Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ moharite saccavayaNassa palimaMthU (ThANaMgasutta, 529) anusaMdhAna zrI hemacandrAcArya prAkRtabhASA ane jainasAhitya viSayaka saMpAdana, saMzodhana, mAhitI vagerenI patrikA saMpAdaka : vijayazIlacandrasUri 35 eka kalAmaNDita dhAtu pratimA - parikara kalikAlasarvajJa zrIhemacandrAcArya navama janmazatAbdI smRti saMskAra zikSaNanidhi, ahamadAbAda Education International 2006
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ moharite saccavayaNassa palimaMthU (ThANaMgasutta, 529) 'mukharatA satyavacananI vighAtaka che' anusaMdhAna prAkRtabhASA ane jainasAhitya-viSayaka sampAdana, saMzodhana,mAhitIvagerenI patrikA 35 sampAdakaH vijayazIlacandrasUri 10-0-0 - zrIhemacandrAcArya kalikAlasarvajJa zrIhemacandrAcArya navama janmazatAbdI smRti saMskAra zikSaNanidhi ahamadAbAda 2006
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adya sampAdaka: DaoN. harivallabha bhAyANI sampAdaka: vijayazIlacandrasUri samparka: C/o. atula eca. kApaDiyA A- 9, jAgRti phleTsa, pAlaDI mahAvIra TAvara pAchaLa amadAvAda - 380007 prakAzaka: anusandhAna 35 kalikAlasarvajJa zrIhemacandrAcArya navama janmazatAbdI smRti saMskAra zikSaNanidhi, ahamadAbAda prAptisthAna: (1) A. zrIvijayanemisUri jaina svAdhyAya mandira 12, bhagatabAga, jainanagara, navA zAradAmandira roDa, ANaMdajI kalyANajI peDhInI bAjumAM, amadAvAda- 380007 mudraka: mUlya: Rs. 80-00 (2) sarasvatI pustaka bhaNDAra 112, hAthIkhAnA, ratanapola, amadAvAda - 380001 kriznA grAphiksa, kirITa harajIbhAI paTela 966, nAraNapurA jUnA gAma, amadAvAda - 380013 (phona: 079-27494393)
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ nivedana nezanala mizana phora menyuskripTa (N.M.M.) dvArA cAlelA abhiyAnanA vRttAnto vartamAnapatromAM hamaNAM vAraMvAra vAMcavA maLyA kare che. te vRttAntomAM thayelA dAvA mujaba, A abhiyAnane kAraNe, gujarAtanAM amuka kSetromAMthI ja, ATheka lAkha hastalikhita grantho ke pothIo prakAzamAM Avela che. sAmAnya rIte, ATalI moTI saMkhyAmAM durlabha pothIonI prathamavAra bhALa maLe to te saMzodhanakSetranI eka jabaradasta upalabdhi gaNAya; ane tene lIdhe zodha-kSetranA rasika vargamAM khuzAlInuM jabaruM monuM pharI vaLavU joIe. parantu, ApaNe tyAM Aq kAMI thayArnu hajI sudhI jANavAmAM AvyuM nathI. eTale savAla jAge ke zuM zodha-kSetranA rasiyAo paravArI gayA che ? ke ATalIbadhI sAmagrI upalabdha thavA chatAM kyAMya koI 'yurekA'no harSAveza najare nathI paDato? jarA UMDA UtaratAM A savAlano je javAba jaDyo, te jANyA pachI rahyosahyo harSAveza paNa osarI jAya tevI sthiti pedA thaI che. vAta ema che ke, amadAvAda, pATaNa, khambhAta sahita vividha gAmo/nagaromAM sugrathita tathA susaMkalita granthabhaNDAro paramparAthI surakSita che. te bhaNDAro pAse potAnAM vyavasthita sUcipatro paNa che. te paikI amuka chapAyAM che, to ghaNAM nathI chapAyAM. A mudrita-amudrita granthasaMgrahogata granthonI saMkhyA eTalI vipula che ke te saMkhyAne "7/8 lAkha" jevo aDasaTTo bAMdhyA bhAre ApavAmAM khAsa kAMI hAni nathI thatI, ane N.M.M.nA niyukta adhikRtone lAkho pothIonI jANakArI samprApta karAvanAra tarIkenuM mAna (Credit) N.M.M.nA mukhyAlayamAM saheje maLI rahe che. amadAvAdamAM to be ja saMgraho L. D. tathA kobAnA - evA che ke jemAM sacavAyelI pothIonI saMkhyA ja aDhI-traNa lAkha jeTalI saMbhave che. e pothIo rAjyanA tathA rASTranA vividha bhAgomAMthI prApta thayelI che. have atyAre te gujarAtamA che tethI te gujarAta-vibhAgamAM noMdhAze; paNa te saMgraho muLe jyAM hatA tyAM to te 'naSTa thayA'nI noMdha sAthe ja mAhitImAM levAze ne ?
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ AmAM nUtana upalabdhi kyAM ane keTalI ? evo savAla have thAya to te asthAne gaNAze kharo ? vastuta: N. M. M.nuM kArya ketuM /kayuM hovuM joIe e vicAravAnuM ahIM prAsaMgika jaNAya che. aMgrejoe potAnA bhArata - nivAsanA sudIrgha samayagALAmAM, A dezanI aDhaLaka purAtAttvika tathA sAMskRtika saMpatti haDapa karI lIdhI che. ApaNI parAdhIna sthitino lAbha laIne teo jarajhaverAta jevIM bhautika kImatI jaNaso jema laI gayA, tema prAcIna mUlyavAna zilpo, pratimAo, citro tathA hastaprato vagere sAmagrI paNa moTA pramANamAM uThAvI gayA che. vikToriyA enDa albarTa myujiyama, inDiyA ophisa lAyabrerI, briTiza lAyabrerI vageremAM pradarzita temaja sTorejamAM paDelI sAmagrInuM vaipulya jANIe tyAre ja te loko ApaNuM keTaluM badhuM laI gayA che teno khyAla Ave. A tamAma sAmagrI e bhAratanI sAMskRtika, dhArmika temaja rASTrIya saMpatti hatI ane che. A sAmagrInI sAcI mAlikI ApaNA dezanI che. A sAmagrI briTizaro pAsethI ApaNane pAchI maLe e dizAmAM ApaNI sarakAre Aja lagI prayAsa to zuM, vicAra suddhAM karyo hoya tevuM jaNAtuM nathI. N.M.M. jevA mizananuM kharuM kArya to A hovuM joIe. A mizane mULe A dezanI game te prAnta, bhASA ke dharma bhale te joDAyelI hoya te tamAma - hastalikhita sAmagrI, je Aje briTanamAM paDI hoya te, A dezamAM pAchI Ave te mATe potAnA prayatno AdaravA joIe tathA potAnI tamAma vaga vAparavI joIe. to ja tenuM 'rASTrIya hastalekha zodha abhiyAna' evaM nAma sArthaka Thare. 1 durbhAgye, ApaNI sarakAra, briTiza lAyabrerImAMnA jaina granthonuM sUcIkaraNa karavA mATe, be karoDa rUpiyAnuM anudAna phALavIne beThI che ! (have pachI, tyAMnA ajaina granthonA sUcIkaraNa mATenI jAherAta AvI paDe to navAI nahi ! pothIomAM paNa dharmabheda !) pothIo A dezanA jainonI, sarakAra bhAratanI,
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ nimitta bhagavAna mahAvIranA 2600mA varSamuM; ane pothIonI vartamAna mAlika briTiza lAyabrerI! tenI pAse ke te dezanI sarakAra pAse A pothIonA sUcIkaraNa mATe paisA nathI, to ApaNo udAratAthI chalakAto deza te mATe anudAna phALave che ! dezanA saMgraho ghaMTI cATe, ne videzIone ATo ! te AnuM nAma ? alabatta, pratonuM sUcipatra bane to te umadA kArya ja che; khoTuM to jarA paNa nathI. paNa, vAstavika vAta e che ke N.M.M.e ke sarakAranA sAMskRtika mantrAlaye, AvAM anudAnono viniyoga, e mULa sAmagrI pAchI A dezamAM Ave te mATe karavo joIe. ane jo e zakya ja na hoya to, te tamAma videzasthiti sAmagrI, phoTo rUpe, philma rUpe ke C.D. vagere rUpe, A dezanA vidvAnone, jyAre joIe tyAre, upalabdha thAya/hoya, tevo prabandha karavo joIe / -zI0
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 anukramaNikA ajJAtakartRka : vItarAga-vinati saM. rasIlA kaDIA navanavatyadhikanavazatAkSarA mahAdaNDakAkhyA vijJapti-patrI ma. vinayasAgara zrI lAbhAnanda (Anandaghana)jI-kRta bAra bhAvanA // vijayazIlacandrasUri vividha bhAsa-racanAo // vijayazIlacandrasUri caturdaza pUrva pUjA // vijayazIlacandrasUri cotrIsa atizaya stavana saM. paM0 mahAbodhi vijaya kavi jazarAjakRta : dodhakabAvanI saM. sAdhvI dIptiprajJAzrI mAnadatta Adi munikRta vividha stavana-sajjhAyo saM. sAdhvI samayaprajJAzrI mahopAdhyAya meghavijaya racita saptasandhAna kAvya : saMkSipta paricaya ma0 vinayasAgara samayano takAjo : sAmpradAyika udAratA zI. DhUMka noMdha : 1. niSkuLAnandakRta ziyaLanI nava vADanAM pado viSe 2. nezanala mizana phora menyuskripTa viSe 3. mukhapRSTha-citra viSe mAhitI vihaMgAvalokana upA. bhuvanacandra 59 70 75 79 0 79 79 81 TO
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ ajJAtakartRka vItarAga - vinati saM. rasIlA kaDIA prastuta kRti lA. da. vidyAmandira, amadAvAdanA granthAlayanAM trUTaka pustakomAthI upalabdha thaI che. A kRti eka ja patramAM lakhAyelI che. sthiti zreSTha che. bhASA prAkRta che. kula gAthA 19 che. A patranI pAchaLa AdinAthavinati nAmaka anya paNa eka kRti che. A kRtinA akSaro pAchalA pRSThanI kRti karatAM saheja moTA che. patramAM kula 15 paMktio che. dareka paMktimAM Azare 50 zabdo che. banne hAMsiyAmAM lAla candraka che. vacce chidra vaparAyuM nathI. tenI Aju-bAju akSara pUryA vinAnI corasa AkRti che aMka para geru bhUsyo che. kRtimAM racanAsaMvat ke kartAnuM nAma Apela nathI. pratino lekhana samaya anumAne 15 mA saikAno hoya tema jaNAya che. A vinaMtimAM eka bhaktakavi anantakALanA bhavabhramaNathI pIDAyelA hRdayanI vyathAne prabhu samakSa bhaktipUrNa zabdomAM rajU kare che. thoDAM udAharaNo joIe : " he traNa lokanA pitAmaha ! bAlaka jema potAnA mAtA-pitA samakSa kAlI-ghelI bhASAmA game te bole, teone AnaMda ja thAya che, udvega nathI thato ! tema huM paNa Apane vinaMti karu chaM to Apa mArA para kRpA rAkhazo. vaLI kahe che, bhavasamudramAM DUbelA mane anantakAle tame maLyA cho chatAM mAro uddhAra kema nathI thato ? zuM meM tamane prabhu tarIke svIkAryA nathI ? A bhayaMkara evA bhavarUpI araNyamAM, haraNanA jUthamAMthI chUTA paDI gayelA haraNiyAnI jema mane, karuNArasathI pUrNa evA paNa Ape zA mATe ekalo mUkI dIdho ? e satya che ke Apa vItarAga-nirIha sakala vyApArothI mukta cho, chatAM ati duHkhita evA ekalA mane ja Apa nirvRta (mukta) karI do ! zuM e karmono doSa che ? ke kALano anubhAva che ? athavA duSTa evA mArI ja ayogyatA che ? je Apa samartha - dayAlu ane tribhuvananA
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 35 'upakAramAM nirata hovA chatAM dInapaNe prArthanA karatA-yAcatA evA mane nirvRti nathI ApatA? chelle kavi kahe che, netrarUpI dalathI ane pakSma (pAMpaNa)rUpI kesarathI suzobhita evA ApanA mukhakamalamAM mArAM locanarUpI be bhamarA sadA lAvaNyarasane pIdhA karo. ane he nAtha ! Apa ja mArA mAta-tAta-bandhu-mitra-svajana cho, zaraNa ane gati paNa Apa ja cho ane bhave bhave Apa ja ho !" A rIte dareka gAthA bhagavaMta pratyenI bhakti tathA prArthanAnI bharelI che. kavie atyanta sundara rIte vyathA-yAcanA-dInatA-adhikAra-bhakti vagere bhAvone pragaTa karyA che. mULe prAkRta bhASA madhura che. temAM kavinI zailI prAsAdika che. padalAlitya paNa manohara che. mahAkavi dhanapAlanI RSabhapaMcAzikAne yAda apAve tevI camatkRti paNa jovA maLe che. AvI eka uttama kRti vidvajjano samakSa mUkatAM huM Ananda anubhavU vItarAgavinati // 50 // jaya bhavatimiradivAyara ! guNasAyara ! siddhasAsaNa ! jiNiMda ! / sivapurapatthiyasaMdaNa ! duhakhaMDaNa ! muNivai ! namo te // 1 // aibhattisamAveseNa nAha ! purao ThiyaM va picchaMto / paNaikkavacchala tumaM bhavadduo maM(ha)bhava(?) kiM pi patthemi // 2 // jai vi hu sovAlaMbhaM sAhikkhevaM ca kiM pi jaMpato / bAlo vva tilova(ya)piyAmahassa tuha vinavemi ahaM // 3 // taha vi pasIijja jao uvveyaNijjA na huti piyarANaM / bAlANa samullAvA visesao visamavaDiyANaM // 4 //
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ phebruArI- 2006 paDieNa bhavasamudde anaMtakAlAu taM pahU patto / taha vi ya vehaM (virahaM ?) maha jaM kAresi taM nAha! kiM kajjaM ? // 5 // huM vinnAyaM ajja vi pahu tti sammaM tumaM na paDivanno / na hi mANasa (bha ? )rasaMge (?) tamhA roraM pidUmei ||6|| pahu ! karuNArasieNa vi egAgI hariNajUhapabbhaTTho hariNaluo vva mukko kihu Na ( kaha Nu ?) tae bhImabhavanne ? ||7|| saccaM tumaM nirIho gayaneho sayalamukkavAvAro / aiduhiyaM ikkaM ciya taha vi mamaM nivva(vvu)yaM kuNasu ||8|| kiM doso kammANaM ? kiM vA doso imassa kAlassa ? | kiM vA majjhavi esA ajuggayA nAha ! duTThassa ? ||9|| jiNa ! samu (ma) tyo vi dayAluo vi bhuvaNovayAranirao vi / dINaM patthaMtassa vina nAha ! maha nivvuyaM (iM) desi ! // 10 // picchaMto bahu saccaM loyAloyaM muNiMda ! niyabhiccaM / kaha na mamaM ciya ikkaM bhAvAriviDaMbiyaM niyasi ? // 11 // rAgAIhi paraddho bhIo tuha nAha ! saraNamallINo / pakkhivasu tA mamovari karuNArasamaMtharaM diTThi // 12 // visayaparibhogataNhA osarau khaNaM pi tANa kaha nAha ! / jehi na pIyaM kannaMjalIhi vayaNAmayaM tumha ||13|| tuha samayAmayasiMdhu (dhU) jANa jAo na niddhuo appA ( ? ) / kaha samaya(i) tANa sAmI kasAyadavadahaNasaMtAvo ? // 14 // rAgAitakarehiM sayamavi musiyAi titthiyapurAI / te tuha sAsaNapure tesimavisae vasaMti buhA ||15|| niyasaMveyaNasiddhaM thiraM maNo tujjha sAsaNe majjha / majjhuvari puNu na yANe pahu karuNA kerisI tumha ? ||16|| visayAsuirasagatte aNAibhavabhAvaNAe ghippaMto / majjha maNo aNavarayaM kaha vi tumaM dharasu jaha nAha ! || 17 | 3
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 35 nayaNadalapamhakesarasohille tuha muNiMda ! muhakamale / maha loyaNabhamarajuyaM lAyannarasaM sayA pi[ya]u // 18 // taM mAyA taM jaNao taM sAmI baMdhavo suhI sayaNo / saraNaM gaI tuma ciya bhave bhave tujjha (hujja) maha nAha ! // 19 // // vItarAga vInatI samAptA ||ch|| C/o. TI.vI.TAvara sAme, thalateja, DrAiva-ina roDa, amadAvAda-380014
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahopAdhyAya samayasundara praNItA navanavatyadhikanavazatAkSarA mahAdaNDakAkhyA vijJapti-patrI ma. vinayasAgara sarasvatIputra praur3ha vidvAna mahopAdhyAya samayasundarajI kA nAma sAhityAkAza meM bhAskara ke samAna prakAzamAna rahA hai / inakA nAma hI svataH paricaya hai ataH paricaya likhanA piSTapeSaNa karanA mAtra hogaa| mahopAdhyAyajI kharataragacchAdhipati zrIjinacandrasUri ke prathama ziSya zrI sakalacandragaNi ke ziSya hai / inakA sAhitya-sarjanA-kAla vikrama saMvat 1640 se lekara 1703 taka kA hai / prastuta vijJapti-patrI apane Apa meM maulika hI nahIM apitu apUrva racanA hai| vijJaptipatroM ki koTi meM yaha racanA AtI hai| yaha citramaya nahIM hai kintu prApta vijJaptipatroM se isakI maulikatA sabase pRthak hai / vijJaptipatra prAyaH campUkAvya ke rUpa meM athavA khaNDa/laghukAvya ke rUpa meM prApta hote haiM / jisameM preSaka jinezvaroM kA, nagarasaundarya kA, pUjya gururAja kA sAlaGkArika . varNana karane ke pazcAt preSaka apanI maNDalI ke sAtha apane aura samAja dvArA vihita kArya-kalApoM kA sulalita zabdoM meM varNana karatA hai / daNDaka chanda meM racita choTI-moTI aneka racanAeM prApta hotI haiM kintu daNDaka chanda ke antima bheda 333 nagaNAdi gaNoM kA samAveza karate hue yaha racanA 999 akSara yojanA kI hai isIlie ise mahAdaNDaka zabda se abhihita kiyA gayA hai / isa prakAra kI kRti mere dekhane meM abhI taka nahIM AI hai / ho sakatA hai ki kisI kavi ne isa prakAra kI racanA kI ho aura vaha kisI bhaNDAra meM surakSita ho ! 24 akSara ke pazcAt 9 gaNoM ke sammilita arthAt 27 varNa hote hI vaha daNDaka chanda kahalAtA hai aura kramazaH eka-eka magaNAdi kI vRddhi karate hue 333 gaNoM taka yaha daNDaka hI kahalAtA hai / daNDaka chanda ke 1. inake sambandha meM vizeSa jAnakArI hetu mahopAdhyAya samayasundara (grantha) dekheM /
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 35 niyamAnusAra prArambha meM do nagaNa hote haiM arthAt 6 laghu hote haiM tatpazcAt sAmAnyatayA 7 ragaNa hote haiM arthAt guru laghu guru kI punarAvRtti hotI rahatI hai / 27 varNAtmaka ke pazcAt eka-eka gaNa kI vRddhi hone para daNDaka ke pRthak-pRthak nAma bhI prApta hote hai / do nagaNoM ke pazcAt zeSa 7 gaNoM kA yatheccha niveza bhI kiyA jAtA hai / yahA~ do nagaNa ke pazcAt 331 ragaNa kA hI pratyeka caraNa meM prayoga kiyA gayA hai / varNya viSaya isa vijJapti - patrI meM mahAdaNDaka chanda ke kevala cAra caraNa haiM aura pratyeka caraNa 999 varNoM kA haiM / pratyeka caraNa kA varNya viSaya pRthak-pRthak hai / caraNAnusAra varNya viSaya kA saMkSipta ullekha kiyA jA rahA hai : ww 1. prathama caraNa meM mA~ zAradA / sarasvatI devI ke guNoM kA varNana karate hue stavanA kI gaI hai| zAradA devI ko aiM bIjAkSaradhAriNI batalAte hue kahA gayA hai ki vaha mithyAtva kA saMhAra karane vAlI hai, samyaktva se saMskArita hai, durbuddhi kA nivAraNa karane vAlI hai, sadbuddhi kA saMcAra karane vAlI hai, tIrthasvarUpA hai, trimUrti dvArA sevita hai, samasta devoM ke dvArA pUjita hai, sapta grahoM aura zAkinI ityAdi deviyoM ke dvArA pradatta vighnoM kA saMhAra karane vAlI hai, bhaktoM kA nistAra karane vAlI hai, dharmabuddhi dhAraNa karane vAlI hai, sevakoM ke vAMchita pUrNa karane vAlI hai, mAyAvidAriNI aura daityasaMhArikA hai / 2. dUsare caraNa meM cauvIsa tIrthaMkaroM ke nAma, 11 gaNadharoM ke nAma, 6 zrutadharoM ke nAma, yugapradhAna AcAryoM ke nAma sthUlabhadra, mahAgiri, suhastI, zAntisUri, haribhadrasUri, zyAmArya, zANDilyasUri, revatImitra, Aryadharma, Aryagupta, samudrasUri, Arya maMkha, Arya bhadragupta, Arya bhadra, Arya rakSita, puSpamitra, Arya nandI, Arya nAgahasti, Arya revatI, Arya brahma, nAgArjuna, govindasUri, sambhUtisUri, lauhityasUri, zrIvallabhI meM jainAgamoM ko tAr3apatra para surakSita rakhavAne vAle devardhigaNi kSamAzramaNa, umAsvAti, aura bhASyakAra jinabhadrasUri Adi ke pazcAt apanI suvihita paramparA ke AcAryagaNoM devasUri, nemicandrasUri, udyotanasUri, vardhamAnasUri, jinezvarasUri, jinacandrasUri, abhayadevasUri, jinavallabhasUri, jinadattasUri, jinacandrasUri, jinapatisUri, -
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ phebruArI - 2006 jinezvarasUri, jinaprabodhasUri, jinacandrasUri, jinakuzalasUri, jinapadmasUri, jinalabdhisUri, jinacandrasUri, jinodayasUri, jinarAjasUri, jinabhadrasUri, jinacandrasUri, jinasamudrasUri, jinahaMsasUri, aura jinamANikyasUri ke nAmollekha sahita sadguruoM ko praNAma kara yaha adbhuta patra lakhA gayA hai / 3. tIsare caraNa meM gaNanAyaka jinacandrasUri ke sadguNoM aura viziSTa kAryakalApoM kA varNana karate hue kavi kahatA hai - stambhanapura meM birAjamAna okezavaMzIya, rIhar3akulabhUSaNa, zrIvanta zAha kI dharmapatnI zriyA devI ke yahA~ janma lene vAle, zrIjinamANikyasUri ke upadezoM se pratibodhita hokara bAlyAvasthA meM dIkSA grahaNa karane vAle, jesalamera durga meM AcArya / gaNanAyaka pada prApta karane vAle (vi.saM. 1612), vikramapura (bIkAnera) meM kriyoddhAra karane vAle (vi.saM. 1614), phalavaddhipura (mer3atAroDa) meM mahAmantroM kI zakti se prabhumandira ke tAloM kA udghATana karane vAle, dillI meM zatruoM kA uccATana karane vAle, yoginiyoM kI sAdhanA karane vAle, sUrimantra kI ArAdhanA karane vAle, gurjara deza meM tapAgacchIya vidvAn dvArA nirmita pustikA ke vivAda para zAstrArtha meM vijaya prApta karane vAle, lAbhapura meM samrATa akabara ko pratibodha dekara zAhI mudrA se aGga, kaliGga, prayAga, citrakUTa, medapATa, sindhu sauvIra, kAzmIra, jAlandhara, gujarAta, mAlava, kAbula, paMjAba Adi pradezoM meM amArI ghoSaNA kA pAlana karane vAle, yugapradhAna pada dhAraNa karane vAle, khambhAta kI khAr3I ke samasta jalacaroM ko abhaya dAna dilavAne vAle, paMjAba kI paMca nadiyoM ke saMgama para pAMcoM pIroM ko apane adhIna karane vAle mahAvairAgyavAna bhaTTAraka zrIjinacandrasUrijI haiM / caturtha caraNa meM stambhatIrtha nagara aura mandira kA sAlaGkArika sulalita padoM dvArA varNana kara vahA~ virAjamAna yugapradhAna jinacandrasUri ke sAtha nimna vidvAn sAdhu varga thA - upAdhyAya jayapramoda, zrIsundara, ratnasundara, dharmasindhura, harSavallabha, sAdhuvallabha, puNyapradhAna, svarNalAbha, netRRSi, jIvarSi, bhIma Adi sAdhu-sAdhviyoM ke samUha se suzobhita ho rahe the / / medinItaTa (meDatA) se yaha patra samayasundarajI ne likhA thaa| unake sAtha meM usa samaya meM 12 sAdhu the - harSanandana, ratnalAbha, munivardhana; megha, rekhA, rAjasI, khImasI, gaMgadAsa, gaNapati, munisundara, meghajI Adi the|
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 35 apane sAdhu samudAya ke sAtha samayasundaragaNi AcAryazrI ko savidhi namaskAra kara yaha vijJapti- patra likha rahe haiM / samayasundarajI likhate haiM - pATaNa se ApazrI kA Adeza prApta kara,vihAra kara hama varakANA Ae / vahA~ pArzvanAtha bhagavAn ko namaskAra kara vaizAkha kI navamI ke dine ADambara ke sAtha yahA~ pahuMce / yahA~ prAtaHkAla saMgha ke samakSa vipAkasUtra kA vyAkhyAna de rahe haiM / harSanandana aura munimegha ne 5, 11, 15 Adi dinoM ki tapasyA kI hai / saMgha ke vizeSa anurodha ko dhyAna meM rakhakara saptama aGga upAsakadazAsUtra kA vAcana bhI kiyA jA rahA hai| paryuSaNa parva ke Ane para mantrI saMgrAmamalla ne dharmazAlA meM Akara saMgha ke samakSa kalpasUtra ko grahaNa kiyA / rAtri jAgaraNa karate hue prAtaHkAla vAjivanirghoSa ke sAtha rAjamArga para hotA huA julUsa upAzraya meM AyA aura unhoMne kalpasUtra mujhe boharAyA / maiMne teraha vAcanAoM se isakA paThana kiyA / pAraNA ke dina pauSadhagrAhiyoM ko miSTAnna ke sAtha pAraNaka karAyA gayA / saMgha meM aTThAI Adi tapasyAeM huI / isa prakAra dharma rIti ke anusAra mahAparva kI ArAdhanA kara hamane apane jIvana ko saphala kiyA hai / tAtapAda arthAt Apa bhI apane yahA~ ke parvArAdhana ke svarUpa kA varNana kareM / __ atrastha mahAmantrI bhAgacandra, sadAraGgajI, bhANajI, rAghava, veNIdAsa, vAghA, vIramade, sAmala, rAjasI, Izvara, mantrI hamIra, bhoju, amIpAla, tejA, samUha, ugra, mehAjala, siddharAja, rekhA, suratrANa, vIrapAla, nRpAla, rAjamalla, pIthA Adi samasta saMgha Apake caraNa kamaloM kI vandanA karatA hai / racanAkAra :- isa patra ke lekhaka ne apanA nAma spaSTa rUpa se na dekara caturtha caraNa meM ziSyANusiddhAntacAruruciH paryAyavAcI zabdoM se diyA hai / siddhAnta zabda se samaya kA grahaNa kiyA gayA hai aura cAru zabda se sundara kA grahaNa kiyA gayA hai / isa prakAra preSaka kA nAma samayasundara siddha hotA hai / dUsarA kAraNa yaha bhI hai ki caturtha caraNa ke anta meM tatpunastAtapAdairapi zabda yaha dyotita karatA hai ki jinacandrasUrijI samayasundara jI ke tAtapAda arthAt dAdAguru hote haiM / tIsarA kAraNa yaha bhI hai ki svayaM ko ziSyANu likhate haiM jo unakI adhikAMza kRtiyoM meM prApta hotA hai /
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ phebruArI- 2006 racanA saMvat :-- lekhaka ne patra - - preSaNa kA samaya nahIM diyA hai, kintu tRtIya caraNa meM jinacandrasUrijI ke varNana meM jo pramukha kAryoM kI gaNanA kI hai usa ke anupAta se paJca nadiyoM ke pAMca pIroM kA sAdhana unhoMne vikrama saMvat 1652 meM kiyA thA / 1652 ke pazcAt kI kisI pramukha ghaTanA kA ullekha isameM nahIM hai / pATaNa saM. 1657 meM virAjamAna AcArya ke Adeza se hI samayasundarajI mer3atA Ae the aura AcAryazrI kA cAturmAsa khambhAta meM thA / cAturmAsa sUcI ke anusAra saM. 1658 kA cAturmAsa khambhAta meM thA / ataH anumAna kiyA jA sakatA hai ki saMvat 1658 khambhAta meM virAjamAna AcAryazrI ko yaha patra preSita kiyA gayA thA / preSaNa sthAna :- caturtha caraNa meM preSaka ne mAlakoTAttaTAn medinItazca kA prayoga kiyA hai / medinItaTa mer3atA kA prasiddha dhAma hai / aura usa samaya meM jodhapura ke antargata mukhya sthAna thA / mAlakoTa zabda yahA~ kisa grAmasthAna kA bodhaka hai ? yaha cintanIya hai / 9 prati : rAjasthAna prAcya vidyA pratiSThAna jodhapura saMgraha meM presa kaoNpI nambara 748 para pratilipi surakSita hai jisake chaH patra hai / yaha patra aitihya evaM mahAdaNDaka chanda meM asAdhAraNa racanA hone ke kAraNa vidvajjanoM ke AhlAda hetu paThanIya hai|
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI stambhatIrthasthita-akabbarasAhipratibodhaka-yugapradhAna zrI jinacandrasUri prati medinItaTAt vAcakottaMsazrIsamayasundaragaNipreSitA navanavatyadhikanavazatAkSarA mahAdaNDakAkhyA vijJapti-patrI sakalavimalazAzvatasvastimajjyotirudyotitaM sarvasUryAdimantreSu tantreSu sarvatrabhUrjAdipatreSu yantreSu vidyApavitreSu mithyAtvavallIlavitreSu dattAtmabhaktAtapatreSu saMsiddhisatreSu mitreSu lipyA vicitreSu vAdyaM punaryaM ca bAlAH patadvaktralAlA lasatkaNThapITheSu muktAdimAlA anAzliSTasaMsAramAyAdijambAlajAlA: subhAlA: subuddhyA vizAlAH samAtmIyanAlapraNAlAH karAlAstrikAlAH sadA sanmudA paThantIha pUrvaM tathA'vrakSaNe dhAturUpasvarUpaM natAnekabhUpaM sadAmnAyapAnIyakUpaM sadApyavyayaM na vyayaM sanmanohAri sarvatravistAri mithyAtvasaMhAri samyaktvasaMskAri durbuddhinirvAri sadbuddhisaJcAri nirvANanirdhAri tIrthezadhAmeva zIrSapracaNDena daNDena samprollasatkIrtipiNDena dIpteH karaNDena nityamakhaNDena yuktaM tadUrdhvaM mahendradhvajenA'pi kumbhena sarvaddhilambhena saMzobhitaM varNamekaM punaH padmanAtho viraJcirvRSAGkazca devatrayaM yatra nityaM militvA sthitaM vakradhAraM kRpANaM tathA lohagolaM yako dAnavo mAnavo vyantaraH kinnaro rAkSaso yakSa-vaitAla-vaimAnika-preta-gandharva-vidyAdhara-kSetrapAlAdidikpAlabhUtavrajo bhAskaro bhAsurazcaJcurazcandramA maJjulo maGgalaH somaputraH pavitrastathA santatirgISpatirbhArgavo nIlavAsAstathA saihikeyazzikhI yo graho durgraho yA ca nakSatramAlA vizAlA tathA zAkinI DAkinI nAkinI kinnarI sundarI mantriNI tantriNI yantriNI duSTanArI tathA kezarI citrakaH kuJjaro vesaraH saurabheyasturaGgo viraGgaH kuraGgo mahAGgo bhujaGgastathA'nyo'pi jIvo mahAduSTabuddhiH sadA'smAkamekAgracittAd bhRzaM bhaktibhAjAM surAjAM virUpaM svarUpaM vidhAsyatyaho taM vayaM mArayiSyAmaH etaddvayasya prahArairitIvA'tra hetordadhAnaM tathA sarvavarNeSu mukhyaM surakSaM sukakSaM sulakSaM suyakSaM sudakSaM supakSaM viraJcyAtmamArtaNDasaukhyAdivaryAbhidhAdhAyakaM nAyakaM trAyakaM dAyakaM saMvibhAvyeti samyagvarNaM suvarNaM lavarNo varAkaH zriyorvIyakaM saMzritaH so'pi sattvAdhikodAttazriyaM devadUSyAvRtAtmIyazIrSoparinyastaprazastasphuratkAmakumbhAnvitaM taM tathA vizvaretaH sutA sarvadevairnatA
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ phebruArI - 2006 haMsayAnasthitA pustakenAGkitA devavANIratA kUrmapAdonnatA kelijaGghAnvitA siMhamadhyAdbhutA varyavakSaHsthalA maJjusanmekhalA hastanIlotpalA dhvastakupyatkhalA sadguNainirmalA bhaktahannizcalA chinaduSTacchalA naiva sA niSphalA sarvataH sadbalA kezataH zyAmalA vizvataH satkalA kelitaH komalA sadvacaH kokilA pezalA mAMsalA vatsalA saMraNannUpurA prauDhapuNyAGkarA cakramAccaJcurA kvApi naivAturA sarvadA medurA dIptisanmurmurA sadyazaHpurapUrA magnabhIbhUrbhurA sampadA kAriNI paGkajAgAriNI vizvasaJcAriNI buddhivistAriNI bhaktanistAriNI durgaterdAriNI dharmadhIdhAriNI sevakAdhAriNI saMsRteH pAriNI mAyinAM mAriNI vairiNAM vAriNI daityasaMhAriNI % namo hAriNI zAradA zAradA zAradA zAradA zAradA zAradA zAradA zAradA zAradA zAradA zAradA zAradA tAM tathA / 999 / . prathamamRSabhadevanAmA'bhirAmAdbhutazrIsameto'jito no jita: saMyataH zambhavaH zaM bhavaH saMvarAdhIzajanmA sujanmA jino megharAjAGgajo'naGgajo devapadmaprabhuH saprabhaH sAdhupArzvaH supArzvazca candraprabho dIpticandraprabho mAtRrAmAbhijAto'bhijAto vacaHzItalaH zItalo viSNuputraH sunetrastathA vAsupUjya: supUjyo vipUrvomalo nirmalo'nantatIrthezvaro bhAsuro dharmanAthaH sanAthaH zriyA zAntitIrthaGkaraH kunthunAthaH pramAthastato'raH karaH sampadA mallirApallatAbhalliratyantasatsuvrataH suvrataH zrInaminibhramirnemidevAdhidevaH susevastathA pArzvatIrthAdhipaH satkRpaH sadguNairvardhamAno jino vardhamAnastathA gubbaragrAmavAsI prakAzIndrabhUtirgaNezo'gnibhUtistathA vAyubhUti: punarvyaktanAmA sudharmA guNairmaNDito maNDito mauryaputraH susUtrastathA'kampitaH kampito nA'calabhrAtRkastAntrikastyaktamAryaH sadAryazca metAryasAdhuH sadAcArasAdhuH prabhAso nivAso guNAnAM cyutaH paJcamasvargato dhAriNIkukSipAthojasaMlabdhajanmA'STakanyAparityAgakartA hiraNyAdikoTIprahartA lasatkevalazrIsubhartA gaNAdhIzajambUyatIndraH prapUrvo bhavo bhImasaMsArakAntApAraGgamI saMyamI sUrimukhyaH sudakSazca zayyambhavaH zrIyazobhadrasUrIndranAmA''ryasambhUtasUrizca bhUrirguNAnAM kalApaistathA bhadrabAhuH subAhuH puna: sthUlabhadro munIndrazca kozAsuvezyAmanobodhakArI mahAbrahmacArI lasallabdhidhArI narANAM varANAM bhavAmbhodhitArI tathA''ryo mahAgiryabhikhyaH suziSyaH suhastI prazastI tathA zAntisUrirguNazreNibhUriH punaH zrIhareragragobhadrasUrirgabhIrArthaprajJApanAsUtra sandarbhavijJAna-vidyAvareNyaH supuNyazca nIlAryabhaTTArakastArakaH saMsRteH
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 . anusandhAna 35 kArakaH sampadAmeSa zANDilyasUrirmunI revatImitranAmA''ryadharmAryaguptAyanAmAna evaM samudrAdisUryAryamaGkhAryasaudharmasUrIndramukhyA: sudakSAH punarbhadraguptaH sugupto yato nirgatA vArdhisaMkhyeyazAkhAH sunAgendra-candrasphuranirvRtisphAravidyAdharodAranAmAbhirAmA dvipaJcAptapUrvaH supUrvo'nu vajrAdimasvAmisUrIzvaro'dhIzvaro rakSitAryasUriH punaH puSyamitraH pavitrastathA''ryAdinandiH prabhu gahastaH prazastastato revatIsUrirAcAryadhuryaH sugAmbhIryadhairyAdivaryaH parabrahmavAn brahmanAmAdimadvIpa-zANDilyasUrihimAdvantasUrigaNirvAcakAcAryanAgArjunaH prArjunaH sadguNaiH sUrigovindasambhUtisadvAcako sUrilauhityanAmA puri zrIvallabhyAM yaka: sarvasiddhAntavRndAni tAlAdipatre vicitre varairlekhakairlekhayAmAsa devaddhibhaTTArakaH zrIumAsvAtisUri zaM bhASyakartA jinAdbhadrasUristato devasUriH punarnemicandrastathodyotano vardhamAno jinAdIzvaro jainacandro'bhayAddevasUri-jinAdvallabho dattacandrau patiH zrIjinezaH prabodhazca candraH zivAkhyo jinAtpadmalabdhI ca candrodayau rAjabhadrau ca candraH samudro jinAddhaMsamANikyasUrI ca pUrvoktamantrAMstathA tIrtharAjAn punaH zrIgurUn sampraNipatya lelikhyate pArvaNo lekha eSo'dbhutaH / 2 / 999 / kvacidiha maNiratnamANikyamAlaM kvacinmuktamuktAphalAlapravAlaM kvacitsvarNarUpyAdipujaivizAlaM kvacitsvarNapaTTollasacchreSThamAlaM kvaciddhaTTapIThe luThannAlikeraM kvacit kAJcanIrAjikAzRGgaberaM kvacitprastarInyastanAnArthamUlaM vacitprasphuTacchATikApaTTakUlaM kvacicchAlyadhAnyAdigajaigariSThaM kvacitprAjyamAjyAdikUpairvariSThaM kvacidviprazAlApaThacchAtravRndaM kvacitpIyamAnApta-vANImarandaM kvaciddIyamAnArthivAJchArthadAnaM kvacitkAminIgItasaGgItagAnaM kvacinmattamAtaGgaghaNTAninAdaM kvacidvAjiheSAravairlagnavAdaM kvacidramyahamyarjitasvarvimAnaM kvaciccArucaityAvalIbhrAjamAnaM kvacitsAdhusAdhvIkR pA(tA?)dhyAyaghoSaM kvacitkAmukAviSkRtapremapoSaM kvacitklRptavisphArazRGgAraveSaM kvaciddivyanavyAGganArUparekhaM kvacittIrasAMyAtrikottIrNapaNyaM kvacidvArimadhyabhramannauvareNyaM kvacitsvarNapIThopaviSTakSamezaM kvacitsAdhubhirdIyamAnopadezaM vacitsUrimantrasmRtau lInabuddhaM kvacidrAjasaMsadbhavanmallayuddhaM kvacitstambhanAdhIzacaityapradhAnaM kvacitsadagurustUparUpapratAnaM tataH kiM bahUktyA ? samRddhyA suvRddhyA sunAzIrapuryAH sadRkSaM suvRkSaM puraM
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ phebruArI - 2006 stambhatIrthaM sutIrthaM ca tasmiMstathokezavaMzAmbujodbodhane bhAskarA raihaDIye kule gADharADhAdharAH zrImadudbodharanAni sallakSaNAjJAnavijJAnacAturyavidyAcaNAH zIlabhAsvacchyiAdevImAtuH pralabdhAlakSA vinItAH sugItAH sumitrAH pavitrAH sulAvaNyavANIsudhAraJjitAnekalokAH sarokAH sudAkSiNyanaipuNyajAgratpratApA vipApA gurorjenamANikyasUreH sakAzAcchrutAH sArakAntArakArA vicArAH samutpannavairAgyaraGgattaraGgAH saraGgA gRhItavratAH suvratA guptiguptAH samityAbhiyuktAH pramuktAH subhuktAH zrutokAstapastejasA dIpyamAnAH samAnAH sugAnAH sutAnAH sudAnAH suyAnAstato jesalamerudurgaH suvargaH susargo gurupranapaTTAdhikArAstato vikrame satkriyAH zrIphalavaryAM mahAmantrazaktyA prabhormandire tAlakodghATakAH zAtravoccATakA DhillIpuryAM punaryoginIsAdhakAH sUrimantrasphuTA''mnAyasaMsAdhakA gUrjare'jarjara yA tapoTaistapoTaiH kRtA gAlinindAmayI pustikA tadvivAdeSu sarvatra samprAptajAgrajjayazrIpravAdAH punaryadguNAkarNanAkRSTasaMhRSTahRtsAhinA mAnasammAnapUrvaM samAkAritA lAbhapuryAM yakaiH sAhichappAprayogeNA'Gge kaliGge subaGge prayAge suyAge suhaTTe punazcitrakUTe trikUTe kirATe varATe ca lATe ca nATe punarmedapATe tathA nAhale DAhale jaGgale sindhusauvIrakAzmIra-jAlandhare gUrjare mAlave dakSiNe kAbile pUrvapaJjAbadezeSvamAribhRzaM pAlayAJcakrire prApi yaugapradhAnaM padaM stambhatIrthodadhau dApitaM sarvamInAbhayaM yaiH punaH paJcakUlaGkaSAsaGgame sAdhitAH sUrimantreNa paJcApi pIrA mahAbhAgyavairAgyavantaH sadA jainacandrA munIndrAH subhaTTArakAH / 3 / 999 / pravaraviduraratnanidhyAhvayAH zrIupAdhyAyavidvadgajendrA jayAdipramodAH zriyA sundarAH sundarA ratnataH sundarA dharmataH sindhurA harSato vallabhAH sAdhuto vallabhAH prAjJapuNyapradhAnAH puna svarNalAbhAstathA netR-jIvarSi bhImAbhidhAnAstathetyAdisatsAdhusAdhvIdvire phavrajAsevitAMhidvayAmbhojarAjI manohAriNastAMstathA mAlakoTAttaTAn medinItazca ziSyANusiddhAntacArurucirgaNiharSato nandano ratnalAbho munervardhano megharekhAbhidhAnau tathA rAjasI khImasIzvaro gaGgadAso gaNAdiH patijyeSThanAmA muniH sundaro meghajItyAdi yatyAzritaH kArtikeyAkSimityadbhutAvartavatyA praNatyA ca vijJaptimevaM carIkIrti varvati niHzreyasazreNiratnA''ptasatpUjyarAjakramAmbhojamandArasAraprasAdAt tathA pattanAcchIgurUNAmihA''dezaratnaM gRhItvA vihatyA'nusatsArthayogena sArddha
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14. anusandhAna 35 varAtkANake pArzvanAthaM ca jUtkRtya vaizAkhamAse dvitIye navamyahni sADambaraM sanmuhUrte'hamatrA''jagAmA''zu saGghopi sarvo bhavannAmataH prApito dharmalAbhaM jaharSa prakarSa tataH prAtarutthAya saGghAgrataH zrIvipAka zrute vAcyamAne punarharSanandermunermeghanAmnaH kramAd bANarudrAdikRSNAMhipakSAbhidhAne tapasyadbhute vAhyamAne pratikrAnti-sAmAyikAhatpadArcAdisaddharmakArye vizeSeNa sadbhavyavarNo bhRzaM preryamANe vine yasya satsaptamAle punaH pAThyamAne sati zrImahAparvarAjAdhirAjaH samAgAttadotpannaraGgadvivekAtirekeNa sanmantrisaGgrAmamallena bhAsvatkanIyaH samartho na saddharmazAlA samAgatya saGghasya samyak samakSaM kSamAzrAntipUrvaM sphuTaM kalpapustaM prazastaM. samAdAya sAyaM nijAyAM mudA mandirAyAM sphuraccandirAyAM samAnIya kRtvA nizAjAgarAM sundarAM devagurvAdigItAdigAnaiH sudAnaiH prage sarvasaGgha samAkArya varyAtivisphArakazmIrajanmacchaTAcchoTapUgIphala-prauDhasannAlikerAdidAnaiH satkRtya zRGgAritebhakumbhasthalArUDharaGgatkumArasphuratpaJcazAkhAmbuje sthApayitvA mahApaJcazabdAdivAjivanirghoSapoSaM trike catvare rAjamArge catuSke bhRzaM bhrAmayitvA madIye zayAmbhojayugme pradattaM tataH saGghavAcA mayA vAcitaM brahmaguptipramANAbhirAmAbhirvaraM vAcanAbhiH prabhAvAbhiramyAbhirAnandataH pustakagrAhiNaivA''kSivedazrutInAmihA'ntarbahistAcca samyagdRzAM pauSadhagrAhipuMsAM lasatkuNDalAkArapakvAnnasanmodakaiH pAraNA bhImasaMsArakAntArabhIvAraNAdAyi dAnaM dhanaM dattamAzIli zIlaM tapastaptamaSTAhnikApakSamukhyaM punarbhAvanA bhAvitetyAdi saddharmarItyA samArAdhitaM zrImahAparva sarvaM kRtArthaM kRtaM mAnavaM janma me, tatpunastAtapAdairapi svIyaparvasvarUpaM nirUpyaM, mahAmantrirAD bhAgacandraH sadAraGgajI bhANajI rAghavo veNidAso'pi vAghA ca vIrammade sAmalo rAjasI Izvaro mantrihammIrakhaGgArasatkAdi bhojU amIpAla tejA samU ugramukhyaH purAntazca mehAjalaH siddharAjazca rekhA suratrANa sadvIrapAlA nRpAlastathA rAjamallopi pIthAdikaH sarvasaGghaH sadA vandate pUjyapAdAn mahAdaNDakaH / 4 / 999 / zrIH zrIH zrI: (rAjasthAna prAcyavidyA pratiSThAna, jodhapura, presakaoNpI naM. 748, patrAGka 1-6, vijJaptipatrI) ___C/o. prAkRta bhAratI 13 A, mena mAlavIya nagara, jayapura
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI lAbhAnanda (Anandaghana )jI-kRta bAra bhAvanA // - vijayazIlacandrasUri zrIAnandaghanajI mahArAja, mULa sAdhupadanuM nAma muni lAbhAnanda hatuM, .. te vAta sarvavidita che. avadhUtasvarUpI yogI tarIke temaNe potAnu, gacchamatathI para evaM 'Anandaghana' evaM nAma apanAvyuM hoya, tema banavAjoga che. emanA nAma tathA gaccha Adi vize khUba lakhAyuM che, carcA thaI che, tethI te vAto ahIM aprastuta che. 17mA zatakanA, eka yogInI athavA sAdhaka saMtanI kakSAnA teo jaina muni hatA e vAta nirvivAda sarvasammata che... emaNe racela stavana covizI (22 stavano) tathA padabahoMterI - ema be racanAo upalabdha tathA prasiddha che. te uparAMta temanI koI racanA adyaparyanta jANavAmAM AvI nathI. vidvAn ane anveSaNa-dRSTi-sampanna mitra muni zrIdhurandharavijayajI mahArAje, tAjetaramAM, phuTakaLa pAnAMmAMthI, A yogI puruSanI eka navInaapragaTa/ajJAta racanA zodhI kADhI che, te atre yathAmati sampAdita karI ApavAmAM Ave che. A racanAnuM nAma che bAra bhAvanA. A racanAmAM kartAe kyAMya potAnuM nAma nirdezyuM nathI. parantu patranA ane racanAnA cheDe ApelapuSpikAmAM "iti bAra bhAvanA AtmasvarUpA lAbhAnandajIkRtA samAptA" evI paMkti che, tenA AdhAre A racanA temanI hovAnuM nakkI thaI zake che. vaLI, A AkhI racanAnI bhASA tathA zabdaguMthaNI jotAM, AvaM kliSTa ane mArmika pratipAdana karavAnuM AnandadhanajI sivAya koI- gaju nahi, tethI paNa AnA kartA teo ja hoya - bIjA koI lAbhAnanda nahIM - ema nakkI karI zakAya tema che. pratino, athavA kRtino prArambha jarA vilakSaNa rIte thayo che : "atha avadhukIrtilikhyate". A avadhukIrti eTale zuM hoya ? 'avadhu dvArA kIrtana' athavA 'avadhu mATe kIrtana' evo artha thaI zake kharo. paNa avadhu zabdanI A rItanI hAjarI, kartA lAbhAnandajInI vilakSaNa Antarika/Atmika bhUmikAno saMketa jarUra ApI jAya che. 39 kaDIomAM vyApelI A racanAno viSaya jaina-prasiddha anityAdi
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166 anusandhAna 35 bAra bhAvanAonuM tArttika svarUpavarNana che. kartAe prathama kaDIthI sIdhuM bhAvanAnirUpaNa ja AdarI dIdhuM che; ArambhanI tathA antanI pracalita aupacArikatAomAM teo paDatA nathI. A paNa temanI niHspRha ucca bhUmikAnuM sUcaka che. bhASA mAru - gurjara athavA mAravADIpradhAna hindI che. be ja chandono upayoga karyo che : duho tathA chanda. A chanda te sambhavataH kuNDaliyA hoya tevuM mane lAge che. cokkasa to jANakAro kahI zake. Anandaghana - sAhityanA premIo tathA abhyAsIone barAbara jANa che ke temanI bhASA keTalI gahana- gambhIra, mArmika ane alpAkSarI hoya che. ApaNe ema dhArIe ke bAra bhAvanA to prasiddha viSaya che, tene to sugamatAthI samajI - ukelI zakAya, to avazya thApa khAI javAya tevuM che. dravyAnuyoganA viSayane A laghu kRtimAM temaNe ThAMsI ThAMsIne evo to bharI dIdho che ke abhyAsIo nirantara UMDuM manthana karyA ja kare, ane toya tattvano tAga maLe ke nA maLe ! prasaMgopAtta, eka vAta jaNAvavI atre prastuta thaI paDaze ke 'gujarAtI sAhitya koza (madhyakAla ) ' jevA sandarbha granthamAM 'lAbhAnanda' nAmaka kavinuM adhikaraNa ja noMdhAyuM nathI. hA, 'Anandaghana'nA adhikaraNamAM, temanuM nAma 'lAbhAnanda' hovAno ullekha jarUra che, paNa te nAmanuM juduM adhikaraNa nathI. kartAnI sarva racanAo 'Anandaghana' e nAmathI ja maLe che, tethI ja Ama haze ema mAnI zakAya; sAthe ema paNa nakkI thAya ke 'lAbhAnanda' nAmanA anya eka paNa kavi madhyakAlamAM thavAnuM nathI noMdhAyuM, tethI paNa A racanA AnandaghanajInI ja che ema siddha thAya che. A racanAnI bhASA stavano / padonI bhASA karatAM vadhu kaThina che. banArasIdAsa vagere adhyAtmavidoe prayojelI bhASA prAyaH A prakAranI che. thI te prakAranI kRtio - bhASAnA tajjJo ja AnA zabdArtha pakaDI zake. ane te pakar3Aya to ja yathArtha padaccheda Adi thAya. atyAre to yathAmati nakala karI mUkI che.
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ phebuArI - 2006 bAra bhAvanA // // 50 // atha avadhukIrtilikhyate // dohA // dhruva vastu nizcala sadA atha bhAva prajyAva / skaMdharUpa jo dekhIiM pudagalataNo vibhAva // 1 // jIva sulakSaNA ho mo pratibhAsio Aja parigraha parataNA ho tAsuM ko nahi kAja / koI kAja nAMhi parahuM setI sadA aiMso jAMnIiM cetanarUpa anupa nija dhana tAhiseM sukha mAnIiM // piya putta baMdhava sayala pariyaNa pathika saMgI pekhaNA sama nAMNa daMsaNasyauM carittaheM raheM jIva sulakSaNA // 2 // asaraNa vastu ja pariNavana saraNa sahAi na koya / apanI apanI sakatike sabe vilAsI joya // 3 // chanda // maraNA jANe Ayuhe kAyara soi hoya moha vyApae tAsaho saraNa visoi joya / navi saraNa jovahi appa sohahI satya che na ju bhAsahI pahicAMna kRta krama-bheda nyAre zuddha bhAva prakAsahi // jima dhAya bAlaka annabhedI bAhira mAraga sama dhare jIvatavya tAsau deha poSI maraNa setI ko DareM // 4 // dohA // saMsArarUpa ko vastu nAMhi e bhedabhAva agyAMna / gyAMnadRSTi dhari dekhi jiyare sabe siddhi samAna // 5 // chanda // e saMsAra hI bhAva ho parasuM kIjeM prIti jahAM sukhadukha mAnIiM ho dekhi pudagalakI rIti /
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 anusandhAna 35 pudagala-dravakI rIti dekhI sukha dukha saba mAniyA cahuM gati caurAsI lakha joni ApaNA pada jAniyA // yaha apano pada zuddha cetanamAMhi diTTa jUM dIjIiM anAdi nATaka naTata puggala tAsuM prIta na kIjIiM // 6 // dohA // eka dazA nija dekhikeM appA lehu pichAni / nAnArUpa vikalpanA so taM parakI jAMni // 7 // bolata molata sovatA thira moneM jAgaMta / Apa sabhAvi eka puni jiti titi ana nabhaMta // 8 // haMsa vicakSaNA ho vicAra ekatA Asa jamma Na kini dharyo ho maraNA ko nahi pAsa / maraNa kisaki na jammu dhario suraga narakeM ko gayo anaMta bala vIrya sukkha jAke dukha kahi ki na so gayo / nija sahajanaMda sujAva apaneM thira sadA cidaguNa ghaNA dhari dhAMna joyA nahi rUpa doyA jAni haMsa vicakSaNA // 9 // dohA // aNa aNa sattA dhareM anna aNa paradesa / anna anna thiti maMDiyA ana na aMna pravesa // 10 // haMsa sayAnaDA ho appA anna hi joya savva sahAvaI ho maliyo kisahiM na koya navi koya maliyo kisahI setI eka kheta avagAhiyA paradesa paraceM kareM nAMhiM niyata lakSaNa bAMhiyA sobhA birAjita sabeM bhUSita eka sameM payAMnaDA koi nAMhi sAhiba aura sevaka haMsa sayAnaDA // 11 // .. dohA // nimmala gati jiya appanI jeho jAMni ayAsa ayAsa chi jaDa jAMni tuMhu veyae appa payAsa // 12 / /
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ phebruArI - 2006 19 haMsA nimmalA ho jAMNahu appasarIra roga na vyApeM ho duHkha na dArida pIra pIrA na vyApeM duHkha dArida roga nikaTa na Avahi gyAMna daMsaNasyauM carittaha zuddha appA bhAMvahi mala mUladhArI ati bithArI jAti puggala ti bhalA nija deha terI sukhaha kerI jAni haMsA nimmalA // 13 // duhA // Azrava baMdha appA nahi appA kevala nAMNa jo ina bhAveM anusareM to nimmala hoi vihAMNa // 14 // kevala mala pari vaMjiyo jaM hiso cAhia NAya tiso sabarasa saMcareM pareM na koi jAya // 15 // Azrava ehaM jiyA ho puggala kauMNa upajAva sahi jahi hoi jiyA ho tAkI sakati suhAva subhAva sakti saba tAsu kerI dekhi mUDho mAna e yaha sakala ratanA meM jUM kInI nAMhi koi Ana e tisa bharma buddha sau Apu arujheM eka khetahi vAsaonAdi kAla vibhAva aiMsauM soi jAMNi jiyaDe Azrao // 16 // dohA // yahuM jiu saMvara appaNo appA appa muNeya / jo saMvara puggalataNo kumatirodha haveya // 17 // subhAu rUpa jo diDhe he jANe guNa parinAya / so jiya saMvara joNi tuM apaNeM padeM sa nAya // 18 // chanda // . saMvara eha jiyA ho apane pada hi vicAri jo paradavva jiyA ho tAkI nAMhi saMcAra saMcAra nAMhi paradaravakero pada hi Apa vicArIiM paMDita guNa sauM bhayau paracauM mUDha doSa nivArai
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 anusandhAna 35 sahaja paraNata bhaI paragaTa kima hohi karama kadaMbaro anAhi vastu sahAi paraNaveM jAMNi jiyaDe saMbaro // 19 // dohA // payogI apane payogasauM tyAre jAMNata bhoga / / yApeM dekhana sakati he tAkI dhAraNa yoga // 20 // yaha yoga kI rIti he mali mali kare saMyoga / tAsauM nirajarA kahata heM bichure hoya viyoga // 21 // chanda // nijjarA tAsakI ho kammaha taNA saMyoga thiti pUrI bhai ho lAgeM hota viyoga hota viyoga tasa kauna rAkheM gavana dahadizi dhAvahi pichaleM nivAsa hoya so AgeM aura na Avahi yaha sakala pudagala-darabakerI milana bicharana AsakI jJAnadRSTi dhare dekhi cetana hoya nijjarA tAsakI / / 22 / / dohA // sakala daraba trilokameM muni ki paTaMtara dIna joga jugati kara thappiyA nizcaya bhAva dharIna // 23 / / chanda // tinuM loka eho hI paramakuTi sukhavAsa muni joga dIyeM ho siddha niraMjana bhAsa siddha niraMjana bhAsa tinakoM sahaja lIlA kijIiM tisa kuMTimAhi ju bhAvadhArA bAhira para jeM na dIjIiM kisa guru nAMhi koi celA raheM sadA udAsao Aloka madhya ju kurI racanA tIna loka sukhavAsao // 24 / / dohA // dharma karo be dharma karo kiriyA dharma na hoya dharma tu jAMNaNa vastu he gyAMnadRSTi dhari joya // 25 // karaNa karAvaNa gyAna nAMhi paDhaNa aratha nahi ora gyAMna diDhe nahi upajeM mohAtani jhakora // 26 / /
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21 . phebruArI - 2006 soraThi - dharma na paDhiyAM hoya dharma na kAyA tapa tape dharma na dIiM dAMna dharma na pUjA japa jape // 27 // dohA // dAMna karo pUjA karo tapa japa karo dina rAti ika jAMNa na vastu bisarI yana karaNI madamAti // 28 // dharma vatthusahAva ho jo pahicAMNo koya tAhi avara kyoM pUjIiM ho sahaja upajeM soya // 29 // dharma ju nirmala ho jANahu vatthu-sahAva Apa hi dhammiyA ho dharma hi Apa sahAva ApaNo sabhAva hi dharma jAMNo jAMNi dharmI Apahu saMkalapa vikalapa dUra Tarakai yaha nija kara thApahu viveka vrata nija nija hIyeM dharakeM tihi sahita sobhita saba kalA anAdi vastu-sahAva so jAMni dharma ju nirmalA // 30 // dohA // dulabha parako bhAva tAkI prApati vhaiM nahi jo apaNo hi sabhAva so kyoM durlabha jAMNIiM // 31 // haMsa na dulabhA ho mukati sarovaratIra iMdirahita jiyA ho pIvahu niramala nIra niramala nIra pAi tirasa bhAMje biraha vyAkula so nahi sugama paMtha hi pathika cAleM sapta bhaimahi ko nahi Atama sarovara jJAna sukha jala mukati padavi sulabho sukSeta paMthasu sasaya gavanoM jana hi jAMni sudulaho // 32 // dohA // so suMNi bAraha bhAvanA aMtaragati ullAsa so sammadiTThi jIvaDA sameM sameM para bhAsa // 33 //
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 bAhira yogA pariNamana aMtaragati paramattha so tisa paMDita jAMNa tuM ora save akayattha ||34|| sudravya khetra sukAlasuM so sabhAva sama lINa sahaja zakti paragaTa bhai Anana bhAseM dIna ||35|| guNa sattA ke jAMNa te sAta bhai cahua ora vinu jAneM asI huMti jita tita lAgata sora // 36 // sora gayo cihuM corako bitI nisA apANa guNa sattAke jAMNateM niramala dRSTi vihAna // 37 // karma subhAva udaya gata sameM samarasa lIna mAkhI bhUta thityA thakiM dekheM gyAMna praviNa // 38 // akatha kahAM [nI] gyAMnakI kahaNa suNaNa kI nAMhi ApahI pe pAiiM jaba dekheM ghaTamAMhiM // 39 // iti bArabhAvanA AtmasvarUpA lAbhAnaMdajI kRtaH // samAptaH // kaDI kra. 1 2 4 7 8 11 19 20 29 32 zabda prajyAva sama dhAya appA molata payAMnaDA saMbaro yogI/payoga vatthusahAva bhai artha paryAya samyak dhAvamAtA anusandhAna 35 AtmA mahelAta/ havelI saMvara prayogI/prayoga vastusvabhAvo dharmaH bhaya
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI munIcandranAtha-viracita vividha bhAsa-racanAo // vijayazIlacandrasUri 'anusandhAna'nA eka aMkamAM 'pannara tithi' nAmaka, municandranAthanI racelI kRti prakAzita thaI hatI. te 'pannara tithi' je pratinA AdhAre sampAdita thaI hatI, te ja pratimAM 11 thI 13 patromAM, te ja kartAnI racelI ATha laghu racanAo che, jene kartAe 'bhAsa' tarIke varNavela che. te ATha racanAo atre ApavAmAM Ave che. kAvyanA vividha prakAromAM eka 'gahu~lI' nAmano prakAra paNa che. A laghu racanAomAM keTalIka 'gahuMlI' prakAranI racanA paNa jovA maLe che. pahelI racanA, jene 'bhAsa' tarIke kartAe nirdezI che te, gahuMlI-racanA che (kaDI 8). jaina sAdhu dharma-pravacana Ape te pachI gahuMlI gAvAno rivAja hato. te gahu~lI cIlAcAlu guNagAnarUpa paNa hoya, ane tattvajJAnathI chalakAtI paNa hoya. A gahuMlI tAttvika bhAvothI bharelI che. bIjI racanA paNa te ja prakAranI tAttvika gahu~lI hovAnuM kahI zakAya. prathama racanAmAM 'ugho ne momatI' (ogho-rajoharaNa ane muhapatti) no ullekha (kaDI 7) kartAne mUrtipUjaka saMghanA hovAnuM sthApI Ape tevo ullekha lAge che. bIjI racanAmAM 'pravacanasAra' (ka. 6) no ullekha che, te digambarAmnAyanA granthano hovAnuM saMbhave che. kartA adhyAtmaraMgI nizcayanayAbhimukha vyaktitva dharAvatA haze, tema samagra racanAonA vAMcanathI phalita thAya che. kartAe anekavAra A racanAomAM 'budhadeva'ne smaryA che. te temanA gurunuM nAma hoya tevo saMbhava kharo. trIjI racanA paNa jJAna, Agama, caitanazakti vagerene ja varNave che. AmAM trIjI kaDImAM 'tIratha kIrtana vaMdaNA aracana pujA kIje re' e paMkti mUrtipUjAparasta mAnasano saMketa ApI jAya che. cothI racanA paNa jJAna ane adhyAtmanA raMgo ja Alekhe che. temAM paNa kaDI-4mAM 'jina darasana nita kIjie' e paMkti mUrtimArgano saMketa kare che. pAMcamI racanA paNa e ja tarAhanI che; temAM ka. 6mAM 'nigama'no
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 anusandhAna 35 ullekha dhyAnArha che. chaThThI racanA jarA judI jAtanI vAta kare che. emAM navadhA bhaktivALo khela che. bhagavaMta jenI rakSA kare tene koI jAtano bhaya nathI tevI vAta laIne A racanA Ave che, ane tenAM vividha udAharaNo paNa darzAve che, je kartAnI zuddha vItarAgatA ane adhyAtmatattvanI ja satata vAta karatI lekhanI tathA manaHsthitinA pariprekSyamAM vismaya janmAve tevI bAbata lAge che. sAtamI racanA vaLI eka upaniSad jevI tAttvika ane gUDhArthamaDhI racanA banI che. rahasyavAdI ane zuddha niraMjana tattvanA upAsaka evA koI jJAnamArgI kavi-bhaktanI racanAnI samakakSa A racanA lAge. to AThamI racanA e jaina paramparAnA vividha kavioe racelAM jinastavanonI zreNInI madhura stavana- racanA che, jemAM tIrthaMkara pArzvanAthanI stavanA thaI che. alabatta, AmAM paNa kavie potAnI sarvatra prayukta ane priya zabdAvalI to goThavI ja dIdhI che, jethI stavanano vaLAMka adhyAtmanI dizAno jaNAI Ave che. chatAM kavinA hRdayamAM chupAyelo 'bhakta' AmAM DhAMkyo nathI rahyo; te anAyAse, kadAca DhAMkavAno prayAsa kavie karyo hoya to balAt, paNa pragaTa thA vinA rahyo nathI. to munIcandranAtha athavA dharmadattadevanI keTalIka vadhu racanAo A te atre prastuta karatAM Ananda thAya che. zrI gaNezAya namaH // ( 1 ) bhAsaH zrIjinarAjaneM caraNe namIje re, sAsaNapujAne samarIje re / AgamavAMNI jiNavidha bhAkhe re, pravacana sahaguru tevidha dAkhe re || 1 | zrutadevI sAsaNa Adya sohAveM re, jJAnanI mAtA gaNahara gAveM re / pravacanamAtA ATha prakAra re, AgamavidyAneM adhikAra re // 2 // prathama to zrUtanI pUjA kIjeM re, bAre aMga te veda kahIje re / dazamaMga AgamavidyA bhaNIje re, sola satI zruta tAM samarIje re || 3 || cihuMvidha tIratha tihAM thApIje re, caitana deva akhaMDa japIje re / cyAre AcAraja pravacana vAMce re, maMgalIka sutra naMdI tihAM bhAse re ||4||
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ phebruArI - 2006 25 zrIuvajjhAyajI sUtra vakhAMNe re, munIvarathI vara AcAra vakhAMNe re / zrIaNagArajI dharma ArAdhe re, cihuMvidha tIrathapUjA sAdhe re ||5|| zrAvaka Agamadharma saMbhAle re, zrIjinadharmanI AganyA pAle re / zramaNa upAsaka che guNavaMtI re, sumati sudhArasameM budhavaMtI re // 6 // dhavala ne maMgalagItaneM gAveM re, pravacana Agama vAMNIne bhAve re / sadgurunI tihAM pujA kIjeM re, ugho ne momatI tihAM aracIje re / / 7 / / sovanaphUlaDe gurujI vadhAvo re, sovana motIDe re thAla bharAvo re / mAMNaka motIDe thAla bharAvo re, sobhatI gahulI tIhAM purAvo re ||8|| AgamamaMDala dharma jagAveM re, sadarunI tihAM sevA bhAvo re / munIcaMdranAthajI Agama bhASe re, zivapada zAzaNano hita dAkhe re / / 9 / / iti zrI dharmadattadevaprakAzite tIrthasthApanA bhAsa vANI // (2) DhAla: velanI // zrIjinazAzana dhyAvo re, jihAM maMgalIka sUtra bhaNAvo / sadguru pravacana bole re, jihAM AgamavidyA khole // 1 // cavade purava dhura sAro re, mUla maMtra kahyo navakAro / AgamavidyA ArAho re, sahagurujI kaheM tIma dhyAyo / / 2 / / zrIjinapUjA kIjeM re, jima AgamasUtra bhaNIje re / gaNadharanA guNa gAvo re, tihAM dharma AcAraja dhyAvo re // 3 // uvajhAya te thavIra tavIje re, aNagAranI sevA kIje / arIhaMta meM sidhaneM dhyAvo re, nija Atama caitana bhAvo // 4 // tIratha cyAre hI devA re, nija kIjeM AtamasevA / jyotya jhalAmala dIse re, nija caityanarAja kahIjeM // 5 // Atama caitanarAyA re, sadagurujIe teha vatAyA / pravacanasAramA bhASe re, budhadevaprabhu jIna Ape // 6 // tIratha caitana sAco re, jina AgamavayaNane vAco / sahaguru dharma sIkhAve re, nija Atama brahma vatAveM // 7 //
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 anusandhAna 35 sohI ArAdha karIje re, nija zivapada mokha lahIjeM / / dhana dhana te naranArI re, nijadharmataNA hitakArI // 8 // ujjala dharma ArAdhe re, zivamAraga zudho re sAdhe / . muMnIcaMdranAthajI gAyA re, budhadeva guru kahavAyA // 9 // iti. zrI dharmadattadevaprakAzite ArAdhanA dhyAna bhAsa vAMNI // DhAlaH sIyala suraMgI cunaDI: // zrIjinazAsana suMdaruM, zrutadevI che sukhakArI re / pravacana AThe vAMNInI, jayavaMtI jayakArI re // dhani dhani sIyala siromaNi // 1 // pAMcehI jJAMnanI mAhAzatI, pragnapati jayakAro re / / paramAtama prabhu vIrajI, paribrahma jaga AdhAro re, dha0 // 2 / / Agama Atama ujalo, bhaviji(ja)na bhAva dharIje re / tIratha kIrtana vaMdaNA, aracana pujA kIje re, dha0 // 3 // AtamajJAMnanI zakta suM, caitanazakta ArAdho re / jJAna meM darasana bhAvanA, saMjama sudha samAdho re, dha0 // 4|| cavada bhuvananeM pAra che, zrIjina sidha bhagavaMta re / paramAtama prabhu pAramAM, zrIbudhadeva mAhaMto re, dha0 // 5 // jevaMtI sA mAsatI, jJAnavatI sidhavaMtI re / / sidhabhagavaMtI sAsatI, kevalaguNa budhavaMtI re, dha0 // 6 // Agamadharma ArAhIe, Atamadharma apAro re / caitanarUcI sA mAzatI jejeMvaMtI jayajayakAro re, dha0 // 7 // budhavaMtI budhadevani, jJAna maganarasa bhAve re / kevalakamalA guNavaMtI, zrIjaganAtha suhAve re, dha0 // 8 // zrIbudhadeva jiNesarA, nija budhadeva jiNaMdo re / munIcaMdranAthajI sAmIyA, puraNa paramANaMdo re, dha0 // 9 // iti zrI dharmadattadevaprakAsite mAhAjJAMna ArAdha bhAsa vANI //
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 27 phebruArI - 2006 (4) zrIjinazAsana pUjIe pujo deva jiNaMdA Atamazakta ArAdhIe guru vANI bhaNaMdA / bhAva aMtaragata bhAvanA nija bhAva vicAro Atama caitana ApaNo sudha jJAna saMbhAro // 1 // parapaMca pudagala pAra che pAMca dravyaneM pAre caitana dravya , sAsvato jIvadravya apAra / Atama khaMdha pradezamAM Ayu adhyavasAyA bhauma praNAmI bhAvIe nija bhaumaneM gAyA // 2 // mAhAvidehI bhaumameM sudha bhauma vihAra vijaya videhI bhAvanA nija para ja apAra / / ApA para caitanasatA nija dharma saMbhAre viharamAMna jina vaMdIe mAhAvideha majhAra // 3 // jina darasana nita kIjIe bhAvo Atama bhAveM Agama pUjA tihAM karo badhadeva bhaNAve / tiratha cyAre bhAvanA jinadharma ArAdho bhavi jinadharma rucAvIiM jinazAsana lAdho // 4 // jaya jayavaMtI bhAvanA prabhu aMtara bhAvo jaya naMdA jaya vAMNamAM jejevaMtI gAvo / jevaMtI jeje karI jaya sAsaNarAyA Atama bhagavatI jevaMtI guru kevala gAyA // 5 // zrIbhagavaMtane dhyAIe purasotama rAyA paribrahma pAra jiNesarA sidha budha kahAyA / agama agAdha ArAdhIe sidha deva jiNaMdA zrIsidhavaMtI sAzvati jayavaMti jiNaMdA // 6 // Agama dharma ArAhaNA dhruva avacala dhyAvo joti jhalAmala bhAvanA nija Atama gAvo /
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 35 dharmadattA budha sAmIyA nijadharma jagaMdA munIcaMdranAthajI sAmIyA jaya parma ANaMdA // 7 // iti zrIdharmadattadevaprakAsite nijaArAdhabhAvanA bhAsavAMNI // deva niraMjananeM ArAho re, zrIbhagavaMta dhyAna meM dhyAyo re / parIbrahma purANa pUruSa kahIje re, alakha niraMjana dhyAna dharIje re // 1 // jalahala jyotimeM jyoti virAje re, satya cidAnaMda puraNa chAje re / agama agAdha meM nIgama kahIje re, dhyeyadhaNI jagadIza lahIjeM re // 2 // alakha agocara Apa kahIje re, parIbrahma nIgamano veda bhaNIje re / zivapada sAsaNa sidha kalAMNa re, nAma nArAyaNa jyoti vakhAMNa re // 3 // zrIbadhadeva che kevalasAmI re, paMca parIbrahma che bahanAMmI re / sidha bhagavaMta , sAsvatarAyA re, nija jinadeva prabhujI kahAyA re // 4 // parma agocara pArane pAra re, sidha bhagavaMta anAdi apAre re / zrIbudha sAsaNa sAzvata sidho re, satara kalAyuga Adi prasIdho re // 5 // akSarAtIta ne pAra che pAra re, nigama mAhA tihAM veda vicAra re / nijapadabheda agama budharAyA re, zrImAhArAjya mahAsidharAyA re // 6 // dharma akhaMDIta che jihAM sAco re, kevala prema mAhAraza rAco re / joti jhalAmala jalahara(la) dIpe re, trigaDha saMghAsaNa nAthajI ope re // 7|| pIra parama nija pArano gAyo re, zrIsIdha maMDala jyoti meM gAyo re / parama agocara zrIbudharAyA re, dharmadhuraMdhara nAtha kahAyA re // 8 // nava rasasAmInI sevA kIje re, agama ArAhaNa dhyAna dharIje re / munIcaMdranAthajI jagaguru rAyA re, dharmadattA guru avicala gAyA re // 9 // iti zrI dharmadattadevaprakAsike mAhAparmapadasidha ArAdhanA bhAsavAMNI saMpUrNaH / /
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ phebruArI- 2006 (6) rAga kedAro // jAkI rakhyA (kSA) kare eka bhagavaMtajI, tAkuM saMsArameM ko na bhItA caraNa bhagavaMtano saraNa grahe sAdhavA, bharma bhItA taNI TAla caMtA, jA0 // 1 // rAya ruThe thakeM dekha sudarasaNa, sulIkA agna upADi dIdho bhakta bhagavaMtasAnIdha kIdhA sahI, sulI saMghAsaNa tatha kIdho, jA0 // 2 // saMkharAjAtaNeM bhrAMta mana upanI, kaMkaNA dekhaneM hAtha cchedA satIya kamalAtaNI sAnidheM zrIprabhu, pherI navapalava hAtha kIdhA, jA0 // 3 // sAdhanI bhaktameM laMchana upano, nagara caMpAtaNAM dvAra rudhyAM gebavAMNI suNI cAraNI tAMtaNeM, nIra kADhI karI chAMTa dIdhA, jA0 // 4 // sAMi sAkhI karI prola tIhAM ughaDI, satIya subhadrAtaNI mAMma rAkhI nAtha munIcaMdra prabhu dhyAMnaghara sAdhavA, eka bhagavaMta he saraNa, sAkhI jA0 // 5 // itizrIH // (7) rAga desA // devala esA dekha leM jAmeM paMcahI devA / brahmA viSNu mahezvarA bhagavaMta abhevA, de0 // 1 // tIna saguna meM deva haiM, devIyuga tasa mAI / eka niraMjana deva heM, guNa pAra batAI de0 ||2|| pUjA karo nIta jAhakI praha ugata sUrA / tina dakAra traveNIyAM nAho niramala nIrA, de0 // 3 // nIra viveka pakhAlIe surati phUla caDhAvo / gyAnako dI| pasaMyojake bhAvatavanAkuM gAyo, de0 // 4 // tAmehI eka nIraMjanA bhagavaMta kelAveM / sevA jAkI kIjIe caraNe cIta lAI, de0 // 5 // soI sadA tuma pUjajo guNa nIraguNa AseM / munIcaMdranAtha dekhAvaheM pUjA mAMnasI pAseM, de0 // 6 // iti padaM // 29
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 anusandhAna 35 nIdalaDI veraNa hui rahI : e dezI // zrIjina pAsa jiNezarA jaganAyaka ho jagadeva jiNaMda ke vAmAnaMdana vAlaho, kuladIpaka ho azvasena niraMda ke zrIjina pAza suhAmaNA // 1 // nIlavaraNa tana zobhato, nita sobhe ho nava kara nija deha ke trevIsamo jina pAsajI, nita vaMdo ho hIya. dharI neha ke, zrI0 // 2 // joti jhalAmala svAmIyA, jhalahalatA ho trigaDho jhalakaMta ke Agama zAsana yuga dhaNI, prabhu beThA ho puraNa bhagavaMta keM, zrI0 // 3 // kevalakamalA-zrIpati, prabhu kevala ho kuruNAnidha nAtha ke mohana mero sAmIyA, mujha manaDo ho bAMdho teha sAtha keM, zrI0 // 4 // Agama agama anaMtameM, prabhu puraNa ho parIbrahma svarUpa ke saccidAnaMda sAhebo, prabhu pragaTyo ho paramAtama bhupa ke, zrI0 // 5 // alakha niraMjana yugadhaNI, prabhu jAgrata ho jogezvara deva (ke) akalava(a)rupI nAthajI, bhAve bhagateM ho surI(ra)nara kare sevakeM, zrI0 // 6 // zrIjinapAzajiNaMdajI, jaganAyaka ho jagamAM jagadIza ke munIcaMdranAthajI sAMmIyA, guNa gAtA ho puraseM jagIsa ke, zrI0 // 7 // iti zrIpArzvajinabrahmastavanaH / /
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahopAdhyAya cAritranandI viracita caturdaza pUrva pUjA // saM. vijayazIlacandrasUri kharataragacchIya vAcaka cAritranandInI racelI eka pUjA ahIM prastuta che. jinezvaranI mUrti ane jaina AgamazAstra-A be jaina saMghamAM sarvocca pUjanIya tattvo manAyAM che. te bannenI vividha prakAre pUjA karavAnuM jaina zAstromAM vidhAna che. te vidhAnane madhyakAlanA aneka jaina kavioe saMgItamaya geya racanA, jene 'pUjA' tarIke oLakhavAmAM Ave che te, rUpe DhALyuM che, gAyu che,varNavyuM che. e paramparAne anusarIne racAyelI A 14 pUrva-pUjA che. navA ja viSayane laIne racAyelI A pUjA, vidvadbhogya hovA chatAM apUrva che ane rucitarpaka che. jaina saMghanAM zAstro 'Agama'nA nAme oLakhAya che. tIrthaMkaranA gaNadharoe racela te Agamone 'dvAdazAGgI pravacana'nA nAme oLakhavAmAM Ave che. dvAdazAGgI eTale 12 aMga. temAM bAramA 'dRSTivAda' nAmaka aMganA mukhya 5 prakAra cha : 1. parikarma, 2. sUtra, 3. pUrva, 4. cUlikA, 5. anuyoga. parikarmanA sAta bheda che. sUtranA 22 bheda che, je vibhinna dRSTi-matane anusarIne 88 bhedomAM patharAya che. pUrva 14 che, temAM vastu, pAhuDa, pAhuDiyA, ityAdi peTAvibhAgo hoya che. cUlikA paNa eka viziSTa upavibhAga che, je 14 paikI prathama 4 pUrvamAM ja hoya che. anuyoganA be prakAra cha : prathamAnuyoga tathA gaNDikAnuyoga. A tamAma viSaya pAribhASika zabdAvalImAM ja nirUpavAno hoI racanA jarA kliSTa vA gahana bane to temAM kazuM ajugatuM ke arucikara nathI samajavAna. e paribhASA tenA jANakAra pAsethI samajavAnI kozIza karavI e ja teno ukela hoya. kavie kaThina paribhASAne, potAnA cittamAM vyApelI tattvaprIti tathA jJAnopAsanAnA Alambane, kAvyadehe DhALI che, tathA jUnA geya DhALomAM gAI che, temAM temanuM kavikarma sArthaka banI rahe che. ___kula 21 DhALomAM patharAyela A pUjAmA prathama pAMca DhALo kusumAMjalirUpa vidhAnanI che. temAM kartAe dRSTivAdanA mULa pAMca prakAronuM varNana Apela che. te pachI 14 DhALomA 14 pUrva- varNana che. zAstromAM jevU
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 anusandhAna 35 varNana hoya teno ja anuvAda karavo - e A prakAranI racanAnI Avazyaka zarata hoya che, jene kavi barAbara anusaryA che. 20mI DhALamAM (tathA te pahelAMnAM kAvyomA) kavinI prazasti che, ane te pachI 'kalaza' nI DhALa che. cheka chelle, pUjA patyA pachI, dRSTivAdazAstranI tattvagarbhita AratI che, je adhyAtmarasika jijJAsuone khUba rucikara bane tema che. ____ * racanAnA prArambhe 'cAritrapArzvajinebhyo namaH' temaja 'praNamuM saMyamapAsa jiNa' avAM vAkya lakhIne kavie potAnu nAma paNa sUcavyuM che, sAthe pArzvanAtha bhagavAna- eka navaM nAma paNa niramyuM che. * kavi saMskRtanA vizeSajJa che tevU temaNe pratyeka pUjAnA antamAM Apela saMskRta kAvyo vAMcatAM pratIta thAya che. * saMkhyA jaNAvavA mATe kavi TheraThera khAsa saMjJAo ja prayoje che. dA.ta. 7 mATe naga, 8 mATe ibha vagere; te khAsa dhyAnArha che. kharataragacchanA jinarAjasUri, temanA pAThaka rAmavijaya, temanI paramparA kramazaH sukhaharSa (?) - padamaharSa - kanakaharSa - mahimaharSa - citrakumAra - nidhiudaya (ke udayanidhi ?) - cAritranandI Ama paMktio parathI ukale che. AmAM kSati hoya to sudhArI zakAya. saMvata 1895 mAM A pUjA kavie racI che te temaNe ja noMdhyu che. nijI saMgrahanI 12 patronI eka pratinA AdhAre A sampAdana karela che. antamAM koI lekhakano tathA lekhanavarSano ullekha nathI, temaja lakhANa zuddhaprAya che, te jotAM kartAnI svahastalikhita A prati hoya to banavAjoga che. kevala paribhASika zabdAvalIno viniyoga AmAM thayo hovAthI zabdakoza ApavAnuM jarUrI nathI mAnyu. zrIcAritranandiviracita caturdazapUrvapUjA zrI cAritra pArzvajinebhyo namaH // atha caturdaza pUrvapUjA //
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ phebuArI - 2006 dohA // praNamuM saMyama pAsa jiNa subha sAmI gaNadhAra / cauda pUrava pUjana racuM abhimata phala dAtAra // 1 // DhAla // jina rayaNIjI // e cAla // bhavi bhAjI cauda pUrava pUjana karo / dRSTivAdeM jI eha bhAva cita Adaro / iga suikhaMdhajI saMkhyeya vasatU pAhuDo / pAhuDapAhuDajI pAhuDiyA saMkhya AvaDo // trttk|| pAhuDi pAhuDiyA saMkhya jANo saMkhya lakha pada mAna jo / sarava bhAva parUvanA ihAM munivara hiya. Anajo / parikarma 1, sUtrANi 2, pUravagata 3, tima anuyoga 4, cUlikA 5, nAna e|| parikarma nagavidha sarvabhede kusumAMjali melo mAna e // 1 // kAvyaM // zrIsiddhapaMktyAdikazailamUlottarAnilebhonmitabhedabhinnam / / zrIdRSTivAde parikarmasUtraM namAmi bhaktyA su(zu) bhadarzanAya // 1 // muhIM zrIdRSTivAde zrImatparikarmasUtrebhyaH kusumAJjaliM yajAmahe svAhAH // 1 // DhAla // sUtrANI jI bIjI parUvanA dhAra e| rijukAdI jI bAvIsa sUtra vicAra e / muni bhAvo jI bhAga vibhAga matisAra e / sahu bhedeM jI khagakRtya naga adhikAra e / trUTaka // adhikAra nakha yuga chinacheyaNa sUtra sasamaya jAna e / tima achitracheyana sUtrapATI AjIvikamata mAna e / gupati-naya rAzi tIjai caunaya sasamaya nAna e / ima aThyAsI sUtra bhAveM kusumAMjali ahiThAna e /
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 . anusandhAna 35 kAvyaM // svapakSakAjIvikaratnarAzijinendrasiddhAntagajebhasUtraiH / samanvitaM karmanivAraNAyAhaM zrIdRSTivAde praNamAmi sUtraM // 1 // hI zrImadRSTivAde sUtrebhyaH ku0 // 2 // . DhAla // dRSTivAdeMjI tIjo zrutisukhadhAma e / pUravagatajI cauda bheda abhirAma e| utapAdojI 1, agranIya 2, vIraja 3, nAma e / asti nAstIjI 4, nAna 5, satya 6, guNaThAma e / jUTaka // guNaThAma Atama 7, karama 8, pacakhAna 9, vividha vidyAvAda e 10, igyAramo avaMdhya pUrava 11 prANAvAya pravAda e 12 / vividha saMyama bhAva sUcaka kiriyAvizAla vakhAna e 13, biMdusAra e pUravagata 14, zruti kusumAMjali paradhAna e // 1 // kAvyaM // bahvarthasadbhAvavicArayuktamutpAdakAdyabdhidazaprabhinnaM / zrIdRSTivAde zrutiratnapujhaM namAmyahaM pUrvagataM zivAya // 1 // OM hrIM zrIdRSTivAde pUrvagatazrutibhyaH ku0 3 / / DhAla // aMga bArameM jI anuyoga jugavidha bhAva e / sUtra sArthejI anurUpa yoga ja nAva e / tihAM mUleMjI prathamAnuyoga vakhAniyai / tima bIjojI gaMDikAnuyoga pahicAniyai // trUTaka // pahicAna prathamAnuyoga sUtre prathama darasana yogathI / bhava kalapa jinavara sara kalyANaka sUcanA anuyogathI / gaMDikAnuyogeM kulagarAdika pravara nRpakalapa bhAva e / tina kArane anuyoga sUtraM kusumAMjali melo dhAva e /
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ phebuArI - 2006 35 kAvyaM // jinendrakalpottamamartyakalpa-ratnAkaraM dharmakathAnuyogaiH / / svasAdhyasaMsAdhanasAdhanAya yugAnuyogAgamakaM yajAmi // 1 // hrIM zrIdRSTivAde // anuyogasUtrebhyaH ku0 // 4 // DhAla // hiva cUlikAjI pAMcamo zruti sUtra dhAra e / cau dvAdazajI gaja kASTA sukhakAra e / sahu ekatrajI atizaya parimita bhAva e / Adima caujI pUrava cUlikA dhyAva e / trUTaka // dhyAvajyo munivara anukrameM kara vividha aratha nidhAna e / cUlikA saMyuta jaladhipUrava rahita zeSa sujAna e / kima aMgacUlikA vaMgacUlikA vyavahAracUlikAdi bhAva e / bhavi zuddha bhAveM cUlikA zruti kusumAMjali cADho dhyAva e // 5 // hIM zrIdRSTivAde cUlikAsUtrebhyaH // ku0 // 5 // iti paMca kusumAMjali // dohA // bArama aMgagata tIsaro, pUravagata adhikAra / tina kArana parathama bhaNI, kusumAMjali suvicAra // 1 // hiva paratekeM varaNauM, pUrava cauda vidhAna / munivara bhAve sevanA, sarAvaga darava-paradhAna // 2 // DhAla // paMca kalyANakaM // e cAla || rAga dezAkha / purava uttara mukheM pIThatrika raci sakheM / vividha maNiratana vara bhAsakaM // a0 // bhA0 // 1 // cavada pusataka dharI thApanA AdarI / karIya vAsa-pUja ulhAsakaM // a0 // lhA0 // 2 // nAna upagaraNa suci cavada cADho ruci / cavada vasudarava pUja Adaro ||a0 ||aa0||3||
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 anusandhAna 35 parathama jinamukha lahI tripadi gaNadhara gahI / pUrava racanA karI sAdaro // a0 // sA0 // 4 // tIrathakarabiMbasama daravazruti anugama / bhAvavRdhi-heta bhAvi bhAvajyo // a0 // bhA0 // 5 // eha pUravataneM parama AlaMbaneM / nirajarA karamanI lAvajyo |a0 // lA0 // 6 // bhavya hitakAraNe bhavajaladhi tAraneM / pUrava adhikAra subha varatavU ||a0 // va0 // 7 // nAna pada bhagatibhara sUtra samavAya dhara / niddhi-cArita lahI saMtavU // a0 // saMsa0(ta) // 8 // iti prathama DhAla / aba dravyASTaka mudrA rumAla lei paDhanA // dohA // pUjo bhavijana bhAvasuM, prathama pUrava utpAda / tanamaya ekata dhyAvatAM, thAyeM parama AlhAda // 1 // DhAla // zrIsaMkhesara pAsa jinesara bheTiyeM // e cAla // syAdavAda mata yukta jinesara bhASiyo / prathama pUrva utpAda guNAkara rAkhiyo / sAdhuvRMda suvicAra paDho e pUrvane / jima pAmo bhavapAra dalo karama pUrvaneM // 1 // vastu dasaka sadarUpa yathAratha ehameM / jaladhi cUlikA bhAva dharo mana gehameM / ehano aratha gaMbhIra karo nija anubhaveM / niramala nijasatabhAva gaho sukha varadhavai // 2 // gyAra koDa padamAna jayo tanamayapaNeM / dravyASTaka kari pUja varo jima nAnaNeM / 1. nANane
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 37 phebruArI - 2006 niddhi-udayagaNi ziSya cAritranaMdI bhaNeM / paramAnaMda sukha hetu jANyo hiva thiramaNeM // kAvyaM // loke dharmAdikAnAM nijaparavibhavai/vikalpAnuyogaiH sarvajJAsyAdgaNezAstripadivacanamAlambya yatra svarUpaM / / AdyantAbdhiprabhitrairbahuvidhamagadampUrvamutpAdakaM taM dravyASTAbhiryajAmi trikaraNamanasA jJAnaratnAya bhaktyA // 1 // hai hI0 // zrImadRSTivAdAntargata prathamotpAdapUrvaM0 // iti prathamotpAdapUrvaM // 2 // 12 // 1 // dohA // zrIpUrava pUjo sadA AgrAyaNI abhihAMna / nira-tiri gatineM rokavA, jAMNo e anumAna // 1 // DhAla // suNa caMdAjI paramAtama / e cAla // bhavi prANIjI jinabhASita pUrava bIjo dhArajyo / anubhaveM karijI lakSa navati SaTa saMkhyA pada saMbhArajyo ||ttekaa| dRSTivAda aMganI vANI chai, abhidhAneM agrAyaNI chai / vividha bhAva niramANI cha, eto bahuvidha guNamaNi SAnI cha / bha0 // 1 // vastu caturdaza sUcaka che, cUlikA bAra prarUpaka chai / nija sudha sattA dyotaka chai, anAdi anaMta guNabhAsaka chai / bhu0 // 2 // iNa anubhava sukhakaMdI chai, nija paramAratha chaMdI chai / tribhuvana jana te vaMdI chai, niddhayudaya cAritranaMdI chai // bha0 // 3 // kAvyaM // sAdhUnAM jJAnasaGgAdripudaladalane zakravajropamaM ca vastuvyUhAbdhikASTa(STA)pramitavivaraNaM vistRtAkhyAtamatra /
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 35 mAtaGgArkaghnalakSapramitapadamaNijyotinAnArthayuktaM tatpUrvAgrAyanIyaM stutiyutayajanaM dravyanAgairdadhAmi // 1 // hIMAgrAyaNIya pUrva0 // ityAgrAyaNIya pUrvaM // 2 // 12 / / 2 / / dohA // pUjo subha bhAve karI, zrIvIraya anuvAda / bhakti karatA ehathI, thAye parama AlhAda // 1 // DhAla // nirakha nirakha tujha biMbaneM ||e cAla // suNa suNa jina zruti bhAratI, haraSita thAyeM mujha citta, pUrava raliyAmaNo // Teka // 1 // tIjo pUrava sAMbhalI, sapatati lakSa pada vitta ||puu0 // 2 // Ibhavastu-cUlikA sUcaka, nAmeM vIryapravAda ||puu0 // 3 // jJAna mahodaya prAptaye, madhu amRta AsvAda pU0 // 4 // dravyASTaka kari pUjiya, dravya bhAva zuci dhAra pU0 // 5 // tehathI niddhi udaya thayo cAritranaMdi sukhakAra pU0 // 6 // kAvyaM / loke duHkarmabhedye'khilabhavavipinaM vartayiSNuM tapassu kazcidanyopyazakyo vividhamadavazaivaMsituM durnayaistaM / vIryaM saMgopya kurmaiva nijapadadhanairjJAnasaddhyAnaraktametadvIryapravAdaM munigaNaguNadaM dravyanAgairyajAmi // 1 // nahIM. vIryAnuvAda pUrva0 // iti vIryAnuvAdapUrvArcanam // 2 // 12 / / 3 / / dohA // bhavijana trikaraNa thira karI, pUjo dhari AnaMda / asti nAsti pUrava bhaNI, jima pAmo sukhakaMda // 1 // DhAla // rAmata ramavA hu~ gai thI / e cAla // suNo bhavijana subha bhAvasuM, jina bhArati sukhakAra he mAya /
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ phebruArI - 2006 39 pada SaSTilakSa jina bhASiyo, pUrava cotho guNadhAra he mAya // su0 // 1 // sapta bhaMgiiM sohato, astinAsti paravAda he mAI / dasaIbha vastu dasa cUlikA sUcaka kIno agAdha he mAya // su0 // 2 // trika zuddhI ehaneM sadA, vinayeM pUja racAi he mAya / / tehathI nidhi udayeM karI cAritranaMdi sukha thAi he mAya // su0 // 3 // kAvyaM // syAdvAdatvaM padArthe manasi munivarAH bhAvayantyatra pUrve, astitvaM nAstikaM syAdahitamubhayakaM dvAvavaktavyayogau / guptyaikaM bhUdharANi tribhuvanapadagaM vistRtaiH sUcitaM ca tattaM pUrvaM yajeyaM paramasukhanivAsAya sadrvyapujaiH // 1 // hI0 astinAstivAda pUrva0 // ityastinAstipravAdapUrvArcanam // 2 // 12 // 4 dohA // paMcama pUrava pUjiyai paMcama gati dAtAra / jJAna pravAdeM nANaneM bhAkhyo aratha vicAra // 1 // DhAla // zrIsaMkhezara pAsa // e cAla // pUrava nAnapravAda dharo nija urakaneM / yugaTa vastu vicAra tehija ridhisaMpajai // bahirAtama taja yoga lahai aMtarAtamA / siddhI sattA vAsa huvai paramAtamA // 1 // kAla anAdi anaMta dalai karama varaganA / sAdhe sAdi anaMta kevala bodha darazanA // nANa taNo adhikAra pUrava mAMheM kahyo / ekaunakoTapadamAMna aratha bahu saMgahyo // 2 //
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 zuci niramala ibhadravya dharo pAtra kaMcaneM / dravya bhAva zuci hoya karo pUrava aracaneM / hathI bhavi zubha bhAva dharai mati tattameM / nidhyudaya cAritranaMdi lahai yA jagatameM ||3|| kAvyaM // jJAnairjJeyAdirUpaM pravaramatibalairjJAyate satpadArthaM heyopAdeyabhAvaM zrutiguruvinayairbodhyate svAtmarUpaM / yatra jJAnAdhikAre tamadaladalanaM dvAdazAGgaM pradhAnaM tasmAjjJAnapravAdaM nRnipuNaracitairdravyanAgairyajAmi // 1 // nahIM0 // zrInAnappavAyapurvaM0 // iti jJAnapravAdapUrvArcanam // 2 // 12 // 5 // 17 // dohA // pUrava satya pravAdaneM pUjU huM tirikAla / bhAva yathAratha jANavA eha sUra rucimAla // 1 // DhAla // Adai arihaMta virAjai // e cAla // chaTTo pUrava samarIjai upayogeM vacana carIjai / zrIsatyavAda bhaja lIjai vastu solasa bhAva varIjai // bhavika jana sevajyo pravacananeM // Teka // 1 // rasa adhipada koTi anUpI te me satyavAda prarUpI / darava bhAva yathAratha cUMpI nija ramatAM thAyeM ziva bhUpI // anusandhAna 35 vasuM dravyeM pUja racAvo trina yoganI thiratA mAvo / amRtarasa bhAvanA bhAvo nidhiudaya cAritra mana lAvo // bha0 // 3 // kAvyaM // dravyakSetrAdibhAvairniyamitavacanaiH satyavarttiSNubhAvaM / kazcidyogAnuyogairakhilamunivarAnmaunameva pradhAnaM // satyAsatyAdibhedairlalitanaganayaivistRtaM yatra sadvAk tasmAtsatyapravAdaM guNagaNajaladhiM dravyavargairyajAmi // 1 // bha0 // 2 //
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 41 phebruArI - 2006 hI satyapravAda pUrvaM0 / iti satyapravAdapUrvaM // 2 // 12 // 6 // 18|| dohA // pUrava AtamavAdane Atamabodha vikAza / aSTa dravya kara pUjatAM thAyeM parama ulhAsa // 1 // DhAla // vijayAnaMdana vInatIjI ||e cAla // sapatama pUrava jAMNIyaijI nAmeM AtamavAda / / pada nakhe rasa koTI bhajojI jima nita thAyeM AlhAda // 1 // mana mohyo munijI nava nidhi ridhi zrutidhAra ||ttekaa| karasAkhAmita dhAriyeMjI vastu vicArasarUpa / / para AsA pAsA tajIjI ziva ridhi thAyeM jethI bhUpa // 2 // ma0 // bhava bhava seuM ehaneMjI dravyASTaka bhara thAla / tehathI niddhi udaya ghaNojI thAyeM cAritra guNamAla // 3 // ma0 // kAvyaM // AtmAsaMkhyapradezAnubhavahRdayagaM sarvadA jJAnarUpaM / nityaM svAtmasvarUpaivimalazubhataraM sthairyabhAvena yuktaM / tasmAdAtmaikabhede nayavacanavidhau naikadhoktaM jinendra stadvAdoktAtmavAdaM sucitarasarasairdravyanAgairyajAmi // 1 // nahIM0 // AtmapravAdapUrvaM0 // ityAtmapravAdArcanam // 2 // 12 // 7 // 19 // dohA // pUrava karamapravAdane bhASyo zrIjinarAja / jiNavANI jinavara samo sevo bhavi sukhasAja // 1 // DhAla // dharama jinesara gAMu raMgasuM ||e rAga // karama pravAda pUrava bhajo bhAvasuM / jAMNo mUlottara karama // surijana ||ttekaa| jinavara bhAkhai muni jana Agalai / teNa lahai zivazarma ||su0 // 1 //
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 anusandhAna 35 nakha~dasa vastu vicAra samanvita / bhAva yathAratha bhAsa ||su0 || pada iga koTI adhiko jAniyai / sahasa azItisu bhAsa ||su0 // 2 // e pUrava ibha' dravyeM pUjatAM / lahyo ziva surataru kaMda ||su0 // riddhi anaragala niddhi udaya thakI pAmeM cAritranaMda // 0 // kAvyaM // viSNuzcakrIbalendrapramukhajanagaNAnnarttakaH saMsRtAbdhau / durjeyo'yaM vipAke pravarabalayutaiH kRSNarAmAdibhizca // etatkarmaprabandhAdikavividhavicArAnvitAmbhodhirUpa stasmAtkarmapravAdo haratu mama ripUnarhato dravyavagaiH // 1 // hrIM0 karamapravAda pUrvaM0 // iti karamavAda pUrvArcanam ||2|| 52||8||30| dohA // pUrava pratyAkhyAnaneM, bhavijana suno mana lAya // sevo pUjo bhAvasuM bhava bhava durita palAya // 1 // DhAla // // rAga ghATo // culiyA se yovanAvahAra bhayaloM // e cAla // culiyAseM manuvAvahAra hoyaloM / jinajI kihAM lo manAvuM ||ttek|| | manuvo moro khina khina anaghara jaile / torI vatiyAM kaisai sunAi ||ji0 // 2 // hiva more aMtarAya Sayaupazama kara / torI vatiyAM manuvo bhAi ||ji0 // 2 // pratyAkhyAna pUrava avagAhI / khamita vastu saMyutta // 0 // 3 // grahakRtyatrika adhilakSa pada bhAkhyo / te hoyaloM maMgala vitta 11 foto 11811 dravyASTaka kari ehaneM pUjita / thAyeM parama pavitta // ji0 ||5|| hathI niddhi udaya kara pAyo / cAritranaMdi sukhavitta ||ji0 // 6 //
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ phebruArI- 2006 kAvyaM // bhUtAgAmyAdibhedaiH pravacanajaladhau digvidhaH sUcitoM'sti tatrAhorAtrakAlairbhavati dasavidhaH pauruSAdipramANaiH / yenecchArodhapUrva nikhilatapagaNaM bhikSavo bhAvayanti / tatpratyAkhyAnavAdaM tamadalanaraviM dravyavarNairyajAmi // 1 // hrIM pratyAkhyAna pravAda pUrvaM0 // iti pratyAkhyAnapravAdArccanam // 2 // 12 // 9 // dohA // bhavi pUjo pravacana bhaNI pUrava vidyAvAda / vividha citra tribhuvanajaneM jihAM vidyAparavAda || 1 || DhAla // prabhU mUrati saMjama tapamaya re ||e cAla || zruti bhajIya niramala nANa lahyo re // ni0 guNa lahyo re / zru0 ||TekA jinavara zruti suNyo vidyAnuvAda thuNyo / zivakoTi paMcadasa sahasa guNyo re / zru0 // 1 // muni anubhava kiyo subha dhyAnalaya liyo / tithi vastu bhAva pramita ramyo re / zru0 ||2|| rvasu dravya kara dharyo pUrava yajana karyo / nidhi cAritranaMdi sukha thayo re / zru0 ||3|| kAvyaM // ekavyomapradezAryamazazirucikA bhrAmbujaMghAdilabdhi prajJaptIzRGkhalAdipravaramaNipuraM bhikSuvizrAmavAsaM / nAnAvidyAdiratnairbhRtavarajaladhi pUrvavidyApravAdaM dravyASTAbhiryajeyaM duritaripudalaM zakravajropamaM ca // 1 // hrIM0 vidyAnuvAda pUrvaM0 // iti vidyAnuvAdArccanam // 12 // 10 // 43
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 anusandhAna 35 dohA // jinazruti' pUrava nita yajo gyArama surasukhadAya / anukrama paramAtama lahai nija zuddhAkRti bhAya // 1 // DhAla // majA uDAya le buDhiyA // e cAla // zruti pUrava bhaja le manuvA jinadhI nijacita dhArare ||ttekaa| pUrava bhaja le gyAramo munivara nAma dhyeya kalyANa re ||1||shru0|| sAdhuvaraga kalyANakAraka e guNagaNagarimanidhAna re // 20 // dvAdasa vastu sUcaka ratnAkara te nija sattA gahAi re |shru0 // 3 // pada jinayugamita koTI ramaNe sudha cidadhyAMna rahAi re |shru0||4|| sakala surabhi suci dravye yajatAM lAbhai ridhivisatAra re |shru0 // 5 // niddhiudayakara cAritranaMdI pAyo sukhabhaMDAra re |shru0|| kAvyaM // khalvarhadbhikSuvargAnviNa(na)ya guNayutAn jJAnasamyaktvahetuM / muktistrIsaukhyarUpaM nijaguNaramaNaM sAdyanantadrubIjaM / pUrvAvandhyaM zivaM vA pramitaguNanidhiM svepsitArthaM surahU~ / dravyASTAbhiryajeyaM bhavajaladhitari zAzvatAnandakAya // 1 // hI0 kalyANanAmadhyeyaM0 // iti kalyANanAmadhyeyAca'nam // 2 // 12 // 11 // 23 // dohA // pUrava prANAvAyane dhAro hRdaya majhAra / bAramo surasukha ehathI pAmai muni tatakAla // DhAla // mana mohana merI aMgiyA raMga DArI // e cAla // mokuM to raMga DArI manamohana jinadhI |mo0 ||ttekaa| paMca birati rati vAgA paharI saMjama bhUSana dhArI ||m0 // 1 // navabidha bramha anopama kaMkuma nAna gulAlabhRta sArI ||m0||2|| muni uttara guNaraMga picakArI pUrvArtha abIra uDArI |ma0 // 3 // prANAvAya pUrava bhAjana vica tridaza vastu pAka lagArI ||m0 // 4 //
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ phebruArI - 2006 SaTa paMcAzata lakha iga koTI pada yajo ibha8 dravya dhArI // ma0 ||5|| niddhi udhayakara cAritranaMdI paramAnaMda thayo bhArI || m0||6|| kAvyaM // prANAyAmastrikaM vA sanakhacaramitaM dhyAnavedapramANaM / pratyAhArAmburAzi grahayamaniyamau dhAraNeSu pramANaM / ya~ e~ va~ me~ tathA lo~ pavanamadanagaM tattvabhAvasvarUpaM / prANAvAyAkhyapUrvaM lalitapadacayaM dravyanAMgairya jAmi // 1 // hrIM0 praNAvAya pUrvaM0 // iti prANAvAyapUrvArcanam // 2 // 12 // 12 // 24 // dohA // praNamo pUrava teramo anupama kiriyA vizAla / aSTa dravya kara pUjatAM pAmeM guNamaNi mAla // 1 // DhAla // rAga mAlavI gavaDI // sarva karamadalana jineMdra pravacana bhAvo hRdaya majhAra re // sAdho // 45 bhA0 ||ttekaa dvAdazAMgI zruti abhyaMtara kriyAvizAla pUrava dhAra re || sA0||1|| s0|| bhAkhiyo jina samavasaraNeM kiriyA taNo adhikAra re // sA0 // nakha daza vastU bhAva adbhuta pada graha koTi susAra re // sA0||2|| s0|| aSTa dravyeM bhAva dharakai pUja raco tihuM kAla re |sa0|| nidhyudaya cAritranaMde lAdho sukha suvizAla re // sA0||3||sa0 // kAvyaM // sAdhvAcArakriyAyAzcaraNakaraNayoH satateH sUcitaM ca / saMsArAdikriyApi pravacanajananIbhAvanAdipravRtti / zAstrAstrasvarNaratnapramukhanidhigRhaM sakriyAmbhonidhi ca jJeyaM jJAtvA suyogairnijapadavidhilAbhAya saMstaumi bhaktyA // 1 // hrIM0 // kriyAvizAlapUrvaM // iti kriyAvizAlapUrvArcanam // 2 // 12 // 25 //
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 dohA // caudama pUrava nita namo duvidhapUtatA dhAra / sevo prANI bhAvasuM jUM pAmo bhavapAra || DhAla // tujha darazana ke kAmI re // cAla // jina pravacana balihArI re paramAnaMda pAyA ||ji0 // ttekaa| lokAloka svarUpa prakAzaka bhavikaja - bodha karAyA / anusandhAna 35 nabha tala taraNi kiraNa ruci bhU-kaja e dRSTAMta dharAyA re || 0 ||1|| biMdusAra vA lokapravAdeM nakha paNa vasatU mAyA / rucakASTaka niramalatA kAraNa duradhara durita gamAyA re ||10||2|| koTi dvAdaza pada lakSa paMcAzata pada arathAgama dhAyA / sevita nidhyudaya cAritranaMdI lahai ridhi vRdhi sukhadAyA re ||10||3|| hrIM0 biMdusAra pUrve0 // iti lokapravAda vA biMdusAra pUrvAcanam ||2||12||14||26|| dohA // pUravagata pUjA karI paNa adhikAra sameta / dRSTivAda aMga pUjiye nija anubhava guNa leta // 1 // kAvyaM // saddhyAnAdhArabhUtaM duritarajasamIraM samRddhipradoyametatpUrvAnubhAvaiH suramaNisadRzo bhavyasattvAH prayAnti / nRnAkAnuttarAderacalasukhanidhi pretya gacchanti siddhi / santatyaizvaryapadmapravacananidhibhiH saMyamaH saukhyameni // 1 // vimala koTaka candrakulAmbare kharatarAdhiparAjamunIzvaraH / gurupadAmbujabhRGgasuvAcakaH samabhavadvijayottararAmakaH // 2 // pravaravAcakavaMzaparamparAH padamaharSa sukhArbhakakaMcana / mahimacitrakaniddhisuvAcakAH samabhavan jinazAsanapAragAH // 3 // gurupadAmbujahaMsasusaMyamaH paramasiddhisukhAya vinirmame / zerakhagASTamaM hInamijanmani vipulapUrvagatAdhikRtastutiM // 4 //
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ phebruArI - 2006 DhAla // bhavijana subhabhAva // e cAla // bhavi dhAriya ulhAsa pUravagata zruti bhajiyai rai |bh0 ||ttek0|| bArama aMgeM paNa adhikAra parikarma 1, sUtra 2, pUravagata 3, sAra bh0|| anuyoga 4, cUlikA 5, paMcama jAna / ihAM pUravagata zruti parimANa bha0 // 1 // gaNadhara parathama racanA jAna tehathI pUrava pUja vakhAMna |bh0|| dvAdaza aMga piNa pAchai joya alapamati munijananeM hoya |bh0 // 2 // e saMpUrana bAramo aMga niyamA samakiti pabhaNai raMga |bh0 // leseM pUrava mAna vicAra jina AgamathI kIno udhAra |bh0 // 3 // koTaka zazikula kharatara Isa siMha paTodhara rAjamunIza |bh0|| tasu pada saravara haMsasamAna pAThaka rAmavijaya gunakhAna |bh0||4|| vAcaka vaMza paraMpara jAMna padamaharaSa sukhanaMdanamAna |bh0|| kanaka mahima citrakumara vineya nidhi padakaja bhaMga saMyamageya |bh0||5|| zara khaga dhRti ||1895||nmi janama dina jAMna, racanA kInI zruti guna SAMna |bh0|| e zruti pUjana je kara raMga te nita vilaseM navanidhi raMga |bh0||6|| kAvyaM // jinavarAgama pUrvagatastuti bhavikasattvabhavodadhitArakA / vipulasantatisaMpadadAyakA sunidhisaMyamavittamupetu me // 1 // meM hI zrImadRSTivAdAMgAya dravyASTau yajA0 // 15 // dohA // zrAvaka jana bhAveM karI devo aratha vizAla / jima nija kamalA AdarI pAmo zivazukhamAla // 1 // DhAla // tUTho tUTho re mujha sAhiba ||e caal|| bhAvo bhAvo re bhavi cauda pUrava zruti bhAvo ||ttekaa|
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 anusandhAna 35 bAramA aMganI tIjI parUvanA cUlikA paMcama gAvo / tina kAraNa cita adhika ulhAseM dRSTivAda piNa dhyAvo re |bh0 // 1 // bhavasiddhI subha darazana Azraya dasa cauda pUrava gAvo / bhAva Sayopazama zruti abhyAseM saMpada sahaja nipAvo re |bh0||2|| anukarameM jina bhagati nAneM gaNadhara nija pada pAvai / navanidhisaMyama kuzaleM dhArI avicala kamalA ramAvai rai |bh0||3|| kAvyaM // pravarapUrvagatazrutisaMpadaM vimalabhAvahRdAmbuja dhArayan // nijakalatramupetya sukhena te zivagataM praNamAmi zivAya taM // 1 // OM hrIM zrI dRSTivAdazrutibhyorthaM yajAmahe svAhAH ||ityrthm // iti mahopAdhyAya caritranaMda kRtA // iti pUrvagata pUjA samAptA // atha AratI // jaya jaya jinarAyA / / e cAla // jaya jaya avikArA Arati karuM sukhakArA / pUrava zrutisArA ||j0 // 1 // utapAda 1, agranIya, 2, vIrayavAdeM 3 asti nAsti // 4 // syAdavAdA / / e cau pUrava atizaya cUlikA // saMyuta parivAdA ji0||2|| nAna 5, satya 6, Atama 7, karamavAdeM 8, pacakhAna 9, gunadhArA / / vidyA 10, avaMjha 11, prANAvAya 12, baarmo| kiriyA 13, biMdusArA 14, ja0 // 3 // e cauda pUrava nita prati dhyAvata, paramAnaMda bhAyA / tanamaya tattva ramaNatA Adara, parasukha viramAyA ||j0 // 4 // je bhavi pUravagata zruti Arati karasyai cita lAyA / / te nidhi cAritra kamalA varasyai vaMchita phala pAyA ||j0 // 5 // iti pUravagata AratI // zrI zrI zrI sAhA phUlacaMda mUlacaMda paThanArthaM //
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAnha muni viracita cotrIsa atizaya stavana saM. : paM0 mahAbodhi vijaya zrI kAnhamuni racita cotrIsa atizayastavananI prastuta kRti AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamandira-kobAnA saujanyathI prApta thaI che. kRtino kramAMka che... 9572 vi.saM. 1652, zrAvaNa suda 15nA guruvAre jesalamera madhye A kRtinI racanA thaI che. racayitA zrIkAnhamuni kayA gacchanA ke kayA sampradAyanA che te kRtinA AdhAre aneka paTTAvalIonuM bArIkAIthI avalokana karatA evaM anumAna karI zakAya che : kartA loMkAgaccha paramparAnA che.1 prazastimAM sUcavelA jIvarSi teo zrIrUpajInA ziSya che. (janma: 1550, dIkSA 1578, svargavAsaH 1613) zrI jIvarSinA aneka ziSyo hatA. emAMnA eka che zrImallagaNivara. (dIkSA 1606, svargavAsa : 1666) amanA ziSya eTale prastuta kRtinA racayitA zrIkAnhamuni. kAnhamuni mATe vizeSa mAhitI prayatna karavA chatAM maLI zakI nathI. prastuta kRtimAM zrI jinezvara paramAtmAnA 34 atizayonuM DhUMkamAM paNa sundara varNana che. A kRtinuM adhyayana karatA je keTalAMka tAraNo nIkaLe che, te nIce mujaba che : (1) prastuta kRtinI racanA zrIsamavAyAMga sUtranA AdhAre thaI che. (2) samavAyAMga sUtramA batAvelA atizayonA krama karatA ahIM thoDo pharaka che. (3) A kRtimA 34 atizayonI traNa vibhAgamAM vaheMcaNI (janmathI 4, karmakSayathI 15, devakRta 15) samavAyAMga sUtranI zrI abhayadevasUri racita 1. jIvarSigaNi ane mallagaNivara- A be nAmagata 'gaNi' zabda, kartA mUrti pUjaka paramparAnA sAdhu hoya tevo saMketa ASI jAya che. 17mA zatakamAM tapagaccha sahita vividha paramparAomAM 'jIvarSi' evAM nAmo sAdhuonAM hatAM. paTTAvalIomAM vadhu tapAsa karavI ghaTe. loMkAgacchamAM paNa eka phAMTo mUrtimArgane svIkArato hato, te paNa khyAlamAM rAkhavAnuM che. zI.
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 anusandhAna 35 TIkAnA AdhAre karavAmAM AvI che. ___(4) prasiddha RSibhASita, pravacana sAroddhAra, vItarAgastotra, abhidhAna cintAmaNi nAmamAlA, yogazAstra vagere zvetAmbaramUrtipUjaka paramparAnA granthomAM atizayonI vaheMcaNI A mujaba che : (janmathI 4, karmakSayathI 11, devakRta 19) (5) eTaluM ja nahi, uparokta granthomAM samavAyAMga sUtramA batAvelA atizayo karatA keTalAka atizayomAM pharaka paNa jovA maLe che. zrI kAnhamuniviracita cotrIza atizayastavana pAya vaMdio re zrI mahAvIra jagataguru, jeNe bhAkhyo re Agama anopama sukhakaru; tihAM cothe re samavAya aMge jANIo, budhi atizaya re vivarI tihAM vakhANIo. vakhANIo cotrIza atizaya, janmathI dhura cAra ; rogarahita zarIra nirmala, tehamAMhe eka sAra a. gokhIra sama sita mAMsa-zoNita, bIjo atizaya e kahyo; vara kamala gaMdha samAna, sAsa-usAsa trIje e lahyo..... // 1 // maMsacakSu re AhAranihAra na dekhII, eha atizaya re cothe Agama pekhII; ghanaghAti re karmakSaya te upaje, te panara re atizaya jinavarane bhaje. je bhaje jinasirapITha bhAge, bhAmaMDala ati dIpato; e panaramAMhi eka atizaya, prabhA dinakara jIpato. eka joyaNa amRtavANI pasaraI, bIjo e atizaya dharai; ardhamAgadhI vANI trIje, sakala saMzaya apaharai..... // 2 //
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ phebruArI- 2006 jinavANI re Arija anAraja mRgapazu, khaga - dupada re - caupada prIchai harakhazuM; e cothe re paMcami suranara ne tirI, prabhudesaNa re nisuNI mitrabhAve dharI. je dharIya bhAva namaMti vAdI, chaThTho atizaya e sahI; sAta vAda kare je ke te, jAya mAna rahita thai. Itino bhaya AThame nahi, joyaNa tihAM pacavIza a; mArino bhaya navame Tali; saMcarai tihAM jagadIza e..... // 3 // valI dasame re bhaya sacakrano nahi kadA, paracakara re ekadazame navi sadA; ativuThI re hoya nahi tihAM bArame, valI jANo re aNAvuTThI nahi terame. teramo atizaya eha bolyo, nahi durbhikSa caudame; zoNitavRSTi pramukhane rogA, vega upazama pannarame. e AThamAthI panaramA lagI, savi joyaNa paNavIsa a; devakRta have panara suNijyo, kahyA jima jagadIza o..... ||4|| DhAla bIjI-ulAlArI keza- mAMsa-nakha-roma savi navi vAdhai eka, dharmacakra AkAza rahai bIjo saviveka; traNa chatra gayaNaMgaNe e trIjo sohe, cAmara seta sohAmaNo se cotho mana mohe..... // 1 // sphaTika siMhAsana pAdapITha sama paMcama sAra, chaThe indradhvaja bhalo e te atihI udAra; sahasa patAkA parivaryo e suMdara sajagIsa, divyaprabhAva sadaiva jihAM vicare jagadIza... // 2 // taru azokavara sAtame o, o uttama nAma, chatra patAkA dhajA sahita ghaMTA abhirAma; 51
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 52 anusandhAna 35 patra puSpa pallava karIya atizobhe jeha, zrIjinavara baisI rahe tihAM dIse teha..... ||3|| AThame vara samabhUmibhAga ramaNika suhAvai, navame kaMTaka taNA aNI uparAThA thAvai; ritu viparIti save huve o sukhakArI dasame, zitala vAyu sugaMdha pharasa tihAM ekArazame..... // 4 // gaMdhodakaghana bArasame rajareNu samAve, terasame varakusumavaraNa pAMce ma[na] bhAve; biMTa aThAi surabhigaMdha savi jANu pramANa, teha taNo upacAra kare tihAM kiNa(kane) suraThANa..... // 5 / / sadda pharasa-rasa-rUpa-gaMdha aniSTa akAMta, caudame atizaya upasame varate avibhAMta, sadda pharasa-rasa-rUpa-gaMdha atikaMta udAra; pragaTa thAya jiNavara kahe o panarame sAra..... // 6 // janma thakI dhuri cAra hove pannara karma TAlI, devataNA kRta pannara zuddha tapa-saMjama-pAlI; o atizaya cotrIza save jinanAyaka kerA; bhaNatA-guNatA sayala ridhi sukha lahe bhalerA..... ||7|| kaLaza zrIjIvariSigaNi hastadIkSita sakala buddhinidhAna me, zrImallagaNivara guNe adhikA sumati gupati paradhAna ...... // 1 // tasa caraNasevaka kAnhamuni sudi zrAvaNa punima sAra o, saMvata solahabAvane zobhato dina guruvAra a..... // 2 // jinarAjanA atizaya thuNyA gaDha jesalamera majAra o bhaNo bhaviyaNa harakhazuM savi saMgha jayajayakAra a..... // 3 // // cotrIza atizaya stavanam // . C/0. kirITa grAphiksa ratana poLa, amadAvAda-380001
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ kavi jazarAjakRta dodhakabAvanI saM. sAdhvI dIptiprajJAzrI hindI bhASAmAM guMthAyelI A dodhakabAvanI jazarAja nAmanA kavie banAvelI che. temaNe aneka dohAomAM potAnu nAma 'jazA' ke 'jazarAja' e rIte guMthyuM che. kabIranA ke tulasIdAsanA dohA jevA bodhaprada hoya che tevA ja A dohA paNa lAge che. kavi jazarAje potAne ja bodha ApavA khAtara A dohA banAvyA haze evaM lAge che. saM. 1730 mAM aSADha zudi nomane dine mUla nakSatramA A dodhaka bAvanI temaNe banAvI che tevU temaNe chellA-53mAM dohAmAM lakhyuM che. paNa pote kyAMnA che tathA sAdhu hatA ke gRhastha, tevI koI vAta temaNe lakhI nathI, eTale temanA viSe vadhu vIgato maLavAyU~ muzkela che. keTalAka dohA bahu mArmika ane hRdayasparzI zIkha ApI jAya tevA che. jemake dohA kra. 6 amAM kavi kahe che ke anyAya vaDe pedA karela dhanadAna ghaNuM ApavA chatAM tenuM phaLa alpa hoya; ane nyAyanItithI upArjetuM dhana thoDaMka ja dAnamAM vAparIe to paNa tenuM phala bahu maLe. nyAyasampannavaibhavanI ke nyAyanItinA paMthe cAlavA mATenI kevI sarasa zIkha ! 19mA dohAmAM khala(durjana)nI saMgata na karavAnuM kartuM che, to 20mA dohAmAM zaradaRtuno megha ane kaMjUsa-gAje ghaNA paNa varase nahi, tenI vAta kahI che. lakSmIno paNa kavie mahimA to karyo che ! jemake- dohA 27mAM - nagaduhitA-pArvatI, pati-zaMkara, AbharaNa-sarpa, teno ari-garuDa, teno pativiSNu, tenI nArI-lakSmI; te vinA puruSanI zobhA tathA lAja (Abaru) na vadhe. to dhana bheguM karyA pachI jo vApare ke dAnamAM Ape nahi, to e bApaDo vAgoLa thaI UMdhe mAthe laTakIne hamezAM dhana zodhyA kare che - evI vAta paNa 36mA dohAmAM kahI dIdhI che. 45mAM dohAmAM - levA devA vinA ja 'mukhe mIThA ne manamAM jUThA' lokonI bhArI khabara laI nAkhI che ! dodhakabAvanI A rIte ghaNI preraka temaja rasaprada racanA che. A bAvanInI 3 pAnAMnI prata koDAya (kaccha)nA maNDalAcArya zrIkuzalacandragaNisaMgRhIta koDAya jaina mahAjananA bhaNDAranI po. 58 krama. 258 nI prati che.
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 anusandhAna 35 tenI jeroksa nakala upAdhyAya zrI bhuvanacandra mahArAja dvArA prApta thaI che, ane tenA parathI pUjya AcAryazrInA nirdeza anusAra A sampAdana karela che. dodhaka bAvanI zrI pArzvanAthajI zatya che / atha dodhaka bAvanI likhyateM / OM yaha akSara zAra he esA avara na koI / zivasarUpa bhagavAna ziva zirasAM vaMdu zoya // 1 // namIiM deMva jagataguruM namIiM sadaguruM pAya dayA yukta namIiM dharama zivagatI leha upAya // 2 // manathe mamatA dura kara samatA dhara citamAMhiM ramatArAma pichAnakeM sivasuMkha leM kyuM nAhi // 3 // sivamaMdirakI cAha dhara athira maMdira taji dura laMpaTa rahyo kyA kicame asuMca jihA bharapura // 4 // dvaMdhA hI me paca rahyo AraMbha kie apAra uThi calego ekalo zira para raheMgo bhAra // 5 // anyAyAji(rji)ta datta dhana bahutara hi phala soi dAMna svalpa phuni phala bahula, nyAyopArjita hoi // 6 // Atama para hita ApakuM kyA parakuM upadeza nija Atama samajhyo nahi kino bahuMta kileza // 7 // itanA hI me zamajha tuM bahuta paDhe kyA graMtha upazama viveka zaMvara laho yAthe zivapura paMtha // 8 // itIbhItI yAthe gai pragaTa bhaI suMbha rIta nItamArga pedA kiyo gAuM tAke gIta // 9 // udaya bhae ravike jazA jAe sayala aMdhAra tyau sadaguru ke vacana theM miTe mithyAta apAra // 10 // ugata bIja suM khetameM jazA suM jala zaMjoga tyau sadaguru ke vacana the upajata bodhapayoga // 11 //
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 55 phebuArI - 2006 eka Teka dharake jasA nirguNa nirmama deva doSa roSa yAMme nahiM karavoM tAki seva // 12 // e viSamagati karmakI lakhI na kAhUM jAta raMkane rAjA kare rAjA raMka dekhAta // 13 / / osabiMda kuMzaagra the parata na lAge vAra AuM athira tese jasAM kara kachu dharmavicAra // 14 // auSadha namije mIcakuM(?)yAthe mare na koi kara auSadha eka dharmako jazA amara tuM hoI // 15 // aMdha-paMga jjo eka he jare na pAvakamAMhiM tyuM jJAna sAhIta kriyA kare jazA amarapura jAya // 16 // amara jagatameM ko nahI mare azura zurarAya gaDhamaDhamaMdira Dhaha pareM amara sujaza jasarAja // 17 // kaMcana te pIttara bhae murakha muDha gamAra tajeM dharma mithyAmati bhaje adharma azAra // 18 // khala saMgata tajIo jasA vidyA sobhita toI panaMgamaNi saMyukta to kyuM na bhayaMkara hoi // 19 // gAja saradakI kAramI karata bohIta avAja tanaka na varaseM dAMna jyo kRpaNa na de jasarAja // 20 // gharaTIke do puDa vice kaNa curaNa jyuM hoya tyuM do nArI vica parayo nara ugare na koi // 21 // nahI gyAMna jAMme jazA nahi viveka vicAra tAko saMga na kijiI paraharIdhe niradhAra // 22 // capalA kamalA jAMnike kachu kharaco kachu khAo ika dina bhUi suvo jazA lAbAM karake pAU // 23 // chalakara balakara budhakara karake jazA upAi Atama vasa ApaNo durjaya durijana tAi // 24 // javatI sava jaga vaza kIyo kisI na rAkhI mAMma je izathe nyArA rahe tAkuM yazA praNAMma // 25 //
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 jhAjhI vAta na kijIiM thorA hI me AMna jasA barAbara lekhavo Apa prAMNa paraprAMNa // 26 // naga - duhitApati AbharaNa tAko ari jazarAja taza pati nArI viNa puruSa na vadhe zobhA lAja // 27 // TANA TuNA chora de yAthe na zare kAja cokheM cita jinadharma kara kAja zare jazarAja // 28 // Thaga so jo para mana vase para upajAve rojha jazA kare vaza jagatakuM sAcA Thaga soi ja // 29 // Dare kahA jazarAja kaheM jo apane mana sAca khiNa me paragaTa hoigA jyauM pragaTAye kAca ||30|| DhA koTa agyAMnakA golA gyAna lagAi moharAyakuM mAra leM jasA lage saba pAya ||31|| nahI ( dI? ) nakhI nAri tathA nAga nakula jazarAja nAi narapati niguNa nara AThe kare akAja // 32 // tAreM jyauM nara kuM jazA bhavasAyarame pota tyoM guru tAre bhavaMjalanidhi kare gyAMna udyota // 33 // thobha lobha nahI jIuMkuM lAkha korI dhana hota samatA jo Ave jazA sukha sadA mana pota ||34|| dakSaNa uttara cyAra dizi jazA bhame dhanakAja prApatti vinA na pAmI kora karo akAja // 35 // dhana pAyA khAyA nahi diyA bhI kucha nAhi so vAMgula hoI jazA DhuDhatta he dhana mAhiM // 36 // nIguNa putta nAri nIlaja kUMpahI khAro nIra niSara ( nipaTa ? ) mitta jazarAja kaheM pAMce dahaM zarIra ||37|| para upagArI jagatame alapa puruSa jazarAja sItala vacana dayA mayA jAkeM mukha parI lAja ||38|| phoja dizodisa mila gaI jazA dhureM nIzAMNa jhujhe zanamUkha jAine suMra gaNe nahI prAMNa ||39|| anusandhAna 35
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 57 phebruArI - 2006 bUMba pare saba do rahe le le Ayudha hAtha vadana milIna kare jasA jAve koi anAtha // 40 // bhagata bhalI bhagavaMtakI saMgata bhalI suM sAdha oranakI saMgatti jazA AThe pohora upAdha // 41 // murakha marana na dekhIyata karata bahuMta AraMbha sAta visana seve jazA kare dharma bica daMbha // 42 // yAga kare prAnI haNe bhAkhe dharma ulaMTha dekho gyAMna vicArake kyuM pAve vaikuMTha // 43 // rIza tyAga vairAga dhara ho yogI avadhuta zIvanagarI pAye jazA kare aiMzI karatUta // 44 // leMhaNA dehaNA kachu nahI muhakI miThI vAMta hRdaye kapaTa dhare jazA tAke zira para lAta // 45 // varazeM vAradhI ahonIze pAkha ratInuM pAna bhAgya vinA pAve nahI yAcaka dAtA dAna // 46 / / zaMkha zarikhA ujalA nara phuTarA pharaka jazA na sobhe dAMna viNa jyu buTI kAna dharaka // 47 // kharo pavahe surako raNa vica muMDa vihaMDa pAchA pAu dhare nahI jo hove sata-khaMDa // 48 // sAyara motI nIpaje hIrA hIrA khAMNa jihAM gyAMna dhyAna tyA nIpaje jihA suguru kI vAMNa // 49 // hasta hI maMDaNa dAMnaM he gharamaMDaNa varanAra kulamaMDaNa aMgaja jasA mAnavamaMDaNa sAra // 50 // laMchana nisapati zAMtarucI suraja laMchana tApa dAtA laMchana dhaNa vinA savahuM dayA sarApa // 51 // kSAMta dAMsa(dAMta) na tA(samatA)ratA haMNe nahI SaTakAya jasA pAMna kiriyAmagana so sAdhu kahivAya // 52 // sataraseM tIse sameM navamI sukala aSADha dodhaka bAvanI jasA mUra nakSata karI gADha // 53||
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 anusandhAna 35 iti zrI dodhaka bAvanI samAptA nAma saMpurNaMm // sh h m mr sh kaThina zabdonA artha paMkti zabda artha kica kIcaDa-gaMdakI asuMca azuci dvaMdhA dhaMdho pIttara pittala tanaka leza javatI juvatI? koTa gaDha (ajJAnano) golA topagolA (jJAnanA) prApatti prArabdha (?) vAMgula vaDavAgola nipaTa(?) naphaTa sura mr mr bh sd - - 348 Mmm 34s sh s h zUro m bUMba sh mr mr bh visana vyasana yAga hiMsaka yajJa vAradhI megha ratI, caNoThIy (?) C/o. devIkamala jaina svA. mandira operA, vikAsagRha pAse, amadAvAda-380007
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnadatta Adi munikRta vividha stavana-sajjhAyo saM. sAdhvI samayaprajJAzrI __ vijayagacchanA aTale ke vIjAmatanA mAnadatta muni tathA meghA munie racelI daza gIto dharAvatI eka trUTaka, 4 pAnAMnI prata pUjya AcAryazrIvijayazIlacandrasUri mahArAje mane keTalAka vakhata agAU ApI hatI, te parathI A nakala tathA sampAdana karela che. prata 19mA saikAmAM lakhAyelI hovAnuM lAge che. badhI racanAo bhaktirasathI kAM to vairAgyapreraka bodhathI bharelI che. trIjI-cothI racanAo 'meghA' kRta che bAkInI ATha 'mAnadatta'nI che. bAlaceSTA jevA mArA A prAthamika prayAsamAM truTio rahI haze te sudhArIne vAMcavA sarvene vinaMti karuM chu. ka0 // 1 // // ve ve munivara veraNa pAgaryA re / e dezI // karma samAno baliyo ko nahI re, dIkhADe atahI saMtApa re; viNa bhogyAM chuTai nahI re, pUrava kRta je pApa re0 ..... karme AdIsara rahyA aNazarIre, varasa eka taga sIma re; vIra jiNezara kerA kAnameM re, khosyo khIlo atIbhIma re..... ka0 // 2 // nIra bharANo ghara mAtaMgane re, satyavAdI harirAya re; nala davadaMtI nagaryAM ravaDyAM re, zItAM kalaMka kahAya re..... ka0 // 3 // mallajinesvara striliMga thayA re, drupadI paMca bharatAra re; karma taNeM vasi paDi raDavaDyAM re, zrIkRSNa sarIkhA avatAra re...ka0 // 4 // pAMca pADava karme naDyA re, rAmajI rahyA banavAsa re; rAvaNa rANeM dasa sIra raDyA re, mUMja narapati bhikhyAbhyAsa re..... ka0 // 5 // . araNaka munivara rahyA vezyA gharAM re, vali ASADhyA aNagAra re; seTha yelAputra naTa thayo re, caMdana kurakaTa avatAra re..... ka0 // 6 // becANI babbara taTeM re, surasuMdarI vale nAra re; karme sahuM kasIyA kharA re, nahI rAjA rAMka vicAra re...... ka0 // 7 //
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 60 anusandhAna 35 yema vayaNa zravaNeM sUNI re, prabhujIsuM pabhaNe abhayakumAra re; karma subhaTa kima jIpIye re, vIrajI kahai upacAra re..... ka0 // 8 // samakita kezarIyA vAgo paharaneM re, paMca mahAvrata bagatara Topa re; dharama DhAla karameM lIjIye re, khimA khaDaga le deI upare..... ka0 // 9 // satara sAvatavA reM sUravAM re daza mukaTabadha lyevo rAya re sahasa aDhAreM subhaTa sajI karI re, baTho tuma zIlarathamAhi re..... ka0 // 10 // dayA hastI tuma ziNagArane re, sumata pacaraMgathara rAya re; gyAna nagAro deI karI re, bhAvana bherI caDho vajaDAya re.....ka0 // 11 // ema vayaNa suMNI harakhaneM re, uThIyo thaI taiyAra re; karama subhaTa jIpaNa bhaNI re, lIdhA sastara abhayakumAra re..... ka0 // 12 // jora jugata karI jIpIyA re, devAM mila bolyA jayajayakAra re; mAnadatta zivanArI varI re, praNamuM huM niteM vAraMvAra re..... ka0 // 13 // iti abhayakumAra svAdhyAya saMpUrNaM // (2) // caraNa kamala re praNamI guru taNA, kahasyuM sIla vakhANa; bhava bhaya TAlI re manavaMchita lahyA, sIla taNe paramANa..... 1 sIla samANo re bhavi vrata ko nahIM... AM0 / sIla prabhAve re paratikha dekhIyo, agana thaI jalarAzi, sItA satI re jaga jasa vAMdhIyo, guNa gAveM muni tAzi.... 2 zI0 calaNI kADhyo re pANI niramalo, bAMdhI kAco re tAra; deI chAMTA re satIya subhadarA, kholyA caMpA dvAra.... 3 zI0 pAMca pAMDava vinare(ve) valivali nara jike jANyA dropadI vIra; jAsa prabhAve re bhavijana prANIyo, vAdhyo ati ghaNo cIra..... 4. zI0 zreNaka nRpanI re manabhAvatI, satI celaNA jANa; samosaraNameM re vIra jiNaMdajI, kIdho jAsa vakhANa..... 5. abhayA rANI re duHkha dIdho ghaNo, cita na calAyo re teha; sUlI phITa re thayo sihAsaNo, seTha sudarasaNa jeha..... ahi ari nAga re Adi deI karI, bhaya jAveM saba nATha; raNa vanameM re iNa parabhAvathI, hoveM jihAM tihAM re thATha..... 7. zI0
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 61 phebruArI - 2006 ima jANI re bhavi naranArIyAM, pAlo dRDha mana lAya; sarUpa sugurano re zikha ima AkhaveM, mAna pUjA ziva pAya..... 8. zI0 iti zIla svAdhyAya // (3) // dezI garabhAkI // ika dina araNaka jAma, gocarI uThIyA re, kharI dupaharImAMhi, mukatino rasIyo re.... 1 . adbhuta kAma sarUpa, jobana vese re; ubho gokhane heTha, dITho veseM re..... 2 dAsI yeka bulAya, iNa para boleM re; teDI lAvo e sAdhu, nahI iNa toleM AI dAsI re tAma iNa para bhAkheM re, Ama padhAro rAja, puro avilAyeM re..... 4 dAsI vacana rasAla suNakara hAlyA re; tasalIma karI kahai nAri Avo mana vAlhA re..... 5 yA catrasAlImAMhi bhogo bhogA re; jobana lAho leha, lIjo jogA re..... 6 komala tana sukamAla dekhI cUkyo re; maNa vase munirAya saMjama mUkyo re...7 ika divasaneM yoga gokhAM bayaThe re; copaDa ramatAM mAta dekheM he re..... 8 galIyAM galIyAM mAhi phireM jotI re; dITho koI mAharo naMda araNakamotI re..... 9 utari ciMtava jAma dhragadhraga mujhaneM re; kSimA karo mujha mAya vinavU tujhaneM re..... 10 aNasaNa nokA baiTha bhavadadhi tariyA re; meMghA sivapura jAya ramaNI variyA re..... 11 iti araNaka sijjhAya // (4) // AratI // jaya jaya jinadevA ja0; suranara kareM tuma sevA, pAveM nahI mevA aSTamahApratihAraja, atisaya guNadhArI; doSarahita prabhu rAjai labadhi guNeM bhArI.... jai0 2
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 62 anusandhAna 35 jotIrUpa arUpI arita, tribhuvana jana bhUpo; ajarAmara avinAsI koI na lahai rUpo..... ja0 3 aMtarajAmI ho tuma naha cai jAnata saba ghaTakI; kalapadruma tuma sarikhA pUrata saba manakI..... jai0 4 sayaMbhUramaNa biMdu jalakeroM saMkhyA lahaiM koI; tuma guNa kero nAtha pAvata nahI koI..... ja0 5 uttama vastra pahara AbhUSaNa iMdrAdika AI; theI theI nAcata harakhita bahuta bhagatI lAI..... ja0 6 dhapamapa dhapamapa mAdala bAjai bhaukAreM; guDa guDa jhAMkaTa jhAMkaTa nobata surabhAreM..... jai0 7 ratana jaData leI Arati karapUra saMyugatI AratI kara kahai ema Apo mujha ___ mugatI..... jai0 8 kareM kevala mahimA surapati pohapana(?) varaSAI; Avidha stuti kareM bahu bhagate meghA sira nAI ..... jai0 9 // iti AratI saMpUrNaM // // sumaro jinarAja sumatidAtA sumatidAtA re kumatitrAtA su0; narasura sivapada lachi laho re, ora laho re tuma sukhasAtA. su0 ..... bhavasAyarameM DuMbata rAkheM, rAsa leveM re kugati jAtA. su0 .....2 AMgaNa ubhI turIyAM re hIseM; hasatI hI dare thAreM madamAtA. su0 tInalokano sAhiba tyAgI kyoM re phiro prAnI dhyAtA. AmanI hoMsa kabu nahI bhAMjeM AmalIyAMnA re phala khAtA. su0 mAnadatta Apana bhala cAho ahonisa raho jinaguNa gAtA. su0 ..... // iti sumatanAtha gItaM // wm3 // meghakumAranA gItameM dezI // vIra jiNaMda vakhANiyojI, pUjAno adhikAra; goyama Adi deI karIjI, bAraha paraSadA sAra re... prANI; pUjo zrI jinarAja / /
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 63 phebruArI - 2006 jIvAbhagavI aMgamAMjI, rAyapaseNI majhAra; aMga uvAI joIyejI, anuyogadvAra udAra re... prA0 ... 2 aMbaDa zrAvaka vaMdiyAjI, mana dhara prabha UlAsa; je kumatI mAneM nahIjI, jAko naraka nivAsa re... prA0 ... 3 vidyA jaMghAcAraNejI, naMdIsara vaMdyA raMga;. . te mUrakha mAne nahIjI, jovo paMcama aMga re... prA0 ... 4 chaThe aMgamAhe kahyojI, vaMdana aracana doya; . dropadIyeM vaMchita lahyAjI, zrI varadhamAna viseSa; Ardrakumara pratibUjhiyAjI, jinavara pratimA dekha re... prA0 ...6 sUtra mAneM pratamAnaMdeMjI, (nahIM jI ?), dhIThA kharA hI abodha; caurAsI bhramanA karIjI, paDaseM naraka nigoda re... prA0 ... 7 sUtra sidhAMta adhenanAjI, kAno mAtrA hInaH kUDo akSara je kahaijI, te bhavabhramanA lIna re... prA0 ... 8 / jinapratimA jinasArakhIjI, kahI jinAgamamAMhi; jo pratimA vaMde nahIjI, vaMdanIka te nAhi re.... prA0 ... 9 asiAUsA mana dharIjI, darazana jJAna caritta; jinamukha dekhI eha japojI, kara narabhava pavitta re... prA0... 10 sIsa sugura sarUpanojI, kahai dattamAna anUpa; eha vacana mana nA dhareMjI, te paDo oMDa kUpa re... prA0 ... 11 ||iti|| [iti jinapratimApUjA svAdhyAya] (7) // baida na koI aso dekhyo, vedana mujha nasAya; nAma tumhAroM suNakeM prabhujI, aba AyoM tuma pAyajI... 1 zrI ciMtAmaNa pAsa, [tu]ma caraNA sIsa namAvUjI, meM Apa taNA guNa gAvUjI, meM samakita guNa vujavAlujI... zrI0 AM0 ... suMdara sUrati mUrati thArI dIThA mana hulasAya; koDa bhavArI bedana mhArI eka palakama jAyalI. zrI0 ... 2 - anapa.
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 64 dhana mAtA vAmAde rANI jAyo tumase naMda; suranara kiMnara Adi deI, namAye munaMdajI... zrI0 Apa tire bahute re tyAre, karuNAkara jinarAja; aba huM zrutanokA basANA, apaDAveM sivapAjajI... zrI0 kara joDI sevaka jina vinaveM, araja suNo mahArAja; mAnadatta cerAkI tumaneM, bAha gaheMkI lAjajI... zrI0 // iti [ cintAmaNi pArzvagIta ] saMpUrNaM // (8) | dezI / narukAkA gItanI // re jinesvara sAhibA mAharI araja suNIjojI0 AM0 lakha caurAzI yonameMjI, bhramata phiryo bahukAla; duHkha anaMtA meM sahyAjI, sAhiba dinadayAla. tAraNano biruda sAMbhalIjI, zrIgurakerI vAMNa; jaba meM tumapeM AviyojI, sAhiba catura sujANa ... ji0 iNa avatAreM sAhibAjI, bheTyA deva anaMta; piNa ko kAja saryo nahIjI, sAMbhala zrI arihaMta... ji0 mujhameM avaguNa cha ghaNAjI, kahata na AveM pAra; piNa tuma jhAja taNI pareMjI, cho prabhu tAraNahAra... niraguNIyAMnA kara grahIjI, uttama choDeM kema; viSa viSadhara aru caMdramAjI, Izvara rAkheM jema... ora kahAM tumeM kahuMjI, jIvana prANa AdhAra; sevaka jANa mayA karojI, patita UdhAraNahAra... dattasarUpa sugura taNojI, mAna kahai suvicAra; bhavasAyara teM DubatojI, abakeM leho UvAra... // iti stavana // anusandhAna 35 ji0 ji0 ji0 ji0 ji0 4 2 3 50 4 5 ech 7
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ phebruArI - 2006 65 // kapUra huveM ati Ujalo re / e dezI // devI deva manAvatAM re, nITha thayo suta eka; kAmAtura tiriyA vase re, mAtasuM mAMDyo dveka... bhavikajana; viSaya mahAbalavaMta. hojI koI jItyA che saMta mahaMta... bha0 .. 1 siTata paTita kalevaru re, kAkajaMghA sama svAna; tasu ke. lAgyo phireM re,viSaya karI hayarAna... bha0 riddha vRddha kulavidha tajI re, pAyaka bhIma samAna; mayaNavaseM duHkhIyo thayo re, mUMja mahArAjAna... laMkApati atulI balI re, surapati padavI sAra; dharaNI tasu mastaka rulyA re, haha viSaya vikAra... bha0 kesapharasa niyANo kIyo re, vrata pAlyo bahu kAla; saMbhUta cakravarati bAramo re, jAyeM sattama pAyAla.... bha0 viSaya-phala viSa sArikA re, je seveM naranAra; te duragati duHkha pAmase re, na laheM sAsa lagAra.... bha0 ... kAmanI miragaphAsameM re, paDeM taba pichatAya; jIvata cUMTa kAlajo re, muMvAM naraka le jAya.... bha0 ima jANIne tuma tajo re, viSaya catura sujAna; sIsa sugura sarUpano re, pabhaNe ima ruSimAna... bha0 ... 8 iti viSayatyAga gItam // (10) gotama prazna kIyo bhalojI, caraNA sIsa namAya; kAla paMcama Ayo thakojI, jANIje kiNa prAya. ho prANI; jovo aratha vicAra... 1 vIra jinezvara ima kaha(he)jI, suNa gotama suvanIta; gyAnIyeM aso kaDojI, jANIje iNa rIta... ho prA0 ..... 2
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 66 anusandhAna 35 nagara grAma sarikhA hoseMjI, grAma te citA re samAna; kuTamI dAsa sarisA hoseMjI, lAMcagrAhI puruSa pradhAna...ho prA0 ..... 3 rAjateja jama sArikhojI, sajana nilajapaNi joya; ketika kulanI kAmanIjI, vesyA sadRsa hoya.... ho prA0 ..... putra svachaMdeM cAlaseMjI, guru naMdaka siSya mugadha; durajana sukhI RddhanA dhaNIjI, sujana duHkhI alpa ridha... ho prA0.... 5 mAta pitA baThA raheMjI, putara pAmeM jI kAla, vAya pracaMDa vaha valI, vegalA paDaseM kAla..... ho prA0 ... 6 sarapAdika bahu jIvaDAjI, thAseM prathavI re mAMhi; atIta brAhmaNa dhana lobhiyAjI, thAseM samatA na AMhi...ho prA0 .... 7 kulAcAra tyAgI hosejI, sAdhu zrAvaka doya; kalaha kaSAi jIvaDAjI, visaneM bahu rita hoya .... ho prA0 .... 8 mithyAtI nara devatAjI, e piNa bahulAjI hoya; maMtra yaMtra vali oSadhIjI, laghu parabhAvIka joya..... ho prA0 ... 9 dayA dharama piNa thoDalojI, vali dhana AyU re jANa; deva darasaNa manuSyaneMjI, kaThina zravaNa vakhANa.... ho prA0 ... 10 AcAraja vali sAdhanajI, sAvaka bhaNAsI re sUtra; mAvitrasuM tthI kAraNejI, kalaheM karasI re putra .... ho prA0 ... 11 satiyAM melA kApaDAjI, kulaTA raMga viraMga; malecha rAja bahulo huseMjI, sAMbhalajyo sahU saMga... ho prA0... 12 zrIbhagavatI mAheM kahyojI, tIseM boleM vicAra; zrIvaradhamAna pasAvalejI, guMthyo uNa anusAra... ho prA0 .... 13 vijaya gachamA dIpatAjI, zrIrUpadattamunIsa; tAsa paTodhara rAjitAjI, sarUpadatta sujagIsa .... ho prA0.... 14 tAsa sIsa iNa para bhaNejI, mAnadatta suvicAra; eha bola suNatAM thakIjI, manamAM kIyojI hakAra.... ho prA0 ... 15 // iti kalayuga svAdhyAya //
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ phebruArI - 2006 67 padhAryA zUrA zabdakoSa kaDI lITI zabda artha abhayakumAra svAdhyAya prathama paMktimAM ve ve bebe veraNa vahoravA pAguryA aNazarI aNasaNI-upavAsI sAvatavA sAmaMto sUravAM sastara . zastra : zIla svAdhyAya : vAMdhIyo vadhyo calaNI cALaNI phITa phITI-maTI gaI thATha : araNaka sijjhAya : garabhAkI garabAkI veseM vezyAe avilAce abhilASAo tasalIma svAgata (?) catrasAlI citrazAlA copATa dhragadhraga dhig dhig bhavadadhi bhavodadhi-bhavasAgara : AratI : bhevA aSTamahApratihAraja 8 mahAprAtihArya, jaina tIrthaMkaranI samRddhio. ThATha copaDa ro o wuar as bheda
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 35 OMm bherI 4. 2 . . . . . . . ... m h prama m ariMta arihaMta nahacai nizce sayaMbhUramaNa svayambhUramaNa nAme mahAsamudra bherana karapUra kapUra : sumatanAtha gIta : turIyAM turIyA dazA hIMdarethAre Ama kerI : jinapratimApUjA svAdhyAya : jIvAbhagavI jIvAbhigama (granthanAma) prema zrugaDAMga sUtrakRtAGga (granthanAma) pratibUjhiyA pratibodha pAmyA adhenanA adhyayananA oMDa UMDA .: cintAmaNi pArzvagIta : vujavAlu ajavALu tyAre tAryA zrutanokA jJAnanI nAvaDI basANA beTho chu; besIne apaDAve pahoMcADe (?) sivapAja mokSarUpI ghATa cerA celA : stavana : jhAja jahAja UvAra UgArI sh mr >> m - mr l - s - - h - h s l - >> -
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ phebruArI- 2006 NV r M 5 3 5 5ws 99 7 7 3 20 5 wvo 4 6 8 9 4 1 2 4 m m MM 20 20 4 : viSayatyAga gIta : nITha dveka siTatapaTita pAyaka sapharasa niyANo sattama pAyAla sArikA miragaphAsa cuMTakA : kaliyuga svAdhyAya : kuTamI nilajapaNi naMdaka kAla visaneM laghu neTa nakkI udreka (?) saDeluM - labaDeluM subhaTa (strInA) vALanA sparzathI nidAna (AvI strI mane maLo tevI icchA) sAtamI narake sarIkhA mRgalAM pakaDavAno phAMsalo cuMTe, phole 69 kuTumbI nirlajjapaNe lobhI mRtyu vyasanamAM zIghra C/o. nItU amRtalAla jaina 404, se- 22, turbhegAma nyU mumbaI 400705
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahopAdhyAya meghavijaya racita saptasandhAna kAvya : saMkSipta paricaya ma0 vinayasAgara vaikramIya 18vIM zatAbdI ke durdharSa udbhaTa vidvAnoM meM mahopAdhyAya meghavijaya kA nAma agrapaMkti meM rakhA jA sakatA hai / jisa prakAra mahopAdhyAya yazovijayajI ke lie - unake pazcAt Aja taka navyanyAya kA praur3ha vidvAn dRSTigata nahIM hotA hai usI prakAra meghavijayajI ke lie kahA jA sakatA hai ki unake pazcAt do zatAbdiyoM meM koI sArvadezIya vidvAna nahIM huA hai / unakI sulalita sarasalekhinI se niHsRta sAhitya kA koI konA achUtA nahIM rahA hai / mahAkAvya, pAdapUrti kAvya, caritragrantha, vijJaptipatra-kAvya, vyAkaraNa, nyAya, sAmudrika, ramala, varSAjJAna, TIkAgrantha, stotra sAhitya aura jyotiSa Adi vividha vidhAoM para pANDityapUrNa sarjana kiyA hai / mahopAdhyAya meghavijaya tapAgacchIya zrI kRpAvijayajI ke ziSya the / tatkAlIna gacchAdhipati zrIvijayadevasUri aura zrIvijayaprabhasUri ko ye atyanta zraddhA bhakti kI dRSTi se dekhate the / inakA sAhitya sRjanakAla vikrama saMvat 1709 se 1760 taka kA hai / (inake vistRta paricaya ke lie draSTavya hai rAjasthAna ke saMskRta mahAkavi evaM vicakSaNa pratibhAsampanna granthakAra mahopAdhyAya meghavijaya; zrI marudharakesarI munizrI mizrImalajI mahArAja abhinandana - grantha) eka zloka ke aneka artha karanA, sau artha karanA kitanA kaThina kArya haiM / dvisandhAnAdi kAvyoM meM kaviyoM ne pratyeka zloka ke do-do artha kiye haiM / kintu meghavijayajIne saptasandhAna kAvya meM pratyeka padya meM Agata vizeSaNoM ke dvArA 7-7 artha karake apanI apratima pratibhA kA upayoga kiyA hai / kavikarma ke dvArA durUhatA para bhI vijaya prApta karanA kavikauzala kA paricaya karAtA hai / sapta sandhAna mahAkAvya inhIM mahAkavi kI racanA hai / isa kAvya kA yahA~ saMkSipta paricaya diyA jA rahA hai : maho0 meghavijayajI ne saptasandhAna nAmaka mahAkAvya kI racanA saM. 1760 meM kI hai / isa kAvya kI racanA kA uddezya batAte hue lekhaka ne
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ phebruArI - 2006 71 prAntapuSpikA meM kahA hai - AcArya hemacandrasUri racita saptasandhAna kAvya anupalabdha hone se sajjanoM kI tuSTi ke liye maiMne yaha prayatna kiyA hai / isa kAvya meM 8 sarga haiM / kAvyastha samagra padyoM kI saMkhyA 442 haiM / prastuta kAvya meM RSabhadeva, zAntinAtha, neminAtha, pArzvanAtha, mahAvIra, rAmacandra, evaM yaduvaMzI zrI kRSNa nAmaka sAta mahApuruSoM ke jIvanacarita kA pratyeka padya meM anusandhAna hone se sapta-sandhAna nAma sArthaka hai / mahAkAvya ke lakSaNAnusAra sajjana-durjana, deza, nagara, SaDRtu Adi kA sulalita varNana bhI kavi ne kiyA hai| kAvya meM sAta mahApuruSoM kI jIvana kI ghaTanAyeM anusyUta haiM, jisameM se 5 tIrthaMkara haiM aura eka baladeva tathA eka vAsudeva haiM / sAmAnyatayA 7 ke mAtA-pitA kA nAma, nagarI nAma, garbhAdhAna, svapna darzana, dohada, janma, janmotsava, lAJchana, bAlakrIDA, svayaMvara, patnInAma, yuddha, rAjyAbhiSeka Adi sAmAnya ghaTanAyeM, tathA 5 tIrthaMkaroM kI lokAntika devoM kI abhyarthanA, vArSika dAna, dIkSA, tapasyA, pAraNaka, kevalajJAna prApti, devoM dvArA samavasaraNa kI racanA, upadeza, nirvANa, gaNadhara, pAMcoM kalyANakoM kI tithiyoM kA ullekha, tathA rAmacandra evaM kRSNa kA yuddha vijaya, rAjya kA sArvabhaumatva evaM mokSa-svarga kA ullekha Adi kathAoM kI kaDiyeM to haiM hI. sAtha hI prasaMga meM kaI viziSTa ghaTanAoM kA ullekha bhI hai| AdinAtha carita meM - bharata ko rAjya pradAna, nami-vinami kRta sevA, chadmasthAvasthA meM bAhubalI kI takSazilA nagarI jAnA, samavasaraNa meM bharata kA AnA, bharata cakravartI kA SaTkhaNDa sAdhana, magadhadeza, sindhu nadI,zilpatIrtha, tamisrA guhA, himAlaya, gaMgA, taTastha deza, vidyAdhara vijaya, bhaginI sundarI kI dIkSA Adi kA ullekha haiM / zAntinAtha ke prasaMga meM -- azivaharaNa, tathA SaTkhaNDa vijaya dvArA cakravartitva / neminAtha - rAjImatI kA tyAga mahAvIra - garbhaharaNa kI ghaTanA rAma - bharata kA abhiSeka, vanavAsa, zambUka kA nAza, bAlivadha, hanumAna kI bhakti, sItAharaNa, jaTAyu vinAza, sItA kI khoja, vibhISaNa kA
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 anusandhAna 35 pakSatyAga, yuddha, rAvaNavadha, sItAtyAga, sItA kI agni parIkSA aura rAmacandra kI dIkSA Adi rAmAyaNa kI pramukha ghaTanAyeM / kRSNa kaMsa vadha, pradyumna viyoga, mathurA nivAsa, pradyumna dvArA uSAharaNa, dvArikA varNana, zizupAla evaM jarAsandha kA vadha, dvArikA - dahana, zarIra-tyAga, balabhadra kA bhramaNa aura dIkSA Adi kRSNa sambandhI pramukha ghaTanAyeM / isake sAtha hI kRSNa evaM neminAtha kA pANDavoM ke sAtha sambandha hone se pANDavoM kA caritra, vaMzavarNana, dyUta, cIraharaNa, vanavAsa, kIcakavadha, abhimanyu kA parAkrama, mahAbhArata yuddha evaM bhIma dvArA duryodhana kA nAza Adi mahAbhArata kI pramukha ghaTanAoM kA ullekha bhI isameM prApta haiM / pratyeka padya meM vyaktiyoM ke anusAra eka vizeSya aura anya saba vizeSaNa grahaNa karane se kathA pravAha avikala rUpa se calatA hai, bhaMga nahIM hotA hai / anekArthI koSoM kI tathA TIkA kI sahAyatA ke pravAha kA abhaMga rakhanA atyanta durUha hai / udAharaNArtha sAtoM puruSoM ke pitAoM ke nAma eka hI padya meM draSTavya haiM : avanipatirihAsId vizvaseno'zvaseno 'pyatha dazarathanAmnA yaH sanAbhiH surezaH / balivijayisamudraH prauDhasiddhArthasaMjJaH prasUtamaruNatejastasya bhUkazyapasya // 1-54 // AdinAtha ke pakSa meM yahA~ nAbhirAjA thA / vaha vizvasena saMpUrNa senA kA, azvasena azvoM kI senA kA adhipati, dazaratha dazoM dizAoM meM kIrtirUpI ratha para caDhA huA, sureza devoM kA pUjya, balivijayisamudra parAkramiyoM para vijaya prApta karane vAlA, rAjakIya mudrAyukta, prauDhasiddhArthasaMjJa pravRddha, sampAdita uddezya evaM buddhiyukta thA / usakA bhUkazyapa pRthvI meM prajApati ke samAna tathA aruNateja sUrya ke sadRza pratApa vyApta thA / isameM zAntinAtha, neminAtha, pArzvanAtha, mahAvIra, rAmacandra evaM kRSNa ke pakSa meM kramazaH, vizvasena, samudravijaya, azvasena, siddhArtha, dazaratha,
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ phebruArI - 2006 bhUkazyapa vaMza meM hone ke kAraNa sUrya ke samAna pratApI vAsudeva ko vizeSya mAnakara anya vizeSaNa grahaNa karane se padyArtha niSpanna hotA hai / garbhApahAra jaisI ghaTanA bhI anya caritroM ke sAtha sahaja bhAva se varNita hai : devAvatAraM hariNekSitaM prAga, drAg naigameSI nRpadhAma nItvA / taM svAdivRddhyA zubhavarddhamAnaM, suropyanaMsIdapahRtya mAnam // 1-49 // indra ne pahile divyAMza se pUrNa avatIrNa mahApuruSoM ko dekhA aura naigameSI nAmaka deva ne zIghra nRpadhAma nItvA rAjAoM ke gharoM meM Akara dhanAdi kI vRddhi kI / prArambha se hI jJAnAdi guNoM se pUrNa mahApuruSoM ko dekhakara, mAna ko tyAga kara suroM ne bhI namaskAra kiyA / mahAvIra ke pakSa meM - nRpadhAma nItvA RSabhadatta ke ghara se siddhArtha ke ghara meM rakhakara, dhana-dhAnyAdi kI vRddhi kara naigameSI ne mAna tyAga kara, varddhamAna saMjJaka jJAnAdiguNa pUrNa tIrthaMkara ko namaskAra kiyA / sAtoM hI nAyakoM kI janmatithi kA varNana bhI kavine eka hI padya meM bar3I saphalatA ke sAtha kiyA haiM : jyeSThe'site vizvahite sucaitre, vasuprame zuddhanabhorthameye / sAGke dazAhe divase sapauSe, janirjitasyA'jani vAtadoSe // 2-16 // doSa rahita zAMtinAtha kA jyeSTha kRSNa vizvahita trayodazI ko, RSabhanAtha kA vasuprame caitrakRSNa 8 ko, neminAtha kA zuddhanabho'rthameye zrAvaNa paMcamI ko, pArzvanAtha kA poSe dazAhe, pauSa dazamI ko, mahAvIra kA caitre'site vizvahite caitrazuklA trayodazI ko, rAmacandra kA caitresite sAMke caitra zuklA navamI ko aura kRSNa kA asite vasuprame bhAdrakRSNA aSTamI ko, rAgAdi vijetAoM kA janma huA / anekArtha aura zleSArtha prabhAvita atyanta kaThina racanA ko bhI kavine apane pragADha pANDitya se sulalita aura paThanIya banA diyA hai / isa mUla grantha kA prathama saMskaraNa (svargIya nyAyatIrtha vyAkaraNatIrtha paNDita haragovindadAsajI ne sampAdana kara) jaina vividha sAhitya zAstramAlA, vArANasI
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 35 se san 1917 meM prakAzita huA thA / isa kaThinatama kAvya para TIkA kA praNayana bhI sahaja nahIM thA kintu AcArya zrI vijayaamRtasUrijI ne saraNI TIkA likhakara isako sarasa ora paThana yogya banA diyA hai / yaha TIkA grantha jaina sAhitya vardhaka sabhA sUrata se vi.saM. 2000 meM prakAzita huA thA / pAThaka isa TIkA ke mAdhyama se kavi ke hArda taka pahu~cane meM saphala hoMge / C/o. prAkRta bhAratI 13-A. mena mAlavIyanagara, jayapura
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ samayano takAjo : sAmpradAyika udAratA bhAratavarSa e hindU saMskRtine varelo deza che. A dezamAM aneka dharmo ane sampradAyo pAMgaryA che. A dezamA jaina, bauddha, vaidika jevA prAcInatama dharmo paNa pravarte che; islAma ane IsAI sarIkhA Agantuka dharmo paNa pravarte che, ane svAmInArAyaNa sampradAya jevA arvAcIna dharmasampradAya paNa pravarte che. itihAsakALamAM temaja madhyakALamAM vividha dharmo tathA sampradAyo vacce temaja potapotAnA peTA-sampradAyo vacce vAgyuddha, zAstrArtha, temaja eka bIjAne nabaLA pADavA-dekhADavA mATenA camatkArika tarIkA - A badhuM bahu cAlyA karatuM. parantu samayanA badalAtA pravAha sAthe e badhA vivAdo khoraMbhe paDatA gayA ke vIsarAtA gayA che. svAtantryottara samAjamAM to AvI vAto zaramajanaka ke saMkucita / visaMvAdI mAnasanI dyotaka ja gaNAvA mAMDI che. 200-250 varSothI pravartelA svAmInArAyaNa sampradAye Aje to dezabharamAM, balke vaizvika kSetre moTuM gajuM kADhyuM che. potAnAM zreSTha sthApatyanA namUnA samAM mandiro dvArA, zaikSaNika gurukulo dvArA, tathA mAnavasudhAraNAlakSI satsaMgo dvArA te sampradAya khAso lokapriya banyo che, je bhAratIya saMskRtinA sandarbhamAM eka noMdhapAtra ghaTanA gaNI zakAya tema che. ___AvA A sampradAyano paNa jyAre AraMbha thayo, tyAre paracA athavA sthUla camatkAro dvArA lokasaMgrahanI pravRttinuM prAdhAnya hatuM, ema teno itihAsa tapAsatAM sheje samajAya tema che. svAbhAvika rIte ja, tenI sAme, praNAlikAgata dharma-sampradAyonA lokoe, pratikriyA darzAvI haze, dA.ta. vi.saM. 1950 thI 1960 AsapAsanA samayagALAmAM paMjAbI jaina muni dAnavijayajI tathA muni nemavijayajI (pAchaLathI prasiddha AcArya vijayanemisUri) jevA vidvAna tathA vairAgI jaina sAdhuone svAmInArAyaNa sampradAyanA paNDito tathA saMto sAthe zikSApatrI vagere paratve zAstrArtha karavAnA ekAdhika prasaMgo noMdhAyelA maLe che, jemAM vipakSanA vidvAnono parAbhava ja thayelo. sAva svAbhAvika che ke AvI paristhitithI cheDAyelA te parAbhava pAmelA tattvo, keTalIka kapolakalpita kathA upajAvI kADhe, ane pote
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 76 anusandhAna 35 jItyA che ne sAmevALA potAnA zaraNe AvyA che te jAtanI vArtA calAve. madhyakALamAM AvuM ghaNuM banatuM. te ja prakAranuM A sandarbhe paNa banyuM che. uparokta je jaina munioe svA.nA. panthIone parAsta karelA, te jaina munine svA. nA. saMtoe kevA paracA batAvIne cATa pADyA tenI paNa eka sarasa kavitA / kathA te panthamAM banI gaI hatI. mAnyuM. AvI rIte paNa badalo lIdhAno AtmasantoSa to maLe ! parantu vIsamI sadInI e vAto, je vIsamI sadInA jUnavANI ane saMkucita mAnasavALA yugamAM ja zobhe tevI che te, Aje jAheramAM vivaraNa sAthe chapAya, to mAM koI sampradAyanI moTAI nathI thatI ke vadhatI; balke hInatA ja bhAse che. A dRSTikoNane lakSyamA rAkhIne ja, jyAre zrIvijayanemisUrijInuM vistRta jIvanacaritra AlekhavAno vakhata Avyo tyAre, A lakhanAre ja svA.nA. sampradAya sAthenA zAstrArtha tathA temanA parAjayavALA, dhArmika kleza ke saMgharSa vadhAre tevA prasaMgonuM vivaraNa lakhavA- chapAvavAnuM TALeluM; cheka saMvata 2029-30mAM. samanvaya ane sahiSNutAnA A yugamAM bhUtakALanI AvI ghaTanAonuM jhAjhuM mahattva na hoya, evaM dRSTibindu ja AnI pAchaLa kAma karI gayeluM. ane A kSaNe mArI samakSa eka patrikA paDI che : jJAnodaya. zrIsvAminArAyaNa gurukula gAndhInagara dvArA prakAzita thatI trimAsika patrikAno A julAI 2004no aMka che. temAM svA. nA. saMta gopAlAnandasvAmInuM varNana lakhatAM tenA lekhaka purANI svAmI haripriyadAse je kathA lakhI che te akSarazaH A pramANe che : "boTAdanA nagarazeTha bhagAdozI hatA. teo jaina hatA. teo satsaMgI thayA hatA. temane jainanA nemivijayajIe kahyuM ke 'A pAMcamA ArAmAM bhagavAna hoya ja nahIM, tame svAminArAyaNamAM vizeSa zuM joyuM ? temane ahIM bolAvo. huM tene joI laiza ! tamAro satsaMga mukAvuM to ja huM jainamuni sAco !' bhagAdozIe gopALAnanda svAmIne mANasa mokalIne bolAvyA. tethI svAmI sALaMgapurathI gADI joDAvI turata boTAda AvyA. te samaye nemivijayajI
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ phebruArI - 2006 77 upAzrayanA dvAramAM be hAthe be taraphanI sAkha jhAlIne UbhA hatA. svAmI gADImAMthI heThA UtaryA. eTalAmAM mANasanI medanI bharAI gaI. svAmIe jaina munine zAntithI pUchyuM ke "tame amArA satsaMgIone kema saMtApo cho ?" tyAre teNe karaDAIthI kA ke "tame koNa cho ?" svAmI kahe "ame jagatanA jIvanA bhagavAna chIe" ! tyAre kAM ke "svAminArAyaNa koNa che?" svAmI kahe "te to amArA paNa bhagavAna che." tethI jaina munie hAMsI karI karvA ke "tamAruM bhagavAnapaNu batAvo eTale huM jouM to kharo." svAmIe oTalA upara besI tenI sAme dRSTi sAMdhI, jaina muninI AMkho sthira thaI gaI. banne hAtha bAraNAMnI sAkho para coTI rahyA. keTalAka jaina kahevA lAgyA ke "svAmI jAdugara che, temaNe coTa nAkhI che." ema keTaloka vakhata vItyo tyAre lokoe kahyu ke "jaina muninI A sthiti choDAvo." tethI svAmIe temanI upara dRSTi karI eTale zuddhimAM AvyA, tarata doDIne svAmInA pagamAM paDya ne kahyaM ke tame samartha cho, mAro aparAdha kSamA karo, huM AjathI tamArA sampradAyanI nindA nahIM karUM." "jainoe munine pUchyuM tyAre kaDaM ke "meM samAdhimAM tIrthaMkaronA darzana karyAM. temaNe A mahApuruSonI mahattA mane kahI che. zuddhimAM AvatAM pahelAM mane yamapurInuM darzana thayu. yamadUtothI ghaNI vedanA sahana karavI paDI che." e pachI tyAM satsaMga vadhyo ane bhagAdozInI pratiSThA paNa vadhI." (jJAnodaya-trimAsika, julAI '04, pRSTha 13-14 prakA. svA.nA. gurukula,sekTara-23, gAndhInagara) sampradAyano mahimA vadhAravA mATe, je te samayanA uttama ane prakhyAta mahAnubhAvone sAMkaLI laIne, paracA-camatkAronA marI-masAlAthI sabhara, kevI majAnI kathAo nIpajAvI kADhavAmAM Ave che, te uparokta kathA vAMcatAM kalpI zakAze. vAstavikatA e che ke zrI vijayanemisUrinA jIvanamAM Avo koI prasaMga banyo ja nathI. temanA caritranA abhyAsI tathA lekhaka tarIkenA adhikArathI paNa huM kahI zakuM ke boTAdanA temanA vihAra tathA rokANa daramyAna Avo koI ja vivAda ke prasaMga banyo nathI. temanA antevAsI zrIvijayanandanasUrijI,
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 anusandhAna 35 je pote boTAdanA ja hatA ane AcAryazrInA boTAda-nivAsa vakhate upasthita hatA, temanI jANamAM paNa AvI koI ghaTanA banI hovAnuM jANyuM nathI. eka mahattvanI vAta e che ke nemivijayajI svayaM A prakAranA yaugika camatkAro karI zake tevI vibhUti hatA. mahammada chela nAmanA jAdugare sAdhu-saMtone herAna karavA mAMDyA tyAre temaNe te jAdugarane, boTAdamAM ja, yaugika zaktino paraco batADI, have pachI koI paNa dharma-sampradAyanA sAdhusaMtone na raMjADavA tenI pAse vacana lIdheluM. parantu, te pote vItarAganA mArganA upAsaka vItarAgI-vairAgI jaina sAdhu hatA. potAnA bhaktavarganI tathA matanI vRddhi kAje potAnI yaugika zaktino viniyoga kare tevI nimna kakSAnA teo nahotA. hA, koI jaina, mAtra paracAothI kheMcAI jaIne jaina dharma tajI anya panthamAM jato hoya to, tene bolAvIne temaNe samajAvavAnI mahenata jarUra karI hoya; ane te to koI paNa dharmAcArya kare; parantu temaNe nagarazeThane saMtApyA, ane pachI anya svAmInA AvA khophanA pote bhoga banyA - e vagere vAto to mAtra kalpanA zaktinI nIpaja che - narI avAstavika ! sAra e ja ke sAmpradAyika vyavahAra-vyavasAyanI dRSTie AvI kAlpanika vArtAo banAvavI paDI hoya, to paNa, vartamAnanA udAra, samanvayavAdI tathA sahiSNu kALamAM tevI vAtono A rIte pracAra karyA karavo, te sampradAyanI bAhya unnatinI tulanAmAM bhItarI dRSTino vikAsa ke ughADa bahu ocho thayo hovAnI dahezata ja re tema che. zI0
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ dUMka noMdha : (1) niSkuLAnandakRta ziyaLanI nava vADanAM pado viSe niSkuLAnanda e svAminArAyaNa sampradAyanA saMta ane kavi hatA. 19mA saikAmAM te thaI gayA. temaNe sampradAyanI dRSTie prabhubhajananI hajAro racanAo racI che, ane uttama kavi tarIke temanI khyAti che. jaina na hovA chatAM temaNe jaina dharmanAM zAstromAM varNavela brahmacaryanI 9 vADo viSe DhALiyAM (pado) banAvyAM che. temAM dareka DhALamAM bhagavAna mahAvIranuM nAma tathA temaNe varNana kareluM che te ja pramANe te te vADanA viSayanuM geya-kAvyamaya nirUpaNa bahu ruDI rIte kartuM che. A racanA I. 1916nA jaina zve. ko. heralDa nAme sAmayikamAM (pu. 12, aMka 8- 9 - 10) mohanalAla dalIcaMda dezAIe pragaTa karI che : 'jaina dharmano anya dharmomAM ullekha' evA peTAzIrSaka heThaLa. joke svA. nA. sampradAya dvArA prakAzita niSkulAnandanI racanAonA sarvasaMgraha jevAM pustakomAM A racanAno samAveza thayelo jovA maLyo nathI. paNa te to sAmpradAyika vyavasthA hoya ne ! omAM kavi ane tenuM sAhitya kAMI pradhAna na hoI zake ! astu. (2) nezanala mizana phora menyuskripTa viSe bhArata sarakAranA sAMskRtika mantrAlaya dvArA prAyojita A mizananA upakrame, je koI saMsthA A vyakti pAse, hastalikhita prati jevI sAmagrI hoya tenI sUci, mAnya saMsthAne ApavAnI sUcanA jArI karavAmAM AvI che. A sAmagrInuM kendrita sUcIkaraNa thAya to teno upayoga thaI zake ane te dezabahAra jatI rokAya, tevo Azaya hovAnuM paNa jANavA maLe che. , gujarAtano sambandha che tyAM sudhI AvI sAmagrInA nAnA-moTA keTalAka saMgraho jaino pAse paNa che. tenI sArasaMbhALa jaina saMgho ke munio dvArA thatI hoya che. vartamAnapatro dvArA A kAryakramanI jANa thayA pachI, keTalAka munirAjoe A kAryakramanA bhItarI hetuo vize jANakArI prApta karavAnA ucita prayAsa karyA, paNa santoSajanaka samAdhAna na maLyuM. savAla e hato ke I. 1972
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80 anusandhAna 35 nA iNDiyana eNTikviTI ekTa heThaLa, purAtana tamAma prakAranI sAmagrInI noMdhaNI sarakArI kAryAlayomA karAvI devAmAM AvI ja che; mUlyavAna hastapratono paNa temAM samAveza thayo ja che; to A navo kAryakrama zA mATe ? bIjo savAla e paNa hato ke - bhAratanA vividha prAntomAMthI hajAro-lAkho prato deza-videzamAM vecAI gaI - vigata thoDAM varSomAM, ane hajIye jemano AvI cIjono dhaMdho che teo to AvI sAmagrI sampAdana karIne vecatAM ja hoya che, balke hamezAM vecatAM ja - coratAM ja raheze; temane rokavA mATe bhAgye ja koI yantraNA ke prayatna che; takalIpha to jeo seMkaDo varSothI A sAmagrI paramparAgata sAcave che temane ja paDaze. DhUMkamAM, sarakArI yantraNA tathA kAryakramamA bhAgye ja koI vizvAsa mUkI zake tema che. Aje vinaMti kare, chatAM jillA kalekTaranA tumArarUpe te vinaMti hoya; to kAle 'tame barAbara saMbhALI zako tema nathI' ema kahIne sarakArI kacerIo A sAmagrI paDAvI leze nahi tenI zI khAtarI ? - AvI dahezata vyApaka che, jeno koI javAba maLe tema nathI. bIjuM, ekavAra sUcinoMdha ApI devAI, pachI temAM koI UdhaI Adi kAraNe 2-4 pratomAM pheraphAra thAya, to peluM jaDa tantra-jenA tAntriko vAraMvAra badalAyA karavAnA te- keTalI herAnagati kare? - AvI anubhavajanya dahezatono koI javAba maLe paNa nahi. AthI, zakezvaramAM tA. 19-2-06nA roja ekatra maLelA keTalAka javAbadAra tathA vidvAna jaina AcAryAdi munirAjoe, eka prastAva dvArA, A kAryakramamAM bhAga levAnI, jaina saMgho vagerene manAI pharamAvI che. A muddo dhArmika lAgaNIno nahi, paNa paramparAgata sAMskRtika dhananI rakSAno che, ane AnA hajI paNa ghaNAbadhAM pAsAM che, te lakSyamAM rAkhIne ja A bAbata vicAravA bhalAmaNa che. sarakAra ja rakSA kare, athavA sarakAra kare te ja rakSA hoya, toja rakSA thAya, evI bhramaNAmAM phasAvA jevU nathI ja. hajAro ke seMkaDo varSothI badhuM sacavAyuM che te bAbata paNa najaraMdAja karavI na joIe.
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ phebruArI - 2006 81 3. mukhapRSTha-citra viSe . sattaramA zatakanI eka kalAtmaka dhAtupratimAnuM A citra che. jaina tIrthaMkaranI paMcatIrthI-prakAranI pratimAnuM A parikara che, temAM alagathI mUkavAnI jinapratimA atyAre alabhya che tema jANyuM che. kalA-dhAtukalAnI dRSTie bahu sarasa namUno jaNAtAM te atre Apela che. tenA para vaMcAto lekha A pramANe che : alAi 45 saMvata 1656 varSe vaizAkha zudi 7 budhe vRddhazAkhAyAM moDhajJAtIya stambhatIrthavAstavya Tha. kIkA bhAryA vaMnAinAmnyA suta Tha. kAlA, lAlajI, hIrajI pramukhakuTumbayutayA svazreyase svayaM pratiSThA kArApaNapUrvakaM zrIkunthunAthabimbaM kAritaM pratiSThitaM ca tapAgacche zrIvijayadAnasUri paTTadhAripAtasAhi zrIakabbara pradatta jagadgurubirudadhAraka-pAtasAhi akabarapratibodhanasampAdita sakalajIvAbhayadAna pravartana zrIhIrasUri paTTAlaGkAra-go-mahiSa-mahiSI vadhanivartana - bandigrahaNamocana sphuranmAnakAraka-zrIzatruJjayatIrthakaranivArakapAtasAhi zrI akabbara sabhAsamakSalabdhajayavAda-bhaTTAraka zrIvijayasenasUribhiH / aitihAsika aneka vigato dharAvato A lekha che. AmAM saM. 1656mAM ilAhI sana 45 hovAcaM jANavA maLe che. moDha jJAti mULe jaina hovAnuM to siddha che ja, paNa 17mA zatakamAM paNa te jainadharmI hovAnuM jANI zakAya che. eka zrAvikAe pote pratiSThAno utsava khambhAtamA karAvyAnI vigata AmAM sAMpaDe che. akabarane dharmabodha ApIne tenA dvArA govadha tathA mahiSa-mahiSI (bheMsa-pADA) vadhano niSedha, AmAM nirdiSTa jaina AcAryoe karAvyAnA aitihAsika banAva, AmAM bayAna che. zatruJjaya tIrthanI yAtrAe janAre bharavo paDato karavero (jajIyA vero ?) baMdha karAvyAno paNa ullekha AmAM che. pharamAna mATe 'sphuranmAna' evo jaina saMskRtano zabda-prayoga paNa AmAM joI zakAya che. A pratimA koI vyaktinA nijI saMgrahamAM che. mULe to te eka tIrthasthAnamA hatI. varSo pahelA AvI aneka mUrtio, zaMkhalapura vagere saMghone mATe sAcavavI zakya na hovAthI, sampAdana karavAmAM AvelI tathA ucita prabandhapUrvaka sAcavelI. tAjetaramAM, game te kAraNasara, temAMnI keTalIka sAmagrI
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 82 anusandhAna 35 kADhI nAkhavAmAM AvatAM, A vyaktie paNa emAMnI amuka mUrtio vecANa lIdhI hatI. A pratimA te paikInI ja che. AvI uttama vastuno A rItano nikAla karavAnI preraNA kone-kyAMthI- zI rIte maLI haze ? ApaNI AvI ajJAnaprerita tathA aNaghaDa pravRtti e sarakArI tantrane N.M.M. jevA kAryakramo mATenuM prerakabala banI na rahe ? astu. zI0
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAhitI (1) 1. nizIthacUrNi : AgamaprabhAkara munizrI puNyavijayajIe taiyAra karela presakopInA AdhAre A cUrNigrantha- prakAzanalakSI sampAdana muni zrIdhurandharavijayajI tathA divyaratnavijayajI karI rahyA che. 2. vyavahArasUtra : niyukti bhASya, tathA malayagirIyA vRttisameta A Agamagrantha- zrIpuNyavijayajInI sAmagrInA Alambane prakAzanalakSI sampAdana, A. zrImunicandrasUrijI dvArA thaI rahyaM che. 3. kuvalayamAlA kathA : dAkSiNyAGka zrIudyotanasUrikRta A prAkRtakathAgrantha- saMskRta chAyA banAvavApUrvaka sampAdana paM. zrI ajitazekharavijayajI tathA muni vimalabodhivijayajI karI rahyA che. 4. insTiTyUTa oNva jainolojI (U.K.)tathA briTIza lAyabrerInA saMyukta Azraye, briTanamAMnI jaina hastapratonA varNanAtmaka sUcipatranA traNa grantho, DaoN. nalinI balavIra ane anyoe maLIne taiyAra karyA che. tenuM vimocana tA. 27 me, 2006nA roja dillI mAM vaDApradhAna DaoN. manamohanasiMghanA haste yojAyela che. _(2) navAM prakAzana : vidhimArgaprapA : kartA : jinaprabhasUri, sampAdana ane hindI anuvAda : sAdhvI saumyaguNAzrI, prakA. zrImahAvIrasvAmI jaina derAsara TrasTa, mumbaI. I. 2005 14mA zatakanA prabhAvaka jainAcArya zrIjinaprabhasUrie racelo A viziSTa vidhigrantha, I. 1941 mAM purAtattvAcArya muni jinavijayajI dvArA sampAditaprakAzita thayelo, je atyAre alabhyaprAya hato; tenuM A sughaDa ane sarasa punaH prakAzana che. AmAM sampAdaka sAdhvIzrIe AkhA granthano hindI anuvAda taiyAra karI mUkyo che, tethI pAThako mATe ghaNI suvidhA thaI gaI che. A granthamAM sAdhuonI sAmAcArI, yogodvahanavidhi, prAyazcitta vidhi vagere temaja upadhAna ane pratiSThA AdinA vidhio, tapAvalI Adi Adi
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 anusandhAna 35 aneka vidhividhAnonuM vizada pratipAdana thayuM che, jethI A grantha zvetAmbara saMghamAM bahumAnya grantha banyo che. zrIjinaprabhasUrijI kharataragacchanA gacchapati hatA, ane sampAdaka sAdhvIzrI paNa te ja gacchanAM che, eTale svAbhAvika rIte ja granthakAranA jIvana-kavanano vistRta Alekha, ArambhanAM pRSThomAM apAyela che. parantu jinaprabhAcAryano tapagacchapati zrIsomaprabhAcArya pratye bahuja prema ane Adarabharyo guNAnurAga-sambandha hato, tathA temaNe somaprabhAcAryanA anupama guNothI AkarSAIne potAno stotrasaMgraha temane arpaNa karelo, te aitihAsika temaja pArasparika sadbhAvane vadhAranArI ghaTanAno ullekha suddhA karavAnuM sampAdikAe kema TALyu haze, te na samajAya tevU che. paramparAprApta gacchavAdI mAnasa ane anya gaccha pratyenI aruci AmAM kAraNa hoya e to barAbara che, parantu te kAraNe jinaprabhAcArya jevA udAra ane guNAnurAgI puruSane anyAya thaI jAya che, te muddo kema najaraaMdAja thAya ? bIjI vAtaH prAyazcittavidhinA prakaraNano hindI anuvAda je AmAM chApyo che te, keTalAka pravartamAna saMyogo prati dRSTipAta karatAM, ochu ucita lAge che. eTalo bhAga anuvAda vagarano ja mUlamAtra chapAyo hota to vadhu ucita thAta. abhyAsa ane anuvAda bhale thAya, paNa jeTaluM lakhAya te badhuM ja chapAvavAno Agraha, ochAmAM ochu sAdhupadadhArI mATe to, vAjabI nathI lAgato. ___bAkI ekaMdare sundara anuvAdaH sarasa prakAzana : sAdhvIzaktino sarasa viniyoga karavAmAM Ave to AvAM uttama grantharatno samAjane maLe. (3) AcArAGgasUtra-bAlAvabodha (prathama zrutaskandha), kartA : zrIpArzvacandrasUri; saM. upAdhyAya bhuvanacandra tathA amRta paTela; pra. zrIpArzvacandrasUri sAhitya prakAzana samiti, nAnI khAkhara (kaccha); I. 2005. zrIpArzvacandragaccha pravartaka AcArya zrIpArzvacandrasUri (sattAsamaya - saM. 1537-1612) e vividha jainAgamo upara bAlAvabodhanI racanA karI che. AgamonuM adhyaya karavAnA jijJAsuo, jemane mATe saMskRta durbodha hoya ane
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 85 phebruArI - 2006 chatAM jemane jinAgamanuM tattvapAna karavAnI tIvra jijJAsA hoya te loko mATe A bAlAvabodha khUba upakAraka bane-banI rahe temAM koI zaMkA nathI. bAlAvabodha eTale saMskRta-prAkRtanA anabhijJa evA lokone paNa samajAya tevI lokabhASAmAM racAyelo, mULa granthano anuvAda. 16mA zatakanA anuvAdakanI gujarAtI ke pachI mArugUrjara kahIe te bhASA kevI hatI, teno spaSTa, vistRta Alekha/paricaya A bAlAvabodha granthanA vAcanathI sAMpaDI rahe che. Aje ApaNe gujarAtI bhASAno je vikAsa sAdhyo che te jotAM ApaNA mATe to A 'bAlAvabodha' paNa anuvAda ke vivaraNa mAMgI letI durUha racanA ja gaNAya tema che. parantu madhyakAlIna bhASA tathA sAhityanA jANakAro mATe to AvA grantha e durlabha abhyAsagrantha banI rahe tema che. varSothI A prakAzananI pratIkSA thatI hatI. sampAdakoe UMDI sUjhabUjha pUrvaka A sampAdana karyu che. sughaDa ane pramANamAM zuddha kahI zakAya tevU prakAzana thayuM che. zrI pArzvacandrasUriracita bAlAvabodhanA anya grantho temaja AcArAGganA dvitIya zrutaskandhano bAlAvabodha-grantha paNa sampAdako have velAsara ApaNane taiyAra karI Ape tevI apekSA tathA anurodha hoya te sahaja ja che. granthArambhe Apela vistRta prastAvanA lekha dvArA granthanI paricaya temaja granthakAranI bhASAno paNa paricaya ApavAno sampAdakono prayAsa che. to prAntabhAge pariziSTarUpe Apela zabdasUci e A sampAdananA eka mahattvapUrNa ane upayogI AbhUSaNa samAna banI gaI che. (4) pustaka vimocana samAroha tathA saMgoSThiH AcArya zrIbuddhisAgarasUri dvArA viracita paJcagranthi-vyAkaraNa, je ekamAtra prApta chandobaddha vyAkaraNa che; nuM vimocana 4 mArca, 2006nA roja jANItAM viduSI DaoN. zrImatI kapilA vAtsyAyananA zubha haste inDiyA inTaranezanala senTara, navI dillI mukAme thayu. AcArya buddhisAgarasUri I.sa. 981-1025mAM thaI gayA hatA. A vyAkaraNa- sampAdana vidvAn DaoN. nArAyaNa ma. kaMsArAe karyu che ane tenuM prakAzana bI. el. insTITyUTa oNpha iNDoloji
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86 dillI dvArA thayuM che. vimocana daramyAna BLII nA sthApaka pramukha zrI pratApa bhogIlAla paNa upasthita hatA. bIjA satramAM paJcagranthi - vyAkaraNa viSe ja eka saMgoSThinuM Ayojana karavAmAM AvyuM hatuM. A saMgoSThiyAM lA. da. vidyAmandira, amadAvAdanA niyAmaka DaoN. jitendra bI. zAha, prA. vAsudeva ghuSe, DaoN. nArAyaNa ma. kaMsArA, prA. jayadeva jAnI, DaoN. lalitakumAra tripAThI, DaoN. candrabhUSaNa jhA ane DaoN. azokakumAra siMghe bhAga lIdho hato. DaoN. mithileza caturvedIe saMgoSThinuM samApana kartuM hatuM. baMne satronuM saMcAlana zrI esa. ke. jaina tathA DaoN. bAlAjI gaNorakare karyaM hatuM. anusandhAna 35
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ phebruArI - 2006 87 (5) zuddhivRddhi ma. vinayasAgara dvArA sampAdita varddhamAnAkSarA caturviMzati-jinastutiH (anu. 34) nI TippaNImAM chApavo rahI gayelo aMzaH (pR. 21, Ti.kra. 19 ane te pachI umero) 19. ekonaviMzatyakSara chandakA nAma hai - meghavisphUrjitA / lakSaNa hai - |'', ''', III, IIS, SIS, SIS, 5, yagaNa, magaNa, nagaNa, sagaNa, ragaNa, ragaNa, guru / 20. viMzatyakSara chanda kA nAma hai - zobhA / lakSaNa hai - |'', ''', Ill, III, 551, 551, 5,5-yagaNa, magaNa, nagaNa, nagaNa, tagaNa, tagaNa, guru, guru / (anu. 34, pR. 35, paM. 6) azuddha saMvat 175 saMvat 975 pR. 38, paM. 15 kiyA kI hai kiyA hI hai
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ vihaMgAvalokana upA. bhuvanacandra anu0 34mA ma. vinayasAgarajI dvArA sampAdita saMskRta stutio 15 pRSThamAM patharAI che. cAra pRSTha jeTalI bhUmikAmAM sampAdake jANavA joga vigato ekatra karIne mUkI che - sampAdakazrInA A parizramanuM anukaraNa prAcIna kRtionA sampAdana - saMzodhanakSetre sarvee karavA jevuM che. viSayanI samAnatA chatAM chanda - alaMkAra - kalpanAnA vaividhyathI rasamayatA abAdhita rahe che. varNAnuprAsa - antyAnuprAsanuM nirvahaNa anta sudhI ati sahajatAthI kavivara karI zakyA che- e temanA prauDha pANDityanuM sUcaka che. stuti 1, zloka 2 mAM 'yai:' mAM visarga na joie. 'yai' (lakSmI mATe) caturthyanta pada che. stu. 13, zlo. 4mAM 'karantI' jevo prayoga 'niraMkuzA: kavayaH' e uktine sArthaka kare che. stu. 25, zlo. 2 mAM 'surataM' che tyAM gaNa anusAra prathama dIrgha varNa hovo jarUrI che. mATe pAThavAcanamAM bhUla hovAnI zakyatA che. trIjA zlokamAM 0 bhRtamadhya0 ne sthAne 0 bhRtamadhyaM hoya to chandanI dRSTie pATha zuddha bane. stu. 24, zlo. 4mAM sakarNAvalInutalakSaNaH evo samAsa vAMcavAthI artha bese che. kavi moTA bhAge ochA pracalita chando vAparyA che. prazastimAM kavi kahe che : "pratyeka jinezvaranI saMkhyA anusAra vadhatA akSarovALI ane anuprAsAlaMkAramaya evI, covIza tIrthaMkaronI, pUrvanA koI AcArye na racI hoya tevI stutio mAtra vinoda arthe mArA vaDe racAI..." medhAvI janono vinoda paNa hetulakSI hoya che, ane UrjA sarjanAtmaka hoya che. akiMcana tapasvI munijano nIrasa - riktahRdaya nathI hotA, temanA rasasrota bhinna prakAranA hoya che. evA rasasrotomAMthI ja AvI kRtio pravAhita thatI hoya che AvuM ghaNuM ghaNuM A prakAranI kRtiomAMthI tAravI zakAya. sampAdake pariziSTamAM vRttonAM gaNa, nAma vagere ApyAM, te sAthe dareka chandonI yationI vigata paNa noMdhI hota to chandonI gAnapaddhati samajavAmAM sahAyaka banata.
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ phebruArI - 2006 89 'jAtivivRti' nAmaka racanA nyAyadarzananA eka grantha para jaina muni dvArA racAyelu TippaNa che. sAhityakSetre jaina zramaNonI udAra cetanAnI paricAyaka A eka vadhu kRti bahAra AvI. jenI pAse tarkakarkaza medhA hoya ane tene paNa vadhu tIkSNa banAvavI hoya temanA kAmanI A racanA che. prazastinA bIjA zlokamAM kahevAyuM che : "sAMpratakALe pRthvItaTa para guruguNo thakI je zrI gautamasvAmI jevA banI rahyA che ane jemanI tulanA senaziSyavijaya nAmanA sUri sAthe ja karI zakAya evA. zrI hIrasUri..." vijayasenasUrino ja ullekha che e svayaMspaSTa che. kartA 'senaziSyavijaya' evo vicitra prayoga kare nahi e paNa dekhItuM che. 'ziSyasenavijayAhnaH' hovU joie ane tema karavAmAM chandobhaMga paNa nathI. senaziSyavijayA0 evo pATha lipikAranI saratacUkathI Avyo hoya e ja eka zakyatA che. sampAdake A pATha aMge kazeM jaNAvyuM nathI.. 'bhuvanasundarI kathA' granthamA chapAyela tenA sampAdakazrIno abhyAsalekha A aMkamAM pragaTa karavAmAM Avyo che te AvakArya che. mArI ja vAta karUM to prastuta grantha mArA hAthamAM AvI cUkyo che chatAM samayAbhAve tenuM avalokana huM karI zakyo nathI. anu0mAM A abhyAsalekha vAMcavAthI granthanI viziSTatAono khyAla Avyo. . lekhamAM saMkalita binduornu samagratayA parizIlana karatAM manaHkAmanApUrti mATe namaskAra mantrano upayoga, devI-devatAonI upAsanA vagere vastuo dhArmika zithilatAnA yuga tarapha iMgita kare che. granthamAM vaparAyelA daddara (dAdaro), .bharavaso (bharoso), piMDArA (piMDhArA) jevA zabdo ane 'karamedharame', 'sApa mare nahi ane lAkaDI bhAMge nahi' jevA rUDhiprayogo to prAcIna gujarAtI athavA apabhraMzanA prabhAvanuM sUcana kare che. kApAlika sampradAyano ane temanA kriyAkANDano vAraMvAra thato ullekha granthakartAnA tadviSayaka vyaktigata rasa ane kadAca anubhavane sUcita kare che. A vAta kartAnA yatijIvananI sambhAvanA darzAve che. yadyapi A badhuM abhyAsalekhamAM carcita vigatonA pariprekSyamAM lakhyuM che. kRtinuM sarvAMgINa adhyayana thaq bAkI ja che. A prakAranA granthonA adhyayanathI saMgha-samAjanA itihAsanI aspaSTa rahetI rekhAo spaSTa thavAmAM
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 90 anusandhAna 35 sahAyatA maLe che. tethI ja AvA granthonuM prakAzana icchanIya ane Avazyaka banI rahe che. prakhyAta ane lupta kRti 'taraGgavatI' tathA tenA racayitA pAdaliptasUri jaina paramparAnA na hatA evI sthApanA gujarAtanA eka gaNyamAnya itihAsavida dvArA thaI che, teno sAMgopAMga ane svastha prativAda A. zIlacandrasUri dvArA anu0nA prastuta aMkamAM prasiddha karAyo che. kyAreka adhUrI mAhitInA kAraNe, kyAreka viSayanI aparicitatAthI to kyAreka sAmpradAyika mamatvathI vidvAna saMzodhako paNa kheMcAI jatA hoya che. zrI narottama palANa jevA sAkSara paNa jyAre lakhI nAkhe ke 'taraGgavatI jainetara kavinI racanA che ane jaina AcArye tene jaina rUpa ApyuM che' tyAre AzcaryAghAta jAge. ahIM savAla e thAya ke koI eka AcArye kathAne jaina rUpa ApI dIdhuM tethI ajaina racanA koI vaTahukamathI sarvatra pratibandhita to na ja thaI hoya. e kathA tenA asalI rUpamAM bIje ThekANe to bacI ja gaI hoya. jo e kathA ajaina svarUpamAM kyAMya maLatI ja na hoya, are tevo ullekha suddhAM na maLato hoya tyAre kAlpanika AdhAro zodhI idaM tRtIyaM jevaM vidhAna karavU e kAM to navarA mANasonuM kAma hoya, kAM to raMgadveSa jevI mAnasikatAnuM pariNAma hoya. ___anu0mAM traNeka haptAmA vizeSAvazyaka bhASyanI zuddhivRddhinI sUci chapAya che. vi.bhASya jevA AkaragranthanA be punarmudraNa tAjetaramA thayAM che, e Anandano viSaya che, paraMtu saMzodhananI zAstrIya paddhatino ane AjanA yugamAM upalabdha sAdhanono lAbha levAnI cintA ApaNA zramaNasaMghamAM joie tevI sthira nathI thaI e khedano viSaya che. vi. bhASyanI mudrita nakala potAnI pAse hoya temAM A zuddhi-vRddhi potAnA hAthe karI levA jeTalI kALajI paNa ApaNe batAvI zakIzuM kharA ? ___C/o. jaina derAsara nAnI khAkhara (kaccha)
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ PariENERATOR pratApapula TREADERITbe / lAmAlajA hArajImukhAIbayutiyAvAsabasasa pratikArApA pUrvaka trIUpatApanibaMkAritAmA nacatapAgAdatrIvijayadAnana ripajhArapAtasAda akabarapanannanagadasavisadAra kapAlasA akabaraprativAdhanasaMpAditasakalajAvAjavadAna pada prahAramArivadhAkAmA Semaratana kAra kA madAnapa yA sahArA dhAtu pratimA - parikarano lekhayukta pRSThabhAga education International For Private & Personal use only wwwalib o rg