla Ape tevA nAnA meATA kadanA 315 phoTA myujhiyamamAM che. rAgarAgiNIne lagatAM 36 citrA, guphAcitrAnA khyAla Ape tevA 112 phATA, uparAMta rAjaputa, kAMgaDA ane meAgala kalamane khyAla Ape tevAM 56 citrA che. 1. DaoN. hariprasAda gaM. zAstrI, adhyakSa 2. ler karnala zrI balava tarAya jI. bhaTTa 3. zrI. bacubhAI pA. rAvata uparAMta traNa dhAtupratimAo tathA e patrasa graho che. saMgrahasthAne bhArata ( khAsa karIne gAMdhAra ), Ijipta, IrAna vagere sthaLAnAM sthApatyA ane kalA darzAvatI 182 slAIDA tathA e batAvavA mATenu epiDAyAskopa vasAvyuM che. hastapratAmAMthI varSa daramyAna 48 saskRta, 328 gujarAtI, 2 urdU tathA 4 lIthA pratA maLI kula 382 pratAne abhyAsIee repharansa mATe upayAga karyo. sana 1968-69nA varSI daramyAna 130 vyaktiee myujhiyamanI mulAkAta lIdhI hatI. graMthAlaya ahevAlavALA varSa daramyAna bA. je. a. sa. TrasTa samitie nIcenAM sabhyAnI graMthAlaya upa-samiti nImI
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ gujarAta vidyAsabhAnA ahevAla 28 4. AcAya' zrI yazava'ta prA. zukala 5. zrI mANekalAla cunIlAla zAha A varSa daramyAna A samitinI eka beThaka maLI hatI. hatAM. ahevAlavALA varSa rUA. 4,832=45 paisAnAM nAM pustakA thayuM che. rUA. gayA varSoMnI Akhare vidyAbhavananA graMcAlayamAM rUA. 105,44=48 pai.nAM pustakA daramyAna rU|. 2,709=05 paisAnAM pustake bheTa AvyAM ane pustakA kharIdyAM. Ama varSa Akhare kula 1,12,990=98 pai. 147-80 hai, nAM 8 pustakA vidyAthI rAhata phaMDamAM kharIdyAM che. ahevAlavALA va'mAM 2,474 pustakA tathA sAmayikA bahAra vAMcavA apAyuM hatuM ane 17,408 pustA tathA sAmayikA sthAna para besIne vAMcavA apAyAM hatAM. graMthAlayanA eka vibhAgamAM vAcA mATe judI sagavaDa rAkhavAmAM AvI che, jetA lAza anusnAtaka tathA saMzAdhana vidyAthI e uparAMta itara abhyAsIe paNu le che. 1967068 nA varSa daramyAna praMthAlayamAM thayelA kAmanI vigata nIce pramANe che: 1016 pustakAnuM parigrahaNa 436 pustakenuM vargIkaraNa ane sUcIkaraNa karyuM. jAnyuArI 1966 thI iibaMdu vagIkaraNa karAvavAnuM zarU karyu. che, enI vigata nIce pramANe che: aMgrejI vibhAganA pustakeAnuM vargIkaraNa pUruM thaI gayuM che: 10,826 a MgrejI pustakAnuM viSayavAra sUcIkaraNa karI kartAnAM ane graMthAmanAM jUnAM kArDamAM navA vargIkaraNu nabara dAkhala karyA, sarakArI deNagI zeTha bheA, je. agana sa`zAdhana vidyAbhavanane gujarAta rAjya sarakAra taraphathI ahevAlavALA varSa daramyAna rUpiyA paMdara hajAra aMke rU. 15,000)nI Avata`ka degI maLI hatI, jenI sAbhAra noMdha levAmAM Ave che. uparAMta gujarAtanA rAjakIya ane sAMskRtika itihAsa yeAjanA khAte rUA. 7,800 nI deNugI maLI hatI, jenA ullekha agAu karelA che. avasAna nAMdha salAhakAra, samitinA sabhya zrI gaTulAla gepIlAla dhruvanuM tA. 24-5-1968 nA rAja avasAna thatAM bho. je. vidyAbhavana TrasTa samitinI tA. 12-8-'68 nA rAja maLela beThakamAM emanA avasAnanI sakheda noMdha levAmAM AvI hatI ane sadgatanI sevAone aMjali ApavAmAM AvI hatI. makAna sudhArAvadhArA vidyAbhavananA makAnamAM jarUrI sudhArAvadhArA karavA tathA graMthAlayamAM cAgya suvidhA karavA eka upasamiti nImavAmAM AvI hatI, jenI bhalAmaNa anusAra makAnamAM keTalAka jarUrI sudhArAvadhArA karavAmAM AvyA che tathA graMthAlayamAM UdhaI nA upadrava nivAravA pahele tabakake AnaMdazaMkara dhruva. vibhAgavALA khaMDamAM lAkaDAnA pleTaphAnI jagyAe leA khaMDanuM plATapheAma karavAnuM TharAvavAmAM AvyuM che.
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ sana 1968-69 rASTriya tahevAra 15 mI ogasTe AjhAdI dinanA tathA 26 mI jAnyuArIe prajAsattAka dinanA rASTriya tahevAra nimitte vidyAbhavananA makAna upara rASTradhvaja pharakAvavAmAM Avyo hato. rAhata kAryo cAlu varSanA mAsA daramyAna surata jillAmAM Avela relanA pariNAme thayela nukasAna aMge rAjaya sarakAra taraphathI je rela rAhata phALo ekaThA karavAmAM AvyuM hatuM. temAM saMsthAnA sevakagaNa taraphathI svecchAe eka divasane pagAra phALAmAM Apyo hato. vidyAthIo taraphathI paNa kALe ugharAvavAmAM Avyo hato ane A rIte ekaThI thayela rUA. 178 nI rakama amadAvAda jillA kalekaTarane mokalAvI hatI. zAha popaTalAla hemacaMda vyAkhyAnamALA sana 1946mAM gu. va. sosAyaTInA ucca abhyAsa ane saMzodhana vibhAgane zAha pipaTalAla hemacaMda TesTa taraphathI AtmA-paramAtma-tattavanA viSaya upara e viSayanA vidvAno. ane vicAraka pAse vyAkhyAna apAvavA tathA prakaTa karavA rUA. 31,000)nI rakama maLelI. A yojanA heThaLa "zAha popaTalAla hemacaMda adhyAtma vyAkhyAnamALA" vejAI che. e vyAkhyAnamALAmAM nIcenAM vyAkhyAna apAya che: (1) The Conception of Spiritual Life in Mahatma Gandhi " and lindi Saints' vize pra. Ara. DI. rAnaDenAM vyAkhyAne (1947) (2) "aSA-vicAraNA" vize 5. sukhalAlajI saMghavInAM vyAkhyAna (1955) upara jaNAvela vyAkhyAne graMtharUpe 1956 mAM prakaTa thayAM che. adhyAtma-vicAraNane hiMdI anuvAda 1958mAM prasiddha thaI che. A vyAkhyAnamALAmAM vyAkhyAna ApavA mATe zrI dalasukhabhAI mAlavaNiyAne nimaMtraNa ApavAmAM AvyuM che. A phaMDa khAte sana 1968-69 Akhare kula rUA. 41134=83 paisA jamA rahe che. . a. pUnamacaMda kaTAvALA TrasTa phaMDa jaina saMskRtinAM sarvavidha aMge vize sAhitya taiyAra karAvI prakaTa karavA mATe bho. je. vidyAbhavanane rA. ba. zeTha pUnamacaMda karamacaMda kaTAvALA TrasTa taraphathI sana 1947 thI 1961 sudhImAM haste hapate maLI kula rU. 46,000)nuM dAna maLeluM che. A dAnamAMthI atyAra sudhImAM nIcenAM pustaka prakaTa thayAM che: (1) jaina Agama sAhityamAM gujarAta (1952) (2) traNa cIna gujarAtI kRtio (1951) (3) uttarAdhyayana sUtra (gujarAtI anuvAda): adhyayana 1-18 (1952) (4) gaNadharavAda (gujarAtI anuvAda)-1955 (5) gazataka (gujarAtI anuvAda)-1956 (6) mahAma tya vastupAlanuM sAhityamaMDaLa tathA saMskRta sAhityamAM tene phALe (1957) (7) yegazAka (hiMdI anuvAda)- 959 (8) gaNadhara vAda (aMgrejI anuvAda)-1966 phaDamAM varSa Akhare rU. 32,493-49 paisAnI rakama jamA che.
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 31. gujarAta vidyAsabhAne ahevAla zrI maNilAla IzvaralAla TrasTa phaMDa zrI je. je. vidyAbhavana dvArA (1) bhAratIya purAtana saMskRti, (2) saMskRta bhASA ane sAhitya, (3) gujarAtI bhASA ane sAhitya ane (4) mahAgujarAtanAM purAtana saMskRti ane itihAsa-e viSayonA saMzodhana mATe eka Asana sthApavA ane/athavA sAmayika vyAkhyAnamALAo goThavavA tathA e vyAkhyAnamALA ane saMzodhananuM prakAzana karavA zrI. maNilAla IzvaralAla TrasTa taraphathI sana 19paramAM rU. 85,896-13-10nuM dAna maLeluM. A dAnanA vyAjanI rakama saMskRta bhASA ane sAhityane lagatA eka AsananA kharca peTe vAparavAmAM Ave che. hAla A AsananuM kAmakAja pro nAgaradAsa kA. bAMbhaNiyA kare che.. kaMDa khAte vArSika vyAjanI Avaka rU. 2906-00 thAya che ane e sadarahu AsananA kharca peTe zrI brahmacArI vADI TrasTamAM jamA levAmAM Ave che. sana 1968-69 Akhare A phaMDamAM kula rU. 90,000-98 paisA jamA che. zrI. amRtalAla dAmodaradAsa smAraka phaMDa sana 1956mAM zrI amRtalAla dAmodaradAsanA smAraka tarIke gujarAta vidyAsabhA haratakanAM sAhityika ane sAMskRtika kAryo mATe vidyAsabhAne yogya lAge te rIte vyAja tathA mudata kharcavA mATe rU. 46,425-50nI rakamanuM dAna maLeluM. phaMDa khAte varSe vyAjanA rU. 1,380 nI Avaka thAya che ane e rakama vidyAsabhA hastakanA myujhiyamanA kharca peTe zrI brahmacArI vADI TrasTamAM jamA karavA ApavAmAM Ave che. sana 1968-69 Akhare A phaMDamAM kula rU. jamA rahe che. bhAratIya saMskRti vArSika vyAkhyAnamALA 1964-65 mAM dhI aruNa milsa ceriTI TrasTa taraphathI je. je. vidyAbhavana dvArA bhAratIya saMskRti vize vArSika vyAkhyAnamALA yojavA mATe rU. 2 5,209-15 paisAnuM dAna maLeluM. A vyAkhyAnamALAnA upakrame prathama vyAkhyAna ApavA mATe bhAratIya ItihAsa ane saMskRtinA suprasiddha vidvAna zrI Do. Ara. sI. majumadArane nimaM raNa ApavAmAM AvyuM hatuM. tadanusAra A vyAkhyAnamALAne prAraMbha guja. yuni. nA kula pati Do. umAzaMkara jozInA pramukhapade De. Ara. sI. majumadAre kareluM. temaNe tA. 21, 22 tathA 23 phebru. '69 nA roja " agni eziyAmAM bhAratIya saMskRtinI asara" vize vaNa vyAkhyAno nIce mujabanA ApelAM :- 1. Beginnings of Hindu Colonisation in Southeast Asia and the Rise and Fall of Hinda Empires in Indo-China and Indc- Asia. 2. Hindu Social and Religious institutions in South-east Asia. 3. Influence of Indian Art and Literature in South-east Asia, trIjuM vyAkhyAna sacitra slAIDa-philma sAthe ApyuM hatuM.
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ ADIsanA rIpoTa sana 1968-69 amee gujarAta vidyAsabhA TrasTa, amadAvAdanuM tA. 31-3-1969 nA rAjanuM saravaiyuM temaja te tArIkhe pUrA thatA varSoMnuM upaja-khanuM tAraNa tapAsyuM che, ane amA nIce mujaLa riporTa karIe chIe : (1) TrasTanA hisAba TrasTa ekaTanI kalama tathA niyama anusAra rAkhavAmAM AvyA che. (2) cApaDAmAM upaja tathA kharca vyAjabI ane kharAbara rIte batAvavAmAM AvyA che. (3) ADiTa vakhate sahAyaka maMtrI pAse silaka ane vAucarA copaDA pramANe barAbara hatA (4) mAMgavAmAM AvelA sadhaLA hisAbI cApaDAo, vAucaro tathA khIjI noMdhA amArI samakSa rajU karavAmAM AvyAM hatAM. (5) sadarahu TrasTanI jaMgama mIlakatanI sahAyaka maMtrIe saTi phrAya karelI yAdI rAkhavAmAM AvelI che. (6) sahAyaka ma`trI amArI sUcanA anusAra amArI samakSa hAjara thayA hatA . amene mAhitI pUrI pADI hatI. (7) TrasTanA hetuo sivAya bIjA vAparavAmAM AvelAM nathI. (8) eka varasathI vadhu samaya mATe rU. 1326-27 paisA leNA rahelA che jemAM rU. 472-89 paisA zakamaMda rakamanA samAveza thAya che. ane temAMthI kAIpaNa rakama mAMDI vALavAmAM AvelI nathI. (9) rU. 5,000- 0 thI vadhu ki MmatanAM kAIpaNa adhikAma tathA marAmata karavAmAM koi hetu mATe TrasTanI mIlakata tathA krUDa AvyAM nathI. (10) amArI jANu pramANe kAyadAnI 36 nI kalama virUddha kAIpaNa sthAvara mIlakatane upacAga thayA nathI. (11) ru. 13, 55, 472-49 paisA judI judI ekreAmAM che. te zeTha zrI. kasturabhAi lAlabhAi tathA zrI. cInubhAi cImanabhAinA nAma upara che paraMtu gujarAta vidyAsabhAnA TrasTanA nAme nathI. (12) gujarAta vidyAsabhAe brahmacArI vADI TrasTa sAthe cAlu khAtuM rAkheluM che. A mATe brahmacArI vADI TrasTe maMjUrI meLavelI che. zrI. brahmacArI vADI TrasTa khAte cAlu khAtAmAM varSoMne aMte rU. 133,031-46 paisA bAkI leNA paDe che. cerITI kamiznare tA. 31-3-70 sudhImAM zrI, brahmayArI thADI TrasTane vidyAsabhAnI leNI rakama bharapAi karavA tA. 11-8-67 nA jA. naM. 14910 thI Ara ApelA che. (13) gujarAta vidyAsabhA ane makAna bhaOMALa aMgenI phrIkasa DIpojhITa upara vividha ekrAmAMthI meLavelI dalAlI peTe rU. 1500-00 ane rU. 2000-00 varSa daramyAna jamA karavAmAM AvyA che. bAkInI rakama vasula karavA yeAgya karavuM. (14) varSa daramyAna gujarAta sTeTa phrUTIlAyajharsa kuM. lI.nA kharIdelA 100-( seA ) prephraransa zerA a'genI paravAnagI zrI. ceriTI kamiznara pAsethI meLavavA arajI karelI che. cArTarDa ekAunTanTsa tA. 11-8-69 amadAvAda
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ gujarAta vidyAsabhAnA sana 1968-69 nI sAlanA Avaka--jAvakanA hisAba ( tA. 31-3-69 nA rAja pUrA thatA varSanA AvakajAvakanA hisAba) rakama eka darama rUA. 1. Avaka nyAja khAte UpajyuM te-- DibecarAnuM vyAja sarakArI nATAnuM vyAja nezanala DIphensa sudhI vyAja DiviDanDa vyAja khAte baeNMkAmAM mUkelI phikasDa DipojhiTanA vyAjanA paracUraNa vyAja khAte-- bilAkhI vAM, krUDanA leNI rakama upara vahIvaTI cArja khAte TresDa phrInA vahIvaTI cArjanA rA. bA. 2. DeDa, gama hAiskula makAnanA bhADA khAte e'ka kamizana, vaTAvanA vi. buddhiprakAza khAte : grAhakonA lavAjamanA nahera khabaranA zyaka akA, rAlA, posTeja vagerenA paNa upaja khAte anya pustakAnA vecANamAM kimazananA Avaka karatAM kharcanA vadhArA janarala kuMDa khAte laI gayA che 5 za. 1. 1,001 26 3,783 00 40| .. ' 96 50 5,853 08 / / ' 1,598 42 1,102 20 26 7H 4,824 26 1,510 94 11,115 53 5,949 58 2,643 00 11,000| 00 1,530 30 2,961 12 240 78 536, 75 42,312, 26 3,770| 73 46,082 99 navaka makAna aMgenuM kharca-- jamIna verAnA bIjA kharcA -- sevAnA pagAra khAte sevakAnA mAMdhavArI maLyA khAte sevakonA makAna bhADA bhaththA khAte sevAnA prA. rUDanA phALA khAte sevAnA preA, phaMDanA vyAja khAte kanTinsa khAte bheTa pustakAnA pAsTeja-ravAnagI kharcInA makAna bhADA khAte chapAmaNI badhAmaNI kharca khAte Teliphona kharca khAte ilekiTrasiTI kharca khAte mu. raNa khAte bhADAnA makAnanA zikSaNa upakara khAte bhADAnA makAnanA byAja : devI rakama upara cUkavyu te ADhi phInA-- pacaranu baca : anya paracuraNa kharca thAya. sastA ane gUNI kharce aNadhAryA kha' (samAra bha) kha rUDha hetuo mATenuM kha keLavaNI viSayaka kha-- buddhiprAya khAte kula.... noMdhaH TrasTa phaMDanA Avaka jAvakanA hisAba A sAthe sAmela karelA patramAM vigatavAra AvI ya che. amadAvAda, tA. 11-8-69 nAzIra ema. mArI eNnDa kuAM. cArTarDa ekAunTanTsa kula.. hanumAnabhAI u. paTela yazavata prA. zula hisAbanIsa, gu. vidyAsabhAmAnA sahAyaka matrI, gu. vidyAsabhA rakama rUA. ji. 5 12,350 13 8,927 68 701| 80 607 54 1,461 88 1,046 99 634| 82 900 .. 974 50 / / / 712 80 152 pa2 166 05 72 90 III 171 95 169 25 173 91 11,564 27 na. epha-24 eka dUra rakama rUA. 3. .. 28,709 61 4,994 00 307] 00 515 11 11,5642 27 41,82/9 caMdrakAnta che. gAMdhI. maMtrI, gu. vidyAsabhA
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ gujarAta vidyAsabhAnu tA. 31-3-1969 nA rojanuM saravaiyuM paracUraNa devAM baLa para : rakama kuDA tathA devuM. rUA. 1. za. 1. draSTa phaMDA : (sAthenA pariziSTa 1 mujaba) 1300496 92 1300496 92 | sthAvara milakata-- bIjA phA-- dUdha na pa (piroSTha 4 mujaba) janarala phaMDa (sAthenA pariziSTa 2 mujaba) pustaka prakAzana aMgenAM khAtAMnA (vizaSTha cha mujaba) gujarAta vidyAsabhAnAM makAnA utAracAnI karAra rakama khAte DipeAjhITa tathA anya phaDA-- 1. gu. vidhAsabhAnA sevakAnA gAviMDarDa kuMDa khAte (pariziSTa 6 mujaba) 6. zrI.mA. je. vidvAnane pustaka acAnA 3. gujarAta yuniyasiDI maMDaLa khAte 4. zrI. mA. je. vidyAbhavana nuM mosa cerITI TrasTa khAta 5. pariSada-pradAna khaDoLa khAte 6. zrI. nAzva vidyAmaMdira najhamaDaLa khAte 7. nAcavidhA anAmata khAte blU 4,67,927 61 4,72,802 89 4,857 36 25,175 00 eka dara rakama 17,804 47 1,727 44 297 67 29,154 39 2,2473 28 4,128 43 13,746 24 kApaNuM ane ki! nA nArI rANa : huM dvArA nika mate ( sAthenA zibda-3 mujaba) (uparanI mamAM sarakArI promIsarI rUA. 9,71,500nA samAveza thAya che, jemAMnI 2. 93,900 nI 3 TakAnI neTA yu, kaoN' neMkamAM keza Dika khAtAmAM jamInagIrI tarIke ApelI che,) paranAM nAma rAkhyuno bharamAva (Azare rU. 7,33,789 jeTalA thAya che. ) pheDa sToka khAte : gaI sAlanA saravAyA pramANe vidyAsabhA cacAya : gaI sAlanA saravAcA pramANe 64,714=71| cAlu sAlamAM umerA 2,164=35 vidyAbhavana kathAlaya gaI sAlanA saravAcAprANuM! 05,26-13 cAlu sAlamAM umerA 2, 7,963=95, rakama rUA. ji. na. epha-24 ekadara rakrama pe. 66,<83 06 1,13,690 09 88 Do. dhruva graMtha saMgraha khAte (copaDe nIkaLatI rakama ) ( gaI sAlanA saravAyA pramANe)| 50,000 00 za. 7. .. 11,03,429 50 4,355 82 2,30,573 14
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68,000 35 8. gu. vidyAsabhA makAna bAMdhakAma | yaka maMtrInA sarTiphIkeTa mujaba bhaMDeLa khAte 178724 15 9 thI, vidyAbahena-zAradAbahena sanmAna (vecavAnAM pustakanI upaje evI kiMmata bhaMDaLa khAte 24,579 Azare rU. 93 hajAra ) 1,86,187 76 10. sara ramaNabhAI nIlakaMTha zatAbdI Do. dhruva smAraka graMtha khAte * 81 07 utsava khAte 1,251 kAgaLa khAte 3,383 62 11, zrI. eca. ke. InvesTamenTa ke - saMta-paziyana keTaloga kAgaLa khAte 11,039 75 2,00,692 20. prAiveTa lI. khAte miDalanAM bIbAM (paDatara kiMmate) 12. premAbhAI hola anAmata khAte paracUraNu leNu13, premAbhAI hola bAMdhakAma sIkayurITI zrI brahmacArI vADI TrasTa khAte 65,839 46 DipojhiTa khAte zrI brahmacArI vADI TrasTa jamIna rakama khAte | 67,192 00 20,000 00 14. vidyAsabhAnA makAne TenDara rA, ba. 2. che. garlsa hAIskUla khAte | 10,561 10 DijhiTa khAte zrI. ramaNabhAI nIlakaMTha zatAbdI ujavaNI kharca 408 37 pustaka prakAzana aMgenAM khAtAM khAte 15. vAstu zilpa khAte (pariziSTa 7 mujaba) | 1,921 72 30,000 anya paracUraNa khAtAMonAM (pariziSTa 5 16, paracUraNa jamA rakamo (pariziSTa 5) mujaba) 10,877 32 ,56,799 97 mujaba) - 1,245 64 2047931 90 TRzu vyAja khAte (jemAM 2, 282-65no zakamaMdano samAveza thAya che) 9,868 32 makAna bhADA leNu khAte (zakamaMda) 465 09 rokaDa tathA beMka silake sTeTa beMka opha InDiyAnA cAlu khAte 1,991 53 beMka opha baroDA li. nA cAlu khAte 131 41 baMka era inDiyA li. cAlu khAta beMka opha InDiyA Azrama roDa brAnca cAlu khAte 29,819 36 yu. ke. beMka li. nA cAlu khAte 276 92 yu. ko. beMka li. nA keza kreDiTa khAte ]3,38,612 45 yuniyana beMka opha inDiyA elisagrija khAte 1,893 91 (upara jaNAvelI badhI beMkanAM khAtAM gu. vidyAsabhAnA nAme cAle che.) (sana 1946 nI 3 TakAnI ga. pro. neTa rU. 93,900 nI yu. ke. beMkamAM jAmIna : gIrImAM mUkelI che) beMka opha IMDiyA li. nA cAlu khAte (A khAtuM gu. va. so.nA nAme cAle che) | A 17ii
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ beMka opha inDiyA li. nA cAlu khAte | 6,723 99 beMka oNpha inDiyA li, amadAvAdamAM phikasDa DipojhiTa khAte ,37,224 17 yu.ko. beMka li. amadAvAdamAM phikasDa I DipojhiTa khAte 2,38,993 08 beMka opha baroDA li, amadAvAdamAM philDa DipojhiTa khAte 2,7,531 25 sTeTa beMka opha inDiyA amadAvAda phIkasaDa DIpa khAte 75,000 00 (A khAtAM zeThazrI kasturabhAI lAlabhAI ane zeThazrI cInubhAI cImanabhAInA InTa nAme cAle che) | beMka opha IMDiyA bhadra amadAvAda phI. DI.khAte beMka opha InDiyA lI. Azrama reDa amadAvAda phIkaI DIpa khAte ,49,445. yu. ke. beMka li.mAM phikaraDa Dipa. khAte | (A khAtu gu. vidyAsabhAnA nAme cAle che.) amadAvAda posTa ophisa seviMgsa beMka khAte (A khAtu ga.va. se, nAme cAle che) 2070238 45 silika-tA. 31-3-1969 nA roja baMdha, thatI silaka, sahAyaka maMtrI, pAse 44,365 31 2114603 76 - 3821231 71 *oMdha:-- gujarAta vidyAsabhAnI mAlikInI 1544 co. vAra jamInanuM nAmuM copaDe pADavAmAM AvyuM nathI. kalI - 1 - 15821231 71 noMdhaH-leNI thayelI Avaka: makAna bhADuM rU. nathI sikyoriTInuM vyAja rU. nathI DipojhiTanuM vyAja rU. nathI zera paranuM DiviDanDa gresa 132-00 amArA A sAthenA riporTa mujaba. amadAvAda, nAzIra ema. mAraphatIA eNnDa ka. tA. 11-8-1969 cArTarDa ekAunTa hanumAnabhAI u. paTela yazavaMta prA. zukala caMdrakAnta che. gAMdhI hisAbanIsa, mAnArha sahAyaka maMtrI, mAnAha maMtrI, gu. vidyAsabhA gu. vidyAsabhA gu. vidyAsabhA 36
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 37 pariziSTa-1 gu. vidyAsabhA hastakanAM TrasTaphaDenuM hisAbI tAraNasane 1968-69 jamI, kharca che mo. noTeT ma |varSanI zarUmAM jamA ca varSa daramiyAna vaSa Akhare ,,... anya | kharcAvA 1 jamA-anya T phaMDanI vigata | guvi. sa.ne vyAjanA bAkI | rokANa | yogya devA, rU. 1.5 3. pa.rU. pai rU. pai | 2. .2. | rU. 5. | 2. pai. 2. . 3. . 1 pustaka prakAzana | mATenAM | 88,70000 1,57,16746 3,56017 31583/1,60,41181,02,800 9,8000 47 918671,60,51867, 10687 2 mizra udezanAM 37,78200 55,801111,539 5 23696 57,10365 35,900 8,000.00 13,20365 57, 10365 000 kauttejanamATenAM. . nizALanA ' kharca mATe,69,400002,10,40137 5,97116 580001 4,873 122,12,07941,39,400 28,60000 44,079412,12,07941 0 00 . inAma ApavA mATe 1,20,611 911,97,30864,971 98 5,409611,96,870981,31,900 14,144 00 50,82698 1,96,87098 0.00 2. skolarazipa | mATe ra,68,571pa04,24,81989 10652 50 000 9,96874,25,5034ra3,05,501 27,70000/ 92,303 42 4,25,50342 000 4 pustakAlayo | mATe | | 43,30000 44,58639 1,2900 540 , 1,19090 44,74849 43,300] 2,96941 46,2694|1,520 92 5 saMsthAo mATe 15,89300, 20,4166LuM 6088| 0 112 11 20,41259 19,600 500 007 31766 20,417 66 5 10 6 ucca abhyAsa ane saMzodhana kArya aMgenAM 1,68,000 ,82,549985,21601 000 4,39371,8 3,36661 31,000,36,742 2 15,62441 1,8331 000 ekaMdara kula 2,12,258 411293051483381831 41 27,006 8 300496 928,9,400/2,2,5486202,67, 243 61 1302129 811,63289 666 * ama. myu. DibeM. rU. 14,300, bombe paM. dra. baeN. rU. 3,000, maeNDalanAM bIbAM rU. 444, 2ji. kaMpanIonA zera rU. 7,900. gujarAta vidyAsabhA pAse DipojhiTa 3. 1,54,842=20, yu. ke. beMka li, amadAvAdamAM DIpojhITa rU. 36000 ane beMka opha inDiyA li. amadAvAdamAM DIpojhITa rU. 9,000. hanumAnabhAI u. paTela yazavaMta prA. zukala caMdrakAnta che. gAMdhI amadAvAda, hisAbanIsa, bhAnA sahAyaka maMtrI, mAnArha maMtrI, tA. 11-8-1969 gu. vidyAsabhA gu. vidyAsabhA gu. vidyAsabhA amo sIphikeTa ApIe chIe ke gujarAta vidyAsabhA hastakanAM sthAyI TrasTa phaMDane sana 1968-69ne hisAba batAvyo te uparanI vigate amArA naNavA ane mAnavA pramANe barAbara che. nauzIra ema. mAraphatIA eNnDa kAM. - cArTarDa ekAunTanTasa
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-2 gujarAta vidyAsabhA : amadAvAda janarala phaMDa khAtuM sana jamA bAkI:-varSanI zarUAtamAM ( tA. 1-4-1968) AjIvana sannAsadanI phInA eneoieTaDa simenTa nA kupana nA vecANanA saMskRta ane parsIyana hAthapratAnA keTaleAganA vecANanA sarakAra taraphathI grAnTa : sAThInA sAhityanuM vIza na-pustaka prakAzana mATe pAribhASika zabdakArA pustaka prakAzana mATe graMthAlaya khAte merA - 1. bheTa pustakA 3. 2,168-35 2. vidyAbhavana khAte pustakAnA eka dara rakama rU. . 4,78,881 41 1,800 07 amadAvA, tA. 11--* hanumAnabhAI ke. paTala hisAbanIsa, gu. vidyAsabhA | 20 800 50 1,106 00 6,000 07 7,963-95 1",132 30 kula...4,27,995 11 1968-69 ji. naM. epha-24 eka dara rakama udhAra upaja karatAM kharcanA vadhArA upaja kharcanA hisAba-parizi 1 nI vigate pustako khAte ghaNe ( aveja vibhAga ) rA. ba. ra. che. ga. ha. khAte vanI zarUAtanI leNI rakama mAMDIvALA ne bAkI-va Akhare tA. 31-3-69nA rAja nIce mujaba sthAvara milkata rAvata prA. zuddha mAnA sahAyaka matrI, gu. vidyAsabhA jagamamilkata 4,36,065-16 zreNAM-- 1,67,133-29 nANAM rAkANaH11,03,42-20 sIlakaH-- rokaDa tathA nAmAM 21,14,603-06 38,21,231-01 kula devAM:- 33,53,304-10 tathA phA 0-00 ---- 38 rU. 3,77o 73 5.684 64 20,612 13 4,27,927 61 kula... 4,97,995 11 nAsIra ema. mAraphatIcyA eNnDa karyAM. cArTarDa ekAunTasa caMdrakAnta cheThAlAla gAMdhI mAnA maMtrI, gu. vidhAsabha
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 39 pariziSTa-3 gujarAta vidyAsabhA, amadAvAda : sana 1968-69 tA. 31-3-1969 nANAM kAmanI vigata sarakArI jAmInagIrI 3 TakAnI kanvarjhana leAna 1946 nI 3 TakAnI hAna (sToka saTikiTa, 1996 27 3 TakAnI pharsTa DevelapamaeNnTa leAna 1960--7panI 3aa TakAnI ga. preA. neTasa 1969nI (uparanI AmInagIrIe sTeTa beMka tathA yu. kA. baeNMkamAM seipha kasTaDImAM mUkelI che.) 12 varSanAM nezanala DIphensa sarTIphIkeTa khAte (gu. vidhAsabhAnA nAme che.) bencaraH-- (1000 + 40 vyAja ) 4 TakAnAM amadAvAda myuni, Dibencara 1941 nAM kAra TakAnAM amAyAda myu. Dige, sakhata jUneja skIma-ra aa konAM amadayAda myu. haMbe', rilIpha roDa skIma thrIna upAnAM 4 TakAnAM baoNmbe pe TrasTa baeNnDjha ( uparanAM ama, myuni, jhiMkhe paikI rU. 37,000nAM sTeTa beMka opha inDiyA-haMmadAvAdanI sephTImAM mUkelAM che ) zeza:- dhI amadAvAda menyu, enDa kelikA prinTiMga li, 5 TakAnA prepharansa zera na. 210 kharIda kiMmate dhI asAravA misa li. nA praznansa rara na 57 kharIda kiMmane dhI mahurA milsa kuM, li. nA orDinarI zera na. 20 mAnasa roza na. 20 (EIsa 25 ) pI sTAnDarDa misa li, nA khAInarI zera nI Ta kharIda kiMmate ama, ile. kuM, li nA orDinarI zera naM. 54 dareka rU. 100 nA Arya. iniMga enDa menyu. ke. di. ArTinarI roga naM. 2 4 3, 2000nA zera na'. 12 ( prepharansa) dareka rU. 25 nA asoziyala sima nA rAra na pa Adi (ka.107 nA primiyama sAthe) eseA. sime, ku. lI, nA enasa zera na. 2 rU. 100 nA 29 39 31 ,--navA zera 3 eDinarI ( 300+60 primiyama sAthe ) DInarI navA zera dareka kA. 100)nA phALAnA bharyA te mesasa ema. jI. invesTamenTa enDa inDasTrIyala ka.lI. IkavITI zera 16 dareka 10nA ema, jI. invesTamenTa enDa inDasTrIyala ka. lI, zera 1 TATA Ayana eNnDa sTIla kuM. li,nA sekanDa prepha, zera na', 15 dareka 3, 100nA ,,--navA sekanDa prepha, zera na. 8 dareka g2a, 100 no mANIyA dI. pI. vI. . . nA orDinarI roma na. 5 dareka rU. 100 nA gujarAta sTeTa phaTIlAIjhara TruDa, lI, nA prepha. zera rUA. 100 dareka za. 100 nA ( kharIda 'mate ) bhAlakiyA milsa kAM, li.nA prepha. zera na, 35, dareka rU. 100nA inDasTrIyala kreDITa enDa invesTamenTa kaoNrporezana opha inDiyA li. eDI, zeza 400 dareka phA. 100 nA ( kharIda 'mane dhI nezanala oragenIka kemIkala inDasTrIjha li.nA orDinarI zera naM 4 dareka rU. 100ne * A zerA gujarAta vidhAsabhAmAM hAtha upara che. ane bAkInA badhA zerA eka bApha InDiyA thI. amadAvAdanI sepha sTaDImAM rAkhelA che, kulaH amadAvAda, tA. 11-8-1969 nAzIra ema. mAraphatI cArTarDa ekAunTanTsa rama eNnDa ku. 3. 9,14,50 ji. naM. epha-24 eka dara rakama 1. 2. 10 1,00 07 20,000 .. 36,00 .. 1,00 .. 50 6,50 00 34,0 0 0 0 3,00 00 .. 8,420 00 3,250 00 1,000 00 9:0 .. 4,4232 00 5,40 10 4. 00 300 00 850 7. 200 03 360 .. 130 .. 1,600 02 100 .. 1,500 00 80 .. 500 .. 11,200 00 3,500 00 42,306 50 pai. 9,72,540 0 0 44,000 00 40 7. 86,889 50 11,03,429 50 hanumAnabhAI u. paTela rAvata prA. zula hisAbanIsa, gu. vidyAsabhA mAnA` sahAyaka maMtrI, gu. vidyAsabhA caMdrakAnta che. gAMdhI mAnA` maMtrI, gu. vidyAsabha
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ Sheth Bholabhai Jeshiogbhai Institute of Learning & Research 1968-69 Auditor's Report We have examined the Income and Expenditure Account for the year ending 31st March, 1969, and the Balance Sheet as at the above date of Sheth B. J. Institute of Learning & Research, Ahmedabad, with the books of accounts and vouchers relating thereto and beg to report that : (a) Accounts are maintained regularly and in accordance with the provisions of the Act and the Rules; (b) Receipts and disbursements are properly and correctly shown in the accounts, The Cash Balance and Vouchers in the custody of the accountant on the date of the audit were in agreement with the accounts; (d) All books, deeds, accounts, vouchers and other documents or records required by us were produced before us: Inventory certified by the Director of the Institution, of the movables of the trust has been maintained; (1) The accountant appeared before us and furnished the necessary information required by us; (g) No property or funds of the trust are applied for any object or purpose other than the object or purpose of the Trust; (h) Rs. 255/- remains outstanding since more than one year. (i) No tender was invited for repairs or construction as no repairs or construction involving expenditure exceeding Rs. 5,00C!- was carried out during the year;
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ (j) The Trust is maintaining a current account with Brahmachari Wadi Trust. Permission of the Charity Commissioner should be obtanined; (k) No alienation of the immovable properties is made contrary to the provisions of the Sec. 36; (1) No money of the Public Trust has been invested contrary to the provision of Section 35; (m) The land on which the building is erected is in the name of the Honorary Secretary, Gujarat Vidya Sabha, Managing Trustee, Brahmachari Wadi Trust; (n) Expenditure of Rs. 75,801--97 Ps. incurred on the objects of the Trust includes Rs. 12,600/- being nominal value of rent of the building belonging to the Trust; (o) No provision has been made for depreciation on Building and Deadstock. AHMEDABAD. Dated 5-7-1969 Sd - Naushir M. Marfatia & Co. Chartered Accountants
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ 90 zeTha bheLAbhAI jesiMgabhAI a. naM. vidyAbhavana(gu. vi. sabhA)nuM sana 1968-69 nI sAlanA kara Upaja- kharcanA hisAbanuM tAraNa : tA. 1-4-1968 thI 31-3-1969 UpajanI vigata kharcanI vigata ekaMdara rakama 2. 2, sarakArI grAMTa (sTeTa) nibhAva ghaTanA | 15,000 00 pagAra ane puraskAranA A >> >> 'gujarAtane rAjakIya adhyApakone pagAra puraskAranA 20,655 00 ane sAMskRtika itihAsa graMthAlaya sevakane 3,923 06 janA khAte 7,800 00 | 22000 00] kAryAlaya sevakone 3,660 28,238 06 lAyabrerI phInA mAMghavArI bhaththu adhyApakone 7,140 bhA. saM, kendranA 294 00] graMthAlaya sevakone kAryAlaya sevakone 3,84000 I 16,316 00 pIeca. DI. nA priviDanTa phaMDa phALe saMsthAnA adhyApaka puraskAranA asthApakone 1,050 66 graMthAlaya sevakone 220 80 bhA, saM, kendranA 345 00 kAryAlaya sevakane 1,444 02 prophesara-ina-cArjanA puraskAranA 150 00. 00] gharabhADA bhaththAnA adhyApakene rAnsapharansa sarTIphikeTa phI 1 nA 163 20. graMthAlaya sevakane 288 kAryAlaya sevakone 204 1,332 50 gujarAta yuni.nA kArya aMgenA phALAnA 216 pustakAlaya : pustaka kharIdI 4,832 45 seviMgsa khAtAnA vyAjanA 388 25| _pustaka baMdhAmaNI va. kharca 1,000 00. sAmayikanA 77 50 6,200 95 varSa daramiyAna Avaka karatAM kharcane vadhAre-brahmacArI vADI TesTa khAtethI 50,7ii 7 saMgrahAlaya kharca (myujhiyama) 3,354 * 4116 66 bhe, je, vidyAbhavana TrasTanA saraveye lIdhA 1 12,600 00. makAna bhADuM (neminala) makAna nibhAva phaMDa khAte jamA karI 12,600 00 172 pada, bhAgavata saMpAdana khAte 2,094 60 gujarAtano rAjakIya ane sAMskRtika ItihAsa' yojanA khAte 10,400 7
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ vIjaLI khama 138 32 1,04 76 200 00 | prAza, kanA vyAkhA * eDiTa phI paracuraNa arva Telina 5Nu seniTarI posTeja ane sTezanarI bAga-bagIcA kharca chapAmaNI kharca makAna riperiMga kharca musApharI kharca 2,809 38 87,442 21. ekaMdara saravALI J87,442 22 eka ekaMdara saravALo amadAvAda, tA. 5-7-1969 nAzIra ema. mAraphatIo eNnDa pha. cATarDa ekAunTanTsa ravIndrA zAM. zAha hisAbanIsa hariprasAda gaM. zAstrI - adhyakSa, zaTha che. je. a. saM. vidyAbhavana caMdrakAnta che. gAMdhI mAnA maMtrI, gu. vidyAsabhA
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. -3-19nA rojana . zuM ja 40 thI zeTha bheLAbhAI jesiMgabhAI a. naM. vidyAbhavana (gu.vidyAsabhA) nuM tA. 31-3-dallA rojanuM saravaiyuM tA. 1-4-1968 thI 31-3-1969 rakama | ekadara rakama rakama | | eka dara rakama phaDe tathA devAM thApaNuM 3. pai.! rU. pai. kaMDA makAne (paDatara kiMmate). gayA varSanA bAkI | zrI bhoLAbhAI jesiMgabhAI TrasTa phaMDa | | ra,18,32 0 (gayA varSanI silaka) 08 DeDasToka (janarala phaMDa khAte jamA lIdhA te) ikavIpamenTa grAnTa DeDa-sTeka anya kahe : bAda varSa daramyAna janarala phaMDa khAte mAMDI vALyA te 49,922 00 jana2la phaMDa senTrala gavarnamenTa myujhiyama DeDa-eka | 16,212 ha7 sTeTa gavarnamenTa myujhiyama DeDasToka 9,339 59 pariziSTa "a" mujaba R,64,779 40 DeDa eNka khAte pariziSTa ka' mujaba gayA varSanA 20,181-3 makAna nibhAva phaMDa umeryA te 259-00 : 2,914 73 gayA varSanI silaka 88200-00 anya leNAM : varSa daramiyAna umerA 12,600-09/1,00,800 00 gujarAta yunivarsiTI khAte (ravanyu sTa5) 02 00 e vidyAsabhA che, 1,727 44. zrI pUnamacaMda kaTAvALA phaMDa jJAna-gaMgotrI prakAzana khAte 255 00 ] 1,984 44 gayA varSanI silaka 32,493 49 pustake sToka : (buka velyu pramANe) adhyakSe pramANita karelI yAdI mujaba 2,98,072 89T (jenI aMdAje upaje tevI kiMmata rUA. 50,000-00 .) thAya rokaDa tathA anya silake 76,741 43 rokaDA hAtha para hisAbanIsa pAse 20 6, 35,854 09T anya devAM be ka opha InDiyA li. 12,154. pariziSTa "ba" mujaba elisabrija zAkhA cAlu khAte | sevigsa khAtAmAM 4,008 75 brahmacArI vADI TrasTa cAlu khAte 48855 28 65,039 46 Upaja-kharca khAte gayA varSanA bAkI 88,100 00 varSa daramiyAna umere 11,600 00 1,00,000 00 ekaMdara kula... (5,65,792 06. kula ekaMdara 5,65,7ra 06 AjanI tArIkhanI amArI nAMdha AdhIna hisAba tapAsyA che ane te barAbara che. amadAvAda, tA. 5-7-1969 nauzIra ema. bhAratIA enDa kuM. ravIndrA zA. zAha hariprasAda gaM. zAstrI caMdrakAnta choTAlAla gAMdhI cArTaDa ekAunTa hisAbanIsa adhyakSa, zeTha je. je. a. . vidyAbhavana mAnArha maMtrI, gu. vidyAsabhA
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ eDiTarsa riporTa amoe. zrI. brahmacArI vADI TrasTa, amadAvAdanuM tA. 31-3-1969 nA rojanuM purA thatA varSanuM upaja kharcanuM tAraNa tapAsyuM che. ane amo nIce mujaba riporTa karIe chIe : " (1) TrasTane hisAba TrasTa ekaTanI kalama tathA niyama anusAra rAkhavAmAM AvyuM che. (2) copaDAmAM upaja tathA kharca vyAjabI ane barAbara rIte batAvavAmAM AvyAM che. (3) eDiTa vakhate maMtrI pAsenI silaka ane vAucara copaDA pramANe barAbara hatA. (4) mAgavAmAM AvelA saghaLA hisAbI pahAe, vAucara tathA bIjI ne amArI samakSa rajU karavAmAM AvyA hatA. (5) sadarahu TrasTanI jaMgama milakatanI sahAyaka maMtrInI sarTiphAya karelI yAdI rAkhavAmAM AvI che. () sahAyaka maMtrI amArI sUcanA anusAra amArI samakSa hAjara thayA hatA ane amane saghaLI mAhitI pUrI pADI hatI.. (7) TrasTanA hetu sivAya bIjA koI hetu mATe TrasTanI mIlakata tathA phaMDa vAparavAmAM AvyA nathI. .(8) rU. 3,749-38 paisA jeTalI rakama eka varasa karatAM vadhAre samayathI leNuM rahe che. temAM koI rakama mAMDI vALavAmAM AvI nathI. uparanI rakamamAM rU. 1,49-30 paisA jeTalI rakama zakamaMda che. (9) rU. 5,000-00 thI vadhArenI kiMmatanAM bAMdhakAma agara marAmata karavAmAM AvyAM nathI. (10) amArI jANa pramANe kAyadAnI 36 kalama viruddha sthAvara mIlaktane upayoga thayo nathI. (11) TrasTanA makAne aMgenA jamInanA daratAvejo tapAsavA malyA nathI. (12) sadarahu TrasTa taraphathI zrI. harivallabhadAsa kA. ArTasa koleja tathA zrI ba. vADI komarsa koleja calAvavAmAM Ave che. te kAle aMga alaga hisAba rAkhavAmAM AvyA che. tene samAveza TrasTanA hisAbamAM karavAmAM AvyuM nathI. (13) ha. kA. ArTasa kolejanA bhADAnI (nomInala) rakama rU. 58,536-00 tathA kolejamAMnI makAna bhaMDoLa khAte jamA karavAmAM AvyA che. ramatagamatanA medAnanA bhADAnI (nemInala) rakama rU. 10,800-00 ha. kA. ArTasa koleja jamIna makAna bhaMDoLa khAte jamA karavAmAM AvyA che. (14) makAnanA bhADA leNuM pikI rU. 18,580-00 pisA azoka TokIjha pAse leNu che tene svIkAra patra raja thayo nathI. amadAvAda, tA. 11-8-1969 nAzIra ema, mAraphatIA enDa . cArTarDa ekAunTanTasa.
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI brahmacArI vADI TrasTa, amadAvAda, tA. 31-5-1969nA roja pUrA thatA varSane Upaja-kharcano hisAba rakama | eka dara rakama raji. naM. e. 197 2kama 1 ekaMdara rakama rU. pai. | rU. 1 Arvaka kharca 1,478 25 11,471 06 1,000 00 80 75. 14,530 01 70) 250 1,509 00 5,844 80 7,353 80 makAna tathA jamInanA bhADAnA - makAne aMgenuM arca: -- ( leNA thayA te) jamIna bhADu-sarakAra dhArAnA ba. vADI cAlI tathA dukAnanA 7,152 vADI makAne myuni. TekSanA ba, vADI nizALanA makAnanA vADI makAnA zikSaNa upakaranA (makAnanA bhADAnA rU. 15,600/- + makAna samArakAma-LAmaNuM va. ple grAunDanA rU. 1,500) 17,100 00 vimAnA primiyamanA zra, vADI haradvAra dukAnanA T 9,4pa9 00 paMcanAtha mahAdeva dakAnanA ' ha7 40 zuM. vidyAsabhA vahIvaTI cArjanA: thiyeTaranI jamInanA | 26,400 I 60,188 80 ]oDiTa phInA : rada upajanA phALAno : (makAnanA bhADAnA rU. 32,288-80/ vyAja khAte - +jamInanA bhADAnA 3, 27,9000/ ha. pu. TrasTanI DipojhiTa rakama upara vyAjanA | 6, 188-80 ru. vidyAsabhAne cAla khAte devI rakama u5ra | vyAja khAte -(upanyuM te) anya kharca - 1 bra, vADInA vIjaLInA amadAvAda myuni, DibencarsanA 2,472 48 ] hadvAra makAna nA vIjaLInA yu. ke. beMkanI cAlu khAtAnI jamA rakama upara 71 28 | 2,543 ha6] keleja hosTela vIjaLInA kaeNleja haila vIjaLInA TrasTa phaMDanA vyAjanA - kaTijanTanA beMka kamizananA zI, harajIvanadAsa pu. TrasTanA 1,509. . kuMDa khAtAnI jamA rakama upara yojanA hosTela 5gI 5gAra khAte zrI, maNilAla I. TrasTanA 2,807 00 hoTela paracUraNa kharcanA kaeNleja hoTela pagAranA zrI. amRtalAla do. TrasTa phaMDanA 1,380. koleja hola paracUraNa kharcanA koleja haila ilekaTrIka vi. samArakAmanA T bakSIsa khAte keTe dAvA kharca khAte 651 41 216 82 532 39 72. 25 106 00 30 59 1,14 17 1,333 29 490 00 599 61 495 25 29 18 7,421 38
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 720 00 ma. dhAmika : prI brahmacArIzvara mahAdevajI bakSIsa khAte | zrI dharmAdA peTIonA:1, zrI brahmacArIzvara mahAdevajI dharmAdA peTI 2, zrI zAntinAtha mahAdevajI dharmAdA peTI 3. zrI paMcanAtha mahAdeva dharmAdA peTInA 83 89 1,200 79 124 1 Ikapa oo. I nA nANAkanA che 2,188 61] koleja hola sarasAmAna vaparAza cArja khAte koleja hosTela phI khAte kaoNleja hosTela vAsaNa phALA khAte koleja hosTela paracUraNa Avaka khAte saMskRta pAThazALA sarakArI grAnTa khAte zrI rAmAnaMda tithi 30-00 zrI aMbAbAI tithi 30-00 zrIprAvaNamAsa brahmabhojana 12-50 1,409 39 zrI mahAzivarAtri mahApUjA 12-50 | zrI bra. vADI mahAdevanI pUjA 751-61 zrI paMcanAtha mahAdevanI pUjA 62-00 zrI pUjArIonA pagAra vagere 1,290-00 7.8403 00 va. keLavaNI aMgeno kharca - pAThazALA kha:sevakanA pagAranA 1,089-17 mAMdhavArInA 1,265-73 makAna bhADA bhaththAnA 83-53 proviDaMTa phaMDanA phALAne 40-81 vidyAthIonI ziSyavRttinA 665-20 vidyAthIonI parIkSA phInA tathA bhADA-bhaththAnA 459-00 . vidyArthIonA vAhana kharcanA 28-17 posTeja tathA kanTinjanTanA 33-71 3,685 72] zrI je. je. vidyAbhava tanekhoTanA phALAnA 50,714 7 | (56,589 30 kula kharca 86,214 49 garca . Avaka vadhAre pAyAmAM upaja-kharca khAte levAmAM Avyo che. 10,649) 46 ekaMdara kula 96,863 95 | ekaMdara kula || - 96,863 95 A sAthenA riporTa mujaba. hanumAnabhAI u. paTela - balavaMta che. bhakta amadAvAda, tA. 11-8-1968 " hisAbanIsa, ba, vADI samiti maMtrI, ba. vADI samiti nizAra ema. mAraphatI A enDa kuM. caMdrakAnta cho. gAMdhI mAnArha maMtrI, gu. vidyAsabhA cArTarDa ekAunTasa
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ pho tathA devAM sthAyI pha': -(gaI sAlanA saravaiyA mujaba) zrI. kocaraba jamIna vecANa vadhArA khAte (gaDha sAlanA saravaiyA mujaba) ati kuMDA -( bI ) roDa harajIvanadAsa purUSottamadAsa TrasTaphaDa khAte (gaI sAlanA saravaiyA gujam ) varSa daramyAna vyAjanA AvyA te zrI brahmacArI vADIne phALA tarIke vyAjanI rakama ApI te sevakAnA preA, kuMDa khAte zrI. ha. zrI. ArTsa koleja khAna kruDa khAte zrI bAburAva ke. mahetA vidyArthIvana TrasTa khAte zrI ha.kA. ArTsa kaoNleja jamIna makAna bALa khAte gujarAta vidyAsabhA cAlu khAte kaoNleja hosTela makAna sarakArI grAnTa khAte bhA. je. vidyAbhavana thAtu khAte kaoNleja makAna bAMdhakAma grAnTa khAte koleja AriTAriyama hoya bAMdhakAma mAnya khAta gujarAta vidyAprabhA jamIna ma khAte koleja makAna eksaTenzana bAMdhakAma grAnTa khAte zrI, ja. kA. zAsa koleja hozamAM judAM judAM khAte devA (pari, 3nI vigate) *leja hosTela suvidhA sAdhana grAnTa khAte zrI. brahmacArI vADI TrasTa, amadAvAda tA. 31-3-1969nA rAjanuM saravaiyu eka dara rakama kama n 50,300 00 1,509 00 51,809 07 - 1,509 00 50,300 00 877, 02 2,15,000 00 5,51 74 pa. 2,38,720 12 / sthAvara milakata : 3,41,211 31 jamIna kharIda khAte amadAvAda ejyu. rAsAyarI jamIna khAna gaI sAlanA saratrAyA mujaba mAnA khAteH----gaI sAlanA saravAyA mujaba mahAdeva maMdira 1. zra, vADI, niyALa makAna (sADApAnI mana para 2. brahamacArI 3. hradvAra makAna 4. brahmacArI vADI makAno 5. paMcanAtha mahAdeva makAna 5,94,846 67 10,06,175 43 65,839 | 46 87,000 00 48,855 28 21,800 00 27,385| 40 67,192 00 mAsa 38,823 00 16,180 00 3,500 07 OM che. kA, ArTsa koleja makAna khAte (gaI sAlanA saravAyA mujaba) 7. hai. kA. mArTsa-oNleja hosTela makAna khAte 8. huM, kA, ArTsa kaoNleja AcAya mAna khAte (gai sAlanA saravAyA mujama) 9. kaoNleja tathA hAsDezanA makAnAnA kAleja jamIna tAranI vADa kharca khAte kAleja jamIna puravaNI kharca kama ji. naM. e. pa eka kara rakama . pe. 2,792 83 39,826 36 2,42,327-03 27,855 06 2,341| 00 4,95,142 98 1119517 42 2,26943 27 * 55,851 43 1,24,632 00 4,399 20 2000, 00 19,03,854 30
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ paracUraNu devAM H-- eDavAnsa tathA DipojhiTanA: haradvAra makAnAnI bhADA DipA.nA 2,127- 25 vidyArthIonI eDavAnsa phrInA 130-00 ba peThe : sarakAra dhArA devA khAte nAgaradAsa kA, bAMyA khAte 1478-25| 185-86 paracUraNa jamA eka dhairyASaSaSNAzraya pustaka khAte ka-hada saMskRta vidhAmaMdira khAte anAmata khAte 74-01 460-41 ravANI prakAzana gRha khAte 0-50 upaja kharca khAteH--(gaI sAlanA saravaiyA mujaba ) cAlu sAlamAM kheMca karatAM rUpanA vadhArA Upaja kharcanA hisAbanA sTeTamenTa mujaba 7 2,657 25 1,660 11 538 88 2,87,052 00 4,856[ 24 10,649 46 2,97,701 46 nANAM rAkANu :--(dArzanika kiMmate) zarA TakAnAM ama. myuni, Dibe, aa kAnAM amadAvAda myu. Dibenca (gujarAta vidyAsabhAnA nAma para che. enA bAva khelAtA nahI hovAthI bhAva nIkaLI zake tema nathI ) uparanAM Dage. paikI 3, 44,500nAM sTeTa eka oNpha inDiyA - amadAvAdanI seipha kaDImAM che. DesDeka :paDatara kiMmate : (gaI sAlanA saravaiyA mujaba) 158-38 cAlu varSamAM korA 660-00 zrI. uM, mA, bhAsa koleja DArTana sToka khAte (gaI sAlanA saravaiyamujaba) cAlu varSanA haMmeza 29,066-94 224-10 29,291-04 bagAranA nAmAnA vecAnA 37-35 sata thathAyakhAteH-- ( mULa imate) gaI sAlanA sarve mujaba cAlu sAlamAM umeza avAnsa ane DipojhiTa : -- pariziSTa 1 nI vigate 45,500 00 500 00 ,ve ve 29253 29 7,227 68 935 06 49 46,000 00 * 172 * 8,162 74 34,70| 08
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ amadAvAda dl. 11-2-1616 22,65,239| 70 eka krUra kula A sAthenA pATa" mujaba nAzIra ema. bhAratI eNnDa kuAM. cArTaDa ekAunTanTsa Avaka bAjhI leA makAnAnA bhADAnA tathA vIjaLI vagerenA pari. 2 nI vigate zrI ha. kA. ArTsa koleja khAte zrI brahmacArI vADI kAmarsa koleja khAte rAha tathA bIjI silaka yu. ko. beMka lI.nA cAlu khAte rokaDa silaka hAtha upara hanumAnabhAI u. paTela hisAbanIsa, bra. vADI samiti eka dara kula 2,550 53 1,670 96 24,862 29 1,11,501 32 7,963 41 4,221 49 22,65,239 70 balava Mta che. bhaTTe maMtrI, sa. vADhI samiti caMdrakAnta che. gAMdhI mAnA maMtrI, gu. vidyAsabhA 50
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ % w w R w gujarAta vidyAsabhAnI 119 mA varSanI vArSika sAmAnya sabhAne ahevAla gujarAta vidyAsabhAnI 119 mA varSanI vArSika sAmAnya sabhA amadAvAdamAM zrI harivalabhadAsa kALidAsa ArTasa kolejanA makAnamAM tA. 31-8-69ne zanivAranA roja sAMjanA 6-00 vAgye maLI hatI. hAjara sabhyo 1. zrI bhAnumatIbahena sI. cokasI 18. ,, cInubhAI cimanabhAI 2. , ramaNikalAla ja, dalAla ,, zivazaMkara sUryarAma devAzrayI 3. , caMdrakAnta che. gAMdhI 20. , yazavaMta prA. zukala 4. , gaMgAbahena bA jhaverI 21. , hariprasAda gaM. zAstrI jayavatIbahena na. desAI 22. , rasikalAla cho. parIkha prabhudAsa bA. paTavArI 23. , araviMdabhAI mANekalAla zAha che kRSNacaMdra rAmacaMdra saMta che. phirojha kA. dAvara 8. , occhavalAla go. zAha citanyabALAbahena ja diveTiyA 9. , puruSottama ga. mAvaLaMkara 26. , zAntilAla ma. mahetA 10. , vinaMdinIbahena 2. nIlakaMTha 27. / manubhAI eca. mahetA 11. , puruSottama kezavalAla zAha 28. , hasitabhAI ha. buca 12. , prANajIvana vi. pAThaka IzvarabhAI mo. peTalIkara , madhusudana hI. pArekha 30. , surendra kApaDiyA . leka karnala balavaMtarAya jI. bhaTTa vimaLAbahena e. paTela 15. , aMbAlAla na. zAha 32. , jhINAI ra. desAI 16. , mAdhavalAla mo. caudharI 33. , bipinacaMdra motIlAla zeTha * , mANekalAla harilAla zAha 34. , surendra premAbhAI kApaDiyA sabhAne samaya thatAM saMsthAnA pramukha zrI cInubhAI cimanabhAI e pramukhasthAna lIdhA bAda nIcenI vigate kAmo thayAM hatAM. prathama sabhAnI (noTIsa) khabara zrI sahAyaka maMtrIe pramukhazrInI sUcanA anusAra sabhA samakSa vAMcI saMbhaLAvI hatI. AjanI sabhA aMge zrI puruSottama gaNeza mAvaLaMkara taraphathI prazno AvelA hatA te raju karavAmAM AvyA hatA ane tenA javAba vAMcI saMbhaLAvavAmAM AvyA hatA. (e javAbo A sAthe che) TharAva 1. TharAva ke kArebArI samitie rajU karele sana 196-18 nI sAlane ahevAla te sAthe joDelAM pariziSTa sahita maMjura karavAmAM Ave che. TharAva mUkanAra : zrI caMpakalAla cho. gAMdhI Take ApanA : zrI ramaNikalAla ja. dalAla (sarvAnumate) nAraNa
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ - para uparane TharAva raja thayA bAda zrI mANekalAla harilAla zAhe hisAba aMge spaSTatA mAgI hatI ene khulAso mAnArha sahamaMtrIe karyo hato. bAda TharAva sarvAnumate pasAra thayo hato. TharAva 2 TharAva ke cAlu varSe premAbhAI holanI cUMTaNI karavI jarUrI na hoI te na karavI. pramukhasthAnethI (sarvAnumate) TharAva 3 'TharAva ke sane 1968-69 nI sAlane hisAba tapAsavA mATe mesarsa nauzira ema. mAraphatiyAnI kaM. cArTarDa ekAunTanTasane oDiTarsa nImavA ane te badala rU. 400 nI - rakama temane ApavI. darakhAsta mUkanAra : zrI caMdrakAnta cho. gAMdhI ke ApanAra H zrI mANekalAla harilAla zAha ( sarvAnumate) TharAva 4 TharAva ke A paNa pramukha sAhebane AjanI sabhAnA saphaLa saMcAlana mATe AbhAra mAnavo. darakhAsta mUkanAra : zrI prabhudAsa bA. paTavArI ke ApanA : zrI zivazaMkara sUryarAma devAzrayI tyArabAda sabhA visarjana thaI hatI. (sahI) caMdrakAnta che. gAMdhI (sahI) cInubhAI cImanabhAI mAnA maMtrI, gu. vidyAsabhA pramukha-gu. vidyAsabhA
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 mAnArha sabhAsado sana 1968-69 nA varSamAM hatA. 990 AjIvana sabhAsado sana 1968-69 nA varSanI zarUAtamAM. . navA AjIvana sabhAsadA 1. zrI rasikalAla goradhanadAsa zAha 2. zrI praphullacaMdra caMdulAla 3. zrI bipinacaMdra meAtIlAla zeTha 4. zrI padmAbahena jayaMtIlAla 4 (datare noMdhAyalA nahatA tevA sabhya nIce pramANe ) 1. zrI azAka rAvajIbhAI paTela +4 1000 "3 "" 25 . sane 1968-69nA varSa daramyAna nIcenA Avana samAmaDhA gujarI gayAnI mAhitI maLavAthI H-- 1. zrI anasUyAbahena ramaNikalAla 2. jazalakSmI maganalAla kavi 3. nirmAMLAbahena damubhAI vIzvara 4. zAntAlakSmI cimanalAla kavi 5. divALIbahena jhINAbhAI rAThoDa 6. 7. mahAgaurI maganalAla khakhkhara maMjulakSmI sanmukhalAla paMDayA vasaMtalAla te maphatalAla mA. nAM vidhavA 8. chuM. premAbahena ratanasiMha 10. jayAlakSmI pra. bhaTTa 11. indirAbahena I. vImAvALA 12. gaTTulAla go. ku, "2 "" .. "" ,, sana 1967-68 sabhAsado aMge mAhitI 33 "" ,, 2. zrImatI kalAvatI madhubhAI amaracaMda 3. zrImatI rasikramaNibahena bAlamukuMda desAI 4. zrImatI zAradAbahena harada khaMDeriyA 25. 29 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 2. 21. 3. 19 "" .. . 29 "" . 33 29 dw maganabhAI pra. desAI zaMbhulAla jagazI zAhe haThIsIMga .haragoviMdadAsa zAha ,, razeTha ramaNalAla bhogIlAla cInAIvALA harasiddhabhAI vajubhAI diveTiyA gulAmaya AvyuM cha manasukharAma nAnakezvara pAThaka sArAbhAI `paTalAya gajarAvALA cunIkAla ecaradAsa bhaTTa aMbAlAla sArAbhAI 23. 24. trIkamalAla jamanAdAsa grAha sAvalajI nAgar dvivedI manubhAI DAghAbhAI paTela 777 noMdhAyelA pustakAlayA sana 1968-69 nA varSanI AtamAM hatAM.
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhiprakAzaH garITa : 1969 raji. naM. jI. ra8 gujarAta vidyAsabhA gujarAtI bhASA tathA keLavaNIne uttejana ApavA mATe sana 1848 mAM sthApita thaI ane 1880ma sana 1860 nA ekaTa 21 mA pramANe rajisTarDa thaI sana 1967-68 thI 1972 73 sudhInI kArobArI samiti * pramukha : 1 zrI. cInubhAI cimanabhAI bI. e. : mAnArha maMtrI : 2. zrI. caMDakAta choTAlAla gAMdhI, bI. e., elaela. bI. .: mAnArha sahamaMtrI : . zrI. baLavaMtarAya jIvaNarAma bhaTTa, bI. esasI, elaela. bI. : sabhAsade : che, ImarabhAI mo. peTalIkara 5, zrI, rasikalAla choTAlAla parIkha, bI. e. 6. zrI, sI vinaMdinIbahena 2 nIlakaMTha, ema. e. 7. pro. phIjha kAvasajI dAvara, ema, e., elaela, bI. 8. zrI. bacubhAI popaTabhAI rAvata 9. zrI kezavarAma kAzIrAma zAstrI 10. zrI caitanyabALA ja dIveTiyA, ema. e. . zrI. ravizaMkara mahAzaMkara rAvaLa 12. zrI. jhINAbhAI ratanajI desAI sa. vi, (gu. vi.) 13, zrI, pItAMbarabhAI narasihabhAI paTela, ema, e. 14 zrI. gaTalAla gopIlAla dhru, bI. e. tA. 24-5-18nA roja gujarI javAthI zrI kRSacaMdra rA. saMta bI, e, ela. ela. bI. tA. 20-8-18 thI 15. zrI. prAgajIvana vizvanAtha pAThaka, ema. e. 10, 3. hari raNajitabhAI derAsarI, bI. esa sI., ema. bI. bI. esa. 17. zrI, prabhudAsa bAlubhAI paTavArI, bI. e., elaela. bI, 18. zrI. ramazukalAla jayacaMdabhAI dalAla, bI. e., elaela. bI. 19. zrI aMbAlAla nR. zAha bhA. vi., ela. esa. jI. DI., kevida 20. zrI ja vatIbahena naraharilAla desAI : phAinensa kamiTInA sabhyo : 21. zrI. navanItalAla sAkaralAla zeAdhana, bI. e. 22, zrI. jayakRSNabhAI harivalabhadAsa 23, zrI. surata siMga