________________
“હું તમારી સાથે આવું તો વાંધો નથી ને ?” “તામ્રવર્ણ, ખરબચડી ચાદર ઓઢેલે ” માણસ
“એક વૃદ્ધાની સાથે ચાલવાનો વાંધે તમને ન ઊતર્યો. ટોળામાંના હિન્દીઓ “મહાત્મા ગાંધીની હોય તો મને નથી.'
જ્ય' પોકારી ઊઠયા. મહાત્મા સ્કૂતિથી મકાનના અમે દુકાન પાસે પહોંચ્યા. દુકાનની ડાબી પગથિયાં ચડ્યા, ઉપલે પગથિયે પહોંચીને લેકે તરફ બાજુએ પડતું બારણું તેમણે એવું અને મને તેમની ફર્યા; હાથ જોડીને તેમણે પિતાના પ્રશંસકેનું અભિસાથે ઉપર લઈ ગયાં. તે નાનકડો આવાસ સાદાઈથી વાદન કર્યું અને અંદરની તરફ તે અદશ્ય થયા. આપતો હતો. પુરાણું સેફ પર મને બેસવાનું “ઘણી પૂજનીય વ્યક્તિ લાગે છે.” મેરીની સુચવી તેઓ સામેની ખુરશી પર બેઠાં.
માએ કહ્યું. સામે મૂકેલી મહાત્મા ગાંધીની એક સુંદર “પૂજનીય ? છટ જેવું નહીં કેવાં ખરાબ કપડાં પ્રતિકૃતિ તરફ મારું ધ્યાન ખેંચાયું.
પહેર્યા છે! પહેર્યા જ નથી એમ કહું તો ચાલે.” - “મારા એક શિલ્ય મિત્રે મારે માટે આ મેરીના પિતાએ તિરસ્કારથી કહ્યું. બનાવી આપ્યું છે, તેમણે કહ્યું. “તમે તો મહા
એ અહીં પોતાના દેશ માટે સ્વાતંત્ર્ય માગવા ભાને ઘણી વાર જોયા હશે, નહીં ?'
આવ્યા છે ને ? આપણી સરકાર તે આપશે ?” * “હા. ઘણી વાર અનેક જગ્યાઓએ.”
“બિલકુલ નહીં. હિંદીઓ તે માટે લાયક જ નથી ” “તમે ઘણું નસીબદાર છો. હું તો તેમને મહોલ્લામાંનું ટોળું વિખેરાયું. નિત્યક્રમ પ્રમાણે એક જ વાર મળી છું, દસ વર્ષની હતી ત્યારે. તે મેરીએ કૂદવાનું દોરડું લીધું અને નીચે ફૂટપાથ પર છતાં યે તે એક જ મુલાકાતે મારા હૃદયને એમના દોરડાં કૂદતી કુદતી આમથી તેમ ફરવા માંડી. થોડી વ્યક્તિત્વની સુવાસથી સભર કરી દીધું છે.” વારમાં ચાર પાંચ બી20 વ્યક્તિઓ સાથે મહાત્મા
એ મુલાકાતની વાત મને ન કરે?” મેં બહાર આવ્યા. છેલ્લે પગથિએ તે રોકાયા, મેરીની સાહસ કરીને પૂછયું. '
દેરડા કૂદવાની પ્રવૃત્તિ સામે પ્રશંસાપૂર્ણ નેત્રે જોયું.
તેની તરફ હાથ ઊંચો કરીને હલાવ્યો અને રિમત મારા ચહેરા પર અંકાયેલા આતુરતાના ભાવ જોઈને તે સંમત થયાં.
કર્યું. મેરી કૂદવું બંધ કરી સાશ્ચર્ય તેમની સામે તાકી રહી. તેમણે ફરીથી મેરી સ્મિત કરતાં કરતાં હાથ કર્યો
અને રાહ જોતી મોટરમાં બેસી ગયા. બીજી ગોળમેજી પરિષદ વખતે કેંગ્રેસના એક- મેરી દાડીને ઘરમાં ગઈ. આનંદના આવેશમાં માત્ર પ્રતિનિધિ તરીકે મહાત્મા લંડન આવ્યા ત્યારે માને કહેવા લાગી, “મા, મા, પેલા હિન્દી સજજને મુલાકાત થએલી. ગાંધીજી જે મકાનમાં ઉતર્યા હતા મારી સામે જોઈને સ્મિત કર્યું. એવું સરસ સ્મિત તેનાથી જમણી બાજુ ત્રીજા મકાનમાં પહેલે માળે ય ને ? નાનકડી મેરી પોતાનાં માબાપ સાથે રહેતી હતી. “ઘણા સરસ માણસ છે. મેં સાંભળ્યું છે કે મહોલાના બધા રહેવાસીઓ તેમના આવવાની તેમને છોકરી બહુ ગમે છે.” વાતો કરતા હતા, કેઈ આનંદપૂર્વક તો કઈ તિરસ્કારપૂર્વક. આવવાના સમયે તો આખો મહોલ્લે
ઠીક હવે. બધા દંભ” તેના પિતાએ કહ્યું. હિંદી, અંગ્રેજ પુષો, અંગ્રેજ સ્ત્રીઓ અને
આવેશ ઠંડે પડયો એટલે મેરી વળી પાછી લિસોથી ભરાઈ ગયો હતો. મેરી પોતાના માબાપ દોરડા કૂદવા નીચે આવી. સાથે બહાર ઝરૂખામાં નીકળીને ઊભી હતી. એકા- એ જ મોટર પાછી આવી. મહાત્મા તેમાંથી એક ચાર પાંચ મોટરો આવી. એકમાંથી એક ઊતર્યા અને ફરી પાછા મેરી સામે જોઈ રહ્યા–પેલા
બુદ્ધિપ્રકાશ, ઑગસ્ટ '૬૯ ]
૨૮૫