Book Title: Agam Satik Part 03 Suygadanga Sutra Gujarati Anuwad 1
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/008994/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | I namo namo namUnarvasAsa .. Agamasa saTIka anuvAda anuvAda zreNI sarjaka - muLA TIyara chAsAgara Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladaMsaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurubhyo namaH AgamasaTIka anuvAda 3/1 sUtrakRta-1 -: anuvAda-zreNInA sarjaka : muni dIparatnasAgara tA. 23/10/2009 zukravAra Agama saTIka anuvAda bhAga 1 thI 42 saMpUrNa mUlya-5-10,000 0 zrI zruta prakAzana nidhi 0 saMparka sthaLa 2066 kA.su.pa Agama ArAdhanA kendra, zItalanAtha sosAyaTI phleTa naM. 13, cothe mALe, vhAI senTara, khAnapura, amadAvAda. Agama saTIka anuvAdanA A bhAga - 3 |mAM che... 0 "sUtrakRta" - - AgamasUtra saTIka anuvAda -0- zrutaskaMdha-1-nA... adhyayana-1-thI AraMbhIne adhyayana-11 sudhI - TAIpa seTIMga ~ zrI mahAkAlI enTaraprAIjha cAMdaloDiyA, amadAvAda. (M) 9824419736 aMgasUtra-2-na... - mudraka HnavaprabhAta prinTIMga presa ghIkAMTA roDa, amadAvAda. Tel. 079-25508631 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RNasvIkAra 0 vaMdanA e mahAna AtmAne 0 vikrama saMvata-2061mAM phAgaNasuda-3 no divasa ane maMgalapArekhanA khAMcAmAM zrI zAMtinAtha paramAtmAnI varSagAMThano prasaMga, atibhavya ane ghaNI ja lAMbI cayAtrAnA prayANanI ghaDIe, AgamonA TIkA sahitanA anuvAda karavA mATenI manobhAvanAnuM jemanA mukhethI vacana prAgaTya thayuM, aMtaranA AzIrvAda, sUrimaMtrathI abhimaMtrita vArA cUrNano kSepa ane dhanarAzinI javAbadArInA yathAzakya svIkAra saha jemanI kArya preraNAnI saravANImAM bhIMjAtA mArA citte AzirSa anero harSollAsa anubhavyo. jemanI hayAtI daramyAna ke hayAtI bAda paNa, jemanA nAmasmaraNa mAtrathI A kArya vighnarahitapaNe mUrta svarUpane pAmyuM, evA... pUjya AcAryazrI RcakacaMdrasUrIzvarajI ma nA caraNa kamaLamAM sAdara koTIza: vaMdanA * O * g * d 0 kema bhUlAya e gurudevane paNa ? 0 cAstri prati aMtaraMga prItithI yukta, aneka AtmAone pravrajyA mArge prayANa karAvanAra, saMyamamUrti, prati varSa upadhAna tapa vaDe zrAvakadharmanA dIkSA dAtA, zArIrika samasyAo vacce paNa baMne zAzvatI oLInI ArAdhanAne na cUkanArA, sAgara samudAyamAM gacchAdhipati padane zobhAvanArA ane samartha ziSya parivArayukta evA mahAna vibhUtiratna- pUjya AcAryazrI devendrasAgarasUrIzvarajI ma jemanA AjIvana aMtevAsI, zAsanaprabhAvaka pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma.sA. jemaNe A anuvAda kArya mATe ghaNAM varSo pUrve preraNA karelI ane A kArya sAdhaMta pAra pahoMcADavA mATe vipula dhanarAzi moklAvI. ukta baMne AcArya bhagavaMtonI asIma kRpA ane teo dvArA presti saMgho thakI thayela dhanavarSAnA baLe prastuta kArya mUrtasvarUpa pAmyuM. AgamasUtra saTIka anuvAda Agama saTIka anuvAdanA A bhAga 3 nI saMpUrNa dravya sahAyanA preraNAdAtAzrI 5.pU. gacchAdhipati AcAryadeveza zrI devendrasAgarasUrIzvarajI ma.nA ziSya pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma. teozrInI preraNAthI lAbhalenAra zrI aThavAlAInsa jaina zve.mU.pU.saMgha tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda TrasTa surata Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvavyasahAyako (anudAna dAtA, agama saTIka AnuvAdA koI eka bhAganA saMpUrNa sahAyadAtA saccAstri cuDAmaNI pUjya gacchAdhipati sva. AcAryadeva zrImad devendrasAgarasUrIzvarajInA AjIvana aMtevAsI saguNAnurAgI pUjya AdevazrI harSasAgarasUrijI ma.nI jJAnaanumodaka preraNAthI prerita zrI AThavAlAInsa jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda jhaverI TrasTa, surata. 16 bhAgonA saMpUrNa sahAyaka thayela che. paramapUjaya saraLa ravAbhAvI, bhaki pariNAmI, bhutAna gI sva AcAravizrI vijaya cakacaMsUrIzvarajI ma.sA.nI punita preraNAthI 10 bhAgo mATe nIcenA saMgho sahAyaka thayA che. (1) zrI maMgalapArekhano khAMco, jainasaMgha, amadAvAda be bhAga. (2) zrI bhAvanagara jaina zve bhU.pU. saMgha, bhAvanagara - be bhAga. (3) zrI AdinAtha jaina zve. mUpU. saMgha, navasArI be bhAga. (4) zrI girirAja sosAyaTI AdinAtha jaina saMgha, boTAda be bhAga. (5) zrI jaina zvemUpU. tapAgaccha saMgha, boTAda eka bhAga (6) zrI pArthabhaktidhAma jaina dhArmika TrasTa, taNasA eka bhAga piramapujya AcAryadiva zrI RcakacaMdrasUrIzvarajInI preraNAthI temanA samudAyavartI zramaNIvaryAo taraphathI prApta sahAyanI noMdha AgaLa che.] Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda suvizAla gacchAdhipati AcAryadiveza zrImad vijaya rAmacaMdra sUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavartI vaiyAvacca parAyaNa paMnyAsa pravara zrI vajasenavijayajI ma.sA.nI preraNAthI eka bhAgazrI hAlAratIrtha ArAdhanA dhAma, vaDAliyA, sIMhaNa, taraphathI Agama saTIka anuvAda zreNInA sarjaka munizrI dIparatnasAgarajInI preraNAthI A be dAtAoe maLIne eka bhAga mATe sahAya karI che. (1) zrI jaina mUrti saMgha, thAnagaDha (2) zAha haMjArImalajI bhUramalajI, karnala. | padma kriyAvita prabhAvaka, Adeya nAmakarmaghara svastha AcAryadiva zrImadavijaya kacakacaMdrasUrIzvarajIthI prerita punyavatI pramANIvaonI preraNAthI prApta anudAno 1- vardhamAna taponidhi AcAryadeva zrImadvijaya bhaktisUrIzvarajI samudAyavartI milanasAra sAdadanIza sauprAkAzrIjInI preraNAthI traNa bhAgo mATenI dravya sahAya prApta thaI che, te A pramANe- (1) zrI kArelIbAga, je mU0pUjainasaMgha, vaDodarA. - (2) zrI kArelIbAga, jena saMghanI zrAvikA baheno, vaDodarA. - (3) zrI bhagavAna nagarano Tekaro, jenasaMgha, amadAvAda. - suvizALa parivArayuktA sAdhIzI bhAvapUrNAzrIjI mAnI preraNAthI "zrI kSetrapAla bhakti TrasTa" - navasArI taraphathI. | 3- vardhamAna taponidhi pUjya AcAryadevazrI bhaktisUrIzvarajI ma0 nA samudAyavartI papU. sAdanIzrI dhyAna-rasAstrIjI tathA sAdanIzrI praphulitAzrIjInI preraNAthI - "zrI mAMgaroLa jaina e tapa saMgha, mAMgaroLa - taraphathI. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyasahAyako 4- paramapUjyA jayazrIjI-lAvaNyazrIjI manA parivAravartInI sALIzrI satyAnaMdazrIjI ma.sA.nI punita preraNAthI "zrI gAMdhInagara jaina saMgha, beMgalora - taraphathI." 5- paramapUjya kriyArUcIvaMta A devazrI bhaktisUrIzvarajI manA samudAyavatI zramaNIva mokSanaditAzrIjI manI preraNAthI "zrI vallabhanagara jaina zvempU, saMgha, vallabhanagara, Indaura paramapUjaya AgamoddhAraka, sAmAcArI saMrakSaka, bAhuta yAdina AnaMdasAgarasUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavatI ta anurAgINI zramaNIvaonI preraNAthI prApta sahAyo. (1) paramapUjyA nIDaravaktA sALIzrI caMlyAzrIjI mAthI prerita 1- zrI trilokapadma ciMtAmaNidhAma jaina saMgha, aMdherI, muMbaI. -- zrI mahAvIranagara jaina daherAsarajI TrasTa, navasArI. (2) apratima vaiyAvRtyakArikA papU. malaya-praguNAzrIjI manA ziSyA susaMvAdI parivArayuktA sALI strI prazamazIlAzrIjI mahanA zrutAnurAgI ziSyA sA zrI prazamaratnAzrIjInI preraNAthI"zrI zvetAMbara jaina tapAgaccha saMgha," vAMkAnera. (3) paramapUjyA mAtRhRdayA sALIzrI amitaguNAzrIjI ma.nI preraNAthI ! - "zrI AdinAtha jaina zve. saMgha," bhopAla. (4) paramapUjyA vardhamAnatAsAdhikA, zatAvadhAnI sALIzrI amita guNAzrIjI ma.nI preraNAthI-100 oLInI pUrNAhUti nimitte karacelIyA jaina zve mahAjana peDhI," karacelIyA, surata. - - - - - - Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda (5) zramaNIvaryA bhaktirasika pUjya malayAzrIjI manA vyavaradakSa ziSyA sALIzrI hitAzrIjI manI preraNAthI zrI jaina maracanTa saMghanI zrAvikA baheno, amadAvAda. (6) paramapUjyA malaya-kaivalya-bhavyAnaMdazrIjI manA suvinitA miSTa bhASI, tapasvIranA sAnIthI pUrapakvAzrIjInI preraNAthI "sarvodaya pArzvanAtha ceriTebala TrasTa," muMbaI (Agama-sIka anuvAda sahAyasko) (1) papU. bhagavatIjI dezanAdakSAdevazrI naradevasAgarasUrijI masAnI preraNAthI - "zrI vizAzrImALI tapagaccha jJAti," jAmanagara. (2) vardhamAna taponidhi pUjya A.deva zrI vijaya prabhAkrasUrIzvarajI mae nI preraNAthI - "abhinava jaina zvebyU saMgha," amadAvAda, (3) zrutasaMzodhanarasika pUjya A devazrI munisUrijI manI preraNAthI - "zrI vijayabhadra ceriTebala TrasTa," bhIlaDIyAjI. | (4) papU. jayalAvaNyazrIjI masAnA suziSyA sArA sUryapabhAzrIjI manI preraNAthI - "zrI bhagavatInagara upAzrayanI baheno," amadAvAda. (5) paramapUjyA varadhamazrIjI manA ziSyA tapasvIratnA sAdanIzrI prItighamazrIjI manI pAvana preraNAthI. - (1) zrI pArthabhakti zremUvapUcha jainasaMgha, DoMbIvalI. - (2) zrI rAjAjI roDa cempU tapAjaina saMgha, DoMbIvalI. (6) svanAmadhanyA zramadIvayazrI samyagANAzrIjI manI preraNAthI. "zrI parama AnaMda zempU jenasaMgha, pAlaDI, amadAvAda. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano - - - - - - - muni dIparatnasAgarajI dvArA prakAzita sAhitya-eka jhalaka kula prakAranono aMka 301 -mAluiLa-mUe. 49-prakAzano A saMpuTamAM mULa Agamo che. jemAM 45 Agamo 45 alaga-alaga pustakomAM mudrita karAvAyela che. cAra vaikalpika Agamo paNa temAM samAvAI gayela che. e rIte 45 + 4 kula (49) AgamonuM A saMpuTamAM saMpAdana che. temaja pratyeka sUtrane aMte pUjya sAgarAnaMdasUrizvarajI saMpAdita Agamo tathA tenI vRttinA aMko paNa TAMkyA che. amArA A prakAzanamAM zrutaskaMdha, zataka/adhyayana/vakSaskAra/pada, pratipatti, uddezaka, sUtra/gAthA Adi spaSTatacA judA najare paDe tevI viziSTa mudraNakalAne prayojela che. pustako alaga-alaga ane nAnA kadanA hovAthI vAMcana ke kaMThastha karavAnI ati saraLatA rahe che. 45-AgamanI pUjA, pUjana, rathayAtrA ke zrI gautamasvAmI pUjanAdi mATe alaga-alaga pIstALIsa pustako hovAthI goThavaNI saraLa bane che. sAmaroso, sAmAoiso, AgamaviSayadarzana, AgamakathAnuyoganA mULa saMdarbha jovA mATe A prakAzana vasAvavuM jarUrI ja che. jenI kiMmata che rUA. 1500 -darzana-pUjana mATe AjIvana upayogI che. 2. Agama-gujarAtI anuvAda prakArano ApaNA mULa Agamo ardhamAgadhI bhASAmAM che. jeo bhASAjJAnathI vaMcita che, zAstrIya kAraNothI AgamanA abhyAsathI vaMcita rahyA che, AgamonI vAMcanA prApta karI zakatA nathI ItyAdi kAraNe Agamika padArthonuM jJAna pAmI zakyA na hoya tevA bhavyAtmAo zrI kalpasUtra mAphaka saraLatAthI AgamonuM vAMcana ane bodha prApta karI zake, temaja bhavabhIru AtmAo potAnuM jIvana mArgAnusAra banAvI zake tevuM prakAzana. sAta bhAgomAM samAviSTa 2800 jeTalA pRSThomAM pIstALIza Agamono akSarazaH anuvAda dharAvatA A "AgamadIpa" saMpuTamAM bIjA be vaikalpika AgamonuM gujarAtI paNa Apela ja che. aMdAje 90,000 zloka pramANa mULa Agamano A gujarAtI anuvAda rUA. 2000/-nI kiMmate upalabdha thaI zake che. paNa hAla tenI eka paNa nakala bacelI nathI. e ja amArA A prakAzananI lokapriyatAno pUrAvo che. aneka pUjyazrIe A gujarAtI anuvAdano svAdhyAyAdi arthe upayoga karelo che. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda 3. AgamasuttANi-saTIkaM 46 prakAzano jeone mULa Agamo vAMcyA pachI tenI vistRta samaja meLavavI che. temAM rahelA padArthone UMDANathI avagAhavA che, temAM rahelA tattvo AdhArita kathA, daSTAMta ke dravyAnuyogane jANavo che, tevA viziSTa jJAnapipAsu mATenuM amAruM A 13,000 jeTalA pRSThomAM patharAyela ane trIza bhAgomAM vibhAjIta evuM daLadAra prakAzana che. A prakAzanamAM mULa Agamo para prApta badhI ja niyuktio, 39 Agamo paranI vRtti, zeSa AgamonI saMskRta chAyA, keTalAMka bhASyo tathA cUrNio ItyAdi sarve vivecanono samAveza karAyela che. sUtro ane mAthAnA spaSTa alaga vibhAjana, pracura peregrAphasa, adhyayana, uddezaka, sUtra AdinI suspaSTa alaga peja lAIna temaja amArA mULa ane anuvAdita AgamomAM apAyelA kramAMka mujabanA ja sUtra kramAMkana tathA vyavasthita anukramaNikAne lIdhe koIpaNa pasaMdita cokkasa viSayavastu ke samagra adhyayananA vAMcanamAM saraLatA rahe te rIte A saMpuTanuM saMpAdana ane mudraNa karAyeluM che. - A prakAzananA abhyAsamUlya ane saMzodhanakSetre upayogitA temaja samagra vizvamAM Agama prakAzananI AvI eka ja mAtra zRMkhalA upalabdha hovAne kAraNe rUA. 11,000/- mUlya hovA chatAM tenI eka paNa nala sTokamAM rahelI nathI. e ja amArA A prakAzananI mahattA sAbita kare che. 4. Agama-viSaya-dali A eka evuM prakAzana che, jemAM 45-AgamonI vizadrarUpe anukramaNikA apAyela che, chatAM tenA pRSTho che. - 384. pratyeka AgamanA pratyeka sUtra ke gAthAnA viSayone e ja AgamonA sUtronA kramAMkana anusAra, atIva suspaSTa rUpe ane pRthapRthak svarUpe apAyelI A anukramaNikAthI tame tamAro managamato-Avazyaka ke tamArA saMzodhana ane lekhanane anurUpa viSaya sahelAIthI pasaMda karI zako cho. gujarAtI bhASAmAM taiyAra karAyela A anukramaNikAthI tame amArA anuvAdita AgamomAM to mULa viSaya joI ja zako cho. taduparAMta mULa Agamo ke AgamasaTIjhaM mAM paNa tamArI pasaMdagIno viSaya zodhavo A bRhat anukrama parathI khUba ja saraLa che. rUA. 400/-nI kiMmatane lakSamAM na laI tenuM upayogitA mUlya samajazo. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano 5. Agamasahakroso 4-prakAzano 11 A zabdakoza - eTale saMdarbhasthaLa nirdeza sahitanI "Agama-DIkSanerI' jemAM tamane maLe che mULa AgamamAMthI levAyelA 46,000 zabdo ane tenA 3,75,000 jeTalA Agama saMdarbho sahita mULa-ardhamAgadhI zabdonA saMskRta artha ane gujarAtI eka ke vadhu artho. cAra bhAgomAM samAviSTa 2400 jeTalA pAnAono A pustakano seTa mepalItho kAgaLa, pAku bAInDIMga ane AkarSaka mukhapRSTha to dharAve ja che. paNa tamAre mATe tenI upayogitA che 3 thI 4 paryaMtano koIpaNa zabda zodhavA mATe. tyAM phakta zabdano artha ja joIne besI nathI rahevAnuM. paNa pIstALIze pIstALIza AgamomAM A zabda jyAM jyAM vaparAyo hoya te-te badhAM sthAnono nirdeza paNa maLaze ja - jenA dvArA eka ja zabda jo judA judA saMdarbhamAM vaparAyo haze, to te bhinna-bhinna saMdarbhayukta artha ke vyAkhyA paNa jANI zakAze. wwxxx vaLI AvA saMdarbho jovA mATe tamAre judA judA prakAzanonA Agamone pheMdavAnI koI jarUra nathI. tame mAtra amAruM gAmasuttALi - saMpuTa sAthe rAkho. tamAre upayogI zabdo mULa Agama ke Agama-saTIka mAM maLI ja javAnA 6. AgamanAmakroso Agama zabdakozanI eka pUraka DIkSanerI te A "Agama nAmakoza'. A prakAzana AgamasaTIkaM mAM AvatA nAmo (kathAo)nI DIkSanerI che. A DIkSanerImAM kathAnA pAtronA nAmo to kakkAvArI kramamAM ApelA ja che. sAthe sAthe te pAtro ke nAmono saMkSipta paricaya paNa che. tamAre mULa Agama uparAMta niryukti, bhASya, cUrNi ke vRttimAM jo A nAma ke te nAma sAthe saMkaDAyela kathA ke dRSTAMta jANavA che to amArI DIkSanerImAM tete nAmane aMte nirdeza karAyela Agama saMdarbha jovo. Agama saMdarbha jotAM ja tamane te saMdarbhavALA AgamanuM nAma, paMcAMgIno prakAra ane sUtrakrama maLI jaze. jenA AdhAre tame te kathA ke dRSTAMtano sahelAIthI abhyAsa karI zakazo. A nAmakozanuM mahattva to tyAre ja samajAya jyAre eka ja nAma dharAvatA ekathI vadhAre pAtrono alaga-alaga parIcaya ke judI judI kathAo tamane jovA maLe. te paNa phakta rUA. 200/-nI kiMmatamAM. saMdarbha mujaba kathA jovA mATe amAruM AgamasuttALi-saTI to che ja. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda 7. AgamasUtra hindI anuvAda gAkArano mULa AgamanA 90,000 jeTalAM zloka pramANa sAhityanA mULa prakAzana pachI jema teno gujarAtI anuvAda karyo, tema hindI anuvAda paNa karyo. pharka eTalo ja ke A hindI anuvAda bAra bhAgomAM Azare 3200 jeTalA pAnAomAM patharAyelo che. gujarAtI anuvAda karatA 300thI paNa vadhAre pRSTho temAM umerAyA che. je phakta kadanI vRddhi ja nathI, paNa arthavistAra ane peregrAphonI pracUratA paNa dharAve ja che. hindIbhASI mahAtmAone paNa AgamanA padArthajJAnathI vaMcita na rahevuM paDe te AzayathI taiyAra karAyela A AgamasUtra hindI anuvAda hindI bhASAnI samRddhi ane sAhityika mUlya to dharAve ja che. te gujarAtI bhASI Agamarasiko ane tatvajijJAsuo mATe paNa mahattvanuM saMdarbhazAstra banI rahyuM che. rUA. 2700/-nuM mUlya dharAvatA A gAmasUtra-hindI anuvA mAM paNa kramAMkana to mULa Agama, Agama gujarAtI anuvAda ane mArAma sarI anusAra ja thayela che. tethI abhyAsIone tulanA karavI saraLa paDe che. 8. Agama kathAnuyoga prakAzano Agama kArya viSayaka A amAruM navamuM prakAzana che. jemAM "kathAnuyoga" nAme anuyoganI mukhyatA che. A prakAzanamAM mULa Agamo, Agamo paranI niyukti, bhASya, cUrNi, vRtti ke avasUrI e tamAmano samAveza karI A Agama kathAnuyogano saMkalana ane gujarAtI anuvAda karavAmAM Avela che. je cha bhAgomAM vibhAjIta che 2200 jeTalA pRSThomAM samAviSTa che ane kathAone daza vibhAgamAM goThavela che. A kathAnuyogamAM tIrthakara, cakravartI, vAsudeva, baladeva e uttamapuraSo saMbaMdhI kathAnaka ke mAhitIno saMgraha che, zramaNa vibhAgamAM gaNadharo, pratyekabuddho, nilavo, anya zramaNonI kathAo che. te sAthe Azare 90thI vadhu pRSThomAM gozALAnuM kathAnaka tenA pUrvabhava, vartamAnabhava ane bhAvi bhavo sahita mUkela che. te sivAya zramaNI kathA, zrAvaka kathA, zrAvikA kathA, anyatIrthI kathA, prANI kathA, prakIrNa kathA ane daSTAMtonA alaga vibhAgo che. pratyeka kathAne aMte tenA Agama saMdarbho paNa mUkelA che, jethI mULa mAhitI srota joI zakAya. chaTThA bhAgamAM akArAdikrame pratyeka kathAnA nAmonI goThavaNI ane tenI sAthe pRSThoka ApelA che, jethI koIpaNa kathA zodhavI atyaMta saraLa bane che. - A "Agama kathAnuyoga" kevaLa kathArasiko tathA vyAkhyAtAo mATe atyaMta upayogI prakAzana che. jenuM mUlya mAtra rU. 1,500/- che. temaja sana-2004mAM ja prakAzita thayela hovAthI hajI saraLatAthI upalabdha che. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano 9. Agama mAtAjanavidhi A eka laghu pustikA che. jemAM pIstALIza Agama mahApUjana bhaNAvavA mATenI saraLa, spaSTa, zAstrIya vidhi che. sAthe-sAthe paMDita zrI rUpavijayajI kRta 45Agama pUjAo paNa ApI dIdhela che. aSTaprakArI pUjAnA abhinava duhA paNa che. koIpaNa vidhikArakane sahelAIthI pUjana karAvatA phAve te rIte vidhi sAthe sucanAono nirdeza che. temaja Agama maMDapanI racanA, mAMDala, Avazyaka sAmagrI, vidhimAM pratyeka kArya mATe jarUrI evA sahAyakonI kArya vaheMcaNI paNa jaNAvela che. moTA TAIpa, padhonI suMdara goThavaNI, pratyeka pUjana mATenuM alaga peja, dareka pUjanane mATenI sUcanA, te pUjananI sAthe ja apAyelI hoya tevuM A eka mAtra prakAzana che. 10. Agama saTIka anuvAda 48-mANAno prastuta prakAzanamAM AgamonA mULasUtrono akSarazaH anuvAda to che ja. sAthe sAthe AgamonI niryukti ane TIkAno paNa anuvAda karela hovAthI ame "saTIka anuvAda" evuM nAmakaraNa karela che. jemAM 45 Agamo uparAMta be vaikalpika Agamo ane kalpa [bArasA sUtranA samAvezathI 48 prakAzano thAya che. jene A sAthe ame 42-bhAgomAM prakAzita karela che. A saTIka anuvAdamAM cha cheda sUtrono anuvAda mAtra mULano ja che, temAM saTIka anuvAda nathI. saMskRta ane prAkRta bhASAjJAnathI vaMcita zrutarasiko ke svAdhyAya premIone A atyaMta upayogI prakAzana che, jenuM saMyukta mUlya rUA. 10,000/- che, ke je kiMmatamAM to koI 45 saTIka Agamono anuvAda paNa na karI Ape. A saTIka anuvAda saMpuTamAM-aMgasUtro, upAMga sUtro ane mULasUtrono saMpUrNa saTIka anuvAda che. pannA sUtromAM paNa upalabdha TIkAono anuvAda karelo ja che, naMdI ane anuyoga baMne sUtronuM vartamAna paddhatithI sAnuvAda vivecana karela che ane chedasUtro, kalpasUtra ane keTalAMka pannAono mULano anuvAda che. - x - - A hatI Agama saMbadhI kAmArA 250 prakAzanonI yAdI - X - X - Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G AgamasUtra saTIka anuvAda Agama sivAyanA sAhitya sarjananI jhAMkhI (1) vyAkaraNa sAhitya : 0 abhinava haima laghuprakriyA bhAga-1 thI 4 - mahopAdhyAya vinayavijayajI kRta "laiprakriyA" para siddhahema zabdAnuzAsana ane tenI sAthe saMbaMdhita aneka saMdarbhagraMthonA upayogathI taiyAra karAyelo evo A daLadAra graMtha che. je krAuna ATha pejamAM taiyAra thayela che. saMskRta vyAkaraNanA abhyAsa mATenuM A prakAzana che. je gujarAtI bhASAnA mAdhyamathI taiyAra thayela che. temAM mULasUtra, teno artha, vRtti, nRtyartha, anuvRtti, vizeSa vivecana jevA sAta vibhAgo ane pracUra pariziSTo che. 0 kRdAmAlA - - A laghu sarjanamAM 125 dhAtuonA 3 prakAre thatAM kRdantonuM koSTaka che. (2) vyAkhyAna sAhitya - 0 abhinava upadeza prAsAda bhAga-1 thI 3. - A eka svataMtra vyAkhyAnamALA che. "mannata jiNANa" nAmaka sakjhAyamAM AvatA zrAvakanA 36 kartavyo uparanA 108 vyAkhyAno temAM goThavelA che. pratyeka vyAkhyAna mATe daza-daza peja phALavela che. je pratyekamAM zloka-jainettara prasaMga - saMbaMdhita kartavyanI tAttvika vyAkhyA ane samAja-jenakathA ane kartavyane anurUpa stavanAdi paMktinI aMdara gUMthaNI che. 0 navapada-zrIpAla - zAzvatI oLInA vyAkhyAnarUpe A pustakanuM sarjana thayuM che, jemAM nave padanuM alaga-alaga vivecana sAthe nava divasamAM zrIpAlacatri paNa pUruM thAya, te rIte goThavelA nava vyAkhyAnono samanvaya che. (3) tasvAbhyAsa sAhitya + 0 tatvArthasUtra prabodha TIkA-adhyAya-1 0 tattvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA-adhyAya-1 thI 10 - A graMthamAM tatvArtha sUtranA daza adhyAyonuM alaga-alaga daza pustakamAM ati vistRta vivecana dharAvatuM dazAMga vivaraNa che. jemAM sUkahetu, mULasUtra, saMdhirahita sUtra, sUtrArtha, zabdajJAna, anuvRtti, aneka saMdarbha graMthone AdhAre taiyAra karAyela abhinava TIkA, sUtrasaMdarbha, sUpadha, sUkaniSkarSa jevA daza vibhAgo che. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano 15 pratyeka adhyAyane aMte sUvakrama, akArAdi krama, zvetAmbara-digambara pAThabheda jevA pariziSTho tathA dazamA adhyAyanA pustakamAM aMte zabdasUci, viSayasUci, saMbaMdhakArikA jevA upayogI pariziSTho che. 0 tatvArtha sUtranA Agama AdhAra sthAno. - A saMzodhana kakSAnuM eka viziSTa pustaka che. jemAM tatvArtha sUtranA pratyeka sUtrano mULa AgamamAMthI upalabdha saMdarbha, saMdarbha pATha, saMdarbha sthaLano ullekha che. temaja zvetAmbara-digambara pAThabhedanI tAlikA ane vizleSaNa che. (4) ArAdhanA sAhitya - o samAdhimaraNa - aMta samaye ane bhAvi gati sudhAravA mATe maraNa samaye cittanI samAdhi jaLavAya rahe tevI ArAdhanA vidhi, ArAdhanA sUtro, ArAdhanA padho, ArAdhanA prasaMgo vagere sAta vibhAgomAM A graMtha sarjelo che. - sAdhu aMtima ArAdhanA 0 zrAvaka aMtima ArAdhanA sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAono aMta samaya sudhAravA mATe nitya karavAnI evI A ArAdhanA che, mULa prAkRta ane saMskRtamAM graMthastha thayela A vidhine saraLa gujarAtImAM rajU karela che. paMcAMganA kadanI A pustikA sAthe rAkhavI paNa saraLa che. (5) vidhi sAhitya - 0 dIkSA-cogAdi vidhi o vidhi saMgraha bhAga-1 0 sAdhu-sAdhvI kALadharma vidhi (6) pUjana sAhitya - 0 Agama mahApUjana vidhi-jenI noMdha Agama vibhAgamAM che. 0 pAThya padmAvatI pUjanavidhi (9) catra sarojana - 0 45-Agama yaMtra 0 viMzati sthAnaka yaMtra Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gamasutra saTIka anuvAda (8) jinabhakti sAhitya : 0 caityavandana parvamAlA 0 caityavandanasaMgraha-tIrthajina vizeSa 0 caityavandana covisI 0 caityavaMdana mALA - A eka saMpAdana graMtha che. jemAM parvadina tathA pavatithinA caityavaMdano, covisa jinanI covisI rU5 caityavaMdano, vividha tIrthamAM bolI zakAya tevA ane jinezvara paramAtmA viSayaka vividha bola yukta evA 779 caityavaMdanono vizALa saMgraha che. 0 zatruMjaya bhakti 0 zatruJjaya bhakti 0 siddhAcalano sAthI - siddhAcala bhAvayAtrA, stuti-caityavaMdanAdi 0 vItarAga stuti saMcaya-1151 bhAvavAhI stutino saMcaya 0 caitya paripATI (9) prakIrNa sAhitya - 0 zrI navakAra maMtra-nava lAkha jApa noMdhapothI 0 zrI cAritra pada eka karoDa jApa noMdhapothI 0 abhinava jaina paMcAMga 0 abhinava jaina paJcAGga 0 amadAvAda jinamaMdira-upAzraya Adi DirekTarI 0 bAra vrata pustikA tathA anya niyamo 0 zrI jJAnapada pUjA 0 kAyamI saMparka sthaLa 0 coghaDIyA tathA horA kAyamI samayadarzikA (10) suNa abhyAsasAhitya - 0 jaina eDrayukezanala sarTiphikeTa korsa 0 pratikamANasUtra abhinava vivecana bhAga-1 thI 4 A rIte amArA 301 prakAzano thayA che. -x -x Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladaMsaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurabhyo namaH bhaO-3| (2) prakRtAMga-/1 anuvAda tathA TIkAnusArI vivecana * bhUmikA : sUtrakRta" sUtrano krama bIjo che. bAra aMgasUtromAM paNa "sUtrakRta" e bIjuM aMgasUtra che. prAkRtamAM te "sUyagaDa" nAme prasiddha che ane saMskRtamAM "sUtrakRta" nAme oLakhAya che. vyavahAramAM A Agama "sUyagaDAMga" sukhanA nAme prasiddha che. A aMgasUmanA be zrutaskaMdha che. jemAM pahelAM zrutaskaMdhamAM 16-adhyayano che ane bIjA zrutaskaMdhamAM--adhyayano che. A 16 + 9 e 23-adhyayanono saMkhyA ullekha AvazyakasUtranA pratikamaNa adhyayanamAM arthAt zramaNamUtramAM paNa jovA maLe ja che. 'sUyagaDa' sUtrano mukhya viSaya jJAna vinayAdi guNonuM varNana che ane bIjA dharmonA AcAra paNa batAvyA che. jainadarzana ane 363 kuvAdIonI mAnyatAnI tuvyatA ane bhinnatA che, jainadarzananI nikoTI zuddhatA Adi che. viziSTa vairAgyopadeza che, upasarga parijJA, strIparijJA Adi aneka viSayonuM jJAna maLe che mAtra mata-matAMtara ja nahIM, paNa uttama upadeza paNa che. jemake - vairAgya sAdhanA, samAdhi, mokSamArga, dharmasvarUpa, AhArasvarUpa Adi. e rIte dravyAnuyoga sAthe caraNakaraNAnuyogano subhaga samanvaya che. A AgamanA mULa sUrano pUrNa anuvAda ame noMdhela che, vivecana mATe ame "TIkAnusArI vivecana" zabda pasaMda karyo che. vRttinI mukhyatAthI vivecana karAyela A anuvAdamAM niyukti ane yatkiMcit cUrNinA aMzo paNa rajU karyA che. to sAme pakSe nyAya, vyAkaraNa, vAdo, paramatanuM viziSTa khaMDana jevI ghaNI vAto choDI paNa dIdhI che, to kayAMka kayAMka upayogI saMdarbhonI noMdho paNa TapakAvela che, Adhunika vidvAnoe A AgamanI bhUmikAmAM vidvatApUrNa kathano ke ullekho paNa karyA che, paNa amane e bAbate mauna rahevuM yogya lAgela che. [3/2] sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 $ zrutaskaMdha-1 8 * vivecana :| jione sumonI ja TIkA jovI hoya teNe sIdhuM peja-15 jevuM. namo arihaMtANaM, namo siddhANaM, namo AyariyANaM, namo uvajhAyANaM, namo loe savva sAhUNaM. [A pAMca pado cUrNinA AraMbhe noMdhAyA che.) sva, para samaya sUcaka anaMtagama, paryAyA, guNothI zobhAyamAna, atulya evA sUtrakRtAMganuM vivaraNa jinone namaskAra karIne kahIza. jo ke A aMgasUtranuM vivaraNa bIjA AcArya pravare karela che, to paNa huM bhaktithI vivaraNa karavA yatna karIza. zuM garuDa koI sArA mArge gayela jANIne pataMgIya te ja mArge javAne na icache ? vizeSa bodhavALA jeo mArI kRtinI avajJA kare che, te kAMIka zAstra jANe che, temane choDIne jeo mArAthI paNa maMdabuddhivALA che, temanA upakAra mATe mAro A maMtra che.. A apAra saMsAramAM khUyelA bhavya jIvoe ati durlabha manuSyatva, uttama kuLamAM janma, samagra indriya sAmagrI Adi yukta ahaMdu darzana pAmIne samagra karmonA uccheda mATe yana karavo. kacchada samyaga viveka para AdhAra rAkhe che. te viveka Apta-upadeza vinA na thAya. saMpUrNa doSonA kSayathI arihaMta e ja Ata puraSa che. tethI temanA kahelA dvAdazAMgIrUpa AgamanA jJAna mATe yatna karavo. idaMyugIna puruSa AryarakSita mahArAje anugraha buddhithI dvAdazAMgIne caraNakaraNa, dravya, dharmakathA, gaNita e cAra anuyogamAM vyavasthAmAM karI. temAM AcArAMga caraNakaraNAnuyoganA prAdhAnyathI vyAkhyAta karyuM. have dravyAnuyoga prAdhAnyavALA 'sUtrakRta' nAmaka bIjA aMganI vyAkhyAno AraMbha kare che. prazna :- arthanuM zAsana karatuM hovAthI A zAstra che, zAstranA sarve vidano zAMta karavA mATe Adi maMgala, sthirasparicaya mATe madhya maMgala ane ziSya-praziyA paraMparAmAM aviccheda mATe atyamaMgala joIe te kema nathI ? uttara : tamArI vAta satya che, maMgala iSTa devatAnA namaskArAdi rUpa hoya, A sUtranA praNetA sarvajJa che, te hoya tyAre bIjA namaskAra yogya na hovAthI maMgala karaNanA prayojanano abhAva che, mATe maMgala abhidhAna nathI. gaNadharo paNa tIrthaMkara vacanano ja anuvAda karanArA hoya maMgalanI jarUra nathI. zrotAnI apekSAe to sarva zAstra ja maMgala che. niryuktikAra ja maMgala kahe che o ahIM suSakRriNa mUrSi khAsa jovA lAyaka che. temane 'maMga' zavadano ghaNo vistAra karyo che. [ni.1] ahIM pUrvanI aDadhI gAyA vaDe bhAvamaMgala kahyuM. pAchalI aDadhI gAthA vaDe prekSApUrvakAri pravRtti arthe traNa prayojana batAvyA che. kahyuM che ke - jANItA saMbaMdhanA kahevA prayojanane sAMbhaLavAne sAMbhaLanAra yatna kare. tethI zAstra Abhe prayojana sAthe saMbaMdha kahevo joIe. temAM 'sUtrakRta" e abhidheya pada che, niryukti Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zruta-1, bhUmikA kahIza e prayojana pada che ane chevaTanuM prayojana mokSa prApti che, saMbaMdha to prayojanA pada vaDe karI anumAna karavA yogya che, mATe judo kahyo nathI. kemake zAstra ane prayojana baMne saMbaMdhanA AzrayamAM che - x * A samudAya artha kahyo. have avayava artha kahe che - dravya ane bhAvathI tIrthanA be bheda che. dravyatIrtha te nadI utaravAno mArga. bhAvatIrtha te samyak darzana, jJAna, cAstri A traNe saMsArasamudra pAra utAravAmAM samartha che athavA traNeno AdhAra te saMgha ke prathama gaNadhara che. tene karanArA tIrthakarone namIne kahIza temAM bIje paNa tIrthakaravane koI kahe teno vyavaccheda karavA kahe che . je rAga, dveSa, mohane jIte te jina. AvA jina sAmAnya kevali paNa hoya tevI spaSTatA mATe "vara" zabda mUkyo. 34 atizayayukta te jinavara. temane namIne, temane namaskAra karavAnuM kAraNa che temanuM AgamanA arcanA upadezavathI upakArIpaNuM. jita sAthe vara vizeSaNanuM kAraNa che zAstranuM gaurava. zAstra racanAranA prAdhAnyathI zAstranuM pradhAnapaNuM che. arthanuM sUcana kare te sUtra. tene karanAra te sUtrakAra. teo svayaMbhuddha-Adi paNa hoya, tethI ahIM gaNadharone namIne kahyuM. sAmAnya AcAryomAM gaNadharava hovA chatAM tIrthakara namaskAra pachI turaMta gaNadhara levAthI gautama Adi ja jANavA. gAthAmAM makela 2 siddhAdinA grahaNa mATe che. vava pratyayathI sva-para siddhAMtanuM sucana jenA vaDe karAyuM che te 'sUtrakRta'. tenA mahAarthavavI tene "bhagavAna" evuM vizeSaNa ApyuM ane enA vaDe A sUtra sarvajJanuM kaheluM che, te paNa batAvyuM. yojana eTale yukti-arthanI ghaTanA, nizcayathI ke adhikatAthI je yukti karAya te niyukti arthAt sabhya arthane pragaTa karavo te. athavA niyukta sUtramAM ja paraspara saMbaMdha rAkhanArA arthonuM rahasya pragaTa karavuM te yukta zabdanA lopathI niyukti, tene kahIMza. ahIM sUtrakRtAnI niyuktine kahIza enA vaDe upakrama dvAra kahyuM. te ja ahIM 'apasaMda' zabda vaDe thoDuM kahyuM. tyArapachI nipa. te traNa prakAre che, ogha niSpanna, nAma nipajJa, sUgAlApaka niSaa. temAM ogha nipajJa nikSepamAM A 'aMga' pote che, nAmaniSa nikSepamAM "sUtrakRta" che. have paryAya kahe che- [ni.2] aMgomAM sUtrakRtu bIju aMga che, tenA A yoka arthavALA nAmo che. (1) 'bhUta' eTale artharUpe tIrthakarothI utpanna, tene gaNadharoe graMtha canA vaDe karyuM - te sUtagaDa, (2) 'sUtrakRta' eTale strAnusAre jemAM tAvano avabodha karAya te 'suckaDa'. (3) 'sUcAmRta" eTale sva para siddhAMtanuM artha sUcana te sUcA. te jemAM karI che te. A traNe nAmo guNaniSpanna che. [ni.3-] sUjha ane kRta be padono nikSepa kahe che - nAma, sthApanA choDIne dravyasUtra batAve che - poMDaga eTale kAlAthI utpanna thayela kapAsanuM rU. Adi zabdathI aMDaja rizama, vAlaja [una Adi levA. sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 bhAvamUtra-ahIM A adhikAramAM 'sUcaka jJAna' athatu "zrutajJAna' che. tenuM ja sva-paranA arthanuM sUkapaNuM che. te zrutajJAna sUjha cAra prakAre che - saMjJAsUtra, saMgrahama, vratanibaddha, jAtinibaddha. temAM saMjJA sUtra svasaMketapUrvaka nibaddha che. jemake - "je DAhyo che, te strI saMga na kare." ityAdi. tathA lokamAM paNa pudgalo, saMskAra, kSetrajJa ityAdi. saMgrahasUtra - je ghaNAM ane saMgraha kare che. jemake - 'dravya' kahetA sarva dharmaadharmAdi dravyano saMgraha levAya. athavA "utpAda thaya ghauvya yuktasatu". vRta nibaddha sUtra-aneka prakAre vRta jAti AdithI nibaddha. jemake - "jJAnasa", '' tineti" vagere. jAti nibaddha cAra prakA (1) kAnIya - jemake uttarAdhyayana, jJAtAsUtra Adi. (2) gadha - brahmacarya adhyayanAdi, (3) padha-chaMdovALuM, (4) gema-je svara saMcAra vaDe prAya gIti chaMda vaDe cela - jemake kApilIya adhyayana-gnapurva masaTo [ni.4-] have 'kRta padano nikSepa kahe che - kRta eTale karma bAMdhavuM. kemake akatani karma baMdhAtu nathI. * x * X - karaNa, kAka ane kRta e traNa zabda che, te traNenA pratyekanA nAma Adi cha nikSepA che, temAM pAchalI aDadhI gAthA vaDe saMkSepamAM kahevAnuM hoya karaNa zabdane choDIne kArakanA nikSepA kahe che - temAM nAma, sthApanA prasiddha che. have dravyanA viSayamAM kAka kahe che - te dravyano, dravya vaDe, dravya svarUpa kAraka te dravya kAka. "kSegakAraka" te bharata-gAdimAM je kAraka athavA je photramAM kArakanuM vyAkhyAna karAya te prakAka. e rIte kALa-kAka paNa samajI levuM. bhAvadvAramAM kAraka ciMtavatA jIva pote atre kAraka che. kAraNa ke sUjhanA kAraka gaNadhara bhagavaMta che. A vAta niyuktikAra pote ja kaheze. - x * have dravya karaNane kahe che | [ni.5-] dravyanA viSayamAM karaNane ciMtavIye. jemake - dravyanuM, dravya vaDe ane dravya nimite je karaNa-anuSThAna te dravyakaraNa. tenA be bheda-prayogakaraNa ane visasA karaNa. temAM prayogakaraNa-5 AdinA vyApAthI je thAya tene tenA be bhedamaLakaraNa ane uttarakaraNa. temAM uttakaraNa pAchalI aDadhI gAthAthI jaNAve che - uttaratra karaNa te uttarakaraNa - karNavidha Adi athavA mUlakaraNa - ghaTa Adi je ojAra-daMDa, cakAdi vaDe svarUpathI pragaTa karIe te uttakaraNa. kartAno upakArakasaMskaraNAdithI upakAraka karavAmAM samartha che te. pharIthI vistArI mUla ane uttarakaraNa batAve che- [ni.6-] mULakaraNa eTale audArikAdi pAMca zarIro, temAM audArika, vaikriya, AhAka traNemAM uttarakaraNa karNa, skaMdha Adi vidhamAna che. te ja pramANe - ATha aMga mukhya che. mAthuM, chAtI, peTa, pITha, be hAtha, be paga. A AThe aMga traNe zarIramAM banAvavA te mULa karaNa che. kAna, khabhA vagere aMgopAMga banAvavA te uttarakaraNa che. kAzmaNa, taijasa zarIra banAvavuM te mULakaraNa che, tenA aMgaupAMgano abhAva hovAthI tene uttarakaraNa nathI. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zruta-1, bhUmikA athavA audAki karNavedhAdi uttakaraNa che. vaikriyanuM uttarakaraNa te uttaravaikriya che, athavA dAMta-keza Adi banAvavuM te uttaskaraNa che. AhAskane gamanAdi kriyA uttarakaraNa che. athavA audAkinuM mUla-uttara karaNa pAchalI aDadhI gAthAthI bIjI rIte batAve che. dravyendriya mULakaraNa che tenuM viSa-auSadhAdithI suMdaratA vagere pamADavuM te uttarakaraNa che. 21 [ni.7-] ajIva Azrita karaNa - (1) saMghAtakaraNa - laMbAI, pahoDAImAM tAMtaNA joDIne kapaDAnuM taiyAra karavuM, (2) parisATa karaNa - karavata vaDe zaMkha AdinuM niSpAdana. (3) saMghAta parisATakaraNa - gADA Adi karavA. (4) te baMnenuM niSedhakaraNa - ThUMThAdinuM urdhva ke tichuM ApAdana karavuM. prayogakaraNa kahIne have visasAkaraNa kahe che [ni.8-] visasAkaraNa Adi, anAdi be bhede che. temAM anAdi te dharma, adharma ane AkAzanuM paraspara anuvedha vaDe rahevuM te che. ekabIjA joDe samAdhAna ane Azraya levAthI anAditvane kAraNe karaNatvano virodha nathI. rUpIdravyomAM be aNu vagerenA prakrama vaDe bheda ane saMghAtathI saMdhapaNuM pAme che te sAdi karaNa che. pudgala dravyanA daza prakAre pariNAma che. te A rIte - baMdhana, gati, saMsthAna, bheda, varNa, gaMdha, rasa, sparza, agurulaghu ane zabda. temAM baMdha-snigdha, rRkSa paramANunA maLavAthI thAya, gati pariNAma te dezAMtara javuM te. saMsthAna pariNAma-parimaMDalAdi pAMca bhede che, bheda pariNAma-khaMDa, prAra, cUrNaka, anutaTika, utkArika e pAMca bhede che. A khaMDa AdinuM svarUpa batAvanArI A be gAthA che-- khaMDono bheda te khaMDabheda, pratarabheda te vAdaLanA samUhano che, cUrNa te kuTIkuTIne banAvela tathA anutarIkA eTale vaMzavakalikA ane sukA taLAvamAM samArohamAM bhedamAM utkarikA utkIrNa che. visasA prayoga mizra, saMghAta ane viyogathI vividha gama thAya che. varNa pariNAma-zvetAdi pAMca varNonI pariNati che, temAM be vagerenA saMyogathI navo raMga bane tenuM svarUpa A pramANe - jyAre eka guNo kALo raMga ane sapheda raMga bahuguNa hoya to kALo raMga dhoLAmAM pariName che, jo dhoLo eka guNa hoya ane kALo bahu guNa hoya to dhoLo raMga bahu kALAnI sAthe te rUpe pariName. dhoLo ane kALo sarakhA guNa hoya to kApota raMgamAM pariName. e rIte pAMce raMga saMyoga vaDe je-je raMgamAM pariName tenA 31 bhAMgA thAya che. A pramANe gaMdha, rasa ane sparza tathA saMsthAnonA saMyoga vaDe bahuvikalpa pariNAma Ave. 31-bhaMgo A pramANe cAya - dvikasaMyogI-10, mikasaMyogI-10, catuSkasaMyogI5, pAMca saMyogI-1, pratyeka raMganA judA judA-5. agurulaghu pariNAma paramANuthI AraMbhIne anaMtAnaMtapradezI skaMdha sudhI sUkSma hoya. zabda pariNAma tata, vitata, dhana, zuSira e cAra bhede che. tathA tAlu, oSTha, puTano vyApAra Adi abhinivRtti che. 22 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 A sivAya paNa pudgalonuM chAyA vagere pariNAma che, te A pramANe che- chAyA, Atapa, udhota, aMdhakAra ane spaMdana, e pudgalonA pariNAma spaMdana che. chAyA ThaMDI ane ati prakAza nahIM tevI Aditya vagaranI che, uSNaprakAza te Atapa che. zIta ke uSNa nahIM tevo sama prakAza e udyota che, kALo-malina tamas te aMdhakAra jANavo, dravyanuM calaNa, pharakavuM te gati jANavI, te vizvasA, prayoga tathA potAthI, pArakAthI ema baMne prakAre thAya che. A sivAya abhra, indradhanup, vIjaLI Adi kAryomAM je pudgalo pariName che te visasAkaraNa che - dravyakaraNa samApta thayuM. [ni.-] f, dhAtu nivAsa ane gati arthaka che. tene adhikaraNamAM 'STra' pratyaya lAgI kSetra banyuM. te avagAhanA ApanAra lakSaNavALuM AkAza jANavuM. te avagAhanA dAnanI yogyatA vinA kaMI karavA zaktimAna nathI. tethI kSetramAM je karIe te kSetrakaraNa. nityatva hovA chatAM upacArathI kSetranuM karaNa te kSetrakaraNa. jemake ghara Adi pADI khulluM medAna karyuM te AkAza karyuM ane bAMdhatA AkAza rokyuM kahevAya. - 4 - zeraDInA kSetranuM karavuM, haLa Adi vaDe khetara kheDI sudhAre te kSetrakaraNa jANavuM. - x [ni.10-] kALanuM paNa mukhya karaNa saMbhavatuM nathI. chatAM upacArathI dekhADe che, koI je kALa ghaDI vagere nalikAdi vaDe mApe che. te A rIte - 60 udakapaLanI eka ghaDI, be ghaDInuM muhUrta ityAdi kAlakaraNa athavA je kALamAM karIe te athavA kALamAM karaNanuM vyAkhyAna te kALakaraNa. e oghathI jANavuM. nAmathI agyAra karaNo che. te A pramANe- [ni.11 thI 13-] bava, bAlava, kolava, tetila, gara, vaNij, viSTi, zakuni, catuSpada, nAga, kiMtughna e 11-karaNa che. chellA cAra dhruva, pUrvanA sAta cala che. sadA caudazanI rAtre zakunI karaNa levuM. pachI anukrame catuSpada, nAga ane kiMtughna levA. have bhAvakaraNa kahe che- [ni.14-] bhAvakaraNa be bhede che - prayoga ane visasA. temAM jIva Azrita prAyogika mULakaraNa pAMce zarIronI paryApti che. te paryApti - nAma karmodayathI audayika bhAvamAM vartamAna jIva potAnA vIryathI utpanna thayela prayoga vaDe banAve che. uttarakaraNa pAchalI aDadhI gAyAthI kahe che. - uttarakaraNa te krama, zruta, cauvana, varNAdi cAra rUpe che. - temAM kramakaraNa zarIra niSpattinA uttakALamAM bAla, yuvA, vRddhAdi kramathI uttarottara avasthA vizeSa. zrutakaraNa te vyAkaraNAdi parijJAnarUpa avasthA vizeSa tathA apara kalA parijJAnarUpa che. cauvanakaraNa te kAlakRt vaya-avasthA vizeSa athavA rasAyaNa Adi prApta zakti che. tathA varNa, gaMdha, rasa, sparza karaNa, viziSTa bhojanAdi vAparatA je viziSTa varNAdi pheraphAra thAya te che. vaLI A pudgala vipAkapaNAthI varNAdinuM ajIva AzritapaNuM samajI levuM. have bhAva visasA karaNa kahe che- [ni.15-] varNAdi eTale rUpa, rasa, gaMdha, sparza te jyAre judA judA rUpAdimAM Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zruta-1, bhUmikA maLe che, te varNAdinuM maLavuM te visasAkaraNa, te asaMkhyeyakALa rahenAra hoya che. asthira te kSaNamAtra rahenAra-saMdhyAnA raMga, indradhanuSu vagere che. tathA chAyApaNe ane Ata55Ne pudgalonA visasApariNAmathI ja pariNAma che, te bhAvakaraNa che. dUdha Adi stanamAMthI nIkaLyA pachI kSaNe kSaNe kaThina ane khATuM vagere thAya che te bhAvakaraNa che. [ni.16-] have mULakaraNa kahe che - zrutagranthamAM A mUlakaraNa che. te mana, vacana, kAca lakSaNa pravRtti ane zubha azubha dhyAnamAM rahelA vaDe graMthacanA karAya che, temAM lokottaramAM zubha dhyAnamAM rahI graMtharacanA karAya che ane lokamAM azubha dhyAna Azrita graMtharacanA karAya che. laukika graMtha karmabaMdhano hetu hovAthI kartAnuM azubha dhyAna jANavuM. ahIM to 'sUtrakRt' to sva siddhAMta hovAthI zubha adhyavasAyathI raceluM che kemake zubha dhyAnAvasthita gaNadharoe celuM che. teo graMyaracanA vakhate zubha dhyAnI hovAthI karmadvAra vaDe avasthA vizeSane kahe che. 23 [ni.17-] temAM karmasthati vicAratA madhyama karmativALA gaNadharoe A sUtra racela che. tathA vipAkathI maMda anubhAvavALA, baMdhane AzrIne jJAnAvaraNIyAdi maMdAnubhAve bAMdhatA tathA anikAcita ane nidhata avasyA karatA, dIrgha sthitika karmone hrasva sthiti karIne tathA baMdhAtI uttaraprakRtine saMkrAmavA vaDe, udayamAM AvelA karmone udIraNA karavA vaDe apramattaguNa sthAne rahI, sAtA-asAtA-Ayune udIratA tathA manuSyagati, paMcendriya jAti, audArika zarIra, aMgopAMga Adi karmanA udaye vartatA, puruSa vede rahIne kSAyopazamika bhAvamAM vartatA gaNadharAdi vaDe A sUtrakRtAMga racAyuM che. have svabuddhinA parihAra dvAra vaDe karaNanA prakArane kahe che- [ni.18-] tIrthaMkaranA matane sAMbhaLI mAtRkAdi padone indrabhUtigautama Adie graMtharacanAmAM kSayopazama karIne, tenA pratibaMdhaka karmanA kSayopazamathI upayoga rAkhIne zubha adhyavasAya vaDe sajjanoe A sUtra karyu, tethI "sUtrakR" nAma che. have tIrthaMkare kayA yogamAM vartI kahyuM ane gaNadhare kayA yogamAM racyuM te batAve che- [ni.19-] temAM kSAyika jJAnavartI tIrthaMkare vAkyoga vaDe artha prakarSayathI gaNadharone kahyo. te gaNadharo sAmAnya puruSa na hatA, paNa kSIrAzravalabdhi AdinA samUhanA yoganA dhAraka yogadhara hatA, temanI samakSa prakAzela, sUtrakRta aMganI apekSAe napuMsaka liMga che. sAdhu zabdathI ahIM gaNadharo lIdhA che, temane uddezIne bhagavaMte artha prakAzyo che, te. artha sAMbhaLIne gaNadharoe paNa vacanayoga vaDe racyuM. te jIvano svAbhAvika guNa eTale prakRta, te prAkRta bhASA vaDe racyuM. paNa saMskRta bhASAmAM na racyuM. saMskRta bhASA nAT, niTa, zat pratyayAdi vikAranI vikalpanAthI banelI che temAM na racyuM. have bIjI rIte sUtrakRtano nirukta artha kahe che- [ni.20-] akArAdi akSaranA guNa ke tenA anaMtagama paryAyavALuM uccAraNa levuM, anyathA arthanuM pratipAdana karavuM azakya che. akSaguNa vaDe matijJAnanI saMghaTanA eTale bhAvazruta, tene dravyazruta vaDe prakAzavuM te. athavA akSaraguNanI buddhi 24 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 vaDe racanA karavI tenA vaDe tathA jJAnAvaraNa Adi karmone dUra karavA - jIvapradezothI pRthakkaraNa rUpa, parizATana karavuM te hetu vaDe 'sUtrakRtAMga' karyuM te saMbaMdha che. te ja kahyuM che jema jema gaNadharo sUtra racavAno udyama kare che, tema tema karmo ochA thAya che, jema jema karmo ochA thAya tema tema graMtha racanAno udhama thAya. e ja vAta pAchalI aDadhI gAthAthI batAve che te ubhaya yoga eTale akSara guNamati saMghaTanA yoga tathA karmaparizATanA yoga vaDe athavA vAkyoga ane manoyoga vaDe A sUtra karyuM eTale sUtrakRt evuM nAma che. sUtrakRtanuM nirukta kahyuM have sUtrapadanuM nirukta kahe che- [ni.21-] arthanA sUcanathI sUtra, te sUtra vaDe keTalAka artho sAkSAt svIkAryA, tathA bIjA artho apittithI samajAvyA. eTale sAkSAt na batAvyA hoya chatAM 'dahIM lAva' ema kahetA dahIMnuM vAsaNa lAvavAnuM paNa jANe. ema karIne caudapUrvIo paraspara cha sthAnamAM rahelA che. tathA kahyuM che-- akSara prApti vaDe samAna, paNa ochA-vadhatAM mati pramANe hoya che te matithI zrutajJAnamAM paNa ochA-vadhatAM jANI levA. temAM je sAkSAt artha batAvyA, temAM badhAM caudapUrvI samAna jANavA, paNa je sUcita che, tenI apekSAe koI caudapUrvI anaMta bhAga adhika arthane jANe, bIjA te ja kAraNathI asaMkhya bhAga adhika artha jANe, trIjA saMkhyeya bhAga adhika jANe, tathA bIjA saMkhyeya, asaMkhyeya, anaMtaguNa jANe. te badhAM yuktiyukta sUtramAM kahyA jevA samajavA. te ja kahyuM che ke - "mati vizeSa hoya - ityAdi." | prazna - zuM sUtramAM kahyA sivAyanA paNa artho che ke jethI cauda pUrvIo paT sthAna patita kaho cho ? [uttara] - hA, ghaNAM che. kahyuM che - je prajJApanIya bhAvavALA padArtho che te na kahI zakAya tevAno anaMtamo bhAga che ane kahI zakAya tevA padArthono anaMtamo bhAga sUtramAM guMtheyola che. Ama hovAthI te artho AgamamAM bahu prakAre goThavelA che, keTalAMka sUtromAM sAkSAt kahyA che, keTalAMka apittithI samajAya che athavA kyAMka dezathI ane kyAMka sarve padArtho lIdhA che. vaLI je pado vaDe artho batAvIe te pado prasiddha che, sAdhavA paDatAM nathI, te anAdinA che, hamaNAM utpanna karelA nathI tathA A dvAdazAMgI zabdArtha racanA vaDe mahAvidehamAM nitya che ane bharata aivata kSetramAM dareka tIrthaMkaramAM zabda racanA dvAra vaDe navI racAya che paNa padArtha apekSAe to nitya ja che. - x + X + have sUtrakRtanA zrutaskaMdha, adhyayanAdinuM nirupaNa kare che-- [ni.22-] A sUtramAM be zrutaskaMdha, 23-adhyayano, 33-uddezAkALa che. te A rIte - adhyayana-1mAM 4-uddezA, bIjAmAM 3, trIjAmAM 4, cothA-pAMcamAmAM 2-2, tathA bAkInA adhyayano ekasarA che. A rIte 33-uddezA che. A sUtra AcArAMgathI be gaNuM arthAt 36,000 pada parimANa che. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 yuta-1, bhUmikA have pahelA zrutaskaMdhanA nAma nikSepAne batAve che- [ni.23-] ahIM pahelA zrutaskaMdhanuM nAma "gAthASoDazaka' che. eTale 'gAthA' nAmaka soLamuM adhyayana A zrutaskaMdhamAM che. temAM 'gAthA'no nAma, sthApanA, dravya, bhAvarUpa cAra prakArano nikSepa che. nAma, sthApanA prasiddha che. dravyagAthA be prakAre che. - AgamathI, to AgamathI, AgamathI gAthAno jJAtA paNa upayogarahita ane no AgamathI traNa prakAre - jJazarIra dravyagAthA, bhavyazarIradravyagAthA, A be sivAyanI dravyagAthA - X - X - X - bhAvagAthA paNa be prakAre che - AgamathI, noAgamathI. AgamathI bhAva gAthAno jJAtA ane upayogavALo jANavo, noAgamathI A gAyA nAmaka adhyayana jANavuM. kemake temAM AgamanuM eka dezapaNuM che. 'poDazaka'nA paNa nAma, sthApanA, dravya, kSetra, kAla, bhAva e cha nikSepa che. - temAM nAma, sthApanA saraLa che. dravya 'SoDazaka'mAM jJa zarIra, bhavya zarIra ane te baMne sivAyanA sacitAdi 15-dravya levA. kSetra poDazaka te 16-AkAza pradeza, kALa SoDazaka te 16-samaya ke teTalo kALa rahenAra dravya, bhAva poDazaka te A adhyayana ja jANavuM. kemake kSAyopathamika bhAvavRttitva che. zruta ane skaMdhano cAra prakAre niphopa che. je bIje vistAcI kahyo che. have pratyeka adhyayanano artha adhikAra batAvavA kahe che [ni.24 thI 28-] pahelA adhyayanamAM sva siddhAMta, para siddhAMta prarUpaNA che, bIjAmAM sva siddhAMtanA guNo ane bIjA matanA doSo jANIne sva siddhAMtano bodha jANavo. bIjAmAM tatvone jANIne upasarga sahevA samartha bane te jaNAvyuM, cothAmAM strI-doSanuM varjana, pAMcamAmAM upasarga na sahe ane strI vazavartI hoya teno avazya nake upapAta batAvyo che. - chaThThAmAM anukULa-pratikULa upasarga sahevAthI ane strIdoSa varjanathI bhagavaMta mahAvIre jItavA yogya karma ke saMsArano parAbhava karI jaya pAmyA tethI ziSyone paNa A upadeza Apyo. te adhikAra che. sAtamAmAM gRhastho, anyatIciMko ke pAzcasvAdi evAno saMga choDanAra parityakta niHzIlakuzIla tathA suzIla, saMvinane batAvyA. AThamAmAM be prakAranuM vIrya batAvI paMDitavIryamAM prayatna karavAnuM jaNAvyuM. - navamAmAM yathAvasthita dharma kahe che. dazamAmAM samAdhisvarUpa kahyuM, agyAramAmAM samyagadarzana jJAna cAsTiArUpa mokSamArganuM kathana che bAramAmAM - X - cAra matamAM rahelA-kiyAvAdI, akriyAvAdI, ajJAnavAdI ane vinayavAdI evA matavALA 363 pAkhaMDIo pota-potAnA mata sAdhatAM jinezvara pAse Ave tyAre temanA vacanamAM rahelA sAdhanadoSone batAvIne tenuM nirAkaraNa karAya che. teramAmAM sarvavAdiomAM kapila, kaNAda, akSapAda, zoddhodana, jaiminI Adi matane anusaranAranuM kumArgapaNuM batAvyuM. caudamAmAM graMtha nAmanA adhyayanamAM ziSyonA guNa-doSanuM kathana che tathA ziSyanA guNa saMpadathI yukta ziSya gurukulavAsa sevavAno adhikAra che. paMdaramA 'AdAnIya' adhyayanamAM AdAnIya pada ke arthonuM grahaNa che te pUrve kahelA pada ane artho vaDe prAyaH ahIM goThavela che, tathA samyaka cAritra mokSamArganuM sAdhaka che, te ahIM vavila che. soLamAM gAthA adhyayanamAM paMdare adhyayanamAM kahela kArya saMkSepamAM pratipAdita karyo che. have * x * eka eka adhyayananuM ahIM varNana karIzuM- * zrutaskaMdha-1, adhyayana-1 "samaya" ka o paheluM 'samaya' nAmaka adhyayana che, tenA upakrama Adi cAra anuyoga che. temAM upakramaNa te upakama. athavA jenA vaDe zAstrane niphopa avasaramAM lAvIne sthApIe te upakrama. temAM laukika upakrama nAma, sthApanA, dravya, kSetra, kALa, bhAva bhede che prakAre AvazyakAdimAM vavila che. zAstrIya upakrama paNa AnupUrvI nAma pramANa vaktavyatAnA adhikAramAM samAvatAra rUpa cha prakArano jANavo. temAM AnupUrva vagere samAvatAra paryanta anuyogadvAra mujaba jANavo. te ja pramANe A adhyayana paNa AnupUrvI AdimAM jyAM jyAM utare tyAM tyAM utAvuM. temAM daza prakAre anupUrvamAM gaNanA anupUrvamAM utare che, te anupUrvI Adi traNa prakAre che - pUvanupUrvI, pazcAtupUrvI, anAnupUrvI. temAM A adhyayana pUrvanupUrvImAM paheluM, pazcAtupUrvImAM soLamuM, anAnupUrvI ciMtavatA ekAdikathI mAMDI soLa sudhImAM zreNImAM anyonyAbhyAsa dvipa nyUna saMkhyAbeda thAya che. anAnupUrvInA bhedanI saMkhyAnA parijJAnano A upAya che. te A pramANe - x *x * x * ahIM AkhI gaNita prakriyA che. tene jANavA mATe mULa vRtti jovI *X X - X -] zruta kSAyopathamika bhAvamAM avatare che. have pramANane batAve che, jenA vaDe mapAya te pramANa. te dravya, kSetra, kAla, bhAvathI cAra bhede che. temAM A adhyayana kSAyopathamika bhAvamAM vyavasthita thavAthI bhAva pramANamAM avatare che. A bhAva pramANa guNataya saMkhyAnA bhedathI traNa prakAre che. temAM paNa guNa pramANe samavatAra che. te paNa jIva-jIva bhedathI be prakAre che. samaya adhyayana kSAyopathamika bhAvarUpa hovAthI tenA jIvanA anyavane lIdhe jIvaguNa pramANamAM samavatAra che. jIvaguNa pramANa paNa jJAna, darzana, cA>>i bhedathI traNa prakAre che. temAM A bodharUpe hovAthI jJAnaguNa pramANamAM gaNavuM. - te paNa pratyaa1, jAnumAna, upamAna, Agama bhedathI cAra prakAre che. temAM A Agama pramANamAM levuM. te paNa laukika lokotara be bhede jaNavuM. temAM A samaya adhyayana lokotaramAM levuM. te paNa sUtra, artha, taMdubhayarUpa traNa prakAre che, te traNemAM gaNavuM athavA Atma, anaMtara, paraMpara bhedathI Agama traNa prakAre che. temAM tIrthakarone arthanI apekSAe AtmAgama, gaNadharonI apekSAe anaMtara tathA ziSyonI apekSAo paraMparAgama che. sUtranI apekSAe gaNadharone AtmAgama, tenA ziSyone anaMtarAgama ane tyArapachI ziSyone paraMparAgama jANavuM. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zruta-1, adhya.1-bhUmikA 28 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 guNa pramANa pachI naya pramANa avasara che. teno A pRthakava anuyogamAM samavatAra nathI athavA purapanI apekSAe thAya che, te ja kahe che - mUDhamayika eTale naya zUnya kAlika zrata che, emAM gayo apRcakava samavatAra che paNa pRthakavamAM samavatAra thato nathI. sAMbhaLanAranI yogyatA joIne naya vizArada nayonuM varNana kare che . saMkhyA pramANa ATha prakAre che - nAma, sthApanA, dravya, phoma, kAla, pariNAma, paryava ane bhAva. temAM parimANa, saMkhyAmAM avatAra che. te kAlika ane dRSTivAda e be bhedo che, temAM A sUtrane kAlika parimANa saMkhyAmAM gaNavuM. temAM paNa aMgapraviSTa, anaMgapraviSTamAM aMgapraviTamAM samavatAra che. paryava saMkhyAmAM anaMtA paryavo che. tathA saMgeya akSara, saMkhyaya saMghAta, saMgeya pado, saMgeya pAdo, saMkhyaya zloko, saMgeya gAthA, saMgeya veDhA, saMgeya anuyoga dvAro che. have vaktavyatAno samavatAra ciMtavIe. te sva samaya, para samaya, ubhayasamaya ema traNa bhede che. temAM A, adhyayanano traNemAM samAveza thAya che. adhikAra be prakAre che - adhyayana adhikAra ane uddeza adhikAra. ahIM adhyayana adhikAra kahyo che. uddezAno athiidhakAra to niyuktikAra svayaM kaheze. have nikSepAno avasara che. te traNa prakAre che. ogha niSpanna, nAma nipajJa, sUbAlApaka nipajJa. temAM ogha nipajJamAM A adhyayana che. teno nikSepo AvazyakAdi sUtramAM vistArathI kahyo che nAma nipajJamAM 'samaya' e nAma che, tenA nipAnA arthe niyuktikAra kahe che [ni.ra9-] samayano nikSepa bAra prakAre che - nAma, sthApanA, dravya, phoga, kALa, kutIrtha, saMgAra, kula, gaNa, saMkara, gaMDI ane bhAva. temAM nAma, sthApanA prasiddha che vya samaya eTale dravyanI samyagu pariNati arthAta svabhAva. te A pramANe - jIvadravyano upayoga, pudgala dravyanuM mUrtava, dharma-adharma-AkAzanuM gati-sthitiavagAhanA lakSaNa athavA je dravyano upayogakALa. jemake vaSamAM lavaNa amRta samAna, zaradaRtumAM pANI, gAyanuM dUdha hemaMtamAM, ziziramAM AmaLAno sa, vasaMtamAM ghI, grImamAM goLa amRta samAna che. kSetra samaya - kSetra eTale AkAza, teno svabhAva. jemake - paramANuthI paNa pUrAya, be thI paNa pUrAya, so, so lAkha, koDI sahaya paNa samAI jAya. athavA devaku Adi phonano Avo anubhava che ke tyAM utpanna thatAM prANIo surUpavALA, nitya sukhI, nirvera hoya. kSetrano parikarmaNa avasara kSetrasamaya che. kALa samaya te suSamAdino anubhAva vizeSa che, athavA kamaLanA so komaLa pAMdaDA bhedAI jAya tevI paNa samaya bArIka che. ema dravya hogakALa samaya kahyo. kutIrtha samaya eTale pAkhaMDInA pota-potAnA mAnelA Agama vizeSa-jANavA ke temAM batAvelA anuSThAna che. saMgAra samaya saMketarUpa che. jemake pUrvabhavamAM siddhArtha sArathI deve pUrvakRta saMketa mujaba kRSNanA mRtakane laI jatAM baLadevane pratibodhita karyA. kula samaya te kulAcAra. jemake zaka lokonI pitRzuddhi Adi. gaNa samaya - jema mallono AcAra che ke - koI anAtha mala mare to tenI jAtivALA teno saMskAra kare, paDI gayo hoya teno uddhAra kare. saMkara samaya - bhinna jAtionuM maLavuM, temAM eka vAkyapaNuM jemake vAmamArgImAM anAcAra gupta che. gaMDasamaya - jema zAkyo bhojana avasare gaMDI-tADana kare che. bhAvasamaya te noAgamathI A adhyayana che. teno ja ahIM adhikAra che. bAkInA niphopA ziSyanI mati vikasAvavA batAvyA. have uddezA [ni.30 thI 3ra-] A adhyayananA cAra uddezA che. temAM pahelA uddezAnA che adhikAra pahelI gAthA vaDe batAvyA. jemake - paMcabhUto te pRthvI, pANI, agni, vAyu, AkAza te pAMce sarvaloka vyApI hovAthI mahAna bhUto che tenuM varNana eka adhikAramAM che. cetana-acetana badhuM Atmavivarta che tethI AtmA advaitavAda che te bIjo adhikAra. te jIva kAyAkAramAM bhUtapariNAme rahyo hovAthI te jIve - te zarIra eka che te matano trIjo adhikAra. jIva akAraka- sarva punya, pApano kata che ema mAnavuM te coro adhikAra. pAMcabhUtathI AbhA judo che, tethI chaThTho bhUta mAnavo te pAMcamo adhikAra ane aphaLavAdI-koI kriyAnuM phaLa nathI te mAne che chaThTho adhikAra. bIja uddezAmAM cAra adhikAra A pramANe - niyativAda, ajJAnika mata, jJAnavAda ane karma upacaya cAra prakAre nathI te zAkyamata. e cAra adhikAra che. cAra prakAranuM karma avijJAna anAbhoge karela che. jema mAtAnA stanAdi AkramaNathI paganI vyApattimAM anAbhogathI karma baMdhAtuM nathI. tathA parijJAna - kevaLa mana vaDe paryAlocana karavuM. tenA vaDe koI prANIne mAravAnA abhAvathI karmano upayaya thato nathI. irSA-gamana vaDe paNa karma upacaya thato nathI. kemake temAM prANIno nAza thavAno abhAva che tathA svapramAM karma upacaya thato nathI. jema svapramAM bhojana karavAthI stuti thatI nathI. bIjA uddezAmAM AdhAkarma vicAra - te khAnAranA doSanuM darzana che, tathA kRtavAdI kahe che - A loka izvare banAvyo che athavA pradhAnAdi kRta che. jemake te pravAdIo pota-potAnA kRtavAdane laIne ubhA che te bIjo adhikAra. soyA uddezAmAM gRhasthomAM je anuSThAna che, te asaMyamathI praghAna kartavyo vaDe tene parapravAdI-paratIrthikanI upamA apAI che. have anugama kahe che - tenA be bheda-sUkAnugama ane niyukitaanugama. temAM niyuktianugama traNa prakAre - nikSepa, upoddhAta, sUtrasparzika. temAM nikSepa niryukti anugama anugata che. kemake te ogha nAma nipajJa nipAmAM che. have sUtranuM nikSepanA karAze. upodghAta niyukti anugama 26mAM dvAramAM pratipAdita be gAthAthI jANavo. te A pramANe - ka ni 5. vagere. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3o sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAjI yuta.-1, adhya.-bhUmikA * su pUrvedI AraMbhika 'mUrdi* khAsa jovI. mUrNimAM A samagra bhUmikAnA vivaraNamAM ukta vRtti-anuvAda karatA ghaNe sthAne jitA jovA maLe che. ka adhyayana-1 samaya, uddezo-1 6. 0 sUNa sparzika niyukti anugama sUjha hoya to saMbhave che. sUtra sUjhAtugamamAM che. te avasara Avyo ja che, tethI sUga uccAraNa karIe * sUtra-1 : bodha prApta karo, baMdhanane jANIne toDo, vIra prabhue baMdhana kone kahela che ? ane zuM jANIne baMdhana toDavuM joIe ? * vivecana tenI saMhitAdi kamathI vyAkhyA - puSyat vagere. A sUtra sUtrakRtAMgamAM paheluM che, teno AcArAMga sAthe saMbaMdha che. AcArAMgamAM kahyuM che . jIva te chakAyanI prarUpaNA che. temano vagha karavo te karmanuM baMdhana che - ityAdi badhAMne samaje. athavA keTalAMka vAdI mAtra jJAnathI mukti mAne che, bIjA mAtra kiyA vaDe mAne che. jaino to baMne sAthe maLe to ja mokSa mAne che, te A zlokathI siddha kare che. temAM jJAnapUrvakanI kriyA ja kuLavatI thAya che, te vAta samajo eTale A puSya vaDe jJAna kahyuM. goTAvet thI kriyA batAvI. tenA A artha che - bodha pAme - dhAraNa kare e upadeza che. te bodha pAmavo eTale zuM ? puSyat jIva pradezo sAthe anyonya vedharUpe vyavasthapAya te baMdhana - jJAnAvaraNAdi ATha prakAranA karmanA hetuo mithyAtva, avirati Adi ke parigraha AraMbhAdi che. bodha mAtrathI icchita kAryanI prApti na thAya, tethI kriyA batAve che . te baMdhanane jANIne viziSTa kiyA-saMyama anuSThAnathI AtmA sAthenA karmabaMdhanane dUra kare, taje, toDe. Avu sudhamasviAmI kahe tyAre jaMbUsvAmI Adi ziyo viziSTa jijJAsAthI baMdhAdi svarUpa pUche che - tIrthakare baMdhanA kone kahyuM ? kevI rIte jANIne te baMdhanano toDe ke tuTe ? baMdhananA svarUpane jaNAve che * sUtra-2 sacitta tathA azcita padArthomAM anAmatra parigraha buddhi rAkhe che, ane bIjane parigraha rAkhavA anujJA Ape che, te du:khathI mukata thato nathI. - vivecana : ahIM baMdhana karma ke tenA hetuo kahe che. temAM nidAnano janma nidAna vinA ta cAya, tethI nidAna batAve che . temAM paNa sarve AraMbho pahellAM batAve che, te AraMbho karmonA upAdAnarUpa ane prAyaH AtmAnA potAnA AgrahathI utpanna thayelA che, tethI pahelA parigrahane ja darzAvyo che. cita eTale jJAna ke upayoga, te jene hoya te sacita - dvipada, catuSpada Adi, tenA sivAyanA kanaka, jata Adi ayita. te baMne rUpa parigraha grahaNa karIne na cagi ghAsa-phasa Adi athavA zata eTale levAnI buddhithI jIvanA gamata pariNAma. te parigraha pote sakhe ke bIjA pAse rakhAve ke sakhanArane anumode; tethI duHkhI thAya - ATha prakAranA karma ke tenA phaLarUpa azAtA vedanIyanA udayathI mukta na thAya. parigrahano Agraha e ja paramArI anarthonuM mULa che. kahyuM che ke * mAruM, huM vagere jyAM sudhI jete abhimAnano dAhavara che, tyAM sudhI te camanA mukhamAM ja che paNa tene prazAMti thatI nathI. vaLI te anartharUpa evA yaza sukhanA icchukane chuTakAro kaI rIte thAya ? tathA tenuM ghara, dhRtinAzaka, kSAMtinAzaka, vyAopamitra, madabhavana, dayAna bu, du:kha utpAdaka, sukhanAzaka, pApagRha evo parigraha duSTagraha mAphaka buddhivAne kalezane nAza mATe thAya che. vaLI parigraha prApta na thatA AkAMkSA rahe, naSTa thatA zoka thAya, rahe to rakSaNanI ciMtA, bhogavatA atRpti e rIte baMdhanathI mukAto nathI. parigrahavAnane avazya AraMbha thatA jIvahiMsA thavAnI te kahe che* sUtra-3 : je svayaM prANIono ghAta kare che, bhIja pAse ghAta karAve che ke ghAta karanAranuM anumodana kare che, te potAnuM vera vadhAre che. * vivecana : bIjI rIte baMghanane batAve che. te parizraddhAnuM asaMtuSTa rahI vAraMvAra tene meLavavA tatpara rahI, kamAvavAmAM ane vidana karanArA pratidveSa karI pote mana, vacana, kAyA vaDe Ayu, bala, zarIranI prANIne du:kha pamADe che athavA mArI nAMkhe che. prANo 10 che . pa indriyo, 3-baLa, zvAsocchavAsa ane Ayu. A prANo bhagavate batAvyA che, tene judA karavA te hiMsA. te parigrahAgrahI pote ja hiMsA kare che ema nahIM, bIjA pAse paNa hiMsA karAve che, hiMsA karanAranI anumodanA paNa kare che. e rIte karavA, karAvavA, anumodavA vaDe prANI hiMsAthI seMkaDo janma sudhInuM karma bAMdhIne potAnuM vaira vadhAre che, pachI du:kha paraMparArUpa baMdhanathI mukAto nathI. prANAtipAtanA upalakSaNathI mRSAvAdAdi baMgha-hetu paNa jANavA. pharI paNa baMdhane AzrIne kahe che * sU4 - je manuSyamAM je kuLamAM janme che, jenI sAthe vase che, te ajJAnI mamatva karIne lepAya che ane anya-anyamAM mucha pAme che. * vivecana : je rASTrakUTAdi mULamAM jame athavA dhULamAM sAthe mevA mitro ke patnI sAthe manuSya vase, te mAtA, pitA, bhAI, bena, patnI, mitra AdimAM A mArI che evA mamatva ane teharI lepAya che, mamatvajanita karmacI nara, tiryaca, manuSya, devarUpa saMsAramAM bhramaNa karato pIDAya che. te ajJAnI sa-asatanA vivekarahita anyaanyamAM vRddha-mohita, mamatvabahula thAya che. pahelA mAtA, pitA pachI patnI-putrAdimAM Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1/1/4 snehavALo thAya che. 31 have - "zuM jANIne toDe ?" enuM samAdhAna kare che. * sUtra-5 : dhana ane bhAI bahena rakSA na karI zake. jIvanane alpa jANIne karmanA baMdhanane toDI nAMkhe che. * vivecana : sacitta ke acitta dravya, bhAI-bahena Adi, sarva dhana Adi saMsAramAM bhamatA jIvane ati kaTu zarIra tathA mananI vedanA Ape che. tene dhana Adi rakSaNa mATe thatAM nathI, te jANIne tathA potAnuM Ayu alpa che te jJaparijJAthI jANI, pratyAkhyAna parijJAthI sacitta-acita parigrahane prANIno upaghAta samajI svajanasnehAdi baMdhana sthAnanuM paccakkhANa karIne karmane toDe ja. athavA karma eTale kriyA - saMyama anuSThAna vaDe karmathI chUTe che. adhyayana adhikArathI svasiddhAMta kahyo. have para-matane kahe che-- - 6 : koI koI zramaNa-brAhmaNa paramArthane nahIM jANatA uparokata graMthano tyAga karIne, svasiddhAMtamAM baddha thaI mAnava kAmabhogamAM Asakta thAya che. * vivecana : ukta graMthone choDIne svarucithI racita graMthomAM Asakta, baddha keTalAMka uktArtha [jaina siddhAMta] ne choDIne svecchAe cAle che. - 4 - jaina siddhAMtamAM kahe che ke - jIvanuM astitatva hoya to ja jJAnAvaraNIyAdi karma baMdhana che, tenA hetu mithyAtva, avirati, pramAdAdi ane parigraha, AraMbha Adi che, tene samyak darzanAdi upAya vaDe toDe, mokSano sadbhAva che. e vAtane zAkyAdi zramaNa, bRhaspati matavALA, parivrAjaka Adi [na mAnI] arihaMta ukta graMthone ullaMghIne paramArthane na jANatAM aneka prakAre potAnA siddhAMtomAM AgrahI che. jemake bauddho kahe che - sukha, duHkha, icchA, dveSa, jJAnano AdhArabhUta AtmA koI nathI, kiMtu 'vijJAna' eka ja varte che, badhAM saMskAro kSaNika che ityAdi. sAMkhyo kahe che - satva, raja, tamanI sAmya avasthA prakRti che, prakRtithI mahAn ahaMkAra che, tenAthI soLa guNo, tenAthI pAMca bhUto [mahAna] che. caitanya puruSanuM A svarUpa che - vaizeSiko kahe che- dravya, guNa, karma, sAmAnya, vizeSa samavAya cha padArtho che. taiyAyika kahe che - pramANa, prameya Adi padArthonA anvaya vyatireka parijJAnathI mokSa prApti che. vaLI mImAMsako kahe che- preraNA lakSaNavALo dharma che, koI sarvajJa jagamAM vidhamAna nathI tathA muktino abhAva che ema mAne che. cArvAko kahe che-- koI paralokamAM janAra nathI, pAMca bhUtothI judo koI padArtha nathI, punya pApa sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 nathI ityAdi. AvI rIte A lokAyatika AvuM khoTuM mAnI pAMce indriyonA viSayomAM durAcArAdimAM rakta thaIne teo kahe che - ATalo ja loka indriyothI dekhAya che. - 4 - 4 - he suMdarI ! khA. pI. he vagAtri ! je vItI gayuM te tAruM nathI - 4 - ityAdi. A pramANe te jainetaro sva siddhAMta vAsita manavALA thaI arihaMta bhagavaMte kahela graMthanA arthane paramArthathI na jANatA tenuM ullaMghana karIne potAnA graMthomAM Asakta thaI, kAmAsakta thAya che. have sUtrakArazrI cArvAka matane ja kahe che- 32 * sUtra-7,8 : keTalAka kahe che A jagamAM paMca mahAbhUta che - pRthvI, pANI, agni, vAyu ane AkAza. A pAMca mahAbhUto che, teonA saMyogathI eka cetanA utpanna thAya che. te bhUtono nAza thatA tenAthI utpanna cetanA paNa nAza pAme che. * vivecana : pAMca moTA bhUta vidhamAna che. te sarva lokavyApI hovAthI mahat vizeSaNa mUkela che. A 'bhUta' pada vaDe tenA abhAvAdinuM nirAkaraNa karyu che. A lokamAM mAtra 'bhUta'ne mAnanArA bhUtavAdIno mata che. bhUtavAdI - bRhaspati matanA anuyAyI vaDe A mata pote svIkAryo che, bIjAne paNa batAve che. te A rIte pRthvI-kaThaNa che, pANI-dravarUpa che, agni-uSmarUpa che, vAyu-calita che. AkAza-polANavALuM che. A pAMca bhUta tathA tenA sAMgopAMga prasiddha che. te pAMce pratyakSa dekhAtA hovAthI koI teno abhAva mAnI na zake. prazna - sAMkhya Adie paNa A pAMca bhUta to mAnelA ja che. jemake sAMkhyo kahe che - satva, raja, tamorUpathI mahAna buddhi che, te moTAIthI ahaMkAra - "huM" evo bhAva. tenAthI 16 gaNa thAya che - pAMca sparzAdi buddhi indriyo, pAMca karmendriyo, mana, gaMdha-rasa-rUpa-sparza-zabda e pAMca "tatmAtra" che. temAM gaMdha tanmAtrA pRthvI che, te pRthvImAM gaMdha, rUpa, rasa, sparza che. rasamAtra pANI che, temAM rasa, rUpa, sparza che, rUpa mAtra agni che, temAM rUpa ane sparza che. sparza mAtra vAyu che. zabda mAtra AkAza che, te gaMdha, rasa, rUpa, sparzavarjita utpanna thAya che - vaizeSiko paNa bhUtone kahe che-- pRthvItva yogathI pRthvI, te paramANupaNe nitya che, be aNu Adi saMbaMdhathI kAryarUpe anitya che. rUpa, rasa, gaMdha, sparza saMkhyA parimANa pRthakatva saMyoga vibhAga paratva aparatva gurutva dravatva vega e cauda guNothI yukta che tathA pANIpaNAnA yogathI pANI che te paNa rUpa, rasa Adi cauda guNa yukta che paNa tenuM dravyatva snigdha che, rUpa-zukala, rasa-madhura, sparza-zIta ja che. tejatva yogathI teja (agni], te rUpa, sparza, saMkhyA, parimANa, pRthakatva, saMyoga, vibhAga, paratva, aparatva, naimittika dravatva, vega e agiyAra guNa yukta che. temAM rUpa-zukla ane bhAsvara, sparza uSNa che. vAyutva yogathI vAyu, te anuSNa zItasparza, saMkhyA, parimANa, pRthakatva, saMyoga, vibhAga, paratva, aparatva, vega e nava guNavALo che. - 4 - 'AkAza' eka che, te saMkhyA, parimANa, pRthakatva, saMyoga, vibhAga, zabda e cha guNovALuM zabdaliMga che. te Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 1/1/1/3,8 ema bIjA vAdIoe paNa 'bhUta' mAnyA che, to paMcabhUta ja kema ? uttara - sAMkhya Adi e * x * AtmA Adi anya vastu paNa svIkArI che, lokAyatika to paMcabhUta sivAya AtmAdi kazuM mAnatA ja nathI. tethI sAMkhyamatane AzrIne ja sUkAryanI vyAkhyA karIe chIe - x - e pRthvI Adi pAMca mahAbhUtothI kAya AkAre pariNamIne koI rUpe bhata'thI avyatirikta AtmA che, paNa bhUtothI judo koIthI parikazita, paraloka janAro, sukha-du:kha bhokatA jIva nAme padArtha ja nathI evo temano mata che. * * * pRthvI Adi sivAya koI AtmA nathI. kemake tene grahaNa karanAra pramANano abhAva che. A loko pratyakSa pramANa ja mAne che, anamAtAdi nahIM. kemake anumAna AdimAM indriyo sAthe pratyakSa saMbaMdhanA abhAve vyabhicAra saMbhave che. vyabhicAravAnuM anumAna pramANa * * * * * vizvAsapAtra na thAya. - X - X - tethI pratyakSa pramANane ja mAnavuM sAruM, tethI bhUtathI judA AtmAnuM grahaNa karela nathI, paNa je caitanya bhUtomAM dekhAya che, te bhUto ja kAyA AkAre pariNamatAM pragaTa dekhAya che. - X - X * bhUtathI judo AtmA nathI. bhUtonA ekaThA thavAthI ja temAM temanI caitanya zakita che. jema pANImAM parapoTA thAya che temAM keTalAka lokAyatiko AkAzane bhUtapaNe mAne che tethI bhUtapaMcaka kahevAmAM doSa nathI. zaMkA - jo bhUtothI judo koI AtmA nathI to marI gayo kema bole ? uttara - e bhUto kAyAkAre pariNamatAM caitanya pragaTa thayuM pachI temAMthI koI bhUta-vAyu ke ani nIkaLI jatAM deha dhAraNa karanArano vinAza thAya che, tethI lokamAM "marI gayo" evuM bolAya che. paNa jIva gayo ema nathI. Avo "bhUtathI judo AtmA nathI" e pakSa che, tenuM khaMDana kare che- [ni.33-] pRthvI Adi bhUtonA kAyAkAra pariNAme caitanya, bhASA cAlavuM Adi guNo na thAya evI jaiina darzananI] pratijJA che. * X - ahIM cAvakane pUchavuM ke * pAMca bhUtonA saMyogathI caitanya pragaTa thAya che, to tenA saMyogamAM svataMtra che ke paraspara apekSAe parataMtra che ? te svataMtra nathI. kemake temAM caitanyathI anya guNo jevA ke - AdhAra kAThinyaguNA pRthvI, dravya guNa-pANI - X * Adi che ja. athavA pUrvokta gaMdha Adi pRthvI vageremAM ekaika guNa parihAni vaDe e badhAM guNo caitanyathI alaga che. * x * vaLI bIjI rIte jotAM - caitanya guNa sAdhya karatA pRthvI vagere anya guNo hovA chatAM caitanya guNa pRthvI Adi eka ekamAM judo nathI, tethI tenA samudAya vaDe caitanyaguNa siddha thAya nahIM. have vRttimAM je khaMDaLa-maMDI che teno sArAMza ja ahIM rajU kya che. akSaraza: jANavA vRtti joI, DrAtA pAse samajavuM.) bhUtono samudAya svataMtra hoya to dharmapaNe svIkArAya. teno caitanya guNa sAdhya dharma nathI. kemake pRthvI vagerenA guNothI te taddana judo che. jema retI pIlavAthI tela na nIkaLe ke ghaTa-paTa samudAyathI taMbha na thAya. kAcamAM cetanaguNa dekhAya che, [3/3] te cetanano guNa che bhUtono nahIM. vaLI acetanamAM acetana guNa ja pragaTe caitanya guNa nahIM. indrio paNa potAnA viSayathI anya viSaya jANI zakatI nathI, paNa caitanyarU5 deTA vaDe ja kArya siddha thAya che. tethI bhUtono samudAya caitanya nathI. indriyonA pratyeka viSaya grahaNa karavA chatAM saMkalanA pratyayano abhAva che. * * * * * ityAdi. lokAyatikano prazna - svataMtratA pakSe A doSa nathI. paraspara sApekSa saMyoganA paradbapaNAnA svIkArathI bhUtonA samudAyathI caitanyanAmaka dharma saMyogavazAtu utpanna thAya che. jema dAru banAvavAnA padArthamAM vidhamAna nahIM tevI mada zakti dAmAM utpanna thAya ja che ne ? jainAcAryano uttara - vRittimAM rajU thayela khaMDana-maMDana amArI kAryakSetramAM samAviSTa na hovAthI teno sArAMza ja ahIM rajU karyo che.] ame pUchIe chIe ke tamAro saMyoga saMyogI padArthathI bhinna che ke abhinna ? jo bhinna hoya to chaThTho bhUta ubho thAya. tame pAMca bhUta sivAya kaMI mAnatA nathI. tethI caitanya grahaNa na thAya. jo abhinna mAnatA ho to tyAM vicAro ke bhUto cetanAvALA ke cetanA vagaranA ? jo cetanAvALA mAno to ekendriya jIva siddha thaze, jo acetana mAno to pUrve kahelo doSa Avaze kemake je pratyekamAM nathI te samudAyamAM kema hoya ? - tame je dArunuM daSTAMta Apo cho te khoTuM che kemake tenA padArthamAM tevI-tevI zakti aMta"tuM ja che. vaLI bhUtomAM caitanya na mAnavAthI maraNano abhAva thaze. kemake mRtakAyamAM paNa pRthvI Adi bhUto to che ja. vaLI mRtakAmamAM paNa sojo dekhAya che mATe vAyuno abhAva nathI Adi. jo sUkSma vAyu ke agni che tema kahezo to jIvanI bIjA nAme svIkRti thaI jaze. tethI bhUta mAtranA samudAyathI caitanya utpanna na ja thAya. vaLI leya pratimAmAM badhAM bhUto ekaThAM thavA chatAM te jaDa ja che vaLI anvaya vyatirekathI A cetanaguNo bhUtomAM utpanna thavA yogya nathI. mATe tamAro kadAgraha mUkIne "jIva" judo che te mAnavAno pakSa svIkAro. vaLI pratyakSa pramANa ja mAnavuM che paNa bhrama che. anumAna pramANa vize paNa vicAravuM joIe. anumAna pramANa tamane pramANa che ke apamANa ? je pramANa hoya to tame anumAnane apramANa kaI rIte kahezo ? jo pramANa hoya to paranI khAmI kevI rIte karazo ? ityAdi - X - vaLI svarga, apavarga, devatAdino niSedha karatA tame kayA pramANathI niSedha karazo ? - X - X - svagadi niSedha karavA jatA cAvake avazya pratyakSa pramANa vinA bIjAM pramANa mAnI lIdhA. ityAdi * * * - pratyakSa sivAya bIjAM pramANo che tenA vaDe AtmAnI siddhi thaze. te kayA ? e praznano jaiinAcArya uttara Ape che-] 'AtmA che' tenAmAM asAdhAraNa guNonI prApti che. cakSu indriya sAkSAt dekhAtI nathI, paNa sparzana vagere indriyonA asAdhAraNa Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1/1/3,8 35 36 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 rUpa vijJAnanI utpattinI zakti vaDe te cakSanuM paNa anumAna karAya ja che. te rIte pRthvI Adi asAdhAraNa caitanyaguNanI prApti vaDe AtmA paNa che, ema anumAna thAya che ane caitanya te asAdhAraNa guNa che. caitanya AtmAno ja guNa che. AtmA che. badhI indriyonA upalabdha arcanI saMkalanA pratyayano sadubhAva hovAthI, AtmA arthano daTA che, indriyo nathI. indriyo nAza pAme to paNa pUrve joyelA padArthonuM smaraNa kAyama rahe che. athapatithI AtmA siddha thAya che. jemake - pRthvI Adi pAMce bhUta samudAya hovA chatAM lepakarmathI banela mUrti AdimAM sukha, du:kha Adino sadbhAva nathI, e kAraNathI paNa jaNAya che ke - je vidhamAna che, bhUtathI judo che, koI paNa sukha du:kha icchAdi kriyAono samavAyI kAraNa padArtha che ane te ja AmAM che - X - X - A rIte pratyakSa, anumAna ane arthapatithI AtmA siddha thayo. have Agama pramANathI AtmAnuM astitva batAve che - jemake Agama vacana che ke - "mAro AtmA upapAtika che." AvuM AgamamAM pratyakSa vacana che, tyAM bIjA Agama pramANanI zI jarUra che ? vaLI jaiinAcArya kahe che - badhAM pramANamAM mukhya pratyakSa pramANa vaDe ja AtmA jaNAya che, tenA guNa jJAnanA pratyakSapaNAthI, jJAna guNa te guNathI ananyapaNe rahe che tethI pratyakSathI AtmA che ja. * x * huM sukhI, huM duHkhI evA huM pratyayathI grAhya AtmA pratyakSa che. zarIramyI bhinnatA Adi bIjA pramANo paNa jIvanI siddhi mATe vicArI levA. * * * AtmA bhUtothI judo tathA jJAnano AdhAra che. zaMkA - jJAna AdhAra bhUta AtmA vaDe jJAnathI bhinna Azrita vaDe zuM prayojana che ? kemake jJAnathI ja sarva saMkalanA pratyaya vagere siddha thAya che, vacce AtmAnI kalAnA zA mATe ? kemake jJAna ja cipa che. acetana bhUta je kAyAkAre pariNamyA che, tenI sAthe saMbaMdha thatAM sukha-duHkhAdi kriyA utpanna thAya che ityAdi, pachI AtmAnI kalAnA kema ? samAdhAna - AtmAne AdhArabhUta mAnyA vinA saMkalanA pratyaya na ghaTe. jema badhI indriyo judA viSayane jANe, paNa meM pAMca viSayane jAyA evA AtmAnA saMkalanA pratyayano ja abhAva thaI jAya. vaLI jJAnarUpa guNa guNI sivAya ekalo na hoya tethI avazya AtmArUpa gaNIne mAnavo joIe. vaLI AtmA sarvavyApI nathI. A AbhA zyAmAka taMdula ke aMguThAnA parva jeTalo nAno nathI. paNa je zarIra teNe prApta karyuM che, tenI vayA sudhI AtmA vyApelo che. karmanA saMbaMdha thakI sUphama-bAdara ekendriya, be-traNa-cAra-pAMca indriya paryApta-paryApta vagere bahu prakAranI avasthA pragaTa thAya che. AtmAne kSaNika mAnatA dhyAna, adhyayanAdino abhAva thAya ane ekAMta nitya mAnatA cAra gatinA pariNAmano abhAva thAya tethI AbhA kaMI aMze anitya, kaMI aMze nitya che. have AtmA eka ja che, evA advaitavAdane - x - batAve che- * sUtra-9 : jema eka ja pRthvI samUha vividharUpe dekhAya che, tema juo ! sakala lokamAM eka ja AtmA vividharUpe dekhAya che. * vivecana : deTAMta vaDe jaNAve che - x * x - 'eka'ne aMtara rahita samajavuM. pRthvI sUpa eTale pRthvInA samUha nAmano avayavI padArtha. te ekalo paNa nadI, samudra, parvata, nagara, saMniveza AdinA AdhArarUpe vicitra dekhAya che. vaLI te nIcI, uMcI, komaLa, kaThaNa Adi bhedavALI dekhAya che. AvA bhedothI pRthvItavamAM kaMI bheda gaNAto nathI. e rIte bIjAne AmaMtraNa karI (vAdI kahe che-] sakala loka cetana-acetanarUpa eka vidvAna varte che. arthAt eka ja AtmA vidvAn jJAnapiMDa pRthvI Adi bhUtAdi AkAre judo judo dekhAya che. te AtmAnA teTalA bheda nathI. tethI kahe che * niSe eka ja AtmA che, te judA judA bhUtomAM vaselo che, paNa jaLamAM dekhAtA caMdra mAphaka judo judo dekhAya che. ahIM veda-pada dvArA AtmAnA advaitavAdano pUrvapakSa batAvyo che. havenA sUra [gAthA dvArA A advaitavAdIne uttara Ape che. * sUtra-10 : koI kahe che. AtmA eka ja che, paNa AraMbhamAM Asakta rahenArA pApakarma karIne ekalo ja tIvra duHkha bhogave che. * vivecana : anaMtara sUtramAM advaitavAda batAvyo. keTalAka puruSakAraNa vAdIo - pratipAdana kare che. teo kevA che ? jaDa arthAt samyak parijJAnarahita. maMdava temanuM yutirahita AtmAno advaitapakSa grahaNa karavAthI siddha thAya che. have teno uttara Ape che-- jo AtmA eka ja hoya ane aneka na hoya to khetI Adi karanArA prANIo jIvono nAza karanArA vyApAramAM Asakta, saMbaddha, adhyapapa banI tenA saMrabha, samAraMbha, AraMbha vaDe AtmAthI azubhaprakRtirUpa asAtAnA phaLane denArA tIddu:khanA anubhava sthAnarUpa narakAdimAM jAya che. te AbhamAM Asakta jIvo nizayathI nakamAM jAya che. bIje nahIM. AtmA eka mAnIe to Ama banavuM zakya na bane. vaLI AtmA eka mAnIe to eka jIva azubha karma kare to bIjA zubha anuSThAna karanArane paNa narakamAM javuM paDe. paNa AvuM jovA maLatuM nathI. tethI kahe che ke * koI samajaNa vinAno ekalo ja tevI viDaMbanA anubhavato jovA maLe che, bIjI nahIM. tathA AtmA sarvagata mAnIe to AtmAnA baMdha ane mokSano abhAva thaze. *X - X - A ane Teko ApatI niyukti batAve che- Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1/1/10 pAMca pRthvI Adi bhUtomAM rojha kAyAkAre pariNamela caitanya dekhAya che, jo eka ja AtmA vyApta hoya, to ghaTAdimAM paNa caitanya hoya. paNa evuM thatuM nathI. tethI AtmA eka nathI. bhUtonA guNo judA judA che. kemake eka AtmAnuM abhipaNuM che. vaLI pAMca indriyo Azrita jJAnanI pravRtti hovAthI anyae jANeluM bIjo jANato nathI. tethI AtmA eka nathI. have te jIva-te zarIravAdInA matano pUrvapakSa batAve che * sUtra-11 - bALaka hoya ke paMDita pratyekano AtmA pUrNa che. teno AtmA dekhAya che ke nahIM - ema kahevAthI tenuM satva aupapAtika nathI. * vivecana : te jIva - te zarIravAdIonuM evuM kahevuM che ke - jema pAMcabhUtakAya AkAre pariNata thatAM caitanya udbhave che ke dekhAya che. te rIte eka eka zarIramAM rokaeka AtmA, e pramANe badhAM AtmA rahelA che. je ajJAnI hoya ke paMDita hoya, badhAM judA judA goThavAyelA che. tethI sarva vyApI evo eka AtmA che, tema nA mAnavuM. - X - zaMkA- pratyeka zarIrane AzrIne AtmAnuM anekapaNuM che, te vAta jainadarzanane paNa iSTa che. - A zaMkAnA nivAraNa mATe kahe che - caiitanya jyAM sudhI zarIra vidhamAna che, tyAM sudhI che, zarIranA abhAve te rahetuM nathI. kAyA AkAre pariNata bhUtomAM caitanya pragaTa thAya che, paNa bhUtono samudAya judo paDatA caitanya nAza pAme che, paNa caitanya bIje jatuM dekhAtuM nathI. tethI ja kahe che ke - fpaLyA hai ti paralokamAM AtmA hoto-jato nathI. athavuM zarIrathI judo ane sva karmaphaLano bhoktA AtmA nAmano koI padArtha nathI. AvuM zA mATe ? te kahe che - mULa gAthAmAM prati zabda bahuvacanamAM che, teno A artha che - prANIo ekamavamAMthI bIjA bhavamAM vidhamAna nathI. teonA Agama vida] mAM paNa kahe che - vinayana'' [A pUrva pakSa kahyo] ahIM ziSya pUche che ke * pUrve batAvela bhUtavAdI ane A te jIva - te zarIra vAdImAM zuM judApaNuM che ? teno uttara Ape che bhUtavAdInA mate bhUto ja kAyA AkAre pariNata thaI sarva kriyA kare che. jyAre A vAdInA mate kAyA AkAre pariNata bhUtomAMthI caitanya nAme omA utpanna thAya che ke pragaTa thAya che ane te abhinna che te judApaNuM che. A pramANe dhanA abhAve dharmano abhAva che te kahe che sUga-12 : punya nathI, pApa nathI, A loka sivAya koI loka nathI. zarIrano vinAza thatA dehI [AtmA no paNa vinAza thAya che. * vivecana - abhyadaya prApti lakSaNa te punya. tethI viparIta to pApa. te baMnemAMthI kazuM 38 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 vidhamAna nathI. kemake AtmA-dharmIno abhAva che. tenA abhAvathI A lokathI para pUjya-pApanA anubhavarUpa bIjo loka nathI. A arthamAM sUtrakAra tenuM kAraNa kahe che - kAyAnA vinAzathI arthAt bhUtonA vighaTanathI AtmAno paNa abhAva thaze. zarIrano vinAza thatA AtmA paraloke jaIne pUnya ke pApa anubhavato nathI. tethI dharmIAtmAnA abhAve te pUnya-pAparUpa dharmano paNa abhAva thaze. tenA ghaNA deTAMta che. jemake jaLanA paspoTA jaLa sivAya dekhAtA nathI, tema bhUta sivAya koI AtmA nathI. keLanA thaLamAM tvacA judI karIe to tvacAnA paDa nIkaLe paNa temAM sAra kazo nathI, ema bhakta samudAyanuM vighaTana thatAM temAM AtmA nAmano sArabhUta koI padArtha maLato nathI. jema alAtanA bhamavAthI temAM cakanI buddhi thAya che, ema bhUta samudAya paNa viziSTa kriyAne prApta thatAM jIvanI bhrAMti utpanna kare che. jema svapnamAM bahirmukha AkArapaNe vijJAna anubhavAya che, tema AtmA na hovA chatAM tenuM vijJAna bhUta samudAyamAM pragaTa thAya che. jema arIsAmAM svacchapaNe pratibiMbita padArtha bahAra hovA chatAM aMdara rahelo dekhAya che, paNa tema hotuM nathI. jema unALAmAM pRthvInI garamIthI thatA kAraNo vaDe jalAkAra [mRgajaLa] jaNAya che ityAdi * x * te pramANe AtmA paNa bhUta samudAyathI kAyAkAre pariNamatAM AtmA che tevo bhAsa thAya che. zaMkA - jo bhUta sivAya koI AtmA na hoya to tenA karelA pUnya pApa paNa nathI, to A jagatamAM AvuM vaiciya kema dekhAya che ? jemake - koI dhanavAna - koI garIba, koI subhaga-koI durbhaga, sukhI-du:khI, surapa-kurUpa, rogI-nIrogI evA prakAranI vicitratA kema? - samAdhAna - A badhuM svAbhAvika che. jemake - pattharamAMthI koI pratimA banAvI tene pUje che to koI patthara upara paga dhue che to te patthara kaMI zubha-azubha karmavALA nathI ke jenA udaye te patthara tevI avasthA pAme che. e to jagatanA svabhAvanI vicitratA che, tethI kahe che ke - kAMTAnI tINatA, moranuM yimitapaNuM Adi svAbhAvika ja che. A pramANe 'te jIva-te zarIra' mata kahyo, have akArakavAdIne jaNAve che. * sukha-13 - AtmA svayaM kriyA karato nathI, bIjA pAse karAvato nathI. AtmA kata nathI - AtmA akAraka che. evuM te akArakavAdI kahe che. * vivecana 'vALuM' padathI svataMtra kadI kahe che. AtmAnuM amUrtava, nityatva ane sarva vyApItva hovAthI katRtva sAbita thatuM nathI. te ja hetuthI karAvavApaNuM paNa AtmAthI siddha na thAya. 'tra' zabdathI atIta, anAgata kaIvano niSedha kare che - X * tethI AtmA svayaM kriyAmAM pravartato nathI, bIjAne pravatavato nathI. - X - te bhogavavAnI kriyA kare che, paNa tene samagra kavRtva nathI, te batAve che - x * sarvavyApI ane Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1/1/3 so amUrta hovAthI AkAzanI mAphaka tenuM nikriyapaNuM che. tathA kahyuM che ke AtmA akata, nirguNa, bhoktA che. ema sAMkhya matamAM kahyuM che. A pramANe AtmA akAraka che. te sAMkhyamatavALA tenAthI paNa vizeSa dhRSTatA dharIne vAraMvAra kahe che. prakRti kare che te puruSa bhogave che. buddhithI nizcaya karAyelo artha puraSa samaje che. A akAkavAdIno mata che. have te jIva-zarIra ane kAkavAdI matanuM khaMDana kare che- sUjha-14 - je loko AtmAne Akadf kahe che, temanA mate A loka kaI rIte siddha thaze ? te pramatta ane AraMbhamAM Asakata loko eka ajJAna aMdhakAramAMthI bIja ajJAnaaMdhakAramAM jAya che. * vivecana : have pUrvokta te jIva - te zarIravAdI, bhUtothI avyatikti AtmA e matanuM nirAkaraNa kare che teo kahe che . "zarIcI AtmA bhinna nathI' e ayogya che, kemake tenuM sAdhaka pramANa che, te A pramANe - [vRttino sAra rajU karela che--| jeno AkAra pratiniyata che, teno kata vidhamAna che. jemake ghaDo, teno kad kuMbhAra che. jeno mata avidhamAna che, teno AkAra pratiniyata nathI. jemake AkAza, daMDa, caka vagereno adhiSThAtA che ane adhiSThAtA sivAya karaNapaNAnI upapatti nathI. indriyono adhiSThAtA Abha che, te AtmA indriyothI judo che. vaLI jyAM jyAM AdAna-AdeyA sadbhAva tyAM tyAM vidhamAna AdAtA [grAhaka] jaNAya che. jemake - sANaso ane loDhAno piMDa, e baMnethI judo "luhAra' che. tema Indriyo e karaNa che, tenA vaDe viSayono grAhaka te tenAthI bhinna AtmA che. vidhamAna bhogavavA yogya zarIra che. vaLI tame "satvo upapAtika nathI" ema kaho cho, te paNa ayukta che kemake te ja divase janmelo bALaka stanapAna karavAne icche che - X - te bALaka jyAM sudhI. stanano nizcaya na kare tyAM sudhI rovAnuM choDato nathI, pachI stanamAM mukha lagADe che, tethI siddha thAya che ke bALakamAM vijJAna che, te anya vijJAnapUrvaka che ane te vijJAna e pUrvabhavanuM jJAna che. tethI satva upapAtika janma lenAra) che, vaLI tame kaho cho vijJAna dhana pUrva taiyAra no artha paNa Avo che. vijJAnanA samUharUpa AtmA, pUrvakarma vaza tevA kAryo AkAra rUpe pariNata bhUta samudAyamAM pUrvakarma phaLa bhogavIne, pachI teno vinAza thatAM AtmA paNa te kAyA AkAre vinAza pAmIne bIjA paryAya vaDe utpanna thAya che, paNa zirIra nAza pAmatA] tenI sAthe AtmA vinAza pAmato nathI. vaLI tame kahyuM ke - dharmI [AtmA nA abhAvathI dharma athatu pUnya-pApano paNa abhAva che, te paNa ayogya che. kemake dharmI arthAt AtmA pUrve batAvyA pramANe siddha karyo che, te siddha thatAM tenA dharmo evA pUnya-pApa paNa siddha ja che, kemake sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 jagatamAM tevuM vaiviSya dekhAya ja che. vaLI tame svabhAvane AzrIne pattharanuM STAMta ApyuM. te paNa tenA bhogavanAranA karmanA vazathI ja te te pramANe saMvRta che tethI pUnya ane pApano sadbhAva nivArI zakAya tema nathI. [pUnya, pApa che.] -x-x - bhUtothI vyatirikta ane paralokagAmI AtmA siddha karelo hovAthI tame je deTAMto Apo cho te vyartha bakavAsa ja che. bhUtothI alaga AtmA nathI tema kahenArA caturgatirUpa saMsAramAM bhava-bhramaNa karanAra che, te pUrve batAvyuM che - subhaga, durbhaga, surUpa kurUpa, ghanI, nirdhana Adi kAraNe jagata vicitra lakSaNo A loka che. AtmAne na svIkAravAthI Avo loka kaI rIte thAya? kaI rIte ghaTI zake ? te nAstiko paralokagAmI jIva na mAnavAthI pUnya-pApano abhAva mAnI vyartha ajJAnarUpa aMdhakAramAMthI bIjA aMdhakAramAM jAya che ane pharI paNa jJAnAvaraNIyAdi rU5 mahA aMdhakArane ekaTho kare che. athavA du:khasamUha vaDe satu-asata viveka nAza thavAthI yAtanA sthAnathI vizeSa aMdhakAvALA sthAne arthAt sAtamI nakapRthvImAM raurava, mahAraurava, kAla, mahAkAla, apratiSThAna narakAvAsamAM jAya che. te jaDa-mU, AtmA siddha hovA chatAM asaAgrahathI AtmAno abhAva mAnIne jene vivekIjano e niMdela che tevA jIva-ghAtaka AraMbhamAM nizcayathI-nitya saMbaddha thaIne pUnya-pApano abhAva mAnI, paralokano abhAva mAnI AraMbhamAM ati kta bane che. tathA te jIva-te zarIravAdInA matanuM niryuktikAre paNa niryukti-33mAM khaMDanA karyuM che. have akAravAdInA matane pharI kahe che je A akAravAdI AtmAnA amUrtatva, nityatva, sarvavyApItva hetuothI nikriyapaNuM mAnI beThA che teonA A jarA-maraNa-zokAdi lakSaNavALo, nakAdi cAra gatirUpa je loka che - X - X - te kaI rIte siddha thAya ? - X - tethI teo pUrvokta nakAdi yAtanA sthAnamAM jAya che. kemake te jaDa loko prANIne du:kha denAra AraMbhamAM rakta che. have niyuktikAra akAravAdI matanuM khaMDana karavA kahe che [ni.34] AtmAnuM akatRtva hovAthI AtmAe karyuM nathI, tyAre na karelAnuM vedana koNa kare? vaLI akriyapaNAmAM vedana kriyA paNa na ghaTe tathA na karelAnuM paNa anubhavela mAno to na karelAnuM AvavuM ane karelAno nAza evI Apatti Avaze. tenAthI eke karela pApane baghAM prANIe bhogavavAno vakhata Avaze ane punyathI sukha Avaze. paNa AvI vAta dekhAtI nathI tathA AtmAnA vyApiva ane nityatva thakI AtmAnI naraka, tiryaca, deva, manuSya, mokSa pAMca gati che, te paNa nahIM thAya. tethI tamArA sAMkhyamatIne kapAya vastro, ziramuMDana, daMDadhAraNa, bhikSAbhojana Adi anuSThAna - X - X - ityAdi sarve niSphaLa thaze. vaLI * deva, manuSyAdi gati - Agati nahIM thAya kemake AtmAnuM tame Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1/1/14 41 sarvavyApItva mAno cho tathA nityavathI AtmAne vismaraNanA abhAve jAtismaraNAdi kriyA nahIM thAya. Adi grahaNathI "prakRti kare-puraSa bhogave" e bhoga kriyA tame mAnI che, te paNa nahIM thAya kemake akriyAvane tame mAno cho - 1 - vaLI tamArI AvI vAto tamArA mitro ja mAnaze. zaMkA-bhogavavAnI kriyA mAtrathI - x* AtmA sakriya che, to paNa ame teTaluM sakriyava icchatA nathI. samasta kriyA kare to ja AtmAne sakriya mAnIe. A zaMkAno uttara niyuktikAra Ape che. [ni.35] a-kuLapaNuM hovAthI vRkSano abhAva na manAya. arthAta phaLa Ape to ja te vRkSa nahIM to vRkSa nathI ema na manAya. e rIte AtmAmAM paNa suptAdi avasthAmAM jo ke koI aMze niSkriyatva hoya tethI AtmA sarvathA niSkriya che tema kahevuM yogya nathI. thoDAM phaLa Ape to paNa vRkSa vRkSa ja kahevAya che. e pramANe thoDI kriyA karanAra AtmA paNa kiyAvAna ja kahevAya. kadAca jema eka paisAvALo dhanika na kahevAya tema thoDI kriyAvALo AtmA niSkriya kahevAya tema tame mAno to yogya nathI. * * * * * sAmAnyanI apekSAe to apakriya paNa kriyAvAnuM ja gaNAya. * * * * * koI gAya dUdha na Ape ane koI gAya thoDuM dUdha Ape to paNa te baMne gAya to kahevAze ja. ityAdi. have "AbhASaThavAdImata' kahe che. * sUtra-15 - keTalAka pAMca mahAbhUta kahe che ane keTalAka AtmAne chaThTho bhUta kahe che. temanA mate AtmA ane loka zAzvata che. * vivecana : A saMsAramAM pRthvI Adi pAMca mahAbhUto che, tema vedavAdI, sAMkhyo ane vaizeSikono mata che. te vAdIonuM Ama kahevuM che - AtmA e chaThTho bhUta che, anya vAdImAM anitya bhUta hatA, te A matomAM nathI te kahe che - AtmA pRthvI AdirUpa avinAzI che. temAM AtmA sarvavyApItva amartatva hovAthI AkAza jevo zAzvata che, pRthvI AdinuM avinAzIpaNuM che. tenuM zAzvatapaNe pharI batAvavA kahe che- * sUtra-16 pAMca mahAbhUta ane chaTho AtmA sahetuka ke nirdetuka naSTa thatA nathI tathA asatu utANa thatAM nathI, sarve padArtho sarvathA niyatI bhAvane prApta thAya che. * vivecana : pRthvI Adi padArtho, chaThTho AtmA nirdetuka ke sahetuka vinAza pAmato nathI. paNa bauddho potAnI meLe ja nirdetaka vinAza mAne che. te bauddhono A mata che - nizcaye padArthono janma ja vinAzamAM hetu icche che. jo jamyo ane nAza na thayo to pachI konAthI nAza thaze ? jema vaizeSika lakuTAdi kAraNe vinAza sahetuka mAne che. tevA baMne prakAsnA nAza vaDe loka ane AtmAno nAza thato nathI. evo . 42 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 tAtparya che. athavA baMne prakAre AtmAnA svabhAvathI cetana-acetanarUpathI vinAza thato nathI. tethI pRthvI, pANI, agni, vAyu, AkAza potAnA rUpano parityAga na karavAthI nitya che, jagata AvuM kadI nathI ema nahIM, tethI AtmA paNa nitya che - x * tethI kahyuM che AtmAne zo chedatA nathI, agni bALato nathI ityAdi tathA AtmA nitya, sarvavyApI, acala ane purANo che. e rIte asatunI utpatti thatI nathI. kemake badhAno badhe sadabhAva che. * x - jo asatanI utpatti thAya to gadheDAnA sIMgaDAnI utpatti thAya. * x - x * e pramANe mATInA piMDamAM paNa ghaDo che, kemake tenA arthI mATIno piMDa le che. jo asat utpanna mAnIe to ghaDAno arthI mATIno piMDa zA mATe le? tethI sat kAraNamAM ja kArya utpanna thAya che. e rIte pRthvI Adi ane chaThTho AtmA nityatvane pAme che ane bhAvarUpane ja svIkAre che * x - 4 - asabhyI bhAva thato nathI ane satano abhAva thato nathI. - Ano uttara niyaMtikAre 34mI niryuktimAM Apela che ke - sarva padArthanuM nityasva mAnIe to kRtatva pariNAma ja na thAya. tethI AtmAnA akatRtvamAM karmabaMdhano abhAva thatA karmanuM vedana koNa kare ? arthAt koI sukhadu:kha Adi na anubhave. evuM mAnatA karelA kRtyano nAza thAya ane AtmAnI bIjA bhavamAM utpattirUpa pAMca prakAranI gati na thAya. mokSa gatino abhAva thatA dIkSAdi sarve anuSThAna nakAmAM thaI jaze. * * - X - vaLI tame kaho cho ke "sat hoya te ja utpanna thAya" te paNa khoTuM che kemake sarvadA sat utpanna kema thAya? utpAda hoya to te sarvadA sat kaI rIte siddha thAya ? * * sarve padArthonuM kaMIka aMze nityatva ane kaMIka aMze anityatva sa0asat kAryavAda che tema mAnavuM ema jainAcAryo kahe che. vaLI tame kaho cho sarve vyaktimAM kSaNe kSaNe judApaNuM dekhAya che, te vizeSa nathI, te vidhamAna evA jJAna ane jJAnAbhAvanA AkRti AdithI thAya che tathA jenAmAM bheda che, teno nize anvaya nathI tathA jemAM anvayanI vRtti che, tethI ja temAM bheda vidAyathI na kahevAya. - x - have bauddhamatano A pUrva pakSa niryuktikAre batAvyo te cAlavAda adhikAra pragaTa karavA sUkAra kahe che * sUtra-17 : [koI kahe che-] skaMdha pAMca ja che, sarve kSaNa mAtra rahenArA che, A skaMdhothI bhinna ke abhinna AtmA nAmano koI judo padArtha nathI. * vivecana - keTalAka bauddhavAdIo rU5, vedanA, vijJAna, saMjJA, saMskAra e pAMca aMghane ja mAne che, paNa te sivAya AtmA nAmano koI skaMdha nathI tema kahe che. temAM Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1/1/17 44 1-pRthvI, dhAtu Adi rUpo te rU5 skaMdha, rasukha, du:kha adukhasukha te vedanA aMdha, 3-35, rasa Adi vijJAna te vijJAna skaMdha, 4-saMjJA nimita uThThANA pratyaya te saMjJA skaMdha, 5-pUNya, apUNya Adi dharmasamudAya te saMskAra skaMdha. tenA sivAya AtmA nAmano padArtha AMkho vaDe pratyakSa jovAto nathI. te AtmA avyabhicArI liMga grahaNanA abhAve, anumAnathI paNa siddha thato nathI. vaLI pratyakSa ane anumAnathI juduM arthane batAvanAra avisaMvAdI bIju pramANa nathI. yathAvasthita arcanA aparijJAnathI bauddho bALaka jema pratipAdana kare che - vaLI kahe che ke A dho - x * kSaNa mAtra rahenArA che. vaLI kahe che ke - svakAraNathI utpanna thanAro padArtha vinAzanA svabhAvavALo che ke avinAzanA svabhAvavALo ? jo avinAzI svabhAvI hoya to temAM vyApelI kramazaH ke sAthe banatI kriyAnA abhAvathI padArthanA vyAyano abhAva thaze. tethI je artha kriyA karI te ja paramArthathI sata che. te nitya artha kriyAmAM -x * vartato kamathI na va. ityAdi ahIM vRttimAM keTalIka pra dalIlo che, je mAtra anuvAdathI samajAya tevI nathI. muLa vRttine joIne vidvAna pAse samajavI.] paNa badhI dalIla ane tarkono sArAMza e che ke - baghAM padArtho "kSaNika" che. [vizeSa jANakArI mATe mULa vRtti joIne samajaNa meLavavI.) mULa zlokamAM sUtrakAre 'rU' zabda pUrvanA vAdIothI A bauddhone judA batAvavA mATe che. te ja vAta pAchalA ardhazloka vaDe kahe che - 'matro no' e pramANe te ja bauddho-chaTho AtmA mAnanAra sAMkhya Adi bhUta vyatikti AtmAne mAnanAra, cArvAka-bhUtanI avyatikti caitanya nAmaka AtmA icchanAra, tevI ja rIte "na" evuM kahenArA tathA hetuthI utpanna hetuka ane kArya AkAra pariNata bhUtathI utpanna tyAM sudhI che evA AtmAne bauddho mAnatA nathI. have bIjA bauddhono "cAturdhAtuka" mata kahe che- * sUtra-18 - pRedI, jaLa, agina ane vAyu cAra dhAtuothI zarIra banela che, tenAthI judo AtmA nathI. * vivecana : pRthvI Adi cAra dhAtu che, dhAraka tathA poSakatatvathI emAM dhAtupaNa che. jyAre A cAra ekAkAre pariNAme ane kAyaAkAra dhAraNa kare tyAre jIva vyapadeza pAme che tathA te kahe che ke A zarIra caturdhAtuka che, te sivAya koI AtmA nathI. bIjA bauddho ame jJAnI chIe tevA abhimAna agnithI banelA che, te kahe che - cAphaLavAdI jagatuM che - te e rIte ke kata kriyAnI kSaNathI bIjI kSaNe sarvathA naSTa thavAthI kriyAnuM phaLa bhogavato nathI. athavA pUrvokta badhAM phaLavAdIne aphaLavAdI samajavA. kemake keTalAMka AtmAne nitya avikArI mAne che ane keTalAMka AtmA ja mAnatA nathI to pachI phaLa koNa bhogave ? A badhAMno uttara ApavA mATe pUrvokta niyukti gAthA-34 AdinuM vyAkhyAna sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 karAya che. jo pAMca aMdha sivAya AtmA nAme koI bIjo padArtha na hoya to tenA abhAve sukha-du:kha koNa anubhave che? ityAdi gAthA pUrve jaNAvyA mujaba kahevI. - 4 - jo bauddho kahe ke - jJAna skaMdhano A anubhava che, to temane kahevuM ke te vAta ayogya che, kemake skaMdha to kSaNika che. jJAnakSaNa ati sUkSama hovAthI sukhadu:khanA anubhavano abhAva che. kriyA phaLavALA kSaNonI atyaMta asaMgati che. tethI karelAno nAza ane akarelAnI utpatti e baMnenI Apatti che. jJAnane eka saMtAna mAno to saMtAnanA abhAve te nakAmuM che. jo ema mAno ke pUrva kSaNa nAza pAmatA uttaranI kSaNamAM vAsanA mukato jAya che. jainAcAryo teone kahe che ke tamArI vAsanA kSaNothI bhinna che ke abhijJa? jo bhinna haze to vAsakapaNuM utpanna na thAya. jo abhinna hoya to kSaNa mAphaka tenuM kSaNa-kSayapaNe lAgu paDatA te vAsanAnuM te ja pramANe AtmAnA abhAvamAM sukha-du:khanA anubhavano abhAva thaze. tethI AbhA siddha thaze. jo AtmA na mAnIe to pAMca viSayanA anubhavanA uttarakALamAM indriyonA jJAnonuM sva viSayathI anyatra apavRtti hovAthI saMkalanA pratyaya na thAya. jo ema mAno ke Alaya vijJAnathI thAya to tame AlayanA nAme AtmAno svIkAra karo cho. vaLI bauddhagama paNa AtmAne svIkAre che- buddha kahe che - he bhikSuo ! A bhavathI 1mAM ka5mAM meM zakti vaDe koI puruSane mArela, te karmanA vipAkathI huM page viMdhAyo chuM. tathA je ati dAruNa kRtyo karyA hoya, te paNa AtmaniMdA karatA ochAM thAya che, te bhAvo AlocavAthI tathA saMvara karavAthI te pApono mULathI uddhAra thAya che. coma huM buiddha] kahuM chuM. vaLI haii bauddho !] tame kSaNikapaNuM sAdhavA kahyuM ke padArtha kAraNathI utpanna thato nitya utpanna thAya ke anitya ? ityAdi - x *x - te badhuM vyartha che. [ityAdi vRtti anusAra jANI levuM.]. jainAcAryo kahe che - kSaNa kSayitvathI anityapaNuM che ke pariNAmathI ? jo kSaNa kSayitva pakSa mAno to kAraNa kAryanA abhAvathI kAkono vyApAra ja utpanna thato nathI, to kaI rIte kSaNika anityano kAraNothI utpAda thAya? jo ema mAno ke pUrva kSaNathI uttara kSaNano utpAda thatA kArya kAraNa bhAva thAya che, to tamAruM A mAnavuM ayukta che kemake jo pUrva kSaNano nAza thAya che tema mAno to uttara kSaNane janma na ApI zake ane jo pUrvANano nAza thayelo nahIM mAno to tamAro "kSaNabhaMga''no siddhAMta khoTo Tharaze. jo pUrvekSaNanA nAzathI uttara kSaNa utpanna thAya che tevuM mAnazo to te be kSaNonI ekakAlatA spaSTa thaze. - X- jo te na svIkAro to tenA vinAza-utpAdanuM avasutva siddha thaze. [ityAdi vRttithI jANavuM.]. [vRttithI A badhAM te jANavA-samajavA. have sArAMza kahe che A pramANe AtmA pariNAmI jJAna AdhAra bhavAMtaramAM janArA bhUtothI kaMIka Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 1/1/1/18 aMze judo ja che tathA kaMIka aMze zarIra sAthe AtmA ekarUpa thato hovAthI bhego ja che. vaLI AtmA sahetuka paNa che kemake-nArakAdi bhavane ApanAra karmo vaDe vikAra thato hovAthI paryAyarUpe svIkAre che; tathA AtmA ahetukapaNa che kemake te AtmasvarUpathI apasyata ane nitya che. vaLI ame AtmAne zarIrathI judo siddha karelo hovAthI catughatika mAtra zarIrarUpa ja AtmA che te tamAro bakavAsa mAtra che. have paMcabhUtAtmA AdinA darzananuM phaLa kahe che. * sUtra-19 : gRhastha hoya, vanavAsI hoya ke padjita hoya; amArA darzanane aMgIkAra kare che, te sarve duHkhothI mukta thaI jAya che. * vivecana - gharamAM vasanAra-gRhastha, vanamAM rahenAra-tApasa Adi ane dIkSA lIdhelAzAkya Adi evuM kahe che ke amArA darzana-matamAM AvelA sarva duHkhothI mukta thAya che, te A rIte - "pAMcabhUta', "te jIva - te zarIra" - mAnanArA vAdIono Avo abhiprAya che ke amArA darzanano Azraya karanArA gRhasyo hoya to paNa mAthu ane dADhI mUcha muMDAve. daMDa rAkhe, jaTA rAkhe, kaSAyI vastro pahere, kezakuMcana kare, tapa kare ityAdithI kAya kalezarUpa duHkhothI mukta thAya che. tathA kahe che ke - tapa karavo te vividha yAtanA che, saMyama e bhoga-vaMcanA che, agnihotrAdi karma to bAlakriDA samAna che. sAMkhya Adi mokSavAdI A pramANe kahe che- jeo amAruM darzana, akatRtva Abha advaita, pAMcaskaMdha Adi mAnanArA ane dIkSA lenArA che, te badhAM janma; jarA, maraNa, garbha paraMparA. e aneka zArIrika, mAnasika tIvra azAtA udayarUpa duHkhothI mukta thAya che. sakala baMddhathI mukata evo mokSa meLave che. have sugakArazrI teonA aphalavAdItvane jaNAve che * sUjha-20 thI 25 - jJAnAvaraNa Adi karmonI saMdhine na jANanAra loko dhamavidda thaI jatAM nathI, jeo ema kahe che [mithyA siddhAMta parUpe che) - teo (20) - duHkhanA pravAhano pAra pAmI zakatA nathI. (21) - saMsArane pAra karI zakatA nathI. (22) - garbhano para pAmI zakadf nathI. (3) : janmano para pAmI zakatA nathI. (24) - duHkhano para pAmI zakatA nathI. (5) : mRtyuno para pAmI zakatA nathI. * vivecana :- [20 thI 5 te paMcabhUtavAdI Adi [sarve pUrvokta vAdIo] saMdhi arthAt chidra, A chidra be bhede che - (1) dravyathI - bhIMta AdinI, (2) bhAvathI-jJAnAvaraNAdi karma saMbaMdhI, tene na jANavAthI, du:kha mukti mATe udhama karavA chatAM AmA tathA karmanI saMdhi nA sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 jANavAthI te bIyArA - mokSa pAmatA nathI] - x * athavA saMdhi eTale uttarottara padArtha parijJAna tene na jANIne udhama karanArA, sakhya dharma jANavAmAM te paMcabhUtavAdI, loko nipuNa nathI. kemake kSAMti Adi dazavidha dharmane jANatA na hovAthI bIjI-bIjI rIte dharmanuM pratipAdita kare che. phaLanA abhAvathI temanuM aphalavAdItva-je AgaLa kahevAze, tethI jaNAze ke bhava oghaNI arthAt saMsArathI ke ATha prakAranA karmothI te nAstikAdi tasvAnA nathI. tathA te vAdIo saMsAra, garbha, janma, du:kha, mRtyuno pAra pAmanAra thatA nathI. vaLI teo kevA phaLa bhogavaze te kahe che * sUtra-26,27 - pUivakta mithyA siddhAMta parapakavAdI] mRtyu, vyAdhi, jarAthI kula saMsAra cakramAM vAraMvAra vividha duHkhone bhogave che. jJAtaputra jinottama mahAvIra kahyuM che ke pUrvokta nAstikAdi uMcI-nIce gatiomAM bhramaNa karaze ane anaMta garbha prApta karaze - tema huM kahuM chuM. * vivecana : ghaNAM prakAranA sAtA udaya lakSaNa du:khone vAraMvAra anubhave che. jemake - narakamAM karavatathI verAvuM, kuMbhIpAka, garama loDhuM, zAlmalI vRkSAne samAliMgana Adi, tiryaMca yonimAM ThaMDI, tApa, damana, tADana Adi manuSyomAM ISTa viyoga, aniSTa saMyogAdi, devomAM Abhiyoga, irSyA, kibiSikatva Adi aneka du:kho A vAdIo vAraMvAra anubhave che . bAkI sugama che. adhama, uttama vividha prakAranA sthAne jAya che, e rIte bhamatA eka garbhathI bIjA garbhamAM jAya che ane anaMta duHkha bhogave che. e pramANe sudhamasviAmI jaMbUsvAmIne kahe che. arthAta tIrthakara AjJAthI kahe che, potAnI buddhithI nahIM. huM te kahuM chuM. je meM tIrthaMkara pAsethI sAMbhaLela che - A rIte kSaNikavAdanuM khaMDana karyuM. zruta.1nA adhyayana-1 'samaya'nA uddezA-1no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa rka adhyayana-1 uddezo-2 6 * uddezo-1 kahyo. have bIjo kahe che - teno saMbaMdha A pramANe che - uddezA1 mAM samaya, parasamaya prarUpaNA karI, A adhyayanamAM paNa te ja kahe che. athavA pUrva uddezAmAM bhUtavAdAdi matane jaNAvI tenuM nirAkaraNa karyuM, ahIM paNa evA ja bAkI rahelA niyativAda Adi mithyAdeSTi matone jaNAvI tenuM khaMDana kare che athavA pUrva uddezamAM kahela baMdhana niyativAdInA abhiprAya pramANe thatuM nathI te kahe che - e rIte aneka saMbaMdhe AvelA uddezAmAM - x - x * sUtra kahe che * ga-28 - koI kahe che - jIva pRthaka pRthaka utpanna thAya che, sukha duHkhano anubhava Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 1/1/ra/28 kare che ane potAnA sthAnathI lupta thAya che - mare che. * vivecana : ahIM anaMta-paraMpara sUtra saMbaMdha kahe che. anaMtara sUtrasaMbaMdha A pramANe - jema pAMca bhata skaMdha Adi vAdI mithyAtvathI haNAyela aMtara AtmAvALA, sid AgrahamAM lIna, paramArtha bodharahita thaI vyAdhi, mRtyu, jarAyI AkuLa saMsAra cakravAlamAM uMca-nIca sthAnamAM jaIne anaMtavAra garbhamAM jAya che. te ja pramANe ahIM paNa niyativAdI ajJAnI tathA jJAna caturvidha karma apacayavAdIone paNa te ja pramANe saMsAra cakravAlanuM bhramaNa tathA garbhamAM javAnuM batAve che. paraMpara sUtramAM to bodha pAme ityAdi che, tenI sAthe saMbaMdha che. ahIM paNa ema samajavuM ke niyativAdIe je kahyuM, tene he ziSyo ! tame samajo. A pramANe vaccenA sUtromAM paNa saMbaMdha joDavo. dhe te pramANe pUrva ane pachInA sUtra je saMbaMdhe joDAyelA che, teno artha kahe che - punaH zabda pUrvavAdIothI A vAdInuM vizeSapaNuM sUcave che. keTalAka niyativAdI kahe che ke - avivakSita karmavALA paNa akarmaka thAya che - X - 'ta' zabdano artha yuktithI utpanna karyo che. tenA vaDe paMcabhUta ane te jIva-zarIravAdI mata dara karyo. yukti pUrve paNa batAvI che ane have pachI paNa batAvIzuM ke - judA judA nArakAdi bhavonA zarIromAM jIvone utpanna thavAnuM yuktithI ghaTe che. Ama kahI AtmAne advaita mAnanAranuM paNa khaMDana karyuM. pRthaka utpanna te koNa che ? sukha-du:kha bhogI prANIo. Ama kahI paMcaskaMdha sivAyanA jIvano abhAva pratipAdaka bauddhamatano apakSepa karyo jaNAya che. tathA te jIvo pota-potAnA zarIramAM pRca rahIne sukha-du:khane vede che, e vAtane ame gopavI zakatA nathI. A kathanathI akagvAdImatanuM khaMDana karyuM. kemake akartA avikArI AtmAmAM sukha-du:kha anubhava thato nathI. tene ame uDAvatA nathI. 'nutpatti' Ayu pUrNa thatAM eka sthAnathI bIje sthAne jAya che, tyAM navo janma le che, ane teno niSedha karatAM nathI. A pramANe paMcabhUta astitva Adi vAdI matanuM khaMDana karIne have te niyativAdIo zuM mAne che ? te havenA be zlokamAM kahe che- * sUtra-29,30 : te duHkha svakRta nathI ke acakRta nathI. sarve sukha-du:kha siddhi saMbaMdhI hoya ke saMsArI; te niyatikRta che. jIva na to svayaMkRtane vede che, na anyakRt. te niyatikRtva hoya che tema koI kahe che. * vivecana : te prANI je sukha-du:khane anubhave che ke sthAnabhramaNa kare che, te AtmAe pote kareluM du:kha nathI, kAraNamAM kAryanA upacAcI du:kha kAraNane kahyuM che, tenA upalakSaNathI sukhAdi paNa levuM. tethI kahe che ke - je A sukha-duHkha anubhava che te puruSakAra kAraNajanya nathI. tathA kALa, izvara, svabhAva, kamadi vaDe paNa kyAMthI hoya ? jo ema mAnIe ke puruSe karela sukha-du:kha te anubhave to sevaka, vaNika, kheDUta AdinA samAna puruSAkAra chatAM phaLa prAptimAM judApaNuM che tathA koIkane phaLa maLatuM paNa nathI. vaLI koIkane sevAdi vyApAranA abhAve paNa viziSTa phaLa prApti dekhAya che. tethI puruSa udhamathI kaMI siddha thatuM nathI. to zenAthI maLe che ? niyatithI ja maLe. kALa paNa kartA nathI. kemake tenA ekarUpatvathI jagatamAM phaLanuM vaividhya na thAya. kAraNa bhede ja kAryabheda thAya, abhedamAM na thAya. tathA izvara katamAM paNa sukhadu:kha na thAya. kemake izvara mUrta che ke amUrta ? jo mUrta hoya to sAmAnyapuruSa mAphaka sarvakatRtva abhAva hoya, jo te amUrta hoya to AkAza mAphaka tenuM akriyapaNuM che. vaLI te rAgAdivALo hoya to ApaNAthI judo nathI, tethI vizakatAM nathI, jo vItaraNa hoya to teNe karela - x - jagatanuM vaiciya yukitayukta nathI. svabhAva paNa sukhadu:khanuM kAraNa nathI, kemake A svabhAva puruSathI bhinna che ke abhijJa? jo bhinna che to purapAzrita sukhadu:kha karavA samartha nathI, kemake tenAthI judo che. jo abhinna che, to svabhAva te ja puruSa che. tenuM ekatapaNuM pUrve kahyuM che. vaLI karmanuM paNa sukhadu:khamAM katapaNuM ghaTatuM nathI. kemake karma purapathI bhinna che ke abhinna ? jo abhinna mAno to purapa te ja karma thatA ukata doSa lAge. jo bhinna mAno to karma sacetana ke acetana ? jo sacetana mAno to eka kAmamAM be caitanya thAya, jo acetana mAno to temAM - x * sukha duHkhanI utpatti kema thAya ? A badhAM tarkonuM jainAcArya AgaLa khaMDana karaze. te ja pramANe mokSa saMbaMdhI sukha ke asAtA udayathI sAMsArika duHkha athavA A sukhaduHkha baMne jemake zrIvilAsamAM sukha ane mAra AdimAM du:kha * * * * * ityAdi sukha-du:kha A baMne svayaM puruSe karyA nathI ke koI kALa Adie karyA nathI. ke tene bhogave. to zAthI bhogave ? niyativAdI potAno abhiprAya kahe che ke - prANIo samyaka sva pariNAma gati arthAta saMgati eTale ke niyatithI ja bhogave che. tethI te sAMgatika kahevAya. - x - x - A niyativAdIno mata che. teo kahe che ke - je artha niyatinA baLathI prApta karavA yogya che. te manuSyane avazya zubha ke azubha thAya. bhUtonA karelA moTA prayatnathI abhAvya thatuM nathI ke bhAvino nAza nathI. uparokta niyativAdInA matano uttara jainAcArya Ape che* sUga-31,32 - A pramANe kahenArA niyativAdI ajJAnI hovA chatAM, potAne paMDita mAne che, sukhandu:kha niyata ane aniyata baMne prakAre che, te A buddhihIna ajJAnI jANatA nathI. A pramANe keTalAMka pakvastha-niyativAdI niyatine ja kata batAvavAnI dhRSTatA kare che. teo pAralaukika kriyAmAM pravRtta thavA chatAM paNa svayaMne duHkha mukta karI zakatA nathI. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1/2/31,32 5o sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 * vivecana : pUrve kahelAM niyativAdanA vacano bolanArA sa-asano viveka na jANanAra ajJAnI potAne paMDita mAnanArA bole che ke sukha-du:kha je kaMI che, te niyatinuM kareluM che. eTale je thavAnuM che te udayamAM Avela che. tathA aniyata te AtmapuruSAkAra, izvarAdi thakI maLela, te badhuM paNa niyatinuM kareluM jANavuM. AvuM ekAMta mAne che, tethI teo sukhadu:khanA kAraNothI ajANa che, buddhihIna che. jo ke jaiina AI matamAM kiMcit sukha-duHkhAdi niyatithI ja thAya che, tenuM kAraNa karmano koIpaNa avasare avazya thanAra udayanA sadbhAvathI niyati kahevAya che. tathA kiMcit aniyati kRta te puruSArtha, kALa, izvara, svabhAva, kamadinuM kareluM che. temAM kaMIka aMze sukha-duHkhanuM puruSAkAracI sAdhyapaNuM paNa svIkArela che. kAraNa ke kriyAthI phaLa thAya che ane kriyA te puruSakAra sAdhana che. tethI kahyuM che ke - nasIbane vicArI potAno udhama na choDavo. udhama vinA talamAMthI tela kevI rIte maLaze? vaLI samAna puraSa vyApAramAM phaLanuM vaivica paNa purUSakAranA vaicirAthI thAya che. samAna purapAkAramAM phaLano abhAva adaiTakRta jANavuM. te aTane paNa ame kAraNarUpe ja mAnela che. kALa paNa kata che, kemake bakula, caMpaka Adi vRkSo ropavA chatAM amuka kALe ja tene kula-phaLa thAya che, sarvadA nahIM. kALanA ekarUpapaNAthI jagatanuM vaicipaNuM na ghaTe tema tame kaho cho, te duSaNa amane lAgyuM na paDe kemake ame ekalA kALane kartA mAnatA nathI, paNa karma sAthe laIe chIe. tethI jagatuM vaividhyano doSa nathI. - tathA izvara paNa kata che, izvara eTale AtmA, utpatidvAra vaDe sakala jagatmAM vyApavAthI te izvara che. tenuM sukha-du:khanuM utpatti katRtva sarvavAdIonA kahyA vinA ja siddha che. * x - svabhAvanuM paNa kaMI aMze katapaNuM che ja. jemake - jIvanuM upayoga lakSaNa ane asaMkhyayapadezapaNuM, pudgalonuM mUrtava, dhamastikAyanuM gati, adhamastikAyanuM sthiti vagere svabhAvapaNuM che. tame AtmAnuM vyatikti, atyatiriktapaNAnuM paNa kahyuM te paNa khoTuM che, kemake svabhAva AtmAthI avyatikti che. AtmAnuM katapaNuM ame pUrve svIkAryuM che, te paNa svabhAvathI ja che. tathA karmanuM paNa katapaNuM che. kemake te karma jIvapadeza sAthe ekamekapaNe raheluM che, te kaMIka aMze AtmAthI abhinna che, tene vaza thaI AtmA nakAdi cAre gatimAM bhramaNa karI sukha-duHkha anubhave che. A rIte niyati-aniyatinuM kartRtva yuktithI jANyA pachI niyatinuM ja katapaNuM svIkAranAra buddhirahita ja che. A pramANe niyativAdanuM khaMDana karI vAdIne thatAM du:kha batAve che. * x - sarva vastumAM niyata-aniyata chatAM keTalAMka vAdI -x * nirdetukapaNe niyativAdane mAne che. te niyativAdI - x - pArthasthA athavA paraloka mATe thatI kriyAthI dUra che. [3/4]. athavA niyatine ja mAnavAthI temanI paraloka AzrI kriyA vyartha che athavA pAza eTale karmabaMdhana, yutirahita niyativAda prarUpaNAmAM sthita te pAzasthA che. anya paNa kALa, izvara Adine mAnanArA ekAMtavAdI pArthasthA ke pAzasthA jANavA. punaH niyativAdIne AzrIne kahe che - teo paralokasAghaka kriyAmAM pravarte che, te temanuM dhRSTapaNuM che. kemake niyativAdIne to thavAnuM hoya te ja thAya che pachI saMyamAdi kaSTa kriyA zA mATe karavI? asakhya kriyAmAM pravartavAthI teo AtmAne du:khathI mUkAvI zakatA nathI. niyativAdanuM khaMDana karyuM, have ajJAnavAdInuM daSTAMta * sUtra-33 thI 36 : jevI rIte traNahIna, saMcaLa maga zaMkAnI ayogya sthAnamAM zaMkA kare che ane zaMkAyukata sthAnamAM zaMkA karatAM nathI...tema rakSita sthAnamAM zaMkita ane pAzanA sthAnamAM ni:zaMka, ajJAna ane bhayathI udvigna thayela te mRga pAzayukta sthAnamAM kyAya che... te samaye te maga kadI te baMdhanane ullaMghI jAya athavA baMdhananI nIcethI nIkaLI jAya to te bacI zake che, paNa te mUrkha mRga A jANatA nathI...te ahitAtmA ane ahitaprajJA mRgo te vinAza baMdhanavALA sthAne jaI vinAzane prApta thAya che. * vivecana-33 thI 36 : [33] jema doDatA mRgo rANarahita hoya athavA pakaDavAnI jALa vaDe bhayabhIta thayA hoya, te bhayabhAMta loyanavALA, AkuLa aMta:karaNavALA, vivekazUnya banI pAzarahita evA zaMkAnA sthAnamAM zaMkA karI tyAM jatA nathI ane jyAM zaMkA yogya evA phasAvavAnA sthAnamAM zaMkArahita jaI pAzAdimAM phasAI du:kha pAme che. [34] ati mUDhapaNAthI ane buddhirahita banI te mRga rakSaNa ApanAra prati zaMkA lAvI, bhaya pAmI dUra bhAgI je pakaDavAnI jALavALA che, temanAmAM zaMkArahita banI ajJAna ane bhayathI temane vaza thAya che. zaMkanIya ke azakanIya tathA rakSaNA dAtA ke pAzAdi anarthayAnA sakhyaNa vivekathI ajJAna mugo zikArI jALanA baMdhanamAM phasAI jAya che. A ja deTAMta niyativAdAdi ekAMta ajJAnavAdI mATe ghaTAve che. te A rIte - rakSaNa ApanAra evA anekAMtavAdane choDIne ekAMtavAdI banI sarvadoSarahita evA jainadarzana zaMkanIya na hovA chatAM temAM zaMkA karIne potAnA mAnelA ekAMtavAdamAM zaMkA lAvatA nathI. e rIte teo rakSaNa sthAna anekAMtavAdane tyAgIne yuktithI asiddha, anabahula evA ekAMtavAdane pakaDavAthI mRganI mAphaka karmabaMdha sthAnomAM phasAya che. jainAcAryo AgaLa kahe che [35] have te pAza-jALa baMdhana pAse Avela mRga upara kude ke nIcethI nIkaLI jAya to paNa te vAgurAdi baMdhanathI bacI jAya. koI para pAra pATha kahe che, tyAM marfka zabdathI vadha, tADana, mAraNathI paNa bacI jAya. paNa te jaDa-ajJAnamRga anartharUpa baMdhanathI bacavAno upAya joto nathI. - te mRga kevI avasthA pAme? te kahe che Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1/2/33 thI 36 [36] ahita AtmA ane ahita prajJAnavALo te mRga kuTapAza yukta pradezamAM Ave che athavA kUTapAzAdimAM potAne pADe che tyAM paDelo te baMdhAIne ghaNI duHkhI avasthAne pAme che. baMdhanamAM vinAza pAme che. 51 A dRSTAMta kahI sUtrakAra ajJAna viSAka kahe che. * sUtra-37 thI 40 : A pramANe koI mithyArdaSTi, anArya zramaNa azaMkanIyamAM zaMkA kare che ane zaMkanIyamAM zaMkA karatA nathI...te mUDha, vivekavikala, ajJAnI dharmapajJApanAmAM zaMkA kare che, paNa AraMbha kAryomAM zaMkA karatA nathI...samasta lobha, mAna, mAyA, krodhano nAza karIne jIvakarmarahita thAya che, paNa mRga samAna ajJAnI A arthano svIkAra karatA nathI...je mithyAdaSTi anAryo A arthane nathI jANatA teo pAza-baddha mRganI mAphaka anaMtavAra naSTa thaze. * vivecana-37 thI 40 : [37] jema ajJAnathI AvRtta mRgo aneka anarthane pAme che, tema ja pAkhaMDane Azrita koI mithyArdaSTi-ajJAnavAdI ke niyativAdI tathA - 4 - ajJAnatAthI asat anuSThAna karanArA anAryo azaMkanIya evA sudharmanA anuSThAnAdimAM zaMkA lAve, tathA bahu duHkha ApanArA ekAMta pakSane mAne che te azaMkI mRgonI mAphaka mUDha cittavALA thaI evo AraMbha kare che je anarthane mATe thAya che. have zaMkanIya-azaMkanIyano viparyAsa batAve che. [38] kSAMti Adi daza lakSaNayukta dharmanI je prajJApanA temAM A asat dharmaprarUpaNA che tevI zaMkA lAve ane je pApa upAdAnarUpa samAraMbha che temAM zaMkA na lAve. te kevA? sahaja sat vivekarahita ane sat zAstranA bodhathI rahita. A ajJAnAvRtta zuM prApta kare ? [39] jeno AtmA sarvAtmaka che te lobha, vyutkarSa eTale mAna, nUma eTale mAyA, aprItika te krodha e cAre kaSAyone dUra karIne mohanIya karmarahita thaI chevaTe badhAM karma tyAgI akaza bane che. te akarmAMza viziSTa jJAnathI thAya che, paNa ajJAnathI na thAya te ja kahe che ke jANyA vinA te mRga jevo ajJAnI mokSane taje che athavA vibhakti pariNAmathI mokSArtha thakI bhraSTa thAya che - ajJAnavAdInA doSa- [40] je ajJAna pakSano Azraya karIne karmakSayano upAya jANatA nathI paNa potAnA asat Agrahagrasta thaI mithyArdaSTi anAryo evA te mRga mAphaka pAzamAM baMdhAI vinAza pAme che. anaMtavAra janma-maraNanA duHkha pAme che. ajJAnavAda pUrNa thayo. potAnA vacanathI baMdhAyelA vAdIo na caLe-teno mata kahe che- * sUtra-41 - keTalAMka brAhmaNa tathA parivAjaka-zramaNa potAnA jJAnane satya kahe che. [temanA mate] saMpUrNa lokamAM temanA matathI bhinna pANI che, te kaMIpaNa jANatA nathI. para sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 * vivecana : keTalAMka brAhmaNa tathA parivrAjako, teo badhA paraspara virodha vaDe rahela che, te pota-potAnuM bole che. temanA mAnelA jJAnarUpa tatvo paraspara virodha vaDe satya na hoya, tethI ajJAna ja sAruM che. jJAnanI kalpanA vaDe zuM vizeSa che ? tethI batAve che ke - badhAM lokamAM je prANI che, te kaMIpaNa samyak jANatA nathI - jo ke teomAM guru paraMparAthI jJAna Avela che, to paNa chinnamUlatvathI te sAcuM thatuM nathI te kahe che-- * sUtra-42,43 - jema koI mleccha, amlecchanI vAta kare che, paNa tenA hetune jANatA nathI. mAtra te kathitanuM anukathana kare che...e rIte ajJAnI potapotAnA jJAnane kahevA chatAM paNa nizcayArthane nathI jANatAM. teo mlecchonI mAphaka abaudhikaajJAnI hoya che. * vivecana-42,43 : [42] jema AryabhASAthI ajANa-mleccha, mleccha bhASAne na jANatAM AryanuM je boleluM che, te bole che paNa tenA samyak abhiprAyane nathI jANatA ke kaI apekSAe te kahela che. tenA hetune na jANe, paNa kevaLa paramArtha zUnya bolavAnI nakala kare che. te rIte [43] jema mleccha amlecchanA paramArthane na jANe phakta tenuM boleluM bole, tema ajJAnI-samyajJAna rahita zramaNa brAhmaNo bolavA chatAM pota-potAnA jJAnane pramANapaNe paraspara viruddha artha bolavAthI nizvayArthane jANatA nathI. tethI potAnA tIrthaMkarane sarvajJapaNe jANIne temanA upadeza vaDe kriyAmAM pravarte paNa sarvajJanI vivakSA arvAk darzanavALAthI grahaNa karavI zakya nathI. tethI kahyuM che ke A sarvajJa che te - 4 - 4 - jJeya padArthonA vijJAnathIrahita evA puruSo kaI rIte jANe? e pramANe - x - 4 - nizcaya arthane na jANanArA mlecchanI mAphaka bIjAnuM boleluM bole che, paNa teo bodharahita che. tethI ajJAna ja zreya che. A pramANe jema jema jJAnanI prApti thAya tema tema vadhu-vadhu doSa saMbhave che. tethI kahe che- jema jANIne koI bIjAnA mAthAne paga aDADe to te mahA aparAdha che, paNa bhUlathI paga aDe to aparAdha nathI. e pramANe ajJAna ja mukhya che, jJAna nahIM. - have ajJAnavAdInA dUSaNa kahe che- * sUtra-44 thI 46 -- ajJAnikonI mImAMsA ajJAnamAM nizcaya karAvI zakatI nathI. te potAne zikSA devA samartha nathI, to bIjAne zikSA kaI rIte ApI zake? vanamAM koI dizAmUDha manuSya, dizAmUDha netAne anusare to te baMne rasto nahIM jANavAthI asahya zokane pAme che... jema aMdha bIjA aMdhane mArge dore to mArgathI dUra ke utpathamAM laI jaze athavA anyatra jaze. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1/2/44 thI 46 54 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 * vivecana : jenAmAM jJAna nathI te ajJAnI. -x- ajJAnIomAM jJAna ja zreya che evuM bolanArA te vAdIno A vicAra ke mimAMsA -x - ajJAna viSayamAM avataratI nathI, yojatI nathI. AvI mimAMsA satya che ke asatya ? "jema jJAna ja zreya che. jema jema jJAnAtizaya tema tema doSano atireka" evI jenI mimAMsA che teo bodha pAmatA nathI. kemake AvI vicAraNA te jJAnarUpa che vaLI te ajJAnavAdI potAnA pradhAna ajJAnavAdane bIjAne batAvavA samartha nathI. kemake pote ajJAnano pakSa lIdho che, pote ajJAna hoya to bIjAne jJAnamArga kaI rIte batAve? vaLI tame chinnamUlava tathA mleccha anubhASaNa Adi dRSTAMto Apo cho te paNa nakAmA che. kemake anubhASaNa paNa jJAna vinA na thAya. vaLI pArakAnI yitavRtti samajavI durlabha hovAthI ajJAna ja zreya che, te bolavuM paNa khoTuM che kemake tame ajJAnane ja zreya mAnIne pano upadeza Apo tyAre paranA jJAnane svIkAro ja cho. * * * * * A rIte ajJAnI AtmAne ane parane bodha ApavA samartha nathI. vanamAM jema koI mUDha prANI dizA bhUlI jAya, te bIjA evA ja mUDha netAne anusare tyAre baMne samyagu jJAnamAM nipuNa na hovAthI nizcayathI asahya gahana zokamAM Dube che. kemake baMne ajJAnI che. A pramANe te ajJAnavAdI potAnAM mAni sAro ane para matane kharAba mAnIne pote mUDha hovA chatAM bIjAne paNa phasAve che. jema aMdha pote bIjA aMdhane raste laI jatAM bIje raste caDI jAya, vaLe raste dore athavA utpathe caDI jAya paNa yogya sthAna na pAme. * sUtra-47,48 : A pramANe koI mokSArthI kahe che . ame dhamarAdhaka chIe, paNa teo adharmana ja AcaraNa kare che. teo saraLa mArge cAlatA nathI...koI koI vitakane lIdhe jJAnavAdInI sevA karatA nathI, teo potAnA vitarkone laIne ajJAnavAda ja saraLa mArga che tevuM mAne che. * vivecana - e pramANe bhAvamUDha-bhAva aMdha AjIvikA matavALA vagere mokSa ke saddharmanA arthI pote sArA dharmanA ArAdhaka thavA dIkSA levA chatAM pRthvI, pANI, vanaspati Adi kAyonuM upamardana karI pacana-pAyanAdi kriyAmAM pravRtta thaI pote tevA anuSThAna kare che ane bIjAne paNa upadeza Ape che. jenAthI mokSa prAptithI bhraSTa thAya che. athavA mokSano abhAva to dUra rahyo paNa AraMbha karIne pApa upArjana kare che. -x - teone bIjA anartho saMbhave che. - x - A pramANe asat anuSThAnathI AjIvikAdi gozAlaka matAnusAra ajJAnavAdamAM pravRtta teo sarva prakAre vivakSita mokSa gamanamAM haju eTale saraLa mArga evA saMyama ke saddharmane pAmatA nathI athavA sarvaka te satya, tene te ajJAnathI aMdha jJAnanA virodhI na batAve. A jJAnavAdInA 63 bhedo kahe che - jIva, ajIva Adi nava dvo. sat, asata, sadasata, avaktavyasadavaktavya, asaravaktavya, sadasaravaktavya te sAta bhedo vaDe navatatvane jANavAnuM zakya nathI ane jANavAthI kaMI lAbha nathI - te A pramANe bhAvavA-jIva che e koNa jANe che ? te jANavAthI zuM lAbha ? jIvanathI e koNa jANe che ? te jANavAthI zo lAbha? e pramANe ajIvAdImAM paNa levuM. ityAdi pUrvanA 63 bhedamAM pAchalA cAra umeravAthI 63 bheda thAya che. te cAra bhAva A pramANe - vidhamAna bhAvanI utpatti koNa jANe che ? te jANavAthI zuM lAbha ? e pramANe asatI sadgatya vaktavyA bhAvonI utpattine koNa jANe che ? athavA te jANavAthI zuM lAbha che ? temAM "jIva che tema koNa jANe che ?' eno paramArtha A che - koIne evuM viziSTa jJAna nathI ke je atIndriya jIvAdi padArthone sAkSAta jANe - X - X - ityAdi. tethI ajJAna ja zreSTha che. eima teo kahe che.] A pramANe parvokta ajJAnavAdIo vitarko vaDe potAnI mAnelI asatuM kalAnA vaDe anya AraMtu Adi jJAnavAdIone mAnatA nathI ane potAnA maMtavyamAM lIna banIne ame ja tavajJAnI chIe bIjA koI nathI, e rIte bIjAne mAnatA nathI tathA potAnA vitarkothI amAro ajJAnamArga ja zreSTha che, nirdoSa hovAthI spaSTa che, bIjA dvArA khaMDana na thAya tevo che, guNakAraka che evA vacano bole che. kemake teo dumativALA che - have jJAnavAdI A ajJAnavAdanA anartho kahe che * sUtra-49 : A pramANe tarka dvArA A matane mokSapada siddha karadf dharma, adharmane na jaNanAra ajJAnavAdI pAMjarAnA pakSI mAphaka duHkhane nivArI zakatA nathI. * vivecana : e pramANe potAnA vikalpo vaDe kSAMti Adi dharma ane jIvanA upamadanarUpa pApane jANavAmAM anipuNa du:kha athavA du:khanA heturUpa mithyAtvAdi vaDe baMdhAtuM kamI toDavA asamartha che. ahIM daSTAMta kahe che. jema pAMjarAmAM rahela pakSI pAMjaru toDavAmAM * pAMjarAnA baMdhanathI potAne mukta karavAmAM samartha nathI, tema ajJAnavAdI paNa saMsArarUpI pAMjarAmAMthI potAne mukta karavA samartha nathI. have sAmAnyathI ekAMtavAdI matanA dUSaNo kahe che* sUma-50 - pota-potAnA matanI prazaMsA ane bIjAnA vacanonI niMdA karatAM je anyatIrthiko potAnuM pAMDitya dekhADe che, te saMsAre ja bhame che. vivecana : pota-potAnA darzana-matane prazaMsatA ke samarthana karatA tathA paramatane niMdatA sAMkhyamatavALA badhAMno pragaTa ke chupo bhAva kahe che, te kSaNika vAda tathA niravayA vinazvara mAnanAra bauddha matanuM khaMDana kare che. bauddho paNa sAMkhyavAdInI - x - nityatAmAM doSa kADhe che. e pramANe bIjA vAdI paNa kare che. e rIte ekAMtavAdIo Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1/2/5o 55 potAnA matanI prazaMsA ane bIjAnA matanI niMdA karatA pote vidvAnuM hoya tema visare che. athavA svazAstramAM viziSTa yukti batAve che. te A pramANe bolanAra cAra gatirUpa saMsAranA bhramaNamAM aneka prakAre baddha thaI saMsAramAM bhame che. have "caturvidha karmabaMdha bhikSu na kare" tema boddhanA saMbaMdhamAM kahevAyela vAtanuM nirAkaraNa sUgakAra kare che- * sUtra-pa1 - have bIjuM darzana kriyAvAdInuM che. karma ciMtAthI rahita te darzana saMsArane vadhAranAruM che. - vivecana : ajJAnavAdIno mata kahyA pachI pUrvokta kriyAvAdI matacaitya karma vagere pradhAna mokSAMga che evuM jemanuM darzana che te kriyAvAdI kevA che ? te batAve che - jJAnAvaraNAdi karmamAM ciMtA te kamaciMtAne mUkI dIdhelA che eTale teo vijJAnAdithI cAra prakAre karmabaMdha thAya che tevuM icchatA nathI, temanA A matathI sAtA udayanI paraMparA vadhe che. koI sthAne saMsAra vadhe che, evo pATha che, eTale ekalI kriyA mAnanArane saMsAra vadhe che, uccheda thato nathI. have te karma ciMtAthI je rIte naSTa thayA tene batAve che* sUtra-pa2 - je paNa jANIne kAyA thakI koIne mArato nathI, ajANatA kAyAthI koIne haNe che, te avyakta sAvadha karmanuM sparzamAtra saMvedana kare che. * vivecana : je jANIne manathI prANIne tame paNa kAyA vaDe na haNe te anAkuTTI che - je chede te AdI ane na chede te anAkuTI - arthAt koI krodhAdI kAraNe mAtra manathI, prANIne haNe, paNa kAyAthI prANInA avayavanuM chedana-bhedana na kare, to tene pApa na lAge, te navA karmo na bAMdhe tathA ajANatA kAyAthI prANIne haNe tyAM mano vyApAra abhAve karmabaMdha nathI. A zlokArdha vaDe niryuktikAre je kahyuM che te mujaba cAra prakAre karma upayaya na thAya evuM bhikSu samaya kahe che - temAM parijJA upayita ane avijJa upacita e be bheda sAkSAta kahyA che. bAkInA be bheda iyapiya ane svapnAMtika che. temAM i-gamana saMbaMdhI patha te iryApatha, tenA saMbaMdhI karma te iyapicakarma athati te cAlatA ajANatA koI prANI mare to tethI karmabaMdha na thAya. te rIte svapnamAM paNa karmabaMdha na thAya, jema svanAmAM jame to peTa na bharAya, tema svapnamAM haze to karmano caya na thAya. kemake biauddhavAdI kahe che ke-]. jo haNanAra jIva hoya, haNatA tene A prANI che ema jJAna hoya, huM tene mAruM e buddhi hoya, pachI kAyAthI tene mATe ane te prANI mare to hiMsA kahevAya ane tethI karmano saMcaya thAya. * x - A pAMca padanA 32 bhedo thayA, temAM prathama bhede hiMsaka che, bAkInA 31 56 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 bhedamAM ahiMsaka che. te A pramANe - (1) maranAra prANI, (2) mAranArane prANInuM jJAna, (3) mAravAnI buddhi, (4) kAyAthI pravRtti ane (5) prANothI viyoga. e pAMca bhaMga purA hoya to hiMsA jANavI. koI pUche che ke - zuM ekAMte parijJA upavitAdithI karmabaMdha na thAya? jarA nAma mAtra hiMsA thAya te pAchalI ardhI gAthA vaDe kahe che - kevala manovyApArarU5 parijJAcI ke kevala kAyakriyAthI athavA ajANatA iyapicathI ke svaMAMtika e cAra prakAre karmano kaMIka sparza thAya, teno sparza mAtra anubhava kare, tethI adhika vipAka na thAya. bhIMta para nAMkhelI muThIbhara dhULanI mAphaka te karma kharI jAya, tethI karmanA cayano abhAva jANavo paNa atyaMta abhAva na jANavo. A pramANe avyakta hovAthI spaSTa anubhavano abhAva che. te avyakta avadha sAthe varte che, te parijJA upayita karma jANavuM. to kamano upacaya kaI rIte thAya? te zaMkA mATe vAdI kahe che ke* sUtra-pa3,54 - kamabaMdhanA traNa kAraNo che, jenA vaDe pApakarmano upacaya thAya. (1) svayaMkRta prayana-AkramaNa, (2) pezvakarAvavuM, (3) manathI anujJaa. A traNa AdAna che, jenA vaDe pApakarma karAya che. paNa jyAM bhAvanI vizuddhi che tyAM [kamabaMdha na thAya], mokSa prApti thAya. * vivecana : jenA vaDe papa thAya che, te traNa kamadAna A che - (1) abhikamya-sAme bAMghela prANIne tene mAstAnI buddhithI jAte prANIne haNe che. (2) nokarane prANIghAta mATe mokalIne prANIne haNAve, (3) koI haNato hoya tenI manathI anumodanA kare. parijJA upayitathI A bheda che ke temAM mAtra manathI mAsvAnuM ciMtave che, ahIM bIjo mArato hoya tenuM manathI anumodana kare che. tethI A pramANe hiMsA kare, karAve, anumode temAM prANIghAta karatA prANAtipAtanA kliSTa adhyavasAyathI karmano upacaya thAya, paNa bIje na thAya te batAve che pUrvokta traNe kamadiAna je duSTa adhyavasAyathI thatAM pApakarma baMdhAya paNa jemanI vRtti hiMsA karavA, karAvavA, anumodavAnI na hoya tathA saMga hepa vinA varte chatAM jIvahiMsA thAya. to paNa kevaLa manathI ke kAyAthI ke baMnethI thAya to paNa vizuddha buddhivALAne karmabaMdha na thatA mokSa pAme che. bhAvazuddhithI pravartatAne karmabaMdha thato nathI tenuM daTAM* sUtra-pa5 : asaMyata pitA AhArane mATe putranI hiMsA kare che, paNa medhAvI puruSa teno AhAra karavA chatAM karmathI lipta thato nathI. * vivecana :jema koI mahAnuM kacchamAM Avela pitA temAMthI bacavA mane mArIne rAma Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1/2/55 dveSarahita khAvA chatAM te saMyata che [karmathI lepAto nathI tema gRhastha ke bhikSu zuddha AzayathI mAMsa khAvA chatAM pApakarmothI lepAto nathI. jema pitA putrane rAgadveSarahita mAre to karmabaMdha na thAya tema rAgadveSarahita manathI prANivadha thavA chatAM bIjAne karmabaMdha na thAya. * sUtra-56 thI 59 : [anyatIrthInuM ukata pzana khoTuM che kemake je manathI rAga-dveSa kare che, tenuM mana zuddha nathI hotuM ane azuddha manavALA saMvaramAM pravRtti na kare. pUrvokta anya darzanIo sukhabhoga ane moTAImAM Asakta thaI rahyA che tathA potAnA darzanane ja zaraNarUpa mAnI pApakarmane seve che. 57 jema koI janmAMdha puruSa chidravALI naukA para ArUDha thaIne pAra javA icche to paNa te vacce ja DUbI jAya che...tema mithyArdaSTi, anArya zramaNa saMsAra pAra javAne icche to paNa te saMsAramAM bhame che . tema huM kahuM chuM. * vivecana : je kaMIka nimittathI manathI dveSa kare te vadha pariNatane zuddha citta hotuM nathI, tethI pUrvavAdI je kahe che ke mAtra mananA dveSathI karmabaMdha na thAya te asatya che. mana azuddha hovAthI te saMvRttayArI nathI. vaLI temaNe je kahyuM che ke karmabaMdhamAM mana pradhAna kAraNa che ane temaNe ja manarahita kevala kAyAthI karmabaMdha kahyo. paNa jenA chatAM paNAmAM siddha thAya te pradhAna kAraNa hovAthI tenA abhAvamAM siddha na thAya. - 4 - x - vaLI teo ja kahe che ke bhAvazuddhithI nirvANa thAya, tenAthI mananuM ekalAnuM ja pradhAnapaNuM siddha thAya che. bIje paNa kahyuM che ke - rAga Adi kalezathI vAsita mana che, te ja saMsAra che, tenAthI mukta [AtmA] te bhavAMta kahevAya che. bIjA paNa kahe che ke - "he vaibhavI mana ! tane namaskAra che, kemake samAna puruSapaNAmAM ekamAM tuM zubha aMze, bIjAmAM azubha aMze tuM pariName che. tAre lIdhe keTalAMka nakamAM gayA ane keTalAMka - x - mokSamAM gayA. tethI jainAcArya kahe che ke tamArA mate ja kliSTa mana pravRtti karmabaMdhane mATe thAya che. vaLI iryApathamAM anupayoga thatAM vyagra cittathI karmabaMdha thAya ja ane upayogapUrvaka apramatta rahetA karmabaMdha na thAya. tethI ja kahyuM che ke cAlavA mATe isimitivALo paga uMco kare, te samaye potAnA mote Avela koI jIva mare, to te munine te nimitte sUkSma paNa karmabaMdha thato nathI tema siddhAMtamAM kahyuM che, kemake te zuddha bhAve cAlanAra che. svapna saMbaMdhI paNa azuddha cittavALAne alpa baMdha thAya che evuM tame avyakta sAvadhathI svIkAryuM che, te ja pramANe ekalA kliSTa manathI karmabaMdhano sadbhAva hovAthI tame kahela prANI, prANIjJAna badhuM rada thAya che. vaLI tame "pitA-putrane haNe' ityAdi kahyuM, te paNa vaNavicAryu ja che. kemake "mAruM" evA cita pariNAma vinA koI mAratuM nathI, AvI cittanI pariNati chatAM akliSTatA kaI rIte mAno cho? sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 citaklezathI avazya karmabaMdha che. te ApaNe baMnene saMmata che. vaLI bIjAnuM mAreluM mAMsa - 4 - khAtAM paNa anumodana to thAya ja che, tethI karmabaMdha thavAno che. anyamatavALA paNa A viSayamAM kahe che ke - anumodaka, mAraka, kahenAra Adi ghAtaka che. pa vaLI kRta, kArita, anumodita rUpa AdAna traya che tema temanuM kahevuM jaina matanA aMzanA AsvAdarUpa ja che. A rIte karma catuSTayanuM upayaya na thAya, evuM kahenArA vAdI karma ciMtAthI naSTa thAya che. have te kriyAvAdInI anartha paraMparA batAve che - "pUrvokta cArathI karma na baMdhAya' ema mAnanArA vAdIo sukhazIlatAmAM Asakta, je maLe te khAnArA, amAro mata saMsAra tavAmAM samartha zaraNa che tema mAnatA viparIta anuSThAna karI pApa kare che. e pramANe vratone grahaNa karavA chatAM te sAmAnya gRhastha jevA ja che. A artha batAvanAra dRSTAMta kahe che - chidravALI nAvamAM besanAra aMdha pAra javAne icche to te nAvanA kANAmAMthI pANI AvatA madhye ja DUbI jAya che ane maraNa pAme che, have dRSTAMtano artha kahe che jema aMdha kANI nAvamAM besI pAra pAmato nathI, tema zAkyAdi zramaNo, mithyArdaSTio tathA mAMsa bhojana anumodaka anAryo svadarzananA rAgathI mokSe javA icche to paNa caturvidha karmacayano abhAva svIkAravA saMsAranI cAra gatimAM bhramaNa kare che. vAraMvAra temAM ja janma, jarAdi kaleza bhogavatA anaMtakALa raheze, paNa mokSa nahIM pAme. tema huM kahuM chuM. adhyayana-1 'samaya'nA uddezA-no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahita anuvAda pUrNa adhyayana-1 uddezo-3 0 bIjA uddezA pachI trIjAno AraMbha kare che. teno saMbaMdha A pramANe - adhyayana adhikAra jaina siddhAMta ane paramatanI prarUpaNA che. pahelA be uddezAmAM te karyu, ahIM paNa e ja kare che athavA pahelA be uddezAmAM kudRSTio ane tenA doSa batAvyA, ahIM paNa temano AcAradoSa batAve che. A saMbaMdhe AvelA uddezAnuM sUtra kahe che. * sUtra-60 thI 63 zraddhALu gRhasthe AgaMtuka munine mATe banAvela AhAra-AdhAkarmI AhArasAdhu hajAra gharanA AMtarethI lAvIne khAya, to te gRhastha ane sAdhu e baMne pakSonuM sevana kare che... te ekovida bhikSu A viSamatAne nathI jANatA pANInA pUramAM vizALa matsya paNa taNAIne kinAre AvI jAya che...pANInA prabhAvathI kinAre AvelA te pUra osarI jatAM mAMsabhakSI DhaMka-kaiMka pakSI dvArA duHkhI thAya Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/3/60 thI 3 che... e pramANe vartamAna sukhanI icchaka keTalAMka zramaNo vizALakAya matsyanI mAphaka anaMtavAra mRtyune prApta karaze. * vivecana-60 thI 63 : A sUtrano pUrva sUtra sAtheno saMbaMdha A pramANe - chellA sUtramAM kahyuM ke - "e pramANe keTalAMka zramaNo" vagere. teno ahIM saMbaMdha che - keTalAMka zramaNo sAdhu mATe banela AhAra karI saMsAra bhramaNa kare che ane pahelAM sUtramAM kahyuM "bodha pAme" Adi ati "sAdhu mATe karela...ema samajavuM. - x * have sUtrArtha kahe che - thoDo paNa banAvela AhAra, AdhAkamadinA dANAthI paNa upalipta hoya, te paNa pote karelA nahIM paNa koI bhaktivAnuM zrAvake bIjA sAdhune AzrIne karela hoya, te paNa hajAra ghara dUra hoya to paNa je sAdhu khAya te gRhastha ane sAdhu baMne pakSane seve che. - x * AdhAkamadi AhArano koI avayava-kaNa mAtra spaSTa hoya tevo AhAra karanAra paNa baMne pakSa seve che to pachI zAkyAdi potAnA mATe ja banAvela AhAra vApare te to pUrNapaNe baMne pakSanuM sevana karanArA ja thAya che. athavA be pakSa eTale IyapiyA ane sAMparAyika athavA pUrvabaddha ane nikAcitAdi avasthAvALI karmaprakRti bAMdhe che. AgamamAM kahyuM che ke - AdhAkarma khAnAra sAdhu keTalI karma prakRti bAMdhe? gautama! ATha. zithila baMdhanavALIne gADha baMdhanavALI kare che ityAdi * x + arthAta A zAkyAdi paratIrthiko ke svajavavALA AdhAkarmI vAparatA be pakSonuM sevana kare che. A sukheccha AdhAkarmabhojI zuM du:kha bhogavaze te kahe che tame AdhAkarma doSane na jANanArAne ATha prakAranA karmano baMdha thAya, karoDo bhave paNa te akovidane mokSa durlabha che athavA caturgati saMsAra bhramaNa thAya. A karmabaMdha kema thAya ? kema na thAya? kayA upAyathI A akuzalo saMsAra samudra tare ? te ja saMsAramAM karmacI duHkhI thAya che. - ahIM daSTAMta Ape che . jema vizALa samudramAM utpanna athavA vizALa nAmaka jAtimAM udbhavela te vaizAlika athavA moTA mAchalA-moTa zarIravALA, te evA mahAmatya samudramAM bharatI AvatA prabaLa vegane lIdhe kinAre AvI jAya che * x * punaH oTa AvatA zuka kinArAmAM pANInA abhAve - x - taraphaDatA mAMsa lolupI DhaMka, kaMka pakSI ke bIjA mAchI vagerethI jIvatAM jIvata mahA du:kha pAmIne azaraNa banI vinAza pAme che. have daSTAMta batAvI sAdhune samajAve che ke - pUrvokta matsyanI jema zAya, pAzupatAdi zramaNo ke svacUthanA kevA che ? te batAve che - vartamAna sukha mATe AdhAkama bhogavavAnA AcAravALA, samadrI kAgaDA jevA, kSaNika sukhamAM Asakata citathI anAloyita AdhAkamapabhoga janita tIvra du:kha anubhavatA vaizAlikamasya mAphaka vinAza pAme che, vAraMvAra saMsAra sAgaramAM DUbatAM teo saMsArasamudrathI pAgAmI thatA nathI. sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 have apara AjJA abhimatane batAvavA mATe kahe che sUtra-64 thI 66 - A eka bIjuM jJAna che - koI kahe che A loka devatAo banAvela che, koI kahe che. A loka bahAe banAvela che...koI kahe che ke - jIva ane jIvathI yukata, sundu:khathI yukta A loka Izvare banAvela che, koI kahe che * A loka pradhAnakRta che...maharSi kahe che : A loka vayakRta che teNe mAyA vistArI che, tethI loka AzAzvata che. * vivecana-64 thI 66 : ajJAna eTale mohano uchALo. A lokamAM keTalAka kahe che ke-kheDUta jema dANo vAve tema deve [Izvare A loka utpanna karyo che. athavA deve rakSaNa karyuM che athavA devanA putrarUpa A loka che, evuM ajJAna phelAyuM che tathA koI kahe che A loka brAhmAe celo che. teo kahe che brahmA jagatanA pitAmaha che, te eka ja pahelA jagatamAM hatA. teNe prajApatine saryA ane prajApatie AkhuM jagata racyuM. - tathA IzvaravAdI kahe che - A loka Izvare banAvyo che. pramANathI siddha karatA kahe che . A sarva jagat buddhimAne kareluM che. zarIrarUpI ghaDo karavAnuM ghamapaNe upAdAna karAya, te buddhimAnanuM kareluM tevuM kAraNapUrvaka dareka vastumAM dharma sAdhya che, saMsthAna vizeSapaNuM temAM hetu che jema ghaDA AdimAM navA-navA AkAro che, tema zarIrAdimAM paNa che. - X - X - e rIte buddhimAne karela A jagat che, Avo kartA koI sAmAnya puruSa na hoya, mATe Izvare ja A jagatane banAveluM che. * * * * * bIjA kahe che - A loka praghAnAdikRta che, sava-ja-tamayanI sAmya avasthA prakRti che, te puruSArtha sAthe pravarte che. Adi zabdathI prakRtithI prakRti mahAnuM che, tenAthI ahaMkAra, tenAthI 16-gaNa, tenAthI pAMcabhUta e pramANe prakriyAthI sRSTi thAya che athavA Adi grahaNathI svabhAvAdi grahaNa karAya che - atui jema kAMTAne aNI che tema svabhAvathI ja loka thayo che. vaLI koI A lokane niyatIkRtu mAne che. jema moranA pIMchA yimita hoya che ema jIva-upayoga lakSaNa, ajIvamAM dharma, adharma, AkAza, pudgalAdithI yukta samudra Adi che. vaLI sukha-du:khayukta A loka che. vaLI koI kahe che : svayaMbhU arthAta ApameLe utpanna viSNu ke anya koI te ekalA hatA. ramatA-ramatA tene joDIAnI IcchA thaI. tema vicAratA bIjI zakti utpanna thaI, tenAthI sRSTi sAI ema maharSi kahe che. ema bolanAra lokano katAM svayaMbhU batAve che. teNe lokane ramyA pachI ghaNAM bhAranA bhayathI 'cama' nAme mAraka saryo. teNe mAyA sAdhI, te mAyA vaDe loko mare che, paramArthathI jIvanA upayoga lakSaNanI vyApati nathI, ethI e mAyA che. jema A maryo tema loka anityavinAzI che. * sUtra-67 - koI jAhaNa ane zramaNa kahe che jagatu iMDAmAMthI banyuM che, tenAthI ja Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 1/1/3/67 drLonI syanA thaI che, te ajJAnIo mRSA bole che. * vivecana-67 : brAhmaNa-dhigujAti, zramaNa-tridaMDI Adi. keTalAka paurANiko ema kahe che ke * A cara, acara jagatu iMDAthI thayela che. teo kahe che - pahelA kaMI na hatuM. A saMsAra padAryazanya hato. tyAre brahmAe pANImAM iMDAne utpaNa karyuM, vRddhi thatAM iMDAnA be phADacAM thayAM - 1. urvabhAga, 2. adhobhAga. tenI madhye sarva prakRti thaI. e pramANe pRthvI, pANI, agni, vAyu, AkAza Adi utpanna thayA. kahe che ke - pahelAM badhuM aMdhakAramaya, ajJAtu lakSaNa hatuM. na jANI-vicArI zakAya tema badhI tarapha suptavatuM hatuM. AvA jagamAM brahmA hato, iMDAnA kramathI padArtho thayA. te brAhmaNAdi paramArcane jANatA na hovAthI jUThuM bole che - dva viruddha bole che. have jainAcArya kahe che-- * sUtra-68 : loka vAyayathI banelo che" tema te vAdIo kahe che teo tatvane jaNA nathI. A loka kadI vinAzI nathI. * vivecana-68 : potAnA paryAya-abhiprAya ke yukti vizeSathI A loka banyo che, ema te vAdIo kahe che. deva-brahmA-Izva-pradhAnAdithI niSpAdita ke svayaMbhU racita Adi A loka che. e rIte potAnuM kahevuM ja satya che, bIjuM jUThuM che, tema kahenArA te sarve yathAvasthita loka svabhAvane jANatA nathI. jainadarzana mujaba A loka dravyothI vinAzI nathI, pUrve na hato tevuM nathI ke koIe banAvyo paNa nathI. A loka hato, che ane raheze. A loka deve vAvyo che, tema kahevuM taddana khoTuM che, kemake tevuM koI pramANa nathI. apamANa vacanathI vidvAno khuza na thAya, temane pUchIe ke deva utpanna thaIne loka banAve ke utpanna thayA vinA ? utpanna thayA vinA "khara viSANa mAphaka banI. na zake. utpanna thaIne banAve to jAte upanyo ke bIjA vaDe? ja svayaM utpanna thayo to loka paNa svayaM kema utpa na thAya? jo lokane savA bIjA vaDe utpanna thayo to te pramANe anya anya karatAM anavasthA doSa lAge. jo devane anAdi mAno to lokane paNa anAdi mAnavAmAM zo doSa che ? vaLI te anAdi che to nitya che ke aniya? jo nitya hoya to -x- kartApaNuM siddha na thAya. je anitya hoya to utpanna thaI mRtyu pAme, je potAnuM rakSaNa na kare temAM bIjAnuM karavApaNuM kaI rIte vicArI zakAya? vaLI te amUrta che ke mUrta? jo amUrta hoya to AkAza mAphaka cakata che, jo mUrta hoya to - x - tenuM akatRtva siddha che. devagupta, devaputra paNa ayakitavALA hoI sAMbhaLavA yogya ja nathI. e rIte brahmAe banAvyo e pakSamAM paNa dUSaNa jANI levuM. have zarIrarUpa bhavananuM karavuM gere sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 * x * viziSTa buddhivALAnuM kAma che ityAdi bolavuM paNa ayukta che, kemake temAM viziSTa kAraNapUrvakapaNe vyAptinI asiddhi che kemake kArya vizeSa upalabdhi kAraNa vizeSathI che -x- x * paNa ati adaSTa padArthamAM tenI pratitI na thAya. ahIM vAdI kahe che ke ame tethI ja ghaTa pUrve karelo che tema kahIe chIe, jainAcArya kahe che ke temAM gharanuM kArya vizeSapaNe svIkArIe to paNa nadI, parvata AdimAM kAraNarUpa na ghaTI zake ityAdi * x * x * vaLI mATIno jema ghaDo che tema mATIno rAphaDo che, tene joIne ema na kahevAya ke te kuMbhAre banAvyo che. paNa tame te svIkAratA nathI, tethI parvatAdino katAM Izvara ta manAya. vaLI vAdI kahe che ke ghaTa AdinA saMsthAna vizeSapaNA mAphaka parvata AdimAM paNa viziSTa saMsthAna dekhavAthI ame tene kAraNapUrvaka kahyuM. jainAcArya kahe che - te ayukta che. - x-x* ghaTAdi saMsthAnano kartA kuMbhAra dekhAya che, Izvara nahIM. jo Izvara kare che ema mAno to kuMbhAre zuM karyuM? * x - A rIte dekhAtA kuMbhArane badale na dekhAtA IzvaranI khoTI kalAnA thAya. * x * A rIte adeTanI kalAnA ayukta che. vaLI jo devakulAdino kartA vyApI, anitya dekhelo che, te daSTAMtathI Izvara sAdhIe to Izvara paNa tevo thaI jAya, anyathA dhArIe to deTAMtanA abhAve vyApti siddha na thatAM anumAna na thAya. * * * * * vaLI praghAnAdithI karAyela A loka che, te paNa asaMgata che, te pradhAna mUta che ke amUrta? jo amUrta hoya to samudrAdi mUrta padArthano udbhava na ghaTI zake - x * x * jo mUrta che to kyAMthI utpanna thayuM ? jo ApameLe utpanna thayuM mAno to loka paNa ApameLe utpanna thayo kema na mAno ? ityAdi. jo anAdi mAno to lokane anAdi kema nathI mAnatA? - X - X - pradhAnathI mahada AdinI utpatti na saMbhave, acetana prakRtinI pravRtti puruSArtha tarapha kaI rIte hoya? - X - jo prakRtino A svabhAva mAno to 'svabhAva' baLavAna thayo, to loka paNa svabhAvathI banelo mAno. adeTa pradhAnanI kakSAnA zA mATe karavI ? AdinA grahaNathI keTalAMka 'svabhAva'nuM kAraNapaNuM icche che, to tenAthI amArA matanuM khaMDana thatuM nathI. jemake svano bhAva-svabhAva svakIya utpatti, te ame padArthomAM icchIe chIe ja. koI niyatita loka kahe che. "je jevuM thavAnuM hoya te niyatI." tema vicAratA te svabhAvathI judI nathI. jo tame svayaMbhU A loka banAvyo kaho, to te paNa asuMdara ja che. kemake svayaMbhU eTale tame zuM kaho cho ? jyAre te thAya tyAre anyathI nirapekSa svataMtra thAya che ? jo anAdi kALano banela svayaMbhU mAno to - x - lokane anAdi mAnavAmAM zuM vAMdho cho? - X - svayaMbhU anAdi che, to temAM nityapaNuM che, nityanuM ekarUpapaNuM hovAthI katapaNuM na ghaTe. vaLI te vItarAga hovAthI saMsAranI vicitratA na saMbhave. jo sarANI mAno to amArA jevo sahelAIthI vizvano akata thayo. ityAdi * x* lokanA nAza mATe yama utpanna karyo, tema kahevuM Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1/3/68 pralApamAna che. iMDAmAMthI loka utpanna thayo tema kahevuM paNa ayogya che, kemake jo pANImAMthI iMDu utpanna thayuM to pANI iMDA vinA utpanna thayuM. e rIte loka utpatti paNa mAno to zo vAMdho ? jo brahmA iMDu ce to loka kema na ce ? AvI kaSTavALI ayuktithI iMDAnI kalpanA zA mATe karavI ? jo ema ja hoya to keTalAMka kahe che - hAhmAnA mukhathI brAhmaNa upajyA, bhujAmAMthI kSatriya ityAdi, e paNa ayukti ja che. kemake mukhAdithI koInI utpati saMbhavanI nathI. kadAca thAya to paNa ekamAMthI utpanna thayelamAM varSono bheda na saMbhave tathA brAhmaNonA peTA bhedo na thAya, janoIno sadbhAva na thAya, bhAI-bahenane paraNe tevuM nakkI thAya. AvI asahu kalAnA nA mAnavI. jainadarzana pramANe loka-anAdi, anaMta, udad-dho 14 rAja pramANa, vaizAkha saMsthAna-keDe be hAtha daI, paga pahoLA karI ubhelA puruSa jevo, adho mukha malakAkAra sAta pRthvImaya, cALI AkAre asaMkhya dvIpasamudrAtmaka madhyaloka, upara-nIce be dAbaDAnA AkAre ud loka che. te dharmAdi dravyArthathI nitya ane paryAyamI kSaNakSayI, utpAda-vyaya-dhrauvyarUpe satu, anAdi jIva-karma saMbaMdhathI aneka bhavaprapaMcathI vistAravALo ane AThakamarahita lokAMta yukta che, paNa tatvathI ajANavAdI jUThuM bole che - have temanA ajJAnanuM phaLa kahe che- * sUga-69 : azubha anuSThAnathI du:kha utpanna thAya che, tema jANavuM. je duHkhanI utpatti nathI jANatA ke nivAravAno upAya kaI rIte jANe? * vivecana-69 - manane anukULa te manojJa-zobhana anuSThAna. amanojJa-asatu anuSThAna, je du:khano utpAda che tene na jANatAM teo Izvara Adi upara du:khanI utpatti muke che. kahyuM che ke - vakRta asatu anuSThAnathI ja duHkhano udbhava thAya che, bIjAthI nahIM, chatAM uddhavAdIo IzvarAdithI du:khanuM utpAdana batAve che, teo kaI rIte du:kha nivAraNano hetu jANe ? nidAnanA uccheda vinA nidAnIno uccheda na thAya. teo nidAnane ja jANatA nathI, to du:khanA uccheda mATe kaI rIte prayatna kare ? kare to paNa du:kha dUra na thAya paNa janma-jarA-maraNarUpa du:khadAyI saMsAramAM vAraMvAra bhaTake che. have bIjI rIte kRtavAdImatane batAve che- * sUtra-30,31 - koI vAdI kahe che : AtmA zuddha ane pAparahita che, paNa kIDA ane paheNane kAraNe te ja aparAdha kare che...A manuSyabhavamAM je munI saMvRtta rahe che, pachI pAparahita thAya che, jema vikaTa jaLa niraja, saraja thAya che. vivecana-30,31 :A kRtavAdInA prastAvamAM airAzika-gopAlakanA matAnusAra jeomAM 21 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 sUbo pUrvagata trirAzika sUjha paripATIe mAnelA che, te kahe che ke - A AtmA manuSyabhavamAM ja zraddhAcArI thaI, badho mela choDIne akalaMka thaI mokSamAM sarva kamarahita thAya che. evuM gozAlakamatIo kahe che. vaLI A AtmA zuddhava tathA akarmakatva e be avasthAvALo thaI krIDA ke dveSathI te mokSamAM rahelo pharI janmI lepAya che. kahyuM ce ke . potAnA zAsananI pUjA ane bIjAno parAbhava joIne harSa thAya che, ulaTuM thatAM dveSa thAya che. A krIDA ane dveSathI kta thayela AtmA jema rajarahita vasa meluM thAya tema A jIva mokSamAM malIna thaIne karmanA bhArathI pharI saMsAramAM avatare che, A avasthAmAM te sakarmaka thaI bIjI rAzi avasthAvALo thAya che. vaLI A manuSyabhAva pAmIne dIkSA laI saMvRta AtmA thaI pachI apApaka thAya che sarva karmakalaMkarahita thAya che. pharI - 4 - muktimAM jAya che. pharI * * * rAgadveSano udaya thatAM malInAtmA banI jema rajarahita pANI rajayukta bane tema A AtmA anaMtakALe saMsAnA udvegathI zuddhAcAra banIne mokSa pAmI kamarahita thAya che. pharI navA karmothI baMdhAya che. A trirAzika mata thayo. karmarahita-karmasahitakarmarahita traNa avasthA che. kahyuM che ke - baLela lAkaDuM pAchuM saLage, tema bhavane pramathana karIne nirvANane paNa anizcita - x - mAne che, mukta thaIne parArthamAM zUra banI tAruM zAsana tyajanAra mATe A moharAjya che. * sUtra-32, 3 - medhAvI para A vAdono vicAra karIne bahAcaryamAM vAsa kare. badhAM vAdIo pota-potAnA darzanonuM AkhyAna kare che...manuSyane potapotAnA anuSThAnathI ja siddhi maLe che, anyathA nahIM vazendriyane A lokamAM sarva iSTa kAmabhoganI prApti thAya che. * vivecana-72,73 : ukta vAdIone vicArIne buddhimAna ke maryAdA vyavasthita sAdhu ema ciMtave ke A girAzika ane IzvarakRta lokavAdI brahmacarya ke saMyama anuSThAnamAM na rahe kemake temano A abhiprAya che ke svadarzana pujA ke tiraskArathI karmabaMdha thAya che. *x - rAgadveSa thatAM zuddhino abhAva thatAM mokSano abhAva thAya che. [vAstavika rIte A vAta khoTI che) kemake sarvayA karmakalaMkarahita, yathAvasthita vastu tavanA jJAtA, stuti ke niMdAmAM samabhAva rAkhI, rAga-dveSanA anusaMganA abhAve karmabaMdha thAya kaI rIte? karmabaMdhanA abhAve saMsAramAM avataraNa kema thAya ? teo kaMIka aMze dravya brahmacarya pALe chatAM sakhyaNuM jJAna abhAve sakhyaNuM anuSThAna na kare. vaLI te badhAM vAdIo pota-potAnA darzananA anurAgathI vakhANanArA hoya, temAM vivekIe AsthA na karavI. - have bIjI rIte kRtavAdIno mata kahe che - te zaiva, ekadaMDI Adi kRtavAdI Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1/3/72,73 65 potAnA anuSThAna-dIkSA, gUcaraNa sevAdimAM ja sarvathA saMsAra prapaMcarahita thavAnuM bolanArA kahe che ke anya koI rIte siddhi na thAya. zaivadIkSAthI ja mokSa thAya, eka daMDI 25-tatvanA jJAnathI mokSa mAne che, vedAMtiko dhyAnAdithI mokSa mAne che. bIjA paNa potAnA maMtavyathI mokSa mAne che - x - jyAM sudhI siddhi prApti na thAya tyAM sudhI ahIM ja saMsAramAM amArA mata mujabanA anuSThAna karavAthI aizvaryano sadbhAva thAya che te kahe che - indriya kabjo rAkhanAra te vazavartI. te saMsArI zobhA vaDe parAbhava na pAme. - X - tenA sarve manoratho siddha thAya che. - 4 - 4 - e rIte ukta ATha guNa aizvaryavALI siddhi amArA anuSThAnathI A lokamAM thAya ane mokSarUpa siddhi parabhave thAya te batAve che- * sUtra-74,75 H koI vAdI kahe che - [amArA matanuM anuSThAna karanAra) siddha ane nirogI thaI jAya che, teo siddhine mukhya mAnIne potAnA darzanamAM grathita che. te asaMvRtta manuSya anAdi saMsAramAM vAraMvAra bhame che ane lAMbA kALa sudhI Asura ane kilbirSika sthAnomAM jAya che - tema huM kahuM chuM. * vivecana : ukta vAdIonuM anuSThAna karanArane A janmamAM aizvaryarUpa siddhi pAmIne pachI viziSTa samAdhiyogathI zarIra tyAga karIne sarvadvaMdvarahita thaI rogarahita thAya che. zarIra-mananA abhAve koI duHkha pAmatA nathI. A lokamAM ke siddhinA vicAramAM zaiva Adie kaheluM che, te zaiva Adi muktine ja AgaLa karIne potAnA matamAM kta banIne anukULa yuktinuM pratipAdana kare che. te zAstrabodharahita sAmAnya puruSa potAnuM icchita sAdhavAne yukti batAve che. e rIte potAne paMDita mAnatA, paramArthathI ajJAna svaAgraha sAdhaka yukti batAve che. - X - X - have temanA anarthane batAvavA sAthe dUSaNo kahe che - te pAkhaMDIo mokSanI vAMchAvALA chatAM indriya ane manathI asaMyata banI, temAM paNa lAbha che ema batAvI viSaya bhoga kare che. e rIte mukti batAve che. A rIte bhoLA lokone ThagIne anAdi saMsAra kAMtAramAM bhamaze. sva duzrcayastrithI karma jALamAM baMdhAIne nakAdi pIDA sthAnamAM utpanna thaze. indriya kAbU rahitatAthI azeSa dvandva vinAzarUpa siddhi nahIM pAme. je aNimAdi siddhi batAvI che, te paNa - 4 - daMbha mAtra che. teonI bAlatapa-anuSThAnAdithI svarga prApti batAvI te paNa evI ja che, teo dIrdhakALa sudhI asurakumAra AdimAM - 4 - tathA kilbiSika-nokara jevA alpa Rddhi, alpabhogavALA - 4 - deva thAyache. - tema huM kahuM chuM. 3/5 adhyayana-1 samaya'' uddezA-3no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa 66 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 adhyayana-1, uddezo-4 0 trIjo uddezo kahyo, have cotho kahe che, teno saMbaMdha-pUrva uddezAmAM svasamayaparasamaya adhikAra kahyo, ahIM paNa te ja kahe che. athavA pUrve anyatIrthikanA kutsita AcAra kahyA, te ja kahe che. - 4 - x + * sUtra-76,77 : he ziSya ! [parISaha-upasargathI jitAyelA A jJAnI potAne paMDita mAne che, te [vAre] zaraNarUpa nathI. te pUrva saMyogane choDyA pachI paNa gRhastha kartavyanA upadezaka che..vidvAna bhikSu temane jANIne temAM mUrchA na kare. paNa abhimAna ane Asakti rahita thaI muni mAdhyasthabhAvathI vicare. * vivecana : anaMtara sUtra sAtheno saMbaMdha - pUrva sUtramAM kahyuM ke - anyatIrthiko asurasthAnamAM kilbirSika thAya. zA mATe ? kemake teo parISaha-upasargothI jitAyelA che. paraMpara sUtra saMbaMdha - AraMbhe kahyuM ke karma kema baMdhAya ane tuTe te jANe, jemake - A paMcabhUtAdi vAdIo ane gozAlakamatAnuyAyI parISaha-upasargathI ane kAma, krodha, lobha, mAna, moha, mada e cha zatruthI jitAyelA che, ityAdi. A sUtranI vyAkhyA - paMcabhUta Adi - 4 - vAdIo rAgadveSathI haNAyelA, zabdAdi viSayamAM kta, prabaLa-mahAmohotya ajJAnathI he ziSya! teo bALaka jevA, vivekahIna, vyartha bolanArA A anyatIrthiko asamyag upadezathI koIne zaraNa yogya thavA samartha nathI. tathA teo svayaM ajJAnI hovAthI bIjAne paNa mugdha kare che. teo potAne paMDita mAne che. bIjA pATha mujaba ajJAnamAM rAcI sIdAya che. duHkhamAM rahelA te bIjAnA rakSaNane mATe thatAM nathI. - 4 - pUrvanA dhana, dhAnya, svajanAdi gRhastha saMyogono tyAga karIne ame niHsaMga thaI dIkSA lIdhI che ema kahenArA pharI AraMbha, parIgrahamAM Asakta banI gRhasthanA pacana-pAyana Adi jIvaghAtanA kRtyo kare che ane teno ja upadeza Ape che athavA sAvadha anuSThAnarUpa saMraMbha, samAraMbha, AraMbhano upadeza ApI; dIkSita hovA chatAM gRhasthI judA paDatA nathI. - 4 - 4 - AvA tIrthiko prati bhikSunuM kartavya batAve che - te pAkhaMDikane asat upadezadAnAbhirata jANIne samajavuM ke A mithyAtvathI haNAyelA cittavALA, vivekazUnya potAnuM ke bIjAnuM hita paNa karavA samartha nathI, ema vicArIne bhAvabhikSu, saMyata vidita vedha temanAmAM ArAkti na kare. teonI sAthe saMparka paNa na kare. - 4 - ATha madanA sthAnamAM kyAMya ahaMkAra na kare. atIrthika, gRhastha ke pAsasthAdi sAthe saMbaMdha choDIne rAgadveSanA madhyamAM rahIne muni traNa jagA jJAtA thaI AtmAno nirvAha kare arthAt tevA sAthe saMbaMdha thAya to ahaMkAra tyAgI - 4 - temanI niMdA na karIne potAnI prazaMsA tyAgI munie AtmAmAM sthira thavuM. te anyatIrthio rakSaNane mATe kema thatAM nathI, te kahe che Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1/4/8,79 68 * sUtra-38,79 : koI vAdI kahe che - parigrahI ane AraMbhI mokSa meLave che. paNa bhAvabhikSa parigraha ane AraMbharahitane zaraNe jAya...vidvAna muni zuddha AhAranI gaveSaNA kare ane Apela AhAra ja grahaNa kare. AhAramAM amRddha ane nilabhI banIne apamAnanuM varjana kare * vivecana-78,39 : teo parigraha - dhana, dhAnya, dvipada, catuSpadAdi sahita varte che, tenA bhAve paNa zarIra, upakaraNAdimAM mUchavALA rahI jIvone du:kha denArA vyApAramAM varte che. tenA abhAve paNa ozikAdi khAIne anyatIciMka Adi parigraha ane AraMbha vaDe ja mokSamArgane batAve che - paraloka ciMtAmAM koI kahe che - A zira ke mukha maMDanAdithI zo lAbha? garanA anugrahathI parama akSanI prApti ke dIkSA prApti thAya to mokSa thAya evuM bolanAra rakSaNa mATe thatAM nathI. * x * dhamapakaraNa paNa zarIranA upabhogane mATe ja rAkhanAra svalA parigrahI tathA sAvadha AraMbhathI rahita, karmabojathI lakA, utama nAva samAna, saMsAra mahodadhicI prANIone tAravAmAM samartha che. ozika AdinA aparibhojI te bhikSane zaraNe jA. have parigraha - AraMbharahita kema rahevuM te batAve che - gRhastha * x * potA mATe ja bhAta vagere rAMdhe che te paraskRta - x - te udgama doSarahita AhArane yAce. tathA saMyamakaraNamAM nipuNa, bIjAnI AzaMsAnA doSathI rahita, niHzreyasa buddhi vaDe apAyela - x * utpAdana doSarahita - dUti, dhabI Adi doSa hita AhAra le te bhikSA grahaNapaNA vaDe rahe - arthAt eSaNA doSa paNa parihare. tathA te AhAramAM mUrSita thayA vinA rAga-doSathI mukta thaI - gaucarInA pAMca doSarahita vApare. te bhiThThA bIjAnuM apamAna na kare tathA tapa ane jJAna mada na kare, uddezAno arvAdhikAra kahyo, have paravAdI matane batAve che- * sUtra-80,81 - koI vAdI kahe che - lokavAdane sAMbhaLo joIe, paNa lokavAda viparIta buddhithI utpanna thayela che, temAM bIjAnI vAtanuM anusaraNa mAtra che...loka anaMta, nitya, zAzvata, avinAzI che dhIrapuraSo nitya lokane aMtatAnuM jue che. * vivecana-80,81 - lokavAda-pAkhaMDI ke paurANikono mata cayArUM abhiprAyathI ke anyathA batAve te jANe, e batAve che - A saMsAramAM koI ema kahe che - paramArthathI ulaTI prajJAthI utpanna-dva viparyasta buddhi vaDe celuM che te sivAya bIjA avivekIoe kaheluM tathA tenI pAchaLa dorAvuM. jema artha hoya tethI viparIta cAlanArAnuM je maMtavya che, tenI pAchaLa javuM. have te viparyasta buddhi vaDe cela lokavAda batAve che . jeno aMta nathI te anaMta, anvayarahita nAza vaDe nAza na thAya evuM je kaheluM che te batAve che . je sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 jevo A bhavamAM hoya tevo pabhavamAM thAya che, puruSa puruSa ja thAya ityAdi. athavA anaMta eTale aparimita avadhirahita. nitya eTale capaTuta-anutpanna-sthira eka svabhAvI loka che. tathA niraMtara che mATe zAzvata che - te be aNu Adi kAryadravya apekSA vaDe azAzvata chatAM kAraNa dravya paramANuvano tyAga karato nathI tathA dizAdi apekSAo vinAza pAmato nathI. vaLI teno aMta hovAthI te aMtavAnuM loka che, teo tene sAtadvIpa parimANa kahe che te parimANavALo nitya che, evuM koI sAhasika bIjI rIte arthanuM pratipAdana karavAthI ulaTuM dekhe che. A pramANe aneka bheda bhinna lokavAdane sAMbhaLe. tathA ane loka nathI, brAhmaNa devatA che ityAdi niyuktika lokavAdane jANe. - vaLI - * sUma-82,83 - koI kahe che - loka aparimita jANI zakAya che, paNa pIyuSa tene sarvatra parimita jue che. zAstrakAra kahe che-] A lokamAM traNa ke sthAvara jeTalA paNa prANI che, te temano paryAya che. jethI te trasa ke sthAvarapaNe [acAnya) utpanna thAya che.. * vivecana-82,83 - kSetrathI ke kALathI jenuM parimANa nathI te 'aparimANa' koI tIrthika evuM mAne che. aAthavui aparimitajJa evo atIndriya daiTA, te sarvajJa nathI. athavA abhipreta artha atIndriyadarzI. teo kahe che - badhuM juo ke na juo, paNa iSTa arthane jarUra juo kemake kIDAnI saMkhyAnuM parijJAna ApaNe zA kAmanuM ? A lokamAM sarvajJAne uDAvanAra vAdIno A mata che tathA sarva kSetra ane kALane AzrIne jANavA yogya kamapaNAne pAmela parimANanI sAthe saparimANa thAya te sapariccheda buddhi. tenA vaDe zobhe te dhIra, * * * * * ityAdi aneka prakAre lokavAda pravaryo che. teno uttara jainAcAryo Ape che - trAsa pAme te basa-beindriyAdi. prANI te sava, trasavane pAme che. sthAvasthAvara nAmakarmanA udayathI pRthvIkAya Adi che. jo temano lokavAda satya hoya, to je A janmamAM manuSyAdi hoya te anya janmamAM paNa tevo ja thAya. tethI sthAvara ane basanA tAEzavane lIdhe dAna, adhyayana, japa, tapa Adi sarve anarthaka che. lokamAM paNa anyathApaNuM kahyuM che. jemake - viSTA sahita bALela, marIne ziyALa thAya che. tethI siddha thayuM ke sthAvara ke basanuM potAnA karma anusAra paraspara saMkramaNAdi anivArita che. tathA anaMta ane nitya loka che, tema kahyuM te jo potAnI jAtine na ucchedavA vaDe nityatA kaho to amArA icchA mujaba pariNAmanuM anityatva siddha thayuM, paNa apaTutva, anutpanna AdithI nityasva mAno to te na ghaTe. kemake je pratyakSa che tene bAghA pahoMce ityAdi * * * * * tamAruM kahevuM asatu che. kemake badhuM ja utpAda Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1/4/82,83 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 vyaya-dhrauvya yuktatvathI nirvibhAga ja pravarte che. anyathA AkAzanA kamaLa mAphaka vastu potAnuM vastupaNuM choDI de. tathA aMtavALo loka sAtadvIpavALo mAnelo che, * x * te vyartha che. tenA grAhaka pramANanA abhAve prekSApUrvaka vicAranArA tamArI vAta nahIM mAne. punIyAne loka nathI te kathana paNa khoTuM che, zuM paNa hovA mAtrathI viziSTa lokanI prApti thAya ? ke te jIvanA uttama kRtyothI thAya? jo saMtAnathI ja svarga mAno to bhUMDa mAtra svarge jAya. * * be putra hoya, temAM eke sAruM anuSThAna karyuM ane bIjAne kharAba karyuM to te bApanI zI dazA thAya? - 4 - tathA 'zAna' yakSa che, te yuti-virodhI vacana che. 'aparimANane jANe' kahyuM, te paNa khoTuM che. jo aparimita jJAna chatAM te sarvajJa na hoya to heya-upAdeya upadeza dAnanA vikalapaNAthI tene buddhivAno na svIkAre. vaLI kITaka saMkhyA parijJAna anyatra paNa ajJAna haze tevI zaMkA janmAve che. * x - e sarva rIte sarvApaNuM icchavA yogya che. tathA tame kahyuM svApa-bbodha-vibhAgathI parimita jANe, A bAbata sarvajana sAmAnya hovAthI kaMI vizeSa nathI. * x - sarvacA badhA jagatanI utpatti ane pAcho vinAza thAya tevuM nathI. kemake "AvuM gata kadApI na hatuM" e vacana prasiddha che. A pramANe anaMta Adi lokavAdane pariharIne jevuM hoya tevo loka pAchalI aDadhI gAthA vaDe kahe che- je koI basa ke sthAvara A saMsAramAM svakarma pariNati anusAra rahe che, te paryAya ane vyabhicArI paryAya vaDe svakarma pariNatithI trasa jIva sthAvararUpe, sthAvara jIvo trasarUpe paNa utpanna thAya che, to koI traNa trasarUpe ja ane sthAvara-sthAvararUpe ja utpanna thAya che, paNa jevo A bhavamAM che, tevo ja bIjA bhavamAM thAya evo niyama nathI. - dRSTAMta kahe che * sUtra-84,85 - dArika zarIravALA prANI garbha Adi avasthAothI bhinna bhAla, kumAra Adi avasthA prApta kare che. badhAMne duHkha apiya che, mATe koInI hiMsA na karavI. jJAnI hovAno sAra e che ke koInI hiMsA na kare ane samatA e ja ahiMsA che, te jANavuM joIe. * vivecana-84,85 - audArika prANI samUhanI ceSTA te 'kAna nAta no.' dArika zarIrI prANInI pUrvAvasthA garbha-kalala-abudarUpa hoya, tethI viparyAyabhUta te bALa-kumAracauvanAdi che arthAt audArika zarIrI manuSyAdi bALa, kumAra Adi kAlAdi kRta avasthA vizeSa judI judI rIte pratyakSa dekhAya che. paNa pUrve hoya tevo sarvadA na rahe. ema badhAM sthAvara, basa mATe jANavuM. vaLI badhAM prANIo zarIra, mana AdinA duHkhathI AkrAMta thaIne judI judI avasthAne pAme che, tethI sarve prANIo na mare tema manuSya AcaravuM athavA badhAM prANIne du:kha apriya ane sukha priya che, tethI badhAne du:kha na devuM e pramANe upadeza paNa Ayo. zA mATe jIvone na haNavA ? - jJAnI arthAt viziSTa vivekavAno nyAya che ke koI sthAvara ke basa prANIne du:kha na devuM. upalakSaNathI jANavuM ke - jUThuM na bolavuM, corI na karavI, annA na sevavuM, parigraha na rAkhavo, rAtribhojana na karavuM. A badhuM jJAnInuM kartavya samajIne AzravakarmamAM na pravarte. vaLI ahiMsA vaDe samatAne A rIte jANe - jema mane mAruM maraNa ane du:kha apriya che, tema bIjA prANIne paNa che, tethI jJAnI sAdhuo prANimAne paritApanA apadrAvaNAdi du:kha na devuM. - mUlaguNa kahyA have uttaguNa kahe che- * sUtra-86 thI 88 - te sAdhu samAcArImAM sthita rahe, gRddhi rahita bane, AtmAnuM saMrakSaNa kare. caya, Asana, zayyA, AhAra, pANImAM sadA upayoga rAkhe. I-AdAnanikSepa-eSA samiti, A traNe sthAnomAM muni satata saMyama rAkhe krodha-mAna-mAyA-lobhano tyAga kare. sAdhu samitithI yukata, pAMca saMvarathI saMvRtta, gRhasthomAM Asakti na rAkhanAra; mokSaprApti sudhI saMyamanuM pAlana kare - ema huM kahuM chuM. * vivecana-86 thI 88 : aneka prakAre dazavidha cakavAla sAmAcArImAM sthita, AhArAdimAM vRddhi na rAkhanAra sAdhu -x - mokSa pAme che. tenA kAraNa jJAna, darzana, cAritra e traNene sArI rIte rakSe - pALe, te traNenI vRddhi thAya tema kare. te cAritra kaI rIte pALe - te kahe che : carcA arthAt gamana-prayojana hoya to ja yuga mAtra daiSTie cAle tathA supacupekSita supamArjita Asane besavuM tathA zayyA eTale vasati ke saMthAro joIpUjIne sthAnAdi kare tathA gocarI, pANImAM samyak upayogavALA thavuM arthAtu - Iya, bhASA, eSaNA, AdAnanikSepa, pAriThApanA samitimAM upayogapaNe rahevuM. * * * vaLI cAAinI zuddhi mATe guNono adhikAra kahe che - ukta traNa sthAna - 1, irSA samiti, 2. Asana, zasyA vaDe AdAna-bhAMDa mama nikSepaNA samiti, 3, bhakta pAna eSaNA samiti, tathA gaucarI jatA bolavAnI saMbhAvanAthI bhASA samiti kahI. AhAra karatA uccAra-prasavaNa saMbhava hovAthI pAriThApanA samiti lIdhI. A traNe sthAne samyagu cAlanAra te saMyata, mokSane mATe varte tathA niraMtara samyaka yathAvasthita traNa jagatano jANakAra hoya. AtmAne ahaMkAra thAya te mAna, AtmA ke cAgnine bALe te krodha, gahana-mAyA, * x * saMsAramAM jIvone madhyamAM Ave te lobha. A cAre kaSAyonA vipAkone muni jANe, AtmAthI tene judo kare. AgamamAM - x * krodha pahelAM che, ahIM mAna kema pahelA lIdhuM ?- mAna hoya Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1/4/86 thI 8 to krodha avazya thAya, paNa krodhamAM mAna hoya ke na paNa hoya, mATe. A pramANe mULa-uttara guNa banAvI teno sAra kahe che - pAMca samitithI samita sAdhu, paMca mahAvratayukata, pAMca saMvarayukta, guptiyukta, gRhasthothI nirlepa - X - X * bhikSa zepakarmakSaya karI mokSa mATe saMyamAnuSThAna rata rahe. A pramANe gura bhagavaMta ziSyane upadeza Ape che. adhyayana-1 "samaya" - uddezA-3no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahita anuvAda pUrNa jUti - adhyayana samApti, avani - gaNadhara kahe che ke jema tIrthakaroe kahyuM che, te ja pramANe huM kahuM chuM, mArI buddhithI tahIM. anugama pUro thayo. have tayono upasaMhAra kahe che - "badhAM nayonuM aneka prakAre vakatavya che, te sAMbhaLIne sarvanayothI vizuddha je caraNa guNa che, temAM sAdhu rahe." - X - X - X - X - X - X - 5 zrutaskaMdha-1 - adhyayana-1 "samaya" TIkAnuvAda pUrNa sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 che zrutaskaMdha-1 - adhyayana-2 "veyAliya' che * bhUmikA : 'samaya' nAmaka paheluM adhyayana kahyuM. have bIjuM "vaitAlIya" adhyayana kahe che. teno saMbaMdha-adhyayana-1-mAM jainadarzananA guNo ane anya matanA doSo kahyA, te jANIne jema karmo nAza thAya tema bodha karavo A saMbaMdhe AvelA A adhyayananA upakramAdi cAra anuyogadvAra kahevA. upakramamAM adhikAra be prakAre-adhyayana ane uddezAno adhikAra adhyayana adhikAra pUrve niryuktikAre kahyo che - 4 - uddezAno arthAdhikAra niyuktikAra kaheze. nAmanipajJa nikSepAmAM niyuktikAra kahe che- [ni.36-] veyAliya e prAkRta nAma che, bhAvarUpe 'vidAraka' evuM kriyAvAcaka nAma che, badhe kriyAmAM kartA-karma-karaNa e traNanuM joDuM che. ethI te batAve che - vidAraka, vidAraNa, vidAraNIya. A traNenA nAma, sthApanA, dravya ane bhAva e cAra prakAre nikSepa gaNatA traNa catuka thAya. nAma, sthApanA sugama che. dravya-vidAraka che lAkaDAM cIre che, bhAva vidAraka to karmane vicAravA yogya hovAthI noAgamathI jIva vizeSa te sAdhu che - have karaNa - [ni.3] nAma, sthApanA sugama che. dravya vidAraNa te kuhADo Adi che, bhAvavidAraNa-darzana, jJAna, tapa, saMyama. teonuM ja karma vidAraNamAM sAmarthya che, dravya vidAraNIya te lAkaDuM Adi bhAvamAM ATha prakAranA karma che. [ni.38-] A adhyayanamAM aneka rIte karmonuM vidAraNa kahyuM che, tethI nirukti vazathI "vidAraka" thAya. athavA "vaitAlIya' evuM nAma che. ahIM pravRttimAM nimita vaitAlIya' nAme chaMda che te ja chaMdamAM A adhyayana racyuM che mATe "vaitAlIya' nAma che. chaMdonuzAsana adhyayana-3nA zloka-53mAM tenuM svarUpa batAvela che. te tyAMthI jANI-samajI levuM. have upodghAta [ni.39] 'kAma' zabda ahIM svIkAra arthamAM che. jo ke badhA Agamo zAkAta che, temAM rahela adhyayana paNa zAzvata che. to paNa bhagavaMta AdinAthe kevaLajJAna sahita aSTApada upara hatA, tyAM-jyAre bharata cakravartIe potAnA 98 bhAIone kADhyA tyAre teoe bhagavaMtane pUchayuM ke -x- amAre zuM karavuM? tyAre bhagavaMte teone 'gAradAhaka'nuM dehAMta jaNAvI kahyuM ke, prANInI icchA bhogathI tRpta thatI nathI - evA artha gati A adhyayana kahevAyuM che te putroe A sAMbhaLI saMsAranI asAratA ane viSayonA kaTu vipAka ane niHsAratA jANI, Ayu ane yauvananI caMcaLatA jANIne bhagavaMtanI AjJA ja zreyaskara mAnI temanI pAse badhAM bhAIoe dIkSA lIdhI. ahIM badho upodghAta kahevo. * have uddezAyadhikAra [ni.40,41-] uddezA-pahelAmAM hitanI prApti, ahitano tyAgarUpa bodha ane anityatA batAvI. bIjAmAM mAna tyAga ane zabdAdimAM anityatA Adi adhikAra che. bIjAmAM ajJAnathI upacita karmanA apacayarUpa adhikAra kahyo tathA sAdhue sukha - X - X - X - X - X - 4 - Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/2/1/bhUmikA 4 pramAda varjana karavo te batAvyuM. * adhyayana-2 "vetAliya' uddezo-1 6 o have sUkAtugamamAM akhalitAdi guNayukta sUtra kahe che* sUtra-89,0 - he bhavyo, samyaga bodha pAmo, kema bodha pAmatA nathI ? paralokamAM saMbodhi durlabha che. vItela rAtri pAchI nathI AvatI, saMyamI jIvana pharIthI maLavuM sulabha nathI...jema bAja pakSI vitarane upADI jAya che, tema A kSaya thatAM [jIva-] tUTI jAya che. juo bAhya-vRddha ke gabhavisthAmAM ja jIvana suta thaI jAya che. * vivecana-89,90 : bhagavaMta AdinAtha bharate tiraskArelA potAnA 98 putrone uddezIne kahe che athavA sura, asura, manuSya, tiryayane uddezIne bolyA ke - tame jJAna-darzana-cAritra lakSaNa dharmamAM bodha pAmo kemake Avo maLelo avasara pharI maLavo durlabha che. manuSya janma, karmabhUmi, Aryadeza, sATukULa, badhI indriyonI kuzaLatA, zravaNa zraddhAdi maLavA chatAM potAnI buddhithI kema bodha pAmatA nathI ? ATalI sAmagrI maLyA pachI tu bhogo tyAgI saddharmamAM bodha pAmavo. nirvANAdi sukha denAra manuSyabhavamAM jainadharma pAmIne, viSaya indriyonuM kSaNika-azobhana kAmasukha bhogavavuM ucita nathI. jema vaiDUryAdi ratno maLe to kAcanA kakaDA levA ucita nathI. jemaNe pUrvabhave cA inathI ArAdhyatemane samyagudarzanAdi prAptirUpa bodhi paralokamAM nize durlabha che. kemake viSayapramAda vaza eka vAra dharma AcaraNathI bhraSTa ne anaMtakALa saMsAra bhramaNa thAya che. je samio gaI che, te pAchI AvavAnI nathI, gayela juvAnI pAchI AvatI nathI. karoDo bhave durlabha manuSyava pAmIne mAre pramAda kema thAya? kemake indranuM paNa gayela Ayu pharI AvatuM nathI...saMsAramAM saMyamapradhAna jIvita sulabha nathI. athavA tUTela Ayu pharI saMdhAvuM zakya nathI. saMbodha [jAgavuM) sutelAnuM thAya che. suvAnuM nidrAnA udayathI thAya. nidrA ane jAgavuM tenA cAra nikSepa che. temAM nAma, sthApanAne choDIne dravya-bhAva nikSepane niryuktikAra kahe che [nira-] A gALAmAM dravyanidrA ane bhAva saMbodha batAvyo che. Adhatta grahaNathI bhAvanidrA, dravyabodha paNa samajI levA. temAM dravyanidrA te te nidrAno anubhava che, te darzanAvaraNIya karmodaya che. bhAvanidrA te jJAna, darzana, cAritra zUnyatA che. dravya bodha te dravyanidrAmAM sutelAnuM jAgavuM ane bhAvabodha te darzana, jJAna, cAstri, tapa, saMyama jANavA. ahIM bhAva bodha adhikAra che. * x - | (sUpkArazrI kahe che-] bhagavaMta sarva saMsArInuM sopakamavathI aniyata Ayu batAvatA kahe che - tame juo ke keTalAMkanuM bALapaNamAM ja mRtyu thAya che e rIte keTalAMka vRddhatvamAM, keTalAMka garbhamAM mare che. - X - X * badhI avasthAmAM prANI sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 prANone taje che. jemake - traNa palyopama AyuvALA paNa pati pAmI aMtarmuhUrtamAM koI maraNa pAme che. - x - jema bAja pakSI titarane mArI nAMkhe che ema mRtyu prANInA prANone hare che. upakramanA kAraNe Ayuno upakrama thAya che tenA abhAve AyuSyano kSaya thatAM jIvonuM jIvana tuTe che. - tathA - sUjha-1,2 - koI mAtA-pitAnA mohamAM paDI saMsAramAM bhame che, tevA jIvone paralokamAM sugati sulabha nathI, mATe suvatI A bhayo joIne AbhathI virame. saMsAramAM judA judA sthAne rahela prANIo karmo vaDe nakAdi gatimAM jAya che, potAnA karmonuM phaLa bhogavyA vinA chUTako nathI. * vivecana - koI mAtA-pitAnA moha ane svajananA snehathI dharmamAM udhama karatA nathI, te te ja mAtApitAne kAraNe saMsAramAM bhame che. kahyuM che ke- Azcarya che ke khala evA vidhAtAe jIvone loDhA vinAnI mAtA, pitA, jha, panI, baMdhunAmaka snehanI moTI sAMkaLe bAMdhyA che tenA snehAkulita mAnasathI sa-rasa vivekarahita thaI svajananA poSaNa mATe game tevuM kRtya karavAthI ahIM sajjano vaDe niMdAya che, janmAMtare sadgati sulabha thatI nathI. mAtApitAmAM mohita manavALAne temanA mATe kaleza karatAM ane viSayasukha lAlasAthI durgati ja thAya che. A pramANe durgatinA kAraNo jANIne sAvadha anuSThAnathI aTakI zobhana vratavALA thavuM athavA pAThAMtarathI samAdhivALA rahevuM. tema na kare to potAnA kallA sAvadha anuSThAnothI pRthvI para judA judA sthAne teo nakAdimAM potAnA karela karmothI ane IzvarAdinI preraNAthI nahIM, te rIte bhamaze. athavA du:khanA heturUpa karmo je nakAdimAM javA yogya che, tene ahIM ekaThAM kare che. Ama kahIne karmano hetu tathA kartAnuM svarUpa batAvyuM. A bAMdhelA karmonA vipAka bhogavyA vinA te chUTato nathI. eTale karmanA udaye prANI tene bhogavIne ke tapa dvArA athavA dIkSA laI khapAve che, te sivAya ka dUra thatAM nathI. - have badhAM sthAnonI anityatA batAve che* sUma-63,64 - deva, gaMdharva, rAkSasa, asura, bhUmicara, sarisRpa ane rAja, manuSya, zreSThI, brAhmaNa, te sarve duHkhI thaIne potAnA sthAnothI maTe che. jema tAla-phaLa baMdhana tUTatAM nIce paDe che, tema kAmabhoga ane saMbaMdhamAM vRddha prANIo Ayuno aMta thatAM mRtyu pAmI karmasahita jAya che. * vivecana-93,94 : devo-jyotika, saudharmAdi, gaMdharva ane rAkSasathI AThe prakAranA vyaMtaro, asura-daza prakAranA bhavanapatio, bhUmicara ane sarisRpAdi tiryayo, rAjA-cakravartI, baladeva, vAsudevAdi, sAmAnya manuSyo, zreSThIo, brAhmaNo A baghAM potAnA sthAnone Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/2/1/93,94 e6 du:khI thaIne taje che. kemake badhAM prANIne prANa tyAgatA mahAduHkha utpanna thAya che. - vaLI - IcchA-madanarUpa kAma tathA pUrvanA ke pachInA saMbaMdhImAM Asakta thaI karmavipAkone karmavipAka kALe sahetA prANIo hoya che. kahyuM che ke - bhoganI IcchAthI viSayanA sevana thakI ahIM-tahIM kevaLa kleza thAya che paNa upazama thato nathI. jema potAnI chAyA savAra-sAMja vadhe che, tema viSaya tRSNAne upabhogathI zamana karavA icchanAranI tRSNA zAMta thatI nathI. vaLI te bhogo ke saMbaMdhIo tene rakSaNarUpa thatAM nathI. jema tAlaphaLa bIMTaDAthI tuTI jatAM avazya paDe che, tema A paNa potAnA AyuSya kSaye mRtyu pAme che. * sUjha-5,96 : je koI bhahuyuta hoya, dhArmika bAhANa ke bhinna hoya, paNa je te mAyAkRvuM anuSThAnomAM mUrchAita hoya te potAnA karmothI duHkhI thAya che. juo ! koI anyatIrthi parigraha tyAgI, dIkSA che, paNa saMyamanuM samyaka pAlana na karatA mokSanI vAto to kare che, paNa mokSa prAptino upAya karatA nathI. tenA zaraNathI A bhava ke parabhavane kema jANI zakAya ? (kemake teo potAnA ja karmothI pIDAya che. * vivecana-5,96 : jeo zAstrArthanA pAragAmI che, dharma AcaraNa karanArA che, brAhmaNa ke bhikSu che, teo mukhyatAe karma ke mAyA vaDe karela asat anuSThAnomAM ati gRddha banIne evA karmo vaDe pIDAya che...have jJAna-darzanacAtri sivAya bIjo koI mokSamArga nathI evA trikALaviSayI sUtrathI anyatIrthikanA dharmano pratiSedha karavA kahe che - - x - tuM jo ke koI anyatIrci parigrahano tyAga karIne ke parigrahanuM jJAna meLavIne dIkSA levA taiyAra thAya che, paNa samyagu jJAnanA abhAve saMsAra samudrane tarato nathI, kevala A saMsAre bhame che. kadAca zAzvatapaNAthI mokSanA upAya ke saMyama vize bole paNa samyak jJAnAbhAve tene AcarI zakato nathI. he ziSyA! tuM te mArge javA taiyAra thayo che, paNa A bhava ke paralokane kaI rIte jANIza? athavA Aram te gRhastha ke saMsAra ane param te pradjyA paryAya ke mokSa. samyak jJAna vinA anyadarzanI te baMnethI bhraSTa thAya che. *x - svakRta karmathI pIDAya che. keTalAMka anya tIrthio niparigrahI tathA tapathI durbaLa che, teno mokSa kema na thAya? * sUjha-97,98 : che ke koI nagna ane kRza thaIne vicare ke mAsakSamaNa kare, paNa je te mArA AdithI yukta che, to anaMtakALa garbhanA du:kha bhogavaze. he puruSa ! tuM pApakarmathI nivRtta thA, manuSyanuM jIvana saMtavALuM che. ahIM manuSyabhavamAM Asakta tathA kAmamAM mUrzita evA asaMvRta puraSo mohane prApta sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 thAya che. * vivecana-97,98 - jo ke anyatIrthi-tApasAdi bAhya gRhavAsAdi parigraha tyAgI nikiMcanatAthI nagna banI, durbala thaIne, potAnA mata mujaba dIkSA anuSThAna kare, jo ke te tapa vizeSa karIne khAya to paNa AMtara kaSAya parityAga na karavAthI mokSa pAmato nathI. je anyatIthi mAyA vaDe - kaSAyo vaDe yukta hoya. te anaMtakALa garbhamAM rakhaDaze - teno sAra e che ke akiMcana hoya, taponiSTha hoya paNa kaSAyano tyAga karyA vinA nakAdi sthAnathI laI tiryaMcAdi sthAnamAM - x - anaMta kAla - x * bhamaze. je kAraNathI miyArdaSTi upadiTa tapa vaDe gati mArga nirodha thato nathI, tethI jaina mArgamAM sthira thavA upadeza Ape che - he puruSa! je pApa anuSThAna vaDe du:kha maLavAnuM che, te karmathI nivRta thA. kemake puruSonuM jIvita vadhumAM vadhu traNa palyopama che. saMyamajIvita palyopamanI aMdara pUrva koDI varSa hoI zake. athavA - x * sAMta tavALuM che. * * * e rIte manuSyonuM apa Ayu jANI, te vItI na jAya tyAM sudhI dharmAnuSThAnathI saphaLa karavuM. paNa jeo bhoga tathA neharUpa kAdavamAM phasAyA che, manuSyabhavamAM ke saMsAramAM kAma-bhogamAM mUrSita thaI te manuSyo moha pAme che - x * athavA mohanIya karma bAMdhe che hiMsAdi sthAnathI nivRta, indriyothI saMyata loko AvuM kare che, to [bhavyAtmA e zuM karavuM ? te kahe che * sUtra-9,100 : he yogI! tuM yatanA sahita samiti ane gupti yukta banIne vicara kAraNa ke sUma pANIyukta mArga upayoga vinA pAra karavo dura che. tuM mahAvIra dvArA samyak prarUpita anuzAsanamAM parAkrama kara..je virata, vIra, saMyama udhata, krodhAdi kaSAyanAzaka, pApavirad, abhinivRtta che, te koIpaNa pANIno ghAta karatAM nathI. vivecanae,100 : jIvana thoDuM che te jANIne ane viSayone kalezapAyA samajIne gharanA phaoNsArUpa baMdhanane chedIne prANIonA rakSaNano yatna karato udhAvihArI bana - saMyama yogavAnuM, gupti samitithI rakSita bana. zA mATe ? mArgamAM sUkSma prANIo hoya che, tethI anupayoge cAlatA jIvone bacAvavA durgama che. A rIte isamiti batAvI, upalakSANathI badhI samitimAM satata upayogavALA thavuM. Agama sUtrAnusAra saMyamamAM vartavuM. AvuM badhAM arihaMtoe samyak rIte prakathI kaheluM che. - vIra puruSo kyA che ? - jeo hiMsA, jUTha Adi pApathI je virata che, vizeSathI karma dUra karavA prere che, te vIra che. samyagratayA AraMbhonA parityAga vaDe usthita che, temaNe krodha, mAna, mAyA, lobha tathA Adi zabdathI bIjI mohanIya karma prakRti dUra karanAra tathA sUkSma, bAdara jIvone mana, vacana, kAyAthI haNatA nathI. sarvathA sAvadha anuSThAnathI virata Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/2/1/9,100 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 ane krodhAdinA upazama vaDe zAMta ke mukta jevA jANavA * pAcho upadeza Ape che. * sUtra-101,102 - buiddhimAna sAdhu vicAre ke- parISahothI huM ekalo ja pIDAto nathI paNa lokamAM bIjI aneka prANI vyathA pAmI rahyA che. e rIte sAdhaka Atmaupamya sahita jue, pIDAnA sparze re nahIM, paNa sahana kare. bhIMtano lepa kADhI tene kSINa karI devAmAM Ave tema sAdhu anazana Adi tapa vaDe zarIrane kRza karI de, tathA ahiMsA dharmanuM pAlana kare, bhagavate ja dharmanI parApaNA karI che. * vivecana-101,12 - parISaha upasargo A bhAvanA bhAvI sahevA - huM eka ja ThaMDI, tApa Adi du:kha vizeSathI pIDAto nathI, bIjA paNa prANIo A lokamAM ati dusaha duHkhathI pIDAya che. teo paNa sabhya vivekanA abhAve nirjarA phaLa pAmatA nathI. kahyuM che ke - du:kho meM sahA nahIM, sukhane meM choDyA nahIM, duHsaha tApa Adi du:kho sahyA paNa tapa na karyo, rAta-dina dhanane ciMtavya paNa parama tatvane na jANuM, saMsAranA sukhanA arthI banI je je kRtyo karyA tenA tenA phaLothI vaMcita thayA. jo gRhastha je kaSTa sahe che, tevA kaleza saMyama svIkArI vivekIo sahe to ghaNo guNa thAya che. kahyuM che ke bhUkhathI kRzatA, tuccha bhojana, ThaMDI-tApa, rUkSavALa, pRthvIzayana A du:kha ghera sahe to patana thAya, saMyamamAM sahe to unnati thAya. doSa paNa guNa thAya. A pramANe sahe to jJAnAdi vaDe svahita-AtmahitavALo thaI tINa buddhi vaDe vicArI, haNe nahIM arthAta krodhAdithI AtmAne na pIDato, mahAsavavALo banI, parISahone saMkhya rIte sahe, manodu:khI na thAya athavA anida eTale tapa, saMyamamAM ke parISaha sahevAmAM baLa-vIrya na gopave. bAkI pUrvavatuM...jema * x * chANa AdithI lepela-jADI karela bhItanA lepanAM paDa ukhaDatA pAtaLI paDe, tema anazanAdi vaDe dehanA lohI-mAMsa sukava. te sukavatA tArA karmo paNa ghaTaze. tathA vividha hiMsArahita banI ahiMsAne dhAraNa kara, * * * A mokSane anukULa dharma ahiMsA lakSaNavALo che ane parISahaupasarga sahana karavA rUpa dharma che. je sarvajJa bhagavaMte kahyo che - vaLI - * sUjha-103,104 - jema dhULathI bharelI pakSiNI potAnuM zarIra kaMpAvI dhULane uDADI de che, tema dravya upadhAnavAna tapasvI sAdhu kamane khAvI de che. aNagAravAnI eSaNA mATe upasthita, zramaNocita sthAnasthita tapasvIne bALaka ane vRddha prArthe to paNa sAdhu temane Adhina na thAya. * vivecana : jema pakSiNI jathI kharaDAyelA aMgane kaMpAvIne te coTelI rajane kheravI nAMkhe che, ema muktigamana yogya bhavya te mokSa samIpa laI janArA anazana Adi tapathI upadhAnavAnuM banI, te sAdhu "koIne na haNavAnI" pravRtti karI jJAnAvaraNIyAdi karmone dUra kare che - have anukULa upasargo kahe che- TIT eTale ghara, te na hovAthI ANagAra, te saMyama sthAnamAM rahIne gaucarI) eSaNArthe pravRta thAya, zrama pAme te zramaNa, tathA uttarottara viziSTa saMyama sthAne caDelA, viziSTa taponiSTa evAne paNa kadAca putra-pautrAdi ke pitA, dAdA Adi dIkSA choDavA prArthanA kare - teo kahe ke - tamAre amane pALavA joIe, amAruM koI nathI athavA kahe ke amane to tuM eka ja pALavA yogya che, Ama bolatA teo zrama pAmaze, paNa paramArtha jANatA te sAdhue A badhI vAto dhyAnamAM levI nahIM (gRhastha banavuM nahIM] - vaLI - sUtra-105,106 - kadAca teo te zramaNa samakSa karaNa vilApa karI AkarSita karavA icche to paNa te sAdhanAmAM udhata bhikSune samajAvIne gRhastha na banAvI zake. kadAca teo kAmabhoga mATe pralobhana Ape ke tene bAMdhIne ghera laI jAya paNa je te sAdhu asaMyamI jIvana na IcchatA hoya, to gRhastha banAvI na zake. * vivecana - kadAca te mAtA, pitA, putra, strI Adi temanI pAse jaIne karuNApradhAna vacano kahe ke kRtyo kare. jemake - hai nAtha-priya-kAMta-svAmI ! tuM ati vallabha gharane vize durlabha che, he nirdaya! tArA virahamAM badhuM zUnya lAge che. tuM zreNI-gAma-goSThIgaNamAM jyAM hato tyAM dIpato hato, he supuruSa! tArA ghara-bAra vize zuM kahevuM ? vaLI putra mATe koI sagAM to raDatA kahe che ke he putra ! kuLavardhaka eka putrane utpaNa karIne dIkSA le. A rIte - x - kahe tyAre te bhikSa rAga-dveSa rahitatAthI ke muktinI yogyatAthI samyak saMyama kriyA mATe utthita te sAdhune tenA sagAM] dIkSAthI bhraSTa kasvA mATe samartha nathI, tene sAdhuveza tyajAvI gRhastha banAvavA zakitamAna thatAM nathI. jo ke te sagAM saMyamapavRtta sAdhune suMdara bhogothI lobhAve che eTale ke anukULa upasarga kare athavA bAMdhIne ghera lAve. e rIte anukULa-pratikULa upasargothI pIDe, to paNa te sAdhu jIvitano abhilASI na thAya, tema asaMyata jIvitane na prazaMse, te kAraNathI tenAM sagAM tene potAno karavA samartha na thAya ke gRhasthabhAve sthApI na zake - paraMtu - * sUtra-103,108 : mamatva dekhADanArA mAtA, pitA, putra, panI te sAdhune zikSA Ape che ke - tame duradarzI cho, amAruM poSaNa karo, jethI tamAro paraloka na bagaDe. koI asaMvRtta puruSa anya-anyamAM mUrzita thaI, moha pAme che, teo asaMyamane grahaNa karIne punaH pApakArya karavAmAM larijAta thatA nathI. * vivecana-103,108 :kadAca mAtA-pitAdi te navadIkSitane zIkhave ke - ame tArAM snehI chIe, Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/2/1/107,108 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 ame tArA mATe athavA poSakanA abhAve atyaMta du:khI chIe. tuM to barobara jonAro-sUmadarzI che, hoMzIyAra che. mATe amAruM poSaNa kara anyathA pravajayA laIne teM A loka bagADyo che, amAruM pAlana na karIne tuM paraloka paNa bagADIza. du:khI snehIne pALavAthI tane puNya thaze. * xx * e rIte temanA dvArA upasarga pAmIne keTalAka kAyara AvuM kare keTalAMka alA satvavALA sAdhu mAtApitAdithI bharamAIne samyaggadarzanAdi sivAya zarIrAdi baduM juduM che te na jANavAthI asaMvRta thaI sArA anuSThAnamAM muMjhAya che ane saMsAgamananA eka mAtra hetubhUta asaMyama, tene asaMyato unmArgamAM pravRtta thaI - x + Adare che * x * anAdi bhava abhyAsathI duSedha evA viSamayaasaMyamamAM varte che teo AvA karmomAM punaH pravRtta thaI dhRSTa banI pApakarma karatA lajAtA nathI. * sUtra-109,110 - he paMDitA tethI tame rAgadveSarahita banI vicAro, pApathI viramo, zAMta thAo. vIra puruSo ja dhuva evA mahAmArUpa mokSamArgane pAme che. mana, vacana, kAyANI saMvRtta karmavidAraNa mArge praveze che. dhana, vajana ane AraMbhano tyAga karI, susaMvRtta thaI vicare * tema huM kahuM chuM. * vivecana-109,110 - je mAtA-pitAdinA mohathI pApakarmamAM pravRta thAya, te karmanA vipAka vicArIne tuM muktigamana yogya bhavya banIne ke rAgadveSarahita thaI che. tathA sata vivekayukta banIne asata anuSThAnarUpa pApakarmathI nivRtta thaI krodhAdityAgI zAMta thA tathA vinayavAna, karmavidAraNa samartha banI mahAmArga evA jJAnAdi mokSamArga tathA mokSa prati dhava-nirdoSa jANIne te ja mArga Adara, paNa asatu anuSThAnavALA nirlaja na thavuM. have upadezadAna pUrvaka upasaMhAra kare che - karma vidAraNa mArgamAM AvIne - x - mana-vacana-kAyAthI saMvRta thaI, dravya ane svajano arthe thatAM sAvadha AraMbha tyAgIne, indriyone saMvarI, saMyama anuSThAnamAM varte. - x * adhyayana-2 "veyAlIya" uddezA-1no | muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa * sUjha-111,112 - sarSa potAnI kAMcaLI choDI de, tema sAdhu kamarUpI rajane choDI de. ema jANIne muni mada na kare, bIjAnI niMdA na kare kemake parAniMdA azeyara che. je bIjAnI avajJA kare che, te saMsAramAM ghaNuM paribhramaNa kare che, paNa siMgha pApanuM kAraNa che, evuM jANIne muni mada na kare. * vivecana-111,112 : jema sApa avazya tyAjya kAMcaLIne taje che, tema sAdhu ATha prakAranI karmaja akaSAyI banI taje che. A rIte kapAyano abhAva ja karma abhAvanuM kAraNa che, AvuM jANIne kAlarAya vedI muni mada na kare. madanA kAraNa kahe che - jemake kAzyapa gogAdi. goganI mAphaka bIjA madasthAno grahaNa karavA. vidvAnu-vivekI sAdhu jAti, kula, lAbhAdithI mada na kare. pote mAtra mada ja na kare paNa bIjAnI duzaMchA paNa na kare te kahe che - pApakArI paraniMdA paNa na karavI, muni mada na kare - te niyuktinI be gALAmAM kahe che. [ni.43,44-] tapa, saMyama, jJAnamAM potAne uttama mAnatA mAna utpanna thAya, te paNa mahAmunioe tyAgavA yogya che, to paraniMdAne tyAgavAnuM to pUchavuM zuM ? mokSagamana eka hetu te nirjarAno mada paNa arihaMtoe niSedhyo che, tethI jAti, kuLa Adi madone khAsa tajavA. have paraviMdAnA doSa batAve che . je koI avivekI potAnA sivAya bIjA mANasanuM apamAna kare che, te te kRtyathI bAMdhela kamoM vaDe cAra gatirUpa saMsAramAM * x- atyartha mahAMta kALa bhame che. pAThAMtaramAM uttara zabda paNa che. * x * paraniMdAthI saMsAra vadhe che, paraniMdA doSarUpa ja che. athavA svasthAnathI adhama sthAne pADanArI che. temAM A janmamAM sudharanuM dRSTAMta che, paraloka saMbaMdhamAM purohitanuM dRSTAMta che, jenAthI zvAnAdimAM tenI utpatti thaI. * x-x - parijhaMdA doSavALI jANI munioe jAti Adi mada na karavo. * x * madanA abhAve zuM karavuM ? te kahe che- * sUjha-113,114 : bhale koI cakravartI hoya ke dAsano dAsa, paNa dIein dhAraNa karI che, teNe lajAno tyAga karI sadA samabhAvathI vyavahAra karavo. zramaNa saMyamamAM sthita rahI samatAmAM ughukta thAya, samAhita paMDita mRtyukALa patta yAvata kathA mujaba saMyamArAdhana kare. * vivecana-113,114 : sAmAnya purapa to ThIka, paNa jeno koI nAyaka nathI evA svayaM prabhu cakravartI Adi hoya ane nokarano nokara hoya, A baMne jeNe saMyama-dIkSA aMgIkAra karela hoya, teo lajjA na dharatAM, garva karyA vinA paraspara vaMdana - prativaMdanAdi kriyA kare ati cakravartI paNa sAdhu thayA pachI potAnA dAsa evA sAdhune vaMdana karatA lajjA na pAme, paNa samabhAve viyare-saMyamamAM udhuta bane - have kayA lajjA-mada na adhyayana-2 uddezo-2 o pahelA pachI have bIjo uddezo kahe che - teno saMbaMdha A pramANe - pUrva uddezAmAM bhagavaMte potAnA putrane dhamadizanA kahI, ahIM paNa te ja adhyayana adhikAra che. sUrano sUtra sAthe saMbaMdha-chellA sUtramAM bAhya dravya, svajana, AraMbhano tyAga kahyo. ahIM paNa "mAna tyAga' adhikAra che. have sUga Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/2/2/113,114 karavo te batAve che-- samabhAvayukta sAmAyika AdimAM saMyama ke saMyamasthAnamAM chamAMnA koIpaNa sthAnamAM rahelA ke chaMdopasthAnIyAdimAM pote rahe te batAve che - samyak zuddhimAM ke svayaM samyak zuddha tapasvI lajjAmadanA tyAgathI ke samAna manavALA thaI saMyamamAM udhama kare - keTalo kALa ? - 81 jema devadatta, yajJadatta, kathA mujaba. jJAnAdi ke zubha adhyavasAya vaDe samAhita ke samAdhiyukta, rAgadveSAdirahita athavA muktigamananI yogyatA vaDe bhavya banIne paMDita sAdhu sad-asA vivekathI bhUSita banI - X - maraNa paryaMta lajjAmada tyAga karIne saMyamAnuSThAnamAM pravarte - zuM AlaMbIne A karavuM ? - te kahe che-- sUtra-115,116 : mokSane jANanAra muni jIvanA atIta, anAgata vicArIne [lajjA-mada dhAraNa na kare kaThora vacanothI Ahata thAya to paNa samatA rAkhe. prajJAvAna muni sadA kaSAyone jIte, sUkSmadarzI jJAnI kadI krodha ke mAna na kare paNa virAdhaka rahe. * vivecana : dUra eTale mokSa, tene joIne athavA dUra eTale dIrghakALa, tene vicArIne kAla traNane jANanAro muni atIta dharma eTale jIvano ucca-nIca sthAnamAM javAno svabhAva. anAgatadharma-bhAvi gati, tene vicArIne lajjA ane mada na kare. tathA te munine daMDathI mAre ke kaDavA vacana kahe ke khaMdhakaRSinA ziSyonI jema mAre, to paNa saMyamamAM kahelA mArge jAya athavA pAThAMtathI samatAbhAve sahana kare. bIjI rIte upadeza ApatA kahe che- prajJAmAM pUrNa te parupajJa, pAThAMtarathI praznano uttara devAmAM samartha, te sarvakALa kaSAyone jIte tathA samatA vaDe ahiMsAdi lakSaNa dharma kahe. tathA sUkSma saMyamamAM paNa je kriyA hoya temAM avirAdhaka rahe ane bIjAthI haNAtA ke pUjAtA te krodhI ke mAnI na thAya te ja mAhaNa-sAdhu che. * sUtra-117,118 : ghaNAM loko dvArA namanamAM je sarva arthothI anizrita che, sarovaranI jema sadA svaccha che te [kAzyapa] arihaMtano dharmane prakAzita kare. saMsAramAM ghaNAM prANIo bhinna bhinna avasthAmAM sthita che. te darekane samabhAvathI jonAra, saMyamamAM sthita paMDita puruSa teonI hiMsAthI aTake. * vivecana-117,118 - ghaNAM mANasone potA tarapha namAve ke teo name te "bahujana namana dharma" che te dharmane ghaNAM lokoe pota-potAnA Azayo vaDe pote mAnelA tattvonI prazaMsA kare che. [dRSTAMta] rAjagRhImAM zreNika rAjA hato. tene potAnA caturvidha buddhipradhAna putra sAthe vAto thatI. koI vakhate vAta thaI ke A lokamAM dharmI vadhAre ke adharmI ? 3/6 ra sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 paryAdA bolI ke ahIM adharmI ghaNAM che, dharma to so mAM ekAda karato haze. tyAre abhayakumAre kahyuM ke - prAyaH badhAM loko dharmI che, chatAM zaMkA hoya to parIkSA karo. - 4 - tyAre abhayakumAre eka dhoLo - eka kALo, be mahela banAvyA. dAMDI pITAvI ke dharmIo pUjAno sAmAna laI dhoLA mahele javuM, adharmIe kALA mahelamAM javuM. badhAM dhoLA mahele pravezyA. - abhayakumAre temane pUchayuM ke tame kaI rIte dhArmika cho? huM kheDUta chuM. aneka pakSI mArA khetaranA dANA khAya che, vaLI huM dAna ApuM chuM. bIjAe kahyuM ke huM brAhmaNa chuM. paTkarma karuM chuM, ghaNAM zauca-snAnapUrvaka pitRone tarpaNa karuM chuM. ityAdi - 4 - 4 - dareke potAnI rIte sva-sva kRtyane dharmamAM niyojyo. bIjI tarapha kALA mahelamAM be zrAvakone joyA. temane pUchayuM tame zuM adharma karyo? eka kahe meM madhapAna karela, bIjo kahe huM jUThuM bolela. mATe paramArthathI to sAdhu ja dhArmika che, je svIkArelI pratijJAnA pAlanamAM samartha che, ame to manuSya janma pAmI, jainazAsana pAmIne paNa lIdhela niyama pALI na zakyA mATe ame adharmI chIe. adhamAdhama chIe mATe kALA mahelamAM AvyA chIe. - X - X + X - ityAdi - x - uttara Apyo. A pramANe badhAM potAne dhArmika mAnIne dharmI banatA 'bahujana namana dharma' ema kahyuM. temAM samAdhivALA banIne sAdhu puruSe bAhya atyaMtara dhana-dhAnya-strImamatva AdimAM apratibaddha thaI dharmane prakAzavo. tene mATe eka dRSTAMta Ape che - jema svaccha pANIthI bharelA kuMDamAM aneka jaLacaro doDAdoDa kare, to paNa te anAkULa-amalina rahe, tema sAdhu kSAMti Adi lakSaNa dharma pragaTa kare athavA tIrthaMkara kahela dharma prakAze (ane aneka kaSTo vacce paNa anAkULa-amalina rahe.] have bahujana namana yogya dharmamAM rahIne kevo dharma prarUpe te kahe che - athavA bIjI rIte upadeza Ape che- daza prakAranA prANone AzrIne jIvanuM abhedapaNuM hovA chatAM prANIomAM aneka bhedo che, te kahe che - pRthvIkAya Adi bhede, temAM sUkSma-bAdara, paryApta aparyApta athavA nakAdi cAre gatithI saMsAramAM rahelA che te bhinna bhinna pratyeka jIvo pratye samatA-duHkhano dveSa ane sukha piyatva-joIne athavA mAdhyasthatA dharIne saMyamamAM rahela te sAdhu aneka bheda bhinna prANIgaNamAM duHkhano dveSa ane sukhanI icchA samajIne jIva hatyAthI virati kare. te pApa anuSThAnathI dUra rahenAra eTale paMDita che - vaLI - * sUtra-119,120 : dharmanA pAragAmI tathA AraMbhathI dUra rahenAra te muni che. paNa mamatvayukta puruSa zoka kare che chatAM potA mATe parigraha prApta karI zakatA nathI. parigraha A loka ane paraloka baMnemAM duHkhadAyI che, te vidhvaMsaNa dharma che, evuM jANIne karyo vivekI gRhavAsamAM rahe? Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/2/ra/119,120 * vivecana-119,120 : zrata ane sAtri dharmano pAra pAmanAro-siddhAMta pAragAmI ke samyaka cAritra anuSThAyI che. cAtrine AzrIne kahe che - sAvadha anuSThAnanA abhAvarUpe sthita che muni che. je pApAraMbhane nathI choDatA te adharmI che. teo maraNa samaye ke du:kha AvatA zoka kare che. athavA iSTa vyaktinA maraNamAM ke dhana nAza thatAM te mArA hatA ke huM te dhanano mAlika hato ema zoka kare che. AvI rIte vilApa karavA chatAM potAnA AtmA samAna gaNI grahaNa karela parigraha-sonuM, cAMdI Adi ke iTa svajanAdi naSTa ke mRta thatAM pAchA maLatA nathI. athavA dharmanA pANa mati AbhathI dUra thayela hoya, tene mAtA-pitAdi | maLatA nehALa banIne tene pAcho meLavavA vilApa kare che, to paNa te AbhArthI sAdhune gRhasthapaNe banAvI zakatA nathI. ahIM nAgArjunIyA kahe che - te munine AvelA sAMbhalI keTalAMka saMsArI sagAM tene uttama dharmamAM vipta karavA taiyAra thAya to paNa paMDita sAdhu temanA phaMdAmAM na phasAya. A ja lokamAM suvarNa, svajanAdi du:khadAyI che te vidvAne jANavuM joIe. te kahe che - dhana meLavavAmAM du:kha, pachI rakSaNamAM du:kha, Avaka ane kharcamAM du:kha che. AvA du:khabhAjana dhanane dhikkAra che. vaLI kahe che - nirmaLa pANI, komaLa ghAsa ane cATavI samIpa zAMta jhADImAM rahevAnuM chatAM svakuLane choDIne hAthaNInA vazamAM jaI dukha AvatA zA mATe che che? kemake sneha e anartha paraMparAnuM mukhya baMdhana che. A loka mAphaka paralokamAM paNa duHkha che, parigraha-mamatvathI baMdhAyela karmathI du:kha bhogave che * x - kadAca dhana-svajana maLI jAya to paNa te nAza thavAnA svabhAvavALuM che, ema jANIne kayo vidvAn gRhavAsamAM rahe athavA gRha pAsamAM baMdhAya? kahyuM che ke - strI paribhavakArA che, baMdhujana baMdhana che, viSayo viSa che. chatAM lokone A kevo moha che ? zatrune mitra mAne che. * sUtra-121,122 - saMsArI sAtheno paricaya mahAna kIcaDa che, tema jANIne vaMdana-pUjana prApta thatAM duraddhara evA sUkSma zarArUpa garva na karatAM te vidvAna muni gRhastha paricayano tyAga kare..sAdhu ekalA vicare, ekalA kAyotsarga kare, ekalA zasyA seve ane dharmadhyAna kare, tapamAM parAkrama kare temaja mana-varInanuM gopana kare. * vivecana-121,122 : saMsArIone du:khathI tyajAya tevA hovAthI mahAnuM athavA saMraMbhathI parigoSaNA thAya te parigopa-dravyathI kAdava Adi ane bhAvathI roga che. tenuM svarUpa ke vipAka jANIne je dIkSA le, tene rAjA Adi kAyA vaDe vaMdana ane vastra, pagAdithI pUjana kare to paNa A lokamAM ke bhagavaMtanI AjJAmAM rahela muni tene karma upazamanuM phaLa che tema jANI garva na kare. kemake garva e sUkSma zalya che, je du:khethI uddharI zakAya che. mATe sa0-cAra vivekano jJAtA gRhasthanA paricayano tyAga kare. sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 ahIM nAgArjanIyA kahe che ke - svAdhyAya, dhyAna tatpara, ekAMtaspRhA hita sAdhune je bIjA vaDe vaMdana, pUjanAdi thAya te sadanuSThAna ke sugatimAM mahAna vidanA che * x * te jANIne tathA sUkSma zarA duraddhara hovAthI tene paNa paMDita sAdhu dUra kare. te dUra karavAno upAya batAve che- ekalA dravyathI ekalavihArI, bhAvathI rAgadveSarahita thaI vicare. tathA ekalA ja kAyotsarga kare, gadveSarahita thaI Asane bese - suve, dharmadhyAnAdi yukata rahe arthAtu badhI avasthAmAM - cAritrapAlana, sthAna, Asana, zayanAdimAM rAgadveSarahita samatAvALo ja thAya. tathA bhikSAthI nirvAha karanAra tathA yathAzakti tapa karanAro thAya. sArI rIte vicArIne bolanAro tathA [adhyAtma mana vaDe saMvRta bhikSu thAya. - vaLI - * sUjha-123,124 - sAdhu zunya gharanuM dvAra na khole, na baMdha kare, koI pUche to uttara Ape nahIM, gharanuM parimArjana na kare, na tRNa saMthAro kare...jyAM supti thAya tyAM rokAI jAya, sama-viSama parISaho sahana kare. tyAM rahela muni 'caka' ke 'mairava' ke "sarIsRpa" [nA parISaha sahana karad] tyAM ja rahe. * vivecana-123,124 : koI sAdhu zayanAdi nimite zUnyagRhamAM rahe to tyAM bAraNAne na khole - na baMdha kare - na halAve. tyAM rahetA ke bIje sthAne, koI dharma ke mArga pUche to sAvadha bhASA na bole ane Abhigrahika jinakalpikAdi niravadha bhASA paNa na bole. vRNA ke kacaro bahAra na kADhe, abhigrahika hoya to sUvA mATe ghAsano saMthAro paNa na kare, to kaMbalAdinI vAta ja kyAM rahI? bIjA sAdhu poluM ghAsa paNa na pAthare. vihAra karatA jyAM sUryAsta thAya tyAM ja kAyAnsa rahe. samudramAMthI magara aAdi upasarga kare to AkULa na thAya, anukULa-pratikULa zayana, Asana hoya to yathAvasthita saMsAra svabhAva jANanAra muni tene rAgadveSarahita thaI sahana kare. te zUnyagRhAdimAM rahela sAdhu daMzamazakAdi ke siMhAdi ke sarIsRpa hoya to tenA upasargo paNa sArI rIte sahana kare. have traNa prakAranA upaga sahana karavAnuM batAve che sujha-15,126 - zUnyagRhamAM sthita mahAmuni tiryaca, manuSya, devasaMbaMdhI trividha upasargo sahana kare, paNa bhayathI romAMcita na thAya...te bhikSu jIvananI AkAMkSA na kare, pUjanano prANI na bane. zUnyagRhamAM rahetA bhikSu bhayaMkara upasaM sahana karavAne abhyasta thaI jAya che. * vivecana-15,126 - siMha, vAgha Adi tiryacakRta, manuSyakRta, anukULa-pratikULa arthAt sakAra puraskAra-daMDa zAtanAdi jAnita, vyaMtarAdi e hAsya-dveSathI karela e traNe prakAranA upasargo sAdhu nirvikArapaNe sahe, te batAve che - bhayathI ruMvADuM paNa na phaske athavA Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/2/J125,126 86 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 traNe prakAranA upasargo teNe sahana karelA jANavA. - x - Adi zabdathI daSTi ke mukhavikAra paNa na kare. zUnyagRhamAM rahela tenAthI zmazAnamAM rahela jinakabhI Adi paNa levA. - vaLI - te bhayaMkara upasargothI pIDAyelo jIvitano AkAMkSI na bane, arthAt jIvananuM mamatva mUkI upasargo sahe. pUjAno vAMchaka na bane. A rIte jIvita ane pUjAthI nipekSa banIne vAraMvAra ziyALa, pizAyAdinA bhayaMkara upasarga samyakatayA sahetA te Atma samIpa Ave che arthAt zUnyAgAramAM AvA upasargo sahevAthI zIta-uNa Adi upasargo sukhethI rahe che. * sUtra-127,128 - Atmarata, samyaphapAlaka, ekAMtasthAna sevana karanAra; tene bhagavaMta sAmAyika kahyuM che, evA muni upasarga AvatA bhayabhIta na thAya. uSNa jaLa pInAra, dharmasthita, asaMyamathI lajita thanAra munine rAjI Adino saMsarga anucita che, kemake te saMsarga teva sAdhune samAdhibhaMga kare che. * vivecana-127,128 : AtmAne samIpamAM lIdhela ke jJAnAdithI AtmAne pAmanAra te upanIhatara che. tathA 'tArUna' para AtmAne upakArI ke rakSA karanAra athavA sagava pAlaka che, tathA strI, pazu, paMDaka varjita sthAna athavA jyAM sthAna thAya te Asana ke vasati Adi yukata munine samabhAvarUpa sAmAyikAdi cAritra sarvajJoe kahyuM che, tethI cAstriIe ukta niyamavALA thavuM. tathA parisaha-upasarga janita bhayathI Darapoka na bane tene sAmAyika che. vaLI muni traNa ukALAnuM pANI pInAra athavA uNa pANIne ThaMDu na karIne tapeluM pANI lenAra tathA zruta cAstri nAmaka dharmasthita, asaMyama prati lajjAvAnuM banI asaMyamanI jugupsA kare. AvA munino rAjAdi sAthe je saMbaMdha che anarthanA heturUpa hovAthI asAdhu che. jayota anuSThAna karavA chatAM rAjAdinA saMsargathI duSyani ja thAya che. svAdhyAyAdi barAbara thatA nathI. - parihArya doSa batAvIne have upadeza Ape che. * sUjha-129,130 - kalaha karanAra, tiraskArapUrNa ane kaThora vacana bolanAra bhikSunA saMyama tathA mokSa naSTa thAya che, mATe vivekI sAdhu kalaha na kare. zItodakanI jugupsA karanAra, apatijJa, niSkAma pravRttithI dura tathA gRhasthanA pAtramAM bhojana na karanArane bhagavaMte sAmAyika kahela che. * vivecana-129,130 : adhikaraNa eTale kalaha, te karanAra te adhikaraNakara. Avo bhikSu kalaha karanArI bhASA bole te mokSa ke mokSanA kAraNarUpa saMyamano dhvaMsa kare che. athagi ghaNAM kALe tapa vaDe arjita mahApuNya, kalaha karatA ke paropaghAtI vANI bolatAM takSaNa nAza pAme che. kahyuM che ke, je puca mahAkaTe tapa, niyama, brAhmacaryathI bAMdhyuM hoya te kalaha karatAM thoDIvAramAM naSTa thAya che - x-x- mATe AvuM jANIne vivekI puruSa jarApaNa kalaha na kare. apAsu-siyid] pANInI gupsA karanA-choDanAra sAdhune niyANArUpa pratijJA na hoya, tathA nava* te karma, teno tyAgI arthAt karmabaMdhanA kAraNono tyAga karanAra sAghane, je gRhasthanA kAMsyapadAdimAM na jame tene sarvajJa bhagavaMte samabhAvarUpa sAmAyika kahela che. * sUtra-131,13ra : tuTela Aya pharI saMdhAtu nathI, chatAM ajJAnI jana pApa karavAnI dhRSTatA kare che, mATe munie bIjA pApI che, huM dharmI chuM tevo mada na karavo joIe. ghaNI mAyA ane mohathI AcchAdita prajA svachaMdatAthI naSTa thAya che. paNa muni saMyamamAM pravRtti kare, ane zItoSNAdi parISaho sahana kare. * vivecana-131,13ra : kALanA paryAyathI tuTeluM jIvita pharI saMdhAvuM zakya nathI, -x * AvuM jANavA chatAM ajJAnI jana pApa karavAmAM dhRSTa thAya che, asadanuSThAnathI paNa lajAto nathI, evo ajJAnI tevA asadanuSThAnathI ajita karmocI bharAya che athavA dhAnyAdi mAphaka mapAya che. ema jANIne yathAvasthita padArthano vetA muni mada na kare arthAt tevA pApakRtyomAM huM sAruM karuM chuM evo khoTo mada na kare. upadezAMtarane kahe che pota-potAnA abhiprAya pramANe kugatigamananA eka hetu vaDe keTalAka loka te gatimAM lIna thAya che. jema koI bakarAdinA vadhane potAnA mate dharmasAdhana che tema kahe che, keTalAMka saMghAdine AzrIne dAsI-dAsa-dhana-dhAnyAdi parigraha kare che. vaLI keTalAMka kapaTIo - x * mugdha puruSone phasAve che, teo kahe che - kurkaTathI A loka sAdhya che, kurkaTa vinA kaMI pravartatuM nathI, tethI lokane arthe pitRne kukuTa dAna karavuM. A rIte prA kapaTa pradhAna che. zA mATe ? moha-ajJAnathI AcchAdita, sArA-mAThAnA vivekathI rahita che. AvuM jANIne te sAdhu pragaTa amArI kRtya vaDe mokSa athavA saMyamamAM prakAthiI lIna thAya atha zobhana bhAvayukta thAya. tathA anukULa-pratikULa parISahone mana-vacana-kAyAthI sahe. * sUtra-133,134 . je rIte aparAjita jugArI, kuzaLa pAsAthI jugAra ramato tuM dAvane ja svIkAre che, kali-dvApara ke tretAne nahIM..tema sAdhu A lokamAM rakSA karanArA savajJa je anuttara dharma kahyo che, tene kalyANakArI ane uttama samajI grahaNa kare. paMDita puruSa zeSane choDIne kRtane ja grahaNa kare. * vivecana-133,134 : kujaya eTale jugArI, jugAramAM ghaNuM jIte, to paNa sajjanoe anarthano hetu jANIne niMdho che. koI jugArI pAse ke koDIthI ramatAM kuzaLa hovAthI pote bIjAthI Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/2/J133,34 na jItAya, paNa pote jIte ane jItyA pachI te eka-kali, be-dvApara, baNa-gika nA letAM cokaDA-kaDa vaDe rame che te rIte - jema jugArI jItyA pachI sarvottama dIvya catukane ja grahaNa kare che, tema manuSyalokamAM gAyI arthAt sarvajJa kahela A kSAMti Adi lakSaNa ke zruta-cAritra nAmaka dharmathI uttara [adhika] koI na hovAthI anuttara dharma che. tene ekAMta hitakArI ane sarvottama mAnIne AkAMkSA rahita svIkAre. vaLI nigamana mATe te ja dRSTAMta batAve che . jema koI jugArI ekAdi choDIne kRtayugacatuka le che, tema paMDita sAdhu paNa gRhastha, kupavAnI, pAsAdino bhAva choDIne sarvottama ghamane grahaNa kare, * sama-135,136 : grAmaghama-maithunasevana manuSyo mATe durbhaya che, evuM meM sAMbhaLela che. tenAthI nivRtta ane saMyamamAM pravRtta ja bhagavaMta RSabhanA anuyAyI che. je mahAna, maharSi, jJAtA mahAvIra dvArA kathita dharmanuM AcaraNa kare che teo ja usthita, samusthita che, eka-bIjAne dharmamAM pravRtta kare che. * vivecana-135,136 - du:khe karIne jItAya tethI pradhAna che. konAthI ? badhAthI, paNa upadeza yogya mAtra manuSyo hovAthI temane lIdhA. - x* zuM durjaya che? grAmadharmazadAdi viSaya ke maithuna, evuM sarvajJa kahyuM ke je meM pachI sAMbhaLyuM che. A badhuM pUrve kahela ke have kahevAnAra badhuM Adi tIrthakara RSabhadeve potAnA putrone kahyuM je paraMparAe sudhamasviAmI gaNadhara sudhI kahevAyuM, te meM paNa sAMbhaLyuM. mATe anavadha che. tethI A indriyonA durjaya viSayothI virata banI samyaka saMyama pALavA taiyAra thayelA che. teo kahaSabhadeva ke vardhamAnasvAmInA dharmane anusaranArA che, te ja tIrthaMkarapraNIta dharmanA anuSThAyI thAya che . vaLI . je manuSyo-grAmadharma virati ke jene jJAtaputra, jJAna vaDe mahAnuM che teNe tathA anukULa-pratikULa upasargane sahenAra maharSi vardhamAna svAmIe kahyo che - te dharmane Adaraze, te ja saMyamamArgamAM udhata thayelA, kutIrthI ane nikUvAdine tyAgIne tathA kumArga-dezanA tyAga vaDe utthita jANavA. paNa kupAvacanika jamAli Adine na levA. upara batAvelA caNoddha dharma anuSThAthI parasparathI dharma AzrIne athavA dharmathI patita thato hoya tene preraNA karIne sArA dharmamAM joDe. * satra-13,138 - pahelAM bhogavelAM zabdAdi viSayonuM smaraNa na karavuM. karmone nivAraNa icchA karavI, je viSayo pati Asakta nathI, te samAdhine jANe che. saMyata puraSa 'kAthika', "prAnika' ane 'saMpasAka' na bane, anuttara dharmane jANIne koI vastu para mamatA na kare. * vivecana-13,138 :durgati ke saMsAra prati jIvone je namAve che te praNAmaka zabdAdi viSayo je 88 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 pUrve bhogavela che, tenuM smaraNa na kara, te smaraNa mahA anarthane mATe thAya che, tathA na bhogavelA viSayanI AkAMkSA na kara. vAraMvAra cAritrane yogya anuSThAna kara. zA mATe ? durgati tarapha jIvane laI jAya te upadhi eTale mAyA ke ATha prakAranA karma, tene haNavA taiyAra thaje. tathA je duSTa dharma prati lIna che, kumArga anuSThAyI che, te anyatIthi athavA upatApakArI je zabdAdi viSayo che, temAM mahAsatvavALI sAdhu namI jatA nathI. tenuM AcaraNa karanArA thatAM nathI, paNa sanmArga anuSThAyI, dharmadhyAna rata rahe che. dIkSita-sAdhue gaucarI vakhate kathA na karavI athavA dharmaviruddha, niMdA karanArI ke strI Adi kathA na karavI tathA rAjAdinA nimitiyA rUpe ke darpaNAdi prazna nimittarUpa prAnika na thavuM tathA vRSTi, dhana Adi kathAnA saMpasAska na thavuM. anuttara zruta, cAmi dharma samajIne vikathA ane nimittano tyAga karI samyak kriyAvAnuM banete batAve che-saMyama anuSThAnanI kriyA karanAra te kRtakriya che, tevo sAdhu-A mAruM che ane huM teno svAmI chuM evo parigraha-AgrahI na bane. * sUtra-139,14o - muni mAyA, lobha, mAna ane krodha na kare jeNe karmono nAza karI, saMyamanuM sArI rIte sevana karela che, temano ja suviveka jagatamAM prasiddha che. muni anAsakata, svahita, susaMvRta, dhamathiI, tapamAM parAkramI ane saMyata Indriya thaIne vicare kemake Atmahita duHkhathI prApta thAya che. * vivecana-139,14o : 'chatra' eTale mAyA, kemake potAnA abhiprAyane DhAMke che, te mAyA na karavI badhAthI prazaMsAya-badhA teno eka sarakho Adara kare te prazasya eTale lobha, te na karavo jAti Adi mada sthAnothI kheMce te utkarSa eTale mAna, te na karavuM. - x - mukha, dRSTi, bhrakuTI vikArathI prakAzamAM Ave te krodha, te sAdhu na kare. te kaSAyono je mahAtmAe tyAga karyo che, te ja dharma prati praNata che. athavA te ja satpayono viveka parijJAnarUpe prasiddhi pAmyo che. teo ja dharmamAM praNata che ke je mahAsavI puraSoe ATha prakAranAM karma dhonAra saMyamAnuSThAnane sevela che athavA je sadanuSThAyIe -x - karmano nAza karyo che temane dharmamAM praNata jANavA. jenAthI lepAya te sneha, te sneharahita arthAt sarvatra mamavarahita. athavA parISaha-upasargathI na haNAya te aniha arthAtu upasargothI aparAjita. pAThAMtaramAM 'aUTda' che. eTale 'anagha'-niravadha anuSThAyI. hita sAthe varte te sahita athavA jJAnAdi yukta. svahita ke Atmahita sadanuSThAna pravRtithI thAya, te batAve che - susaMvRtta te indriya ane manathI AkAMkSA rahita bane. * x - zruta cAstrirUpa - X * dharmano arthI bane kemake sajjano te dharmane ja vAMche che tathA tapamAM parAkramI banI saMyamAnuSThAna kare, te saMyata indriya che. kemake Atmahita to saMsAramAM bhaTakatA dharma Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/2/139,140 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 karyA vinAnA ananyAsIne du:khathI prApta thAya che. kahe che A manuSyabhava daza daSTAMta durlabha kahyo che, tenAthI AIphogAdinI prApti durlabha che, mATe Atmahita du:khethI prApta thAya che, ema jANavuM. jemake - pRthvIkAyAdithI basapaNuM ane temAM paMcendriyava utkRSTa che. tethI paNa manuSyatva ane temAM Adiza, dezamAM kuLa, kuLamAM jAti, jAtithI rU5, rUpathI baLa zreSTha che. baLathI Ayu, AyuthI vijJAna, tethI samyakatva ane temAM zIla prApti durlabha che. ukata yogyatA mokSasAdhanano upAya che, he sAdhu! AmAMnu te ghaNuM meLavyuM che, have thoDuM ja bAkI che. mATe jinota mArge samAdhi rAkhIne tuM udhama kara. anAryano saMga choDIne uttama sAdhuno saMga karavo te zreyaskara che - have kahe che - * sUtra-141,142 - sarva jagadarzI jJAtaputra mahAvIre sAmAyika kahyuM che, nizcayathI jIve te pahelAM sAMbhaLela nathI athavA tenuM anuSThAna karyuM nathI. A rIte Atmahitane durlabha jANI, dhamoMmAM mahad aMtara jANIne gara upadiSTa mArge cAlatA, ghaNAM virata manuSyoe A saMsArasamudrane pAra karyo che * tema huM kahuM chuM - * vivecana-141,142 : jagatanA sarvabhAvadarzI jJAtapune sAmAyikAdi prarUpyuM che, te nakkI pUrve manuSyae sAMbhaLela nathI athavA sAMbhaLela haze to te sAmAyikAdi yathAvasthita ArAdhyA nahIM hoya. athavA vitaruM pATha che arthAta viparIta ArAdhela haze. tethI jIvone Atmahita durlabha kahyuM. vaLI kahe che ukta rIte Atmahitane ati durlabha jANIne, jainetara tathA jainadharmamAM ghaNuM catara mAnIne athavA karmanA vivarane jANIne athavA manuSyatva AryonAdine sadanuSThAnanA avasara jANIne zruta cAstriAtmaka jainadharma, hita saha varte te sahita, jJAnAdi yukta ghaNAM loko laghukarmI che, te tIrthakara ke AcAryanA kahela mAganiSThAyI che, pApakarmothI virata thaIne apAra saMsAsAgarane taryA che. ema tIrthakare - x - kahyuM che. - x - adhyayana-2 'veyAlIya' . uddezA-2no | muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa adhyayana-2, uddezo-3 % o bIjo uddezo kahI have trIjo AraMbhe che. teno saMbaMdha A pramANe pUrvenA uddezAne aMte 'virata'ne kahyA. teone kadAca parISaha Ave to sahevA joIe, niryuktikAre paNa pUrve A kahyuM che. ajJAnathI upayita karmano apacaya parISaha sahevAthI thAya, mATe parISaho sahevA joIe. A saMbaMdhathI AvelA A uddezAnuM paheluM sUtra kahe che * sUtra-143,144 : saMvRttakarma bhiAne ajJAnavaza je du:kha RSTa thAya che, te saMyama thakI flNa thAya che, te paMDita puruSa maraNane lAMghIne mokSa pAme che. je puruSo strIothI sevita nathI, teo mukta puruSa jevA che, jeNe kAmabhogone roga samAna jANI lIdhA che, te puruSanI ja mukti thAya che. * vivecana-143,144 : jeNe kamane rokyA che -x- athavA mithyAdarzana, avirati, pramAda, kaSAya, yogarUpa kRtyone rokanAra sAdhune asAtA vedanIya ke tenA kAraNarUpa ATha prakAranuM karma baddha, pRSTa, nikAcita che, te karma ajJAna vaDe upacita hoya, tene bhagavaMte kahela sattara prakArano saMyama AdaravAthI pratikSaNe kSaya pAme che teno sAra e ke * jema taLAvamAM pANI hoya, bahAranA pANIne temAM Avatu rokI daIe, to aMdaranuM pANI sUryanA tApathI sUkAya che, e pramANe AzravahAra rokIne sAdhu indriya yoga ane kapAya prati salInatA karavAthI saMvRtAtmA thaI saMyamAnuSThAna vaDe aneka bhavanA jJAnopacita karmo kSaya pAme che. jeo saMvRtAtmana tathA sadanuSThAyI vivekI paMDita janma-jarA-maraNa-zokAdine tajIne mokSe jAya che ema sarvajJo kahe che.. kadAca koI te ja bhavamAM mokSa na pAme, tene mATe kahe che - je mahAsatvavALA che, kAmArthI strIo dvArA prArthanA karAyA chatAM, temaNe tene bhogavI nathI athavA avasAya-kSaya lakSaNathI dUra thayA che, tevAne mokSe gayelA samAna kahyA che. bhava pAra na gayA hovA chatAM te nikiMcanapaNe zabdAdi viSayamAM apratibaddha hovAthI saMsArasamudranA taTe pahoMcelA che, tethI strInA bhAgathI je uMce jAya che, te tame vicAro. jeo bhogane roga sama jue che, tene saMtIrNa samA kahyA che. tathA kahyuM che ke - kUla, phaLonA sane, dAru mAMsa strI bhogane jANIne tenAthI je dUra thayA che, te dukarakArakane huM vaMdu chuM. athavA bIjA pATha mujaba urva-saudharmAdi, tiryakratIrthAloka, adha:bhavanapatyAdi, temAM je bhoga che, tene roga mAphaka jANI tyAkhyA che, tene tarelA samAna ja jANavA. - pharI paNa upadeza Ape che* sutra-145,146 - jema vaNika dvArA lAvela uttama vastune rAja grahaNa kare che. tema sAdhu, AcArya dvArA upadiSTa rAtribhojana tyAga sahita mahAvato grahe che. A lokamAM je manuSyo sukhIla, atyAsakta, kAmamUrzita ane kRpaNa samAna dhRSTa che, te kahevA chatAM paNa samAdhine jANatA nathI. * vivecana-145,146 : jema pradhAna ratna, vastra, AbharaNAdi dezAMtarathI kamAI lAvela vaNika rAjAne arpaNa kare, te teo dhAraNa kare che, tema A rana sama pAMca mahAvrato ane kahyuM Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1//3/145,146 satribhojana viramaNa vrata AcAryoe arpaNa karatA sAdhu dhAraNa kare che. pUrvanA rano karatA paNa A mahAprataratna vizeSa kiMmatI che. arthAt ranonuM bhAjana jema rAjA che, tema mahAvratonuM bhAjana sAdhuo ja che. je manuSyo laghumatI che, A manuSyalokamAM sukhazIlIyA che, te Aloka, paralokanA apAyothI na DaratA sAtagauravamAM vRddha thayelA tathA icchA madanarUpa kAmamAM utkaTa tRNAvALA, dIna mAphaka indriyothI parAjita thaI tevA bhogone sevatA iTa banelA jevA che. athavA aA doSathI jemake samyak paDilehaNAdi na karatA kaI saMyama virAdhanA thavAnI ? e rIte pramAdathI kriyAmAM sIdAtA samasta saMyamane kapaDAnI mAphaka melo kare che, teo dharmadhyAnAdino upadeza ApavA chatAM jANatA nathI - pharI upadeza ApatA kahe che* sUga-143,148 - jema vyAdhithI vikSipta ane pratADita baLada baLahIna thaI jatAM durbaLatA kAraNe bhAra vahana karI zakato nathI ane kaleza pAme che...tema kAmaiSaNAno jJAtA AjakAlamAM kAmabhoga choDI daIza kahe, paNa choDI zakato nathI, mATe kAmabhoganI icchA ja na karavI. maLyA chatAM tene na maLela jANavA * vivecana-147, 148 : zikArI jema vividha mRgAdi pazune aneka prakAre kUTapAzAdithI paravaza kare ke thakAvI de, cAbakathI nirbaLa thAya eTale thAkavAthI doDI na zake athavA vahana karanAra gADAvALo ja baLada barAbara na cAle to paroNAdithI mAratA te baLada nirbaLa banI marI jAya to paNa bhAra vahana na karI zake, viSama pathe jaI na zake ane tyAM ja kAdava AdimAM kheda pAme. A daTAMtathI bodha Ape che A rIte zabdAdi viSayonI prArthanA karavAmAM nipuNa te kAma prArthanAsakta zabdAdi kAdavamAM magna banIne te Aje ke kAle kAmasaMbaMdha-pazciya tajIza jovA adhyavasAyathI rahe che, paNa te bhogone nirbaLa baLada jema viSama mArgane choDavA samartha na thAya tema choDavA samartha thato nathI. paNa DAhyo sAdhu kAmI thAya to paNa Aloka-paralokanA apAyo guru pAse jANavAthI zabdAdi viSayone vajasvAmI ke jaMbusvAmI mAphaka icchatA nathI tathA kSullakakumAra mAphaka koI nimitta * X * maLatA bodha pAmIne prApta bhogone na maLelA jANIne mahAsattapaNe tenAthI nispRha thAyakAmabhoga zA mATe choDavA? * sUga-149,150 : pachI asAdhutA na thAya te mATe sAdhu svayaMne anausita kare - he AtmA asAdhu durgatimAM gayA bAda zoka, hAyahAya ane vilApa kare che. - a lokamAM jIvanane juo, so varSanuM Ayu yuvAvasthAmAM ja naSTa thaI jAya che. A jIvanane thoDA divasono nivAsa samaje, vRddha manuSyo ja kAmabhogomAM mUrzita bane che. sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 * vivecana-149,15o : pachI maraNakALe ke bhavAMtare kAmanA saMbaMdhathI kugatizamanAdi asAdhatA prApta thaze mATe AtmAne viSayasaMgathI dUra rAkha tathA AtmAne samajAva ke he jIva! je sAdhukarmakArI hiMsA, jUTha, corI AdimAM pravRtta thaI durgatimAM jAya pachI ati zoka kare che, te paramAdhAmIthI pIDA pAmI, tiryaMcamAM bhUkha-tarasathI pIDAI barADA pADato niHzAsA nAMkhe che, ghaNo vilApa kare che, De che - he mA ! huM maruM chuM, mane koI bacAvanAra nathI. dukRta karanArA pApIne mane kayuM zaraNa che ? A rIte asAdhukArIne du:kha prApta thAya che, tethI viSaya saMga na karavo e pramANe AbhAne anuzAsita kare. vaLI-A saMsAramAM bIjo bhava to dUra raho, paNa A bhavamAM ja sarva sukhamAM anityatA rahI che tathA AvI cimaraNa vaDe pratikSaNa Ayu nAza pAme che athavA sarva Ayu kSaya thAya che. so varSanuM Ayu paNa koIpaNa nimittarUpa upakrama AvatAM nAza pAme che athavA lAMbu Ayu hoya to paNa so varSanA aMte to tUTe ja che, A Ayu paNa sAgaropamanI apekSAe AMkhanA palakArA jevuM thoDA kALanA nivAsa jevuM che, tema jANa. AvuM apAyu chatAM hInapuNya jIva zabdAdi viSayomAM vRddha thaI mUcha pAmI, tyAM ja Asakta cita thaIne nakAdi cAtanA sthAnamAM jAya che. - paNa - * sUtra-151,15ra : A lokamAM jeo AraMbhamAM Asakta che, AtmadaMDI, ekAMta hiMsaka che, teo citkALa mATe nakAdi pAyalokamAM jAya che ke asura deva thAya che. jIvana tUTyA pachI saMdhAtu nathI, to paNa ajJAnI manuSyo dhRSTatA karatA kahe che . amane vartamAna sukhanuM prayojana che, paraloka koNe joyo che ? * vivecana-151,15ra : je koIka mahAmohAkalita citavALA banIne A manuSyalokamAM sAvadha anuSThAnarUpa hiMsAdimAM nizcayathI Asakta che, teo AtmAne daMDe che, mATe AdaMDaka che tathA ekAMte pANInA hiMsaka athavA sadanuSThAna hiMsaka che. te pApakarmakArInA sthAna evA nakAdimAM dIrdhakALa rahevA javAnA che. tathA bALatapathI AsurIMgatimAM dAsa jevA devatA athavA kilbiSika jevA adhama devatA thAya che. vaLI tUTeluM Ayu sAMghavu zakya nathI, ema sarvajJo kahe che. jemake - DaMkA vagADIne satri-divasa vIte che, Ayu ghaTatuM jAya che, paNa gayelo samaya pAcho Avato nathI, A rIte jIvonuM Ayu kSaya pAme che. chatAM ajJAnI loko nivivekathI asadanuSThAnamAM pravRtti karatA pRSTatA dhare che athagi pApakarma karatAM lajAto nathI. ajJajanane pApakarma karatI veLA koI hitavacana kahe to paNa jUThI paMDitAInA garvathI kahe che - vartamAnamAM jIvavuM, bhUta gayuM ane bhAvi AvyuM nathI, mATe buddhimAne vartamAna vaDe prayojana sAdhavuM. teo kahe che-] A loka ja vidhamAna che, paraloka nahIM -x * x - teo kahe che - he suMdarI! - X * khA, pI, vItI gayuM te tAruM nathI, Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/2/3/151,152 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 he bIkaNa ! gayeluM pAchuM nathI AvatuM. A zarIra pudgala samUha mAtra che; jeTalo indriyothI anubhavAya teTalo ja loka puruSa che, he bhadre ! bAkI badhAM zAstro mithyA che. * x * A pramANe A lokanA sukhAbhilASI ane paralokane gopavanArA nAstikane uttara Ape che sUtra-153,154 - he dhatulya puraNa / tuM sarvokata siddhAMtamAM zraddhA kara, mohanIya karmanA prabhAvathI aMdha thayela daSTivA ja siddhAMtanI zraddhA na kare. du:khIjana vAraMvAra mohane vaza thAya che, tethI sAdhu niMdA ane stutithI dUra rahe, jJAnAdi saMpanna sAdhu badhAM pANine Atma sama jue. * vivecana-153,154 : dekhe te dekhato, na dekhe te aMdha. A aMdha samAna arthAta kArya-anAryanA vivekathI rahita te dhaturA jANavo. tene uddezIne kahe che - he saMghatucI! tuM pratyakSa ekalAne ja mAne che, tethI kArya-anAryanA vivekathI ajANa che. mATe tuM sarvAnA AgamamAM kahelane pramANa kara. kemake ekalA pratyakSane mAnatA samasta vyavahAra vilopavAthI haNAyelo che, e rIte pitAno vyavahAra paNa siddha thaze. he asarvajJanA darzanane mAnanAra vAdI ! tuM, svayaM avagudarzI che, tevA darzanane pramANa karavAthI kArya-kAryanA vivekarahitapaNAthI sarvajJa vacanane nahIM Adare to aMdhavat banIza. - athavA tuM adakSa-anipuNa ho ke dakSa-nipuNa ho, jevo-tevA ho ke aca darzanavALo ho; to paNa kevaLa-sarvajJathI prApta hita vayanane mAna. teno sAra e ke - nipuNa ke anipuNe sarvajJanA vacanane mAnavuM athavA he adaTa-ava darzanavALA ! tuM atIta, anAmata, sUkSmapadArthone dekhanArA jJAnInuM Agama vacana mAna. he pradarzana ! asarvajJa ukta zAsana anuyAyI ! potAno dAgraha choDI sarvajJokata mArganI zraddhA kara. AvA jIvonuM darzana atizayathI viruddha che, teno bodha TaMkAI gayo che mATe te sarvajJanA mArgamAM zraddhA karato nathI. teno bodha zAthI DhaMkAyela che ? moha karAve te mohanIya-mithyA darzanAdi ke jJAnAvaraNIyAdi svakRta karmo vaDe DhaMkAyelA darzanavALA prANI sarvajJa kathita mArganI zraddhA karatA nathI, tethI tevAne preraNA kare che. o asAtA vedanIyanA udayathI ke tenA kAraNothI du:khI thaI prANI vAraMvAra moha pAme che - sad sid vivekahita bane che. arthAta du:khane anubhavato mUDha banIne pharI pApa karI vAraMvAra saMsArasAgaramAM anaMtakALa bhame che. tethI moha choDIne samyaga rIte utthita thaI, tirUpa AtmazlAghA ane vastrAdi lAmarUpa pujanane parihare, e rIte vartato sahita ke jJAnAdiyukta thaIne dIkSA laI; bIjA jIvone sukhanA vAMchaka tathA du:khanA hepI jANIne-darekane potAnA Atmavatu mAnI te prANIne bacAve. * sUjha-155,156 : gRhasthapaNe rahIne, zrAvakadharma pALIne kramazaH prANI hiMsAthI je puruSa nivRtta thAya che, sarva prANImAM samabhAva rAkhe che, te suvatI svarge jAya che. bhagavaMtanA Agamane sAMbhaLIne, temAM kahela satya-saMyamamAM udhamI thavuM. koInA para matsara na karavo ane vizuddha bhikSA lAvI vicaravuM. * vivecana-155,156 :| gRhavAsamAM rahela manuSya paNa AnupUrvIe guru pAse dharma zravaNa kare, yathAzakti Adara, samyakratayA yatanAthI vartI jIva-upamardanathI dUra rahe - zA mATe ? je kAraNathI potAne ane bIjAne samAna mAnI yati ane gRhasthamAM samabhAva rAkhe athavA jinapravacanAnusAra ekendriyAdimAM samabhAva sakhe, A samatA vaDe gRhastha paNa suvatI thaI devaloke jAya, to pachI mahAsattapaNe paMcamahAvratadhArI sAdhu mATe to kahevuM ja zuM ? vaLI jJAna-aizvaryayukta sarvajJanI AjJA ke Agamane sAMbhaLIne temanA AgamamAM ke temanA kahela saMtapurane hitakArI saMyamamAM laghukarmI banI, tene pALavAmAM udhama kare. te mATe sarvatra masara tyAgI, rAga-dveSa choDI, phoma-vAstu-upadhi-zarIranuM mamatva makI sAdhu banIne 42-doSarahita AhAra laI bhikSA vaDe potAno nirvAha kare. - vaLI * sUjha-153,158 : dhama dhAdhuM zaNIne baLa-vIrya gaupavyA vinA saMvara kare gupta ane jJAnAdi yukata banI sadA yatanA kare, mokSano abhilASI thaI vicare. ajJAnI jana dhana, pazu ane jJAtijanone zaraNa mAne che. te mAne che ke teo mAtra che, huM temano chuM, paNa vastuta: te gANa ane zaraNa nathI. * vivecana-153,158 : A heya che - upAdeya che, ema jANIne sarvajJokta sarvasaMvararUpa mArgano Azraya le. x * paramArcathI bIjA artho anartharUpa jANIne dharmane ja prayojanarUpa mAne te dhamaryAM. te baLa-vIryane gopave nahIM. tathA mana-vacana-kAyAthI gupta arthAt supaNihita yogavALA bane. jJAnAdithI yukta banI sarvakALa AtmA tathA paramAM samabhAve varte - kevo banIne ? parama eTale utkRSTa ane upAyata eTale dIrdha. pasma Ayata eTale mokSa. teno arthI-abhilASI banIne pUrvokta vizeSaNathI viziSTa bane - bIjI rIte kahe che - dhana, dhAnya, suvarNAdi-vita. hAthI, ghoDA, gAya Adi pazu. mAtA, pitA, putra Adi svajana. A badhAnuM zaraNa ajJAnI mAne che - te batAve che - A vita, pazu, jJAti mArA upayogamAM Avaze, huM tenA arjana-pAlana ane saMrakSaNAdi vaDe bIjA upadrava dara karIza, evuM te jJAnI mAne che paNa te jANato nathI ke jene mATe dhanane icche che, te zarIra azAzvata che. vaLI - 8ddhi svabhAvathI ja caMcaLa che, roga ane vRddhatvathI zarIra haNAyeluM che, baMne javAnA svabhAvavALA che, teno saMbaMdha keTalo kALa Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/2/3/157,158 rahevAno ? tathA hajAro mAtApitA ane seMkaDo putra-patnIo pUrva janmomAM karyA. koNa mAtA ane koNa pitA ? dhana Adi kazuM narakamAM paDatA zaraNa ke rakSaNarUpa thatA nathI, rAga karanArAne pIDA thatAM, tene koI bacAvanAra nathI. te ja kahe che-- ECh * sUtra-159,160 - duHkha AvatA jIva ekalo ja te bhogave che, upakramathI Ayu naSTa thatAM ekalo ja paraloke jAya che. tethI vidvAno koIne zaraNa mAnatA nathI. badhA prANI svayaMskRt karmothI 'kalpita' che. avyakata duHkhathI pIDita che. te zaTha jIvo janma-jarA-maraNanA duHkho bhogave che ane bhayAkULa thaI saMsAra cakramAM paribhramaNa kare che. * vivecana-159,160 - pUrve bAMdhela asAtA vedanIyanA udayathI duHkha Ave tyAre jIva ekalo ja duHkha bhogave che. jJAti ke dhana kaMI kAma AvatA nathI. kahyuM che ke - svajana madhye rahela rogI ekalo ja roga bhogave che, svajano teno roga ocho ke nirmULa karI zakatA nathI. athavA upakramathI ke Ayu kSaya thatAM maraNa AvatA jIva ekalo ja jAya che athavA bIjethI Ave che. tethI vivekI-cathAvasthita saMsAra svabhAvano jJAtA, teonuM jarApaNa zaraNa mAnato nathI. - zA mATe ? - AtmA pote ja potAnA rakSaka che. ekane ja janma, maraNa, zubhAzubha gati bhavAvartamAM thAya che, tethI AtmAe haMmezAne mATe Atmahita karavuM. jIva ekalo ja karma kare che, tenA phaLa paNa ekalo ja bhogave che, ekalo ja janme che - mare che ane paralokamAM jAya che. vaLI sarve saMsAra udaranA vivaramAM rahenArA prANIo saMsAramAM bhaTakatAM svakRta jJAnAvaraNIyAdi karma vaDe sUkSma-bAdara paryAptaka - aparyAptaka ekendriyAdi bhede rahelA che. te ja karmo vaDe ekendriyAdi avasthAmAM avyakta-mastaka zaLAdi, vyaktakoDha vagere rogonA duHkhothI yukta svabhAvathI ja prANIo - 4 - te ja yonimAM bhayAkULa banIne zaThakarma karIne - x - garbhAdhAnAdi duHkhothI pIDAya che. - sUga-161,162 : medhAvI, A kSaNane jANe, bodhinI prApti sulabha nathI, ema vicAre. e pramANe bhagavaMta RSabhadeva ane anya tIrthaMkaroe paNa kahyuM che. he bhikSuo ! je tIrthaMkaro pUrve thaI gayA ane have thaze, te badhA suvrata puruSoe tathA bhagavaMta RSabhanA anuyAyIoe paNa A guNone mokSanuM sAdhana batAvela che. A pratyakSa, sAme dekhAvAthI kahe che - A dravya, kSetra, kALa, bhAva, lakSaNa kSaNane jANIne tene ucita kara. dravya eTale trasapaNuM, paMcendriyatva, sukula utpati, manuSyatva. kSetra te sADA pacIza Adeza. avasarpiNI kALano cotho Aro vagere - dharma prApti lakSaNa. bhAva-te dharmazravaNa, tenI zraddhA, cAritrAvaka karmanA kSayopazamathI Ex sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 ekAMta hitakAraka virati levAno utsAha che. AvI kSaNa-avasara jANIne dharma kara. vaLI samyagdarzana prAptirUpa bodhi sulabha nathI. evuM jinezvare kaheluM jANIne tenI prApti mATe tene anurUpa kArya kara. jeNe dharma karyo nathI tevAne bodhi durlabha che. kahyuM che ke - maLela bodhimAM dharma na karatAM bhAvi bodhinI prArthanA kare che, to tane pUchuM chuM ke bIjI bodhi kayA mUlyathI mUlavIza ? A pramANe utkRSTathI ardha pudgala parAvarta pramANa kALe pharI bodhi maLe che, AvuM jANIne jJAnAdi sahita thaI bodhinuM durlabhatva vicAraje. athavA kayiAma pATha che - tethI - udayamAM AvelA parISahone samatAthI sahana karaje. AvuM rAgadveSane jitanAra jina RSabhadeve potAnA putrone uddezIne kahyuM, tathA anya tIrthaMkaroe paNa kahyuM che, te kahe che-- he sAdhuo! sarvajJa bhagavaMta potAnA ziSyone kahe che - pUrve je jinezvaro thayA ane bhAvimAM thaze. teo zobhanavatI che, tethI temanAmAM suvratapaNAthI ja jinatva AvyuM che, te badhAM jinezvaro. ukta guNone kahenArA che, sarvajJomAM A vize koI matabheda nathI - te batAvyuM che. RSabhadeva ke vardhamAnasvAmInA dharmane AcaranArA che, tethI kahyuM ke - samyagdarzana jJAna cAstriAtmaka eka ja mokSamArga che. - 4 - - sUtra-163,164 : trividha yogathI prANInI hiMsA na kare. AtmahitamAM rahI anidAna banIne saMvRtta rahe. e rIte anaMta jIva siddha thayA che - thAya che - thaze. A pramANe anuttara jJAnI, anuttaradarzI, anuttara jJAnadarzanadhara, arhatu, jJAtaputra, vaizAlika, bhagavaMta mahAvIre kahyuM - te huM kahuM chuM. * vivecana-163,164 : mana, vacana, kAyAthI athavA karavA, karAvavA, anumodavA vaDe dazavidha prANane dhAraNa kartA prANIne na haNo. A prathama mahAvrata che, upalakSaNathI bIjA mahAvrato paNa levA tathA AtmAnuM hita che, jene svargAdinI prAptirUpa icchA nathI, te anidAna che. tathA indriya ane manathI athavA mana, vacana, kAyAthI saMvRtta, traNa gupti vaDe gupta che. AvA guNavALA avazya siddhi-mokSane pAme che, te darzAve che-- pUrvokta mArganA anuSThAnathI anaMtA manuSyo sarvakarmakSaya karI siddha thayA che athavA saMvRtta thaI viziSTa sthAnanA bhAgI thayA che tathA vartamAnakALe yogya samaye siddha thAya che, bhAvimAM A mArge cAlanArA ja siddha thaze. bIjo koI siddhi mArga nathI. AvuM sudharmAsvAmI jaMbUsvAmI Adi potAnA ziSyone kahe che - te RSabhasvAmIe potAnA putrone uddezIne batAvyuM. AthI pradhAna bIjuM koI nathI mATe anuttara che. tevA anuttara jJAnI, anuttaradarzI-sAmAnya vizeSa paricchedaka avabodha svabhAva, A rIte bauddha matanA nirAsa dvArA jJAnAdhAra rUpa jIva batAvavA kahe che - - anuttara jJAnadarzana dhara - kaMIka aMze bhinna jJAna darzana AdhAra. man surendrAdithI Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/2/3/163,164 pUjAne yogya jJAtaputra vardhamAnasvAmI ke RSabhasvAmI. mAvAn - aizvarya Adi guNa yukta prabhue vizAlA nagarImAM amane kahyuM athavA vizAla kulamAM jagyA mATe 28Sabhadeva vaizAlika kahevAyA. kahyuM che ke jenI mAtA vizALa punyavatI che, jenuM mULa vizALa che, jenuM vacana vizALa che, tethI jinane vaizAlika kahe che. - adhyayana-2 "veyAliya' uddezA-2no | muni dIparatnasAgare karela TIkAsahita anuvAda pUrNa tti zabda parisamApti sUcaka che, huM tamane kahuM chuM, nayo pUrvavat. " zrutaskaMdha-1, adhyayana-2, TIkAnuvAda pUrNa 5 - X - X - X - X - X - 4 - sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 che zrutaskaMdha-1, adhyayana-3 upasarga parijJA che * bhUmikA : bIjuM adhyayana kahyuM, have trIjuM kahe che. teno saMbaMdha A pramANe - anaMtara adhyayanamAM jainadarzana-jainetara mata kaho. jainetara matanA doSo ane jainadarzananA gaNo jANIne jainadarzanamAM bodha meLavavA kahyuM. te pratibodha pAmI dIkSita thayelAne kadAca - * upasargo Ave to samabhAve sahevA te mATe A adhyayana kahe che. A saMbaMdhe AvelA A adhyayananA anuyoga dvAro cAra che. temAM adhyayana ane uddezAnA be adhikAro che, * x* temAM uddezAno adhikAra niyuktikAra kaheze. nAma niSpanna nikSepo kahe che [ni.45-] upasargo nAma sthApanA dravya kSetra kAla ane bhAva bhedathI cha prakAre che. nAma, sthApanAne choDIne dravya upasarga kahe che - dravya upasarga be prakAre che. upasargakata dravya cetana, acetana be bhede che. temAM tiryaca, manuSya Adi potAnA avyava vaDe ghAta kare te sacitadravya upasarga che. lAkaDAM vagere ayita dravya upasarga che. *x - temAM upasarga-upatApa eTale zarIramAM pIDA karavI vagere che. tirmaya-manuSya upasAdi ke nAmAdi tenA bhedo che. tacvanI vyAkhyA pAchalI aDadhI gAthAthI kahe che. divyAdi-bIjA taraphathI je pIDA thAya te AgaMtuka upasarga che, te deha athavA saMyamane pIDA karanAra che. have kSetra upasarga kahe che [ni.46- je kSetramAM sAmAnyathI kUTa, cora Adi upasarga sthAno hoya te phona "bahu oghapada" che. pAThAMtaramAM "bahu oghabhaya" pATha che. eTale jyAM ghaNAM bhayasthAno che, te lADha Adi kSetro jANavA. kALa upasarga te ekAMta da:mAdi Aro Adi zabdathI je kSetramAM zrIma Adi ati du:khadAyI kALa levo - bhAva upasarga te jJAnAvaraNIyAdi karmo. A badhAM upasargo sAmAnyathI dhika, upakamika be bhede che temAM azubha karma nita te audhika bhAva upasarga, daMDAdi zAthI asAtA vedanIya udayathI thatI pIDA te aupakramika upasarga che, tene have varNave che [ni.4] upakramaNa te upakama. udayamAM na Avela karmo udayamAM AvavA te. te je dravyanA upayogathI ke dravya vaDe asAtA vedanIyAdi azubha karma udIrAya ane jenA udayathI apasavIne saMyamamAM vighAta thAya che tethI te aupakramika upasarga saMyamavighAtakArI che. ahIM mokSa prati pravRta yatine mokSanA aMgarUpa saMyamamAM je vinahetu che te banAve che. temAM audhika ane aupakamikamAM aupakramikano ahIM adhikAra che. te dravya viSaya ciMtavatA cAra prakAre che - devatAno, manuSyano, tiryaMcano, AtmasaMvedanano. [ni.48] ukata devatAdi upasarga pratyeka cAra-cAra bhede che. temAM devatAsaMbaMdhI - hAsyacI, dveSathI, vimarzathI, pRthavimAtrAcI. manuSyano - hAsya, dveSa, vimarza, [37] Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/3/1/bhUmikA kuzIla sevanathI. tiryaMcano - bhaya, dveSa, AhAra, saMtAna rakSaNathI. AtmasaMvedana ghanathI, lezathI; te AMgaLI vagerenA sparzarUpa, tathA staMbhana ane prapAtanathI. athavA vAta, pita, zleSma, saMnipAtathI. A divyAdi cAre ne cAre vaDe guNatAM 16bheda thAya. prApta thatAM - x * A upasargo samyak prakAre sahevA aMge - X - pachI kaheze. EE [ni.49,50-] pahelA uddezAmAM pratikULa upasargonuM varNana che, bIjAmAM svajanAdie karelA anukULa upasargo che, trIjAmAM AtmAnuM viSIdana ane paravAdInuM vacana che...cothAmAM hetvAbhAsa vaDe anyatIrthiko jaina sAdhune bahekAve ane vyAmohita kare to temane yathAvasthita arthaprarUpaNA thakI svasamaya pratIta nipUNa hetuo vaDe bodha Apela che. adhyayana-3 - upasargaparijJA - uddezo-1 0 have sUtrAnugamamAM askhalitAdi guNayukta sUtra kahe che-- - sUtra-165,166 - koI vijetAnuM darzana na thAya, tyAM sudhI kAyara potAne zUravIra samaje che. jema zizupALa dharmI mahAratha kRSNane yuddhamAM AvatA joIne kSobha pAmyo...saMgrAmamAM upasthita, potAne zUra mAnanAra yuddhanA agrabhAge to jAya che, paNa jema mAtA yuddha vikSipta putranuM bhAna bhUlI jAya che, tema te puruSa vijayI puruSa dvArA chedana-bhedana thatAM dIna bane che. * vivecana-165,166 : koI alpabuddhi saMgrAmamAM jatAM potAne zUravIra mAne che, pANI vinAnAM korA vAdaLa mAphaka AtmaprazaMsAmAM tatpara banI vacana garjanA kare che. jemake - zatru sainyamAM mArA jevo koI laDavaiyo nathI. sAme koI khullI talavAre laDavAvALo na Ave tyAM sudhI ja bole che. kahyuM che - siMhanI guphAmAMthI pUchaDuM pachADavAno avAja na sAMbhaLe, tyAM sudhI ja hAthInA mada jhare che ane akALa vRSTi mAphaka gAje che. - x - tethI dRSTAMta kahe che- mAdrI putra zizupALa, vAsudevanA darzana pUrve baDAza hAMkato hato pachI jyAre zastro calAvato, zatrusenA bhaMga karavAmAM samartha, mahArathI nArAyaNane laDavA Avato joyo tyAre bolavAmAM bahAdura evo zizupAla paNa kSobha pAmyo. A dRSTAMtano sAra samajavo-yojavo. bhAvArtha mATe kathAno sAra kahe che - damaghoSa rAjA ane vasudevanI bahena mAdrIno putra zizupAla, adbhuta baLavALo ane kalahapriya hato. AvA anartha putrane joIne bhaya-harSathI vilakhA mukhavALI mAtA jozIne pUche che tyAre jozIe vicArIne kahyuM ke - 4 - tAro putra laDAImAM durjaya ane mahAbalI thaze. A tArA caturbhuja putrane, jenA jovAthI be bhujA ja raheze, tenAthI tArA putrane bhaya thaze. - 4 - mAtAe sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 kRSNane dekhADyA tyAre zizupAlane be ja bhUjAo rahI. tethI kRSNanI phoIe zizupAlane kRSNanA page pADyo. kRSNe so aparAdha kSamA karIza tema vacana ApyuM - 4 - 4 - jyAre zizupAlanA so aparAdha thayA tyAre zizupAlanuM mastaka sudarzana cakra vaDe chaMdI nAMkhyu. have vartamAna dRSTAMta kahe che-- 100 jema vacana vaDe gAjatA-zUra banIne laDAInA agra bhAge ane potAne zUravIra mAnatA subhaTo, te saMgrAmamAM upasthita zatru sainyanA talavAranA ghA AvatAM bhayathI sarvatra AkuLa-vyAkuLa thatAM hoya tyAre kamarethI paDI gayelA bALakane paNa mAtA bhUlI jAya che. e rIte bhAlA ke tIthI ghAyala thaI koI zUra banela subhaTa nIce paDe che ane koI alpa satvavALo dIna banIne palAyana thaI jAya che. have bodha Ape che-- - sUtra-163,168 : e ja rIte upasauthI sRSTa na thayelo, bhikSAcaryAmAM akuzala ziSya potAne zUravIra mAne paNa rRkSa saMyamane pALI zakato nathI. jema hemaMtaRtumAM ThaMDI badhA aMgone sparze tyAre maMda sAdhuo rAjya bhraSTa kSatriyanI mAphaka viSAdane pAme che. * viverAna-163,168 : upara kahyA mujaba potAne zUra mAnato siMhanAda karato saMgrAmanA mokhare ubho rahelo, pachI vAsudeva ke tevo bIjo jItanArane laDato joIne dInatA dhAraNa kare che, e rIte nava dIkSitane parISaho AvyA na hoya tyAre bole ke dIkSAmAM zuM duSkara che ? te akuzala bhikSArthe ke anyatra jatAM sAdhunA AcAramAM apravINa hovAthI potAne zizupAlanI jema tyAM sudhI ja zUra mAne che, jyAM sudhI rRkSa saMyama na sparze-azubha karma udayamAM na Ave, paNa tema thatA te ghaNA bhArekarmI alpa satvavALA dIkSA choDI de che - have saMyamanI rUkSatA kahe che- hemaMtaRtu - poSa ane mahAmAM hima jevo vAyu lAge, te asahya zIta sparza lAge tyAre te jaDa, bhAre karmI sAdhu rAjyabhraSTa kSatriyanI mAphka dIna-bhAvane dhAraNa kare che - have uSNa parISaha kahe che. - sUtra-169,170 : grISmaRtunA tIvra tApathI navadIkSita sAdhu vimanaska ane tRSAtura thAya che, tyAre jaLarahita matsyanI jema te maMda viSAda pAme che. datta-eSaNA sadA duHkharUpa che, yAcanA du:khethI tyAjya che, sAdhAraNa jana ema kahe che ke A durbhAgI pApakarmanuM phaLa bhogavI rahela che. * vivecana-169,170 : grISma Rtu - jeTha Adi mAsanA tApathI tapelo vimanaska, tarasathI abhibhUta thaI ghaNI dInatAne pAme che - te batAve che - te uSNa parISahanA udayathI jaDa, azakta sAdhu viSAda pAme che. jema pANInA abhAve matsya viSAda pAme che, bIje Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/3/1/169,130 101 102 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 na jaI zakatA maraNa pAme che, tema satvanA abhAve sAdhu saMyamathI bhraSTa thAya che ati grImanA tApathI alA udakane kAraNe tApathI mAchalA taraDe che, tema alAsavavALA cAri laIne parasevo, mela AdithI gaMdhAtA gAtrayI, bAhya uNatAthI tapta thaI, zItaLa jaLanI jaladhArA ke caMdanAdi vilepanarUpa uNa pratikAraka vastune yAda kare che ane vyAkuLa cittathI saMyama anuSThAnamAM kheda pAme che. Q yAcanA parISaha kahe che - sAdhue sarvadA dAMtakhotaraNI Adi paNa bIjA dvArA Apela levAnuM che. utpAdAdi eSaNA doSarahita bhogavavuM joIe, tethI kSudhAdi vedanAthI pIDAyelane jIvanaparyanta bIjAe Apela vastunI eSaNAnuM du:kha hoya che. yAyanA parISaha a5satvI dakhecI tajI zake che - kahyuM che - "mane Apo' ema bIjAne kahetA mukhanuM lAvaNya kSaya pAme che, kaMTha madhye vAyA lathaDe che, hRdaya tharathare che. gati-bhraMza-mukhanI dInatA-zarIre parasevo-raMga phIko paDavo Adi maraNa samaye jIvanA je cinho thAya, te cinho yAcakanA thAya che. A rIte du:khe karIne tyAjya evo yAcanA parISaha jItIne, abhimAna rahita, mahAsatvI, jJAnAdi vRddhi mATe, mahApuruSa sevita mArge cAle. pAchalA ardhazlokathI Akroza parISaha kahyo - anArya - sAdhAraNa na A pramANe kahe che - A sAdhuo parasevAthI melA zarIravALA, muMDIyA, zughA Adi vedanAthI pIDAyelA, pUrvakRta karmathI duHkhI thAya che. athavA khetI AdithI kaMTALIne sAdhu banyA che, athavA A abhAgIyAne strI, putroe gharamAMthI kADhI mUkyo mATe sAdhu banI gayo che. * sUga-101,172 - jema kAyara puruSa saMgrAmamAM viSAda pAme che, tema gAma ke nagaramAM pUvakta zabdone sahana karavAmAM asamartha maMdamati sAdhu paNa viSAda pAme che. koI kUra kUtaro sudhita bhikSune karaDe to te maMdamati sAdhu agnithI daDla * gabharAyelA pANInI jema duHkhI thAya che - viSAda pAme che. * vivecana-101,13ra : pUrvokta AkrozarUpa tathA caura-cArikAdi rUpa zabdone sahana karavAne asamartha sAdhu gAma, nagara ke mArgamAM vicaratA te Akroza thatAM ajJa, maMdasavavALA sAdhu vilakhA thaI saMyamathI bhraSTa thAya che. jema saMgrAmamAM gayela kAyara puraSa zagunA caka, bhAlA, talavAra, tIra AdithI vyAkuLa tathA paha, zaMkha, jhallarInA nAdathI samAkula thaI, paurava tyAgIne apayazano DAgha laIne bhAge che. AkodAdi zabda sAMbhaLIne alAsavavALA sAdhu saMyamamAM viSAda pAme che - have vadhu parISaha kahe che - x * bhikSA mATe pharatA bhikSune koI kUtaro dAMta vaDe tenA aMgane vidAre tyAre * x - jJAna, apasavathI dinatA pAme che jema agni vaDe baLatA prANI pIDAthI pIDAya che, ArtadhyAnathI upahata thAya che, tema sAdhu paNa krUra prANIthI karaDAtAM saMyamathI bhraSTa thAya che. * sUtra-173,174 : koI koI sAdhunA pIo sAdhune joIne kahe che ke * bhikSA mAgIne jIvananirvAha karanArA A loko potAnA pUrva karmonuM phaLa bhogave che. koI koI paraSa jinakathI Adine jaIne kahe che . A nagna che, parapiMDayAtha, muMDI, lukhasanA rogathI saDI gayelA aMgavALA, gaMdA, azobhanIya che. * vivecana-13,174 - keTalAMka dharmahIna, puNyaka, sAdhudharmanA niMdako, anAryo mArgamAM sAdhune joIne ema bole che ke A sAdhuoe pUrve azubha AcaryuM che ke te karmanA phaLa have bhogave che, ghera ghera bhaTake che, lukhu sUkuM khAya che, koIne dAna ApatA nathI, mAro loca karIne, sarva bhoga sukhathI rahita thaI du:khI thaIne jIve che - vaLI - keTalAMka kugatimAM janArA anAryo bole che - A jinakabhi Adi muni nAgA che, bIjAnA bhojanane mAMganAra, adhama, melathI malina, mAthuM muMDAvelA che tathA kharaja AvatA khaNavAthI zarIra para rekhA paDatAM ke khaMDita aMgathI virUpa zarIravALA ke roganI davA na karavAthI vinaSTa aMgavALA, parasevAthI bharelA tathA bIbhatsa ke duSTa bIjA lokone paNa asamAdhi utpanna kare che. have AvuM bolanAranA vipAka kahe che* sUga-15 : A pramANe vipatipa ane svayaM ajJAnI, mohathI veSTita mUrmo aMdhakArathI nIkaLI aMdhakAramAM jAya che - kumArgagAmI thAya che. * vivecana - ukta puNahIno, sAdhunA sakhtAmArganA veSI, pote ajJAna chatAM, bIjA vivekI purapanuM kahyuM na mAnIne ajJAnarUpI aMdhakArathI gahana aMdhakAramAM jAya che athavA nIcethI paNa nIcI gatimAM jAya che. jemake jJAnAvaraNIyathI vaka-jaDa banelA ane mithyAdarzanathI AcchAdita thaI khijJa prAya, sAdhunA vidveSathI kumArge janArA thAya che. kahyuM che ke - sahaja, nirmala viveka e eka cakSu che, tevA guNajJAnI saMgati e bIjuM cakSu che. A baMne jene nathI, te tatvathI aMdha che, te avaLe mArge cAle, temAM teno zuM doSa ? * sUtra-16,17 : daMza, maccharathI pIDita tathA tRNAspati sahana karavAmAM asamartha sAdhu vicAre che ke meM paraloka to joyo nathI, paNa A kaSTathI maraNa pratyakSa che. kezalocathI satata ane bahAcaryathI parAjita mUrNa manuSya jALamAM phasAyelI mAchalInI jema viSAda pAme che. * vivecana-16,173 :siMdha, tAmalita, koMkaNAdi dezamAM adhika DAMsa, maccharo hoya che, tyAM sAdhu Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/3/1/136,173 103 104 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 kaThora ane dusaha parISahothI pIDita sAdhu saMyamabhraSTa thAya - te huM kahuM chuM. * vivecana : upasaMhArA kahe che - he ziSya! A uddezAmAM AdithI aMta sudhI daMzamasaka Adi pIDA utpAdaka parISaho ja upasargo che. te saMpUrNa sparze che. sparzendriyathI anubhavAya mATe sparza kahe che. ukata anAryakata upadravo pIDAkArI che. abhasavavALA sAdhu du:khethI rahe che, keTalAMka te sahana na thavAthI puNyahIta keTalAMka sAdhu apayaza pAmIne raNa moce tIronA mArathI AkuLa banela hAthI jema bhAge tema nirbaLa sAdhu paravaza banI bhAre kamoMthI pAchA ghera jAya che. athavA tIvra upasargothI saMyama tajI ghera jAya che. - x - adhyayana-3 "upasarga parijJA" uddezA-1no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa rka adhyayana-3 uddezo-2 rka 0 uddezo pahelo kahyo, have bIjo kahe che. teno saMbaMdha A pramANe - A upasarga pariA adhyayanamAM upasargo batAvyA. te anukULa ane pratikULa be bhede che. uddezA-1 mAM pratikULa kahyA. ahIM anukULa upasarga kahe che. vihAra karatA jAya tyAre DAMsAdithI karaDAtAM tathA nikiMcana hovAthI ghAsamAM sutA tenA sparzane sahana karavAmAM asamartha thaI pIDAto evo kadAca vicAre ke paralokArthe A kukara anuSThAna karIe chIe, meM paraloka pratyakSa joyo nathI. anumAnathI paNa jaNAto nathI, tethI AvA duHkho sahana karatAM kadI mAruM maraNa thaze, to paralokamAM bIjuM kazuM phaLa nathI. - keza locacI badhI bAjue tapelA tathA vALa kheMcAtA nIkaLela lohIthI ghaNI pIDA thAya che, tyAre alAsavI khedane pAme che tathA strIsaMga vimukha thatAM gabharAI jAya che. te vALa kheMcAtA ke ati durjaya kAmapIDAthI mukhajaDa sAdhu saMyamAnuSThAnamAM zIthIla thAya che ke saMyamathI sarvathA bhraSTa thAya che jema mAchalAM naLamAM pakaDAIne mRtyu pAme che, tema te rAMkaDA badhAne pIDanAra kAmathI hArIne saMyama jIvitathI bhraSTa thAya che. * sUtra-178 thI 180 : AtmA daMDAya tevuM AcaraNa karanAra viparIta cittavRttivALA tathA rAgadveSathI yukta, koI anArya puraSa sAdhune pIDA pahoMcADe che...anArya dezanI sImA para vicaratA suvatI sAdhune - A jAsusa che, cora che; ema kahIne ajJAnI temane dorIthI bAMdhe che ane kaThora vacanathI bharsanA kare che..daMDa, muSTi ke phalakathI mare che, tyAre te sAdhu potAnA jJAtijanone krodhita thaI gherathI nIkaLI janAra strInI mAphaka yAda karavA lAge che. * vivecana-138 thI 180 : AtmA jenA vaDe daMDAya-hitI bhraSTa thAya te AtmadaMDa, je anAryonuM anuSThAna che tathA teo viparIta AgrahamAM ArUDha, aMta:karaNa vRttivALA che te mithyAvathI upahata daSTivALA che. tathA te harSa-dveSathI yukta thatu rAga-dveSathI AkuLa che, AvA anAryo, sadAcArI sAdhune krIDA ke dveSathI krUra karma karIne daMDa AdithI ke vacanathI saMtApe che. te ja batAve che- pUvakta anAryo AtmAnuM ahita karanArA, mithyAtvathI haNAyela buddhivALA, gadveSayukata che. anArya dezamAM AvatA sAdhune kahe che ke A jAsUsa che, cora che, ema mAnIne suvatI sAdhune pIDe che, doraDA vaDe bAMdhe che. satu-asat vivekarahita te ajJAnI krodha vacanathI sAdhune tiraskAre che. te anAdeizanI sImAo vartatA sAdhune anAryo daMDa ke muThThIthI mAre che athavA bIjorA Adi phaLayI ke talavArathI karthanA kare che tyAre koI apariNata, ajJAna sAdhu svajanone yAda kare che. jemake - je ahIM mArA saMbaMdhI hoya to mane AvI kadarzanA na thAta. jema koI strI krodhathI gharacI nIkaLI gayela, nirAdhAra banI, mArgamAM saune vahAlI lAgatI hovAthI coro dvArA pIDAtAM potAnA sagAne yAda kare, tema sAdhu sagAne yAda kare che. * sUtra-181 - jema bANothI viddha hAthI saMgrAmamAMthI bhAge, tema he ziSyo ! pUvakta * sU-182 : nehAdi saMbaMdharUpa anukULa upasargo sUkSma che, sAdhu mATe te dudhyi che. ahIM je koI sAdhu viSAda kare che, te saMyama pAlanamAM samartha thatAM nathI. * vivecana : have pratikULa upasarga pachI anukULa upasargo kahe che. * x * have * x * kahevAtA anukULa upasargo sUkSma che. kemake te prAyaH citamAM vikAra karanArA hovAthI aMdara rahelA che, pratikULa upasargo ghaNe bhAge zarIrane pIDAkArI hovAthI pragaTarUpe bAdara che. saMga eTale mAtA-pitAdino saMbaMdha je sAdhune paNa choDavo muzkela che, prAya jIvitano nAza kare tevA pratikULa upasargomAM mAdhyasthatA rAkhavI mahApuruSa mATe zakya che, paNa anukULa upasargo tevA mahAt sAdhune paNa dharmathI patita kare che, mATe Datara che. AvA upasargo AvatA keTalAMka alAsavI sat anuSThAnamAM zIthIla bane che athavA sarvathA saMyamane taje che. paNa potAne saMyamAnuSThAnamAM prarvatAvavA ke sthApavA samartha thatA nathI. have sUkSma saMgone kahe che. * sUtra-183 thI 185 : sAdhune joIne tenA svajana tenI pAse jaI rahe che ane kahe che ke - he tAtAM tuM amAruM pAlana kare. ame tane khosela che, te amane kema choDe che? [sAdhune kahe che) he tAta! tArA pitA vRddha che, tArI bahena nAnI che. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/3/2/183 thI 185 105 he tAtA tAro AjJAkArI sahodara-bhAI che, to paNa tuM mane kema choDe che ? he mA mAtA-pitAnuM pAlana kara, tethI tAro paraloka sudharaze. potAnA mAtA-pitAnuM pAlana karavuM e laukika AcAra che. * vivecana-183 thI 185 - mAtA-pitAdi svajana dIkSA letA ke dIkSA lIdhelAne maLatAM tene vIMTIne raDe che ke raDatA dInavacano bole che ke ame tane bALapaNathI posyo hato jethI buDhApAmAM tuM amArI sevA kare, mATe have tuM amAruM poSaNa kara athavA kayA kAraNathI ke konA dabANathI tuM amane choDIne jAya che ? tArA vinA amAruM koI rAka nathI. hai paNA ja A tArA pitA so varSathI adhika vRddha che, tArI bahena apAta cauvanA-nAnI che, jo A tArA sahodara bhAIo che; tuM amane zA mATe choDe che ?... A tArI mAtA che, pitA che, tenuM tuM bharapoSaNa kara. ema karavAthI tAruM A loka ane paralokamAM bhaluM thaze. he putra! A ja loke AcareluM che, A ja laukika mArga che ke - vRddha mAtA-pitAnuM pAlana karavuM. kahyuM che ke jyAM vaDIlo pUjAya che - 4 - X - tyAM ja huM vasu chuM. * sUtra-186 thI 189 : he mAM uttarottara utpanna A tArA madhurabhASI, nAnA putro che. tArI panI navayauvanA che, te kyAMka parapuruSa pAse cAlI na jAya ? he pumA ghera cAla. gharanuM koI kAma na karazo, ame karI laIzuM. tame eka vakhata gherathI nIkaLI gayA, have pharIthI ghera AvI jAo. he putra ! ghera AvIne pharI pAcho jo tethI kaMI tuM azramaNa nahIM thaI jaya. gRhakAryomAM icchArahita rahetA tamane koNa rokI zake che ? he ! tAruM je kaMI detuM hatuM, te badhuM ame utArI dIdhuM che, vyavahAra mATe tAre jeTaluM suvarNa-dhana joIze, te ame tane ApIzuM. - vivecana-186 thI 189 : zreSTha, anukrame janmelA, madhura vacana bolatA evA tArA nAnA putro che. tathA A tArI navayauvanA athavA abhinavoDhA patnI che. he putra! teno tuM tyAga karIza to unmArge janArI thaze, lokamAM tAro apavAda thaze. - he mA ame jANIe chIe ke tuM kAmacora che. chatAM cAla ApaNe ghera jaIe, hAla tuM kaMI kAma na karato, pachI tAre kaMI kAma haze, to paNa ame tArA sahAyaka thaIzuM. eka vakhata tuM gRhakAryathI kaMTALI bhAgI gayo. ame tane pharIvAra joIzuM, ame tane banatI madada karazuM mATe cAla, ApaNe ghera jaIe, amAruM ATaluM mAna. he putra ! ghera jaIne vajana vargane joIne, pAcho Avato raheje. ATalI vAra mAtra ghera AvavAthI tuM azramaNa nahIM thaI jAya. vaLI tuM gharanuM kAma karavA icchato nathI, to tArI icchA mujaba karatAM tane koNa rokI zake che ? athavA vRddhAvasthAmAM madanaicchA - kAmarahita thaIne saMyama anuSThAnamAM udhama karatAM yogya avasare koNa 106 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 rokavAnuM che ? he putra ! te je kaMI paNa devuM karela che, te badhuM ja ame sarakhe bhAge vaheMcI lIdhuM che athavA utkaTa evuM devuM thoDuM-thoDuM ApavAnuM kahIne goThavI dIdhela che. vaLI je kaMI dhana hatuM te vyApAramAM lagADela che. tathA bIjA prakAre jema tane upayogamAM Avaze tema ame tane ApIzuM. huM nidhana chuM, evo bhaya tAre na rAkhavo. upasaMhArArthe kahe che- * sUga-10 : A pramANe tenA svajano karuNa banIne vyagrAhita kare che. tyAre jJAtijananA saMgathI baMdhAyelo sAdhu pAcho ghera cAlI jAya che. vivecana : pUrvokta rIte mAtA-pitAdinA karuNa vayanothI karaNa banIne athavA teo dIna banIne ubhA rahetA, dIkSA lIdhela ke dIkSA letA ne sujJAhita kare che, te apariNatadharmI, apasavI, bhAre karmI mAtA, pitA, putra, panI AdithI mohita thaI ghara tarapha doDe che arthAt dIkSA choDIne gRha-pAzamAM baMdhAI jAya che. * sUtra-191 thI 193 : jema jaMgalamAM utpanna vRkSane latA bAMdhI le che, tema sAdhune svajano citamAM azAMti utpanna karI kunehapAzamAM) bAMdhI le che. - svajananA nehamAM baddha sAdhune navA pakaDelA hAthInI jema sArI rIte rAkhe che. navapasUtA gAya vAchaDA pAse rahe tema svajano pAse rahe che. svajanasaMga manuSya mATe sAgaranI jema hustara che. jJAtijananA saMgamAM mUrzita asamartha puruSa kalezane pAme che. * vivecana-191 thI 193 : jema vRkSa aTavImAM utpanna thAya, tene velaDIo vITe che, tema te svajano sAdhune asamAdhi vaDe bAMdhe che. teo evuM kaMI kare che, jethI sAdhune asamAdhi thAya che. kahyuM che ke - amitra mitranA vezamAM kaMThe bajhI De che ane kahe che - he mitra ! sugatimAM na jA, sAthe durgatimAM jaIzuM. mAtA-pitAdi saMbaMdha vaDe baddha-paravaza thayelane temanA svajano te avasare tene anukULa vartIne dhairya upajAve che. jema navA pakaDelA hAthInI dhRti upajAvavA zeraDInA kakaDA khavaDAve che, tema svajano paNa sAdhune sarve anukULa upAyo vaDe lalacAve che athavA jema navI vayAelI gAya potAnA dUdha pItA vAchaDAnI najIka rahetI pAchaLa kare che, ema svajano paNa dIkSA choDAvavAnuM ke choDelAne navA janmelA mAphaka mAnIne tenI pAchaLa paDe che. have saMga-doSa batAvavA kahe che pUrvokta saMgI-mAtA pitAdi saMbaMdho karmabaMdhanA hetao che. kemake - jema taLIyuM na dekhAtuM hovAthI samudrane dura kahyo che, tema A sagAno moha alAsavavALA du:khe karIne choDI zake che. kAyara sAdhuo te saMgathI asamartha banI kaleza pAme che Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/3/2/191 thI 193 arthAt pharI saMsAramAM paDe che. kevA banIne? putrAdi saMbaMdhathI gRddha-Asakta banIne te sAdhu AtmAnI paryAlocanA na karatA saMsAramAM paDIne duHkhI thAya che. * sUtra-194,195 : te sAdhu badhAM saMgone mahA Azrava jANIne tathA anuttara dharmane sAMbhaLIne asaMyamI jIvananI icchA na kare. 103 kAzyapa-mahAvIrasvAmIe A saMgone Avarta kahela che. jJAnI puruSa to tethI dUra thaI jAya, ajJAnI temAM Asakata thaI duHkhI thAya che. * vivecana-194,195 : sAdhu jJa-parijJA vaDe sagAMnA saMgane saMsArano eka hetu jANIne pratyAkhyAna parijJAthI parihare. kAraNa ke saMsAranA sarve saMgo karmanA moTA AzravadvAro che. tethI anukUla upasargo AvatAM asaMyama jIvitagRha AvAsanA phAMsAne na icche ane pratikULa upasargamAM jIvitano abhilASI na thAya. tathA kaMTALIne anucita jIvana na vAMche. - zuM karIne ? zruta-cAstri dharma sAMbhaLI-samajIne. kemake tenAthI pradhAna koI dharma nathI, tethI maunIndra dharma anuttara che. tha - pachIno adhikAra darzAve che pAThAMtarathI te - vismayArthe che. me - badhAM janone jANItuM hovAthI pratyakSa che. prANIne bhamADanAra hovAthI Avarta che. temAM dravyAvarta nadI AdinA che. bhAva-Avarta te utkaTa mohodayathI thatI viSaya abhilASathI karAtI prArthanA vizeSa. A Avarta mahAvIra vardhamAnasvAmIe kevaLajJAna pAmIne kahela che. tethI tattva pAmelA buddho AvartanA vipAka jANIne apamatapaNe tenAthI dUra rahe che. abuddho nirvivekapaNe Asakti kare che. te Avartone batAvavA kahe che- * sUtra-196 thI 200 : rAjA, rAjamaMtrI, brAhmaNa ke kSatriya, uttama AcArathI jIvatA sAdhune bhoga mATe nimaMtrita kare che. [te kahe che-] he maharSi ! tame A hAthI, ghoDA, azva, ratha, yAnamAM beso, udhAnAdimAM vicaro, A prazasta bhogo bhogavo, ame tamAro satkAra karIe chIe... vastra, gaMdha, alaMkAra, strI, zayyA-A bhogone bhogavo, ame tamAro satkAra karIe chIe... tame je niyamonuM anuSThAna bhikSubhAvathI karyuM che, he suvatI ! gRhavAsamAM rahIne, paNa, tame saMcamanuM anuSThAna karI zako cho...dIrdha kALathI saMyamAnuSThAnamAM vicaratA tamane have kayo doSa lAgavAno che ? A pramANe suvarane lalacAve, tema bhoganA nimaMtraNathI sAdhune phasAve che. * vivecana-196 thI 200 : cakravartI Adi rAjA, rAjAnA maMtrI, purohita Adi, brAhmaNo athavA sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 ikSvAkuvaMzaja Adi kSatriyo; A badhAM zabdAdi viSaya - bhogopabhoga mATe sAdhune nimaMtraNa kare che te bhikSu sAdhu AcAra vaDe jIvanArA che. jema brahmadattacakrIe vividha bhoga vaDe citra sAdhune nimaMtryA, tema bIjA paNa koi saMbaMdhI, cauvanAdi guNayukta sAdhune viSayasukha vaDe - nimaMtraNA kare che. A ja batAvavA mATe kahe che- hAthI, azva, stha, yAna vaDe tathA krIDA yogya vihArasthAna - udhAna AdimAM krIDArthe javA mATe, = zabdathI anya indriya anukULa viSayo vaDe nimaMtre che. jemake - zabdAdi viSayone bhogavo. amArA dvArA arpaNa pratyakSa, nIMkaTa, prazasta, niMdha bhogone he sAdhu ! ame ApanI pAse rajU karIne Apano satkAra karIe chIe. - cInAMzukAdi vastra, koSTapuTapAkAdi gaMdha, te baMne maLI vastragaMdha thayuM tathA kaTaka, keyurAdi alaMkAra, yuvAna suMdara strI, palaMga-gAdalA Adi te tame indriyamanonukUla amArA ApelA bhogo bhogavI manuSyajanma saphaLa karo. he AyuSyamAn ! 108 - ame tamAro satkAra karIe chIe. - je tame pUrve pravrajyA avasare mahAvratAdi rUpa je niyama lIdho che, indriya ane manane vaza karavAthI he suvrata! hamaNAM gharamAM gRhasthabhAvane samyak rIte pALavAthI tevI ja rIte vrato kAyama che. tame pUrve Acarela sukRta-duSkRtano nAza thato nathI. - ghaNA kALa saMyama anuSThAna pALavAthI have tamane zuM doSa che ? arthAt jarA paNa nathI. A pramANe hAthI, azva, stha Adi tathA vastra, gaMdha, alaMkArAdi vaDe, vividha upabhoga upakaraNa vaDe te sArA sAdhune paNa bhoga viSayamAM buddhi karAve che. dRSTAMta-jema vrIhi vagerenA dANA vaDe varAhane phAMsAmAM phasAve e rIte te sAdhune phasAve che. * sUtra-201 thI 203 : sAdhu sAmAcArInA pAlana mATe AcArya dvArA prerita te zithila sAdhu jema caDhANavALA mArgamAM dubaLa baLada paDI jAya tema te sIdAya che. caDhANavALA mArgamAM ghaDo baLada kaSTa pAme che, tema saMyamapAlanamAM asamartha ane tapathI pIDita maMda sAdhu saMyamamArgamAM kaleza pAme che. A rIte bhoganuM AmaMtraNa maLatAM, bhogamAM mUrchita; strImAM Asakta kAmamAM dattacita sAdhu sat preraNA chatAM gRhastha bane che. te huM kahuM chuM. * vivecana-201thI 203 - ukta kathanano upasaMhAra karatA kahe che - udhuktavihArI sAdhuone carcA te icchA, micchAdika dazavidha cakravAla sAmAcArI che, tenA vaDe prerita athavA bhikSucaryAmAM sIdAtAne preraNA karIne AcAryAdi ke vAraMvAra samajAvavA chatAM, saMyama anuSThAnamAM AtmAne pravartAvavAmAM asamartha thatAM mokSa gamananA eka heturUpa saMyama, je karoDo bhave maLe tene meLavIne paNa temAM mUrkhA-jaDa zIthila bane che ane aciMtya ciMtAmaNi sama ane maharSie AcarelA saMyamane choDI de che. jema mArganA unnata bhAga-Tekaro Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/3/2/201 thI 203 caDatA ghaNAM bhAra vALA gADAne kheMcatA dUbaLA baLado kheda pAmIne Doka DhALIne besI jAya che, paNa bhAra kheMcI zakatA nathI, e rIte te bhAva-maMda svIkRta evA pAMca mahAvratano bhAra uThAvavA samartha na hovAthI pUrvokta bhAva AvartamAM paDIne viSAda pAme che - vaLI - 109 saMyama vaDe AtmAne pALavA azakta banI, tathA anazanAdi bAhya-anvaMtara tapa vaDe hArIne saMyamamAM maMda [sAdhu] viSAda pAme che jema UMcANamAM caDatA vRddhagaLIyA baLada mAphaka ke yuvAna baLada paNa jyAM kheda pAme tyAM gaLIyA baLadanuM pUchavuM zuM? A pramANe Avarta vinA paNa dhairya ane baLa yukta vivekI paNa sIdAya tevo saMbhava che. to maMdonuM kahevuM ja zuM? chelle badhAMno upasaMhAra kare che - pUrvokta rIte viSaya upabhoga vastunA dAnapUrvaka viSaya upabhoganI prArthanA prApta thatA viSaya upakaraNamAM - hAthI, ghoDA, stha AdimAM ati Asakta tathA strImAM vRddha - ramaNI-rAgamohita tathA icchA madanarUpamAM kAmI banela cittavALA saMyamamAM sIdAtA tamane bIjA udhukta vihArIe saMyama prati protsAhita karavA chatAM saMyama pALavA asamartha banIne bhAre karmothI dIkSA choDI alpAtvI gRhastha banI jAya che. adhyayana-3 'upasargaparijJA' - uddezA-2no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa : adhyayana-3 uddezo-3 trIjo uddezo kahyo, have cotho kahe che - teno saMbaMdha A pramANe - pUrvanA uddezAmAM anukULa-pratikULa bhede upasargo kahyA. tenAthI AtmA viSAda pAme te A uddezAmAM kahe che. e saMbaMdhe AvelA uddezAnuM sUtra kahe che- * sUtra-204,205 : jema bhIru puruSa yuddhamAM kono parAjaya thaze te koNa jANe che? ema vicArI pAchalanI bAju khADo, gahana sthAna ke chAnuM sthAna joI rAkhe che. muhUrtomAM muhUrtamAM evuM paNa muhUrta Ave che, jemAM parAjita thaI pAchaLa bhAgavuM paDe, te mATe bhIru puruSa pAchaLa joI rAkhe che. * vivecana-204,205 : maMdabuddhinA jIvo dRSTAMta vaDe ja sahelAIthI bodha pAme che, tethI pahelA dRSTAMta kahe che - jema koI bIkaNa - 4 - zatru sAthe yuddha avasare pahelAthI ja Apatti pratikAra mATe durga Adi sthAno joI rAkhe che. te ja batAve che vanaya - jemAM pANI valaya AkAre hoya ke pANI na hoya tevo duHkhe praveza thAya tevo khADo. dina - keDa samANA dhava Adi vRkSo. pracchanna evI parvatIya guphA. tene te bhIru joI rAkhe che. kemake te mAne che ke AvA bhayaMkara yuddhamAM - 4 - koNa jANe ke ahIM kono parAjaya sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 thaze ? kemake kAryasiddhi bhAgyAdhIna che vakhate thoDA mANaso ghaNAMne jItI le che. vaLI eka muhUrtathI bIju muhUrta-avasara evo hoya che, jemAM jaya ke parAjaya saMbhave che. te vakhate ApaNe parAjaya pAmIe to nAsavuM paDe, tema vicArI bIkaNa pAchaLa muzkelI nivAravA zaraNa zodhI rAkhe che. 110 A be zloka vaDe dRSTAMta batAvI have bodha Ape che- * sUtra-206 thI 208 : A pramANe keTalAMka zramaNo potAne nirbaLa samajIne, anAgata bhayane joIne-vicArIne [vividha zrutano abhyAsa kare che. koNa jANe patana strIthI thaze ke sacitta jaLathI ? mArI pAse dravya nathI tethI bIjA kaMI pUchaze tyAre dhanurvidhAdi batAvI AjIvikA calAvIza. A pramANe vicikitsA samApanna, akuzaLa zramaNa AjIvikAnA sAdhanono vicAra karatA rahe che. * vivecana-206 thI 208 - je rIte yuddhamAM jato subhaTa pAchaLa jue che - ke zuM mAre parAjayathI pAchaLa bhAgatA valayAdi zaraNa ke rakSaNa che? e pramANe keTalAMka zramaNo adRDhamati, alpasattI thaI potAne AjIvana saMyamabhAra vahanamAM sakSama jANIne bhAvibhayane vicAre che. jemake - huM nirdhana chuM. mAre vRddhatva ke rogAdi avasthAmAM ke dukALamAM zuM AdhAra che? e rIte AjIvikA bhayathI mAne che ke - A vyAkaraNa, gaNita, jyotiSa, vaidhaka, horAzAstra, maMtrAdi zAstra zIkhIza, te mArA kharAba vakhatamAM rakSaNa mATe thaze. teo A pramANe kalpanA kare che - alpasatvavALA prANIo che, ane karmanI gati vicitra che. pramAdanAM ghaNAM sthAno che, koNa jANe che ke saMyamajIvitathI bhraMza thaze? konAthI parAjita thaI mAro saMyama bhraSTa thaze? strInA kAraNe ke snAnArthe pANInI icchAthI ? AvI kalpanA te bicArA kare che. mArI pAse koI pUrvopArjita dravya nathI ke je te sthitimAM kAma Ave? tethI bIjA kaMI pUche tyAre hastizikSA, dhanurveda Adi - 4 - huM kahIza. evuM te hInasatvI vicArIne vyAkaraNAdi zrutamAM yatna kare che. to paNa te maMdabhAgI sAdhune icchita arthanI prApti thatI nathI. kahyuM che ke-- upazamanA phaLathI vidhAbIjathI dhananA phaLane icchatAM jo teno prayAsa niSphaLa jAya to Azcarya zuM? niyata phaLavALAne kartAno bhAva phaLAMtara karavA samartha nathI. jema ghauM vAvIne javanA aMkurA na maLe. upasaMhAra karatA kahe che - jema bIkaNa subhaTa saMgrAmamAM pravezatA ja nAsavA mATe valayAdi zodhatA rahe che, tema dIkSA lIdhelA maMdabhAgyatAthI alpasatvI banI AjIvikA bhayathI vyAkaraNa Adi jIvana upAyapaNe vicAre che - kevA banIne? zaMkita cittavALA thaI - zuM A lIdhela saMyamane pALavA huM samartha chuM ke nahIM? tathA Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 161 1/|3|206 thI 208 kahyuM che ke lakhuM, ThaMDa, aniyata, kAlAtikAMta, virasa bhojana, bhUmi zayana, loca, asnAna ane brahmacarya [A badhuM kema thaze ?] jema mArgano ajANyo vicAre che ke A mArga icchita sthAne jAya che ke nahIM? evI zaMkAmAM paDe che, tema A bIkaNa sAdhu, saMyamabhAnA vahanamAM zaMkita thaIne nimitta, gaNita Adi AjIvikA mATe zIkhI rAkhe che. have mahApuruSanuM vartana batAve che- * sUtra-209,10 - jeo jagaprasiddha ane vIromAM agragaNya che, teo yuddhanA samaye pAchaLa jotAM nathI, [teo samaje che] maraNathI vizeSa zuM thaze ? A pramANe je bhinna gRhastha baMdhana choDIne, sAvadha kriyA tyAgIne saMyamamAM udhata thayA che, te mokSa mATe zuddha saMyamamAM sthira rahe che. * vivecana-209,210 : je mahAsatvI che, zatru sAme laDatAM prakhyAta thayA che, teo zUravIromAM mukhya che, yuddha samaye lazkaranA mokhare rahe che. teo yuddhamAM pravezIne nAsIne javAne durga Adi rakSaNa zodhatA nathI. teo abhaMgakRta buddhivALA che, te evuM mAne che ke - ahIM ApaNe bIjuM zuM thavAnuM che ? bahu-bahu to maraNa thaze. te maraNa paNa zAzvata cazanA pravAhavAnuM che, tenuM du:kha ApaNane a5 madhya che. kahyuM che ke - nAzavaMta capaLa prANo vaDe avinazcara yaza vAMchatA kadAca zUronuM maraNa thAya to paNa tene zuM nathI maLyuM? A deTAMtathI bodha Ape che - jema subhaTa nAma-kuLa-zaurya-zikSA vaDe vikhyAta che, teo bAvara paherelA, talavAra lIdhelA, zagune bhedI nAMkhanArA pAchaLa jotAM nathI, tema mahAsavI sAdhu paNa paraloka pratispardhI indriya, kaSAyAdi zatru vargane jItavA saMyamamAM usthita che. kahyuM che - krodha, mAna, mAyA, lobha, pAMca indriyo AtmAne jItavA muzkela che, paNa AtmA jItatA badhuM jItAyuM che. kaI rIte dIkSA levA taiyAra thayo ? gRhapAzane tyAgIne, sAvadha anuSThAna choDIne, AtmAne kalaMkarUpa sarvakarmathI nirmaLa karavA taiyAra thayela athavA AtmA eTale mokSa ke saMyama, tenA bhAva mATe saMyama kriyAmAM barobara lakSa rAkhanAra thAya. * sUtra-211 - saMyamajIvI sAdhunI keTalAMka niMdA kare che, paNa jeo A pramANe niMdA kare che te samAdhithI dUra rahe che. * vivecana-211 - - X - te sAdhane keTalAka paraspara upakArahita dazanavALA loDhAnI saLI samAna che, tevA gozAlaka matAnuyAyI AjIvika ke digaMbaro je kahe che, te AgaLa 112 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 kaheze, paNa A sAdhuAcAra e paropakArapUrvaka zobhana jIvana che. te adharmIo sAdhuAcAranI niMdA kare che, tethI samAdhithI thatu mokSathI - samyak dhyAnathI - sadanuSThAnathI dUra rahe che. have sAdhunA niMdako zuM bole che ? te kahe che* sUtra-212,213 : tamAro vyavahAra gRhastha samAna che, paraspara mUrzita cho, bImAra sAdhu mATe AhAra lAvIne Apo cho...A pramANe tame sarANI cho, eka bIjAne AdhIna cho, sAtha ane sanmAgarahita cho, saMsAranA apAga cho. * vivecana-212,213 : ekIbhAva vaDe paraspara upakAra vaDe paga, prI Adi snehapAza vaDe baddha, samAna vyavahAra-anuSThAna jenuM che te samakakSa, saMbaMdha samakakSa eTale gRhasthanA jevuM anuSThAna karanArA. jema gRhastho paraspara upakAra vaDe mAtA pugamAM ke putra mAtAmAM marthita rahe, tema tame paNa guru-ziSya Adi upakAra kriyA kalpanAthI paraspara murzita cho. gRhasthamAM paraspara dAnAdi upakArano nyAya che, paNa sAdhuono nathI. kema pasAra mUrNita cho ? e dazavi che - jyAre koI sAdhu bImAra hoya tyAre guru bIjA sAdhane glAna yogya AhAra zodhI te glAnanA upakAra mATe ApavA tathA AcAryAdinI vaiyAvRtya Adi upakAra mATe vartavA kahe che. tethI sAdhu gRhastha jevA ja che. te vAdIo kahe che - A rIte paraspara upakAra AdithI tame gRhastha jevA sarANI ja cho, paraspara vaza vartI cho. yatio niHsaMgapaNAthI koIne AdhIna hotA nathI, kemake te gRhasthono AcAra che. tethI tamAro sadbhAva ane paramArtha nAza pAmyA che, caturgati saMsAra bhramaNathI tame pAra javAnA nathI. A pramANe pUrvapakSa kaho, have jainAcArya teno uttara Ape che- * sUga-214 thI 16 : A pramANe anyatIthrie kahetA mokSa vizArada muni temane kahe che ke - A pramANe bolatA tame je pAnuM sevana karo cho...tame dhAtunA pAtramAM bhojana karo che, rogI sAdhu mATe bhojana maMgAvo cho, sacitta bIja ane pANInuM sevana karo cho ane auzika AhAra vAparo cho...tame kamabaMdhanarUpa tIna abhitApI lipta cho, vivekazUnya ane samAhita cho, ghAvane ati khaMjavALavo zreyaskara tarI. ema karavAthI vikAra gdhe che. * vivecana-214 thI 216 : e rIte pratikULapaNe upasthita vAdIne sakhya darzana-jJAna-cAritrarUpa mokSamArga prarUpaka jaina sAdhu kahe che - tame pUrve je kahyuM te be pAnuM sevana che - 1. asat pratijJAno svIkAra athavA rAgadveSAtmaka be pakSa. kAraNa ke tamAro pakSa doSita chatAM tenA samarthanathI tame sagI cho, amArA nikalaMka mArgane niMdavAthI tame teNI cho, mATe tame be pakSane sevo cho. A pramANe bIja, pANI, uddiSTa kRta bhojanathI gRhastha jevA Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/3/3/214 thI 216 chatAM veSadhArI sAdhu kahevAo cho mATe tame be pakSanuM sevana karo cho athavA tamAruM asat anuSThAna che ane tame sadanuSThAna karanArane niMdo cho. have AjIvikAdi paratIrthi ane digaMbaronA asadAcArane kahe che - "ame aparigrahatAthI niSkiMcana chIe'' ema mAnI, tame kAMsAnA pAtrAdi gRhastha bhAjanomAM khAo cho, tethI tamane avazya parigraha thaze. tathA tame AhArAdimAM mUrchA karo cho, to tamArI niparigrahatvanI pratijJA nirdoSa kaI rIte che ? bhikSA aTana mATe asamartha glAnane mATe bIjA gRhastha pAse bhikSA maMgAvo cho to sAdhu dvArA lAvavAnA abhAve gRhastha dvArA lAvavAnI je doSa saMbhave che, te tamane avazya lAgaze. te batAve che- 113 gRhasyoe bIja, sacita pANI AdinA upamardanathI banAvela AhAra mAMdAne uddezIne hovA chatAM vadheluM tamArA pabhiogamA Avaze. e rIte gRhasthanA ghera, temanA vAsaNamAM khAtAM tathA glAnanI vaiyAvacca gRhastha pAse karAvatAM tame avazya bIja, pANI Adi bhojI cho. vaLI cha jIvanikAya virAdhanAthI banAvela uddiSTa bhojana khAvAthI ane abhigRhIta mithyASTi vaDe sAdhunI niMdA karavAthI karmabaMdhanarUpa abhitApathI lepAyelA cho. sadviveka zUnya cho kemake bhikSApAtrAdi tyAgIne gRhasthanA ghera jamavAthIuddezika bhojanathI tathA zubha adhyavasAyarahita thaI sAdhunA dveSathI asamAhita cho. have dRSTAMta dvArA pharI te doSone batAve che - jemake - ghA ne ati khaNaja Ave to nakho vaDe khaNavAthI sAruM thatuM nathI, paNa tema khaNavAthI ghA vadhAre che, tethI tame sadviveka rahita cho. "ame niSkiMcana hovAthI niSparigrahI thaI cha jIvanikAyanA rakSaNabhUta bhikSA pAtrAdi saMyamopakaraNa rAkhatA nathI'' tema tame mAno cho, paNa azuddha AhAra khAvAthI te avazya thaze. dravya, kSetra, kALa, bhAvane na vicAravAthI khaNaja mAphaka sAruM nahIM thAya. * sUtra-217 thI 219 : satyArtha nirUpaka tathA tattvajJAtA muni teone zikSA Ape che ke - tamAro mArga yukti saMgata nathI, tamArI kathanI ane karanI asamIkSya che. "gRhastha dvArA lAvela AhAra karavo sAro, paNa bhikSu dvArA lAvela AhAra na karavo" evuM tamAruM kathana vAMsanA agrabhAga jevuM durbaLa che. "dAnadharmanI prajJApanA gRhastho mATe che, sAdhu mATe nahIM" ema tame kaho cho paNa pUrvavartI tIrthaMkaroe Avo dharma prarUpela nathI. * vivecana-217 thI 219 : paramArthathI jinezvaranA vacana vaDe yathAvasthita artha prarUpaNAthI gozALAnA matavALA ke boTikone temanA matanA doSadarzanathI bodha Ape che - koNa ? "asaddhe samarthana karavuM" evI pratijJA rahita te apratijJa arthAta rAgadveSarahita - sAdhu, hera upAdeyano paricchedaka - kevI rIte bodha Ape ? te kahe che - tamAro mAnelo A mArga che ke - "sAdhuone niSkiMcanatA thakI upakaraNa na hovAthI paraspara upakAra karavo 3/8 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 ayukta che.'' te vayana yuktisaMgata nathI. vaLI tame kaho cho ke - "mAMdA sAdhu mATe AhAra lAve te gRhastha jevA che." - A vacana vicAryA vinAnuM che. tathA tamAruM karaNa paNa vicAryA vinAnuM che. - 4 - 4 - dRSTAMta sahita A vAta batAve che- "sAdhue mAMdA mATe na lAvI ApavuM' e tamAruM vacana vAMsanI mAphaka kheMcatA tuTI javAthI durbaLa che - te batAve che. - 4 - gRhastha je lAvIne Apaze te jIvonA upamardanathI thaze, sAdhu udgamAdi doSarahita lAvaze mATe "gRhasthe lAvela sAdhu vApare" te tamAruM vacana durbala che. 114 vaLI tame kaho cho ke - "sAdhuone dAnAdithI upakAra karavo e gRhasthanI vizodhikA [pApathI bacAva che ane sAdhuo to potAnA anuSThAnathI ja vizuddhi pAme che, temane dAna ApavAno adhikAra nathI' - tenA dUSaNo jaina AcArya batAve che - gRhasthe bImAranI cAkarI karavI, sAdhue nahIM AvI dharmaprarUpaNA pUrve sarvajJoe karI evuM tamAruM kahevuM nirarthaka che, kemake sarvajJo AvuM parikSNuprAyaH [nakAmuM] vacana prarUpe nahIM ke eSaNAdoSathI ajANa gRhastho glAnAdinI vaiyAvacca kare, paNa eSaNA doSanA jJAta sAdhu na kare. vaLI tame paNa glAnano upakAra svIkAryo che ja, kemake tame gRhasthane preraNA ane anumodanA karo ja cho. chatAM nirdoSa rIte mAMdAnI sevA karanArA amArI tame niMdA karo cho, mATe sAdhu dharmanA dveSI cho. - sUtra-220,221 : samagra yuktithI potAno mata sthApana karavAmAM asamartha lAgatA lokavAdane choDIne dhRSTatA kare che...rAgadveSathI abhibhUta AtmA mithyAtvathI abhivruta thaI AkrozanA zaraNe jAya che, jema mleccho parvatane * vivecana-220,221 : te gozAlaka matAnusArI ke digaMbaro sarve anukULa yuktio, sarve hetu dRSTAMta vaDe svapakSamAM AtmAne sthApavA mATe asamartha che, tethI A sAmarthya abhAve samyak hetu dRSTAMto vaDe vAdane tyAgIne te anyatIrthivAda tyAgavA chatAM dhRSTatA dhAraNa karIne A pramANe kahe che - mAnava dharma jUno che, aMgasahita veda niHzaMkapaNe mAnavAno che, te cAre veda AjJAsiddha che, tenuM hetu vaDe khaMDana na karavuM. vaLI A bahAranI anumAna AdinI yukti vaDe dharmaparIkSA karavAmAM zuM karavuM che ? kemake bahujanasaMmata pratyakSa rAjA Adie Azraya ApavAthI amAro dharma zreSTha che, bIjo nahIM. upara mujaba vedavAdIe kahetA jainAcAryo uttara Ape che - ahIM jJAnAdi sAra rahita evA ghaNAM vaDe prayojana nathI. kahyuM che ke - eraMDAnA lAkaDAnI bhArI hoya ane gozIrSasaMdana palabhAra hoya, to paNa game teTaluM gaNatA baMne mUlyamAM samAna na thAya. jema gaNanAthI caMdananI tole eraMDA na Ave tema vijJAnarahita mahAjana paNa mUlyamAM gaNavAmAM na Ave. jema eka dekhato ane seMkaDo aMdhAmAM ghaNAM aMdha na letA eka dekhato levo. ema gatine na jANatAM ghaNAM mUDho paNa pramANa nathI, Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/3/3/220,221 115 saMsAragamanamAM vakra ane baMdha mokSamAM nipuNa evo eka jANanAro pramANabhUta che. A pramANe rAga-prIti lakSaNa, dveSa prIti lakSaNa che. te baMnethI haNAyela AtmAvALA anyadarzInIo tathA viparIta bodha vaDe atatva adhyavasAyarUpa micyAtvI vyApta sayukti vaDe vAda karavA asamartha krodha vaza thaIne asabhya vacanarUpa Akroza tathA daMDa, muSTi Adi vaDe mAravA taiyAra thAya che. te mATe dRSTAMta kahe che - jema mleccha TaMkaNo duya che chatAM baLavAna zatru vaDe yuddhamAM hArI jAya to parvatanuM zaraNa le che, tema vAdamAM parAjita kutIrthiko vAdamAM hAratA AkrozanuM zaraNa le che. paNa tethI jaina sAdhue sAme Akroza na karavo. kahyuM che ke - Akroza, hanana, mAraNa e dharmabhraSTa bALakane sulabha che paNa dhIrapuruSa maunamAM vadhu lAbha mAne che. * sUtra-222 thI 224 H vAda karatI vakhate muni potAnI cittavRttine prasanna rAkhe ane bIjA manuSyo tenA virodhI na bane tevA AcaraNathI potAno pakSa rajU kare. kAzyapa mahAvIrasvAmIe kahela A dharmane grahaNa karIne prasanna citte, aglAnabhAve muni glAna sAdhunI sevA kare. samyagdaSTi, zAMtamuni mokSadAsI evA uttama dharmane jANIne upasargone sahana karIne mokSa prApti paryanta saMyama anuSThAna kare. - te huM kahuM chuM. * vivecana-222 thI 224 H ve muLA: svapakSa siddhi ane paradoSa batAvavA vageremAM ke mAdhyasthya Adino AtmAmAM prAdurbhAva je anuSThAnamAM thAya te bahu guNa kalpe che - pratijJA, hetu, dRSTAMta, upanaya, nigamana Adi ke mAdhyastha vacanavALA anuSThAno sAdhue vAda karatA ke anyadA yojavA joIe. te ja kahe che - citta svAsthya rUpa samAdhi jene che te AtmasamAdhika che. kahyuM che ke - je je hetu dRSTAMta sthApavA vaDe AtmasamAdhi thAya arthAt mAdhyastha vacana vaDe svapakSa siddhi ke para anupaghAta thAya tema vAda kare tathA je anuSThAna ke vacanathI dharmazravaNa Adi ke anyapravRttimAM anyatIrthi virodha na kare tema vartavuM. bIjAne virodha na thAya tevuM anuSThAna ke vacana sAdhuo karavuM. A pramANe paramatanuM nirAkaraNa karI upasaMhAra vaDe svamata sthApanArthe kahe che - durgatimAM dhAravAthI dharma che, te zrI mahAvIra svAmIe kevaLa jJAna thayA pachI deva, manuSyonI sabhAmAM yathAvasthita artha nirUpaNa karIne kahyo che ane paramatanuM nirAkaraNa karyuM che te samajIne sAdhu bIjA mAMdA sAdhunI taiyAvacca kare. kaI rIte kare ? potAnI zakti mujaba samAdhi rahe te rIte arthAt je rIte AtmAne samAdhi rahe ane potAnA yogo na sIdAya te rIte te glAnane samAdhi upaje te mATe gaucarI Adi lAvIne Ape. zuM karavAthI A thaI zake ? A dharma sarvajJapaNIta, zruta-cAstri nAmaka bhedavALo, prANIonI ahiMsArUpa suMdara, prItinA kAraNarUpa che tema jANIne. sadbhUta padArthamAM rahela dRSTi te samyagdarzana jene che te yathArtha vastune jANanAra tathA rAga-dveSa dUra thavAthI zAMtirUpa che, te dharmane suMdara samajI anukULa 116 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 pratikULa upasargone sahana kare, paNa kaMTALIne virUpa na Acare e rIte sarvakarma kSaya thAya tyAM sudhI saMyama anuSThAnamAM tatpara rahe. - 4 - adhyayana-3 '"upasargaparijJA'' uddezA-3no munI dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa adhyayana-3 uddezo-4 0 trIjo uddezo kahyo, have cotho kahe che. teno saMbaMdha A pramANe - pUrvanA uddezAmAM anukULa-pratikULa upasargo kahyA. te upasargothI kadAca koI sAdhu zIlathI bhraSTa thAya, tevA sAdhune A uddezAmAM bodha Ape che. - 4 - have sUtra * sUtra-225 thI 228 : pUrve ugra tapasvI mahApuruSoe (sacitta] jaLathI siddhi prApta karI che, A sAMbhaLI maMda sAdhu viSAda pAme che...vaidehI namirAjA AhAra na karIne rAmagupte bhojana karatA, bAhuke sacitta jaLathI, nArAyaNe acitta jaLathI siddhi prApta karI che...maharSi-Asila, daivila, dvaipAyana ane pArAsare sacita jaLa-bIja ane vanaspatino upabhoga karIne siddhi prApta karI che...pUrve A mahApuruSo prakhyAta ane mAnya hatA. teoe sacita jaLa ane bIjano upayoga karI siddhi prApta karI evuM meM paraMparAe sAMbhaLela che. * vivecana-225 thI 228H [225-] keTalAka paramArthane na jANanArA kahe che ke - mahAn puruSo evA valkalacIrI, tArAgaNa RSi vagere pUrvakALe tapa karavAthI tapodhana hatA - temaNe paMcAgni Adi tapa vizeSathI kAyAne ghaNI tapAvelI, teo kAcuM pANI pIne, upalakSaNathI kaMda-mUla-phalAdi upabhogathI kAcA pANInA pabhiogathI siddhimAM gayA. AvuM sAMbhaLIne, temAM sadbhAvanA AvezathI ajJAnI sAdhu asnAnano tyAga karIne, kAcA pANInA paribhogamAM magna banI saMyamAnuSThAnamAM viSAda pAme che athavA te kAcuM pANI pIevApare-nahAya vagere upayoga kare che. paNa te bicAro ema na vicAre ke te tApasa Adi vratavALA koIka jAtismaraNa Adi nimittathI samyagdarzana pAmIne jina kathita bhAva saMyama svIkArI jJAnAvaraNIya Adi karma dUra karIne bharatAdi mAphaka mokSe gayA che. - 4 - [226-] keTalAMka kutIrthi sAdhune ThagavA Ama kahe che athavA zIthIla evA jaina sAdhu AvuM kahe che ke - videha janapadamAM thayela namI rAjA - 4 - phakta bhojana na karavAthI mokSe gayA. tathA rAmagupta rAjarSi AhArAdi vAparIne mokSe gayA. bAhuka kAyuM pANI vAparIne ane nArAyaNamaharSi pariNatajaLanA paribhogathI siddha thayA. [227-] maharSi evA Asila, devila, dvaipAyana tathA pArAzara sacitta pANI, bIja, vanaspatinA paribhogathI siddha thayA evuM saMbhaLAya che. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/3/4/225 thI 228 113 118 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 | [228] A namI Adi maharSio pUrvakALamAM mahApuraSa tarIke prakhyAta hatA, rAjarSiye prasiddha thayelA, tathA ahIM jainadarzanamAM SibhASita Adi AgamamAM paNa keTalAMka saMmata manAelA che. A pramANe anyatIrthiko ke zithila jaina sAdhu bole che ke - A badhA sayita pANI, bIja Adi khAIne siddha thayA che, evuM meM bhArata Adi purANomAM sAMbhaLela che - have upasaMhAramAM teno parihAra kare che- * sUtra-229 - [ukata kathano sAMbhaLI) ajJAna sAdhu, bhArathI pIDAtA gadheDAnI mAphaka saMyamamAM kheda pAme che. aninA saMbhramathI doDato pAMgaLo asAmarthyathI jema nAza pAme, tema saMyamanA bhArathI duHkhI pAchaLa ja cAle che, mokSe jatAM nathI. - vivecana-229 : A pramANe kuzruti-upasarganA udayathI ajJAnI sAdhu ukta vividha upAya sAdhya siddhi gamanane avadhArIne saMyamAnuSThAnamAM sIdAya che paNa te ajJAnI ema vicAratA nathI ke te maharSionuM siddhigamana koI nimitta cakI thayuM che. jemake jAtismaraNAdi jJAnathI ke anya rIte sakhya darzana-jJAna-cAri vaDe vakalagIrI Adi moho gayA che paNa sarvaviratinA pariNAmarUpa bhAvaliMga vinA phakta kAcuM pANI, bIjAdi upabhogathI jIva hiMsAthI karmakSayane pAmyA nathI. have kheda pAmavAnuM daSTAMta kahe che bhAra vahanathI chia gadheDAnI jema sIdAya che. jema gadheDA bhAra halako thatA cAlavAnA mArgamAM ja ALoTe che, tema DhIlA sAdhu saMyamano bhAra mUkI zItalavihArI banI jAya che. bIjuM dRSTAMta kahe che - jema pAMgaLo mANasa Aga vagerenA bhayathI * x " nAsatA lokonI pAchaLa doDe chatAM tenAthI AgaLa nIkaLatA nathI, paNa teo tyAM ja AgamAM sapaDAI nAza pAme che, tema zItalavihArI mokSa pratipavRta thavA chatAM mokSe pahoMcatA nathI, paNa te saMsAramAM anaMtakALa sudhI rahe che. * sUjha-230 + keTalaka ema kahe che ke - sukhathI ja sukha maLe che, Ama kahI jinezvara dvArA prarUpita zreSTha ane kalyANakArI mAgano tyAga kare che. * vivecana-230 : anyamatanA nivAraNa mATe pUrvapakSa kahe che : mokSagamananA vicAramAM zAkyAdio ke loca AdithI kaMTALelA jaina sAdhuo - x - evuM bole che ke mAne che - sukhathI ja sukha maLe che. kahyuM che ke - badhAM jIvo sukhamAM rata che ane du:khathI kaMTALelA che, mATe sukhanA arthIe bIjAne sukha ApavuM, sukha ApanAro sukha pAme che. vaLI -x* kAraNa ne maLatuM kArya ja utpanna thAya. jemake - zAlibIjathI zAlino jAMkuro phUTe, javano na phUTe. tema kAyAne sukha ApatA mukti sukha maLe, loca Adi du:kha ApIne sukha na maLe. zAstramAM paNa kahyuM che ke - manojJa bhojana, manojJa zayana - Asana, manojJA gharamAM besI muni manojJa dhyAna kare. vaLI zAkyaputra buddha paNa komaLa zayyA, prAta:kALe pAna, bapore bhojana, sAMje pINuM AdimAM mokSa joyo che. e rIte manojJa AhArAdi cita svAthyathI samAdhi Ape che, tenAthI mukti maLe che mATe siddha thAya che ke sukhathI ja sukha maLe loyAdi kAya kaSTathI mokSa na maLe. mUDha mativALA * x * AvuM mAnIne mokSanA vicAramAM sarva devadharmathI dUra evA jainendra zAsana pratipAdita mokSa mArgano tyAga kare che. jJAnAdi samAdhi tajIne saMsAre bhame che. [have jainAcAryo kahe che-] "kAraNa anurUpa kArya" evuM je kahyuM te ekAMta nathI. kemake zIMgaDAmAMthI zara thAya che, chANamAMthI vIMchI thAya che, ityAdi. jo ke manojJa AhArAdi sukhanuM kAraNa kahyuM, paNa temAMthI vicikAdino saMbhava che. vaLI A vaiSayika sukha du:kha pratikAra hetupaNe hovAthI sukhano AbhAsa mAtra che, sukha nathI. kahyuM che ke - du:kharUpa viSayomAM sukhanuM abhimAna thAya che, sukharUpa niyamAdimAM du:kha buddhi thAya che. kotarelA akSaronI paMkti avaLI dekhAya che, tema viparIta gatinA prayogathI sArA lAge che. te kaI rIte parama AnaMdarU5 AtyaMtika kAMtika moDhA sukhanuM kAraNa thAya? jo ke loca, bhUmizacyA, bhikSA aTana, papabhiva, bhUkha-tassa Adi du:khanA kAraNarUpe tame batAvyA. te atyaMta asatvI, paramArthanI daSTi vinAnAne du:kha lAge che. paNa mahApuruSone, svArtha mATe apavartelA tathA paramArtha ciMtAmAM eka tAnane mahAsatvapaNe A du:kho paNa sukharUpe thAya che kahyuM che - ghAsanA saMthAre beThelA, rAgamada-mohane nAza karanAra muni je mukti-sukha pAme, tevuM sukha cakravartIne paNa kyAMthI ? tathA "du:kha dukRtanA kSayane mATe che, kSamA vairInA verano nAza kare che, kAyAmAM azuci vairAgya mATe, vRddhava saMvega mATe, maraNa sarva tyAganA mahotsava mATe, janma vahAlAnI prIti mATe che. A rIte AkhuM jagatu saMpadA yukta che, temAM vipatti kayAMthI hoya ?' vaLI ekAMte sukhathI ja sukha mAnatA saMsAranI vicitratAno abhAva thaze. svargamAM rahelA nitya sukhIne pharI sukhano anubhava levA tyAMja utpanna thavuM paDe. nArakone pharI du:kha bhogavavA nAztImAM utpanna thavuM paDe. * x * paNa evuM thatuM nathI - x - tethI kahe che- * sUtra-231 : jinazAsananI avagaNanA karIne, viSaya sukhathI mokSasukhano nAza na karo. Asava pakSane nahIM choDo to lohavaNikanI jema pastAzo.. * vivecana-231 - A jainendrapravacana samyagudarzana-jJAna-cAritrAtmaka mokSamArga pratipAdaka che. tene "sukhathI sukha maLe" Adi kahI mohathI mohita banI tene tajatAM vaiSayika sakhathI paramArtha sukha evA mokSano nAza na karo. manojJa hAthI kAmodvega, tethI citamAM azAMtithI samAdhi thatI nathI. asatu pakSanA svIkArathI - X - tame mAma AtmAnI kadarzanA karo cho jema loDhAne upADanAra mArgamAM cAMdI vagereno lAbha Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/3/4/31 119 maLavA chatAM kadAgrahathI ema mAne ke dUrathI lAvela loTuM kyAM mUkI dauM ? pachI alpa lAbha thatA pastAvo kare. tema tame paNa tamAro kadAgraha nahIM mUko to pastAzo. - zAkyAdinA doSo kahe che-- * sUtra-232 thI 236 : suikhathI sukha maLe evuM mAnanArA] jIvahiMsA kare che, mRSAvAda seve che, adad vastu le che, maithuna seve che ane parigrahamAM varte che. jinazAsanathI vimukha, strIvazavartI, ajJAnI, anArya karma karanAra, pANyiA A pramANe prarUpaNA kare che - ... jema gumaDA ke phollAne dabAvI paru kADhatA turaMta pIDA dUra thAya che. tema samAgamapArthI AI sAthe samAgamamAM zuM doSa che ?...jema gheTe pANIne halAvyA vinA pI le che. tema samAgamapArthI strI sAthe samAgamamAM zo doSa che ...jema piMga pakSiNI pANIne halAvyA vinA pI le che, tema samAgama pArTI AI sAthe samAgamamAM zo doSa che? * vivecana-232 thI 236 : he vAdIo ! tame sukhathI sukha iccho cho, tethI hiMsA, jUTha, corI, maithuna, parigrahamAM vartI asaMyata bano cho, tame vartamAna sukhanI eSaNAmAM aA vaipayika sukhanA AbhAsathI pAramArthika ekAMta atyaMta mokSasukhane gumAvo cho, kemake pacanapAcanAdi kriyAmAM vatatA sAvadha anuSThAnanA AraMbha vaDe jIvahiMsA karo cho tathA je jIvonA zarIrano upabhoga tame karo cho, teonA svAmIe te zarIra arpaNa karyA na hovAthI adattAdAna lAge che, tathA gAya, bheMsa, bakarI, uMTa AdinA saMgrahathI tenA maithananuM anumodana karatA abrAhma che ane gRhastha AcaraNa karavA chatAM ame pravajita chIe tema bolatA mRSAvAda lAge che. vaLI dhana, dhAnyAdi parigrahathI parigraha doSa lAge. matAMtara mATe pUrva pakSa kahe che - X- ukta rIte prANAtipAtAdimAM vartatA bauddha vizeSa ke nAyavAdI maMDalamAM raklA zaivamatavALA, sad anuSThAnathI bAjumAM rahelA pArthasthA ke jaina matanA pAsasthAdi kuzIlo strI parIpahathI hArelA ane anArya karma karavAthI anArya evA te A pramANe kahe che piyAnuM darzana ja amane thAo, anya darzananuM zuM prayojana che ? jenA vaDe sarANI yita hovA chatAM nirvANa maLe che - teo AvuM zA mATe kahe che ? teo strIne vaza varte che, ajJAna che, rAgadveSathI haNAyela citavALA che, rAgadveSane jivanArA jinanI AjJA je kaSAya, mohanA upazamanA hetubhUta che, tenAthI parogamukha banI saMsArAsakta, jaina mArga dveSI che mATe kahe che. jema koI gumaDAvALo rogI gumaDA ke phoDalAnI pIDA zAMta karavAne lohIpara kADhIne muharta mAtramAM sukhI thAya che, te doSita gaNAto nathI e pramANe strIe karela prArthanAmAM - strI saMbaMdhamAM gumaDuM dAbavA mAphaka kayo doSa che? A rIte samAgamamAM koI doSa nathI je koIne kaMI pIDA thatI hoya to doSa lAge, paNa ahIM 120 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 evuM nathI, tenuM dRSTAMta kahe che- jema peTe pANIne halAvyA vinA pANIthI potAne tRpta kare che temAM koInA upaghAta thato nathI, tema A saMbaMdhamAM koIne pIDA thatI nathI ane potAne saMtoSa thAya che, to temAM doSa kyAMthI hoya? A ja viSayamAM bIjuM dRSTAMta kahe che - AkAzamAM uDatuM evuM kapila pakSI AkAzamAM raheluM evuM bhareluM pANI pIe temAM doSa nathI. tema ahIM paNa darbhadAnapUrvaka rAgadveSa vinA gAdi mATe strI saMbaMdha karatA tene doSa nathI. A rIte gumaDuM dabAvavA mAphaka * * * gheTA athavA kapiMjalanA pANI pIvAnI kriyA mAphaka - X - X - X - strI saMgamAM doSa nathI tema kahyuM. tathA kahe che ke - dharma mATe putranI utpati karavA potAnI strImAM adhikArI tenA patine jema RtukALe zAstrokta vidhie saMga karatA doSa nathI, tema udAsInapaNe kAma bhogavatA doSa nathI. - teno uttara niyuktikAra Ape che- [ni.53-] koI puruSa zastrathI koInuM mastaka chedIne avaLe moDhe ubho rahe, tevI rIte udAsIna puraSa zastrathI ghA karavAno aparAdhI na thAya ? [ni.54-] koI jherano kogaLo pIne mauna rahe ke chAno pIe ane koI na dekhe tethI zuM te puruSa marato bacI jaze? [ni.55-] koI rAjAnA bhaMDAramAMthI mahAmUlya ratnone corIne avaLe mukhe ubho rahe, to zuM tene koI nahIM pakaDa? A rIte koI zaThatA ke ajJa banI khUna kare - jhera pIe - ratna core ane temAM mAdhyacya dhAraNa kare, tethI tenI nirdoSatA gaNAya ? e pramANe ahIM maithunamAM avazya rAga thavAno che ane badhA doSonuM kAraNa che, saMsAra vadhAranAra che, to nirdoSatA kyAMthI ? kahyuM che ke - prANIonA bAghaka A zAstramAM maharSioe kaheluM che ke - jema rU nI bharelI naLImAM tapAvelo loDhAno saLIyo ghAlatAM rU baLe tema strInA saMgamAM yonimAM rahelA jIvono nAza thAya che. A dharmanuM mULa che, bhava-bhramaNa vadhAsnAra che, mATe pApane vadhAravA na icchatA puro viSamizrita anna mAphaka te tyAgavA yogya che ema niyuktikAra kahe che. * sUtra-237 : ukata prakAre maithuna sevanane niravadha batAvanAra pAzu, mizrAdeSTi, anArya che, bALakomAM Asakta rahetI pUtanA mAphaka teo kAmAsakta rahe che. * vivecana-237 : A rIte gumaDuM pIlavA Adi daSTAMta mujaba maithunane nirdoSa mAnanArA, strI parISahathI parAjita, sad anuSThAnanI bAjumAM rahelA nAyavAdi vagere tathA patita jaina sAdhu viparIta darzanavALA tathA duSTa karma AdaravAthI ke dharma viruddha anuSThAnathI anArya evA icchA madanarUpa kAmabhogamAM ke kAmabhoga vaDe sAvadha anuSThAnamAM kata rahe che. ahIM laukika daSTAMta che - jema pUtanA DAkaNa dUdha pItA bALakamAM Asakta rahetI, tema A anAryo kAmAsakta rahe che athavA pUyaNa eTale gheTI potAnA Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/3/4/237 baccAne vaLage che tema teo paNa che ahIM kathAnaka batAve che-- jema badhA pazunA baccAne sUkA kUvAmAM sneha parIkSArthe pheMkyA tyAre bIjI pazu strI kUvAnA kAMThe raDatI ubhI rahe che, paNa gheTI saMtAnanA snehamAM aMdha banIne pariNAmane vicAryA vinA pote kUvAmAM paDe che, mATe bIjA karatA gheTI potAnA saMtAnamAM vadhu sneha dharAve che. - X - kAma Asaktane doSo batAvavA kahe che-- * sUtra-238,239 : jeo bhaviSya tarapha na jotAM, vartamAna sukhanI ja zodhamAM Asakta rahe che, te sautana ane Ayu kSINa thatAM pazcAttApa kare che. jemaNe dharmopArjananA samaye dharmopArjana karyuM che, te pachIthI pastAvo karatA nathI, te baMdhanamukta dhIra puruSo asaMyamI jIvananI icchA na kare. * vivecana-238,239 : 121 bhAvi kAma-bhogecchAthI anivRttane nakAdi yAtanA sthAnomAM ghaNuM duHkha paDe che te na vicAratA tathA vartamAna vaiSayika sukhAbhAsane jotAM vividha upAyothI bhogonI prArthanA karatA teo potAnuM AyuSya kSINa thatAM saMvega pAmIne athavA yauvana dUra thatAM viSayatRSNA zAMta na thavAthI zoka kare che kahyuM che ke - [te zoka kare che ke-] muThThIo vaDe meM phakta AkAzane haNyuM ane photarAM ja khAMDyA che, kemake meM manuSya janma pAmIne sat artha mATe Adara na karyo tathA saMsArano vaibhava ane yauvananA madathI sukRto na karyA hoya, te badhAM vRddhAvasthAmAM yAda AvatA hRdayamAM khaTake che. - paraMtu jeo uttama satvathI pahelethI ja tapa ane cAstramAM udhama kare che, temane pachIthI pastAvo thato nathI - te batAve che - Atmahita karanArA dharma prAptinA avasare jeNe indriyo tathA kaSAyono parAjaya karavAmAM udhama karyo che, teo maraNa kALe ke vRddhAvasthAmAM zokAkula thatA nathI. dharma prApta karavAno avasara vivekIone prAyaH sadAne mATe hoya che. te ja puruSArtha pradhAna che. prAye te ja karavo ucita che. tethI teo bALapaNAthI samajIne viSaya abhilASa choDIne, tapa ane saMyama AcarIne karmanA vidAraNamAM samartha snehAtmaka baMdhanathI sarvathA mukta thaIne asaMyama jIvita icchatA nathI athavA jIvana-maraNamAM nispRha banI saMyamamAM udyama kare che. * sUtra-240,241 : jema tIvra vegathI vahetI ane viSama taTavALI vaitaraNI dustara che, tema vivekahIna puruSo mATe lokamAM strIo dustara che. jemaNe strI saMsarga ane kAmazRMgAra choDyA che, te sarve upasargone jItI saMvarUpa samAdhimAM sthita thAya che. * vivecana-240,241 : udAharaNa - jema vaitaraNI nadI madhya bhAge ghaNAM vegavALI ane viSamataTa sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 hovAthI dustara che tema A lokamAM nArIone vivekarahita ane hIna satvavALA puruSo duHkhethI choDI zake che. teNI hAvabhAvothI vidvAna puruSone paNa vaza kare che. kahyuM che ke - jyAM sudhI lIlAvALI strInA nIla pAMkhavALA kaTAkSa bANo - x - puruSanA hRdayanI dhIrajane coranArAM che, te lAgyA nathI, tyAM sudhI te sanmArgamAM rahe che, lajjA ane vinayane sAcave che ane indriyone vazamAM rAkhe che, mATe ja vaitaraNI nadI mAphka nArInA phaMdAmAMthI chUTavuM muzkela che - vaLI - je strI saMganA vipAkane jANanArA uttama puruSoe aMta sudhI nArInA saMyogane tajela che. tathA tenI sAthe ja vastra, alaMkAra, mALAthI potAnI kAma vibhUSAne tajelA che tathA strInA saMga saMbaMdhI sarve kRtyo tathA bhUkha, tarasa vagere pratikULa upasargonA samUhane choDIne, je mahApuruSa sevita mArga prati pravRtta thayA che, te ja svastha cittavRttirUpe rahelA che teo anukULa-pratikULa upasargothI kSobha pAmatA nathI, paNa viSayAsakta, strI Adi parISahathI parAjita, aMgArA upara paDelA mINa mAphka rAgarUpa agni vaDe baLatA asamAdhie rahe che have strI Adi parIpa parAjitanA kula kahe che-- - sUtra-242,243,244 [adhuruM-] : jyAM pANI svakarmAnusAra viSAsIna kRtya kare che, te duHkhI thAya che ane kAmajathI puruSa samudrane pAra karatA vepArI mAphaka saMsAra tarI jAya che. suvratI bhikSu ukata kathanane jANIne samiti pUrvaka vicare, mRSAvAdano tyAga kare, adattAdAnanuM paNa visarjana kare urdhva, adho, tirdI dizAmAM je trasa-sthAvara jIvo che, tenI viratI kare. * vivecana-242,243,244 [adhuruM-] : ukta anukUla-pratikULa upasargane jitanArA sarve dustara saMsAra taraze. dravya oghadRSTAMta-jema lavaNasamudrane vepArIo yAna pAtra vaDe tare che. tema bhAva ogharUpa saMsAra saMyamarUpI nAva vaDe sAdhuo tare che, taryA che, taraze. have bhAva ogha je saMsAra che, temAM strI saMgathI kheda pAmI, strI saMgathI bIjA jIvone pIDe che, teo potAnA pApathI asAtA vedanIya bAMdhe che. 122 have upasaMhAra karatA upadeza Ape che - upara kahyuM ke jema nArIo vaitaraNI nadI mAphaka dustara che, te jeNe parityAgI che, teo samAdhipUrvaka saMsAra tare che, strIsaMgI saMsAramAM svakRta karmothI ja duHkha pAmaze. bhikSuo A badhuM jANIne, haiyaupAdeyapaNe oLakhI zobhana vratavALo banI, pAMya samitie samita thaI viyare Ama kahI mULa-uttaraguNa kahyA. Avo banI saMyamAnuSThAna kare. asatya vacana vizeSathI varSe. daMtazodhana mAtra paNa adatta na le. Adi grahaNathI maithuna, parigraha levA. te maithuna Adi yAvajjIvana Atmahita mAnato parihare. ukta vratomAM ahiMsAnI vRtti hovAthI tenuM prAdhAnya batAvavA kahe che - urdhva, adho, tirthA levAthI kSetra prANAtipAta lIdho. temAM je koI trAsa pAme te trA - be, Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/3/4/242,243,244 13 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 adhyayana-4 "strI parijJA" traNa, cAra, pAMca indriyavALA paryApta * apati bheTavALA jIvo levA - A rIte dravya prANAtipAta lIdho. badhI avasthAmAM * sarvatra kAle kALa-bhAva bheda bhinna prANAtipAta svIkAryo. A rIte caude jIva sthAnomAM kahyuM - karAvavuM - anumoDuM vaDe ane mana-vacana-kAyAthI prANAtipAtanI virati kare. A rIte eka pAda uNa be zloka vaDe jIvahiMsA virati Adi mUguNo batAvyA. have mUla-uttara guNonA phaLane batAvavA kahe che- * sUtra-244 [adhurathI-3, 245,246 - [ukata hiMsAdinA tyAgathI zAMti ane nivaNinI prApti thAya che. kAzyapa mahAvIra svAmI dvArA kahela A dhamane svIkArIne bhikSu aglAnA bhAve, samAdhiyukata thaIne rogI sAdhunI sevA kare. samRddhi, zAMta muni, mokSa ApavAmAM kuzaLa evA A dhamani jANIne upasargo sahe, mokSa prApti sudhI saMyama pALe * tema huM kahuM chuM. * vivecana-ra44 (yurethI-] ra45,246 : zAMti eTale kama dAhano upazama. nivaNi eTale mokSapada. te rAga-dveSanA baMddhanA nivAraNarUpa pratipAdita karyuM che, te avazya caraNakaraNanA anuSThAyI sAdhune hoya che. have samasta adhyayanano upasaMhAra karatA kahe che - pUvoMkata mULa, uttaraguNarUpa athavA zruta-cArirUpa durgatine aTakAvavAthI dharma che, tene AcAyadi pAse upadeza vaDe grahaNa kare che. te zrI mahAvIra vardhamAna svAmIe kevaLajJAna thayA bAda bhavya jIvonA uddhArane mATe kahela che. tene samajIne sAdhue parISaha-upasargathI kaMTALyA vinA mAMdA sAdhunI vaiyAvacca karavI. * kevI rIte ? : pote mAMdo na paDe te rIte yathAzakti samAdhi sakhIne kare. arthAt mAruM jIvana saphaLa thayuM ema mAnato vaiyAvacca-mAMdA sAdhunI sevA kare. A pramANe samyaka rIte jANIne, potAnI matithI ke bIjA pAse sAMbhaLI mokSe javAmAM anukULa evA zruta-cA idharmane AdarI te samyagradarzanI tathA kaSAyanA upazamathI zItIbhUta thaI athavA parinivRta kAvALo thaI anukULa-pratikULa upasargone sahIne mokSe jatAM sudhI saMyamAnuSThAna vaDe nirvAha karo. adhyayana-3 'upasapirijJA' uddezA-4no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa tti - adhyayana pUrNa thavA mATe che. jIvana - pUrvavata, nayacarcA temaja. zrutaskaMdha-1, adhyayana-3, TIkAnuvAda pUrNa * bhUmikA : trIjuM adhyayana kahyuM, have joyuM kahe che. teno saMbaMdha A pramANe * pUrvanA adhyayanamAM upasargo kahyA. temAM prAye anukULa upasargo du:sahya che. temAM paNa mukhya svIkRta che tene jItavA A adhyayana kahyuM che e saMbaMdhe Avela A adhyayananA upakama Adi cAra anuyogadvAra che. temAM upakama aMtargata adhikAra be che. (1) adhyayanano, (2) uddezAno. temAM adhyayanano adhikAra niyuktikAre pUrve batAvela che uddezAno adhikAra niyukitakAra dhe kaheze. have niphoSa * te ogha, nAma, samAlApaka e traNa bhede che temAM oghaniSaa e adhyayana, nAma niSagI pariphA che. temAM nAma, sthApanAne choDIne strI zabdanA dravyAdi nikSepa kahe che.. [ni.56-] dravya A be prakAre - AgamacI, no AgamacI. gamagI strI padArthane jANanAra paNa upayoga rahita. * * * noAgamacI jJazarIra, madhyazarIra, vyatirikta traNa bheda, vyatiritanA traNa bheda : ekabhavikA, baddhAyukA, abhimukhanAmagogA. jenA vaDe oLakhAya te yiha * ratana, veza, Adi. cihamAMthI A te yiha ii * jeno veda nAza pAmyo che te chavAstha kevalI athavA strI vezadhArI, koI paNa. veda strI - puraSa abhizAparUpa vedodaya. amilApa * * * bolAya che. strI liMgI nAmo; jemake - zALA, mALA Adi. bhAva A be prakAre - AgamaLI, no AgamathI - A padArthajJAtA ane temAM upayoga hoya. * * - no AgamathI bhAva viSayanA nikopamAM A vedarUpa vastunA upayogayukta. tenA upayogathI ananyapaNe hovAthI te ja bhAva AI che. jema agninA upayogavALo mANavaka agni thAya che athavA AvedanA nivakinA udayamAM Avela karmone anubhave te bhAva jhI A pramANe strIno nipopa che. parijJA nikSepa "zApariphA" mujaba jANavo. have puruSa nikSepa [ni.] nAma eTale saMjJA. saMjJA mAtrathI puruSa te nAma puruSa. jemake ghaDo, vara Adi. athavA jenuM nAma "puruSa' hoya. sthApanA puruSa - kASThAdinI pratimA rUpe che. dravya puruSa noAgamathI jJazarIra, bhavya zarIra, vyatikita-romAM ekabhavika, baddhAyuka, abhimukhanAmagotra. athavA dravya praghAna te mammaNa zeTha Adi. kSetrane AzrIne te phogapuruSa - saurASTrika Adi athavA je phomane AzrIne puruSapaNuM maLe te kSetrapuruSa. je jeTalo kALa puruSaveda vede te kAlapuruSa. jemake he bhagavan! puruSa e kALathI purayapaNe kyAM sudhI hoya ? he gautama ! jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI je kALe puraSapaNuM anubhave. jemake koI eka pakSAmAM puruSapaNuM bhogave, bIjA pakSamAM napuMsakapaNuM. jenA vaDe prajA utpanna thAya te puruSa ciha, tenAthI pradhAna te prajanana puruSa * x karma eTale anuSThAnathI pradhAna che * * * * * * * * * * * * * Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/4/bhUmikA 125 karmapurapa-karmakara, bhogathI pradhAna te bhoga-puraSacakravartI Adi. kasarata, baLa, vairya, sava AdithI pradhAna te guNapuruSa. bhAvapuruSa te puruSa vedanA udaye vartato te vedavA yogya karmone anubhave che. A pramANe prapa zabdanA 10-nikSepa che. have pUrve batAvelA uddezAnA adhikAne kahe che [ni.58] pahelA uddezAmAM kahyuM che - strI sAthe pazciyathI, bhinna kathA Adi AlApathI, strInA aMgopAMganI kAma abhilASa ceSTAne jovAthI alpa savavALA puruSane cAstrinI khalanA ke bhaMga thAya che. bIja uddezAmAM kahyuM che - zIlathI bhraSTa sAdhune A janmamAM svapakSa ane parapakSa taraphathI tiraskArAdi ane te saMbaMdhI karmabaMdha thAya che. tethI saMsAsAgaramAM bhamaNa thAya che. zuM strIoe koIne zIlabhraSTa karI potAne vaza karyo che, ke tamAre Avo bodha Apavo paDe che ? - hA, - te kahe che. [ni.59-] abhayakumAra, caMDaudhota, phUlavAlaka Adi potAne zUra mAnatA puraSone sadabhAvarahita strIoe mAyA-kapaTa vaDe potAne vaza karyA che, koIka rAjaya bhraSTa thayA. A traNanA daSTAMta levAnuM kAraNa - abhayamAM buddhi, pradhotamAM zUravIratA ane kUlavAlakamAM tapasvItva hatuM. [ni.60] strIone sugatinA mArgamAM argalA samAna tathA kapaTamAM nipuNa jANIne teno kadApI vizvAsa na karavo. tenA doSo pahelA uddezAmAM tathA bIjAmAM paNa kahyA che. te vicArI Atmahitecchuoe vizvAsa na karavo. [ni61-] zatrane jItavAmAM sArI rIte samartha chatAM strIoe puruSone svavaza karyA che, netra kaTAkSathI bIkaNa banAvyA che. aA savavALA teo strIonA page paDIne, khuzAmata karI niHsAra bane che tathA potAne zara mAnatA puruSo paNa strIne vaza thaI dInatAvALA thatAM pratyakSa dekhAya che, te kharekhara zUra nathI. tethI siddha thayuM ke strIo avizvAsya che. kahyuM che - kapaTathI bharelI, du:khe samajAvAya tevI, kSaNamAM rakta ke virakta banatI strImAM koNa vizvAsa kare. strInA hadayane dhikkAra thAo. anya sAthe vAta kare, anya sAthe bese, anyane hRdayamAM sakhe ane je manamAM dhAre te kare. te koNa jANI zake ke vebanI latAnA gucchAthI gADha hRdayavALI strInA bhAva zuM che ? ke je bhAva bhagna AzAvALIne bole. strI jyAM Asakta thAya to tenI vANI zeraDInA kakaDA ke sAkaranA gAMgaDA jevI mIThI hoya, paNa jo rIsAya to tenI vANI lIMmaDAnA aMkarA jevI kaDavI thAya che. badhuM ApI de, kAma karI Ape, mArI nAMkhe, sthAne sthApI de, prasanna thAya to jIvADe ke rUThe to Thage. sukRtanuM rakSaNa nA kare, sneha na kare, dAna-sanmAna na kare kULa, pUrvaja, bhAvi, zIla e badhuM strInA sahavAsamAM nAza pAme che. kapaTathI bharela, sneha ane dayAvIrahita, jUThuM bolanArI, evI strIono hadayathI vizvAsa na karavo. jIvatA patine mArI nAMkhe, lokamAM vakhaNAvA koI pati 126 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 pAchaLa marI jAya, sAMpanI mAphaka strIonuM caritra vAMkAthI paNa vAMku che. gaMgAnI retI, samudranuM jala ane himavatanuM parimANa buddhimAno jANe che, paNa tevA buddhivALA, strInA hRdayane jANatA nathI. rovaDAve tathA rUve, khoTuM bole, pratIti karAve, kapaTathI viSabhakSaNa karI marI jAya paNa tenA aMdaranA sAcA bhAvane koI jANatuM nathI. manamAM anya kArya ciMtave bahArathI anya kAma sthApe, anya bole, AraMbha judo kare - kArya judu kare, mATe strIo mAyAno samUha ane nikRtino sAra che. lokamAM niMdanIka evA asatano AraMbha karanArI tathA paralokamAM vairI samAna kAraNarUpa strI ja che. athavA svabhAvathI kuTila evA yuvAna strIonA caaine koNa jANe che ? doSonI khANa jevI teNInA zarIramAM kAmadeva vase che - ema jANa. vaLI teNI duSTa AcaraNonuM mULa che, narakanI vipula vatanI che, mokSamAM vinA che, badhI rIte varjavA yogya che. te zreSTha puruSone dhanyavAda che, jemaNe potAnI strIo tyAgI, dIkSA laIne vratAdi pALI acaLa, anuttara evA ziva sthAne pahoMcyA che. have zUra puruSa kevo hoya ? te batAve che [ni.62- zruta-cA>>i dharmamAM jenI nizcala mati che, tevo indriyo ane mananA zagune jItavAthI zUra che, te ja mahAsatvayukta che, svakarmanA vidAraNamAM samartha che. kemake - sadanuSThAnamAM nirudhamI jo sapuruSa AcarIta mArgathI bhraSTa thAya to te game tevo baLavAna hoya paNa zUra na kahevAya. have puruSanA saMbaMdhathI strIne thatAM doSa kahe che- [ni.63-] pUrve je zIlanAza Adi doSo strI paricaya AdithI puruSone batAvyA, eTalA ja doSo purapathI strIone paNa thAya che. tethI virAgamArge pravRtta strIoe puruSa paricayAdi parihAra lakSaNa apamAda ja zreSTha che. A rIte 'zrIparijJA' zabda puruSottama dharma pratipAdanArthe che. anyathA puruSaparijJA ema kahyuM hota. * adhyayana-4 "IparijJA" uddezo-1 rka o have sUkAnugamamAM akhalitAdi guNavALuM sUtra kahe che* sUtra-24,248 : [je ema vicAre che ke-] huM mAtA, pitAdi pUrva saMbaMdhane choDIne tathA maithunathI virata thaI, ekalo ekAMtamAM vicarIza...avivekI o chaLathI te sAdhu pAse AvI kapaTapUrvaka evA upAyo jANe che * kare che, ke jethI koIka sAdhuo teNIno saMga karI le che. * vivecana-24,248 :Ano pUrvanA sUtra sAthe A saMbaMdha che - pUrva sUtramAM kahyuM ke - mokSa mATe Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/4/24,248 123 AjIvana dIkSA pALe. te mokSa saMpUrNa Asakti tyAre tene hoya che. tethI A adhyayanamAM Asakti varjavAnuM kahe che - je koI uttama satvazALI mAtA-pitA, bhAI-yuga Adi pUrva saMyoga tathA sAsu-sasarAdi paDyA saMbaMdhIne choDIne mAtA, pitAdi saMbaMdharahita ke kapAyarahita tathA jJAna, darzana cAritra sahita athavA potAnA hitanAM paramArthanA anuSThAna karanAra thaI, saMyamamAM rahIza evI pratijJA karelo che, te pratijJA sarvottama che, te thoDAmAM batAve che . jenI kAmavAsanA dUra thaI che, strIpazu-napuMsakAdi varjita sthAnamAM rahIza, A pramANe samyagu utthAnathI vicAre che athavA strI-pazu-paMDavarjita sthAnamAM nirmaLa zIla pALanAra banI vicarIza. evI pratijJA karanAra sAdhune avivekI strI zuM kare ? te kahe che- te sAdhune bIjA kAryanA bahAne kapaTa jALa vaDe tenI pAse AvIne athavA temanuM brAhacarya bhaMga karavA tatpara thaI mAgadha gaNikAdi kulavAla tapasvI Adine bhraSTa karavA jema vividha seMkaDo kapaTa karavAmAM catura banIne, judA judA bhAvathI kAmanA udvegane jagADanArI, sArA-mAThAnA vivekarahita, samIpamAM AvIne sAdhune zIlathI bhraSTa kare che. arthAt bhAI, putra Adi bahAnu karI sAdhu pAse AvIne saMyamabhraSTa kare. kahyuM che ke - priya putra, bhAI Adi svajananA premane bahAne AvIne saMsArI saMbaMdha sthApI A strIo pracchanna pati karI de che. athavA teNI gupta nAma vaDe kapaTa jALa ye che. - x * x * x * te strIo mAyAthI bharelI che, ThagavAnA upAyo paNa jANe che. * x * vivekI sAdhu paNa tevA azubha karmonA udayathI temanI sAthe saMga kare che. have teNInA sUma ThagavAnA upAyo batAve che- * sUtra-249 thI ra5ra : te strIo sAthanI ghaNI nikaTa bese che. kAmotpAdaka vaDe DhIlA karI. pharI pahere che. adhokAya khullI kare che, hAtha uMco karI kAMkha batAve che. kyAreka te rIo ekAMtamAM zayana, Asana para besavA nimaMtre che paNa sAdhue tene vividha prakAranA pAza-baMdhana jaNAvA. - sAdhu te strI tarapha daSTi na kare, tenA A sAhasanuM samarthana na kare, sAthe vicaraNa na kare; A rIte sAdhuno AtmA surakSita rahe. ruzIo sAdhune saMketa karIne, vizvAsamAM laIne bhoga bhogavavA svayaM nimaMtre che, sAdhu te zabdone vividha prakAranA baMdhana samaje.. * vivecana-249 thI 252 : pAse besI, sAcaLane atizaya dabAvI, ati sneha batAvatI, vizvAsa pamADe che. tathA purayane kAmavikAra utpanna thAya tevA suMdara vastrone gupta bhAga tarapha daSTi kheMcavA DhIlA kare che * sarakhA kare che arthAtu potAno kAma abhilASa batAvavA, sAdhune phasAvavA vastrone DhIlA karI, pharI bAMdhe che tathA puruSanA kAmane jagADavA 128 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 sAthaLo khullA kare che, bagala dekhADatI sAdhunI sAme jAya che . vaLI - jemAM suvAya te palaMgAdi zayyA, besAya te mAMgI Adi Asana tene upabhoga mATe yogya kALe strIo ekAMtamAM vAparavA nimaMtraNa Ape che. arthAtu zayana, AsanAdino upabhoga karavA kahe che. te samaye paramArtha jonAra sAdhu vicAre - jANe ke A badhAM strIsaMbaMdha karAvanAra vividha baMdhano-phaMdAo che ati strIo AsannagAminI hoya che. kahyuM che ke - AMbo hoya ke lIMbaDo, abhyAsanA kAraNe velaDI tyAM caDI jAya che, e pramANe strIo paNa je najIka hoya tene icche che. A pramANe strIone jANIne, teNI sAthe sAdhae saMga na karavo. tethI vadhAre bhakti paNa tajavA yogya che. kahyuM che - tuM tenI pAse je levA icche che te vicArIne le, jo AmiSanA pAsamAM phasAIza to kArya-akArya karIza. strIo pAzamAM phasAvavA tane zayana, Asana ApavA nimaMtraNa kare, to tAre cakSathI na jovuM, tenI daSTi sAthe daSTi na meLavavI, prayojanathI jovuM paDe to avajJAthI jovuM. kahyuM che. buddhimAna puruSa strIthI kAma paDatAM asthiratAthI, snehavinA, avajJA vaDe jarA jue ane akrodhita hovA chatAM krodhathI jue. tathA teNInA kAryakaraNa prArthanA paNa na svIkAre. kemake saMgrAmamAM utaravA mAphaka nakanA vipAkane jANanAro sAdhu strI sAthe saMbaMdha kare te atisAhasa che tathA strI sAthe gAma AdimAM na vicare. vaLI teNI sAthe ekAMtamAM na bese kemake strI sAthe saMgati rAkhavI e sAdhuone mahA pApasthAna che. kahyuM che mA, bena, dIkarI sAthe paNa ekAMtamAM na besavuM. kemake indriyasamUha baLavAnuM che, paMDita paNa temAM mohAya che. A pramANe strIsaMga tajIne AtmA badhA apAyasthAnothI rakSita thAya che. kemake sarve apAyonuM kAraNa strIsaMga che, tethI svahitArthI te saMgane dUrathI ja taje. te strIo phaMdA-phAMsArUpa kevI rIte che? te kahe che - strIo svabhAva thakI ja anAcAra tatpara thaIne sAdhune AmaMtrIne kahe che - huM amuka samaye tamArI pAse AvIza, evo saMketa karIne tathA uMcA-nIcA vacana vaDe vizvAsamAM pADIne pote ja akArya karavA nimaMtre che. potAno upabhoga karAvI sAdhune svIkAra karAve che. athavA sAdhuno bhaya dUra karavA pote kahe che - jemake - huM mArA patine pUchIne ahIM AvI chuM ke tene jamADI, paga dhoI, sUvaDAvIne, saMtoSIne tamArI pAse AvI che, tethI tame mArA pati saMbaMdhI badhI zaMkA choDIne nirbhayatAthI raho. A pramANe vizvAsa pamADIne sAdhune potA pAse bolAve ane kahe ke - A mAruM zarIra tamArA nAnA-moTA kArya mATe samartha che. mATe tame teno upayoga karo, ema kahI lobhAve. paramArthane jANato sAdhu A vividha zabdAdi viSayanA svarUpane jJa parijJAthI jANe, A strI saMsargajanya viSayo durgatino hetu ane sanmArgamAM vinarUpa che. tathA pratyAkhyAna parijJAthI tenA vipAko jANIne tyAga kare. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/4/1/253 thI 256 129 * sUtra-253 thI 256 - strIo sAdhunA cittane haravA aneka upAya kare che, pAse AvIne karuNa, vinIta, maMjula bhASA bole che. bhoga vaza jANI hukamo calAve che. jema zikArI ekAkI, nirbhaya vicaratA siMhane mAMsanA pralobhanathI phasAve che, tema strIo saMvRtta, ekalA sAdhune mohajALamAM phasAve che. jema thakAra anukrame paiDAnI ghUrIne namAve, tema strIo sAdhune jhukAve che. pAzamAM baMdhAyela mRganI mAphaka kUdavA chatAM mukta thato nathI. viSa mizrita khIra khAnAra manuSya mAphaka pachI te sAdhu pastAya che. A rIte viveka prApta karI dravya sAdhu strI sahavAsa na kare. * vivecana-253 thI 256 H jenA vaDe mana baMdhAya tevA maMjula vacano bolavA, snehadRSTithI jovuM, aMgopAMga pragaTa karavA. te ja kahyuM che - he nAtha ! priya kAMta svAmI dayita ! tame mArA jIvitathI paNa vahAlA cho, tame mArA zarIranA mAlika cho. ityAdi aneka prapaMco vaDe karuNAlApa ane vinayapUrvaka samIpa AvIne manohara vacana vizvAsa pamADavA ke kAma vikAra jagADavA bole che. kahyuM che - mita madhura ribhita vacanothI, thoDA kaTAkSathI hasatI, vikAro vaDe mRganetrA strInuM hRdaya DhaMkAyeluM che. tathA rahasyAlApa vaDe maithuna saMbaMdhI vacano vaDe sAdhunuM citta vaza karI akArya karavA pravarte che ane sva vaza jANI nokaranI mAphaka AjJA kare che - vaLI - jema baMdhana-vidhijJa siMhane mAMsapezInA pralobhanathI nirbhaya banelA, ekalA vicaratAne galamaMtrAdithI bAMdhe, pachI ghaNI rIte pajave tema strIo vividha upAyothI madhura vacanAdithI koI tevA mana-vacana-kAyAthI saMvRtta sAdhune svavaza kare che. saMvRtta zabda strInA sAmarthyane batAve che. jo saMvRtta paNa baMdhAya to asaMvRttanuM zuM ? vaLI potAne vaza karyA pachI te strI, sAdhune potAnI icchita vastu tak namAve che. jema sutAra cakranA bAhya bhAgane namAve che, ema strIo paNa sAdhune potAnA anukULa kAryamAM pravartAva che. te sAdhu mRganI jema pAzAmAM baMdhAI mokSa mATe varte, paNa mukta thato nathI. pachI mRganI jema baddha te sAdhu strInA phaMdAmAM phasAI kuTuMba mATe rAta-divasa kaleza pAmato pachI pastAya che. gRhasthanA ghera ATalI bAbato avazya saMbhave che. jemake koNa krodhI ke samacita che ? konuM dhana lauM, kone ApuM? koNe ughADyu - koNa laI gayuM? koNa paraNelo ke kuMvAro che? A pramANe ciMtAmAM paDI jIva pApano bhAro bAMdhe che. tathA meM kuTuMba mATe dAruNa karmo karyA, tenAthI huM ekalo baLuM chuM. phaLa bhogavanArA jatA rahyA. A rIte ghaNAM prakAre mahA mohathI kuTuMba phaMdAmAM paDI pastAya che. - A vAta dRSTAMtathI spaSTa kare che - jema koI viSamizrita bhojana jamIne pachI tenA AvegathI AkuLa thaIne pastAya che ke - meM pApIe vinA vicAre, vartamAna sukha 3/9 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 mATe rasika banIne kaDavA phaLavALuM bhojana khAdhuM, tema te sAdhu putra pautra dohitra jamAI AdinA bhojana, vastra, pariNayana, alaMkAra, janma-maraNakarma, roga cikitsAnI ciMtAmAM AkuLa banI, potAnA zarIra kartavya vIsarIne, Aloka-paralokanA hitanA anuSThAnano nAza karIne, roja te pravRttimAM AkuLa banI pastAya che. e rIte ukta rIte potAnA anuSThAnanA vipAkane pAmIne athavA viveka grahaNa karI, cAstrimAM vighnakArI strIo sAthe ekatra vasati kalpatI nathI. koI muktigamana yogya ke rAgadveSarahita sAdhune paNa strIo sAtheno sahavAsa sadanuSThAna vighAtakArI che. strI saMbaMdhI doSo batAvI have upasaMhAra kare che-- 130 * sUtra-257,258 1 strI saMsarga viSalipta kAMTA jevo jANIne sAdhu teno tyAga kare, strIne vaza, gRhasthanA gharamAM ekalA upadeza dAtA, tyAgane TakAvI na zake. je sAdhu thI saMsargarUpa niMdanIya karmamAM Asakata che, te kuzIla che tethI te uttama tapasvI sAdhu hoya to paNa strI sAthe na vicAre. * vivecana-253,258 : strI sAthe saMparka rAkhavAthI je kaTu vipAka thAya che, te kAraNathI strIo varjavI. tenI sAthe vAto paNa na karavI. jema viSa lagAvela kAMTo zarIramAM bhAMgelo hoya to pIDA utpanna kare che, tema strInuM smaraNa paNa pIDA Ape che. tethI strIone viSalipta kaMTaka samAna jANI tyAga karavo. kahyuM che - viSa ane viSayomAM ghaNuM aMtara che. viSa khAvAthI mAre che. viSaya smaraNa mAtrathI mAre che. viSa khAvuM sAruM paraMtu viSaya bhoga eka vakhata paNa sAro nahIM. kemake viSathI ekavAra mare paNa viSayanA AsvAdu nakamAM paDe che. tathA ekalo gRhasthane ghera jaIne strIno vazavartI teNe bolAvelA samaye jaI tene anukULa vartatA dharma kahe to te samyak sAdhu nathI. kemake niSiddha AcaraNanA sevanathI avazya tyAM apAya saMbhave che. vaLI koI nimittathI koI vRddhA AvavA samartha na hoya, tyAre bIjA sAdhunI sahAya vinA ekalo jaIne bIjI strIo hoya athavA koI puruSa sAthe hoya tyAre strI-niMdA ane viSaya-jugupsA pradhAna vairAgyajanaka upadeza vidhipUrvaka kahevo - vidhipUrvaka dharmakathana karavuM. - 4 - have kahe che - je maMdabuddhivALA che, sad anuSThAna visArIne vartamAna sukhane jonArA che, teo pUrve dharma kahI, pachI temAM gRddha banIne pAsasthA kuzIlIyA avasannA saMsakta ke yathAcchaMda mAMnA kaMIpaNa thaI strI saMbaMdhathI ke ekAkI strIne dharmakathanAdi vaDe - niMdanIka kathAthI AhAra le che. athavA strI sAthe kathA karanAra, dRSTi meLavanAra, pasciya rAkhanAra ke bhakta mAnanAra rUpa kuzIlIyA bane che - durAcArI bane che. tethI vikRSTa tapa karI kAyA gALI nAkhI hoya, tevA sAdhu paNa Atmahitane mATe samAdhimAM zatrurUpa strIo sAthe vicare nahIM - rahe nahIM baLatA aMgArAnA samUha Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/4/1/rapa7,258 131 jevI mAnIne strIne dUrathI ja varjavI. kevI strIo sAthe na vicaravuM? te zaMkAno khulAso kare che- * sUtra-259 thI 262 : bhale potAnI putrI, putravadhu dhAbI ke dAsI hoya, moTI uMmaranI ke kuMvArI hoya, paNa sAdhu tenI sAthe paricaya na kare. - strI sAthe ekAMtamAM besela sAdhune joIne teNInA jJAtijano ke mitrone kadI du:kha thAya che ke A sAdhu paNa strImAM vRddhA ane Asakta che, [pachI kodhathI teo kahe che-] tuM ja A strIno rakSaNa ane bharaNa-poSaNa karanAra manuSya ho tema lAge che. udAsIna zramaNane AvI sthitimAM joIne koI krodhita thaI jAya che. teo rumImAM doSa hovAnI zaMkA kare che ke - A strI sAdhune bhojana Ape che. samAdhi bhraSTa zramaNa ja te strIo sAthe pazciya kare che. tethI sAdhu Atmahita mATe strInI zayyA najIka na jAya. * vivecana-59 thI 262 : - dIkarI hoya, putravadhU hoya, dUdha pAnArI Adi pAMca dhAvamAtAo mAMnI koIpaNa eka dhAvamAtA hoya ke je mAtA tulya che, bIjI strIo to dUra rahI, pANI lAvanAra dAsI hoya to paNa A badhI strIothI dUra rahe, tethI sAthe na vicare, na ekalo bese ke na saMparka kare. te moTI hoya ke nAnI, tenI sAthe paricaya paNa na kare, bhale sAdhune dIkarI, putravadhU AdimAM kuvAsanAdi nathI thavAnA paNa ekAMtamAM sAthe rahetA bIjAne zaMkA utpanna thAya che, te na thAya mATe strI saMparkano tyAga karavo. - have bIjAne kevI zaMkA thAya ? te kahe che - ekalI strI sAthe sAdhune joIne bIjI strIo athavA te strInA ravajanAdine manamAM du:kha thAya ane teo zaMkA kare che ke jema prANIo icchA-madana-kAmathI gRddha che, tema Avo A zramaNa strInA mukhane jovAmAM Asakta cita thaIne potAno saMyama vyApAra choDIne A sAthe nirlajja thaIne rahe che. kahyuM che ke - mAthuM muMDAvela che, moTuM gaMdhAya che, bhIkha mAgIne peTa bharavuM che, zarIra meluM ane zobhArahita che, chatAM Azcarya che ke tenA manamAM jI kAmavAMchA rahelI che. tathA ati krodhathI baLelA teo bole che ke - he sAdhu! tuM eno dhaNI thaIne beTho che, mATe teNInuM rakSaNa, poSaNa kara athavA Aja sudhI ame teNInA bharaNapoSaNanI ciMtA karI. have tuM ja teno dhaNI che, jethI tArI sAthe mokalI satadina paDI rahe che. - vaLI te tapa karanAra sAdhu, rAgadveSarahita udAsIna jANIne, tapathI gALelI kAyAvALo, viSayavhepI sAva hoya ane strI sAthe ekAMtamAM dharmanI vAto karato hoya, to paNa keTalAMka puraSo tenA para kope che athavA sAdhunI potAnI dharmapravatimAM udAsIna ane grI sAthe vAta karato jANI keTalAMka puraSo kope che. to vikAravALA bhAva joIne kema na kope ? athavA teo sIdoSanI zaMkAvALA thAya che, te A 132 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 pramANe A strI sAdhu mATe vividha AhAra banAve che - x - mATe A sAdhu roja ahIM gaucarI mATe Ave che athavA sasarAne bhojana pIrasatA jyAre sAdhune AvatA jue che tyAre sasarAne aDadhuM ApIne AkuLa vyAkuLa thatI ekane badale bIjI vastu Ape che tyAre sasaro vagere te strIne kulaTA mAne che. daSTAMta Ape che. - koI vahU gAmamAM naTanA khelamAM yAtavALA hatI. teNe dhaNI ane sasarAne cokhAne badale rAIkA gAMdhIne pIsyA tyAre dhaNIe krodhita thaI teNIne ghaNI mArI, kulaTA mAnI gherathI kADhI mUkI. - samArgamAM vinarUpa strIo sAthe parIcaya rAkhavo - tenA ghera vAraMvAra javuM, vAto karavI, dhArIne jovuM vagere mohanA udaye sAdhu kare che. te sAdhu prakarSathI bhraSTa che, dharmadhyAna mATe nA mana-vacana-kAyAnI pravRtti thakI bhraSTa che, zIthIla che, tethI ja strI saMstava karI samAdhi yogathI bhraSTa thAya che. uttama sAdhuo tevA kumArge jatA nathI. * x * strIe karela mAyA ke strInI vasatimAM AtmahitArthI sAdhu jatA nathI. te strIo paNa A lokamAM niMdA, pazloke durgatimAMthI bace che, tethI teNInuM paNa hita che. athavA strI saMsarga anartha mATe che, mATe he zramaNa ! strInI vasati ke teNIe karela bhaktirUpa mAyAne Atmahita mATe tuM tyaja. zuM dIkSA laIne paNa koIka sAdhu strIsaMbaMdha kare che ? hA. te kahe che- * sutra-263 thI 266 : keTalAka sAdhu gRhatyAga karavA chatAM mizra mAnuM sevana kare che ane tene ja mokSano mArga kahe che, kemake kuzIlo bolave zUrA hoya che. kuzIla sAdhu sabhAmAM potAne zuddha batAve che, paNa chUpI rIte pApa kare che, jJAtA paNa jANI le che ke A mAyAvI ane mahAzaTha che. dravyaliMgI jJAnI pUchavA chatAM potAnA dutane kaheto nathI. paNa AtmaprazaMsA kare che, maithuna icchA na karo tema kahetA kheda pAme che. jeo strIonuM poSaNa karI cUkyA che, strI-veda * khedanA jJAtA che. temAM keTalAka buddhizALI hovA chatAM strIone vazIbhUta thaI jAya che. * vivecana-263 thI 266 : - keTalAMka ghara choDIne pharI tevA mohodayathI dravyaliMga mAtra rAkhIne bhAvathI gRhastha samAna evA mizrabhAva rAkhe che. teo ekAMte gRhastha nathI ke ekAMte sAdhu nathI, AvA adharmI chatAM mokSa ke saMyamanA mArgane bole che, te kahe che ke ame AraMbhela madhyama mArga ja zreSTha che. kemake Ama vartavAthI dIkSAno nivahi thAya che. A te kuzIlonuM mAtra vacana-vIrya che, anuSThAna kRta nathI arthAt teo vAcA mAtrathI ja sAdhu che, paNa teo sAtA gaurava-viSaya sukhAsakta zItalavihArI che, temane sadanuSThAna karaNazakti hotI nathI. - vaLI te kuzIla vacanamAtrathI vIrya pragaTa karI, dharma dezanA avasare potAne Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/4/1/ra63 thI 266 133 134 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 doSarahita ke nirdoSa anuSThAnavALA kahe che ane ekAMtamAM pApa ke asat anuSThAna kare che, te tenA dukRtyone chUpAvavA chatAM, tenI ceSTA AdinA jJAtA-nipuNo athavA sarvajJo te jANI le che arthAta tenA akartavyane kadAca sAmAnyajana na jANe paNa sarvajJo to jANe ja che, * x * athavA vidvAno jANe che ke A mAyAvI, mahAzaTha che, te rAgAMgha evuM mAne che ke mArA pracchanna kAryo koI jANatuM nathI, paNa te pApane paNa vicakSaNo jANI le che. kahyuM che ke - lavaNa khAruM nathI ke ghI-tela coLAtuM nathI tema koI bole to paNa anubhavanArane chetarI na zake, tema kalyANa anubhavatA AtmAne kaI rIte chetarI zakAya? - vaLI pote karelA chUpA pApo saMbaMdhI AcAryAdi pUche to te bolato nathI ke meM akArya karyuM che. kadAca te mAyAvI potAnA pApa na kahe tyAre bIjA koI preraNA kare to te ajJAnI ke rAgadveSathI bharelo potAnI prazaMsA karI pApane chUpAve che ane dhRSTatAthI kahe che ke - huM AvuM akArya kaI rIte karI zakuM ? vaLI koI punaH preraNA kare ke- Avo puraSa vedodayane anukULa maithuna abhilASa na karIza, tyAre te glAni pAmI AMkha ADA kAna kare che athavA marmaviddha thaI khedathI kahe che ke - huM pApI chuM te ThIka che, huM jo apApI houM to mArAthI zuM thAya ? kemake viSarahita sApane loko paNa pIDA kare che. - strIne poSe te strI poSaka - anuSThAna vizeSamAM rahelA arthAt bhutabhogI manuSyo tathA strIveda-mAyAthI bharelI strI che, tevuM potAnI autpAtikI Adi buddhithI jANanAra nipuNo paNa, koIka mahAmohAMdha cittathI, saMsAramAM avatarAvanAra mAgI samAna strIone vaza thaI, teNInI nikaTa jAya che ane teNI - X - je kaMI kAryaakArya kahe, te-te kare che, paNa ema jANatA nathI ke A kArya karAvanAra AvI che. jemake - [potAnuM kAma kaDhAvavA] A hase che, De che, vizvAsa pamADe che, paNa pote puruSano vizvAsa karatI nathI. mATe kuzIlayukta puruSe strIone zmazAnamAM laI gayelA ghaDA mAphaka tajI devI. strIo samudranA taraMga jevI caMcaLa che, saMdhyAnA vAdaLa sama kSaNika rAgavALI che. kArya pUrNa thatAM alatAnA raMgane dhoI nAMkhe tema puruSane nirarthaka pANI choDI de che. strI svabhAvanuM daTAM yuvaka kAmazAstra bhaNavA pATalI putra gayo. rastAmAM bIjA koI gAmamAM koI strIe kahyuM - he sukumAra sohAmaNA puruSa! tuM kyAM jAya che ? yuvake kharI vAta kahI, te strI bolI-bhaNIne mArI pAse Avaje. pachI bhaNIne te tyAM Avyo. te strIe tene snAnAdithI tRpta karI, tene vaza karatAM, te pakSe strIne hAtha vaDe grahaNa karI. te strI cIso pADavA lAgI, loko AvatA puraSa para pANIno ghaDo pheMkyo. pachI lokone game te samajAvI dUra karyA. pachI e yuvakane pUchayuM ke teM kAmazAstramAM strI svabhAvanuM jJAna meLavyuM che ? - [A rIte upadeza Ape che ke-] strInuM catri durvijJoya che mATe temAM AsthA na kaQI. kahyuM che ke - hadayamAM anya, vayanamAM anya, karmamAM anya AgaLa anya, pAchaLa anya ityAdi strIone badhuM anya che [mATe te avizvAsya che.] have A lokamAM ja strIsaMbaMdhI vipAkane batAve che- * sUtra-267,268 , parI sevana karanAranA hAtha, paNa chedIne AgamAM seke che, athavA mAMsa, cAmaDI kApIne, tenA zarIrane kSArathI siMce che. pApathI saMtapta paraSo A lokamAM kAna, nAka ane kaMThanuM chedana sahana kare che, paNa evo nizcaya nathI karatAM ke have A pApa nahIM karIe. * vivecana-267,268 : strIno saMga ja sagIne hAtha-paganA chedana mATe thAya che. arthAt A mohAturane A saMbaMdhathI hAtha-paganuM chedanAdi thAya che. athavA te paradAdA sevInA mAMsAdine kApIne agnithI temane jIvatA roke che, rInA saMbaMdhIonA kahevAthI rAjapuraSo te paradAsa sevIne trAsa Ape che, vAMsaDAthI cholIne tenA upara kSAravALuM pANI nAMkhe che. vaLI te pApIo svakRta doSathI kAna, nAka tathA kaMThanuM chedana sahana kare che. A pramANe ghaNI viDaMbaNA manuSya janmamAM pApakarmathI pAmIne narakathI adhika vedanAne anubhave che. "have ame AvA pApa karI nahIM karIe" evuM bole che - vicAre che. A loka-paraloka saMbaMdhI ghaNI du:kha viDaMbanA sahe che, paNa te pApathI nivRta thatA nathI. sUtra-29,2eo - A loka kRti che ane strI-vedamAM paNa sukathita che ke strIo kahelI vAtanuM kArya dvArA pAlana karatI nathI...strIo manamAM kaMIka judu vicAre che, vANIthI judu kahe che ane kArya kaMIka judu ja kare che, tethI sAdhu strIone ghaNI mAyAvI jANI teNIno vizvAsa na kare. * vivecana-266,230 : guru pAsethI athavA lokathI sAMbhaLeluM che ke strIonuM cita ghaNuM gUDha che, teno saMga kaDavA vipAkavALo che, strIo cala svabhAvavALI che, duSpaciArA ane TUMkI daSTivALI che, svabhAve tuccha ane ahaMkArI che evuM koIe sArI rIte kahyuM che athavA ghaNA kALathI lokazruti paraMparA thakI jANeluM che tathA strI svabhAva jaNAvanAra zAstramAMthI ke strInA A svabhAvane tenA saMbaMdhanA vipAkathI A vAta jaNAya che. kahyuM che ke - strInuM hRdaya ghaNuM gUDha che. teNInuM mukha darpaNamAM raheluM che. tenA bhAva jANavA parvata mArgamAM rahela durga jevA viSama che. teNInuM citta kamaLa x upara pANI jevuM caMcaLa che, sthira rahetuM nathI. strIo velaDI mAphaka viSanA aMkurA jevA doSo vaDe vadhelI che. sArI rIte jItelI, prIta karelI, asara karelI hoya, to paNa strIno vizvAsa na karavo. strInI kAmanA karatA jeNe duHkha na bhogavyA hoya tevo koI puruSa Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/4/1/266,230 15 jIvalokamAM hoya to AMgaLI UMcI kare. strInI A prakRti che ke, te badhA puraSanuM mana vihaLa karI de che, paNa kAmathI nivRtta thayo hoya to, tenuM mana bI caMcaLa karI zakatI nathI. have akArya karIzuM nahIM ema kahevA chatAM kAyAthI virupa AcaraNa ja kare che. athavA pApakarma nahIM karuM evuM bUla karIne paNa pharI kukarmo kare che. - have sUtrakAra strIno svabhAva pragaTa karatA kahe che - pAtALanA udara jevA gaMbhIra mana vaDe strIo manathI judu ciMtave che, mAtra kAnane game paNa pariNAme bhayaMkara evI vANIthI juduM ja bole che, vartanamAM kaMI judu ja kare che. A rIte strIo ghaNI mAyAvI che. AvuM jANIne sAdhu, strIno vizvAsa na kare, tenI mAyA jALamAM nA phasAya. TAMta kahe che dattane koI gaNikAe aneka prakAre ThagavA chatAM teNe vezyAne vAMchI nahIM, tethI teNI bolI ke dhe mAre daubhagyathI laMkti evIne jIvIne zuM prayojana che? have huM agni praveza karIza. tyAre dave kahyuM ke vaizyA mAyAthI AvuM paNa kare che. vezyA pUrve khodAvelI suraMgamAM thaI, agni saLagAvI, ghera jatI rahI. datte teNInA kapaTane vicAryuM to paNa dhUtae tene agnimAM pheMkI dIdho. mATe strIono vizvAsa karavo nahIM. * sUtra-271 thI 234 - vividha vastro ane alaMkArayukta koI yuvatI zramaNane kahe che ke he bhayathI bacAvanAra / mane dharma kaho, huM virata banI saMyama pALIza. athavA zrAvikA hovAthI huM sAdhunI sAdharmiNI chuM. paNa jema ninA sahavAsathI lAkhano ghaDo pIgaLe tema strI saMsargathI vidvAna viSAda pAme che. jema lAkhano ghaDo agnithI tapta thaI zIgha nAza pAme che, tema mInA saMsargathiI sAdhu zIgha saMyamathI bhraSTa thAya che. koI sAdhu pApakarma kare che, paNa pUchIe to jaldI kahe che ke huM pApakarma karato nathI, strI to bALapaNathI mArA khoLe melI che. * vivecana-201 thI 274 : abhinava yauvanA strI vividha vaya alaMkArathI vibhUSita zarIra banIne kapaTathI sAdhune kahe che - huM gharanA phaMdAthI virata chuM, mAro pati mane anukULa nathI, mane te gamato nathI athavA teNe mane tyAgI che. mATe have huM saMyamane AvarIza athavA bIjA pATha mujaba mauna arthAta muninuM vartana eTale saMyamane AdarIza. mATe he bhayakAta! mane dharma kaho, jethI huM tame kahelA dharmane sAMbhaLIne du:khonuM bhAjana na banuM. athavA AvA bahAne strIo sAdhu pAse AvIne kahe che ke - huM zrAvikA chuM, tethI sAdhanI sAgharmiNI chuM, AvI mAyAthI najIka AvIne kulavAluka mAphaka sAdhune dharmathI bhraSTa kare che arthAta nuM sAMnidhya brahmacArIne mahA anartha mATe thAya che. kahyuM che ke - te ja jJAna, te ja vijJAna, te tapa ane te saMyama - badhuM ja strInA eka pagalAMthI bhraSTa thaI jAya che. A ja vAta mATe dauTAMta Ape che - lAkhano ghaDo. jema agni pAse rAkhatA jaldI pIgaLI jAya che, tema strIo pAse besatA bIjA to 136 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 ThIka paNa vidita vedha-vidvAna paNa dharmAnuSThAnamAM DhIlo banI jAya che. A pramANe strIsaMsarganA doSa batAvI have tenA saMparzajanya doSo batAve che. jema agni upara rahelo lAkhano ghaDo agnino sparza thatAM zIgha nAza pAme che, te ja pramANe strIonI sAthe vasanArA nAzane pAme che. lAkhanA ghaDAnI mAphaka kaThaNa vrata-niyamono tyAga karIne saMyamarUpI zarIra thakI bhraSTa thAya che - vaLI - - ukta saMsAranI saMgINImAM Asakta puraSo Aloka-paralokane visArIne maithuna sevanAdi pApakarma kare che samyaka anuSThAnathI bhraSTa thaIne ukaTa mohavALAne jyAre AcAryAdi preraNA kare tyAre teo kahe che ke - AvA uttamakULamAM janmelo huM AvuM pApanA upAdAnarUpa kArya na karuM. A strI to mArI pUrvanI bI samAna che, khoLAmAM besanAra hatI, pUrvanA abhyAsathI ja mArI sAthe Avo bhAva rAkhe che. saMsAranA svabhAvano jJAtA prANano nAza thatAM paNa AvuM vratabhaMganuM kArya na karuM. * sUtra-275 thI 237 - te ajJAnInI bIjI ajJatA e che ke - te pApakarma karIne pharI inkAra kare che. e rIte te bamaNuM pApa kare che. te pUjA-kAmI asaMyamane icche che. dekhAvamAM suMdara, AtmajJAnI sAdhune AmaMtraNa ApIne teNI kahe che ke he bhavatAraka! Apa A vastra, patra, AkSa ke pAna grahaNa karo. bhikSu Ane pralobhana samaje. ghare javAnI icchA na kareviSayapAzamAM baMdhAnAra maMdaparaya pharI mohamAM paDe che - ema huM kahuM chuM. * vivecana-275 thI 237 : te ajJAnI, rAgadveSathI AkuLa ane paramArthane na jonArAnuM A bIjuM ajJAnapaNuM che eka to akAryakaraNathI cothuM vrata bhAMgyu, bIjuM te vAtano apalApa karIne mRSAvAda seve che, te batAve che ke - je asatanuM AcaraNa kare che ane bIjA koI preraNA kare to kahe che - e pApa meM nathI karyuM. tene AvA asad anuSThAna ane jUThuM bolavAthI bamaNuM pApa thAya che - te zA mATe jUThuM bole che ? te sakAra ane puraskArano abhilASI, mAro lokamAM avarNavAda na thAo, ema vicArI kAryane chUpAve che tethI te asaMyamano sevanAro "viSaSI bane che. suMdara cahesavALA AtmajJa sAdhune joIne keTalIka durAcAriNI strIo nimaMtraNa karIne kahe che ke - he rakSaNahAra sAdhu! vastra, patra, khAna, pAna Adi vastunuM Apane prayojana hoya to tamane huM badhuM ApIza, tame mAre ghera AvIne te grahaNa karo. have upasaMhArArthe kahe che A strIonuM vastrAdinuM AmaMtraNa sAdhue "nIvArakA" jANavuM. jema koI bhavizeSathI bhUMDa vagere vazamAM Ave che, tema sAdhu paNa AvA koI AmaMtraNathI vaza thAya che. tethI teNInA ghera jaI, vastrAdi na Icche athavA gRha ja AvatarUpa che, tema mAnIne te gRhabhramanI icchA na kare - zA mATe ? - te vazIkRta zabdAdi viSayo ja doraDA baMdhana che, tenAthI baMdhAI paravaza karelo neharUpa pAzAne toDavA Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/4/275 thI 277 13 138 asamartha thaI cittanI vyAkuLatA pAme che, have huM zuM karuM ? ema te jaDa vAraMvAra muMjhAya che. - X - X - adhyayana-4 "strIparijJA'' uddezA-1no muni dIparatnasAgare karelo TIkAsahitano anuvAda pUrNa ka adhyayana-4 "strIparijJA" uddezo-2 o pahelo uddezo kahyo. have bIjo AraMbha kare che - teno saMbaMdha A pramANe - A pUrvokta uddezAmAM "zrInA paricayathI cAritra khalana" me kahyuM. khalita zIlavALAnI je avasthA ahIM thAya che. tenA dvArA thatAM karmabaMdhane ahIM jaNAve che. A saMbaMdhe AvelA A uddezAnuM sUtra A pramANe * satra-238 - sAdhu, mImAM rAga na kare, bhoganI IcchA thAya to pharI virakata bane. chatAM keTalAMka sAdhu bhoga bhogave che, te zramaNonA bhoga tame sAMbhaLo. * vivecana-238 - A sUtrano pUrvanA sUtra sAthe A saMbaMdha che - viSayapAzathI baMdhAyelo moha pAme che, jethI eka-rAgadveSarahita banIne strImAM rAma na kare ane paraMpara sUga saMbaMdha che ke . jovAlAyaka sAghane joIne koI strI sArA azanAdi nIvAkalAnA bahAne sAdhune Thage, to temAM paDIne rAgI na thAya. have mona nuM svarUpa kahe che - dravya oja te paramANu che ane bhAvaoja te rAgadveSa rahitatA che. strIomAM saga karavAthI A lokamAM ja have kahevAnAra nIti pramANe vividha viDaMbanAo thAya che, te saMbaMdhI karmabaMdha thAya che ane tenA vipAkathI narakAdimAM tIvra vedanA thAya che. tethI A pramANe samajIne 'bhAvaoja' banIne sarvakALa te anarthanI khANarUpa mAM ga na pAme. kadAca mohanA udaye bhogano abhilASI thAya to paNa Aloka-paralokanA apAyone vicArIne punaH te bhogothI virakta bane. ukta kathanano sAra e ke - karmodayathI yita temAM pravRta thAya, to paNa heyaupAdeyanA paryAlocanathI jJAnAMkuza vaDe tenAthI dUra thAya. tathA [tapa vaDe zramaNa seve tethI zramaNa che, temanA bhoga paNa tame sAMbhaLo. kahe che ke - gRhasthone paNa bhogo prAyaH viDaMbanArUpa che, to sAdhune to viDaMbanA rUpa ja che. to pachI te bhogavavAthI kevI dazA thAya? te pUrve kahyuM che - je koI veSa viDaMbaka dharmarahita sAdhu viDaMbanA prAyaH bhogone bhogave che, te ja uddezAnA sUtrathI have pachI batAvaze, bIjA paNa kahe che - dubaLo, kANo, khaMja, kAnarahita, pUMchaDA vagarano, bhUkhathI thAkelo, vRddha, hAMDalAmAM khAvA moTuM ghAlatA teno kAMThalo gaLAmAM rahelo che, ghAmAMthI nIkaLatA para ane zarIramAM hajAro kIDAthI pIDA pAmato chatAM kUtarI AvatI jANIne tenI pAse doDe che - ema kAma haNAyelAne paNa haNe che. sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 have bhogIonI viDaMbanA batAvavA kahe che- * sUtra-239 thI 281 - cAthiI bhaSTa, strImAM mUrSi, kAmamAM ati pravRtta sAdhune potAnA vazamAM jANIne chI paNa vaDe sAdhunA mastaka para strI prahAra kare che. mI kahe che . che mArA vALane kAraNe tame mArI sAthe viharaNa na karatA ho to huM loca karI daIza, paNa tame mane choDIne bIje na jazo. jyAre te sAdhu vazamAM AvI jAya tyAre te strI tene ahIM-tahIM kAma karavA mokale che, kahe che ke - tuMbaDI kApavA charI lAvo, phaLa lAvo. - vivecana-279 thI 281 - - strInA saMstava pachI te sAdhu zIlabheda-vyAtri khalana pAmIne strImAM vRddha bane che, te ja vAtane vizeSa jaNAve che . jenI icchA-madanarUpa kAmamAM baddhi ke mananI pravRtti che te kAmano abhilASaka che, tene Avo kAmI jANIne, dhoLAmAM kALu svIkAranAra che ema samajIne, potAne vaza thayo jANIne, potAnuM tathA tenuM kareluM kahI batAve che, te kahe che he sAdhu! tAruM mAthuM muMDAveluM che, parasevAnA melathI durgadha nIkaLe che, tArA bagala-chAtI-gupta bhAga guptanIya che, chatAM meM tane kuLa, zIla, mayadA, lajjA, dharmAdi tajIne mAruM zarIra ApyuM, paNa tuM to gaNatarI vinAno che, A pramANe kopAyamAna thaIne te strI A viSayamUrSita sAdhune manAvavA tenA pagamAM paDe che. kahyuM che - kesarA phUlAvelA, moTA mAthAvALA siMho, dAna madanA pANIthI jenA kapola upara pAtaLI rekhA paDelI che tevA hAthIo tathA medhAvI puraSo, zUravIro strI pAse kApuraSa banI jAya che tethI viSayamAM ekAMta vRddha jANIne pachI potAnA DAbA pagane uMco karIne te strI, tenA mAthAmAM lAta mAre che, A pramANe te viDaMbaNA pAme che. - have te strI kahe che - he sAdhu! jo vALavALI evI patnI sAthe tuM na viyare, vALavALI strI sAthe bhoga bhogavatA tane zarama AvatI hoya to tArA saMgane icchatI evI huM vALano paNa loya karI dUra karI daIza. pachI bIjA alaMkArAdinI to vAta ja kyAM rahI ? upalakSaNathI bIjuM paNa je kaMI dukara videzagamana AdimAM hoya, te badhuM ja huM karIza. paNa mane choDIne bIje kyAMya na jaIza. arthAta mArA vinA tamAre eka kSaNa paNa na rahevuM. e ja tamane mArI prArthanA che. huM paNa tame je AjJA karazo, te-te karIza. - A pramANe ati manohara, vizvAsya, akALa mATe suMdara vacano vaDe vizvAsa pamADIne pachI te strI zuM kare che, te kahe che - vizvAsanA vayano jyAre A sAdhu mAre vaza thayo che, tema AkRtithI ke ceSTA lakSaNathI strIo jANI le che, pachI te kapaTanATakanI nAyikA strIo sAdhano abhiprAya jANIne pachI anacita karma vyApAramAM te sAdhune yoje che. athavA tevA sAdhunA veSamAM ja tenI pAse je kAma karAve che, te batAve che- Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/4/239 thI 281 139 140 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 jenA vaDe tuMbaDu chedAya tevI charI Adi laI Ava ! eTale tuMbaDAnuM moTuM vagere banAvIe - pAgAdinI mukhAdi karIe tathA suMdara nALiyera vagerenA phaLo, tuMbaDA Adi tame laI Avo athavA vAphaLa eTale dharmakathArUpa vyAkaraNa ke vyAkhyAnarUpa vAcAnuM phaLa - vastrAdi lAva. * sUtra-282 thI 285 - ke sAdhu zAka pakAvavA lAkaDA lAvo, tenAthI be prakAza paNa thaze. [kahe che ke-] mArA paga raMgI do, mArI pITha coLI do...mAre mATe navA vastra lAvo athavA A vastra sApha karI do. anna-pANI lAvo, gaMdha ane raja-haraNa lAvo, mAre mATe vANaMda bolAvo...mArA mATe aMjanapama, ahaMkAra ane vIrA lAvo, loulounA phUla, vAMsaLI ane guTikA lAvo...uzIramAM pIsela koSTha, tagara, agara lAvo. mukha upara lagADavAnuM tela ane vAMsanI peTI lAvo. * vivecana-282 thI 285 - - tathA zAka, Takka, vastula Adi, pAMdaDA vagere rAMdhavA mATe lAkaDA lAvo, kyAMka anna-bhAta vagere rAMdhavA mATe evo pATha che athavA so prakAza karavA kAma lAgaze mATe aTavImAMthI lAkaDAM lAvavA kahe che. tathA pAtarA raMga, jethI huM [sAvI banI sukhethI bhikSA lAvuM athavA mArA paga alatA AdithI raMga athavA bIjuM kAma choDIne ahIM Ave ane jaldI mAro vAMso coLa, mAruM aMga du:khe che, tethI dabAva, pachI bIjuM kAma karaje. - mArA vo jIrNa thayA che, tethI bIjA lAvI Apa athavA melAM vastro dhobIne Apa athavA mArA vastro uMdara Adi khAya na jAya tenuM dhyAna rAkha. ajJa, pANI laI Ava. gaMdha-puSTAdi, hiraNya tathA zobhana joharaNa lAva. huM loca karAvI zakuM tema nathI mATe mAruM mAthuM muMDavA vANaMda lAva. he zramaNa ! mane AjJA Apa, jethI huM mArA lAMbA vALa dUra karI zakuM. - 3atha zabda adhikAra aMtara pradarzana mATe che. pUrve veza-upakaraNa Adine AzrIne varNana karyuM, have gRhasthanA upakaraNane AzrIne kahe che. jemake - sAMjaNIkAjala rAkhavAnI naLI mane lAvI Apa, kaTaka-keyurAdi alaMkAra lAvI Apa. puMkhaNaka mane Apa. jethI huM savaliMkArathI vibhUSita thaIne vINAnA vinoda vaDe tamane prasaE kare. tathA lou, loNanA phUla, komaLa chAlavALI vAMsanI vAMsaLI lAva, te dAMta ke DAbA hAtha vaDe pakaDIne jamaNA hAtha vaDe vINA mAphaka vagADAya che, evI goLI lAva, je khAIne huM naSTa na thanAra cauvanavALI banuM. - utpalakuSTha tathA agara, tagara A baMne gaMdha dravyo che. A kuSTha Adi vIraNInA mULa sAthe vATavAthI jema sugaMdhI thAya tema kara tathA logha kuMkuma Adi vaDe saMskArIta tela mArA mukha mATe ane atyaMgana mATe lAva. evA telane lagADavAthI mAruM mukha kAMtivAnuM thAya tathA veNuM-vAMsanI banelI peTI, karaMDaka Adi lAva, jethI temAM vastrAdi rAkhuM. * sUtra-286 thI 289 : naMdI sUrNakAdi lAvo, chatra-pagarakhAM lAvo, sUpa chedana mATe zastra lAvo, gaLI AdithI vA raMgAvI Apo...zAka banAvavA tapelI lAvo, abaLA Adi, ghaNI lAvavAnuM pAtra lAvo, cAMdalA tathA AMjaNa mATenI saLI lAto, have khAvAne vINo lAvo...saMdazaka, kAMsakI, aMboDA para bAMdhavAnI jALI, darpaNa, data praHIlaka e badhuM lAvI Apo...sopArI, pAna, soya-dorA lAvo. mUtra-papx, sUpaDuM khAMDaNI-gALavAnuM pAtra lAvo. - vivecana-286 thI 289 : naMdImUrNa eTale ghaNAM dravya-bhegA karIne hoTha para lagADavA banAvela cUrNa. AvuM cUrNa koIpaNa rIte lAvo. taDakA ane vassAdanA rakSaNa mATe chatarI tathA pagarakhAMnI mane AjJA Apo, tenA vinA cAle tema nathI. tathA zAka, pAna samAvI charI Adi lAvo, paheravA mATe galikAdithI vastrane raMgI do jethI te kaMIka ke parNa nIluM thAya. upalakSaNathI lAla ke bIjA koI varNanuM bane. sArI rIte ke sukhethI jemAM chAsa vagere ukaLe suphaNI, athati thALI ke kaDAI nAmaka vAsaNa te zAka rAMdhavA lAvo. snAna ke pittanA upazamana mATe AMbaLA lAvI Apo. pANI lAvavA mATe ghaDo lAvI do. upalakSaNathI ghI, tela Adi lAvavAnA badhAM vAsaNa lAvI do. cAMdalo karavA hAthI dAMta ke sonAnI saLI lAvo, jenAthI gorAcaMdanAdi yukata tilaka karuM. athavA jenA vaDe tala pisAya te tilaka karaNI kahevAya. sauvIraka Adi aMjana tathA AMkha AMjavAnI saLI lAvo. unALAmAM tApa zAMta karavAno viMjhaNo lAvo. nAkanA vALa cUMTavAno cIpIyo, vALa saMvAravAnI kAMsakI, aMboLAne sarakho karavAne unanI jALI, AkhuM zarIra jemAM dekhAya tevuM darpaNa tathA dAMtane sApha karavA daMtapakSAlana mArI pAse lAvIne mUko. sopArI, pAna khAvA lAvo, sAMdhavA soya-doro lAva. pezAba karavAnI kuMDI lAvo kemake rAtre bahAra jaIne pezAba huM karI zakuM nahIM mane bIka lAge che jo AvI kuMDI hoya to mAre bahAra na javuM paDe. AnA dvArA bIjA adhama kartavya paNa upalakSaNathI jANavA. tathA cokhA vagere jhATakavA supaDuM lAvo, sAjIkhAra Adi gALavAnA badhAM sAdhano lAvI Apo. * satra-20 thI 293 - devapUjAnuM patra, madirA pAtra lAvo, zaucAlayanuM che AyuSyamAna ! khanana karo, putra mATe dAnajamaNera-tamArA putra mATe eka baLada lAvo... ghaTiA tathA DiDima lAvo, kumArane ramavA mATe kApaDano daDo lAvo. vaSawtu najIka che, makAna ane aglno prabaMdha karo...navI sutaLIthI banela mAMcI ane cAlavA mATe pAdukA lAvo. dohadanI pUrti mATe amuka vastu lAvo, A rIte nokara mAphaka puraNa para hukama kare che...putra janma thatA mI kahe che - A mane lo athavA Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/4/2/290 thI 293 tyAgI do. A rIte koI putrapoSaka uMTanI jema bhAravAhI banI jAya che. * vivecana-290 thI 293 141 - devatAnI pUjA mATe tAMbAnuM vAsaNa mathurAmAM caMdAlaka nAme prasiddha che. ra - jaLanA AdhArarUpa ke madirAnuM vArANa, te lAva. he AyuSyamAn ! mAre mATe zaucAlaya banAva. jenA vaDe tIra pheMkAya tevuM dhanuSu mArA putra mATe lAva. traNa varSano baLada lAvo. jethI zramaNaputra-tamArA putra mATe gADIe joDI zakAya. - ghaTiA-mATInI phUlaDI tathA DiDima-nagAru Adi vAjiMtravizeSa tathA kapaDAno daDo mArA nAnA rAjakumArarUpa putrane ramavA mATe lAvo. have comAsu AvI rahyuM che, mATe varSAkALamAM rahI zakAya tevuM ghara banAva tathA te kALane yogya cokhA lAvo ke pakAvo, jethI sukhethI AvatA comAsAmAM sukhethI rahI zakIe. kahyuM che ke - ATha mAsamAM ane yuvAnI ke pUrvakALamAM manuSya evuM kartavya karavuM joIe jethI aMte sukhethI rahI zakAya. - - besavA mATe yogya mAMcI,tene navI sUtra-pATIthI bharAvI lAva upalakSaNathI vyAghracarmathI maDhAvI lAva ane paganA mojA ke lAkaDAnI cAkhaDI cAlavAne mATe lAva kemake khullA page huM jamIna upara cAlavA mATe samartha nathI. athavA garbhamAM rahela putranA dohada-manoratha te putradauhada, antavartI phalAdi abhilASa vizeSa. tene pUrNa karavA puruSo strIonA kahevAthI kharIdelA nokara mAphaka AjJA karavA yogya thaI jAya che. jema nokaro pAse lAja rAkhyA vinA badhAM kArya karAve che. tema te puruSo snehapAzathI baMdhAyela, viSayanA arthIone saMsAramAM avataravA vIcI jevI strI vaDe Adeza karAya che. [nokaranI jema kAma karAve che.] - putrano janma e gRhasthInuM phaLa che eTale puruSonuM phaLa kAmabhoga che ane tenuM phaLa-pradhAna kArya putrajanma che. te kahyuM che - A tenA snehanuM sarvasva garIba ane dhanikane samAna che, caMdana ane auzIra vinA ja hRdayanuM anulepana che. jethI tene 'zapanikA' ema kahyuM che. e bALaka avyakta vANI bole che. [tenAthI AkarSAI sAMkhya ke yoga matAnuyAyI kahe che] sAMkhya ane yoga-mata choDIne (teno pitA thAuM] te mane khUba priya lAge che. vaLI kahe che - A lokamAM putra sukha paheluM che, bIjuM sukha potAnuM che ityAdi. A pramANe putra puruSone abhyudayanuM kAraNa che. tenA janmathI, tene AzrIne je viDaMbaNA puruSone thAya che te batAve che-- A bALakane tame sAcavo, mAre ghaNuM kAma hovAthI kSaNa mAtra paNa tene sAcavavAnI kurasada nathI. strI krodhIta thaI kahe che - have teno tyAga karI do, huM enA samAcAra paNa nahIM pUchuM. meM tene nava mAsa peTamAM upADyo. tame thoDI vAra tene khoLAmAM besADavA paNa rAjI nathI. ahIM nokanA dRSTAMte puruSonI tulanA kare che. nokara to bhayano mAryo kArya kare che, jyAre puruSa to strIne vaza thaI anugraha mAnato khuza thaIne teNInI AjJA pALe che. te kahe che- sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 puruSa mAne che ke mane je rUce che, te kArya mArI strI mane batAve che, paNa te jANato nathI ke strI teNIne priya hoya te karAve che. strIo prArthanA kare to puruSa prANo tajI de, mAtAne kADhI mUke, strIe mAMgeluM puruSa zuM na Ape? zuM na kare ? maLa sApha karavA pANI Ape, paga paNa dhoI Ape, teNIno baLakho paNa jhIlI le, strIne vaza thaI puruSa badhuM ja kare. A pramANe putra nimite ke bIjA koI nimittane AzrIne dAsanI mAphaka strI tene AjJA kare che ane te paNa putranA poSavAnA svabhAvavALA te strInI sarva AjJA kare che ane te paNa putranA poSavAnA svabhAvavALA te strInI sarva AjJA pALanArA keTalAMka mohodayamAM vartatA strInA nirdezavartI banI Aloka paralokanA apAyo visarI uMTanI jema bhAra vahenArA bane che. 142 * sUtra-294,295 : [trI vaza puruSa] rAtre uThIne paNa putrane dhAvamAtA mAphaka khoLAmAM suvADe che, lajjAzIla banavA chatAM paNa dhobInI mAphaka kapaDAM ve che. A pramANe pUrve ghaNAM [strI-vaza] puruSoe AvuM karyuM che, je bhogAta che, te dAsa-pazu ke mRga jevo thaI jAya che athavA tenAthI paNa adhama che. * vivecana-294,295 : rAtre paNa jAge to dhAvamAtA mAphaka rotA bALakane aneka prakAre gAIne ke bolIne zAMta kare che. jemake - he putra ! "tuM nakapura, hasta kalpagiri, pATaNa, sIhapura, zaurIpura nagarano rAjA che." AvA asaMbaddha krIDA vacano vaDe strInA citane anuvartatA puruSo je kare che, tenAthI sarvatra upahAsa pAme che. jenA aMtaHkaraNamAM sArI rIte lajjA che, tevA lajjALu puruSo, te paNa lajjA choDIne strInA vacanathI sarve halakAM kAryo kare che, te kAryone sUtramAM batAve che - vastra dhonAra dhobI jevA thAya che. upalakSaNathI bIjuM paNa pANI bharavAnuM Adi kAryo kare che. zuM koI puruSa AvA kAryo kare che ? jethI tame batAvo cho ? - - hA, ghaNAM puruSo AvA kAryo kare che, te batAve che - pUrvokta kAryo strInI AjJAthI kare che - putrane poSavo, vastro dhovA Adi kAryo saMsAranA saMgIoe pUrve karyA che, hAla kare che ane bhAvimAM karaze. jeo kAmabhoga mATe Aloka paralokanA apAyo bhUlIne bhoga bhogavavAmAM rAcelA che teo sAvadha anuSThAnamAM rahelA che. tathA jeo rAgAMdha che, strI dvArA vaza karAyelA che, teo dAsanI mAphaka bIjAM paNa kAryo karavAmAM niyojAya che. jema phAMsAmAM phaselo mRga paravaza che, tema Atmavaza na hoya tevo puruSa bhojanAdi kAryo paNa karI Ape che. tathA nokara mAphaka, gulAma mAphaka maLa sApha karavA Adi kAryo paNa kare che. tathA kartavya-akartavyatA viveka rahitatAthI, hitaahita prApti-parihAranA zUnyatvathI pazu jevo [puruSa strI banAvI de che.] jema pazune AhA-bhaya-maithuna-parigrahanuM jJAna mAtra che, tema A paNa sadanuSThAna rahitatAthI pazu Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/4/2/294,295 jevo ja che. athavA strIne vaza thayelo dAsa-mRga-noka-pazuthI paNa adhamapaNe hovAthI kaMI nathI - arthAt sarva adhamapaNAthI te puruSa jevuM bIjuM koI nathI, jenI tene upamA ApI zakAya. athavA ubhayathI bhraSTa hovAthI te kaMI gaNatarImAM nathI. 143 tethI ja kahe che - sad anuSThAna rahita hovAthI tene sAdhu na kahevAya. vaLI pAna-soparI Adi pabhioganA rahitapaNAthI te gRhastha paNa nathI. mAtra muMDela mastakadhArI che, mATe [te ubhayathI bhraSTa che.] athavA Aloka paralokanA anuSThAna madhye te kaMI gaNatarImAM nathI. have upasaMhAra karatAM strI-saMgano parihAra kahe che- * sUtra-296,297 3'' A pramANe mInA viSayamAM kahyuM che, mATe sAdhu strI sAthe paricaya ke sahavAsa na kare. A kAmabhogo pApotpAdaka che, tema tIrthaMkare kahyuM che. strI saMsarga bhayotpAdaka che, kalyANakArI nathI, tethI sAdhu Atmanirodha karI, strI ane pazune svayaM hAthathI sparza na kare. * vivecana-296,297 : pUrvokta strIsaMbaMdhI je kaMI kahevAyu, te mujaba - [strI kahe che ke] vALa - vALI - [coTalAvALI] evI huM tamane na gamatI houM to mAthu muMDAvI dauM ityAdi tathA strI sAthe paricaya ane strI sAthe saMvAsa - ekatra nivAsa. AtmahitamAM vartanAro, sarva apAya bhIru sAdhu na kare. kAraNa ke te strIthI jenI utpatti che te kAmabhogo - strI saMparkothI thatAM pApa vajra jevA bhAre hovAthI naskamAM laI jAya che. mATe kAmabhogo avadhakara ke vajrakara che. evuM tIrthaMkara, gaNakara Adie pratipAdita karela che. have upasaMhAra karavA kahe che - A pramANe bhayano hetu hovAthI strI vaDe bolAtA vacano tathA saMstava ane saMvAsa paNa bhayakArI che, tethI strI sAthe saMparka kalyANakArI nathI. kemake te asat anuSThAnano hetu che, ema jANIne te bhikSu kAmabhoganA viSAkane samajIne potAne strI saMparkathI rokIne sanmArgamAM sthApIne je kare te batAve che - nakavIthI prAyaH strIo sAthe ke pazu sAtheno sahavAsa choDe. kemake - strI-pazu-napuMsaka varjita sthAnamAM rahevuM tevuM zAstra vacana che. tathA potAnA hAya vaDe - 4 - strI-pazune na eDe. kemake te paNa cAtrine malina kare che. * sUtra-298,299 : vizuddha lezyAvAt, medhAvI jJAnI sAdhu mana-vAna-kAyAthI parakriyAno tyAga kare ane sAdhu zItAdi sarva sparza sahana kare. "rAga ane mohane dUra karanAra te sAdhu che" evuM vIra bhagavaMte kahyuM che. tethI adhyAtma vizuddha, suvimukta sAdhu mokSa anuSThAnamAM pravRtta rahe. tema huM kahuM chuM. - - 144 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 vivecana-298,299 ! - vizeSathI zuddha evA strI saMparkanA parihArarUpa niSkalaMka lezmAvALA arthAt aMtaHkaraNa vRttivALA tathA AvA te maryAdAvartI medhAvI sAdhu; payiA - strI Adi para padArtho mATenI kriyA arthAt viSayabhoga dvArA paropakArakaraNa athavA bIjA dvArA potAnA paga dabAvavA Adi kriyA te para kriyA che. tene jJAnI parihare. kahyuM che ke - viSaya bhoganI upAdhi vaDe na bIjAnuM kArya karavuM ke paga dhovaDAvavA Adi potAnuM kArya strI pAse na karAvavuM. A parakriyA varjana mana-vacana-kAyAthI kare. tethI kahe che-- audArika kAmabhoga mATe manathI paNa na jAya, bIjAne na mokale ke bIjA janAranI anumodanA na kare. te pramANe vacana ane kAyAthI tyAga kare. A pramANe traNa karaNa ane traNa yogathI audAki zarIranA nava bhedo thayA. A pramANe devatA saMbaMdhI nava bheda gaNatAM aDhAra bhedathI brahmacarya pALe. jema strI parISaha sahana kare tema zIta, uSNa, daMza, mazaka, tRNa Adi sarve sparza - parISahone sahana kare. AvA sarva sparzasahe te sAdhu che. ukta vAta koNe karI? te kahe che - pUrve kahyuM te badhu bhagavaMta mahAvIre kevaLajJAna utpanna thayA pachI eka mAtra parahitamAM rakta banIne kahyuM. strI saMparka Adi saMbaMdhI karmaja dUra karanAra evA dhRtaratna tathA rAga-dveSarUpa moha dUra karavAthI bhUtamoda evA [vIra bhagavaMte kahyuM che.] pAThAMtarathI - jemAM rAgamArga-rAgapantha dUra karAyela che te strI saMstavAdi parihAra, te badhuM bhagavaMta mahAvIre kahyuM che. tethI te sAdhu suvizuddha aMtaHkaraNathI rAgadveSAtmaka strIsaMparkathI mukta thaIne sarva karmakSaya thatAM sudhI sarva prakAre saMyama anuSThAnamAM varte - saMyamamAM udhamavALo bane. adhyayana-4 'strIparijJA' uddezAno muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa kRti - zabda adhyayananI parisamApti batAve che. bAkI pUrvavat. adhyayana-4 TIkAsahitano anuvAda pUrNa - * - * - * - * - * - X - Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 145 146 1/5/bhUmikA che zrutaskaMdha-1, adhyayana-5 "narayavibhatti" che * bhUmikA : cothuM adhyayana kahyuM, have pAMcamuM kahe che, teno saMbaMdha A pramANe che . pahelA adhyayanamAM svasamasa-parasamaya prarUpaNA kahI. bIja adayayanamAM svasamayamAM bodha pAmavAnuM kahyuM. bodha pAmIne anukULa ke pratikULa upasarga sArI rIte sahana karavAnuM trIjA adhyayanamAM kahyuM. bodha pAmelAe strI parISahane samyak sahevAtuM cothA adhyayanamAM kahyuM. A adhyayanamAM batAvaze ke upasargabhIra prIne vaza thatAM avazya take jAya, tyAM je vedanA thAya che te. A saMbaMdhe Avela A adhyayananA cAra anuyogadvAra upakama Adi kahevA. temAM upakrama aMtargatuM adhyayana ane uddezAno adhikAra che. Ayayana adhikAra niryuktikAre pUrve kahyo che. jemake - upasargabhIru strI-vazano narakamAM upapAta thAya. uddezArvAdhikAra to niyuktakAre kahyo nathI. kemake te adhyayanAdhikAramAM AvI gayo che. have niphlopa kahe che, te traNa prakAre che : oghaniSpanna, nAmaniSpanna ane sugAlApatipata. temAM oghamAM 'adhyayana' zabda che, nAmamAM narakavibhakita nAma che. te be padavALe che - naraka, vibhakti . temAM 'nakapada'ne jaNAve che. [ni.64,65] naraka zadanA nAma, sthApanA, dravya, phona, kAla, bhAva bhede che nipA che. nAma sthApanA sugama che. dravyanaraka Agama ane noAgamacI che. temAM AgamathI jJAtA paNa upayoga na hoya, noAgamathI rAzarIra-bhathazarIra-vyatirita traNa bheda. A ja manuSya ke tiryaMca bhavamAM je koI zubhakarma karavAthI azubha jIvo kALasaurika' Adi che athavA je koI azubha sthAno kedakhAnA Adi che ane naraka jevI vedanA che, te badhAM dravyanaka che. athavA karmadravya nokarpadravya bhedathI dravyanaka be prakAre che. temAM narakamAM vecavA yogya je karmo bAMdhyA te ekamavika bAMdhelA AyuvALo abhimukha nAgogavALo e dravya naka chenokarpadravya naraka to ahIM ja che. te azubha rUpa sa dha varNa sparza che. "oganaka'te kALa, mahAkALa, zaiva, mahAraurava, apratiSThAnAdi 84 lAkhanI saMkhyAvALo viziSTa bhU-bhAga che. 'kALanaka" jeTalo kALa narakanI vedanA sahe te che. 'bhAvanaka' te je jIvo narakanuM Ayu bhogave che tathA narakamAM bhogavavA yogya karmano udaya che arthAtu narakamAM rakta jIvono nArakInA AyunA udayathI prApta azAtAvedanIyAdi karmodaya te paNa bhAvanaka che. A pramANe asahya du:kha - karavatathI vahesavuM, kuMbhIpAka Adi paramAdhAmI kRta ane paraspara udIraNAkRta tayA svAbhAvika e traNa du:kha che. A badhuM jANIne tapa ane sAtrinA anuSThAnamAM kta rahevuM, kemake te baMne narakanA zatru che, tathA varga-apavargano eka hetu che. tethI Atmahitane icchatA sAdhue bIju choDIne A bene sAdhavA. 3i/10] sUtrakRtAMgamULa saTIkaanuvAda/1 have vibhakti padatA nipAne kahe che-- [ni.66] vibhakitanA nAma sthApanA dravya homa kAla bhAva ema cha prakAre tikSepa che. (1) koI savitAdi dravyanuM nAma 'vibhakti' hoya te nAma vibhakti jemake * Adi ATha vibhakti (saMskRtamAM) che. (2) sthApanA vibhakti - pada ke dhAtune aMte apAya che athavA pustaka-pAnAmAM chApelI che. (3) dravyavibhakti jIva, ajIvabhedathI be prakAre che, temAM jIva vibhakti saMsArI ane siddha be bhede, siddha jIva vibhakti dravya ane kALathI be bhede che. temAM dravyathI vIryasiddha, atIsiddhAdi 15 bhede che. kALathI prathama samaya siddhAdi bhede aneka prakAre che. sAMsArika jIva vibhakti indriya-jAti-bhavabhedathI traNa prakAre che. temAM indriyavibhakti eka indriyAdi pAMca prakAre che, jAti vibhakti pRthvIkAyAdi cha bhede che ane bhava vibhakti nAkAdi cAra bhede che. ajIva dravya vibhaktipI, arUpI ema be bhede che. temAM rUpI dravya vibhakti skaMdha, kaMghadeza, skaMdhapadeza ane paramANu pudgala cAra bhede che. arUpI dravya vibhakita daza bhede - dhamastikAya, dhamastikAya deza ane dhamastikAya pradeza, e pramANe adhamastikAya ane AkAzAstikAyanA traNa-traNa bheda tathA dazamuM addhA samaye, (4) kSetra vibhakti cAra prakAre - sthAna, dizA, dravya, svAmIne AzrIne. temAM sthAnathI ud, adho, tIkhuM ema loka vaizAkha sthAna para mAphaka keDe hAtha daI ubhela jevo jANavo. temAM paNa agholokavibhakita ratanaprabhAdi sAta naraka pRthvI, temAM paNa sImaMtaka Adi nakaindraka AvalikApaviSTa pupAvakIrNa, vRta, trikoNa, catukoNa Adi narakanuM svarUpa kahevuM. tiryalokavibhakita jaMbUdvIpa, lavaNasamudra Adi bamaNAbamaNA vadhatA svayaMbhUmaNa pati dvIpa-samudro jaNavA. ji[lokavibhakita saudhamadi upara upara rahelA bAra devaloka Adi jANavA. temAM paNa vimAnendraka AvalikA praviSTa puSpAvakINadi vimAna svarUpa jANavuM. dizAne AzrIte pUrvAdi dizAmAM rahela che. dravyAzrayI zAvyAdinA khetara, svAmI zrI amukanuM phojha che te athavA photra vibhakita Arya-anArya bhedathI be prakAre che. temAM paNa Arya phoga sADA pacIza deza jinapada] ne AzrIne A pramANe - magadhamAM rAjagRha, aMgadezamAM caMpA, baMgamAM tAmaliptI, kaliMgamAM kAMcanapura, kAzI dezamAM vANArasI, kozalamAM sAketa, kuramAM gajapura, kuzArtamAM sauspiTa, paMcAle kaMpilapura, jaMgalAmAM ahicchatrA, saurASTramAM plAsvatI, videhamAM mizilA, vatsamAM kausAMbI, sAMDilyamAM naMdIpura, malayamAM bhakilapura, vacchamAM vairavaraNamAM acchA, dazarSamAM kRtikAvatI, cedIkamAM nimatI, siMdhusauvIramAM vItabhaya, zUrasenamAM marA, pApAmAM bhaMganagarI, purImAM mAsA, kuNAlamAM zrAvatI, lATamAM koTivarSa, kaikayInA ardhabhAgamAM zatAbiMkA nagarI ukata sADA pacIza deza te Ayoga che, nigarImAM nAma mAhitI mATe jaNAvelA che. A dezomAM tIrthakara, cakavartI, baladeva, vAsudevano janma thAya che. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/5/bhUmikA 143 anArya kSetra dharmasaMjJArahita che, te aneka prakAre che. te A pramANe - zaka, yavana, zabara, bargara, kAya, muruMDa, dRDha, gauDa, pakkaNikA, AkhyAka, hUNa, roma, pArasa, khasa, khAsikA, dvibala, cala, osa, bukkasa, bhila, aMdha, puliMdra, UMya, bhamara, rUka, kaMboja, cIna, caMcaka, mAlava, dramila, kulASya, kaikaca, kirAta, hasamukha, kharamukha, gajamukha, tugamukha, meDhamukha Adi aneka anAryo che. te dezanA loko pApI caMDadaMDa karanArA, nirlaja, nirdaya che, jeo gharma evA akSaro svapna paNa jANatA nathI. kALa vibhakita atIta-anAgata-vartamAnakALa traNa bhede che. athavA ekAMta suSama AdinA kramathI avasarpiNI - utsarpiNI bAra ArAvALuM kAlacaka che athavA samaya, AvalikA, muhUrta, divasa, ahorAtra, pakSa, mAsa, varasa, yuga, palyopama, sAgaropama, utsarpiNI, pula parAvarta che. bhAvavibhakti - jIva, ajIva bhAva bhede be prakAre che. temAM jIvabhAva vibhakti audayikAdi cha bhede che. temAM dayika - gati kapAya liMga mithyAdarzana allAnA asaMyata asiddha lezyA che, tenA anukrame 4-4-3-1-1-1-1-6 e ra1-bheda che. pathamika samyakatva ane cA>>i bhedathI be prakAre che. jJAyika-samyaktva ane cAritra, jJAna, darzana, dAna, lAbha, bhoga, upabhoga, vIrya ema nava bhede che. tathA kSAyopathamika :- jJAna-4, ajJAna-3, darzana-3, dAnAdi labdhi-5 e paMdara bhede che ane samyakatva, cAritra, saMyamasaMyama maLI 18-bhede che. pariNAmika bhAva jIva, bhavya, abhavyanA bhedathI traNa prakAre che. sAMnipAtika be thI chavvIsa bhede che. teno saMbhava cha prakAre che ane gatibhedathI te paMdara prakAre che. ajIva bhAva vibhakita mUrtapadArthanA varNa, gaMdha, rasa, sparza, saMsthAna, pariNAmarUpe che ane amA~nA gati, sthiti, avagAhartA, vartanAdi che. have samasta pada apekSAo nakonA vibhAgarUpa che tene kahe che- [ni.6-] zIta, uNapa je tIvra vedanA utpAdaka sparza-saMparka, pRthvI A saMsparzane anubhave che, tene vizeSathI kahe che - devAdi vaDe upazAMta thavuM zakya na hoya te anyAna upakrama che. Avo aparAsAdhya pRravI sparza nArako anubhave che. upalakSaNathI rUpa, rasa, gaMdha, sparza, zabda paNa ekAMte azubha hoya che, tene nAsko anubhave che. tathA 15-prakAranA paramAdhAmIe karela murgara, asi, kuMtaka, caka, kuMbhIpAka Adi vedanA pahelI traNa narakamAM nArako svakRtu karmo udayamAM AvatA azaraNa thaIne ghaNo kALa bhogave che. bAkInI cAra narakamAM svAbhAvika duHkho che. paramAdhAmI abhAve paNa potAnI meLe ja tIvratara vedanA potAnA karmanA phaLarUpe anubhave che ane paraspara udIrita du:kho hoya che. pahelAnI traNa nATakomAM je paramAdhAmI je du:kha de che, te kahe che [ni.68,69] aMba, aMbariSa, sAma, sabala, raudra, uparodra, kAla, mahAkAla, asipatra, ghaNu, kuMbha, vAla, vaitaraNI, kharasvara, mahAghoSa A paMdara jAtinA paramAdhAmI 148 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 potAnA nAma pramANe duHkha denArA che. teo je je vedanAo nArakInA jIvone Ape che, te kahe che [ni.30 thI 83-] temAM aMbA nAmaka paramAdhAmI potAnA bhavanathI narakAvAsamAM jaIne kIDA mATe ja nArakone anAya kUtarA mAphaka zUlAdinA prahArathI eka sthAnethI bIjA sthAne kADhe che, tathA te potAnI icchA mujaba te bicArAne bhamAve che. tathA AkAzamAM uchALIne nIce paDatAM murgAra AdithI haNe che tathA zalAdithI viMdhe che. kRkATikAmAM grahaNa karIne bhUmi upara uMdhA mukhe paTake che. tyAMthI pAchA AkAzamAM uchALIne nIce pheMke che A rIte viMDabanA pamADIne nAkamAM nAkone pIDe che. vaLI te madagarAdithI haNelA, pharI talavAra AdithI haNelA naraka pRthvI upara mUchita thayelAne kaNIothI chedIne Amatema cIre che tathA cIratA maganI dALa mAphaka be phADIyA kare che. vacce pachADIne TukaDe TukaDA kare che. A pramANe cAMbarSi paramAdhAmI duHkha de che. tIvra asAtA udayamAM vartatA nAkone zyAma nAme paramAdhAmI AvuM du:kha Ape che. jemake - aMgopAMganuM chedana, nikuTathI - nIce vajabhUmimAM pheMkavA, zULa Adi vaDe vIMdhavA, soya AdithI nAka vageremAM kANAM pADe, kurakarma karanArAne doraDA vaDe bAMdhavA tathA tevA ja prakAranA latA-prahAra vaDe tADana kare che. A pramANe dAruNa duHkha ApIne zAtana, pAtana, vedhana, baMdhanAdi ghaNuM kaSTa Ape che. | zabala nAme paramAdhAmI tevA prakAranA karmodayathI utpaNa kIDA pariNAma mAtrathI punyahIna nArakone je kare che, te batAve che. jemake - phephasA - AMtaraDAMmAM rahela mAMsa vizeSa tathA hadayane cIre che temAM raheLa kALajAnA mAMsa khaMDane tathA peTamAM rahelA AMtaraDAnA bhAgane kheMce che, vAdha-[aMtaratvacA ne kheMce che. vividha upAyothI azaraNa nArakone tIvra vedanA pahoMcADe che. nAma pramANe artha dharAvatA raudra nAmaka paramAdhAmIo vividha talavAra zakti Adi zastrothI azubha udayavALA nArakone parove che. upadra nAmanA paramAdhAmI nArakonA aMga pratyaMga-mastaka, bAhu Adi tathA hAtha-pagane maraDe che. te pApI jIvone kataraNIthI cIre che. tathA evuM koI du:kha nathI ke je te nAkIone na ApatA hoya. kAla nAmanA asura paramAdhAmI moTA cUlA, zuMka, kaMduka, pracaMDakomAM tIvra tApamAM nArakone pakAve che tathA uMTaDI AkAranI kuMbhamAM tathA loDhAnI kaDAImAM nArakone mUkIne mAchalAnI mAphaka seke che. mahAkAla nAmaka paramAghAmI pApakarma nirata nAkone vividha upAyothI pIDe che. jemake - nAkone jhINA mAMsanA TukaDA jevA kare che. pIThamAMthI temanA cAmaDAne chede che, je pUrve mAMsa khAtA hatA tevA nAka jIvone tenuM potAnuM mAMsa khavaDAve che. asi nAmaka paramAdhAmI azubha karmodayavALA nArakone pIDe che. jemake - tenA hAtha-paga uru bAhu mastaka paDakhAM Adi aMga upAMgone chede che, ghaNAM TukaDAM kare Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/5/bhUmikA che, ghaNuM duHkha Ape che. apridhAna patradhanu nAmanA paramAdhAmI bIbhatsa asipatravana karIne tyAM chAyA mATe AvelA bIcArA nArakone talavAra AdithI kApe che. tathA kAna, nAka, oTha, hAtha, paga, dAMta, chAtI, kamara, uru, bAhUne chedana, bhedana, zAtana Adi karavA pote viryela pavana vaDe jhADa halAvI, talavAra jevA pAMdaDA Adi kare che. te kahe che - paga, hAtha, khabhA, kAna, oTha, nAkane chede che. tALavu, mastaka, puM-liMga, AMkha, hRdaya ane peTane bhedI nAMkhe che. 149 kuMbhI nAmaka paramAdhAmI nAka jIvone pIDe che - pakAve che. uMTanI ke kaDillaka AkAranI kuMbhImAM - loDhAnA vAsaNamAM - 4 - 4 - pakAve che. vAluka nAmaka paramAdhAmI anAtha nAskIne tapelImAM - retInA bharelA vArANamAM caNAnI jema taDataDa bhuMje che. kadaMbanA phUlanA AkAra jevI retImAM uparanA bhAgamAM nAkI jIvone pADIne khullA AkAza nIce zeke che. vaitaraNI nAmaka paramAdhAmI vaitaraNI nadI vikurve che. te paru, lohI, vALa, hADakAM vahenArI mahAbhayaMkara kalakala karatA avAja vALI che. temAM khAruM garama pANI ati bIbhatsa dekhAvavALuM che temAM nAskone vahAve che. kharasvara nAmaka paramAdhAmI nArakone A rIte pIDe che - jemake karavatathI verAtA pATIyA mAphaka tene vere che - cIre che, parazu vaDe tenA zarIranA kakaDA kare che, cholI-cholIne pAtaLA kare che. vajra jevI bhayaMkara zULovALA zAlmalI vRkSa upara khara svare rotA nArakIne caDAvIne pAchA nIce kheMce che. mahAghoSa nAmaka paramAdhAmI je adhama asura bhavanapati che te zikArI mAphaka parapIDA utpAdanathI atula harSa pAmanArA, krIDA khAtara vividha upAyo vaDe nArakone pIDanArA che. teo DathI bhAgatA mRganI mAphaka nArakone cAre tarapha pIDA utpAdana sthAne bAMdhe che. bakarA Adino homa karatA kasAI mAphaka te nArakone bAMdhIne mAre che. tyAre harSa pAme che - nAma nikSepa pUrNa - - D adhyayana-5 'narayavibhatti' - uddezo-1 * have sUtrAnugamamAM askhalitAdi guNavALuM sUtra kahevuM joIe- * sUtra-300,301 - meM kevalI maharSine pUchyuM ke narakamAM kevI pIDA bhogavavI paDe che? he munIza ! Apa jJAna dvArA jANo cho mATe ajJAnI evA mane batAvo ke ajJAnI jIvo narakamAM kevI rIte utpanna thAya che ?... meM AvuM pUchyuM tyAre mahAnubhAva, kAzyapa, AzupajJa bhagavaMte ema kahyuM ke - te ghaNuM viSama che, chAstha mATe teno artha durgama che. tyAM pApI ane dIna jIvo rahe che te have huM kahIza-- * vivecana-300,301 - jaMbusvAmIe sudhamasviAmIne pUchyuM ke he bhagavan ! nAsko kevA che ? kevA karmothI jIvo tyAM utpanna thAya che ? tyAM kevI vedanAo che ? AvuM pUchatAM sudharmAsvAmIe sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 kahyuM - tame je mane A pUchyuM te - atIta, anAgata, vartamAna sUkSma - padArthone kahenArA kevalI, ugra tapa ane cAstrikArI, anukULa-pratikULa upasarga sahiSNu zrImat mahAvIra vardhamAnasvAmIne pUrve pUcheluM ke nakAvAso kevI vedanAthI yukta hoya che te huM jANato nathI, he mune ! Apa kevalajJAna vaDe A badhuM jANo che, te mane kaho tathA batAvo ke ajJAnI jIvo, hitA-hitanA vivekathI rahita, kevA kevA karmo bAMdhIne narake utpanna thAya che ? tyAM kevI vedanA bhogave che? A pramANe meM vinasathI pUchatA 34 atizayonA mahA anubhAvarUpa mAhAtmya yukta bhagavaMte praznonA uttara kevalajJAna vaDe jANIne kahelA. - koNe ? AzuprajJa vIra vardhamAnasvAmIe sarvatra sadA upayogathI ApyA. meM pUchatA bhagavaMte kahyuM ke - teM je pUchayuM tene huM jaNAvIza, tuM upayoga rAkhIne sAMbhaLa. asad anuSThAnathI prApta naka duHkhano hetu che. athavA narakAvAsa duHkha Ape che. mATe duHkha ja che, athavA asAtA vedanIyanA udayathI tIvrapIDAtmaka duHkha che. A paramArthathI vicAratA te asarvajJa mATe gahana-viSama-durvijJeya che. kemake tenA pratipAdaka pramANano abhAva che. athavA te duHkha te ja padArtha che ke jemAM duHkhanI nimitta ke duHkhanuM prayojana che. te duHkhArtha pote naskasthAna che te duruttara hovAthI viSama che te huM kahuM chuM- te sarva prakAre dIna hovAthI AdInika che. tyAM atyaMta dIna jIvo rahe che. tyAM pUrve karela duSkRta, pApa ke asat anuSThAnanA phaLarUpa azAtA vedanIyano udaya hoya che. tethI te duSkRtika che. je huM AgaLa kahIza. arthAt nAka jIvonA pUrva janmamAM je naskagatiyogya kRtya che te kahIza. * sUtra0302 thI 304 : A saMsAramAM keTalAka ajJAnI, asaMyamI jIvananA arthI, raudra pApakarma kare che. teo ghora, saghana aMdhakAramaya, tIta saMtapta narakamAM jAya che... teo potAnA sukhane mATe trA ane sthAvara jIvonI krUratAthI hiMsA kare che, bhedana kare che, adatta le che ane sevanIya saMyamanuM sevana karatA nathI...te ghaNAM jIvonI hiMsA kare che, dhRSTatApUrvaka vacana bole che, te ajJAnI marIne nIce aMdhakAramaya narakamAM jAya che, tyAM uMdhe mAthe mahAkaSTa bhogave che. * vivecana-302 thI 304 H 150 - je koI mahAraMbha, parigraha, paMcendriyavadha, mAMsabhakSaNAdi sAvadha anuSThAnamAM pravRtta che, rAgadveSathI bharelA tiryaMca ke manuSya che, A saMsAramAM asaMyama jIvitanA arthI che, pApanA upAdAnarUpa anuSThAna-prANIone bhaya upajAvIne bhayaMkara evA hiMsA, jUTha Adi karmo kare che. AvA te jIvone tIvra pApodayavartIne atyaMta bhayAnaka, ghaNAM gADha aMdhakAramAM jyAM AMkha vaDe potAne paNa joI na zake, mAtra avadhi [vibhaMga] jJAnathI ghuvaDo jema jarA-jarA divasane jue, tema te nAkInA jIvo jue che. AgamamAM kahyuM che - he bhagavan ! kRSNalezyAvALo nAskI jIva avadhijJAnanA Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/5/302 thI 304 151 upayoga thakI cAre dizAmAM jotAM keTalA kSetrane jANe - jue ? he gautama ! ghaNuM kSetra na jANe, na jue. potAnI AsapAsanA thoDA phogane jANe, thoDuM kSetra jue ityAdi tathA dusaha - kheranA aMgArAnA moTA DhagalAnA tApathI anaMtaguNo saMtApa jemAM che, te tIvra tApavALA narakamAM bahu vedanAvALA sthAnamAM pUrve viSayarAga na choDavAthI, potAnA karela karmanA bhArathI paDe che. tyAM vividha vedanA anubhave che. kahyuM che- jeNe viSayasukha choDela nathI, saMsAra samudranA vilayanA mukha sama du:khanA samUhavALI narakamAM paDI, tyAM na bujhAvelA agninI javALAmAM baLe che. tyAM paramAdhAmInA paganI vAtothI chAtI ane mukhamAMthI lohI okato te nArakI jIva karavatathI be bhAgamAM vaheMcAya che. caMdramAM bhedAtA pIDAIne tenA barADAthI dizAo gAjI uThe che ane tApathI baLatAM phATatAM mAthAnA hADakAMno samUha uchaLa che. tathA kaDAyAmAM dUdhanI mAphaka kaDhAtAM nAcchI jIvo AkraMda kare che, tyAre pUrvakRta dukRtyonuM phaLa bhogavatA zULothI bhedAyela, uMce pheMkaila urthakAya samUhAdi duHkha sahe che. tyAM bhayaMkara zabda, aMdhakAra, durgAnuM baMdhanAgAra, durdhara kaleza tathA bhadelA hAtha, pagamAMthI nIkaLato lohI ane carabIno moTo pravAha vahe che. gIdhanA jevI cAMcolI, nirdayatA vaDe mAthAno bhAga ukheDatAM [nAkI jIva] AkaMda kare che. tathA tapelA sANasA vaDe deDha pakaDIne jIbhane kheMcI kADhe che. tINa aMkuzanA agra bhAgathI kheMcelA kAMTAnA jhADanA agra jevA jarjarIta zarIravALA kSaNamAtra paNa sukha thavuM durlabha che ane du:kha to sadA cAlu che. A pramANe judA judA prANIne mAravAmAM tatpara, satyathI bhaSTa, pApasamUha ekatra karelA jIvo A jagatamAM hoya, te bhayaMkara narakamAM paDe che [ane nakamAM uparokta vividha pIDA bhogave che.] - je jIvo ati nirdayapaNe raudrapariNAmathI hiMsAmAM pravRtta che. be indriyAdi basa jIvone tathA pRthvIkAyAdi sthAvara jIvone koI mahA mohodayavartI haNe che, tathA je jIva svazarIra sukhArthe vividha upAyo vaDe prANInuM upamardana kare che tathA paradravyane coranAra evo adadhArI che tathA AtmanA hitane mATe sevanIya evA kaMI paNa sadanuSThAna ke saMyamano abhyAsa karatAM nathI arthAt papanA udayathI kAgaDAnA mAMsanA tyAgarUpa evA virati pariNAma paNa karato nathI evo jIva narakamAM utpanna thaI duHkhI thAya che. - jenAmAM dhRSTatA che, te "prAgabhI" che. ghaNAM prANInA prANone atipAta karavAnA svabhAvavALo te atipAtI che. arthAtu prANIne mArIne ke ghAta karIne je ema kahe ke - vedamAM kahelI hiMsA hiMsA nathI. rAjAno A dharma che ke zikArathI vinoda kriyA kare. athavA mAne ke - mAMsabhakSaNamAM doSa nathI, dAru ane maithunamAM doSa nathI. A jIvonI pravRtti che - X - ityAdi. A pramANe kRra siMha ke kALAnANa upara sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 mA svabhAvathI ja jIvahiMsA kare che, kadI hiMsAthI zAMta thato nathI, krodhAgnithI. baLato rahe che. athavA matyAdi vadha vaDe AjIvikA meLavato ke temAM lubdha thaI sarvadA vadhanA pariNAmathI yukta thaI prANIne haNe che, te svakRtakarma vipAkathI te narakamAM jAya che. koNa ? je ajJa che - rAgadveSano udayavartI che, te maraNakALe nIce aMdhakAramAM jAya che. tathA potAnA duzcatrithI nIcuM mAthuM karIne viSama yAtanA sthAnamAM jAya che. arthAt uMdhe mAthe narakamAM paDe che. have narakamAM rahela nArako je anubhave che, te batAvavA kahe che* sUtra-305 : haNo, chedo, bhedo, bALo." AvA paramAdhAmInA zabdo sAMbhaLIne te nArako bhayathI saMjJAhIna bane che. vicAre che ke kaI dizAmAM jaIe ? * vivecana-305 : tici ke manuSyabhavathI jIvo narakamAM utpanna thaIne tamuhUrtamAM pAMkho kApI lIdhelA pakSInI mAphaka navA zarIro meLave che. paryAptibhAva prApta kare tyAM paramAdhAmInA karelA ati bhayAnaka zabdone sAMbhaLe che. jemake - murgAra Adi vaDe haNo, khaga AdithI chaMdo, zUla AdithI bhedo, agninA taNakhAthI bALo. A pramANe kAnane asukhakArI bhayaMkara zabdone sAMbhaLIne tenArako bhayathI udbhrAnta loyanavALA thaI, bhayathI DarIne jenI saMjJAaMta:karaNavRtti naSTa thaI che, tevA naSTasaMjJaka, ame kaI dizAmAM jaIe ke jethI amane A mahAghora zabdothI utpanna dAruNa du:khamAM rakSaNa maLe evI teo AkAMkSA kare che.. have bhayathI dizAomAM nAsatA te zuM anubhave ? te kahe che - * sUtra-306 : prajavalita agninI sazi samAna, jyotimaya bhUmi samAna narakabhUmi upara cAlatA teo dajhe che tyAre karuNa rUdana karatA tyAM cikkALa rahe che. * vivecana : kheranA gAmanA puMja, jvAlAthI Akula tathA agnithI baLatI evI bhUminI jene upamA apAI che, tevI ''sArasannapUfSa'' para cAlatA te nArako ati baLatAM dIna svare AkraMda kare che. tyAM bAdara agninA abhAve tevI upamAthI bhUmi batAvI. A paNa mAtra jANavAne kahyuM che. bAkI narakanA tApanI upamA ahIMnA agnithI na thAya. te nArako mahAnagaranA dAthI adhika tApa vaDe baLatAM pragaTa svare mahAzabdo karI te narakAvAsamAM ghaNo kALa rahe che. kemake narakAyu utkRSTathI 33-sAgaropama, jaghanyathI 10,000 varSa rahe che. - vaLI - -300 - aA jevI teja dhAravALI durgama, vaitaraNI nadI vize tame sAMbhaLela haze ? bANothI chedatA ane zaktithI haNAtA teo dumi vaitaraNImAM paDe che. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/5/1/307 153 vivecana : sudharmAsvAmI jaMbUsvAmIne A kahe che - jema bhagavaMte A kahyuM, te tame sAMbhaLyuM. vaitaraNI nAme kSAra, uSNa lohInA raMgavALu pANI vahAvatI nadI che te duHkha utpAdaka che. tathA jema astro tIkSNa che, tema te nadIno pravAha zarIranA avayavone kApanAro che. te nArako tapela aMgArA jevI bhUmimAM jaLatRSAthI abhitapta thaI, tApane dUra karavA - 4 - te vaitaraNI nadImAM tare che - kevA thayelA ? bANa ke paroNAthI prerita, bhAlAthI haNAyelA te ja bhayaMkara nadImAM paDe che. * sUtra-308,309 - te nAko nAvanI najIka Ave tyAre paramAdhAmI temane khIlIthI vIMdhe che. teo smRtivihIna bane che. bIjA paNa tene trizUlAdithI vIMdhe che. koI paramAdhAmI gaLAmAM zilA bAMdhIne nAkane uMDA pANImAM DUbADe che. koI kadaMba puSpa samAna lAla garama retI ane mumura agnimAM Amatema pheravIne pakAve che. * vivecana-308,309 : te nAsko vaitaraNI nadInA ati uSNa, kSArayukta, durgaMdhI jaLathI kaMTALIne loDhAnA khIlAvALI nAva para caDavA jatAM pUrve caDelA paramAdhAmIo gaLAmAM temane vIMdhe che, vIMdhAvAthI kalakalAyamAna sarvasota vaDe vaitaraNI jaLa vaDe saMjJA naSTa thavA chatAM potAnA kartavyano viveka bhUlelA bane che. bIjA paramAdhAmI nAsko sAthe krIDA karatA, nAsatA evA nAskane trizUla ane zUla vaDe vistAthI vIMdhIne nIce bhUmimAM laTakAve che. vaLI keTalAMka nArakonA gaLAmAM paramAdhAmIo moTI zilA bAMdhIne uMDA pANImAM DUbADe che, pharI pAchA temane kheMcIne vaitaraNI nadImAM kalaMbukA vAlukA tathA murmura agnimAM ghaNI tapelI retImAM caNA mAphaka cAre bAjuthI roke che. tathA bIjA narakAvAsamAM, svakarma phAMsAmAM phaselA jIvone suMThaka parovelA mAMsanI pezI mAphaka pakAve che. * sUtra-310 thI 312 : mahAsaMtApakArI, aMdhakAra AcchAdita, dupAra tathA suvizAla asUrya naraka che, tyAM urdhva, adho, tirthI dizAomAM pracaMDa Aga jalatI rahe che. pApakarmane na jANanAra, buddhihIna nAka, je guphAmAM rahela agnimAM paDe che ane baLe che, te nakabhUmi karuNAjanaka temaja duHkhanuM sthAna-du:khapada che. jema jIvatI mAchalI AgamAM paDatAM saMtapta thAya che, tema chatAM bIje jaI zakatI nathI. tema paramAdhAmI cotarapha agni jalAvIne ajJAnIne bALe che. * vivecana-310 thI 312 : je sUrya vidhamAna nathI te asUrya-naka, te ghaNAM aMdhakAravALI, kuMbhikA AkAre che. tyAM badhAM ja nAvAso asUrya nAme oLakhAya che. te AvA mahAtApa, sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 aMdhatamasa, duOttara, vizALa narakamAM mahApApanA udayathI jIvo jAya che. te nakamAM uMce-nIce-tIrgha sarva dizAmAM sthApelo agni baLe che. kahe che ke - jyAM nAkImAM barobara uMce rahelo agni baLe che, tyAM tevA narakamAM bicArA jIvo jAya che. - vaLI - 154 je nakamAM gayelo jIva uMTaLInA AkAravALI nakamAM pravezIne agnimAM ati vedanAthI pIDAto svakRt duzvastrine na jANato, avadhi viveka cAlI javAthI baLe che. tathA sarvakALa karuNaprAya ke sakala uSNasthAna che, te sthAne pApa karelA nArakIone te laI jAya che. te ja vAta vizeSathI kahe che - jyAM ati duHkharUpa svabhAva che, nimiSa mAtra paNa duHkhano vizrAma nathI. kahyuM che - AMkha pharakavA mAtra paNa kALa sukha nathI, paNa mAtra duHkha ja che tethI nAskImAM naska jIvo rAta-divasa pIDAtAM hoya che. cAre dizAmAM agni saLagAvIne je nakAvAsamAM paramAdhAmIo mukhyatve tapAve che - pakAve che, [kone ?] pUrvakRt duzrutrivALA ajJAnI nArakone. A rIte pIDAtA, svakarma beDIthI baMdhAyelA, ghaNo kALa mahAduHkhathI AkuLa thaIne narakamAM rahe che. tenuM dRSTAMta kahe che - jema jIvatA mAchalA agni samIpa hoya tyAre paravaza thaIne bIje javAM asamartha thaI tyAM ja rahe che, tema nArako paNa paravazapaNe duHkha bhogave che. - 4 - 4 - sUtra-313,314 : saMtakSaNa nAmaka eka mahAbhitapta naraka che. tyAM paramAdhAmIo hAthamAM kuhADI lai, nArakanA hAtha-paga bAMdhI lAkaDAMnI jema chole che...lohI kADhIne loDhAnI garama kaDAImAM nAMkhI jIvatI mAchalI mAphaka taLe che, nArakone uMcAnIcA karI pakAve che, pachI tenA zarIrane masaLe che, mastakanA cUrecUrA kare che. * vivecana-313,314 : ekI bhAvathI cholavuM te 'sannakSaLa', nAma zabda saMbhAvanA arthe che. A saMtakSaNa badhAM prANIne mahAduHkha ApanAra saMbhave che. paramAdhAmIo sva bhavanathI nakAvAsamAM AvIne, te kukarmI, anukaMpArahita, hAthamAM kuhADo laIne atrANa evA nAskonA hAtha-paga bAMdhIne lAkaDAnA TukaDA mAphaka cholIne pAtaLA kare che - vaLI - te paramAdhAmIo te nAskonA lohI kADhIne tapelI kaDAImAM nAMkhIne pakAve che. vaLI maLapradhAna evAM AMtaraDA ke upaselAM aMgone tathA tenA mastakano cUro karIne pakAve che - kevI rIte ? uMcA ke nIcA mukhavALA karI Ama tema taraphaDatA AtmAne jema jIvatA mAchalAne kaDAImAM to tema te nArakIjIvone taLe che pakAve che. * sUtra-315 thI 317 : - te nArakIjIvo tyAM rAkha thatA nathI ke tIvra vedanAthI maratA nathI. paNa Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/5/1/315 thI 313 . 155 A lokamAM vakRta duSkRtyothI duHkhI thaI nakanI vedanA bhogave che. tyAM ThaMDIthI saMprasta thaIne gADha sutapta agni pAse jAya che. tyAM te durgama sthAnamAM paNa zAtA pAmatA nathI. tyAM sadA tata sthAne tape che. tyAM duHkhopanIta zabda nagaravadha mAphaka saMbhaLAya che. udIefkama paramAdhAmI udIfkarmI nArakone punaH punaH utsAhathI duHkha Ape che. vivecana-315 thI 317 : A pramANe nAkInA jIvo ghaNuM pakAvavA chatAM nakamAM teo rANarUpe thatA nathI, tethI tenI tIvra vedanAnI tulanA agnimAM pakAvAtA matsya joDe na thAya arthAtu ananya saMdeza evI A tIvra vedanA vANIthI jU thaI na zake, tevI hoya che athavA tIvra vedanA bhogavavA chatAM paNa bAkI rahelA kamane kAraNe tAraka jIvo maratA nathI. ghaNAM kALa sudhI ukata zIta-uNa vedanA-janita tathA dahana, chedana, bhedana, takSaNa, trizUlAropaNa, kuMbhIpAka, zAbhalI-vRkSArohaNa Adi paramAdhAmI janita ane paraspara udIraNAthI utpanna duHkha karmonA vipAkathI anubhavatA rahe che. tathA svakRta hiMsAdi aDhAra pApasthAnarUpa dukRtathI niraMtara udayamAM AvelA du:khathI du:khI thaI pIDAya che. AMkhanA palakArA jeTalo kALa paNa du:khamukta thatAM nathI. te mahAyAtanA naska sthAna nAkajIvonA 'lolana'thI sArI rIte vyApta che, te narakamAM ati ThaMDIthI pIDAyelA, nAko ghaNAM tapelA agni tarapha jAya che, tyAM paNa anithAne vaghAre baLatA jarApaNa sakhane pAmatA nathI, vaLI niraMtara mahAdAha hovAthI te rahita abhitApavALA che, chatAM tenArakone paramAdhAmIo ati tapelA tailAgni thakI bALe che. te nAcchIone paramAghAmIo dvArA ghaNAM du:kha apAtA teo bhayAnaka hAhAkArapUrvaka AkaMda kare che, je avAja nagaranA vadha jevo saMbhaLAya che. teo du:khathI karuNApradhAna pokAro kare che - he mAta!, he tAta! kaSTathI anAtha evo huM tamArA zaraNe Avyo chuM, mane bacAvo. AvA zabdo tyAM saMbhaLAya che. tathA te nArakIne svakRta karmano kaTavipAka prApta thatA teone mithyAtva, hAsya, rati AdinA udayavALA paramAdhAmIo vAraMvAra utsAhapUrvaka ati asahya evA duHkha vividha upAyothI karI asAtA vedanIya udIre che. * sUga-318,319 paramAdhAmI nAkonA prANonuM viyojana kare che, tenuM yathArtha kAraNa huM tamane kahuM chuM. teNe pUrve jevo daMDa bIjAne Apyo, te ajJAnIne paramAdhAmIo daMDa ApIne pUrva pAponuM smaraNa karAve che...nakapALothI tADita te nAko viSTA-mUkavALA sthAnamAM paDe che, tyAM tenuM bhakSaNa karatAM rahe che ane karmane vaza thaI tyAM kIDAo dvArA khavAya che. * vivecana-318,319 : - pApakarmI paramAdhAmIo nArakonA zarIrane indriyAdi prANothI juduM pADe che. 156 sUtrakRtAMgasUtra saTIka anuvAda/1 zarIranA avayavone vaherIne-kApIne judA pADe che. teo AvuM kema kare che ? tenuM yathArtha kAraNa huM tamane kahuM chuM. pIDAne utpanna kare che mATe te daMDa che. te nirvivekI paramAdhAmIo te nAjIvone pUrvabhavonA kRtyo yAda karAve che. jemake-tuM jayAre prANIonA mAMsane kApI-kApIne khAto hasato hato, teno rasa ane dArU pItA, parastrIgamana karato hato. have te karmathI pIDAto, tenA vipAka bhogavato zA mATe barADA pADe che. A pramANe pUrvakRta badhAM du:kha vizeSane yAda karAvIne tevA prakAranA ja du:khavizeSa paramAdhAmIo temane ApIne pIDe che. - te bIcArA nAsko paramAdhAmI vaDe tADita thaIne nAsatA bIjA ghoratara nakanA koI bhAgamAM jAya che - te naraka bhAga kevo che? tyAM bIbhatsa dekhAtA viTA, lohI, mAMsa Adi maLathI bharelA ati saMtApayukta sthAnamAM te nArajIvo svakamathI baddha AvA narakamAM azuci Adi bhakSako ghaNo kALa rahe che. tatA paramAdhAmIe vikarvelA kRmiothI pIDAya che. paraspara pIDA karelA te nArako potAnA azubhakRtyothI pIDAya che. AgamamAM kahyuM che - chaThThI ane sAtamI nArakImAM jIvo ghaNAM sUkSma lAla kuMthuA jevA jhINAM rUpa karI eka-bIjAne zarIrane - x - x - pIDe che. * sUl-320,321 - naka sthAna sadA uNa rahe che. svabhAva ati duHkhapada che. paramAdhAmI nAskone beDInA baMdhanamAM nAMkhI, zarIra ane mastakamAM chidra karI pIDe che. paramAdhAmIo te jJAnInA nAka, hoTha, kAna aAthI chede che, jIbha bahAra khecIne tIkSNa zULa bhoMkI nAskone pIDe che. * vivecana-320,321 : tyAM narakamAM sarvakALa saMpUrNa uNapadhAna sthiti hoya che. kemake tyAM pralaya kALathI vadhu agnithI vAyu Adi atyaMta uNarUpa hoya che. tenuM kAraNa pUrve te nArakoe nidhad, nikAcita avasthAvALAM karmo bAMdhela hoya che. vaLI vizeSathI kahe che - ati du:kha - asAtA vedanIyavALo jyAM svabhAva che, tevA sthAnamAM rahelA jIvane beDImAM bAMdhIne-nAMkhIne pachI te nAkanA mastakamAM khIlAthI kANAM pADIne du:kha Ape che ane badhAM aMgone cAmaDAnI mAphaka pahoLA karI pIDe che. vaLI te paramAdhAmIo pUrvanA duzagni yAda karAvIne te nirviveka nAskone prAyaH sarvadA vedanA Ape che. astrAthI nAka, baMne hoTha ane kAnone chede che. tathA dAru, mAMsanA svAdane tathA mRSAvAdInI jIbhane veMta mAtra kheMcIne tIkSaNa zUla vaDe kApI nAMkhe che. * sUtra-32 thI 3ra4 : nArakonA zarIrathI lohI-paru karatA rahe che, teo tALa mAphaka zabda karatAM rAta-dina rahe che. baLatA ane kSAra prakSipta aMgathI lohI Adi gaNe che. lohI-paru pakAvanAra, navA saLagAvela agni jevI tata, puraSathI adhika Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/5//322 thI 324 153 158 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 pramANavALI, lohI-paruthI bharelI kuMbhI vize tame sAMbhaLela haze. paramadhamI te kuMbhamAM Atare karuNa kraMdana karatA ajJAnI nArakone nAkhI pakAve che, temane tarasa lAgatA sIsuM-tAMbu hatA te Atasvara kare che. * vivecana-322 thI 324 - te nAsko nAka-oTha-jIbha chedAvAthI lohI jharatAM je pradeze rAtadina kADhe che, tyAM te ajJAnI pavanathI prerita sukA tADamanA saMcaya mAphaka sadA moTA svare raDatAM rahe che. tathA agnithI bALelA ane kSArathI siMcelA aMgathI lohI-mAMsa sadA gaLatA rahe che. vaLI sudhamasviAmI jaMbUsvAmI pAse vIra bhagavaMtanA vacano pragaTa kare che. tame sAMbhaLela che ke tyAM lohI tathA paru baMnene pakavanArI kuMbhI che tyAM navo saLagAvela agni che, teno tApa jemAM che, tevI ati tapela kuMbhI che, vaLI te kuMbhI puruSa pramANathI adhika moTI che. ubhI uMTaDInA AkAravALI lohI-paruthI pUrNa che. te cotarapha agni saLagAvela ane bIbhatsa dekhAya che. te cotarapha aniyI baLatI, lohI-paru ane kApelA aMgothI pUrNa, durgAvALI kuMbhamAM te zaraNarahita, Artasvara karatA nArakone pheMkIne pakAve che. te nArako te rIte pIDA pAmatA, tApathI baLatA, rotA-rotA tarasa zAMta karavA pANI mAMge che. tyAre tane dAru bahu priya hatone ?" ema yAda karAvI tapela tAMbu pAya che, tethI te Amasvare barADA pADe che. have uddezAnA upasaMhAra mATe kahe che* satra-225,326 - pUrve Adhama bhAvomAM hajAro vakhata pote potAne ThagIne te ghaNAM phUrakama tyAM rahe che. jevA kUtakarma hoya tevA ja tenA phaLa hoya. anApuraSa pApa upArjana karIne aniSTa, apiya, dudhI, azubha wALI, mAMsa-lohIthI pUrNa nakabhUmimAM karmavaza thaI vase che. - tema huM kahuM chuM. * vivecana-35,326 - - A manuSya bhavamAM bIjAne ThagavA jatAM kharI rIte potAnA AtmAne ja Thage che. bIjAne pIDA ApavAmAM jarA sukha mAnIne potAne ThagatAM ghaNAM bhavomAM adhama bhavamAM-mAchImAra, kasAI AdinA bhavomAM pUrvajanmomAM lAkho bhavone anubhavatA temAM viSayamAM skata ane sukRtamAM vimukha banIne ukta mahAghora, atidAyaNa nakAvAsa pAmIne te manuSyo paraspara du:kha pamADatA ghaNo kALa rahe che. tenuM kAraNa kahe che pUrvajanmamAM jevA adhyavasAyathI jaghanya, jaghanyatAdi bhAve karmo karyA hoya, te ja pramANe te nArakIjIvone vedanA-bhAra svathI, parathI ke ubhayathI bhogave che. te kahe che - mAMsa khAnArane tenuM ja mAMsa kApI, tapAvIne khavaDAve che. tathA mAMsa-rasa pInArane tenA lohI-paru ane tapAvela tAMbu pIvaDAve che tathA mAchImAra ane zikArIne te ja pramANe chedI, bhedIne mAre che. tathA jUThuM bolanArane, te yAda karAvIne tenI jIbhane chede che. pUrva janme bIjAnuM dravya haranAranA aMgopAMga chede che. tathA paradArANamakanA vRSaNa chedI, zAbhalIvRkSa sAthe upagRhanAdi karAve che. mahAparigrahImahAraMbhIne ane krodha-mAna-mAyI-lobhIne temanA pUrvakRta dukRta yAda karAvIne tevAM ja du:kho pamADe che. jevA jenA karma tevo te karmanA phaLano bhAra hoya che. - vaLI anAryakarma karavAthI anAryo hiMsA, jUTha, corI Adi Azrava dvAro sevIne, azubha karmo upArjana karIne te jhukarma karanArA narakamAM AvIne vase che - kevA banIne ?- zabdAdi iSTa ane kAMta viSayothI vividha prakAre hIna banI narakamAM vase che. athavA jene mATe pApa bAMdhe che, te mAtA, putra, patnI Adi tathA manohara viSayothI chUTA paDIne ekalA ja maDadAM gaMdhAtA hoya tevA narakamAM saMpUrNa atyaMta azubha sArzamAM ekAMta du:khadAyI sthAne azubhakarma udayamAM AvatAM mAMsapezI, lohI, paru, AMtaraDA, phephasAMnA kAdava vaDe vyApta badhI viSTAothI adhama bIbhatsa dekhAvavALA, hAhAkAra AkaMdapUrvaka kaSTa che tathA "have basa, na mAro" Adi pokAracI dizAone baherI banAve tevA parama adhama nArakAvAsamAM cotapha duHkhavALA utkRSTa 33 sAgaropamanA Ayu bhogavatA narakamRthvImAM rahe che. * * * * * rAdhyayana-5 "narayavibhatti'' : uddezA-1-no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa che adhyayana-5 narayavibhatti - uddezo-2 che. 0 pahelo uddezo kahyo. have bIjo kahe che. teno saMbaMdha A pramANe * pUrvanA uddezAmAM je kamoM vaDe jIvo narakamAM utpanna thAya che ane jevI avasthA bhogave che, te batAvyuM, tene ja have vizeSa prakAre ahIM batAvaze. A saMbaMdhe AvelA uddezakanuM sUvAnugamamAM akhalitAdi guNayukta sUtra uccAravuM joIe * sUtra-327,328 : have huM zaad duHkhadAyI naka sthAna vize yathArtha vAta tamane kahIza pApakarma karanAra ajJAnI jIvo pUvakRta karmone kaI rIte vede che- paramAdhAmIo hAtha, paga bAMdhIne nAkInA peTane charI, talavArathI kApe che. te ajJAnInA zarIrane pakaDIne cIrI-phADIne, tenI pIThanI cAmaDI utaraDe che. * vivecana-323,328 : pUrve kahyA sivAyanuM bIjuM huM tamane kahuM chuM - te saMbaMdha che. jyAM sudhI Ayu hoya tyAM sudhI du:kha hovuM te zAzvata du:kha che. evo jeno ke jemAM svabhAva che te naka. tyAM Avo nitya duHkha svabhAva che, AMkhanA palakArA mAtra paNa sukha tyAM hotuM nathI. A vAta jevI che tevI huM tamane batAvIza. ahIM upacAra ke arthavAda nathI. je jIvo paramAne jANatA nathI, viSayasukhanA lAlacu banIne vartamAna sukhane jonArA Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/5/32,328 159 16o sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 ane karmanA vipAkane na jonArA che. teo je rIte duSTakRtya kare che, dukarma vaDe jJAnAvaraNIyAdi karmo bAMdhavAnA svabhAvavALA che tevA duSkarmakArI pUrva janmonA saMcita karmo je rIte vede che te kahIza. * x* paramAdhAmIo tathAvidha karmodayathI krIDA karavAne ja tenArakonA hAthapaga bAMdhIne vividha zo vaDe temanAM peTane cIre che tathA kazI gaNanAmAM nahIM evA bIyArA nAkone lAkaDI Adi vaDe haNIne, pIDAyelA dehane cAmaDAnA TukaDA vaDe majabUta bAMdhIne pITha ane paDakhAmAMthI kApe che. * sUtra-36,390 - paramAdhAmIo nAskonA hAthane mULathI kApI nAMkhe che, moDhAmAM tapelA loDhAnA goLA nAMkhI bALe che. ekAMtamAM laI jaI tenA pUvakRta pApa yAda karAvI temaja kozcita banIne pITha para cAbuka mAre che... tapelA loDhAnI gom jevI baLatI Aga jevI bhUmi para cAlatAM nAsko baLavAthI karuNa rUdana re che. tene tapta dhoMsarAmAM che ane paroNAnI tIkSNa aNI mArI tene prerita kare che.. * vivecana-329,330 : te nArakone traNa nakabhUmi sudhI paramAdhAmI ane bIjA nAsko tathA cothIthI sAtamI nAkI sudhI phakta bIjA nAko bAhune mULamAMthI chedI nAMkhe che. tathA moDhAM phADIne moTA tapelA goLA nAMkhIne bALe che. eka eka nArakIne - x * svakRta vedanAnuM rUpa pUrva janme karelA anuSThAna te ajJAnIne yAda karAve che. jemake - tapeluM tAMbu pAtAM kahe che, tuM dAru pIto hato ne? tenuM ja mAMsa khavaDAvatA kahe ke - tane mAMsa priya hatuM ne? Ama pApa saMbhArIne kadarthanA kare che tathA nikAraNa kopa karIne paroNA AdithI te paravaza nAkajIvanI pIThamAM mAre che - vIMdhe che. tathA tapelA loDhAnA goLA samAna baLatI AganI jamIna para cAlatAM baLavAthI dInasvare te rAMka jIvo barADA pADe che tathA tapAvela ghUMsarAmAM joDIne gaLIyA baLadanI jevA na cAlavAthI tIra ke paroNAthI viMdhAtA nArako raDAroDa kare che. * sUtra-336,332 - paramAdhAmIo ajJAnI-nArakone tapelA lohapatha jevI ane paruyukta bhUmi para calAve che. koI durgama sthAne cAlatAM rokAI jAya to baLadanI mAphaka paroNA mArI AgaLa dhakele che...bahu vedanAmaya mArga para cAlatA te nAkane moTI zilAthI mATe che, saMtApanI nAmaka cirasthita kuMbhImAM gayela nArakajIva lAMbA kALa sudhI du:kha bhogave che. * vivecana-331,332 : te nirvivekI-nArakIo baLatA loDhAnA mArga jevI tapta bhUmi, je lohI ane para AdithI yukata che, temanA para baLAtkAre calAvAtA teo karuNa rUdana kare che. tathA abhiga te kuMbhI-zAbhalI Adi tapha gayelAne paramAdhAmIe preravA chatAM koI na jAya, to kopelA paramAdhAmI majUra ke baLada gaNIne temane daMDathI haNIne ke paroNA ghoMcIne AgaLa calAve che. paNa teo svecchAe cAlavA ke ubhA rahevA paNa pAmatA nathI. te nArako bahu asahya vedanAvALA naraka mArgamAM cAlatA javA ke ubhA rahevA asamartha bane te mATe sanmukha pheMkAtI zilA vaDe asuro mAre che. tathA saMtApanArI kuMbhI je ghaNAM kALanI che, temAM gayela jIva lAMbAkALa sudhI vedanA grasta thaI tyAM rahe che - pUrvakRta azubha anuSThAnathI pIDAto rahe che. * saba-333,334 - tyAM nAkone bhaThImAM nAMkhI pakAve che, pachI jyAre te upara uchaLe che tyAre kAka pakSI ke hiMsaka pazu TocI khAya che...tyAM eka uMcu niki ani sthAna che tyAM gayelA te zokathI tapIne karuNa rUdana kare che tyAM tenuM mAthuM nIcuM karIne loDhAnA zothI tenA TukaDe TukaDA karI devAya che. * vivecana-333,334 - te bIcArA nAthvIne bhaThThImAM nAMkhIne paramAdhAmIo pakAve che. tyAM baLatA evA te caNAnI mAphaka bhuMjAtA uMce uchaLe che, uMce uchaLatA temane vikarvita kAka pakSIo khAtA te bIjI dizAmAM nAse che, tyAM bIjA vikalA siMha-vAgha Adi temane phALI khAya che. vaLI tyAM kaMIka uMcA citikA AkAranA naraka yAtanA sthAno che. * * * tyAM niIma agninA sthAnane pAmIne zokathI tapelA dIna svare rahe che. tathA nAraDInuM mAthuM nIcuM karI chINIthI chedAtA loDhAnI jema TukaDA kare che. * sUtra-335,336 : adhomukha karAyelA tathA zarIranI cAmaDI ukheDI nakhAyelA nAraka jIvone vajanI cAMcavALA pakSIo khAya che. jyAM pApayetA prajA pIDavAmAM Ave che. te narakanI bhUmi saMjIvanI, cirasthitivALI che...jaMgalI pazune mAratA zikArI mAphaka paramAdhAmI nAskone tINa zULathI mAre che. zULathI viMdhAyelA che bAhya tathA AMtarika du:khathI duHkhI nArako karuNAjanaka rUdana kare che. * vivecana-335,336 : te nakamAM thAMbhalA vagere para uMcA hAtha ke nIcuM mAthuM karIne, caMDALe zULIe laTakAve tema laTakAvIne, tenA zarIra chedIne, cAmaDI cholIne vaja jevI cAMcavALA kAgaLA, gIdha Adi pakSI vagerethI khavAya che. A pramANe nAko paramAdhAmIthI, parasparathI ke svAbhAvika chinna-bhinna thaI, mUcha pAmIne vedanA pAmavA chatAM maratA nathI, mATe narakabhUmi saMjIvanI mAphaka jIvanadanI bhUmi che. tyAM TukaDe TukaDA karAyA chatAM nAko maratAM nathI. tyAM Ayu nikAcita hoya che, utkRSTAyu 33-sAgaropama che. teTalo kALa tyAM janmela prajA-nAsko-pApanA citavALA pANI mudgarAdithI Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/5/0335,336 161 162 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 haNAya che. narakanA prabhAvathI mUccha pAmIne vAraMvAra pIsAvA chatAM maratA nathI, paNa pArAnI jema maLI jAya che. pUrve dukRta karanAra-nAkane loDhAnI tIkSNa zULo vaDe paramAdhAmI nakamAM vIMdhe che. jema vazamAM Avela mRga ke suvara Adi jaMgalI pazane zikArI pIDe, tema nArakone zULAdithI viMdhe che, chatAM te maratA nathI mAga karuNa rUdana kare che. temane bacAvavA koI samartha nathI, teo ekAMta aMdara bahAthI harSarahita thaIne sadA duHkhane anubhave che. * sUtra-337 thI 340 : nakamAM sadA vALatuM rahetuM eka vAta sthAna che. jemAM kASTha vinA agni bhaLe che. bahu phuskamAM tyAM baMdhAya che, teo citkALa tyAM rUdana kare che. paramAdhAmI moTI citA banAvI, temAM rotA nArakane pheMke che. AgamAM paDela vI pIgaLe tema te AgamAM paDela kApI dravIbhUta thaI jAya che. tyAM niraMtara tapta eka garama sthAna che. gADha kamoMthI prApta che ati duHkhadAyI che. tyAM hAtha, paga bAMdhIne zatrunI jema daMDa vaDe tene mAre che. ajJAnI-nAskonI pITha mArIne toDI nAMkhe che, loDhAnA ghaNathI mAthuM paNa bhAMgI nAMkhe che. te bhinna dehIne lAkaDAthI chole che. tapta sIsu pAya che. * vivecana-337 thI 340 : tyAM haMmezA dedIpyamAna uNarUpa sthAna che. jemAM karmavaza nAraka jIvo haNAya che. arthAt te AghAtasthAna che. tyAM lAkaDA vinAno agni baLato hoya che. vistIrNa evA A sthAnamAM pUrvabhave bahu karma karela hovAthI te karmonA vipAkanA udayathI AvatAM te pApathI baMdhAyelA tyAM rahe che - kevA banIne ? barADA pADatA tyAM ghaNo kALa rahe che. moTI citA saLagAvIne paramAdhAmIo te raDatA ane dInatAthI barADatA nArakone temAM pheMke che. te asAdhukama-nArakI te yitAmAM jaIne pIgaLI jAya che. jema agnimAM paDela ghI pIgaLI jAya che. tema nAkanI dazA thAya che. to paNa bhavAnubhAva-jIvanathI mukta thatAM nathI. dhe nakka yAtanAnA bIjA prakAro kahe che vaLI sadAkALa saMpUrNa bIjuM uNasthAna che. dRDha nidhatta, nikAcita avasthAvALA kamoM vaDe AveluM ati du:kharUpa svabhAvavALe che. AvA yAtanA sthAnamAM te azaNa nAkone hAtha-paga bAMdhIne pheMke che tathA temAM nAMkhIne zatru mAphaka daMDa vaDe mAre che. vaLI te bIyArA nAphone lAkaDI AdinA prahArathI mArI temanI pITha bhAMgI nAMkhe che, tathA lokhaMDanA ghaNathI temanuM mAthuM chuMdI nAMkhe che. upa zabdathI tenA bIjAbIjA aMgopAMgane ghaNanA ghAthI cUrNa karI nAMkhe che. pATIyAnI mAphaka nArakInA paDakhAnA karavatathI cholI nAMkhe che, pachI tapelA ArAthI pIDIne garama karela sIsa pIvaDAvavA pravRtta thAya che. * sUtra-341 thI 344 - te asAdhukama nAskone ramAdhAmIo pUrvakRta pApa yAda karAvI bhANonA prahAra dvArA hAthInI jema bhAra vahana karAve che. eka nAskInI pITha upara eka, be, traNa dine besADIne calAve che. krodhathI marmasthAne mAre che. paramAdhAmI te ajJAnI-nArakone kIcaDa ane kAMTAvALI vizALa bhUmi upara calAve che. aneka prakAre bAMdhe che, mUrzita thAya tyAre tenA zarIranA TukaDA karIne balinI mAphaka cotarapha pheMkI de che. tyAM aMtarIkSamAM mahAbhitapta vaitAlika nAmaka eka lAMbo parvata che. bahukkama-nArako tyAM hAro muhUrvothI adhika kAla haNAya che. rA-dina paritApa pAmatAM te niraMtara pIDita, pApI jIvo phaMdana kare che. teo ekAMta kUTa, moTA ane viSama narakamAM bAMdhavAmAM Ave che. * vivecana-341 thI 344 - vaLI te rauddhakarmI bIja nAskone haNavA AdimAM joDIne athavA pUrvabhave karela jIvahiMsAnA kAryane yAda karAvIne pUrvabhave karelA azubha karmavALA nAkone tIra mArIne preraNA karIne, jema mahAvata hAthIne doDAve te rIte paramAdhAmI nArakone doDAve che athavA hAthInI jema te nAko mahAbhAra vahe che. upalakSaNathI uMTasavAra thaIne uMTa mAphaka doDAve che - kevI rIte? - nArakanI upara eka, be, traNa caDIne tene doDAve che, ghaNo bhAra lAgavAthI te nAka na cAlI zake to krodha karIne paroNA AdithI mAre che ane te nArakInA komaLa bhAgane viMdhe che - vaLI - te bALaka jevA parataMga nArakI jIvo lohI Adi yukta tathA kAMTAvALI bhUmi para na cAle, dhIme cAle to paramAdhAmI tene baLAkAre calAve che, tathA bIjA machita thayelA * X * ne aneka prakAre bAMdhIne paramAdhAmIo pApakarmathI prerita te nAkonA TukaDA karI nagarabali mAphaka Amatema pheMke che athavA kombali kare che - vaLI - * x * saMbhava che ke A naskonA aMtarIkSamAM paramAdhAmIe karelo mahAduHkha eka hetuvALo eka zIlAthI racelo dIdha vaitAlika parvata che, tyAM aMdhakArarUpathI eka hAthanA sparzathI caDatAM nAskI jIvo pIDAya che. pUrva janmanA karelA ghaNAM kUra karmovALA nAsko hajAro varSo sudhI pIDAya che. ekIbhAve pIDAyelA nAsko, duSTa kRtyo karanArA mahApApI rAta-dina ati du:khathI pIDAtA karuNa svare AkraMda kare che. tathA ekAMta du:khadAyI vistAravALA nakamAM paDelA prANIo te galacaMganA phAMsAdi ke pASANasamUha lakSaNavALA te viSamasthAne haNAI phakta raDyA kare che. * sUtra-34pa thI 348 : paramAdhAmIo roSathI mugara ane mUsaLanA prahArathI nAkanA dehane toDI nAMkhe che, te bidehI lohI vamatA adhomukha thaI pRthvI para paDe che. te nakkamAM sadA krodhita, bhUkhyA, vRSTa, vizALakAya ziyALo rahe che. 3i/11] Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/5/ 34pa thI 348 163 teo sAMkaLathI bAMdhAyelA, nikaTa sthita bahukU4mane khAI jAya che. ati durga lohIthI malina, aninA tApathI pIgaLatA loDhA jevI garama pANI vALI saEAjavalA nAmaka eka nadI che, temAM nArako rakSaNa rahita ekalA tare che ane duHkha bhogave che. narakamAM dIrdhakALathI rahelA ajJAnI nArako niraMtara duHkha bhogave che haNAtA evA temane koI rakSaNa nathI, ekalA rahaya duHkha anubhave che. * vivecana-345 thI 348 : pUrvabhavanA gu jevA vairI samAna paramAdhAmIo athavA pUrvabhavanA apakArI evA nAsko bIjAnA aMgone krodha karIne mudgara-musala laIne gADhaprahAra karIne bhAMgI nAMkhe che. te nAho azaraNa banIne zonA ghA thakI bhAMgelA zarIre lohI vamatA uMdhe mAthe pRthvI para paDe che. vaLI paramAdhAmIe vidurvelA vizALa dehavALA ziyALo bhUkhyA hoya che. saMbhava che ke te ativRSTo, raudrarUpA, nirbhaya thaIne, nityakupita hoya che. AvA ziyALo dvArA tyAM rahelA, pUrvajanma bahu dUrakarma karelA, sAMkaLo vaDe baMdhAyelA, loDhAnI beDImAM paDelA, paraspara nIkaTa rahelA nAko TukaDe TukaDA karI bhakSaNa karAya che * vaLI - sadA jaLathI bharela sadAjanA nAme nadI che. te ativiSama, prakarSathI-ati uSNa, kSApaTa-lohIthI bharelA jaLavALI athavA lohIthI bharela hovAthI 'pizkila' athavA uMDA pANIvALI moTI ke pradIptakalA nadI che. A ja vAta kahe che - je rIte agnithI tapela loDha pIgaLe che tevA loDhAnA sa jevI ati uSNa jaLavAnI che. te abhirNa sadAkalA nadImAM paDelA nAsko ekAkI, azaraNa banI temAM gamana kare che. o have uddezAno upasaMhAra karatA pharI nArakInA du:kha vizeSa kahe che. A pramANe anaMtarota baMne uddezAmAM kahela du:kha vizeSa paramAdhAmI kRd, paraspara prApta ke svAbhAvika udayamAM Avela ati kaTu rUpa-rasa-gaMdha-sparza-zabdonAM du:kho atyaMta dusaha che, te bALa, azaraNa nArakI niraMtara, kSaNamANanA vizrAma vinA - x * bhogave che. tyAM te nArakonI cira sthiti A pramANe che - utkRSTa sthiti pahelI ratnaprabhAmAM eka sAgaropama, bIjI zarkarApabhAmAM traNa, bIjI vAlukAmAM sAta, cothI paMkaprabhAmAM daza, pAMcamI dhUmaprabhAmAM sattara, chaThThI tamaprabhAmAM-bAvIsa, sAtamI mahAprabhAmAM tenIza che. tyAM svakarmavaza janArUM - X * duHkha pAmatAM potAnA kamane bhogavatA koI rakSaka thatuM nathI. jo ke sItendra lamaNane naSkanA du:khamAM bacAvavA pravRta thayA, paNa rakSaNa karI na zakyA evuM sAMbhaLela che. te rIte dareka nAraka ekalo, jene mATe pApa karyA te badhAMthI hita thaIne karmavipAka janmaya du:kha anubhave che. tenA du:khamAM koI bhAga paDAvatuM nathI. kahyuM che . meM pazvina arthe dAruNa karmo karyA, tenuM phaLa bhogavanArA gayA, paNa huM ekalo ja te karmathI baLuM chuM. * sUtra-349 thI 351 - je jIve pUrvabhave jevuM karma karyuM che, tevuM ja AgAmI bhave Ave che. jeNe sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 ekAMta duHkharUpa bhavonuM sarjana karyuM te du:khI anaMta duHkhane vede che. vIrapara A naraka kathana sAMbhaLIne sarva lokamAM koInI hiMsA na kare. ekAMta daiSTi, aparigrahI thaI lokano bodha pAmI tene vaza na thAya. A rIte tici, manuSya ane devanA paNa catugatika, anaMta tad anurUpa vipAka che, te sarvene A rIte jANIne buddhimAna maraNakALa paryata saMyamanuM pAlana kare. - tema huM kahuM chuM. * vivecana-349 thI 351 - je kamano jevo anubhAva ke jeTalI sthitinuM karma pUrva janmamAM karyuM hoya, te pramANe ja jaghanya-madhyama-utkRSTa sthitinA anubhAva bhede saMsAramAM te ja prakAre anusare che. kahyuM che ke - tIvra, maMda, madhyama adhyavasAya sthAno vaDe jevA hRddhathI bAMdhela hoya te ja pramANe tIvra, maMda, madhyama vipAka udayamAM Ave che. avazya leza sukha rahita ane duHkha ja narakAdi bhave (udayamAM Ave. te tevuM ekAMta du:kha nakabhave bhogavavA yogya karmo upArjana karIne ekAMta duHkhI - x - asAtA vedanIya rU5, ananya upazama apratikAra arthAt jeno koI upAya nathI, tene vede che. pharI upasaMhAra arthe upadeza ApatA kahe che upara kahelA - x - nakonA du:kha vizeSane sAMbhaLIne buddhi vaDe zobhato evo dhIra-buddhimAna-prAjJa A pramANe kare te dazavi che - A gasa-sthAvara bheTavALA sarvalokamAM - pANigaNamAM koIpaNa prANInI hiMsA na kare. tathA ekAMtathI nizcala jIvAdi tatvomAM daSTi-samyagdarzana jevuM che. te ekAMta daiSTi arthAta niprakaMpa samyakavI bane. tathA cotaraphathI sukhane arthe grahaNa karAya te parigraha evo parigraha jene nathI tevA aparigrahI bane. 'tuM' zabda thI AdhattanA upAdAna thakI mRSAvAda, adattAdAna ane maithunanuM paNa varjana kare tathA azubhakarmakArI lokane ke tenA vipAka phaLane bhogavanArAne athavA kaSAyalokanA svarUpane jANe. paNa lokane vaza na thAya. A pramANe pUrve kahelA du:khavizeSane anyatra paNa jaNAvatA kahe che - A rIte azubhakarmakArI jIvo-tica, manuSya, devatAmAM paNa cAragativALA anaMtakALa karelA kRtyonA anurUpa vipAkone te buddhimAna pUrvokta rIte badhuM jANIne saMyamane Acare ane mRtyukALanI AkAMkSA kare. kahevA ema mAMge che ke cAragativALA saMsAramAM jIvone kevaLa du:kha ja che. tethI dhruva evA mokSa ke saMyama anuSThAnamAM jIvanaparyata rata rahI mRtyukALanI pratikSA kare. adhyayana-5 "nayavibhatti" uddezA-2 no | muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa | tti zabda parisamApti sUcave che. jIvana - pUrvavat jANavuM. zrutaskaMdha-1nuM adhyayana-5 TIkAsahita anuvAda pUrNa Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/6/bhUmikA - 165 * adhyayana-6 vIrastuti karI 0 pAMcamuM adhyayana kahyuM. dhe chaTahu kahe che. teno saMbaMdha A pramANe - adhyayana-5mAM naka vibhakti kahI. te zrImana mahAvIra vardhamAnasvAmIe kahI che, tethI temanA guNonuM kIrtana karavA temanuM astri kahe che. zArA kahenAranI mahAnatAthI ja zAstrAnI mahAnatA che. e saMbaMdhe AvelA A adhyayananA upakrama Adi cAra anuyoga dvAro che. temAM upakamamAM artha adhikAra bhagavaMta mahAvIranA guNa samUhanA kItanA che. niphopa be prakAre - ogha nipanna ane nAma nipajJa. temAM oghaniSajJa nikSepa adhyayana che, nAma niSamAM 'mahAvIrastava' che. tethI mahatu, vIra, tava e traNeno niphopo kahevo joIe. temAM paNa 'yathA uddeza tathA nirdeza' ema karIne pahelA mahatuM zabdanuM nirUpaNa karIe chIe. ahIM mahatu zabda bahurva sUcaka che. jemake 'mahAjana'mAM bRhatva che. jema 'mahApoSa'mAM 'ati' artha che. 'mahAbhaya'mAM prAdhAnya sUcave che. ityAdi * x * temAM ahIM 'mahatu' zabda prAdhAnya arthamAM che, te kahe che [ni.83-] 'mahAvIra stava'mAM ahIM je mahatu zabada che, te prAdhAnya arthamAM che, te nAma, sthApanA, dravya, kSetra, kALa, bhAva ema cha bhede che nAma, sthApanAne choDIne dravyapAghAnya kahe che te jJa zarIra, bhavyazarIra, tavyatirikta bhede che. vyatikita saciva, acita, mizra traNa bhede che. saciva paNa dvipada, catuSada. mApada traNa bhede che, temAM dvipadamAM tIrthakara, cakavartI Adi che. catuSadamAM hAthI, ghoDA Adi che, apadamAM kalAvRkSAdi che. athavA je pratyakSa rUpa-rasa-gaMdha-sparzathI utkRSTa kamaLa Adi padArtho che, ayitamAM vaiDUrya Adi vividha jAtinA maNio che. mizrapAdhAnyamAM vibhUSita tIrthakara che. homa prAdhAnyamAM siddhi loga che, dharmacAritranA AzrayathI mahAvideha che ane upabhogane AzrIne devakura Adi hoya che. kALathI prAdhAnya ekAMta suSama-suSamAdi kALa che athavA dharma ane caraNanA svIkArane yogya je kALa hoya te levo. bhAva prAdhAnya te kSAyika bhAva che athavA tIrthakara zarIranI apekSAe audayika che. ahIM A baMneno adhikAra che. 'vIra' zabdanA dravya, kSotra, kALa, bhAva bhede cAra nikSepA che. temAM jJa zarIra, bhavya zarIra, vyatiriktamAM dravyavIra te dravyAyeM saMgrAma AdimAM abhUta karma karavAthI zUra che, athavA je kaMI vIryavALuM dravya che, te dravyavIramAM gaNAya che. jemake - tIrthaMkara anaMta balavIryavALA che, lokane DAM mAphaka alokamAM pheMkavA samartha che. mera parvatano daMDa karIne ranapabhA pRthvIne chatra mAphaka dhAraNa kare tayA cakavartI karatA paNa vadhu baLavAnuM che. tathA viSa Adi, mohana AdimAM sAmarthya che. phojha vIra te je zojhamAM abhUta karma karanAro athavA vIra tarIke je varNavAya 166 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 che te jANavo...A pramANe kALane AzrIne jANavuM. bhAva vIra te jeno AtmA krodha, mAna, mAyA, lobhathI ane parISaha AdithI jItAyo nathI te che. kahyuM che. krodha, mAna, mAyA, lobha ane pAMca indriyo AtmAne jItavA muzkela che. AtmA jItatA badhuM jItyuM jANavuM. je saMgrAmamAM hajAronA hajAro durjayone jIte, te karatAM eka AtmAne jIte te teno parama jaya che. vikaTa jagamAM paribhramaNa karatAM eka jinakesarI che, jeNe kaMdarpanI duSTa dADhovALA kAmadevane lIlAmAgamAM cIrI nAMkhyo che. A pramANe vardhamAnasvAmI ja anukULa-pratikULa parISahaupasargothI aparAjita thaI adabhUta karmo karIne guNanipajJavathI bhAva vaDe mahAvIra kahevAyA athavA dravyavIra vyatikita ekalavikAdi che. phomavIra jyAM rahe athavA jyAM tenuM varNana thAya che. kALathI paNa temaja jANavuM. bhAvavIra noAgamathI vIranAmagotra kamanuM vedana che. te zrI vIsvamAnasvAmI ja che - stava nipArve kahe che [ni.84] stavanA nAmAdi cAra niphlopa che. temAM nAma sthApano pUrvavat che. dravyastava te jJazarIra, bhavyazarIra, vyatirikta che. vyatirita je kaTaka, keyUra, mALA, caMdanAdi sacita-ayita dravyothI karAya che, bhAva stava te kyAM je guNo vidhamAna hoya tenuM kIrtana karavuM che. have prathama satra saMsparzathI saMpUrNa adhyayana saMbaMdhI gAthA kahe che [ni.85-] jaMbUsvAmIe Arya sudhamasviAmIne zrI mahAvIrasvAmInA gaNo paDyA. sudhamasviAmIe bhagavaMta mahAvIrane AvA guNavALA kahyA che ane e ja pramANe bhagavaMte saMsAnA jayano upAya kahyo che. tema tame paNa bhaNavaMtanI jema saMsArane jItavA yatna karo. have nikSepa pachI sUgAnugamamAM * x * sUtra kahevuM joIe. * x * * sUp-352,353 : zramaNa, brAhmaNa, gRhastha ane paratIrthioe pUchayuM ke jemaNe uttama rIte vicArIne ekAMta hitakara ane anupama dharma kaho te koNa che? pUjyA jJAtapuexnuM jJAna-darzana-cADhi kevuM hatuM ke bhikSo ! Apa jANo cho mATe Ape jevuM sAMbhaLela che, jeno nizcaya karyo che te kaho. * vivecana-352,353 : - A sUjhano anaMtara saba sAthe A saMbaMdha che - tIrthakaropadiSTa mArge saMyama pALato mRtyukALanI upekSA kare. jemaNe A mArga upadezyo te tIrthakara kevA che, ema sAdhu Adie pUchayuM. paraspara sUtra saMbaMdha to "bodha pAme tema pUrve kahyuM che. AgaLa paNa je praznottara thaze te paNa jANe-bodha pAme. A saMbaMdhathI Avela suratI saMhitAdi krame vyAkhyA kahe che. te A pramANe - anaMtara sUtramAM ghaNAM prakAre kahela naka vibhakti sAMbhaLIne saMsAcI udvigna mata vaDe pUche che, A koNe kahI che ? ema sudhamasviAmIne pUche che. athavA jaMbUsvAmI sudhamasviAmIne kahe che * saMsAne Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/6/1/352,353 167 pAra utAravAmAM samartha evo A dharma koNe kahyo che. evuM mane nirganyAdi zramaNo, brahmacaryAdi anuSThAna rasta brAhmaNo, kSatriyAdi gRhastho ane zAkyAdi paratIrthikoe pUchyuM che - te koNa che ? jeNe durgatimAM paDatA jIvone dhAranAro ekAMtahitakArI anupama dharma batAvyo che tathA zreSTha samIkSA - yAvasthita tatva parIkSA vaDe athavA sAdhusamIkSA vaDe samabhAvathI kahyo che. - tathA te ja jJAnAdi guNo jANavA mATe prazna pUchyo - kevI rIte bhagavaMte jJAna prApta karyuM? athavA te bhagavaMtanuM jJAna kevA vizeSa bodhavALuM che? temanuM sAmAnya arthaparicchedaka darzana kevuM che ? yama-niyamarUpa zIla kevuM che ? jJAta kSatriyanA putra bhagavAn vardhamAnasvAmI hatA. temanuM castri meM pUchyuM che, te he sudharmAsvAmI ! tame jevuM jANatA ho te badhuM jema sAMbhaLela hoya ane sAMbhaLIne avadhAryuM hoya, joyuM hoya te sarve kaho. A pramANe pUchavAthI sudharmAsvAmI bhagavaMta mahAvIranA guNo kahe che - sUtra-354,355 H teo khedajJa, kuzaLa, AzupajJa, maharSi, anaMtajJAnI, anaMtadarzI hatA. evA yazasvI, cakSupathamAM sthita bhagavaMtanA dharma ane dhairyane jANo. urdhva, adho, tirkI dizAmAM je trasa ane sthAvara prANI che, tene nitya, anitya dRSTithI samIkSA karI padmae dvIpa tulya dharma kahyo. * vivecana-354,355 : te bhagavaMta cotrIza atizayayukta, khedajJa-saMsAramAM rahelA jIvonA karmaviSAka janya duHkhane jANe che kemake duHkha muktino samartha upadeza Ape che athavA kSetrajJayathAvasthita AtmasvarUpa parijJAnathI AtmajJa che athavA kSetra eTale AkAzanelokAlokanA svarUpane jANe che. tathA bhAvakuza te ATha prakAranA karmone chede che. mATe kuzaLa che. arthAt prANInA karmone chedavAmAM nipUNa che. AzuprajJa - sarvatra sad upayogathI zIghra prajJAvALA che. temane chAsthanI jema vicArIne uttara ApavAno nathI. pAThAMtaramAM maharSi pATha che. atyaMta ugra tapa-cAstrine Adare che ane atula upasarga-parISahone sahe che tethI mahAt evA RSi che. tathA avinAzI anaMta padArthanA paricchedaka che athavA jJAnanA vizeSathI grAhaka che. mATe anaMtajJAnI che ane sAmAnya artha paricchedakatva cakI anaMtadarzI che. AvA bhagavaMtano yaza manuSya-su-asurathI vizeSa hovAthI yazasvI che. lokonA locanamArgamAM bhavastha kevalIpaNe sthita che athavA lokonA sUkSma, dUra rahelA na dekhAtA padArtho kahe che saMsArane uddharavAnA svabhAvavALA ke zrutacAstri nAmaka dharma kaha`che. temane upasarga thayA chatAM nizcala, cAstrithI calita na thanArA, athavA temaNe batAvelI saMyamamAM rati jANa samyag kuzAgra buddhithI vicAra athavA zramaNAdi vaDe sudharmAsvAmIne pUchAyuM - tame te bhagavaMtanA yazasvI cakSupathamAM rahelA cho, temanA 168 dharma-dhairyane * - X - kaho. sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 have sudharmAsvAmI bhagavaMtanA guNone kahe che - urdhva, adho, tichuM ema sarvatra cauda rAja pramANa lokamAM je koI trAsa pAme te trasa - teu - vAyu, vikalendriya, paMcendriya ema traNa bhede che tathA je sthAvaro - pRthvI, apa, vanaspati e traNa bhede che. tathA jemane uzrvAsa Adi prANo che te prANI che. ema kahI zAkyAdi matanuM khaMDana karIne pRthvI Adi ekendriyonuM jIvatva kahyuM. te bhagavaMta te prANIne kevalajJAnI hovAthI prakarSathI jANe che mATe te prAjJa che. dravyathI nitya ane paryAyI anitya che evuM kevaLajJAnathI jANIne prajJApanA yogya padArthane kahe che. te prANIonI pAse padArtho prakAzavAthI 'dIpa' samAna che athavA saMsAra samudramAM 5DatAne sadupadeza ApIne AzvAsa hetu hovAthI dvIpa samAna che evA bhagavaMta saMsAra pAra utAravA samartha che te zruta-cAtri dharmane kahe che sadanuSThAnathI athavA rAgadveSa rahitatAthI samabhAve kahe che mATe samita che. kahyuM che ke jema puNyavAnane upadeza Ape che, tema raMkane paNa Ape che athavA sama dharmane prAbalsathI kahyo che - prANIonA anugrahathI dharma kahyo che, pUjA satkAra arthe kahyo nathI. * sUtra-356,357 1 teo sarvadarzI, patihatajJAnI, nirAmagaMdha, dhairyavAn, sthitAtmA, sarva jagatamAM anuttara, vidvAna, graMthirahita, nirbhaya ane anAyu hatA. teo bhUtijJa, aniketacArI, saMsAra pAragAmI, ghI, anaMtajI, tapta sUrya samAna anupama, pradIpta agni samAna aMdhakAramAM prakAza karanAra hatA. * vivecana-356,357 : te bhagavaMta A carAcara jagamAM sarva padArthane sAmAnyathI jonArA che mATe sarvadarzI che. tathA mati Adi cAra jJAnone choDIne kevalajJAnathI yukta jJAnI che, A vizeSaNa thakI bIjA tIrthAdhipothI adhikapaNuM sUcavyuM che. vaLI "jJAna-kriyAthI mokSa che" tethI te bhagavaMtanuM jJAna darzAvI kriyA batAve che. 'nirAmagaMdha' - avizodhi koTi ane vizodhikoTirUpa doSa jenA dUra thayA che, mULa-uttaraguNa bhedayukta cAritra kriyAne bhagavaMte karI tathA asahya parISaha, upasargo AvyA to paNa nizvalapaNe cAstrimAM dhairya rAkhyuM mATe dhRtimAna che. sarva karmo dUra thavAthI AtmasvarUpamAM AtmA sthira hovAthI sthiAtmA che. A jJAna-kriyA phaLadvAranuM vizeSa che tathA jenAthI sarva jagamAM zreSTha bIjuM koI nathI mATe anuttara che hAthamAM rahelA AmaLA mAphaka sarva padArthane jANe mATe vidvAn che. sacitta Adi bAhya graMtha ane karmarUpa atyaMtara graMthane atikramavAthI graMthAtita-nirganya che. sAta prakAranA bhayathI rahita hovAthI nirbhayasamasta bhayarahita che. caturvidha Ayu dUra thavAthI anAyu che. kemake karmabIja baLI javAthI pharI janmano abhAva che. 'smRti' zabda vRddhi, maMgala ane rakSA arthamAM varte che. temAM bhUtiprajJa ahIM pravRddha prajJa-anaMtajJAnavAt arthamAM che; vaLI jaganI rakSA karavAnI prajJAvALA che Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/6/-/356,353 169 130 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 ane sarvamaMgalarUpa prajJAvALA che. tathA apratibaddha vihArI - parINaharahita vicaranArA hovAthI aniyatacArI che. saMsAra samudrane taranArA che, buddhi vaDe rAjanA hovAthI ke parISaha-upasargothI kSobhita na thatA hovAthI dhIra che. prati - anaMtatA ke nityatAthI jANe. anaMta-kevalajJAnathI ke lokanA padArthane prakAzaka hovAthI je cArUpa che, mATe anaMtacakSu che jema sUrya sarvAdhika tape che. tethI vizeSa tapa koIno nathI, tema bhagavaMta jJAna vaDe sarvottama che. vaLI jAjavalyamAna agni mAphaka prakAze che te aMdhakArane dUra kare che, tema bhagavaMta paNa jJAnarUpI aMdhakArane dUra karI yathAvasthita padArthane prakAze che. * sUjha-358,359 A jinono dharma anuttara che, AzupajJa kAzyapa muni tenA netA che. jema svargamAM Indra mahApabhAvazALI ane hajAro devomAM viziSTa netA che. teo samudra samAna akSaya prajJAvAna, mahodadhi samAna anaMtajAra, vizuddha, akaSAyI, mukta, devAdhipati zaka samAna dhutimAna che. * vivecana-358,359 : RSabhAdi tIrthakaro saMbaMdhI A dharmathI zreSTha bIjo koI dharma na hovAthI A anuttara dharma che. je kAzyapagotrIya, kevaLajJAnI, utpanna divyajJAnathI praNetA che. * X - X * jema indra svargamAM hajAro devono mahApabhAvavAnuM nAyaka ane rU5, bala, vaNiida vaDe pradhAna che, te pramANe bhagavaMta paNa badhAMthI viziSTa pra-nAyaka ane mahAnubhAva che . vaLI - jenA vaDe jaNAya te prajJA. A bhagavaMta te prajJA vaDe - jANavA yogya padArthomAM buddhi kSINa thatI nathI - haNAtI nathI mATe akSaya che. kemake temanI buddhi kevaLajJAna rUpe che, te kALamI sAdi-aparyavasAnA che, dravya-kSetra-bhAvathI paNa anaMta che. temanA guNo mATe sAmya dRSTAMtano abhAva che. tenA eka dezathI 'sAgara' jevA kahyA. jo ke sAgara paNa sAmAnya hovAthI vizeSaNa kahe che. svayaMbhUramaNa mAphaka anaMtapAra che. jevo te mahodadhi vistIrNa, gaMbhIra jaLavALo ane akSobhya che, tema te bhagavaMtanI prajJA paNa vizALa, anaMtaguNayukta ane akSobhyA che jema te samudramAM nirmaLa jaLa che, tema bhagavaMta paNa tevA karmaThalezanA abhAvathI kaluSajJAnI che. tathA bhagavaMta kaSAyarahita hovAthI kaSAyI che ane jJAnAvaraNIyAdi karmanA baMdhanathI mukta che. koIka pratamAM bhikSu evo pATha che. teno artha che - saMpUrNa aMtarAyakarma kSaya thavAthI temane sarvalokamAM pUjyapaNuM che, to paNa te bhikSAmAtrathI jIvana jIve che mATe teo bhikSa che. paNa kSINa mahAvasAdi labdhithI jIvatA nathI. zaka mAka bhagavaMta devAdhipati-dhutimAna che. * sUtra-360,361 - jema mera parvata sarva pArvatomAM zreSTha che, svargavAsI mATe harSadAtA che. tema bhagavaMta vIthiI patipUrNa vIrya ane aneka guNothI zobhe che. meru parvata eka lAkha yojana che, tenA traNa kaMDaka che. paMDakavana patAkA jevuM zobhe che. parvata 99ooo yojana UMco che, jamInamAM 1ooo yojana che. vivecana-360,371 - te bhagavaMta vIrya baLathI ane dhRti-saMghayaNathI ane vIAirAyanA saMpUrNa kSayathI pratipUrNa vIryavALA che. jema jaMbUdvIpano nAbhibhUta meru sarve parvatomAM zreSTha parvata che. tema mahAvIra prabhu paNa vIrya ane anyaguNothI sarvazreSTha che. tathA jema svarganivAsI devo mATe harSajanaka che, kemake te prazasta varNa-rasa-gaMdha-sparza-prabhAvAdi guNothI zobhe che, tema bhagavaMta paNa anekagaNo vaDe zobhe che. athavA jema devAlaya anekaguNothI zobhita hovAthI harSadAyI che tema bhagavaMta paNa meru mAphaka AnaMda ApanAra che. vaLI deTAMtabhUta meru parvatanuM varNana kare che - te meru eka lAkha yojana uMco che, tenA traNa kAMDa che, jemake mATI-suvarNa-vaiDUcamaca. temAM upara rahela paMDakavana patAkA jevuM che. meru jamInamAM 1000 yojana, bahAra 99,000 yojana che. * sUtra-363,363 - mera upara AkAzane spazo, nIce bhUmisthita che, sUrya tenI parikramA kare che. tema hemavaNIya ane naMdanavanothI yukta che, tyAM mahendro AnaMda pAme che. parvata aneka nAmothI oLakhAya che, kaMcanavarNathI suzobhIta che. parvatomAM zreSTha che, mekhalAthI viSama che, teno bhUbhAga maNi AdithI zobhe che. * vivecana-362,363 : AkAza paryanta te vyApIne rahelo che, bhUmine avagAhIne sthita che. utddho-tI lokane sparzIne rahyo che, tene saMyadi jyotiko pradakSiNA kare che. te khUba tapAvelA sonA jevo che, cAra naMdanavanothI yukta che - te A rIte - jamInamAM bhadrazAlavana che, tyAMthI 500 yojana uMce naMdanavana, tyAMthI 62,5oo yojana uMce jatA saumanasavana, tyAMthI 36,000 yojana uMce zikhare paMDakavana che. A rIte cAra naMdanavanothI yukta vicitra krIDA sthAnovALo che. jyAM mahAindro paNa svargethI AvIne ramaNIyatara guNothI AnaMda anubhave che. te mera nAmaka parvata maMdara, meTa, sadarzana, saragiri vagere nAmothI mahA prasiddhivALo zobhe che. teno kAMcana jevo nirmaLa ke zuddha varNa che. badhAmAM zreSTha hovAthI te parvata anuttara che. temaja mekhalA Adi ke dADhAothI viSama che. arthAt sAmAnya prANI mATe caDavo kaThaNa che. parvatomAM pradhAna che. tathA maNi ane auSadhio vaDe dedIpyamAna thaI caLakI rahyo che. * sUtra-364,365 : te nagendra pRetI maLe sthita che. sUryanI mAphaka tejayukta jaNAya che. anekavaNIya anupama zobhAthI yukta, manohara che. sUrya sama prakAzita che. jema sarve vAtomAM sudana parvatano yaza zreSTha kahevAya che. tema zramaNa Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/6/-/364,365 171 jJAtapuTama mahAvIra jAti, yaza, darzana, jJAna, zIlathI badhAmAM zreSTha che. * vivecana-364,365 - ratnaprabhA pRthvInA madhyabhAge jaMbudvIpa, tenA bahu madhya bhAge saumanasa, vidhaprabha, gaMdhamAdana, mAlyavaMta evA cAra dADhA parvatothI zobhita sama bhU bhAgamAM 10,000 yojana vistAravALo, upara 1000 yojanAno ane prati 90 yojanane yojananA 11mAM bhAge ghaTato jato - x - che. meru parvata upara 4 yojananI cUDA zobhe che. parvatomAM pradhAna evo A mera lokamAM vikhyAta che. te sUrya samAna tejavALo che, pUrvokta prakAre zobhita che. -x * anekavaNa ratnothI zobhato hovAthI aMta:karaNane rocaka evo manorama che. sUrya mAphaka sva tejathI daze dizAne prakAzita karI rahyo che. have meru parvatanA TAMtathI bhagavaMtane oLakhAve che. hamaNAM kahela meru girisudarzana-mahAparvatanuM kIrtana-yaza dAntikamAM yoje che - zrama pAme te zramaNa, je taponiSTha tapta dehI che. jJAta-kSatriyanA putra-zrImad mahAvIra vardhamAnasvAmI. teo jati vaDe badhI jAtiothI, badhAM yazasvI puraSothI, badhAM darzana-jJAnavALAothI, badhA zIlavAnothI zreSTha che - X - X - pharI paNa daSTAMta dvArA bhagavaMtanuM varNana karatA kahe che- * sUtra-366,367 - jema parvatomAM niSadha sauthI lAMbo che, valayAkAra parvatomAM rUcaka zreSTha che, tema jagatanA badhAM muni madhye mahAvIra zreSTha che, tema jJAnI kahe che. temaNe anuttara dharma batAvI anuttara evuM zreSTha dhyAna karyuM. te zukala phINa jevuM caMdramAM ane zaMkha jevuM ekAMta zukala ke zubha dhyAna hatuM. - vivecana-36,367 - jema niSadha parvata bIjA parvatonI laMbAI karatA jaMbUdvIpa ke anya dvIpomAM dIdhatAmAM zreSTha che, valayAkAramAM cakaparvata valayAkArapaNe zreSTha che. te ja rUcakadvIpanI aMdara rahelo mAnuSotara parvata jevo vRta Ayata che parikSepathI saMkhyaya yojana che. te ja rIte te bhagavaMta paNa * x * saMsAramAM prabhUta jJAnavALA arthAt prajJA vaDe zreSTha che. tathA bIjA munio karatAM prakarSathI jANe che mATe prajJa che. evuM temanuM svarUpa jANanArAo kahe che. vaLI jenAthI bIjo koI zreSTha dharma nathI mATe anuttara, evA dharmane utkRSTathI kahIne - prakAzIne svayaM zreSTha-pradhAna yAtane dhyAve che. jemake - kevaLajJAna pachI bhagavaMta yoganirodha samaye sUkSma kAyayogane rUMdhatA zukladhyAnanA bIjA bheda "sUkSmakriyA ApatipAtI" tathA "yogatirodha karIne zukladhyAnano cotho bheda - "cuparata kriyA anivRta" mAve che. te batAve che - suppa zuklava - zukala dhyAna tathA malinatA dUra thaI hoya tevuM nirdoSa, arjuna svarNa mAphaka zukla athavA pANInA phINa samAna zukala tathA zaMkha-caMdra jevuM ekAMta nirmaLa zukaladhyAna, tenA chellA be 12 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 bhedono dhyAve che. * sUtra-368,369 : maharSi mahAvIre jJAna, darzana, cAstrinA prabhAvathI sarve karmono kSaya karIne anuttara, sAdi anaMta evI parama siddhi gatine prApta karI. jema vRkSomAM zAbhalIvRkSa zreSTha che, jyAM suvarNakumAra rati anubhave che. vanomAM naMdanavana zreSTha che, tema jJAna ane zIlathI bhUtiprajJa zreSTha che. * vivecana-368,369 : A bhagavaMta zailezI avasthAmAM zukladhyAnano cotho bheda pAmIne sAdi anaMtakALanI siddhigati nAme pAMcamI gati pAmyA che, te siddhigatine oLakhAve che. te sarvottama hovAthI anuttara che, lokanA agrabhAge hovAthI agyA che. tevI parama gatine A maharSi pAmyA che. temaNe ugra tapa vaDe dehane tapAvI jJAnAvaraNAdi sarve karmone dUra karI viziSTa jJAna-darzana-zIla vaDe kSAyika bhAve siddhigati prApta karI mATe maharSi kahyA. pharI daSTAMta dvArA bhagavaMtanI stuti kare che - vRkSo maNa jema devakarasthita zAbhalI vRkSa, je bhavanapati krIDA sthAna che, te prasiddha che. tyAM AvIne bhavanapati * suvarNakumAra maNakIDAne anubhave che. vanomAM jema naMdanavana devonuM pradhAna krIDAsthAna che, tema bhagavaMta paNa kevalajJAna vaDe sarva padArthonA prakAzaka ane yathAvAta cAstri vaDe pradhAna che, pravRddhajJAnavALA che. * sUma-390,391 : jema zabdomAM meghagarjanA anuttara che, tArAgaNamAM caMdramAM pradhAna che, gaMdhomAM caMdana zreSTha che, tema muniomAM ApatijJa bhagavaMta zreSTha che. jema samudromAM svayaMbhUramaNa zreSTha che, nAgakumAromAM dharaNendra zreSTha che, somAM izurasa zreSTha che, tema tapasvIomAM bhagavaMta sarvoparI che. * vivecana-300,371 - jema zabdomAM zreSTha meghagarjanA che, - x - namo maLe caMdramA mahA anubhAvavALo che, sarve lokone nivRtti ApanAra, kAMti vaDe manoma lAge che * x * sugaMdhI vastuomAM gozISa caMdana ke malayacaMdanane tenA jJAtA zreSTha kahe che. e rIte maharSi madhya bhagavaMta zreSTha che, kemake prabhunI pratijJA Aloka paralokanAM sukhanI icchA nathI hotI. tethI pratijJa che. vaLI - x - svayaMbhUmaNa, tyAM AvIne devo ramaNa kare che. te samudro maLe zreSTha che, jema sarve dvIpa samudrone aMte rahela svayaMbhUramaNa zreSTha che. bhavanapati maLe jema dharaNendra zreSTha kahyo che. ikSanA sa jevuM pANI jenuM che te izusodaka che, te rasane AzrIne pradhAna che eTale potAnA guNone lIdhe bIjA samudromAM patAkA mAphaka che. te pramANe viziSTa tapa vaDe bhagavaMta jagatanI trikAla avasthAmAM zreSTha che, mahAtapathI lokamAM patAkArUpa che. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/6/-/372,373 173 * sUtra-372,393 : jema hAthIomAM airAvata, mRgomAM siMha, nadImAM gaMgA, pakSIomAM veNudeva garUDa zreSTha che, te rIte niNivAdIomAM jJAtaputra vIra zreSTha che. jema yoddhAomAM vizvona, puSpomAM kamaLa, kSatriyomAM daMtavA zreSTha hatA, tema RSiomAM bhagavaMta vardhamAna zreSTha che. * vivecana-372,393 : jema uttama hAthI madhye zakrendranuM vAhana airAvaNa prasiddha dRSTAMtabhUta athavA pradhAna che, tema tajjJa kahe che. zvApado madhye kesarIsiMha pradhAna che. bharata kSetranI apekSAe pANImAM gaMgAnadInuM pANI zreSTha che, pakSImAM veNudeva-garuDa zreSTha che, A pramANe nirvANa-siddhikSetra-karmakSaya lakSaNa che - tenuM svarUpa batAvanAra ke te meLavavAno upAya kahenArAmAM jJAta kSatriya putra - zrImat mahAvIra vardhamAna svAmI mukhya che, kemake teo yathAvasthita nirvANa padArthanA batAvanArA che. yoddhAomAM jema vizvasena - hAthI, ghoDA, tha, padAti e caturaMga sainya sameta je cakravartI che, te dRSTAMtabhUta che - zreSTha che. puSpomAM jema araviMda - kamaLa zreSTha che tathA kSata - mAthI bacAve te kSatriya, teomAM jenA vAkya vaDe zatruo upazAMta thayA che, te dAMtavAkya - cakravartI che te zreSTha che. A pramANe ghaNAM prazasta dRSTAMto batAvIne have bhagavaMtane temanA nAmapUrvaka prazaMsatA kahe che ke - RSio madhye zrImAn vardhamAn svAmI - mahAvIra zreSTha che - tathA - * sUtra-374,375 : jema dAnomAM abhayadAna zreSTha che, satyamAM niravadha satya che, tapomAM brahmacarya uttama che, tema lokamAM jJAtaputra zramaNa uttama che. jema sthitimAM lavasaptama deva zreSTha che, sabhAomAM sudharmA sabhA zreSTha che, sarvadharmomAM nirvANa zreSTha che, tema jJAtaputrathI parama koI jJAnI nathI. * vivecana-374,375 : - potAnA ane pArakAnA anugraha mATe yAcakone je apAya te dAna aneka prakAre che, te badhAmAM jIvitanA arzI jIvomAM rakSaNa ApanArA hovAthI abhayadAna zreSTha che. kahyuM che ke - maranArAne koI karoDa [rUpiyA] Ape ane bIjo jIvita ja Ape, te vakhate maranAro dhanane nahIM paNa jIvitane icchaze. A vAta govALa, strI Adi sukhethI samaje, te mATe abhayadAnanuM prAdhAnya batAvavA mATe dRSTAMta kahe che - te A pramANe-- vasaMtapura nagaramAM aridamana nAme rAjA hato. te koI vakhate cAre rANI sahita jharukhAmAM krIDA karato rahelo che, koI vakhate rAtA kaNeranI mALA mastaka para laTakAvelo, lAla vastra paherelo, lAla caMdanathI lepa karelo mAravAnA kAraNanI DAMDI pITAtA rAjamArgethI laI javAto cora rANIsahita rAjAe joyo. rANIoe pUchyuM ke A core zuM aparAdha karyo che ? tyAre eka rAjapuruSe kahyuM ke - teNe corI karIne 174 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 rAjaviruddha kRtya karyuM che. tethI eka rANIe rAjAne kahyuM, Ape pUrve mane vacana Apela che, te have pALo. jethI huM tene kaMI upakAra karuM. rAjAnI AjJAthI te rANIe te cone snAnAdi karAvI, alaMkAra paherAvI, hajAra suvarNamahora kharcI pAMca prakAranA zabdAdi viSayothI eka divasa khuza karyo, e rIte bIje divase bIjI rANIe lAkha dinAra vyaya karI khuza karyo. trIje divase trIjI rANIe karoDa dinAra vyaya karI satkAryo, cothI rANIe abhayadAna ApI maraNathI bacAvyo. tyAre traNa rANIe cothInI majAka karI ke te kaMI na ApyuM. A pramANe paraspara pote karelA upakAra vize vivAda thatAM, rAjAe corane bolAvI pUchyuM, tArA upara koNe vadhu upakAra karyo? core kahyuM - maraNanA bhayathI mane snAnAdimAM koI sukha na lAgyuM. paNa abhayadAna sAMbhaLatAM navo janma mane maLyo emAM AtmAne AnaMda thayo. e rIte sarva dAnomAM abhayadAna zreSTha che, te siddha thayuM. tathA satya vAkyomAM je parane pIDA na Ape te zreSTha vacana che. paNa pIDotpAdaka satya vacana nahIM. satpuruSonuM hita kare te ja satya che. lokamAM paNa saMbhaLAya che ke kauzika nAmano koI anucita satya bolatA haNAI tIvra vedanAvALA nakamAM gayo. anyatra paNa kahyuM che - kANAne kANo, paMDakane paMDaka, rogIne rogI ane cone cora na kahevo. tapamAM uttama navavidha gupti sameta brahmacarya pradhAna che. tevI ja rIte sarva lokothI uttama rUpa-saMpadA ane sarva atizayayukta zakti ane kSAyika jJAna-darzana tathA zIla [cAstri] vaDe zramaNa bhagavaMta mahAvIra sAdhuomAM zreSTha che. - AyuSyamAnomAM jema lavasaptama - pAMcamAM anuttara vimAnavAsI devo sarvotkRSTa sthiti [Ayu] vALA hovAthI pradhAna che. jo temanA manuSya janmamAM dharma ArAdhatAM sAta lava jeTalo kALa vadhAre Ayu hota to teo kevaLajJAna pAmI mokSamAM jAta. tethI teo lavasaptama kahevAya che. vaLI paryAdAmAM jema saudhama indranI paryAdA zreSTha che kemake tyAM aneka krIDA sthAno che. jema badhAM dharmo mokSathI pradhAna che. kupAvacaniko paNa svadarzananuM phaLa mokSa ja batAve che. te ja rIte zrI vardhamAnasvAmInuM sarvajJapaNuM che, temanA kevaLajJAnathI vizeSa koI vijJAna nathI arthAt bhagavaMta sarvathA bIjI jJAnIthI adhika jJAnI che. - sUtra-376,377 : bhagavaMta AsupajJa, pRthvItulya, kamavidAranAra, Asaktirahita, vastuno saMcaya na karanAra, abhaya karanAra, vIra, anaMtacakSu mahAbhavasAgara pAra pAmyA. arahaMta, maharSi, bhagavaMta krodha-mAna-mAyA ane lobha e cAra adhyAtmadoSono tyAga karIne koI pApa karatA na hatA, karAvatA na hatA. * vivecana-376,377 : pRthvI jema sarvanA AdhArarUpe varte che tema bhagavaMta mahAvIra badhA jIvone Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/6/-/36,377 15 abhaya dAna devAyI ane sadupadezanA dAnathI jIvonA AdhArarUpa che. athavA jema pRthvI badhAM sparzIne sahe che tema bhagavaMta parISaha-upagane samyaka sahe che. tathA AThe prakAranA karmone dUra kare che. bAhya-atyaMtara vastumAM vRddhiabhilASA rahita hovAthI vigayagehI che, pAse rAkhavuM te saMnidhi. temAM dravya saMnidhi - dhana, dhAnya, suvarNa, dvipada, catuSpadarUpa che. bhAva saMnidhi-mAyA, krodhAdi kaSAyo che. te baMne saMnidhi bhagavaMte karela nathI. tathA sarvatra, sadA upayogavALA hovAthI, chAstha mAphaka manathI vicArIne padArtha pariccheda karatA nathI. evA bhagavaMta samudra taravA mAphaka caturgatika saMsArasAgara, je bahu vyasanothI bharela che, tene tarIne sarvottama nivaNane pAmyA che. vaLI te bhagavaMta prANIonA prANanI rakSArUpa, pote ke bIjAne sadupadeza dAna Ape che mATe abhayaMkara che. AThe prakAranA karmo vizeSathI dUra kare che mATe vIra che. tathA anaMta zeya padArtho ane anaMtajJAnanI nityatAthI anaMtagaNuM samAna kevaLajJAnanA dhAka che - vaLI - nidAnanA ucchedathI nidAnIno uccheda thAya che" e nyAye saMsAramAM sthitinA kAraNarUpa krodhAdi kaSAyo che. tethI adhyAtma doSorUpa cAre kaSAyone sarvathA tajIne A bhagavaMta arahaMta-tIrthaMkara thayA. tathA maharSi banyA. kemake jenA adhyAtma doSo dUra thAya te ja maharSi che, anyathA nahIM tathA svayaM te pApa-sAvadha anuSThAna karatA nathI ke bIjA pAse karAvatA nathI. * suga-338 thI 380 - kriAvAdI, akriyAvAdI, vinayavAdI ane ajJAnavAdInA pakSanI pratIti karI e sarva vAdone zaNIne bhagavaMta AjIvana saMyamamAM sthira rahail. te bhagavate du:khanA kSayane mATe strIsaMga tathA bhojanano tyAga karyo hato. tapamAM pravRtta hatA. Aloka-paraloka jANIne sarve pApone sarvathA tajelA. samAhita artha ane padathI vizuddha arahaMta bhArSita dharma sAMbhaLI, zraddhA karI darad mokSa maLe che athavA IndrasamAna devAdhipati bane - tema huM kahuM chuM. * vivecana-338 thI 380 : - bhagavaMte kriyAvAdI, akriyAvAdI, vaitayika ane ajJAnavAdInA pAne jamyo che athavA jemAM sthiratA thAya te durgatigamanAdi sthAnane samyaka rIte jANIne - jenuM svarUpa have batAvIzuM, te ahIM saMkSepamAM kahIe chIe paralokanA hitane mATe kriyA ja pradhAna che, evuM je mAne te kiyAvAdI che, temanA mata mujaba dIkSAgI - dIkSAnI kriyAthI ja mokSa thAya che. akriyAvAdI te jJAnavAdI che. teo kahe che - yathAvasthita vastunA parijJAnathI ja mokSa che. teo kahe che - zAe batAvelA-25 tatvono jJAtA, game te AzramamAM rahe, te coTI rAkhe, muMDAve ke jaTA rAkhe to paNa te mokSe jaze temAM koI saMzaya nathI. - tathA vinayathI ja mokSa che, tevuM gozAlaka matAnusAra mAnanAra vinayathI vicAre che mATe vaiyika che. tathA jJAna ja Aloka-pazlokanA hitane mATe sAruM che 136 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 tema mAnanAra ajJAnavAdI che. A pramANe teonA maMtavyo potAnA nirmaLa bodhathI jANIne tathA te vardhamAnasvAmIe bauddhAdika anya paNa badhAM vAdo jANIne jIvone yathAvasthita tava upadeza vaDe bodha ApIne pote paNa samyaka rIte saMyamamAM rahyA, bIjAo bole che chatAM pALatA nathI, te ja kahe che - he prabho ! tamArA kathanamAM te doSa nathI, je anyamAM che, bIjAne mAtra bodha devAmAM kuzaLa teo zAstro racIne laghutA pAmyA che. kemake teo pote sabhya vartana rAkhatA nathI. Ape to cAvajIva saMyama pAlana karyuM che. - vaLI bhagavaMte A paribhoga - maithuna ane rAtribhojanane tyAgIne upalANathI prANAtipAta Adino niSedha jANavo. upadhAna-tapa, tevo tapane pote Adaryo-kAyAne tapAvI. - zA mATe? du:kha arthAt ATha prakAranA karmano kSaya karavA mATe. vaLI lokane jANIne tathA Aloka-paraloka athavA manuSya loka ane nArakAdi; tenuM svarUpa tathA te prApta thavAnA kAraNo jANIne tene nivAravAnA upAyo ghaNI rIte batAvyA. sArAMza e ke prANAtipAtAdino niSedha jAte paNa karyo ane bIjAne paNa aTakAvyA. kemake pote aTake nahIM tyAM sudhI bIjAne aTakAvavA samartha na thAya. kahyuM che ke - nyAyanI vAto karI, sva vayana viruddha vartato, pote dAMta na hoya te bIjAnuM damana karavA samartha na thAya. Ape evo nizcaya manamAM karI potAnA dAMta AtmAne saMpUrNa rIte damavAno udhama karyo. vaLI - tIrthakara cAra jJAnavALA, devatA pajita, tize siddha thanArA che, to paNa potAnA baLa ane vIryane gopavyAM vinA badhI rIte tapa-dharmamAM udhama karanArA hoya che. - sudhamasviAmIe vIprabhunA guNo svaziSyone kahIne jaNAvyuM ke - durgatine ghAravAthI dharma che, te zruta-cArUipa, ahaMkmASita, samyak rIte kahevAyela, yukitahetuthI zuddha - X - X - nirdoSa che. te sAMbhaLI, zraddhA karIne te rIte vartanArA Ayukama dUra thavAthI siddha thAya che, jo Ayu bAkI raheto indrAdi devAdhipati thAya che. A pramANe meM sAMbhaLyuM ke tamane kahyuM che. zrutaskaMdha-1, adhyayana-6 "vIrastuti"no muni dIparatnasAgare karelo TIkAsahitano anuvAda pUrNa Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/7/bhUmikA 177 O zruta0 1-adhyayana-7 "kuzIlaparibhASita'' * bhUmikA : cha adhyayana kahyuM, have sAtamuM kahe che. teno saMbaMdha A pramANe - anaMtara adhyayanamAM bhagavaMta mahAvIranA guNanA kIrtanathI suzIla-paribhASA kahI. have tenAthI viparIta kuzIlonuM varNana kare che. e saMbaMdhathI Avela A adhyayananA cAra anuyogadvAro kahevA. temAM upakramamAM adhikAra A pramANe che - kuzIla eTale paratIrthika ke pArzvasthAdi, svajUthanA ane gRhasyo che, temanuM varNana karIe chIe. temanA anuSThAna tathA durgatigamanarUpa tenA vipAkanuM nirUpaNa karIe chIe. tenAthI viparIta kvacit suzIla varNana paNa che. nikSepa traNa prakAre - ogha, nAma, sUtramAlApaka bhedathI. temAM ogha niSpanna nikSepAmAM adhyayana, nAmaniSpannamAM kuzIla paribhASA che - tene kahe che-- [ni.86-] 'zIla"nA viSayamAM nikSepA karatA tenA nAmAdi cAra nikSepa che. nAma-sthApanA sugama hovAthI tene choDIne 'dravyazIla' te prAvaraNa, bhojana, AbharaNa AdimAM jANavuM. tenA A artha che - je koI phalanI apekSA vinA tenA svabhAvathI ja kriyAmAM pravarte che, te tenuM zIla che, temAM ahIM prAvaraNazIla te prAvaraNanA prayojananA abhAve paNa tenA svabhAvathI cAdara Adi oDhe che athavA te prAvaraNamAM ja dhyAna Ape che. e rIte AbharaNa, bhojanAdi viSayamAM paNa jANavuM. athavA je cetana-acetanAdino svabhAva te dravyazIla kahevAya che. "bhAvazIla" be bhede oghazIla, AbhINya sevanAzIla, temAM pahelA zIlanI vyAkhyA karatA kahe che-- [ni.87-] ogha eTale sAmAnya, sAmAnyathI sAvadhayogathI vita ke vitAvita zIlavAna kahevAya. tethI viparIta azIlavAn kahevAya. AbhIkSya sevA te vAraMvAra sevanAmAM zIla hoya te. jemake dharmanA viSayamAM prazasta zIla te vAraMvAra apUrvajJAna meLavavA ke viziSTa tapa karavAnI IcchA Adi zabdathI vAraMvAra abhigraho grahaNa karavA. prazasta bhAvazIla te adharmamAM bAhya pravRtti athavA aMtaHkaraNamAM krodhAdinI pravRtti. 'Adi' zabdathI bIjA kaSAyo, corI, abhyAkhyAna, kalaha Adi levA. have kuzIla paribhASA nAmaka adhyayananI anvaryatA kahe che-- [ni88-] jeo sarva prakAre kutsita zIlavALA kahevAyA che, te paratIrthiko ane pArzvasthAdi che. '=' zabdathI je koI avirata che, te badhAMne A adhyananamAM che, tethI 'kuzIla paribhASA' evuM nAma che - kuzIlane azuddha kaI rIte gaNo cho ? 'su' ahIM prazaMsA ke zuddha viSayamAM che. jemake - surAjya. te rIte 'kru' zabda jugupsA ke azuddha viSayamAM varte che. jemake kutIrtha, kugrAma. jo kutsila zIlavALA 'kuzIla' che, to pastIrthikAdi kuzIla kaI rIte che? [ni.89-] A 'zIla' zabda tenA svabhAva arthamAM che. jemake - koI phaLanirapekSa 3/12 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 kriyAmAM AbharaNAdimAM pravarte che. te upara dravyazIlapaNe batAvyuM. upazama pradhAna cAstrimAM che, te ja kahe che - te upazamaguNathI pradhAna A tapasvI zIlavAn che. tethI viparIta te duHzIla che. A baMne bhAvazIlapaNe lIdhA che. ahIM sAdhuone dhyAnaadhyayanAdi choDIne ane dharmanA AdhArarUpa zarIranA pAlana mATe gaucarIne choDIne bIjI koI pravRtti nathI; tene AzrIne ja ahIM suzIlatva ke duHzIlatva ciMtavIe chIe temAM tIrthika, pArzvasthAdi sacittanuM sevana karatA hovAthI aprAsuka pratisevI che. saMbhava che ke A kuzIlo pote dhRSTatAthI potAne zIlavALA mAnI zIlavAn kahe. zA mATe ? kemake - X - je koI prAsuka tathA udgamAdi doSarahita AhAra vApare tene vidvAno zIlavaMta kahe che. tethI ja sAdhuo prAsuka, udgama Adi doSayukta AhAra na karIne zIlavaMta gaNAya che, te sivAyanA nahIM. - 4 - aprAsuka khAvuM te kuzIlapaNuM che, te dRSTAMta dvArA batAve che. [ni.90-] jema gautama, te zIkhavI rAkhelA, nAnA baLadane laIne dhAnyAdi arthe ghe-ghera bhaTake che, te gauvratika kahevAya che. tathA caMDidevaga te cakradharaprAyaH che, vAbhidraka te pANI bhakSaka che. athavA zevALa khAnArA, nitya snAna-paga dhovA vageremAM ta hoya, tathA je bIjA agnihotrathI ja svargagamana mAne che, je bhAgavatAdi matavALA jaLazauya icche che, te badhAM apANuka AhAbhojI hovAthI kuzIla che. tathA je svamatanA pArzvasthAdi che, udgamAdi azuddha AhAra khAya che, te paNa kuzIla che. A rIte nAmaniSpanna nikSepa kahyo. have sUtrAlApaka niSpanna nikSepe askhalitAdi guNayukta sUtra uccAravuM joIe - te A pramANe-- 138 * sUtra-381,382 : pRthvI, p, teu, vAyu, vRkSa, vRkSa, bIja tathA trasa, prANa-AMDaja, jarAyuja, saMsvedaja, rAja A badhAM jIvasamUhane...bhagavaMte avanikAya kahela che. te jIvone sukhanA abhilASI jANavA. A jIvono nAza karanArA potAnA AtmAne daMDe che ane vAraMvAra A yoniomAM utpanna thAya che. * vivecana-381,382 : - pRthvI te pRthvIkAyika jIvo che. 'va' thI tenA bhedo sUcave che te A che - pRthvIkAyanA sUkSma ane bAdara be bheda, pratyekanA paryApta ane aparyApta e be bheda, e rIte akAya, agnikAya ane vAyukAyane paNa jANavA. have vanaspatikAyanA bhedo kahe che - kuza Adi ghAsa, pIpaLo vagere vRkSa, zAli Adi bIja, vallI, gulma Adi vanaspatinA bhedo che. trAsa pAme te mA-be indriyAdi, prANa-prANIo, je iMDAmAMthI janme te aMDaja - zakuni, sA5 vagere. jarAthI vIMTAyelA janme te jarAyuja - gAya, bheMsa, gheTA, bakarA, manuSyAdi. parasevAthI utpanna te saMsvedaja-ja, mAMkaDa, kRmi Adi. rasaja-dahIM, sauvIra AdimAM utpanna rUnI pAMkha jevA jIvo. A rIte vividha bhede jIva samUha batAvI tenI hiMsAmAM doSa kahe che - Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-381,382 139 - pRthvI Adi jIvalikAya bhagavaMte kahyA che -x - A pRthvIkAyAdi prANImAM sukha jANa arthAt A sarve jIvo sukhanA icchuka ane du:khanA hepI che. tema jANIne kuzAgra buddhithI vicAra ke A jIva-kAyanA AraMbhamAM, pIDavAmAM AtmA daMDAya che arthAt AvA samAraMbhathI AtmadaMDa thAya che athavA AvA kAryothI A tavaMtuM thAya che. matalaba ke ukta jIva-kAyone je dIrdhakALa pIDe che, temane zuM phaLa maLe te batAve che - A pRthvI Adi kAyomAM aneka prakAre sarva prakAre zIgha jAya che - te ja pRthvI Adi kAyomAM aneka prakAre vAraMvAra utpanna thAya che - athavA - jIvo potAnA sukhane mATe pRthvIkAyAdino samAraMbha kare che, te samAraMbhathI du:kha ja pAme che paNa sukha pAmatA nathI. athavA kadIrthiko mokSArge AvA kAryo vaDe je kriyA kare che, tenAthI saMsAra ja vadhe che. have AmatadaMDa mokSArthI te AraMbhathI saMsAra vadhAre che, te kahe che* sUtra-383,384 - pUrvokta basa ane sthAvara jIvonI hiMw karanAra jIva vAraMvAra te ja jAtimAM bhramaNa kare che, vAraMvAra janma laIne kuSkarma karanAra ajJAnI jIva je karma kare che, tenAthI ja mRtyu pAme che...pANI AlokamAM ke paralokamAM te rUpe ke anyarUpe saMsAramAM AgaLa-AgaLa paribhramaNa karatA dukRtonuM baMdhana ane vedana kare che. * vivecana-383,384 - - ekendriyAdino je paMtha te jAtipaMtha che athavA jAti eTale janma ane vadha eTale maraNa. te jAtivadhamAM vAraMvAra vatato arthAt ekendriyAdimAM bhaTakato vAraMvAra janma-jarA-maraNane anubhavato gasa-teu, vAya, beIndriya AdimAM ane sthAvara - pRthvI, apa, vanaspatimAM utpanna thaIne bIjA kAyone duHkha devAthI baMdhAyelA kama vaDe vAraMvAra vinAza pAme che. tevo 'AyatadaMDa' jIva pharI janmI janmIne dAruNa anuSThAna karato bahu kukarmI bane che. te Avo nirvivekasaasa vivekarahita hovAthI bALa jevo che. te ekendriyAdimAM janmIne je prANi-upamaEkArI karmo kare che, te te ja karmo vaDe mare che ke pUrAya che. athavA te hiMsA kare che athavA bahu kukarmI hoya, te "A cora che, A laMpaTa che" ema potAnA karmothI mapAya che. - kayA sthAne karmo vaDe mapAya che ? te kahe che - je zIghaphaLa denArA karmo che, te to ja janmamAM phaLa Ape che athavA bIjA janme narakAdimAM te kamoM phaLa Ape che. eTale eka ja janmamAM tIvra phaLa Ape che athavA ghaNA janmomAM Ape che. jevA prakAre azubhane Acare tevA ja prakAre phaLa udayamAM Ave che athavA bIjI rIte. eTale koI karma te bhave phaLa Ape, koI bIjA bhave. jema mRgAputranuM duHkha vipAkazruta nAmaka AgamasUtramAM kahyuM che. - jo dIrdhakALanI sthitinuM karma hoya to bIjA janmomAM vedAya che. te paNa ekavAra ke anekavAra bhogave che athavA anya prakAre rokavAra ke hajAra vAra 180 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 ziraccheda Adi ane hAtha-paganuM chedanAdi anubhave che. A pramANe te kuzIla puraSo AyatadaMDavALA cAra gativALA saMsAramAM vAraMvAra * x * bhaTakatA prakRTa-prakRSTa du:kha anubhave che. pUrvajanmomAM karelA karmonA phaLa anubhavatA ArtadhyAnathI upahata thaI, bIjA karmo bAMdhe che ane vede che duSTatAthI karela te dukRta. AvA pote karelA dukRto janya karmono vinAza thato nathI. te ja kahe che- he jIva! tuM kheda na kara, tuM vimanaska durmanaka dIna zA mATe thAya che? kAraNa ke ciMtA karavA mAtrathI pUrve karelA karmo nAza thatA nathI. kadAca tuM pAtALamAM pezIza, jaMgalamAM -darimAM - guphAmAM ke samudramAM chUpAIza. to paNa pUrve karelA karmo nAza nahIM pAme, vyartha tArA AtmAno ghAta karIza. A pramANe oghathI kuzIlonuM varNana karyuM, have pAkhaMDI-vize kahe che. * sUtra-385,386 - je mAtA-pitAne choDIne mauta laIne anikAyano AraMbha kare che, potAnA sukha mATe je jIvonI hiMsA kare che, te lokamAM kuzIladharmI kahevAya che...ani saLagAvanAra aneka jIvono ghAta kare che, agni bujhAvanAra ani jIvono ghAta kare che. tethI medhAvI paMDita puraSa dharmane jANIne anikAyano AraMbha-hiMsa na kare. * vivecana-385,386 : - je koI paramAIne na jANanArA dhamaryane mATe usthita thaI mAtA, pitAne tyAgIne, kemake mAtA-pitAno tyAga kukara che. temanA grahaNathI bhAI, pugAdine paNa tyAge ema jANavuM. ema zramaNavrata grahaNa karyuM che, evuM svIkArIne agnikAyano AraMbha kare, saMghe-raMdhAve e rIte karavA-karAvavAanumodavA thakI zikAdi doSita AhAra vAparI agnikAya samAraMbha kare. tIrthakara, gaNadharAdie evuM kahyuM che ke - A pAkhaMDI ke gRhastha loka agnikAya samAraMbha karavAthI teo kuzIla dharmI che. te kevA che ? te kahe che je thayA che, thAya che ane caze, mATe te bhUta che - arthAtu prANI che, tene Atma sukhArthe haNe che - pIDe che. te batAve che ke - paMcAgni tapakarI dehane tapAve tathA agnihotrAdi kriyA vaDe pAkhaMDIo svarga prAptine icche che tathA laukikadharmI pacana-pAyanAdi vaDe agnikAyanI hiMsA karIne sukhanI icchA kare che. agnikAyanA AraMbhathI thatI hiMsAne kahe che - tapana, tApana, prakAzAdi hetu kAThAdi bALIne je agnikAyano samAraMbha kare che, te agnikAya tathA pRthvI Adi Azrita sthAvara ane trasa jIvone haNe che. athavA mana-vacana-kAyathI ke Ayu-baLa-indriyothI hIna banAve - haze. tathA anikAyane pANI AdithI jhAvA jatAM te pANInA jIvone tathA tenA Azrita jIvone haNe che. have te Aga saLagAvanAra tathA bujhAvanAra baMne AraMbhaka che, paNa saLagAvanAra vadhu hiMsaka che. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/ga-385,386 181 182 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 Agama pATha - he bhagavaMta! be puruSo ekabIjA sAthe agnikAyano samAraMbha kare che, temAM eka puraSa agnikAya saLagAve che, bIjo agnikAya bujhAve che. te baMnemAM kayo puruSa mahAkarmI che ? kayo puruSa ane karmI? he gautama ! je puraSa agnikAya saLagAve che, te puruSa bahatara pRthvIkAya, akAya, vAyukAya, vanaspatikAya, trasakAyano ane aAtara agnikAyano AraMbha kare che. je puraSa agnikAyane bujhAve che, te pRthvIkAyAdino AraMbha akA kare che ane agnikAyano ghaNo AraMbha kare che. mATe ema - X - kahyuM. vaLI kahyuM che ke - A agnino samAraMbha jIvono nAzaka che, temAM saMzaya nathI. AvuM jANIne sArA-narasAno vivekavALo medhAvI, sakRtika, dharmane samajI pApathI dUra rahe te paMDita agnikAyano AraMbha karato nathI, te ja paramArthathI paMDita che je agnikAyanA samAraMbhathI thatA pApathI dUra rahe che. - anikAyanA samAmathI prANIvadha kaI rIte thAya? * sUtra-387 thI 390 - pRdI jIva che, pANI paNa jIva che. agni saLagAvatA A pRthvI, pANI, saMpAtima, saMvedaja ane kASTha Azrita jIvo baLe che. haritakAya AkAra dhAraNa kare che, pRthapha hoya che, AhArathI deha vadhe che [mATe te jIva che) je va sukha mATe tene chede che, te dhRSTa ghaNAM jIvo haNe che. je bIjano, bIja dvArA utpanna ke vRddhigata jIvono nAza kare che te asaMyata AtmadaMDI che, Atmasukharce bIjano hiMsaka lokamAM anAdhima kahyo che. teo garbhamAM, bolavA-na bolavAnI sthitimAM, paMcazikhIkumArapaNe, ke yuvAnI, pauDha, vRddhAvasthAmAM game tyAre AyuSNayathI mRtyu pAme che. * vivecana-387 thI 30 : - kevala pRthvI Azrita beindriyo ja jIva nathI, paNa mATI vagere pRthvI paNa jIva che, pravAhI lakSaNa pANI paNa jIva che. tene Azrita paNa jIva che. zalabha Adi saMpAtima-uDatA jIvo temAM paDe che, tathA iMdhaNamAM rahelA sarveda ja jIvo - dhuNa, kIDI, kRmi Adi ane kASThAdi Azrita je koI sthAvara, jaMgama jIvo che, te badhAMne anikAyano samAraMbhaka bALe che. tethI kahyuM che ke agnikAyano samAraMbha mahAdoSane mATe thAya che. - A pramANe agnikAyanA samAraMbhaka tApaso tathA pAkathI anivRtta zAkyAdine batAvyA. have teo ane bIjA vanaspati samAraMbhathI anivRtane batAvatA kahe che - KvaniA aMkurA dine paNa yogya AhAra maLatAM vadhatA dekhAya che, tethI te jIva che tathA te jIvano AkAra dhAraNa kare che, jemake - kalala, arbuda, mAMsapezI. jema manuSya garbha, prasava, bAla, kumAra, yuvA, madhyama, sthavira avasthA pAme che. tema zAli Adi vanaspati paNa janme che, abhinavarUpa pAme che, rasavALI bane che, cauvanavALI, paripakva, jIrNa, parizuddha ane mRta sthiti pAme che. vRkSo paNa kurA avasthAthI utpanna thaIne mULa, skaMdha, zAkhA, prazAkhA Adi vizeSarUpe vadhatA yuvAna thAya che. e rIte bIjI avasthA paNa jANavI. A rIte vanaspati Adi paNa jIvAkAra dhAraNa kare che. vaLI e vRkSanA mULa, skaMdha, zAkhA, patra, puSpAdi sthAnomAM pratyekanA judA judA jIvo che, te vRkSAno samudita eka ja jIva nathI. temAM saMkhyaya-asaMkhyayA ke anaMta jIvo rakSA che. vanaspatikAya Azrita A jIvono AhAra mATe, dehanI vRddhi mATe, dehanA ghAvane rUjhavavA mATe ke Atmasukha mATe je chede che, te dhRSTatAne dhAraNa karI ghaNAM prANIonI hiMsA kare che. A jIvahiMsAcI dayA-anukaMpA na rahevAthI tene dharma ane [cAdhima] Atmasukhano lAbha thato nathI. - vanaspatinI utpati te teno janma che aMkura, paga, mUla, skaMdha, zAkhA, prazAkhA bheda vaDe tenI vRddhi che. tenA bIjono vinAza karIne, tenA phaLono vinAza karato te lIlI vanaspatine chede che, te asaMyata-gRhastha hoya ke pravajita-sAdhu hoya, to paNa baMne samAna kRtya karavAthI gRhastha ja che. te harita-cheda karanAro AtmAne daMDe che mATe te AtmadaMDI che. paramArthathI to te bIjAno upaghAta karatA AtmAne ja haNe che. tevuM jJAnIo kahe che - zuM kahe che ? te dazavi che . je haritAdino chedaka nirdaya che, te A lokamAM anAryadharmI - kukarmI che - evo koNa che? je dharmopadeza vaDe ke AtmasukhArthe bIjone ane upalakSaNathI vanaspatine haNe che, te pAkhaMDIloka ke anya anAryadharmI jANavo. have haritadanA krama-vipAkane kahe che - A vanaspatikAyanA pramardako ghaNAM janmo sudhI gabhadi avasthAmAM kalala, arbuda, mAMsapezIrUpe ja mRtyu pAme che, tathA koIka bolatA zIkhyA pahelA ke pachI maTe che. keTalAka paMcazikhAvALA kumArapaNe mare che, to koI yuvAna, madhyama ke sthavira vayamAM mare che. koI pratamAM na rAmapAsAya evo pATha che, teno artha che - madhyamavayavALA, caramAvasthA prApta puruSa arthAt atyaMta vRddha, e rIte badhI ja avasthAmAM bIja AdinA ghAtako rava-Ayu kSaya thatA palIna banIne dehane taje che. A pramANe ja sthAvara-jaMgamanA haNanArAonuM aniyata Ayu hoya che, te samajI levuM. - vaLI - * sUtra-31 thI 394 : he jIvo! tame bodha pAmo, manuSyatva ati durlabha che. bhayane joIne ajJAna choDo. A oka vaDI ekAMta du:kharUpa che, jIva svakamaNI viSayasi pAme che. A lokamAM koI muDha AhAramAM namaka bhAgathI mokSa mAne che, koI ThaMDA pANInA sevanathI, to koI homa karavAthI mokSanI prApti mAne che. prAtaHkALe snAnAdithI mokSa nathI ke kSAra-mIThAnA na khAvAthI mokSa nathI, teo madha, mAMsa, lasaNa khAIne mokSane badale saMsAramAM bhramaNa kare che. koIka savAra-sAMja jaLano sparza karI jaLathI siddhi thAya tema batAve che, paNa che jaLasparzathI siddhi maLe to aneka jaLacaro mokSe jatA hoya. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/7/-/391 thI 394 183 vivecana-391 thI 394 : - he prANIo ! tame samyak bodha pAmo. kuzIla ke pAkhaMDI loka tamArA mATe thavAnA nathI ane dharmanA durlabhatvane samajo. tethI kahyuM che ke - manuSyatva, [uttama evA jAti, kuLa, rUpa, Arogya, Ayu, buddhi, dharma-zravaNa yoga, tenI zraddhA ane saMyama - A badhuM lokamAM durlabha che. A rIte dharma na karelA jIvo mATe manuSyatva ati durlabha che, ema jANI ane temAM janma, jarA, maraNa, roga, zokAdi tathA narakatiryaMca yoninA ghaNA duHkhono bhaya che, tema tuM jANa. tathA sa-asadno viveka bhUlIne ajJAnIo saMsAra pAmyA che. nizcayanayanA mate ekAMta duHkharUpa tAvavALAnI mAphaka A saMsArI prANigaNa che. kahyuM che ke - janma duHkha che, vRddhatva duHkha che, roga ane maraNa paNa duHkha che. aho ! A saMsAra ja duHkharUpa che, jemAM prANIo kleza pAme che tathA tarasathI pIDAtAne pANI ane bhUkhathI pIDAtAne bhAtathI tRpti thAya che. A jagamAM jIvo seMkaDo duHkhothI duHkhI che ane tAvathI babaDatA mAphaka kakaLATa kare che. AvA duHkhI lokamAM paNa anAryakarma karanAro, sukhano arthI, prANInuM mardana karato svakarmathI duHkhane ja pAme che. athavA mokSano arthI chatAM saMsAre bhame che. - - kuzIlanA kaDavA vipAko batAvyA. have teonA darzana-matane kahe che. manuSyalokamAM athavA mokSa-gamata adhikAramAM keTalAMka ajJAnathI DhaMkAyelA mativALA mUDho, bIjAthI mohita thayelA AvuM pratipAdana kare che ke mokSa A pramANe maLe che. kevI rIte maLe che? te kahe che-- khavAya te AhAra. odana Adi. tenA rasanI puSTi jenAthI thAya tene lavaNa-mIThuM kahe che. lavaNathI bhojananI rasa puSTi thAya che. tenuM varjana arthAt lavaNanA tyAgathI mokSa maLe che. pAThAMtaramAM hArapaMcavavapno pATha che. arthAt AhAra sAthe lavaNapaMcaka te AhArapaMcaka che. temAM seMdhava, saMcaLa, biDa, roma ane sAmudra che. te lavaNathI ja badhAM rasonA svAda Ave che. te ja kahyuM che - lavaNa vinAnA raso, cakSurahita indriyasamUha, dayArahita dharma, saMtoSa rahita sukha nathI. tathA rasomAM lavaNa, snigdhatAmAM tela, yajJamAM ghI mukhya che. A pramANe lavaNanA varjanathI ja rasaparityAga karyo kahevAya. tenA tyAgathI ja mokSanI prApti che, tema keTalAMka mUDho mAne che athavA pAThAMtarathI mAro paMca vakhoLa kahyuM. arthAt lasaNa, DuMgaLI, uMTaDInuM dUdha, gAyanuM mAMsa ane madha, e pAMcanA varjanathI mokSa batAve che. - keTalAka bhAgavatamatavALA vAribhadrakAdi sacitta pANInA paribhogathI mokSa batAve che. te mATe teo kahe che ke - jema pANI bAhya malane dUra kare che. tema aMtaramalane paNa dUra kare che. jema vastrAdinI zuddhi jaLathI thAya che, tema bAhya zuddhi mAphaka aMtarnI zuddhi paNa jaLa vaDe mAnelI che. tathA keTalAka tApasa, brAhmaNAdi havanathI mokSa mAne che. jeo svargAdi phaLane icchatA nathI teo samidha ane ghI sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 AdithI homa karI agnine tRpta kare che, te mokSa mATe agnihotra kare che. bIjA potAnA abhyudaya mATe homa kare che, teo kahe che ke - jema agni suvarNAdinA melano nAza kare che, tema homa karavAthI AtmAnA aMdarano mela-pApa paNa nAza pAme che. 184 - ukta asaMbaddha bolanArAne uttara ApavA kahe che - zIla vagaranAne prAtaH snAna AdithI mokSa maLato nathI, praddei zabdathI hAtha-paga dhovAthI paNa mokSa maLato nathI. te ja kahe che - pANInA paribhogathI, tenA Azrita jIvono nAza thAya che ane jIvonA upamardanathI mokSa prApta na thAya. vaLI pANI paNa ekAMte bAhyamela dUra karavA samartha nathI. kadAca thAya to paNa aMtara malane dhotuM nathI, bhAvazuddhithI ja tenI zuddhi thAya che. jo bhAvarahita paNa tenI zuddhi mAno to mAchImAro AdinI paNa jaLanA abhiSekathI mukti thaI jAya. te ja rIte pAMca prakAranA lavaNanA aparibhogathI paNa mokSa na thAya. kemake lavaNa na khAvAthI mokSa thavAnI vAta yukti yukta nathI. lavaNa rasa ja puSTijanaka che, tevuM ekAMte nathI. kSIra-sAkara AdimAM paNa te rasa che. vaLI mokSanI prApti dravyathI lavaNa varjana vaDe che ke bhAvathI ? jo dravyathI thAya to lavaNarahita dezamAM badhAMno mokSa thaI jAya. paNa AvuM joyuM ke jANyuM nathI. jo bhAvathI mokSa che, to bhAva ja pradhAna che, to lavaNanuM varjana zA mATe ? vaLI mUDha banIne koI madha, mAMsa, lasaNa Adi khAIne mokSathI anyatra saMsAramAM vase che kemake teo ukta anuSThAna kare che, paNa samyag darzana-jJAna-cAritrarUpa mokSa mArganA anuSThAnane na AdarIne saMsAramAM vase che. - have vizeSathI tyAgavAnuM batAve che - tathA je koI mUDha sacitta pANIthI siddhinuM pratipAdana kare che, madhyAhne - sAMje ke savAre ema trikALa saMdhyAmAM paNa pANIno sparza karI snAnAdika kriyA jaLa vaDe karatA prANIonI viziSTa gati-prApti mAne che, te paNa asamyak che. kemake jo jaLanA sparza mAtrathI siddhi thatI hoya to jaLane AzrIne rahetA mAchImAra Adi krukarma karanArA, nirdaya-nistukaMpa ghaNAM prANIo mokSamAM jAya che. vaLI teo kahe che ke - bAhya mala dUra karavAnA sAmarthya jalamAM sAkSAt dekhAya che te paNa vicAravAthI yukta dekhAtuM nathI. kemake jema pANI aniSTa malane dUra kare che tema icchita aMge lagAvela kuMkuma Adi paNa dUra kare che, tethI to [pApane jema dUra kare tema puNyane paNa dUra karaze, je iSTa phaLane vighna karanAruM siddha thaze. vaLI sAdhune - brahmacArIne pANIthI snAna karavuM te doSane mATe ja thAya che - kahyuM che ke - snAna, mada ane kAmadevane uttejaka che, te kAmavikAranuM paheluM aMga che, mATe kAmano tyAga karIne, indriya manamAM rata puruSo snAna karatA nathI. pANIthI zarIra bhInuM karavAthI snAta nathI kahevAto, paNa kharo snAta to te ja che, ke jeNe vrata laIne te pramALe pALyA che ane te ja bAhya tathA aMdaranI zuci che. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-/395 thI 398 185 * sUtra-35 thI 398 : je jaLathI mukti maLatI hoya to mAchalA, kAcabA, jaLasa, bataka, uMTa, jaLa rAkSasa baghAM pahelA mokSa pAme, vidvAno kahe che tevuM banatuM nathI. je jaLa kamarUpI melane dhoI nAkhe to puNyane kema na dhoI nAkhe tethI A kalAnA mAtra che. ajJAnI, AMdha mAphaka netAne anusarI prANa nAza kare che. je sacita pANI pApakarmonA pApa harI le to jalajIvonA hatyArA paNa mukti pAme che, paNa te khoTuM che. mATe jaLasiddhi kahenAra mRSAvAdI che. je sAMje ane savAre anino sparza karatA, homa-havanathI siddhi mAne che, je A rIte siddhi maLatI hoya to agnisparza kukarmI paNa siddha thAya. * vivecana-35 thI 38 ; - jo jaLasaMparkathI ja mokSa thato hoya, to je satata pANImAM avagAhe che, te matsya, kUrma, sarIsRpa, madbhava, jalauMTa tathA jaLa manuSya AkRtivALA jaLarAkSAsa vizeSa, A badhAM pahelA mokSe jaze. paNa tevuM dekhAtuM nathI. iSTa paNa nathI. mATe je jaLathI mokSa batAve che, te ayukta che. evuM mokSa mArgane jANanAra nipuNo kahe che. - vaLI jo pANI karmamalane hare to puNyano paNa nAza kare che, jo puNyano nAza na kare, to karma-malano paNa nAza na kare. mATe marajImAM Ave tema bolo cho ke - "jala pApano nAza kare che" te yogya nathI. A pramANe siddha thavAthI je mArtamArgane anusaratA je nAnAdi kriyA kare che, te jema eka jAtiaMdha, bIjA jAtibaMdha netAne anusarIne jatAM kupathanA AzrayI bane che, icchita sthAne pahoMcatA nathI. ema mAd mamane anusanArA jala-zaucaparAyaNA, ajJAnI, kartavya-akartavya vivekarahita thaIne pANI tathA tene AzrIne rahelA pUrA vagere jIvono paNa ghAta kare che kemake jalakriyAthI avazya prANanI hAnI saMbhave che. - vaLI pApanA upAdAnabhUta je prANIone du:kha denArAM kRtyo karanAro jIva je karmo ekaThAM kare che, te karma-pApane jo pANI dUra karatuM hoya to ema siddha thAya ke prANInA upamadanathI je kamoM baMdhAya te jaLanA avagAhanathI dUra thAya che. tethI jaLanA jIvonA ghAtako pApathI ghaNAM bhAre thayA hoya te paNa momAM jAya. paNa tevuM kadI joyuM ke jANyuM nathI. tethI jaLanA avagAhanathI siddhi mAnanArA jUThuM bole che. - jeo agnihotra-homa vaDe svarganI vAMchA kare che te kahe che - keTalAMka maDho agnimAM homa karIne sugatigamana Adi svarga prAptirUpa kRtya batAve che - kevA ? sAMje ke vikAle ane prabhAtakALe agnimAM, je iSTa hoya tevI vastu homIne agnine tRpta karatA iSTa gatinI abhilASA kare che teo A pramANe bole che - aninA A kAryathI ja siddhi maLaze. jo temanA kahevA pramANe agninA sparzathI ja siddhi thatI hoya, to agnino sparza karanArA kukarmIo - aMgAra dAhaka, kuMbhAra, lUhAra AdinI siddhi thAya. jo teo ema kahe ke maMtro vaDe pavitra karIne homIe chIe, to te paNa te vAta mAtra temanAM mitro ja mAnaze. 186 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 kemake te kukarmIone paNa agninA kAryamAM aMte rAkha bane che ane agni hogikAdione paNa agni vaDe rAkha ja bane che, temAM koI bheda paDato nathI. tethI kukarmIo karatA agnihotrInA karmakAMDamAM koI vizeSatA nathI. vaLI je kahe che ke - "agnimukhA devo che''. te paNa yukti yukta nathI, kahevAnuM ja mAtra che viSThAdinuM paNa agni bhakSaNa kare che. tethI jo agnine deva mAno to ghaNAM doSo utpanna thaze. A pramANe kuzIla darzano batAvyA, have teone sAmAnya Thapako Ape che. * sUtra-39 thI 402 : [jaLa ke anithI mokSa kahenAre] parIkSA karIne joyuM nathI. e rIte siddhi maLatI nathI. AvA bodha nahIM pAmelA jIvo ghAta pAme che. basa ane sthAvara jIvo sukhane che che, tevuM jANIne bodha pAma. pApakarmI De che, lupta thAya che, trAsa pAme che. tethI vidvAna, virata ane Atmagupta bhig, basa-sthAvara pANInA svarUpane jANIne tenI hiMsA na kare. je dhamathI prApta AhArano saMcaya karIne bhojana kare che, zarIra saMkocIne paNa snAna kare che, vastro dhuve che athavA masaLe che, te saMyamathI dUra kahevAya che. dhIra paNa jaLa-snAnathI karmabaMdha jANIne mokSa paryanta acitta jaLa vaDe jIvanayApana kare, bIjakaMdAdinuM bhojana na kare, snAna ane maithunane taje. * vivecana-39 thI 402 : - je mumukSo pANInA saMparkathI ke agnihotrathI siddhi kahI che te yutirahita kaheluM che - zA mATe ? kemake A rIte jaLamAM avagAhana ke agnihotra vaDe prANIonA upamardanathI siddhi thatI nathI. te paramArthane na jANanArA prANInA upaghAta vaDe dharmabuddhithI pApa ja karatA judA judA prakAre jemAM prANIne haNe che - ghAta kare che, te ghAta ja saMsAra che, tene meLave che. kemake akAya ane tejaskAyanA samAraMbhathI basa ane sthAvara prANIono avazya nAza thaze. te prANIonA vinAzathI saMsAra ja maLe, siddhi na maLe. evo abhiprAya che. jo AvuM che to sad asahno viveka jANanArA he vidvAn tuM yathAvasthita tatva grahaNa karIne traNa-sthAvara jIvo vaDe teo vartamAna sukha kevI rIte pAmaze? te vicAra. - A kathanano sAra e che ke badhAM ja jIvo sukhanI icchAvALA ane du:khanA hepI che. te sukhanI icchAvALAne du:kha utpanna karIne sukhanI prApti na thAya. athavA vidhA-jJAnane grahaNa karIne, viveka prApta karIne traNa-sthAvara jaMtuo vaDe karaNabhUta sAtA-sukhane tuM jANa. zAstramAM kahyuM che . pahelA jJAna ane pachI dayA [pAlana, e pramANe badhAM saMyamIe vartavuM kemake ajJAnI zuM diyA karaze? punya-pApa kema jANe ? - jeo prANInA upamardana vaDe sukhanI abhilASA karavAnA svabhAvavALA che teo azIla ane kazIla che - teo saMsAramAM A pramANe avasthAne anubhave che te kahe che - tejaskAyano samAraMbha karanArA jIvonA samAraMbha vaDe sukhanI icchA karatA nakAdi gatimAM jaIne tIvra du:khathI pIDAtA asahya vedanAthI, khedita manavALA, Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/7/-/399 thI 402 azaraNa thaIne rUdana kare che, phakta karuNa AkraMdana kare che, tathA khaDga vagerethI chedAya che. 183 A pramANe tyAM kadarzanA pAmavAthI, trAsa pAmIne te nAsabhAga kare che. teo sakarmI-pApI che. jIvo sarvatra pRthakpRthak rahelA che, ema jANIne bhikSaNa-zIla-sAdhu vicAre ke prANIone duHkha denArA svayaM saMsAre bhamIne duHkha pAme che. mATe vidvAne tevA pApothI vita banIne, pApanA anuSThAnathI AtmAne gupta rAkhI-Atmagupta arthAt mana, vacana, kAyAthI gupta bane. trasa ane sthAvara jIvone jANIne teno upaghAta karanArI kriyAthI nivRtta thAya. - have potAnA jUthanA [jaina sAdhu] kuzIlo je bole che, te kahe che - je zIthIlavihArI sAdhuo dharma vaDe prApta evI auddezika, krIta, kRtAdi doSarahita evA prakAranI doSarahita gaucarI laIne rAkhI muke - saMnidhi karIne khAya che tathA jeo acita jaLa vaDe paNa aMgopAMga saMkocIne acitta pradezamAM ja dezathI ke sarvathI snAna kare che, tathA je vastrone ve che, zobhAne mATe vastrane lAMbu hoya to phADIne TUMku kare athavA TuMkAne sAMdhIne lAMbu kare. vaLI A pramANe svArthane mATe kare ke bIjAne mATe kare, to AvA sAdhu nirprantha bhAvanA saMyama anuSThAnathI dUra rahe che - tene saMyama hoto nathI. A pramANe tIrthaMkara, gaNadhara Adi kahe che. kuzIlo kahyA, have tenA viparIta suzIlone varNave che. - 'dhI' vaDe zobhe te dhIra-buddhimAna, jaLanA samAraMbhamAM karmabaMdha thAya evuM samajIne zuM kare ? prAsuka jaLa vaDe, sauvIra Adi acita pANIthI prANone dhAraNa kare. tra zabdathI bIjo paNa AhAra prAsuka laIne ja jIvana gujAre. A pramANe te dIkSA lIdhI tyAMthI mokSa thAya tyAM sudhI athavA dharmanA kAraNonuM AdibhUta zarIra, tenI vimukti thAya tyAM sudhI arthAt AjIvana acitta AhAra-pANI vApare. vaLI te sAdhu bIja-kaMda Adi na vApare. Apti zabdathI mULa, patra, phaLano paNa tyAga kare. mULa Adi apariNatano tyAga karI vista thAya. kevI rIte ? - te batAve che. snAna, atyaMgana, udghartanAdi kriyA ane zarIranuM mamatva choDIne tathA cikitsAdi kriyA na karIne virata thAya. temaja strIothI paNa dUra rahe. vastinirodha - - brahmacaryanA grahaNathI bIjA paNa Azravo tyAge tema samajavuM. A pramANe badhAM AzravadvArothI vista thayelo kuzIla doSo na seve ane tenA yoganA abhAve saMsAre bhamato nathI. tenAthI duHkhI thaI raDavuM paDatuM nathI, temaja vividha upAyo vaDe chedanabhedana pAmato nathI. pharI paNa kuzIlone AzrIne kahe che- * sUtra-403 thI 406 : jeNe mAtA, pitA, ghara, putra, pazu ane dhanane choDIne [dIkSA lIdhI, pachI paNa] svAdiSTabhojI kulo prati doDe che, te zramaNyathI dUra che. je svAdiSTa kulo pati doDe che, udarapUrti mATe gRddha banI dharma kahe che, sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 bhojanAthe AtmapazaMsA kare che, te AcAryanA seMkaDe bhAge paNa nathI. dIkSA laI je para-bhojana mATe dIna bane che. udarArthe gRddha banI bhATa cAraNanI jema paththo che, te AhAragRddha suvaranI jema jaldI nAza pAme che. je AlokanA -pAna nimitte sevakanI jema priyavacano bole che te pArzvastha ane kuzIla che. dhAnyanA photarA jevo nismAra bane che. * vivecana-403 thI 406 : je keTalAMkane samyag dharma pariNata thayo nathI, teo mAtA-pitAne choDIne, mAtA-pitA choDavA duSkara hovAthI tenuM grahaNa karyuM che. tethI bhAI ano dohitrAdine paNa tyajIne ema jANavuM. tathA ghara, saMtAna, hAthI, ghoDA, tha, gAya, bheMsa Adine ane dhanane tyajIne samyak pravrajyA mATe udhamI banIne arthAt pAMca mahAvratanA bhArane khaMbhe caDAvIne pharI hInasatvapaNe rasa-sAtAdi gAravamAM gRddha banIne je svAdavALA-bhojanavAna gharomAM jAya che, teo zramaNabhAvathI dUra rahe che, tema tIrthaMkara gaNadharo kahe che. 188 - jeo svAdiSTa bhojanavALA kuLomAM jAya che, tathA jaIne tyAM dharma kahe che athavA bhikSArthe pravezelo, jene jevuM rUce tevuM kathAnaka-saMbaMdha tene kahe che. kevo banIne ? te kahe che. udara mATe gRddha banIne - peTa bharavAmAM vyagra - peTabharo banIne. arthAt je peTa mATe Asakta banIne AhArAdi nimitte dAnanI zraddhAvALA kuLomAM jaIne kathAnikA kahe che, te kuzIla che. te AcArya athavA AryanA guNomAMnA somAhajAramAM ityAdi guNothI paNa nImnakakSAe varte che. kemake je annane mATe arthAt bhojananimitte ke bIjA koI vastra Adi nimitte potAnA guNo bIjA pAse pragaTa karAve te paNa AryonA guNonA hajAramAM aMze varte che, to pachI potAnI meLe ja potAnA guNo gAvA lAge, tenuM to kahevuM ja zuM? - vaLI je potAnuM dhana, dhAnya, suvarNa Adi choDIne dIkSA le che ane laIne bIjAnA AhAranA viSayamAM dInatA dhAraNa karI jIbha-indriyathI paravaza banIne bhATa-cAraNa jevo banIne potAnA mukhethI game tevA prazaMsA vAkyo dainyabhAvathI bole che. jemake - te tame ja cho, jenA guNo daze dizAothI koInA rokAyA vinA vahyA kare che. lokonI vAtomAM paNa A guNo sAMbhaLelA che, paNa pratyakSa tamane Aje joyA che. A rIte uda-peTa mATe vRddha-Asakta thayelo, jema sUkarAdi mRga mATe je bhakSya vize, rAkhela hoya, temAM vRddha-Asakta manavALo thaIne potAnA jUthane laIne koI mahAkAya suvara, te AhAra mATe gRddha thayelo ati saMkaTamAM paDIne zIghra ja vinAzane pAme che arthAt avazya teno vinAza ja thAya che, tenI bIjI koI gati ja nathI, tema A kuzIla sAdhu paNa AhAramAM Asakta thaIne saMsAramAM punaHpunaH vinAza pAme che. - vaLI te kuzIla anna ke pANI mATe athavA anya icchita vastra Adi mATe Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/7/-/403 thI 406 jene jevuM priya lAge tevuM tene kahe che - anubhASaNa kare che. paDaghA mAphaka athavA sevaka mAphaka jema rAjA Adi bole, tema tenA hajurIyAo bole che, e ja rIte sAdhu dAtArane sevato-anusarato AhAramAM gRddha banelo hajurIyA mAphaka badhuM ja kare che. 189 te Avo khuzAmatakhora [sAdhu] sadAcAra bhraSTa pArzvastha bhAvane ja pAme che ane kuzIlatAyukta thAya che. tathA jemAMthI cAstri nAmano sAra cAlyo gayo che, te nissAra che athavA jemAMthI sAra nIkaLI gayo che, te nissAra che. niHsArapaNuM jemAM vidhamAna che, te niHsAravAn che. jema photarAmAM dANA na hoya, tema A saMcamAnuSThAnane niHsAra banAve che. evo te mAtra sAdhuno veza rAkhe che. tethI svajUthanA [jaina sAdhumAMnA ghaNAM sAdhumAM tiraskArane pAme che ane paralokamAM paNa atyaMta pIDA sthAno evA [naskAdi] sthAnone pAme che. kuzIlo kahyA, have suzIlone kahe che. - sUtra-407 thI 410 : muni ajJAta kuLanA AhArathI nivahi kare, tapathI pUjAnI AkAMkSA na kare, zabda ane rUpomAM Asakta na bane, sarva kAmabhogonI vRddhi dUra kare. dhIra muni badhAM saMbaMdhone choDIne, badhAM duHkhone sahana karIne akhila, amRddha, aniketayArI, abhayaMkara, akaluSita AtmA bane. muni saMyamanI rakSA karavA AhAra kare, pApone dUra karavA prayatna kare. duHkha dUra karavA saMyamane sAcave, saMgrAmazIpa banI kAmanAone dame. parISahAdithI pIDAtA sAdhu baMne bAjuthI cholAtA pATiyA mAphaka rAgadveSa na karatA mRtyunI pratikSA kare. A rIte karmakSaya karatA jema dharI tuTatA gADuM na cAle, tema karmo tuTatA saMsAra cAlato nathI - tema huM kahuM chuM. vivecana-407 thI 410 : [407-] ajJAta piMDa eTale prAMta athavA pahelAnA ke pachInI oLakhANa kADhyA vinA AhAra levo te ajJAta piMDa che. tevo AhAra bhikSAvRttithI prApta karIne potAne pALe-jIvana vItAve. evuM kahe che ke - aMtaprAMta AhAra maLe ke AhAra ocho-vatto maLe to paNa dInatA na kare. jo utkRSTa AhAra maLe to mada na kare. tapa vaDe pUjA-satkAra na icche-pUjA satkAra mATe tapa na kare. jo pUjA satkAranA nimitathI tapa kare to tevA prakAranA arthIpaNAthI moTA sAdhu paNa muktihetu karAyela koIpaNa tapane niHsAra na kare. te ja kahyuM che ke - paralokamAM zreSTha sthAna apAvanAra tapa ane zruta e be che. tenAthI saMsArI vAMchA karavAthI temAMthI sAra nAza pAme che ane ghAsanA taNakhalA mAphaka te tapa-zruta thAya che. jema rasamAM Asakti na kare, tema zabdAdimAM 5Na na kare, te kahe che - veNu, viNA AdinA zabdo sAMbhaLIne temAM Asakti na kare, karkazavacanomAM dveSa na kare. manojJa-amanojJa rUpamAM rAga-dveSa na kare. e rIte badhAM kAma vikAromAM vRddhi choDIne saMyamanuM pAlana kare, manojJa-amanojJa viSayomAM sarvathA rAga-dveSa na kare. te ja kahe sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 che - zabdo suMdara ke kharAba hoya, te kAnanA viSayamAM prApta thatA sAdhue temAM khuza ke nAkhuza na thavuM, rUpa suMdara ke kharAba dRSTi sanmukha Ave tyAre sAdhue harSa ke roSa na karavo. nAkanA viSayamAM Avela sugaMdha ke durgaMdhamAM sAdhu kadI tuSTa ke ruSTa na thAya. rasanAnA viSayamAM manojJa ke amanojJa bhojana prApta thatA sAdhu kadI khuza ke nAkhuza na thAya. sparzanA viSayamAM prApta sparza bhadraka hoya ke abhadraka, sAdhu tenAthI rati ke arati na pAme. 190 [408] jevI rIte indriyono nirodha kare, te rIte bIjAnA saMgano 5Na nirodha kare te batAve che - sarve saMbaMdho, aMtarathI snehalakSaNa ane bAhyathI dravya parigraha lakSaNa. te baMneno choDIne vivekI sAdhu zarIra-mananAM parISaha-upasarga janita duHkhonI upekSA karIne samyak rIte saheto jJAna-darzana-cAstri vaDe saMpUrNa bane che tathA kAma bhogamAM Asakta na banIne apratibaddhavihArI bane tathA jIvone abhaya karanAro, bhikSaNazIla bhikSu-sAdhu e rIte viSaya-kaSAyathI AkuLa na banatAM AtmAne sthira rAkhIne anAvila AtmA banI saMyamamAM anuvarte. [409] saMyamabhAra yAtrA arthAt paMca mahAvratanA bhAranA nirvAhane mATe traNa kALane jANanAra muni AhAra grahaNa kare. tathA pUrve Ayati karmo - azubha karmone pRthak karavA - vinAza mATe AkAMkSA kare. vaLI te bhikSu duHkha arthAt parISahaupasargajanita pIDAthI vyApta thaI saMyama ke mokSane grahaNa kare - [temAM dhyAna rAkhe] jema koI subhaTa koI yuddhamAM mokhare ubho hoya, zatruothI pIDAto hoya, to paNa zatruonuM damana kare che, e rIte sAdhu parISaha-upasargothI pIDAvA chatAM paNa karmazatruonuM damana kare. [410 parISaha-upasargothI haNAvA chatAM - pIDA pAmavA chatAM samyaktayA sahana kare - konI mAphaka ? pATiyAnI mAphaka. jema sutAra pATiyAne baMne paDakhethI cholIne pAtaLuM tathA sarakhuM kare che, paNa te rAga-dveSa karatuM nathI tema A sAdhu paNa bAhya ane atyaMtara tapasahita, potAnA dehane khUba tapAvavAthI durbaLa zarIravALo thAya to paNa rAga-dveSa na kare ane mRtyunI prAptinI abhilASA kare. A pramANe ATha prakAranA karmone dUra karIne, pharI janma, vRddhatva, maraNa, zoka Adi prapaMco naTa mAphaka jemAM phelAya te saMsAra che, tene pAmato nathI. jema akSa-dharI, teno vinAza thatAM gADuM vagere sama-viSama mArge dharInA AdhAra vinA cAlI na zake. tema saMsAranA upadaMbhanA kAraNonA abhAve saMsAra cAlI zakato nathI. kemake sAdhune ATha prakAranA karmano kSaya thatA saMsArarUpI prapaMca prApta na thAya. anugama puro thayo. nayo pUrvavat jANavA. kRti zabda adhyayananI samApti sUcave che, prImi zabda pUrvavat jANavo. zrutaskaMdha-1 adhyayana-7, "kuzIlaparibhASita''no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/8/bhUmikA 5 zrutala, adhyayana-8 "vIrya" ka * bhUmikA : sAtamuM adhyayana kahyuM, have AThamuM kahe che. teno saMbaMdha A pramANe - anaMtara adhyayanamAM kuzIla ane tenAthI viparIta suzIlo pratipAdita karyA. teonuM kuzIlava ane suzIlata saMyama-vIryAnarAyanA udayathI ane tenA kSayopazamathI thAya che. tethI 'vIrya' pratipAdanane mATe A adhyayana kahevAya che. A saMbaMdhathI Avela A adhyayananA cAra anuyogadvAro upakramAdI kahevA joIe. temAM upakrama aMtargatu A arvAdhikAra che - bAla, bAlapaMDita, paMDita e traNa bhede vIryane samajIne paMDitavIryamAM prayatna karavo. nAmaniSA nikSepe "vIrya" adhyayana nAme che. 'vIrya'nA niphopAne niryuktikAra kahe che [ni.1] vIryanA nAma, sthApanA, dravya, kSetra, kALa, bhAva bhedathI cha prakAre nikSepa che temAM nAma, sthApanA sugama che. dravyavIrya be bhede-AgamacI ane noAgamacI. AgamathI-jJAtA hoya paNa upayogarahita hoya. noAgamacI jJazarIra, bhavyazarIra, vyatirikta traNa bheda. vyatiritamAM saciva, acita ane mizra e traNa bheda. sacita dravIrya- traNa bhede - dvipada, catuSpada, pada, dvipadamAM arihaMta, cakravartI, baladevAdi. strI ratnanuM je vIrya [zakti athavA jenI zakti vizeSa che, te ahIM dravyavIryapaNe levuM. catuSadamAM hastirana athavA siMha, vAgha, zaramanuM baLa levuM. athavA bojo uMcakavAmAM ke doDavAmAM je zakti hoya te varNavavI. apadamAM vR-gozI, caMdanAdinA zItoSNa kALe uNazIta vIrya pariNAma levA - have acitavIrya kahe che- [ni.2,9] ayita dravyavIrya - AhAra, AvaraNa, praharaNomAM je vIrya te. temAM AhAravIrya kahe che - ghIrI pUrNa ghevarAdi khAvAthI jaldI indriyo AdimAM teja Ave, mana prasanna thAya, kapha dUra thAya. auSadhI te kAMTo lAgatA ghA rUjhavavAnuM kAma lAge, jhera dUra kare ane buddhi vadhAre rasavIrya che. vIpAkavIrya te cikitsA zAstrAdimAM che, te ahIM levuM tathA yoniprAbhRta AgamathI vividha prakAranuM dravya vIrya levuM. AvaraNamAM kavaca Adi ane prakaraNamAM caka AdinI zakti che. have kSetra ane kALa vIrya pAchalI aDadhI gAthA vaDe kahe che. kSetravIrya te devakara Adi kSetrane AzrIne badhAM dravyo kSetranA guNathI utkRSTa zaktivALA hoya che. athavA durga Adi phogane AzrIne je vIyaeNllAsa thAya che athavA je phonamAM vIryanuM varNana karAya che, te kSetravIrya. kAlavIrya - suSamasuSama ArAmAM jANavuM teimAM badhI vastu sarvottama guNadAyI hoya che. tathA kahyuM che ke - vaSamAM lavaNa, zaradamAM jala, hemaMta RtumAM gAyanuM dUdha, ziziramAM AmaLAno rasa, vasaMtamAM ghI ane grImamAM goLa amRta samAna che. bAlaharaDe-unALAmAM goLa sAthe, vAdaLachAyA AkAzavALI varSamAM siMghava sAthe, 192 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 zaradaRtumAM sAkara sAthe, hemaMtamAM zuMTha sAthe, ziziramAM pIpara sAthe, vasaMtamAM madha sAthe jema puruSonA rogano nAza thAya che, tema tArA zatruo nAza pAmo. - have bhAvavIrya [ni.94,5-] vIryanI zaktivALA jIvanI vIryanA viSayamAM anekavidha labdhio che te pAchalI aDadhI gAthA vaDe batAve che. jemake chAtImAM hoya te zarIrabaLa che, indriyonuM baLa te adhyAtma [mana] baLa che. A baLa ghaNuM ane ghaNAM prakAre che, te batAve che - aMdaranA vyApAra vaDe grahaNa karelA manoyogya pudgalo manapaNe pariNamAve che. kAya yogyane kAyapaNe - zvAsa ucchavAsa yogyane te bhAve pariNamAve che. tathA mana-vacana-kAyAdinA, te bhAve pariNata je vIrya-sAmarthya be bhede che. saMbhava ane saMbhAvya. temAM krUjava mAM tIrthakara ane anuttara vimAnanA devonA ghaNAM ja nipuNa manodravyo hoya che. kemake tIrthakaro, anuttaropapAtika devo, manaHpacayijJAnInA praznautara dravya manathI ja kare che, anuttaropapAtika devono sarva vyApAra mana vaDe ja thAya che. jaENTSya mAM to je je arthamAM kuzaLamatinuM kahevuM hamaNAM na samajI zake te abhyAsathI bhaviSyamAM samajI zakaze mATe samartha kahyuM. vAguvIrya paNa be prakAre che - saMbhava ane saMbhAvyuM. temAM madhava mAM tIrthakaronI yojana sudhI phelAtI vANI, badhAMne sva-svabhASAmAM samaje che. tathA bIjA paNa keTalAMkane kSIrAzraya, madhvAzrava labdhiyukta vANInuM saubhAgya hoya che tathA haMsa, kokIla Adine svamAdhurya saMbhave che. samAgha mAM zyAmA prInuM gAna mAdhurya che. te ja kahe che - [be strI che - zyAmA ane kAlI] zyAmA madhura svare gAya che, kAlI kaThora ane rakSa svare gAya che. tathA kahe che - eka zrAvakaputra yogya abhyAsa vinA paNa akSaro (uccAraNa yathAvat kare te saMbhAvya che. jema menA-popaTa manuSya saMsargo mAnuSabhASA zIkhI le che. chAtInuM baLa-kAyavIrya paNa saMbhava ane saMbhAvya be bhede che. sabava mAM cakravartI, baladeva, vAsudevAdinuM je bAhubaLa Adi kAyabaLa che. jemake bipRSTha vAsudeve DAbA hAthanI hatheLI vaDe koTizilAne uMcakI athavA 16,000 rAjAnuM sainya [je sAMkaLa kheMce, te vAsudeva DAbA hAthe aTakAvI rAkhe ityAdi. jinendronuM baLa tethI paNa aparimita hoya che. mAtra mAM tIrthakaro lokane daDA mAphaka alokamAM pheMkavAnI Adi zakitavALA hoya che. temaja koIpaNa indra jaMbUdvIpane DAbA hAthe sahaja rIte meru parvatane daMDa karIne chabI mAphaka uMcake tathA saMbhAvanAthI A bALaka moTo thaIne moTI zilAne uMcakavAne, hAthIne damavAne ke ghoDAne doDAvavA zaktimAna bane. zrotra Adi indriyabaLa paNa sva-sva viSaya grahaNa karavA samartha che. tenA paNa saMbhava ane saMbhAvya be bheda che, jema kAnano viSaya bAra yojanano che, e rIte badhI indriyonA viSaya jANavA. mAtra mAM koI indriya thAkelI hoya, te kuddha-tarasyo ke glAnAdi hovAthI te - te vakhate sva viSaya grahaNa na kare, paNa doSano upazama Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/8/bhUmikA 193 thatA viSaya grahaNa kare tevI saMbhAvanA rahe che.-- have AdhyAtmika vIrya kahe che - [ni96-] Atma saMbaMdhI, te adhyAtma, temAM je rahe te AdhyAtmika. arthAt AMtarazakti janita-sAtvika. te aneka prakAre che - temAM udhama eTale jJAna, tapa, anuSThAnAdimAM utsAha. tene paNa saMbhava, saMbhAvya be bheda yojavA. dhRti eTale saMyamamAM svairya-citta samAdhAna. dhIratva eTale parISaha-upasargamAM calAyamAna na thavuM. DIrya-eTale tyAga saMpannatA-bharata cakravartIne cha khaMDanuM rAjya choDatA paNa manamAM AMcako na lAgyo athavA duHkhamAM kheda na kare athavA viSama kartavya Ave chatAM bIjAnI madada icchA vinA, A mAruM ja kartavya che, ema mAnIne khuza thato te kArya kare. kSamAvIrya eTale koI game teTalo Akroza kare to paNa manathI lezamAtra kSobha na pAme. paNa A rIte vicAre - bhAvanA bhAve-- koI Akroza kare tyAre buddhimAne tattvArtha gaveSaNA mati rAkhavI ke jo teno krodha sAco che to roSa zuM karavo ? jo khoTo che, to roSano artha zuM? vaLI Akroza, hanana, mAraNa te dharmabhraSTa mUrkha jIvone sulabha che, tevA samaye dhIra puruSa e traNemAM anukrame vadhu lAbha che tema mAne. gAMbhIrya-pariSaha upasargamAM na DaravuM athavA bIjAne camatkAra pamADe tevuM utkRSTha anuSThAna hoya to paNa ahaMkAra na kare. kahyuM che - ghaDAmAM khobA jeTaluM ochuM pANI hoya to paNa uchaLe, jhAMjharamAM ghugharI avAja kare. paNa bharela ghaDo na chalakAya, ratnajaDita AbhUSaNa na khaNake. upayoga vIrya sAkAra-anAkAra bhedathI be prakAre che. temAM sAkAra upayoga ATha prakAre che, anAkAra upayoga cAra prakAre che. tenAthI upayogavALo, potAnA viSayano dravya, kSetra, kALa, bhAvarUpe pariccheda kare-samaje. yoga vIrya mana-vacanakAyAthI traNa bhede che. temAM manovIrya te akuzaLa manano nirodha ane kuzaLa mananuM pravartana athavA mananuM ekatvIbhAva karaNa. manovIryathI ja nirga saMyatonA pariNAmomAM vRddhi ke sthiratA prApta thAya che. vacanavIryathI bolanAro punarukti rahita ane nisvadha vacana bole. kAyavIrya te hAtha-paga sthira rAkhI kAcabA mAphaka bese. tapovIrya te bAra prakAre tapa utsAhathI kare, kheda na kare. A pramANe 17 bhede saMyama, ekatva Adi bhAvanAnA baLathI je pravRtti te saMyama vIrya, mane saMyamamAM kaI rIte aticAra na lAge. e rIte adhyavasAyInI pravRtti ityAdi adhyAtmavIrya vagere bhAva vIrya che. vIryapravAda pUrvamAM anaMta vIryanuM pratipAdana che - kevI rIte ? - je kAraNe anaMta artha pUrva che, te pramANe vIrya paNa samajavuM. tenuM anaMta arthapaNuM A pramANe samajavuM - badhI nadIonI retInI je gaNanA thAya, tenA karatAM ghaNo vadhu artha eka pUrvano hoya che. A pramANe pUrvamAM anaMta arthapaNuM che. tenA arthathI vIryanI anaMtatA jANavI. A badhuM vIrya traNa prakAre che te batAvavA kahe che-- [ni.97-] A badhuM bhAvavIrya paMDita, bALa, mizra bhedathI traNa prakAre che. temAM 3/13 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 sAdhuone paMDitavIrya che ane bAlapaMDita vIrya gRhasthone che. sAdhuonuM paMDitavIrya sAdi saparyavasita che, jyAre te sarvavirati le tyAre te sAdi-AraMbha che ane siddhAvasthAmAM teno abhAva thatAM sAMta che bALapaMDita vIrya dezavirati grahaNa kare tyAre sAdi che ane sarvavirati le athavA vratabhaMga kare tyAre te sAMta che. bALavIrya te avirati lakSaNa abhavyone anAdi anaMta che ane bhavyone anAdi sAMta che, sAdi sAMta te virati laIne bhAMge tethI avirati 'sAdi' thAya che. pharIthI jaghanyathI aMtarmuhUrtamAM ane utkRSTathI apAI pudgala parAvartana kALamAM virati sadbhAva thatA 'sAMta' che. sAdi anaMta bAlavIrya asaMbhava che athavA paMDita vIrya sarvavirati rUpa che, virati te cAstri-mohanIyanA kSaya, kSayopazama ke upazama e traNa bhede che. tethI vIryanA paNa te ja traNa bhedo thAya che. A rIte nAma niSpanna nikSepo puro thayo. have sUtrAnugamamAM askhalitAdi guNavALA sUtrane kahe che. - sUtra-411,412 : svAkhyAta vIrya be prakAre kaheluM che, vIrapuruSanuM vIratva zuM che ? tene vIra zA mATe kahe che ?...he suvrato ! koI karmane vIrya kahe che, koI akamane vIrya kahe che. A baMne sthAna vaDe matyulokanA mAnavI jaNAya che. 194 * vivecana-411,412 : - pratyakSa upadeza ApatA kahe che ke - tIrthaMkara Adi vaDe vIryanA be bheda sArI rIte kahevAyA che. - 4 - vizeSathI preraNA kare te 'vA' arthAt ahitane preraNA karI dUra kare te vIrya eTale jIvanazakti. vIra-subhaTanuM vIratva kayu che? kacA kAraNathI tene vIra kahe che. - X - te vIrya zuM che ? athavA te vIranuM vIratva zuM che ? bheda dvArathI vIryanA svarUpane jaNAvavA kahe che- - karma eTale kriyAnuSThAnane keTalAMka vIrya kahe che athavA ATha prakAranA karmane kAraNamAM kAryano upacAra karavo tene ja vIrya kahe che. tethI jaNAve che - audayika bhAva niSpanna karma te vIrya che. audayika bhAvakarma udayamAM hoya te bAlavIrya che. have akarma-bIjo bheda kahe che. jene karma na hoya te akarma-vIryAntarAyanA kSayathI janita jIvanuM sahaja vIrya te akarma. = zabdathI cAstri mohanIyanA upazama ke kSayopazamajanita [paNa akarma che]. he suvratA ! Avu paMDitavIrya tame jANo. A be sthAna vaDe sakarmaka ke akarmakathI meLavela bAla ke paMDitavIrya thakI vyavasthita te vIrya kahevAya che. A be vaDe athavA A be bhedanI vyavasthA mANasomAM dekhAya che ke kahevAya che. tethI ja judI judI kriyAmAM pravartamAna utsAha, baLayukta mANasane joIne te loko kahe che ke A vIryavAn mANasa che tathA vIryane rokanArA karmanA kSayathI anaMtabaLayukta A mANasa che ema kahevAya che ane dekhAya che. A bALavIryane kAraNamAM kAryano upacAra karavAthI vIryapaNe karma ja kahyuM che. have kAraNamAM kAryanA upacArathI ja pramAdane karmarUpe batAve che. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/8/-/413,414 15 196 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 * sUtra-413,414 - tIrthakTa pramAdane karma ane apamAdane karma kahela che. bALa ke paMDita to bhAvanI apekSAe ja thAya che...koI jIva prANInA ghAtane mATe zonuM zikSaNa le che, koI prANI-bhUtonA vinAza mATe maMtronuM adhyayana kare che. * vivecana-413,414 - - jenA vaDe prANIo sadanuSThAna rahita thAya te pramAda kahevAya che - te madha vagere che. kahyuM che ke - madha, viSaya, kaSAya, nidrA ane vikathA e pAMca pramAda che ane te dUSaNarahita te apramAda che, ema vItarAga prabhue kahyuM che. Avo pramAda kamanA upAdAna bhUta hoI tIrthakaro tene karma kahe che ane apramAdane karma kahe che. sArAMza e ke- pramAdayukta jIva karma bAMdhe che, karma sahita jIvanA je kriyAnuSThAna te bAlavIrya che tathA apramatane karmano abhAva thAya che AvA sAdhunuM anuSThAna te paMDitavIrya che. A pramANe pramAdI sakarmInuM bAlavIrya ane pramAdI karmInuM paMDitavIrya jANavuM. te baMne vIryano bhAva-satA * x - Adeza batAve che - abhavInuM bAlavIrya anAdi anaMta che, bhavInuM bAlavIrya anAdisAMta ke sAdi sAMta che paMDitavIrya to sAdi sAta ja hoya. - temAM pramAdathI mUDha thayelA sakarmInA bAlavIryane batAve che - zaru - talavAra Adi athavA zAstra eTale dhanurveda, Ayurveda Adi jIvahiMsAkArI che, tene sAtagaurava vRddho keTalAMka udhama karIne zIkhe che. te zikSaNa pachI pANInA vinAzane mATe thAya che. jemake temAM batAve che ke A rIte AlIDha, pratyAlIDha vaDe jIvone mAravA mATe sthAna karavuM. te mATe kahe che jene mAravA hoya tene polI muThThImAM lakSamAM levuM, temAM daSTi rAkhavI, te vakhate jo mAthuM na halAve to lakSyamane haNe tathA lavakasa kSaya rogIne Apavo athavA abhayArisTa nAme dAru Apavo. cora Adine zUlAropaNa Adi daMDa devo cANakyanA abhiprAyathI dhana mATe bIjAne Thagavo tathA kAmazAAdi azubha adhyavasAyathI bhaNe. A rIte dhanurvedAdi zAstrano je abhyAsa te sarve bAlavIrya che. vaLI koI pApanA udayathI maMgo jemAM azvamedha, puSamedha Adi -x* zIkhe che, te kevA che, te batAve che- beindriyAdi prANo, pRthivyAdi bhUto, temane aneka prakAre bAdhaka RgavedanA maMgone bhaNe che, te kahe che - azvamedha yajJanA vacanathI madhyama dine 593 pazuo mAravA. have zastra zabdanI niyukti kahe che- [ni.98] zA-asi, khagAdi hathiyAra tathA vidhA ke maMtra adhiSThita devakRta karma pAMca bhede che - pRthvI, pANI, agni, vAyu saMbaMdhi ane mizra. * sUtra-415,416 : mAyAvI mAyA karIne kAma-bhoganuM sevana kare che. svasukhanA anugAmI evA te hanana chedana kartana kare che...asaMyamI mana, vacana ane kAyAthI tathA tadulamasyavata manathI Aloka-paraloka ane baMne mATe prANighAta kare che. * vivecana-415,416 : mAyA eTale bIjAne ThagavAnI buddhi. te jenAmAM hoya te mAyAvI bIjAne Thage che. mAyAnA prahaNathI krodhI, mAnI, lobhI paNa levA. teo kAmecchA tathA zabdAdi viSayarUpa bhogone seve che. pAThAMtarathI mana-vacana-kAyAthI AraMbhamAM varte che, ghaNAM jIvone mArato, bAMdhato, nAza karato, AjJA paLAvato, bhogano arthI banI dhanopArjana mATe pravarte che. A pramANe potAnA sukhanA lolupI ane du:khanA dveSIo viSayAsakta banIne kaSAyathI kaluSita aMtara AtmAvALA thaI AvA bane che - prANIone haNanArA, kAna-nAka chedanArA ane pITha, peTa vagere chedanArA - A badhuM teo kema kare che ? te kahe che jIvone du:kha ApavAnuM kArya manathI, vacanathI, kAyAthI karatA, karAvatA, anumodatA ane kAyAthI azakta hoya to paNa taMdulIyA matsya vaDe manathI ja pApAnuSThAnanA anumodanathI karma bAMdhe che tathA Arata-parata laukikavANI yuktilokavAyakA pramANe Aloka, paraloka baMne mATe pote karIne, bIjA pAse karAvIne te asaMyato jIvone upaghAta karanArA hoya che. have te jIvone du:kha devAnA karmano vipAka sUtrakAra dazavi che* sUga-417,418 - vairI vaira bAMdhe che, pachI vairanI paraMparA thAya che, sAvadha anuSThAthI pApa pravRtti kare che ane chelle duHkhanA bhAgI jAya che...AbhadakRtakArIo sAMparAvika kama bAMdhe che, rAga-dveSanA AzrayathI te ajJAnI ghaNAM pApo kare che. * vivecana-417,418 : vaira jene hoya te vairI, te jIvano hatyAro seMkaDo janmanA anubaMdhavALA vairo bAMdhe che pachI paNa bIjA-bIjA vairothI baMdhAya che, paira paraMparA vadhAre che. e rIte pApanI samIpa jaIne te pApI sAvadha anuSThAnathI jeno vipAka thatAM du:khano sparza thAya tevA asAtA vedanIyanA phaLa bhogave che. karma be prakAre - Iyapitha ane sAMparAyika. temAM je bAdara kaSAyathI Ave te sAMparAyika karma, te jIvonI hiMsAthI vairAnubaMdha thakI, pote pApa karIne karmo bAMdhe che, tene ja vizeSathI kahe che - kaSAyathI zuSa aMtarAtmAno sArA-narasAno viveka bhUlIne te ajJAnI ghaNAM pApo bAMdhe che. A pramANe bAlavIryane batAvIne upasaMhArArthe kahe che * sUtra-419,420 : A ajJAnI jIvonuM sakarmavIrya kahyuM. have paMDitonuM AkarmavIrya mArI pAse sAMbhaLo...akalApI baMdhanathI mukta che, sarve baMdhano choDIne, pApa kamena tajIne, aMte sarve zalyone-pApakarmone kApI nAMkhe che. * vivecana-419,420 :- A pramANe pUrve batAvela, prANIone mAravA mATe koI zastra ke zAstra Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/8/-/419,420 193 zIkhe che, keTalAMka jIvone pIDanArA vidhA-maMtrone zIkhe che. tathA mAyAvIo vividha prakAre mAyA karIne kAmabhogane mATe AraMbho kare che. keTalAMka evA kRtyo kare che, jenAthI vairanI paraMparA vadhe che. jemake jamadagnie potAnI patnI sAthe kArya karanAra kRtavIryane mArI nAMkhyo, kRtavIryanA pune pachI jamadagnine mAryo, jamadagninA putra parazurAme sAta vakhata pRthvIne nakSatriya karI, pharI kArtavIryanA putra subhUmacakIe 1vAra brAhmaNone mArI nAMkhyA. te ja kahevuM che ke - "pakAra karanArano badalo levAthI mANasane koI saMtoSa thato nathI, tethI vairIone pIDA karIne zagunI AkhI jAta ukheDI nAMkhavI." AvA vacanothI kAyavaza jIvo evA kRtyo kare che ke, jethI putrapautrAdimAM paNa vairAnubaMdha thAya che. A rIte sakarmI bALa jIvonuM vIrya ane pramAda vaza thayelAnuM kRtya prakarSathI batAvyuM. have paMDita jIvonuM vIrya huM kahuM chuM, te tame sAMbhaLo. - pratijJAnusAra kahe che - dravya eTale muktinamana yogya athavA bhavya. eTale ke laga-dveSarahita, komaLa hRdayI, akaSAyI jIva athavA vItarAgavat - aAkaSAyI jIva, tethI kahyuM che - sarAgadharma mATe te akaSAyI che, tevuM koI kahI zake kharuM? hA, kapAya hovA chatAM teno nigraha kare to te paNa vItarAgatulya che. te kevo hoya che, te kahe che - kaSAyarUpa baMdhanathI mukta-dUra hoya che. kaSAyIne baMdhanava karmasthitino hetu che. te ja vAta kahI che baMdhasthiti kAyane vaza che athavA baMdhanathI mukata te baMdhanarahita che tathA bIjA sarva prakAre sumabAdarapa kaSAyAtmaka baMdhana chedavAthI te chinnabaMdhana che. preraNA thakI karmanA kAraNabhUta Azravone dUra karIne zalyavatu bAkInA karmone jaLamULa dUra kare che. pAThAMtara mujaba zaca mAphaka ATha prakAranA karmo je AtmAnI sAthe lAgelA che, tene chede che. have jenA AdhAre zatrane chede che, te batAvavA kahe che* sUtra-4ra1,422 - tIrthakara dvArA sukathita mokSa mAgane grahaNa karIne mokSa mATe udhama kare, nakAdi du:khAvAsa jema jema bhogave, tema tema tenuM zubhamAna vadhe che. vividha sthAnanA sthAnI te-te sthAna choDI deze temAM saMzaya nathI jJAtijano tathA mitro sAtheno vAsa anitya che. * vivecana-421,422 - je dore te netA che. te ahIM samyak darzana, jJAna, cAritrAtmaka mokSamArga athavA zrutacArUipa dharma, mokSamAM dorI janAra hovAthI levAya che. te mokSa prati laI janAra mArga ke dharma tIrSakarAdi vaDe sArI rIte kahevAyela che. te grahaNa karIne mokSa mATe prayatna kare - dayAna, adhyayana AdimAM udhama kare. dharmadhyAnamAM caDavAnA AlaMbana mATe kahe che ke, karI karI bAlavIryathI atIta-canAgata anaMtabhava grahaNa karI, du:khamAM vasavuM te du:khAvAya che. jema jema bAlavIryavALo nakAdi du:khAvAmAM 198 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 bhaTake tema tema azubha adhyavasAyathI azubhanI ja vRddhi thAya, AvuM saMsArasvarUpa vicAranArane dharmadhyAna pravarte che. have anitya bhAvanAne AzrIne kahe che - jemAM sthAno vidhamAna che, te sthAnI che. jemake - devalokamAM indra, tenA sAmAnika devo, trAyaziMzatu tathA parSadAnA nAyako, manuSyomAM cakavartI, baladeva, vAsudeva, mahAmaMDalika Adi, tiryayomAM je kaMI uccasthAna hoya che, bhogabhUmimAMnA sthAno, te badhAM vividha prakAre uttama, madhyama, adhama sthAno che, tene sthAnI choDaze temAM koI saMzaya nathI. kahyuM paNa che - ahIMnA ke svarganA sarve sthAno ane deva, asura, manuSyonI Rddhi tathA sukha badhuM ja azAzvata che. jJAtijana, bhAI, mitro Adi sAtheno saMvAsa paNa anitya, azAzvata che. kahyuM che ke - dIrdhakALa rahIne paNa baMdha Adino viyoga che, icchita bhogomAM ramavA chatAM tRpti nathI, supuSTa zarIrano paNa nAza ja che, phakta sArI rIte ciMtavelo dharma ja eka sahAyaka che. sUtramAM mUkela 'ra' ca-kAra dhana, dhAnya, dvipada, catuSpada, zarIrAdinI anitya bhAvanArthe ane azaraNAdi bAkInI anukta bhAvanAnA samuccayArthe che. * sUtra-423,424 - evuM jANIne medhAvI potAnI vRddhatAne choDe ane sarva dharmomAM nirmala evA Adhina grahaNa kare...vabuddhithI jANIne ke guvadikathI sAMbhaLIne dharmano sAra jANI samudhata sAdhu pApanuM pratyAkhyAna kare. * vivecana-423,424 - sarve sthAno anitya che, evo nizcaya karI, maryAdAmAM rahela ke sArAnarasAno vivekI Atma saMbaMdhI mamatva dUra kare. A mAruM ane huM teno svAmI evI mamatA kyAMya na kare -x - 'mArtha" eTale samyagu darzana, jJAna, cAritrAtmaka mokSamArga athavA Ave eTale tIrthakarAdino je mArga, tene dhAraNa kare. kevo mArga ? te kahe che - A mArga baghA katIciMgharmothI aduSita che ane potAnA mahimAne lIdhe niMdAvo azakya che. tethI pratiSThAvALo che athavA badhA dharmothI - x - agopitA che - 4 - sArA dharmanuM parijJAna je rIte thAya, te batAve che - dharmanA sAra-paramArthane jANIne. kevI rIte? sArI mati ke svamatithI athavA viziSTa matijJAna vaDe ke zrutajJAna, avadhijJAna vaDe. sva-para avabodhakajJAna vaDe dharmano sAra jANIne. tIrthakara, gaNadhara, AcAryAdi thakI. ilAputranI jema svamatithI ke vilApujhanI jema sAMbhaLIne dharmano sAra jANe athavA dharmano sAra te cAtri pAme. pAmIne pUrve bAMdhelA karmanA kSaya mATe paMDitavIrya saMpanna, rAgAdi baMdhanamukta, bAlavIyarahita uttarottara guNazreNie caDato sAdhu vaghatA pariNAmathI pratyAkhyAtapApaka ati sAvadha anuSThAnarUpa pApakarmano tyAgI bane che - vI - * sUtra-45,4ra6 :jJAnI puruSa koI prakAre potAnA AyuSyano kSayakALa che to tenA Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1|8|-|425,426 kSaya pUrve jaldI ja saMlekhanA zikSA grahaNa kare. jema kAcabo potAnA aMgone potAnA dehamAM saMkocI le, tema sAdhu potAnA pApone samyag dharmAdi bhAvanA vaDe saMharI le. * vivecana-425,426 : 199 jenA vaDe Ayuno kSaya ke saMvarta thAya te upakrama. - 4 - potAnA AyuSyano kSaya koI kaMIpaNa kAraNe jANe, to te maraNa AvatA pahelAM jaldI AkuLatA choDIne, jIvitanI AzA tajIne vivekI sAdhu saMlekhanA rUpa zikSA eTale ke bhaktaparijJA ke IMgitamaraNAdi anazana kare. temAM grahaNazikSAthI samAdhi maraNanI vidhine jANIne, Asevana zikSAthI tenI ArAdhanA kare. vaLI [dRSTAMta kahe che-] jema kAcabo potAnA mastaka, hoTha Adi aMgone potAnA zarIramAM gopavI de - pravRttihIna karI de. e ja rIte maryAdAvAna, sadvivekI sAdhu pAparUpa anuSThAnone samyag dharmadhyAna Adi bhAvanA vaDe tyAge. [saMhare] maraNakALa AvatA samyak saMlekhanA vaDe zarIra zoSavIne paMDitamaraNa vaDe AtmAne samAdhi pamADe. * sUtra-427,428 : sAdhu potAnA hAtha, paga, mana ane pAMce indriyone saMkucita kare. pApamaya pariNAma ane bhASAdoSano tyAga kare. paMDita puruSa alpa paNa mAna ane mAyA kare. tenA azubha phaLane jANIne sukhazIlatAno tyAga kare tathA upazAMta thaI, saraLatAthI vicare. * vivecana-427,428 - - pAdapopagamana, iMgitamaraNa ke bhaktaparijJAmAM athavA anya kALe kAcabA mAphaka hAtha, pagane sthira rAkhe, tathA manane akuzala pravRttithI nivAre. zabdAdi anukULa-pratikULa viSayomAM rAga-dveSa na karIne zrotrAdi pAMce indriyo tathA tenAthI thatuM pApa ane Aloka-paralokamAM tenuM zuM phaLa Avaze te vicArIne choDe tathA bhASAdoSanuM pApa taje. mana, vacana, kAcAthI gupta banIne, durlabha saMyama pAmIne sarva karmonA AyArthe paMDitamaraNanI samyak ArAdhanA kare. - tevA sAdhune saMyamamAM parAkrama karatA joIne koI pUjA-satkAra Adi vaDe nimaMtraNa kare, tyAre abhimAna na kare - te kahe che - cakravartI Adi satkArAdi vaDe pUje tyAre thoDo paNa ahaMkAra na kare. - x - athavA uttama maraNamAM ugratapathI tapta dehathI huM moTo tapasvI chuM, tevo garva na kare tathA paMDura AryA mAphaka jarApaNa mAyA na kare - 4 - e rIte krodha, lobha paNa na kare. e rIte baMne parijJAthI kaSAya ane vipAkone jANIne tene choDe pAThAMtarathI - subhUma Adi jevuM atimAna duHkhAvaha samajIne choDe. jo ke sarAgIne kadI mAnano udaya thAya to, tene viphaLa kare e pramANe mAyAdine paNa viphaLa banAvavA - athavA - je baLa vaDe saMgrAmamAM - 4 - zatru sainyane jIte, te kharekhara vIrya nathI, paNa sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 kAmakrodhAdi jItavA te vIrya che. - x - tema tIrthaMkarAdi pAse meM sAMbhaLela che athavA - Ayata eTale mokSa-anaMta sthiti. te ja artha ke tenuM prayojana-samyag darzana-jJAna-cAstri mArgane sArI rIte meLavI, je dhairyabaLa vaDe kAma-krodhAdinA jayane mATe parAkrama kare te ja vIranuM vIrya che. - x - vaLI sAtAgaurava arthAt sukhazIlatAmAM lAlacuM nahIM tathA krodhAgnine jItIne upazAMta thayela eTale ke anukULa-pratikULa zabdAdi viSayamAM rAga-dveSa na karI, jItendriya banI, tenAthI nivRtta thAya. tathA jenA vaDe prANi haNAya te mAyA - x - te mAyAthI rahita. - x - e rIte kaSAyathI rahita thaI, saMyama pALe. e pramANe maraNakALe ke bIjA samaye paMDita vIryavALo mahAvratomAM tatpara thAya. temAM paNa prANAtipAtavirati ja mukhya che, te batAvavA kahe che- 200 34mo tiri.....mAei +- A gAthA sUtra-pratimAM dekhAtI nathI, paNa jUnI TIkAmAM che - sarve dizAmAM rahelA trA-sthAvara jIvonI virati karavI. te ja zAMti ane nirvANa kaheluM che. - sUtra-429,430 : prANIonI hiMsA na kare, adatta vastu grahaNa na kare. mAyA mRSAvAda na kare, e ja jitendriyono dharma che...muni vacanathI ke manathI koIpaNa jIvane pIDA karavA na icche. sarvathA saMvRtta, dAMta thaI saMyama pALe. * vivecana-429,430 : jemane prANa priya che, te prANIne mArIza nahIM, bIjAe na Apela dAMta khotaravAnI saLI paNa na laIza tathA mAyApUrvaka mRSAvAda na bolIza. bIjAne ThagavA mATe je jUTha bolAya, te mAyA vinA zakya nathI mATe mAyA mRSAvAda kahyuM. - 4 - teno tyAga karavo, paNa saMyama rakSArthe "meM mRgo joyA nathI' ityAdi bolatA doSa nathI. pUrve nirdiSTa zrutacAstri nAme dharma ke svabhAva che. yusImaH - jJAnAdivALo athavA Atmavazaga arthAt jItendriya che. prANIone pIDA karavI athavA mahAvratanuM ullaMghana karavuM ke manamAM ahaMkAra lAvI bIjAne tiraskAravA. AvuM atikramaNa vANI ke manathI paNa na prArthe. A baMnenA niSedhathI kAyAthI atikrama samajI levo. A rIte mana-vacana-kAyAthI karavuMkarAvavuM-anumodavuM e nava bhede atikrama na kare tathA sarvathA gupta bane, indriya damana ke tapathI dAMta rahIne mokSanA upAdAna rUpa samyak darzanAdimAM udhama karI, sArI rIte saMyama pALe. - sUtra-431,432 : Atmagupta, jitendriya puruSa koIe karelA, karAtA ke bhaviSyamAM karanArA sarve pApakAryonuM anumodana karatA nathI. je puruSa mahAbhAga ane vIra hoya, paNa buddha ane samyakatvadarzI na hoya, to tenuM parAkrama azuddha ane karmabaMdhanuM kAraNa che. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/8/1/431,432 201 vivecana-431,432 : sAdhu mATe ja koI bIjA-anArya jevAe pApa karma karyu hoya, hAla karatA hoya ke bhAvimAM karavAnA hoya, te badhAMne mana-vacana-kAyAthI na anumode arthAt teno upabhoga na kare. te ja pramANe potAnA mATe pApakarma karyuM, karAve ke karaze - jemake - zatrunuM mAthuM chedhu, chede ke chedaze tathA corane mAryo, mAre che ke mAraze ityAdi pApane sAruM na mAne. tathA jo koI azuddha AhAra vaDe nimaMtraNa Ape, to na svIkAre. AvuM koNa kare ? te batAve che - akuzaLa mana-vacana-kAyAne rokIne jeno AtmA gupta che, jeNe zrotrAdi indriyone jItI che, evA uttama sAdhu pApakarmanI anumodanA na karatA rahe che. vaLI je koI dharmano paramArtha nathI jANatA, vyAkaraNa ane zuSka ta'di jJAnathI ahaMkArI banI potAne paMDita mAnatA paNa vastu tattvanA bodhane na jANanArA abuddha kahevAya che. phakta vyAkaraNanA jJAnathI samyaktva rahitane tattvane bodha na thAya. kahyuM che ke - zAstra avagAhana mATe tatpara hoya to paNa abuddha vastutatvane samajI zakato nathI. jemake - vividha prakAranA rasa sAthe maLela kaDhI, lAMbA kALe paNa tenA svAdane pAmatI nathI athavA abuddha e bAlavIryavALA jevA che tathA mahAbhAgamahApUjyo lokamAM jANItA hoya che. 'vIra' eTale zatrune bhedanAra subhaTa. sArAMza e ke - paMDito paNa tyAgAdi guNathI lokapUjya hoya, subhaTapaNuM dhAska hoya to paNa samyaktatva parijJAnathI rahita hoya to kevA hoya te darzAve che - samyak na hoya te asamyak, teno bhAva te asamyaktva arthAt mithyArdaSTi. te ajJAnInA je koI tapa, dAna, adhyayana, yama, niyamAdimAM udhama che, te azuddha che. karmabaMdhanuM kAraNa che kemake temAM bhAvanuM hanana ane nidAnapaNuM che. kuvaidha-cikitsAnI jema viparIta pariNAma Ape che. temano puruSArtha karmabaMdha karAve che. e rIte temanI badhI kriyA, tapa Adi karmabaMdha mATe ja che. have paMDita vIryavAnane AzrIne kahe che- * sUtra-433 thI 436 : je buddha, mahAbhAga, vIra ane samyaktvadarzI che, tenuM parAkrama zuddha ane sarvathA kamaphalarahita hoya che. je uttamakulamAM janmI, dIkSA laI, satkAra mATe tapa kare to temanuM tapa zuddha nathI. tethI sAdhu potAnA tapane gupta rAkhe, Atma prazaMsA na kare. suvatI, alpa bhojI, alpajalagrAhI, alpabhASI bane. kSamAvAna, Asakti rahita, jitendriya, vItamRddha banI saMyamAnuSThAna kare, dhyAnayoga grahaNa karIne, sarva prakAre kAyAno vyutsarga kare. titikSAne uttama jANIne mokSa paryanta saMyama pALe. tema huM kahuM chuM. * vivecana-433 thI 436H - je koI svayaMbuddha-tIrthaMkarAdi ke temanA ziSyo, buddha bodhita-gaNadharAdi - sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 mahApUjya, karmavidAraNa samartha, athavA jJAnAdi guNothI zobhita-vIra tathA samyakatvadarzI-paramArtha tatvavedI bhagavaMtonuM je parAkrama - tapa, adhyayana, yama, niyamAdimAM thAya te zuddha, niruparodha, zAtA gAva-zalya-kaSAyAdi doSarahita karmabaMdha karAvatuM nathI, paNa nirjarAne mATe ja thAya che. tethI kahe che - samyagdaSTinA sarve saMyama tapapradhAna anuSThAna che, kemake saMyamathI Azrava rokAya che ane tapathI nirjarA thAya che. kahyuM che ke saMyama anAzravarUpa, tapa nirjarA phaLadA che. - vaLI ikSvAku Adi je mahAkula che, te loka prasiddha zauryAdi guNo thakI vistIrNa yazavALA che, temanA paNa pUjA-satkArAdine mATe ke kIrtana vaDe karAyela tapa azuddha thAya che. tethI dAna-zrAddhAdi gRhastho na jANe te rIte AtmArthIe tapa karavo. svaprazaMsA paNa na karavI. jemake - huM uttamakulano ke zreSThI hato ane hAla Avo moTo tapasvI chuM. e rIte potAnI jAte pragaTa karI, pote karela anuSThAna phogaTa na kare. 202 - svAbhAvika alpa bhojana karanAro arthAt jevuM maLe te khAnAro, e rIte pANImAM paNa samajavuM. AgamamAM paNa kahyuM che - je maLe te khAnAra, jyAM sthAna maLe tyAM sukhe sunAra, je maLe temAM saMtuSTa evA he vIra ! teM kharekhara AtmAne jANyo che tathA mukhamAM sukhethI jAya tevA pramANavALA ATha koLIyA khAnAra alpAhArI che, bAra koLIye apAI uNodarI, soLa koLIye ardha uNodarI, 24 koLIye alpa uNodarI 30-koLIye pramANa prApta ane 32-koLIye saMpUrNa AhAra che. A rIte eka-eka koLIyAnI hAnithI uNodarI jANavI. e rIte pANI, upakaraNamAM paNa uNodaratA jANavI. te ja kahyuM che ke- thoDuM khAya, thoDuM bole, thoDI nidrA kare, thoDAM upadhi - upakaraNa hoya tene devo paNa name che. tathA suvratI-sAdhu parimita ane hitakArI bole arthAt sarvadA vikayArahita bane. bhAva uNodarI AzrIne kahe che - bhAvathI krodhAdino upazama karI kSamApradhAna tathA lobhAdinA jayathI AturatA rahita tathA indriya ane manane damavAthI jitendriya. te ja kahyuM che - jeNe kaSAyo dUra karyA nathI, jenuM mana potAne vaza nathI, indriyone gopavI nathI teNe phakta jIvavA mATe ja dIkSA lIdhI che. tethI AzaMsA doSarahita thaI sarvakALa saMyamAnuSThAnamAM yatna kare. - vaLI "cittanirodha" te dhyAna, dharmadhyAnAdi. yoga eTale viziSTa manavacana-kAyavyApAra. AvA dhyAna yogane samyak grahaNa karI, akuzalayogamAM vartatI kAyAne roke - taje. sarva prakAre - hAtha, pagane bIjAne pIDAkArI vyApAramAM na roke tathA parISaha-upasarga sahevArUpa kSAMtine mukhya jANIne sarva karmano kSaya thAya tyAM sudhI saMyamAnuSThAna kare. - 4 - 4 - "vIryano zrutaskaMdha-1, adhyayana-8 - muni dIparatnasAgare karela TIkAsahita anuvAda pUrNa Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/c/bhUmikA 203 che zrutaskaMdha-1 adhyayana-9 "dharma' che * bhUmikA : AThamAM pachI navamuM adhyayana kahe che. teno saMbaMdha A pramANe - anaMtara adhyayanamAM bAla ane paMDita be bhede vIrya batAvyuM. ahIM paNa te ja paMDitavIrya vaDe dharmamAM udhama kare, mATe ahIM 'dharma' kahe che. A saMbaMdhathI 'dharma' adhyayana Avela che. tenA upakramAdi cAra anuyogahAro kahe che. upakramamAM adhikAre ahIM dharma kahIzuM. [nit] durgatimAM jatA jIvane aTakAve te dharma, dazavaikAlikanA adhyayana6mAM "dhamarzikAma' nAme batAvela che. ahIM bhAvadharma adhikAra che. A bhAvadharma ja paramArthathI dharma che. A ja artha pachInA be adhyayanamAM che te kahe che - A ja dharma bhAvasamAdhi ane bhAvamArga che ema samajavuM athavA A ja mAvadharma che bhAvasamAdhi che - bhAvamArga che. temAM paramArthathI koI bheda nathI. dharma zruta-cAstri nAme ke kSAMti Adi daza bhede che. bhAvasamAdhi paNa e ja che. samyagu rIte kSamAdi guNonuM AropaNa te samAdhi. te ja mukti mArga paNa jJAnAdi bhAvadharmapaNe kahevo. have - x - 'dharmanA nAmAdi nikSepa batAve che [ni.100] dharmanA nAma, sthApanA, dravya, bhAvathI cAra nikopa che. nAma, sthApanA choDIne dravyadharmanA traNa bheda che - jJa zarIra, bhavya zarIra, vyatirikta, vyatiriktanA traNa bheda saciva, ayita, mizra. sayitano jIva zarIra upayoga lakSaNa svabhAva che. acitamAM dhamiistakAyAdino svabhAva kahe che. jemake dhamastikAyano gatidharma, adhamastikAyano sthiti lakSaNa, AkAzano avagAhanA dharma, pudgalano grahaNa lakSaNa, mizrano tenA-tenA dharmAnusAra jANavo - X * gRhasthono dharma kulanagara-grAmAdinA rIvAja mujaba che. athavA dAna ApavuM te gRhasthono dravyadharma jANavo. kahyuM che ke - at, pAna, vastra, nivAsa, zayana, Asana, zuzraSA, vaMdana, tuSTi e nava prakAre punya baMdhAya. [ni.101] bhAvadharma noAgamathI be prakAre - laukika ane lokottara, laukikanA be bheda-gRhasthono ane pAkhaMDIno. lokottaranA traNa bheda-jJAna, darzana, cAui. jJAnanA matyAdi pAMca bheda. darzananA pathamika, sAsvAdana, kSAyopathamika, vedaka, kSAyika pAMca bheda. cAtrinA sAmAyikAdi pAMca bheda. * x * gAthAnI aMka saMkhyA ukta bhedAdi anusAra samajI levI. have jJAna, darzana, cAstrivAnuM sAdhuno je dharma che, te kahe che [ni.102] sAdhunA guNone bAjue mUke te pAyathA, saMyamAnuSThAne kaMTALe che. avasatta, kharAba AcAravALo te kuzIla. A traNe sAthe sAdhue parIcaya ke saMvAsa na karavo. A sUtrakRtAMganA dharma adhyayanamAM batAvela che. nAma niSpanna niphopo pUro thayo. have sUtrAnugamamAM sUtra kahe che- 204 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 * sUtra-433 thI 440 : [39] matimAna bhagavate kevA dharmanuM kathana karela che ? jinavaroe mane saraLa dharma [kahyo che.) te tame sAMbhaLo. [438,439] brAhmaNa, kSatriya, vaizya, caMDAla, buksa, eSika, vaizika ke zuddha ke koI AraMbhamAM Asakta che...te parigraha mUrNitanuM vaira vadhatuM jAya che. te AraMbha ane kAmabhoga na jIvonA duHkhano aMta Avato nathI. [44] mRta vyaktinI maraNakriyA karyA pachI viSaya abhilASI jJAtivamAM, tenuM dhana harI le che, pApakarma karanAra mRta ekalo tenuM phaLa bhogave che. * vivecana-433 thI 44o : [43] jaMbUsvAmI sudhamasviAmIne pUche che - durgatimAM jatAM jIvone dhArI rAkhanAra kayo dharma, mAIr - koI jIvane na haNo' evI ziSyone vANI kahenArA bhagavaMta vIra vardhamAnasvAmIe kahyo che ? te ja vizeSathI kahe che. jenA vaDe traNe kALamAM jagata jevuM che, tene jANanArI kevalajJAna nAmaka mati jemanI che, tevA mativALA arthAt kevalajJAna thayA pachI bhagavaMte kahyo. A pramANe pUchatA sudhamasviAmI teine jaNAve che gadveSane jite te jina, teono dharma saraLa-mAyA prapaMca rahita hovAthI vika che. mane yathAvasthita kahyo che, te tame sAMbhaLo. anyatIthiMka mAphaka daMbhapradhAna dharma temaNe kahyo nathI. "pAThAMtara" thI - janme te jana-loka. he loko! te dharma mArI pAsethI tame sAMbhaLo. [438] anvaya-vyatirekathI kahela artha yogya gaNAya, tethI prathama dharma kahyo, tethI viruddha adharma che, adharma Azritane batAve che . brAhmaNa, kSatriya, vaizya, cAMDAla, bukkasa [varNazaMkara] - jemake brAhmaNa ane zuddha strIthI janme te niSAda, brAhmaNa ane vaizya strIthI janmelI aMbAThI ane niSAda tathA baThIthI janme te bakkasa. epika-mRga Asakata hasti tApasa. mAMsanA hetuthI mRgo ane hAthIne zodhe, kaMda-mUla-kla khAya. vaizika-mAyA pradhAna, kaLAthI jIvatA vaNiko, zUdro-khetIthI jIvanArA AbhIra vagere. - x - temaja je bIjA varNavALA judA judA sAvadhajIvahiMsAyukta evA caMbapIlaNa, nilachina karma karanAra, aMgAra-dAha AdithI jIvone du:kha denArA te badhAMnA vaira vadhe che - te havenI gAthAmAM kahe che [439] cotaraphathI grahaNa thAya te parigraha. - dvipada, catuSpada, dhana, dhAnya, hiraNya, suvarNa AdimAM mArApaNuM dhAre, temAM vRddhA rAkhatAM teinA AraMbhathI) pUrvokta AraMbhI jIvone asAtA vedanIyAdi pApa ghaNAM vadhe che. jemAMthI seMkaDo bhave paNa chaTavuM muzkela che, athavA pAThAMtarathI - je - je prANIne jevI pIDA Ape, tenA vaDe saMsAramAM seMkaDo gaNuM duHkha bhogave che. jamadagni ane kRtavIrya mAphaka vaira paraMparA putra-pautra sudhI vadhe che. zA mATe ? kAraNa ke teo kAma-bhogamAM pravRta, AraMbhamAM puTa che, AraMbho jIvaghAtaka che, tethI te kAmasaMmRta, AraMbha nizcita, parigrahAsakta Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/9/-/433 thI 44 205 206 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 duHkha denArA evA ATha prakAsnA karmone dUra karanArA thatA nathI. [44] vaLI jemAM prANInA dazavidha prANone AghAta thAya, haNAya ke vinAza thAya te AghAta ke maraNa. te mATe ke temAM agnisaMskArAdi - X* maraNa kriyA karIne pachI tenAM svajana, putra, patnI Adi saMsArasukhanA icchuko, te maranAre duHkhe meLavela dhana laI le che, te batAve che - he rAjA ! jeNe dravya meLavIne te dravyathI rumIo ekaThI karI hoya, tenI sAthe bIjA puruSo haSTa-tuSTa thaIne, alaMkArAdi paherI ramaNa kare che. te dravyapAtimAM rata sAvadha anuSThAna karma karanAra pApI potAnA karmothI saMsAramAM pIDAya che. tenuM ghara vAparanArA svajano tenuM rakSaNa karatA nathI te kahe che * sUtra-441 thI 443 - [41] kamanusAra duHkha bhogavatAM pANIne mAtA, pitA, putravadhu, bhAI, panI ke aurasaputra, tenI rakSA karI zakatA nathI. 4i4I paramArthagAmI bhikSa A arthane samajIne, nirmama-nirahaMkAra thaI jinon dharma Acare, [44] dhana, putra, vajana ane parigrahane choDIne; AMtarika zokane choDIne bhi nirapekSasAMsArika padAthanI apekSA na rAkhIne vicare. * vivecana-441 thI 443 - [441] mAtA, pitA, putravadhU, bhAI, patnI, sva putra tathA sasaro Adi tane saMsAracakramAM svakarmathI pIDAtI vakhate rakSaNa karavA samartha nathI. * x * ahIM daSTAMta kahe che - kAlasaurikano sulasa nAme putra ane abhayakumArano mitra, te mahAsatvane svajane kahyuM to paNa jIvahatyA na karI.. [44] vaLI dharmarahita potAnA karelAM kAryathI DUbatAM prANIne Aloka ke paralokamAM koI rakSaNa karanAra nathI. evuM vicArI-samajIne pradhAnabhUta evA mokSa ke saMyamane Adare, te paramArtha anugAmI - samyagra darzanAdi che, tene joIne * x * bAhya atyaMtara vastunuM mamatva choDI nirmama bane tathA ahaMkAra rahita bane. pUrvanA aizvarya, jAti Adi madane choDe. tapa, svAdhyAya, lAbhAdi janita ahaMkArane choDe. arthAt rAga-dveSarahita thAya. Avo uttama sAdhu jinezvare kahela ke Adarela mArga athavA jinezvaranA ke saMbaMdhI mAgane Acare. [44] vaLI saMsAranA svabhAvano jJAtA, parikarmita mati, tatvajJa sArI rIte tajIne - zuM tajIne dravya ane putrone. ahIM putranuM grahaNa karyuM kemake teno adhika sneha hoya che . tathA svajanone tajIne, aMtara mamatvarUpa parigraha tare che. ahIM * katA' eTale duSparityajya maMtava athavA eTale vinAzakArI. athavA AtmAmAM rahe te AMtara zoka saMtApa choDIne athavA zrota eTale mithyAva, avirati, pramAda, kapAyarUpa kamazrivadvAne tajIne athavA pAThAMtarI aMtane pAme te aMtaga ane aMtara nahIM te anaMtaga zrota ke zokane choDIne nirapekSa - puga, strI, dhana, dhAnya, cAMdI, sonuM vagerenI icchA choDIne mokSaparyanta saMyamAnuSThAnamAM rahe. kahyuM che ke - apekSA rAkhanAra ThagAyA ane nirapekSa rahyA te saMsAra kAMtArane tarI gayA. tethI pravacanano sAra samajanAre nirapekSa rahevuM. bhogecchu jIvo ghora saMsAramAM paDe che ane nirapekSa rahenArA saMsArarUpI kAMtArathI pAra utarI jAya che. * sUtra-444 thI 448 : [44] pRthavI, pANI, agni, vAyu, vraNa, vRkSa, bIjaka, aMDaja, potaja, jarAyuja, rasaja, veda, udibhaja... [44] A cha kAya jIvone he vijJa! tame jANo. mana-vacana-kAyAthI teno AraMbha ke parigraha na karo. [44] he vijJa! mRSAvAda, maithuna, parigraha, adattAdAna lokamAM zaru samAna te jANa. [44] mAyA, lobha, krodha, mAna e lokamAM dhUta kriyA che, tema tuM samaja... [448] he vijJa! dhovaNa, raMgana, vamana, virecana, vastikarma, zirovedhane jANIne tyAga kara. * vivecana-444 thI 448 - te A rIte pravajita, suvatamAM rahela AtmA ahiMsAdi vratomAM yatna kare. temAM ahiMsA prasiddhi mATe kahe che - pRthvI Adi zloka (sUga-444,44pamAM] batAve che * pRthvIkAyiko sUkSma, bAdara, paryApta, aparyApta bhedathI che tathA akAya, agnikAya, vAyakAyanA jIvo temaja che. vanaspatikAyane thoDA bhedathI kahe che - tRNa eTale kuza, vasya Adi, vRkSa - AMbo, azoka Adi, bIjavALA te sabIja - zAli, ghauM, cava Adi. A badhAM ekendriyo pAMce paNa kAyo [jIvo che. have trasakAya kahe che - iMDAthI jame te aMDaja - samaLI, garoLI, sApa vagere. pota rUpe janme te potaja - hAthI, zarama Adi. jarAyuja - pAtaLI cAmaDInI vATelA gAya, manuSya Adi. samAM janmelA saja te dahIM, sauvIka Adi. parasevAthI thayelA te saMsvedaja - ja, mAMkaDa Adi. udibhajja-khaMjarITaka, deDakAM Adi. ajJAtabhedo-du:khathI rakSaNa mATe che. [445] A cha kAyo kasa, sthAvara rUpe che, temAM sUkSma-mbAda-paryAptaka piyaptika bhedo che, teno AraMbha ke paragraha na kare. * x * tene bhaNelo jJa parijJAthI jANe, pratyAkhyAna parijJAthI mana-vacana-kAyA vaDe jIvone pIDA karanAra AraMbha tathA parigrahane choDe. [446] zeSa vratone AzrIne kahe che - jUThuM bolavuM te mRSAvAda. tene vidvAnuM pratyAkhyAna parijJAthI choDe tathA bahiddha eTale maithuna tathA avagraha te parigrahanI cAyanA na karI hoya to adattAdAna athavA bahiddha te maithuna ane parigraha ane ayAyita avagrahathI adattAdAna lIdhuM. A mRSAvAda Adi prANIone upatApa karanAra hovAthI zastra jevA che jenA vaDe ATha karmo grahaNa thAya te AdAna-kama upAdAnanA kAraNo che, te jJa parijJA vaDe jANe ane pratyAkhyAna parijJA vaDe choDe, [44] kapAsIne paMcamahAvrata dhAravA paNa niSphaLa thAya che. tethI tenI saphaLatA mATe kapAyano virodha karavo te batAve che . jenA vaDe badhI rIte vakatA thAya, te mAyA anuSThAna thAya te mAyA kahevAya. jenA vaDe AtmA sarvaka caMcaLa bane te Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/9/1/444 thI 448 bhajana-lobha che. jenA udayathI AtmA sArA-khoTAno viveka bhUle te viSTAvat hovAthI krodha che. jemAM urdhva jAtyAdino Azraya le ane darpathI unmatta bane te mAna 201 che. jAti vagere mada sthAnonA bahupaNAthI tenA kArya rUpa mAnanuM paNa bahuvacana mUkyuM. zlokamAM tra kAra peTA bhedo batAvavA tathA samuccaya arthe che. dhUnaH kriyApada pratyeka kriyA sAthe joDavuM. jemake mAyAne dho-choDa, mAnane, lobhane, krodhane choDa. sUtraracanA vaicitryathI krama badalAyo che. - x - athavA rAganuM tajavuM ghaNuM muzkela che ane lobha mAyApUrvaka hovAthI pahelA mAyA-lobha lIdhAM. kaSAyanA tyAga mATe have bIjuM kAraNa kahe che - A mAyA vagere lokamAM karmabaMdhana che, tethI vidvAno jJa parijJA vaDe jANIne pratyAkhyAna-parijJAthI choDe. [448] uttaraguNone AzrIne kahe che - dhAvana - hAtha, paga, vastronuM dhovuM ane tene raMgavA te. '' samuccaya mATe che, va ja kAra mATe che vastivarSa - anuvAsanA rUpa che, viSe na - julAba levo vagere, AMkhamAM aMjana AMjavuM Adi. AvuM ke bIjuM zarIra saMskArAdi kRtya saMyamano nAza karanAra thAya. tethI vidvAnoe tenuM svarUpa ane vipAka jANIne choDavA. * sUtra-449 thI 452 : he vijJa! gaMdha, mAlsa, snAna, daMtapakSAlana, parigraha ane strI karmano tyAga karo... auzika, krIkRta prAmitva, Ata, mUtinirmita ane aneSaNIya AhArane jANIne tyAga kare...zaktivardhaka, akSirAga, rasAsakti, utthAlana ane ubaTanano samajIne tyAga karavo...asaMyata bhASI, kRtakriyAnA prazaMsaka, jyotika ane sAmAki piMDane tyAgo. * vivecana-449 thI 452 : [449] gaMdha-koSThapuTa, phUlanI mALA, zarIranuM dezathI ke sarvathI prakSAlana tathA dAMtaNa Adi dAMta sApha karavA, sacitta Adino svIkAra te parigraha tathA devatAmanuSya-tiryaMca strIono saMga karavo. hastakarma ke sAvadha anuSThAna A badhuM karmanA baMdhanarUpa jANIne, saMsArakAraNa rUpa samajIne vidvAn sAdhu teno tyAga kare. [450] vaLI sAdhu-sAdhvIne uddezIne taiyAra karAyela te audezika tathA vecAtu kharIdIne lAve te kRtIta. pAmica-uchInuM laIne Ape - 4 - sAdhu mATe gRhasya lAvIne Ape te AhA. pUti te AdhAkarmanA avayavothI yukta AhAra. ghaNuM zuM kahIe ? jethI koIpaNa doSa vaDe na levA yogya azuddha, te badhuM saMsAranA kAraNarUpa samajIne vidvAna nispRhI banIne azuddhano tyAga kare. [451] vaLI dhRtapAna Adi AhAra vizeSa vaDe athavA rasAyaNa kriyA vaDe azUna-baLavAn banI purI rIte kUtarA jevo thAya che tene AzUnI kahe che. athavA AzUnI eTale zlAdhA, potAnA koI guNanI prazaMsA sAMbhaLI laghuprakRti ke darpathI madAMdha bane che tathA AMkhamAM sauvIra Adi aMjana AMje, zabdAdi viSayomAM vRddha bane - 4 - tayA upaghAtakarma - je kriyA vaDe bIjA prANIno upaghAta thAya te karmane sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 kaMIka batAve che - uccholana eTale ajayaNAthI zItodaka vaDe hAtha, paga Adi dhovA tathA loghAdi dravya vaDe zarIranuM urtana e sarva karmabaMdhananuM kAraNa samajI paMDito jJa parijJAthI jANI, pratyAkhyAna parijJAthI tyAga kare. vaLI asaMcato sAthe pAlocana-vArtAno tyAga kare, asaMyamanA anuSThAnano upadeza na Ape. teNe potAnA sthAnamAM zobhA karI hoya to tenI prazaMsA na kare. tathA [jyotinA] praznono uttara na Ape athavA laukiko [gRhastho] ne paraspara vyavahAramAM ke mithyAzAstramAM zaMkA paDe ke prazna thAya to - 4 - pote nirNaya ApavA 208 na na jAya. tathA zayyAtarano AhAra na le. athavA zayyAtara piMDa eTale sutakavALA gharano AhAra, jugupsita eTale nIcajAtino AhAra e badhuM vidvAna jJaparijJA vaDe jANIne pratyAkhyAna parijJA vaDe tyAga kare. - vaLI - - sUtra-453 thI 456 : sAdhu jugAra na zIkhe, viruddha vAna na bole, hastakarma ane vivAdane samajIne teno tyAga kare...pagarakhA, chatra, nAlikA, paMkhA, parakriyA, anyonya kriyAne jANIne tyAga kare... muni vanaspati para maLa-mUtrano tyAga na kare, bIja vagere haTAvIne Acita pANIthI paNa Acamana na kare... gRhasthanA pAtramAM anna, pANI na le. vastrarahita hoya to paNa gRhasthanA vastrane potAnA kAmamAM na le ane samajIne tyAga kare. * vivecana-453 thI 456 : dhana, dhAnya, hiraNya Adi jenAthI maLe te artha, te jenAthI prApta thAya te pada eTale zAstra. cANakya AdinA arthazAstra. te pote na bhaNe, bIjA prANiupamardakArI zAstra na zIkhe. athavA dhRtakriDArUpa pAsA na zIkhe, pUrve zIkhela hoya teno upayoga na kare tathA vedha-dharmano vedha thAya tevA adharmapradhAna vacana na bole. athavA vastravedha te jugAranI eka jAti, tenuM vacana paNa na bole to pachI ramavAnI to vAta ja kyAM rahI? hastakarma jANItuM che athavA hastakriyA te paraspara hAcanA vyApArathI vizeSa evo kalaha. viruddhavAda te vivAda ke zuvAda. A badhAM saMsArabhramaNanA kAraNone jJaparijJAthI jANI, pratyAkhyAna parijJAthI choDe. upAnaha eTale lAkaDAnI pAdukA, tApa AdinA rakSaNa mATe chatra, nAlikA - dhutakriyAnuM sAdhana tathA vALa ke morapIMchAno paMkho. para saMbaMdhI kriyA te parasparanI anyonya kriyA. A badhuM paMDita puruSa karma upAdAnanuM kAraNa che tema jJa parijJAthI jANIne pratyAkhyAna parijJAthI choDe - vaLI - vanaspati ke bIja upara ke anya ayogya sthaLe maLa, mUtra Adi kriyA sAdhu na kare. acita pANIthI paNa bIja, vanaspati Adi dUra karIne nirlepana na kare, to sacitapANIthI to kema kare? gRhasthanA vAsaNamAM puraHkarma, pazcAtkarmanA bhayathI, paDavA-phUTavAnA doSanA saMbhavathI muni kadI anna, pAna na khAya-pIe athavA pAtradhArI ke hastapAtrI bane. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/9/-/453 thI 456 209 jinakalI labdhidhara hovAthI tenA hAthamAM lIdhela vastu na DhaLe. paNa sthavira kahIne DhaLe mATe te pAtra rAkhe. paNa saMyama virAdhanA bhayathI para-pAtra na vApare tathA gRhasthanuM vA te paravara, sAdhu vararahita hoya to paNa pazcAt karma Adi doSanA bhaye ke corAvA-phATavAnA doSane kAraNe pahere nahIM. athavA jinakapIne vArahita thayA bAda badhAM vastro paravastra ja kahevAya, mATe na pahere. A rIte parapAgabhojanAdi sarve saMyamavirAdhanA jJa parijJAcI jANe ane pratyAkhyAna parijJAthI parihare. * sUTa-4pa3 thI 460 - sAdhu mAMcI, palaMga ke gRhasthanA ghara madhye bese ke suve nahIM. gRhasthanA samAcAra na pUche, pUvakIDA maraNa na kare paNa teno tyAga kare...yaza, kIrti, zlAghA, vaMdana, pUjana tathA samasta loka saMbaMdhI je kAmabhoga, tene jANIne tyAga kare. jenAthI nivahi thAya tevA Aat-pANI sAdhu grahaNa kare ke bIjAne Ape. saMyama vinAzaka AhA-pANIno tyAga kare..anaMtajJAnadarza, niSNui, mahAmuni mahAvIre AvA kRta dharmane kahyo che. * vivecana-453 thI 460 : AtaMrI eTale Asana vizeSa tenAthI sarve Asana samajavA tathA paryava eTale zayana vizeSa, ghara mo ke gharanI vaccenA mArgamAM suvuM ke besavuM te saMyama virAdhanAnA bhayathI bhAge tathA kahyuM che ke - "evA Asane besavuM ke jyAM purato prakAza na hoya, yogya paDilehaNa na thAya, brAhmacaryanI rakSA na thAya, strIo zaMkita thAya. ityAdi tyAge." tathA gRhasthanA ghera kuzalAdi pUchavuM athavA potAnA zarIra-avayavanuM pUchavuM, pUrve karela krIDAnuM smaraNa e badhuM vidvAnone anarthane mATe che te jJaparijJA varDa jANe ane pratyAkhyAna parijJA vaDe tyAge. moTI laDAI laDavAmAM jIte te caza, dAnathI maLe te kIrti, jJAti-tapabAhubaLa-zruti Adi janita te glAdhA tathA devendra, asurendra, cakravartI, baladeva, vAsudeva Adi vaDe namana te vaMdanA, satkAra karIne vadi Ape te pUjanA tathA samagra lokamAM icchA-madana rUpa je kAma ceSTA che. A badhuM yaza, kIrti, zlokAdi du:khadAyI samajIne choDe. vaLI je anna, pANI vaDe tathAvidha suparizuddha ane kAraNa paDe tyAre zuddha vaDe A lokamAM saMyamayAgAdine dhAre athavA dukALa ke roga AtaMkAdi Ave to anna, pANI vaDe bhikSa potAno ke bIjAno nirvAha kare. dravya-kSetra-kALa-bhAvanI apekSAe zuddha-kayane grahaNa kare ane bIjA sAdhune temAMthI ApIne temanI saMyamayAtrAno nirvAha karIne rahe. athavA koI anuSThAna kaQA vaDe cAstri asAratA pAme tevA apAna na . tathA tenuM akArya paNa na kare, tevA doSita jJApAnAdi gRhasthone, paratIrthikone ke potAnA jUthanAne saMyama-upaghAtaka ag na Ape. A badhuM jJaparijJA vaDe jANIne samyapaNe tyAga kare. [3/14 210 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 je upadeza vaDe A badhuM kare te darzAvavA kahe che - anaMtarokta nItio uddezAnA AraMbhathI kahyuM te kahe che-]. bAhya atyaMtara graMthi jemanAmAMthI cAlI gaI, te nirgastha che. mahAvIra te vardhamAnasvAmI, mahAna evA muni te mahAmuni. anaMtajJAnadazanI evA te bhagavAna. dharma te cAritralakSaNa - saMsAra utAravAne samartha tathA zruta-jIvAdi padArthano sUcaka che, tevo upadeza karyo. vaLI - * sUtra-461 thI 464 : muni bolato chatAM mauna rahe, mamavidhI vayana na bole, mAyAsthAnanuM varjana kare, vicArIne bole... cAra prakAranI bhASAmAM trIjI bhASA, je bolyA pachI prAyazcitta karavuM paDe te [bhA na bola] na bolavA yogya bhASA na bole evI nithinI AjJA che...muni halakA vacana, sakhI vacana ke gogavacana na bole, tuM-tuM evA amanojJa vacana sarvathA na bole... sAdhu sadA akuzIla rahe, kuzIlanI saMgati na kare, sukha bhoganI icchArUpa upasarga prApta thAya che, mATe muni te satya samaje. * vivecana-461 thI464 - je bhASA samita che, te bolavA chatAM dharmakathA saMbaMdha hoya to abhApaka ja che. kahyuM che ke - vacana vibhaktimAM kuzaLa bolavAnI bahu vidhi jANato divasabhara bole to paNa sAdhu vacanaguptiyukta che. athavA koI ranAdhika bolatA hoya tyAre huM ghaNo bhaNelo chuM, ema abhimAnathI vacce na bole, temaja marma vacana na bole. je satya ke jUTha vacana bolavAthI, bIjAnuM mana dubhAya tevuM vacana vivekI na bole. athavA mamavayukata pakSapAtI vacana bolavAnI icchA na kare, tathA mAyApradhAna mAyA na kare. jo bolavAnuM jarUrI hoya to te vacana bIjAne, potAne ke ubhayane bAdhaka na thAya. teno pUrve vicAra karI vacana bole. tethI kahe che - buddhithI vicArIne pachI bole. vaLI - satyA, asatyA, satyAmRSA ane asatyAmRSA e cAra bhASA madhye satyAmRSA nAmanI trIjI bhASA che, te kaMIka jUTha ane kaMIka satya che te A pramANe - A nagaramAM daza bALako jamyA ke maryA. temAM ochA ke vadhatAMno saMbhava che, tethI saMkhyAnA taphAvatathI te satyAmRSA bhASA che. AvI bhASA bolavAthI janmAMtaramAM te bolavAnA doSathI pIDA ke kalezano bhAgI thAya che athavA pachI pastAya che ke - mAre AvI bhASA zA mATe bolavI joIe? teno sAra e ke mizrabhASA paNa doSane mATe thAya che, to bIjI asatya bhASA bolavI e kareluM khoTuM che? tathA pahelI satyAbhASA paNa jo prANIone du:khadAyI hoya to na bolavI. cothI asatyAmRSA bhASA paNa paMDita sAdhue bolavA yogya na hoya to na bolavI. satyabhASA paNa doSavALI hoI zake te batAve che - je vacana hiMsApradhAna hoya. jemake - A corano vadha karo, ke yArA laNIlo, godhAnuM damana Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 1/9/-/461 thI 464 211 karo. athavA chAnuM ke lokamAM paNa yatnapUrvaka chUpAveluM tevuM satya na bolavuM. evI bhagavaMtanI AjJA che. saunA - halakA vacana bolavA, "sakhA' evo vAda tathA gogavAda jemake kAzyapagotrI !, vaziSTagogI ! AvA vacano sAdhu na bole tathA tuM-tuM evA tiraskAra vacana jyAM bahuvacana yogya hoya tyAM ekavacanathI amanojJa evA pratikULa vacana ke apamAnayukta vayana sAdhu sarvathA na bole. jene AzrIne niyuktikAre pUrve kahyuM ke - "pAthosaUUvAna.'' te A pramANe che, te kahe che - kharAba AcAravALo te kuzIla. te pAsatyA Adi koIpaNa AcAravALo na bane te akuzIla che. sarvakALa bhikSaNazIla bhikSu kuzIla na bane. kuzIlo sAthe saMgatI na kare. tenA saMsarganA doSo batAvavA kahe che - sAtA gauravarUpa te kuzIlanA saMsargamAM saMyamane upaghAtakArI upasargo thaze. te kuzIlIyAo kahe che. ke - hAtha, paga, dAMta vagere acita pANIthI dhovAmAM zuM doSa che ? tema zarIra vinA kaMI dharma na thAya, mATe koIpaNa rIte AdhAkarmI, saMnidhi AdithI joDA, chatra AdithI zarIranuM rakSaNa thAya to tema karavuM. kahyuM che ke - "aA doSathI bahu lAbha thAya to te levo e paMDitanuM lakSaNa che. tathA zarIra dharmayukta che, tethI prayatnathI rakSaNa karavuM kemake jema parvatathI pANI nIkaLe tema zarIrathI dharma thAya che. tathA hAla chevaTsa saMghayaNa che, saMyamamAM alAdyutivALA jIvo che. AvuM temanuM vacana sAMbhaLIne satvavALA jIvo temane anusare che. tethI vivekI sAdhu jANIne - samajIne duHkharUpa evA kuzIlIAno saMsarga taje. * sUtra-465 thI 468 : sAdhu koI kAraNa-vizeSa vinA gRharathanA ghera na bese, grAma-kumArika kIDA na kare, ati hAsya na kare..manohara padArtho pati utsuka na rahe, yatanApUrvaka saMyama pALe, cayamiAM apamata rahe, upasagadi samabhAve sahe...koI mAre to paNa krodha na kare, kaMI kahe to uttejita na thAya, prasannatAthI badhuM sahe, kolAhala na kare..prApta kAmabhogonI paNa icchA na kare, tIrthakara bhagavaMte tene viveka kahyo che, buddho pAse sadA cAra zikSA prApta kare. * vivecana-465 thI 468 : bhikSAdi nimite gAmamAM gayelo sAdhu gRhasthanA gharamAM utsarga mArge na bese, teno apavAda kahe che - aMtarAya ke azaktinA kAraNe bese, te zakti vRddhatva ke roga-AtaMkathI thAya. athavA upazama labdhivALo koI sAro sahAyaka hoya to garanI anujJAthI koIne tevA dhamadizanAnA nimite bese. gAmanA kumAre gAmanI kanyA sAthe hAsyakaMdarpa, hAthano sparza, AliMganAdi athavA geDI daDo Adi matA hoya temAM muni sAmela na thAya. maryAdAthI bahAra bahu na hase. maryAdA oLaMgIne sAdhu jJAnAvaraNIya Adi ATha prakAranA karmabaMdhanA bhayathI hase nahIM. AgamamAM kahyuM che ke....jIva hase ke utsuka bane to keTalI karma prakRti bAMdhe ? he gautama ! sAta ke ATha karmaprakRti bAMdhe che ityAdi. vaLI udAra-zobhana-manojJa evA cakravartI AdinA zabdAdi viSayomAM kAma bhogo te vastra, AbharaNa, gIta, gaMdharva, cAna, vAhana Adi tathA AjJA, zaya Adine jone ke sAMbhaLIne usuka na thAya. pAThAMtara mujaba anizrita eTale pati - saMyama anuSThAnamAM yaMne karato sarva rIte mUlaguNa, uttaraguNamAM udhama kare, saMyama pALe. bhikSAcayamAM apramata rahe, AhAradimAM vRddha na thAya. parISaha-upAMgo Ave tyAre adInamanavALo banI karmanirjarA thaze tema mAnato samyak rIte tene sahana kare. parISaha, upasargane sahana karavAne AzrIne kahe che - lAkaDI, muThI, lakuTa AdithI koI mAre to kopAyamAna na thAya, koI durvacanathI Akoza kare ke tiraskAra kare to sAmo uttara na Ape, manamAM koI kuvicAra na lAve, paNa zAMta manavALo banIne kolAhala na karatAM, sahana kare. vaLI prApta thayelA icchAmadanarUpa kAma ke gaMdha, alaMkAra, vastrAdine vajaravAmInI jema sArA na mAne ke grahaNa na kare. athavA kAma ceSTAvALA gamanAdi labdhirUpa kAmo tapavizeSathI maLavA chatAM na bhogave, brahmadattanA pUrvabhavanI jema prArthe paNa nahIM. ema kasvAthI bhAvavivekano AvirbhAva thAya che. tathA AryonA kRtyo Acare, anArya kartavya tajeathavA mumukSue je Acarela jJAna-darzana-cAuite AcAryo samIpe haMmezA zIkhe, A vAkyathI jaNAve che ke zIlavaMtoe nitya gurukulavAsa sevavo. "AcAryo pAse zIkhe" e vAtanuM svarUpa batAve che- * sUtra-469 : sAdhue supajJa, sutapasvI, vIra, AtmajJa, dhRtimAna, jitendriya evA guranI suzruSA ane upAsanA karavI joIe. * vivecana : guruno Adeza sAMbhaLavAnI icchA te suzruSA eTale guru AdinI vaiyAvacca karato gurune seve, tenA ja be pradhAnaguNa vizeSathI kahe che - jenI sArI prajJA hoya te supajJa arthAt svasamaya, parasamayanA jJAtA gItArtha, tathA suSu ke zobhana bAhA-atyaMtara tapa jeno hoya te sutapasvI, AvI jJAnIne, samyak cAritravAnuM gurune paralokano arthI seve tathA kahyuM che ke - je gurukuLavAsane choDatA nathI te jJAnanA bhAgI jAya che ane darzana, cAtrimAM vizeSa sthira thAya che, teo dhanya che ke AvuM kare che, tene batAvavA kahe che athavA koNa jJAnI ke tapasvI che, te batAve che karmane vicAravAmAM sahiSNu te vIra che, parISaha-upasargathI kSobhita na thAya te dhIra athavA buddhi vaDe zobhe te dhIra ke jeo turaMta mokSamAM janArA che. rAgadveSathI mukta tenI prajJA-kevalajJAnane zodhavAnA svabhAvavALA te AtaprajJA anveSI ke sarvajJavayana anveSI che. dhRti eTale saMyamamAM ti, te jenAmAM che, te dhRtimAna che. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/9/-/469 213 24. sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 * sUtra-4ra : vidvAna muni atimAna, mAyA ane sarve garavono tyAga karI kevaLa nirvANanI ja abhilASA kare. - ema huM kahuM chuM. * vivecana : atimAnano, zabdathI tenI sAthe krodha tathA mAyA ane tenA kAryabhUta lobha, A badhuM vivekI jJa parijJAthI jANI, pratyAkhyAna parijJAthI parihare. tathA sarve gAddhi-rasa-sAtA rUpa gAravone samyakrayA jANIne saMsAra kAraNarUpa hovAthI tyAga kare. tyAgIne sAdhu baghAM karmanA kSayarUpa siddhi sthAnane mATe prArthe. zrutaskaMdha-1, adhyayana-9 "dharmano muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa - X - X - X - X - X - X - saMyamamAM dhairya hoya to ja paMcamahAvratanA bhAranuM vahana susAdhya bane che tapa vaDe sAtha sugati hAthamAM ja che. te kahe che . jene dhRti che tene tapa che jene tapa che tene sadgati sulabha che. adhRtivALAne tapa paNa durlabha che tathA jeNe indriyonA svaviSayanA rAgadveSa jitelA che ke sparzanAdi indriyo vaza karI che, te jitendriya che. suzruSA karatA ziyo ke guruo suzruSA vaDe ukta vizeSaNavALA thAya che. evI pratijJAvALA pUrvokta vizeSaNa viziSTa thAya che. te batAve che- sUtra-430 - gharamAM [samyakad] dIpane prApta na karanAra manuSya vasyAthI paraSone AdAnIya bane che. baMdhanathI mukta te vIra jIvitanI AkAMkSA na kare. * vivecana - gharamAM eTale gRhavAsamAM, gRhapAzamAM ke gRharathabhAvamAM. dIpa eTale dIpe ke prakAze che. bhAvadIpa arthAt zrutajJAnano lAbha. [meLavatA nathI.] athavA dvIpa te samudrAdimAM jIvone AzrayarUpa che. tema te bhAva dvIpa-saMsArasamudramAM sarvajJa kahelo cAtri lAbha maLe. A dIpa ke dvIpa gRhasthabhAvamAM prApta na thatA samyak rIte dIkSA laI uttarottara guNa lAbha vaDe A prakAre thAya, te dazavi che - dharmamAM puruSottamapaNAthI ahIM 'nara' zabda lIdho che. anyathA rIone paNa sAdhupaNuM hoya che athavA nara zabdathI deva Adine gaNela nathI. tethI cA ilIdhelAM uttama puraSo mumukSuone Azraya karavA yogya che. mahAcI paNa mahAna thAya che athavA AdAnIya hitasvIone mokSa ke teno mArga samyagadarzanAdi manuSyone AdAnIyA che. * x * te nara vizeSathI ATha prakAranA karmone prere che mATe vIra che. tathA bAhya atyaMtara putra-strI AdinA neharUpa baMdhana, tene prabaLatatAthI choDe te baMdhanathI. mukta thayela saMyamajIvita ke prANa dhAraNa karavAne vAMchatA nathI. * sUtra-431 - sAdhu zabda ane sparzamAM Asakata na rahe. AraMbhamAM anizcita rahe, . adhyayananA AraMbhathI je kahyuM te sarve samayAtIta che. * vivecana : vaLI te amRddha eTale amUrthita rahe. zemAM ? manojJa zabda ke sparzImAM. dhasaMtanA grahaNathI madhyanuM grahaNa letA manojJa rUpa, gaMdha, rasamAM paNa amRddha rahe tema jANavuM. tathA amanojJamAM dveSa na kare. sAvadha anuSThAnarUpa AmomAM pravRta rahe. have upasaMhAra karatA kahe che - adhyayananA AraMbhathI pratiSedha karavA mATe je meM ghaNuM kahyuM te AhaMtanA AgamathI viruddha hovAthI niSedhela che. tathA je vidhi dvArathI kahyuM te badhuM kusiddhAMtathI lokottara pradhAna che. jo ke te kutIciMkoe ghaNuM kahyuM, te siddhAMta viruddha hovAthI na AdaravuM. pratiSedhya pradhAna niSedha dvArathI mokSa sAdhavA kahe che Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/10/bhUmikA che zrutaskaMdha-1 adhyayana-10 samAdhi che * bhUmikA : navamAM pachI dazamuM aAyana kahe che. teno saMbaMdha A pramANe che. anaMtara adhyayanamAM 'ghama' kahyo. te dharma samAdhi hoya to thAya che, tethI have "samAdhi" kahe che. e saMbaMdhathI Avela A adhyayananA upakramAdi cAra anuyoga dvAro kahevA. temAM upakama dvAramAM A adhikAra che. dharmamAM samAdhi karavI. samyagratayA mokSamAM ke te mArgamAM AtmA je dharmayAnAdi vaDe sthApIe, te samAdhi che. te sArI rIte jANIne sparzanIya che. nAmaniSajJa nikSepAmAM niyaMtikAra kahe che- [ni.103 thI 16] sugamAM prathama je laIe te AdAna jemake 'mu' ke 'ti' jene aMte che, te AdAnapada che. tethI 'Apa' nAmanuM A adhyayana che. kAraNa ke yayananI AdimAM A sUjha che " Ape ja '' ityAdi. jema utarAdhyayanamAM cothA adhyayanamAM pramAda-apamAda kathana hovA chatAM pramANa prathama zabda hovAthI te nAme kahIe chIe. vaLI guNanipA A adhyayananuM nAma samAdhi che. tethI ahIM 'samAdhi'nuM pratipAdana karIe chIe. te samAdhinA nAma Adi kahIne ahIM bhAvasamAdhino adhikAra kahe che. samAdhinA nipA kahe che : nAma, sthApanA, dravya, ga, kALa, bhAva bhedathI samAdhi"nA cha niNopa che, '7' zabda guNaniSpanA ja nAma-nikSepaNa kahyA che, te batAve che * x * temAM dravyAdine kahe che zabdAdi pAMca manojJa viSayomAM zromAdi indriyone anukULa AvatAM je saMtoSa thAya te dravya samAdhi. tethI ulaTuM te asamAdhi athavA be dravyo ke ghaNAM dravyonA mizraNano jemAM virodha na hoya ke svAda na bagaDe paNa svAda vadhe te dravya samAdhi che. jemake dUdha, sAkara, dahIM, goLa ane cAtutakAdi athavA je dravyanA khAvAthI ke pIvAthI samAdhi thAya te dravyane dravyasamAdhi kahe che. athavA toLavAnA kAMTe caDAvatAM baMne bAju samAna thAya te dravyasamAdhi che. kSetra samAdhi - jene je kSetramAM rastA samAdhi thAya te kSetra prAdhAnyathI kSetra samAdhi che, athavA je kSetramAM samAdhi varNavAya te kSetrasamAdhi. kALasamAdhi che jene je kALamAM samAdhi thAya che. jemake - gAyone zaradaRtumAM, ghuvaDone rAge, kAgaDAne divase athavA jene jeTalo kALa samAdhi thAya te athavA je kALamAM samAdhinuM varNana karAya te kALanA prAdhAnyanI kALasamAdhi che. bhAvasamAdhine kahe che-- bhAvasamAdhi darzana-jJAna-tapa-cAstri bhede cAra prakAre che. te pAchalI aDadhI gAcArI kahe che * mumukSa ArAdhe te caraNa, te sArI rIte cAstrimAM rahI vartanAra sAdhu cAre samAdhinA bhedo darzana, jJAna, tapa, cAstrimAM jeNe AmA sthira karyo 216 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 hoya te samApti AtmA che arthAtu je sArA yAtrimAM rahe, te cAra prakAranI bhAvasamAdhivALo AtmA thAya che . x* darzanasamAdhimAM rahelo jinavayana bhAvita aMta:karaNavALo nivati sthAne rahelA dIvAnI jema kumativAyu vaDe bhramita na thAya. jJAnasamAdhi vaDe jema jema navuM bhaNe tema tema ati bhAvasamAdhimAM udhUta thAya che. tayA kahyuM che ke jema jema atizaya rasanA prasAsvALuM apUrva sUjha vAMce, tema tema navA navA mokSAbhilASanI zraddhA vaDe muni AnaMda pAme. cAAi samAdhimAM paNa viSayasukhanI nispRhatAlI pAse kaMI nahIM chatAM uttama samAdhi meLave che, te batAve che - ghAsanA saMyAre beThelA paNa munivara, jenA rAga, mada, moha dUra thayA che te je mukti sukha pAme che, tevuM sukha cakavartIne paNa kyAMthI hoya? jevuM sukha rAnanA saMjAne nathI, devarAjAne nathI, tevuM sukha loka vyApArathI rahita sAdhune ahIM che, ityAdi. tapanI samAdhi te vikRSTa tapasyA kare to paNa glAni na pAme tathA bhUkha-tRSA Adi parISahothI udvega na pAme tathA abhyasta evA atyaMtara tapodhyAna Azrita manathI mokSamAM rahelAnI mAphaka sukha-du:khathI bAdhita thato nathI. A pramANe caturvidha samAdhimAM rahela sAdhu samyak cAritra sthita thAya che. nAmaniphopo kahyo. have sUkAnugamamAM akhalitAdi guNayukta sUrane kahe che- * sUtra-473 thI 436 : pratimAne anuciMtana karI, je ja samAdhi kahI che, tene sAMbhaLo, samAdhi prApta ApatijJa anidAna bhikSu zuddha saMyama pALe... utd, adho, ticha dizAmAM je masa, sthAvara prANI che, temanI hAtha ke pagathI hiMsA na kare ane adatta grahaNa na kare. svAsthataghama, vicikitsAdles, usuka AhArI badhAMne Atmatulya mAne, jIvitane arthe Ava na kare, temaja ghAbhyAdi saMcaya na kare...TInA viSayamAM sarvedriya roke, sarva baMdhanathI mukata thaIne vica. lokamAM pRthaka pRthaka prANI varga Ata ane duHkhathI pIDita che, te juo. * vivecana-433 thI 436 :| [43] A sUpano anaMtara sUtra sAthe saMbaMdha A pramANe * badhAM gAva choDIne muni nivaNane sAdhe, evuM kevaLajJAna thayelA bhagavaMte kahyuM che, te kahe che * mApa eTale kahetA hatA. koNa ? tamana- manana (vicAra] kare te mati, samasta padArtha parijJAna, jene che te matimAna eTale kevalajJAnI. A asAghAraNa vizeSaNathI ahIM tIrthakara levA. nikaTa gAmI hovAthI vIra vardhamAnasvAmI levA. temaNe zuM kahyuM? zruta-vyAtrirUpa dharma. kevI rIte? kevaLajJAna vaDe jANIne prajJApanA yogya padArthone AzrIne dharma kahe che. athavA zrotAne dhyAnamAM laIne A kayA ane grahaNa kasvA samartha che? A kevo praya che? kone mAne che ? kayA matano che? e badhuM vicArIne. je upadezane zrotAo mAne che - jemake badhAM mAne ke amArA abhiprAyate vicArIne bhagavaMta dharma kahe che, kemake ekasAthe badhAMne svabhASAmAM pariNamatA temanA saMzaya Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/10/-/43 thI 436 dUra thAya che. teo kevo dharma kahe che? haju-saraLa, je vastunuM jevuM svarUpa hoya tevuM nirUpaNa karIne. zAkyo mAphaka sarva vastu kSaNika che, tema mAnIne nahIM - karelAno nAza ane na karelAnuM AgamanAdi mAnIne nahIM. teo pote chedatA nathI paNa chedanano upadeza Ape che. sikkA-cAMdI vagere pote na le, paNa bIjA pAse teno kraya-vikraya karAve che. vaLI sAMkhyamatIo badhuM apaccata, anutpA, sthira eka svabhAvavALuM nitya mAnIne tethI kamabaMdha ane mokSano abhAva thato jANIne te doSathI bacavA pragaTa ane gupta bhAvano Azraya lIdho ityAdi kuTilabhAva choDIne saraLa ane tathya dharma kahyo. tathA samyam sadhAya tevA mokSa ke mokSamArga prati AtmA jenA vaDe yogya rIte sthapAya te dharma vaDe A dharmasamAdhi kahI athavA dharma kahyo ane dharmadhyAnAdi | samAdhi kahI. sudhamasviAmI kahe che - te dharma ke samAdhi bhagavaMte kahI che, te tame sAMbhaLo. te A pramANe - jene A loka ke paralokanA sukhanI AkAMkSA tapaanuSThAna karatAM na hoya te apratijJa. bhikSAthI nivaha kare te bhikSu. te ja paramArthathI sAdhu che, dharma ane dharmasamAdhine pAmelo che, jene AraMbharUpa prANIone duHkhanuM nidAna na hoya te anidAna. eve te sAvadha anuSThAna rahita, saMpUrNa saMyama anuSThAna pAme che athavA anidAna-anAzravarUpa kamoMpAdAna rahita sArI rIte dIkSA pALe athavA niyANArahita jJAnAdimAM citta rAkhe athavA nidAnA hetu kAraNa je du:khanA che, te choDIne koIne duHkha na Ape te anidAna thaI saMyamamAM parAkrama kare. [44] prANAtipAta Adi karmanA nidAno [mULa] che. A prANAtipAta dravya, kSetra, kALa, bhAva bhedathI cAra prakAre che. temAM kSetra prANAtipAta kahe che : sarva prANAtipAta prajJApakanI apekSAe urva-adho-tIIi dizAmAM jANavo. athavA udarvaadho- tirUpa traNa lokamAM tathA pUrva Adi dizA-vidizAmAM phoga-prANAtipAta che. dravya prANAtipAta A pramANe - trAsa pAme te basa, te beindriyAdi che. sthAvaro pRthvIkAyAdi che. vaDe peTA bheda jANavA. kALa prANAtipAta te divase ke rAtre jIvo haNavA te. bhAva prANAtipAta kahe che - A pUrvokta jIvone hAtha-paga vaDe bAMdhIne upalANathI A jIvone bIjI rIte kadarthanA karI du:kha thAya, tevuM na karavuM. athavA e jIvone potAnA hAtha-paga saMyamamAM rAkhI saMyatakAya thaI na haNe. 2 zabdathI ucchavAsa, niHzvAsa, khAMsI, chIMka, vAtanisagadimAM sarvatra mana-vacana-kAya karmathI saMyata thaIne bhAvasamAdhine pALe tathA bIjAnuM na ApeluM na grahaNa kare ema kahI bIja vratane [paNa] sUcavyuM. adattAdAnanA niSedhathI parigrahano niSedha thAya che. parigraha vinA strI-sevana na thAya, e rIte maithuna niSedha paNa kahyo. badhA vratanA samyak pAlananA upadezathI mRSAvAda paNa artha niSedha karyo. [45] jJAna-darzana samAdhine AzrIne kahe che - je sAdhu sArI rIte zruta 218 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 cA>>inAmaka dharma kahe che, te "svAkhyAta dhama' che. e rIte jJAnasamAdhi kahI che. kemake viziSTa parijJAna vinA svAkhyAta dharmava na udbhave. - citanI zaMkA ke vidvAnonI niMdA, tene choDIne "te ja satya che, je jinezvaroe kahyuM che." evuM nizaMkapaNe mAnI manamAM koI zaMkA na lAve. e kathanathI darzanasamAdhi kahI. je kaMI prAsuka AhAra, upakaraNa Adi maLe tenAthI vidhipUrvaka AtmAnuM pAlana kare te nAja, te Avo thaIne saMyama pALe. vAraMvAra janme te praHT - pRthvI Adi jIvo. tene potAnA AtmA samAna mAnIne sarve prANIne Atmavat jue, te ja bhAvasAdhu che. kahyuM che ke - jema mane duHkha priya nathI tema badhAM jIvone jANIne temane na haNe, na haNAve ema samabhAve varte te samaja - zramaNa che. jema mane koI Akroza kare ke ALa caDAve to duHkha thAya che, tema bIjAne paNa thAya evuM mAnIne prajAjIvomAM Atmavat bhAva rAkhe. huM asaMyama jIvananA arthI banI ghaNo kALa sukhethI jIvIza evA adhyavasAyathI karmano Azrava na kare tathA AhAra, upakaraNa Adi ke dhana, dhAnya, dvipada, catuSpada Adi parigraha bhAvi sukha mATe sAro tapasvI-vikRSTatapathI kAyA zoSavanAro bhikSu siMcaya na kare. [46] vaLI badhI indriyo ane sparza AdithI nivRtta thaI jitendriya bane. kyAM ? prajJA - strImAM, kemake teNImAM pAMca prakAre zabdAdi viSayo vidhamAna hoya che tathA kahyuM che - yuvAna suMdarIonA vAkyo karNane priya che, rUpa jovAnuM ramya lAge che, te suMdarIno sparza AzcaryakArI AnaMda Ape che sa ane gaMdha cuMbanathI AnaMda Ape che. e rIte strImAM pAMce indriyonA viSayanA saMbhavathI sarva indriyomAM saMvRta thavuM. te dazavi che- saMyama anuSThAnamAM rahela sAdhu bAhya-atyaMtara saMgathI vizeSa mukta arthAt niHsaMga ke nikiMcana rahe. te Avo sarva baMdhanamukta thaI judA judA pRthvI Adi kAyomAM sUma, bAdara, payata, apati tathA pa zabadathI vanaspatikAyamAM sAdhAraNa zarIramAM ekasAthe rahelA anaMta jIvone jue. te kevA che ? asAtA vedanIyanA udayarUpa du:khI du:khI che athavA du:kha eTale ATha prakAranA karmothI Ad-pIDAtA sarva rIte saMsAra kaDAyA madhye potAnA karelA karma iMdhana vaDe pakAvAI rahyA che athavA dupraNihita indriyonA AddhyAna yukta mana-vacana-kAyAthI paritApa pAmI rahyA che, te tuM jo. * vaLI - * sUtra-433 thI 480 :- ajJAnI jIva pRthvIkArAdine du:kha ApI pApakarma karato vAraMvAra -te yoniomAM bhame che, te A pApakarma pote kare che ke bIjA pAse karAve che...AdInagtivALo paNa pApakarma kare che, tema mAnI ekatta samAdhi kahI che, tethI paMDita sAdhu bhAvasamAdhi ane vivekarata banI prANAtipAta virata evo tibhA bane...sarva jagatane samabhAve jonAra koInuM piya ke apriya na kare, Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/10/-/433 thI 480 219 220 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 dIkSita thaI pharI dIna ane patita bane che, koI pUja-prazaMsA kAmI bane che...nikAma-ati AdhAkarmI AhAranI icchAthI vicare te patita thAya che. te ajJAnI strImAM Asakata banI parigraha karato pApanI vRddhi kare che. * vivecana-433 thI 480 : [4ag] pUrvokta pratyeka-sAdhAraNamAM upatApa pAmatA jIvone ajJAnI ke ajJAnI nahIM tevAo saMghana, paritApana, apadrAvaNAdi kRtyothI prakarSathI pApakamAM karato te ja pRthvIkAyAdimAM janmI anaMtavAra saMghana, paritApanAdithI pIDAIdu:khI thAya che. pAThAMtara mujaba-daSTAMta Ape che - jema cora ke parastrI laMpaTa potAnA asa kAryo thakI hAtha-paganuM chedAvuM ke vadha-baMdhananA du:kha ahIM ja bhogave che. tema anumAnathI bIjA pApakarmakArI A ke paralokamAM duHkhI thAya che. kyAMka mata pATha che. te mujaba azubhakarma vipAkone joI-sAMbhaLI-jANIne te sat anuSThAnathI mukta thAya. kevA pApasthAnothI chUTe? jIvahiMsA, jIvahatyAnA hetuthI chUTe. kemake tenAthI azubha-jJAnAvaraNAdi karma bAMdhe che tathA bIjA nokara Adine jIvahiMsAmAM rokIne pApakarma kare che. tuM zabdathI mRSAvAda Adi karatokarAvato pApakarma bAMdhe che. [48] marIna - badhI rIte karaNAvALI, vRtti - anuSThAna, dhaMdho. jemake * kRpaNa, vanapaka Adine AdInavRtti che, to paNa pApakarma kare che. pAThAMtarathI 'AdInabhojI' paNa pApa kare che. kahyuM che ke - TukaDA mATe paNa bhaTakato durAcArI narakathI chuTato nathI. tene koI vakhate sAro AhAra na maLe to ajJAnatAthI Ad-raudra dhyAnathI sAtamI narake paNa jAya. jemake - rAjagRhImAM utsava mATe nIkaLela lokone koI bhIkhArI vaibhAragirinI zilA mAravA taiyAra thayo, paNa te paDI jatA maryo, A rIte AdInabhojI paNa pApakarma kare ema vicArI tIrthakara, gaNadhara Adie atyaMta ekAMta bhAvarUpa jJAnAdi samAdhi saMsAra pAra utaravA kahI che. dravya samAdhi spaziida sukha Ape te alakAlIna ane aMte avazya asamAdhi ApanArI che. tathA kahyuM che . jo ke sevAtA viSayo manane saMtoSa Ape che paNa pachI kipAka phaLanI mAphaka du:kha denArA thAya che. A pramANe tava jANato te jJAnAdi cAre prakAranI samAdhimAM rahIne athavA AhAra-upakaraNa-kapAya parityAgarUpa dravya tathA bhAvamAM rata rahI kevo thAya che, te batAve che - daza prakAranA prANonA vinAzathI virata rahI, jeno AtmA samyak mArgamAM rahelo che athavA pAThAMtI jenI leNyA zuddha Abha vaDe nirmaLa che te. (evo thAya che.]. [49] cAcara prANisamUhane samapaNe jovAnA AcAravALo samatAnupakSI ke samatApazyaka che. koIno priya ke apriya nathI. kahyuM che ke - badhA jIvomAM teno koI hepI ke priya nathI. tathA jema mane duHkha priya nathI ityAdi. samatAghArI koInuM priya ke apriya na kare. paNa niHsaMgapaNe vicare e pramANe saMpUrNa bhAva samAdhiyukta thAya. koI bhAvasamAdhithI samyagratayA dIkSA laI parISaha-upasargathI pIDAI dInabhAva pAmIne pharI kheda kare che ke viSayArthI bane. koI gRhastha thAya. sa-sAtA gArava vRddha ke pUjA sakArano abhilASI thaI, tenA abhAve pAsaFo banI kheda pAme. koI vastrapAnAdithI pUjana iche. koI prazaMsA Icchuka banI vyAkaraNa, jyotiSa, nimitte zAstro bhaNe. [48] vaLI sAdhane uddezIne banAvela-AdhAkarmI evo AhAra, upakaraNAdinI je ati prArthanA kare te niveTHfT kahevAya. tathA ati icchAthI AdhAkamadi ke tenA nimite nimaMtraNAdithI je jAya te pAsatyo, avasaNa, kuzIlonA saMyama jevA patita bhAvane icche che ane saanuSThAnamAM sIdAIne saMsAra-kAdavamAM khUMce che. strImAM Asakta banI teNInI vANI, hAsya, mukha Adi zarIra-avyayomAM rAgI banI viveka hita ajJa mAphaka teNInuM mana manAvavA dravya vinA tenI kAryasiddhi na thAya mATe jevA tevA koIpaNa vyApAra vaDe dravya saMgrahAyeM parigraha karato pApakarmone bAMdhe che - tathA - * sUtra-481 thI 484 - vairAnuddha purA karmano saMcaya kare che, ahIMthI marIne du:kharUpa dugana pAme che, tethI medhAvI dhamanI samIkSA karI sarvataH vipamukata thaI vicare.. lokamAM jIvitAtha dhana saMcaya na kare, anAsakta thaI udhata thaI vicare, nizagRbhASI ane vinIta pRddha thaI hiMsAyukta kathA na kare... AdhAkamanI icchA na kare, icchA karanArano saMtava na kare, anapekSA pUrvaka sthULa zarIranI paravA karyA vinA tene kuza re... ekattanI prArthanA kare ja mokSa che, te misyA nathI, A mokSa ja satya ane zreSTha che, te juo. tenAthI yukta akolI, satyarata, tapasvI bane che. * vivecana-481 thI 484 - [481] jevA tevA bIjAne upatAparUpa karma vaDe vaira baMdhe che, te seMkaDo janma sudhI sAthe jAya che. te vairamAM vRddha pAThAMtarathI AraMbhamAM Asakta-dayA vagarano dravyasaMcaya karI te nimite karmo bAMdhe che. A rIte vaira bAMdhI, karmano saMcaya karIne, ahIMthI marI bIjA bhavamAM jaIne nakAdi yAtanA sthAnarUpa viSama sthAnomAM jAya che. tethI vivekI ke maryAdAvALo sAdhu samAdhiguNane jANato zruta ane cAstri nAmaka dharmanI samIkSA karI-svIkArI sAdhu bAhya-atyaMtara parigrahathI mukata thaI sarva saMyamAnuSThAnone mokSagamananA eka heturUpa mAnIne ArAdhe. strI tathA AraMbhothI mukta banIne anizrita bhAvathI vicare. - vaLI - [48] Avaka eTale dravyAdino lAbha athavA dravya nimite thato ATha prakAranA karmano lAbha. A lokamAM bhogapradhAna jIvanano arthI na thAya athavA AjIvikAbhayathI dravyasaMcaya na kare. pAThAMtacI-x* indriyono svaviSaya abhilASA na icche, tathA gRha, paga, strI Adino moha na karato uMdhukatavihArI bane. tathA Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/10/-/481 thI 484 221 rarara sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 zabdAdi viSayomAM Asakti na karIne, pahelA vicArIne pachI bole te ja dazavi che. - prANi hiMsAyukta kathA na kare. potAne, parane ke ubhayane bAdhaka thAya tevA vayanA na bole jemake - khAo, pIo, AnaMda karo, haNo, chedo, prahAra karo, rAMdho evI pApanA upAdAnarUpa kathA na kare - vaLI - [48] sAdhune AzrIne banAvela AdhAkarmI - zika AhAra nizAyathI na icche, tevA AhAranI nizcayathI abhilASA karanAra pArthasthAdi sAthe saMparka, dAna, levuM, saMvAsa, saMbhASaNa Adi na kare. temano paricaya na kare, paNa dArika zarIrane vikRSTa tapathI karmanirjarA hetuthI kRza banAve. athavA ghaNAM janmonA saMcita kamane moDhAnA hetuthI dUra kare. e rIte tapathI kRza thatA zarIra mATe zoka na kare, paNa mAgI, lAvelA upakaraNava zarIrUM joto karmane dhoI nAMkhe. [484] zuM apekSA kare, te kahe che - ekatvane prArthe, bIjAnI sahAya na vAMche, ekava adhyavasAyI thAya. janma, jarA, maraNa, roga, zokAkula saMsAramAM svakRta kamathI du:khI jIvone koI zaraNa ApavA samartha nathI, tethI kahyuM che - ekalo mAro AtmA zAzvata che, jJAna-darzana saMyukta che, bAkI badhAM karmasaMyoga lakSaNavALA bAhya bhAvo che. ityAdi ekatva bhAvanA bhAve, A ekavabhAvanAthI prakamAM mokSa-rAgarahitatA thaze, temAM kaMI mRSA nathI, ema jo. e ja mokSano upAya ane satya che. tathA pradhAna evI A bhAvasamAdhi che. athavA taponiSTha dehavALo, krodha na kare, upalakSaNathI mAna-mAyA-lobha na kare, te ja satya, pradhAna pramokSa kahevAya che. - vaLI - * sUtra-485 thI 488 : strI sAthenA maithunathI virata, parigrahane na karato, ucca-nIca viSayomAM madhyastha, kAmI, bhikSu niHsaMdeha samAdhi pAme che... bhikSu rati-arati choDIne vRNAza, zItasparza, uNa, daMzane sahana kare. sugaMdha ane dudhane sahe...varanagupta ane samAdhi prApta sAdhu zuddha legyA grahaNa karI saMcamAnuSThAna kare, gRhacchAdana na kare - na karAve, strI sAthe saMparka na rAkhe...lokamAM je koI akriyAvAdI che, temane koI pUche tyAre mokSano upadeza Ape che, AbhAsakta, viSayamRddha teo moAnA hetubhUta dharmane jANatA nathI. * vivecana-485 thI 488 : [485] deva, manuSya, tiryaMcarUpa traNe strIonA viSayarUpa je braha-maithuna tenAthI saMpUrNa nivRta thAya te pramANe prANAtipAta AdithI paNa nivRtta thAya. dhana, dhAnya, dvipada, catuSpada Adino saMgraha te parigraha na kare. tatA potAne potAnI meLe AgevAna na karato vividha viSayomAM athavA utkRSTa ke jaghanya viSayomAM rAgadveSa na kare. bIjA jIvonA rakSaka thavAno viziSTa upadeza ApIne nizcayathI sAdhu A rIte mUlaguNa-uttaraguNa yukata banI bhAvasamAdhine prApta thAya, bIjI koI rIte na thAya. bhAvasamAdhi prApta sAdhu ucca-nIca viSayomAM rAgI na thAya ke vividha viSayono [486] viSayono Azraya na karato kaI rIte bhAva samAdhi pAme te kahe che - te bhAvabhikSa, paramArgadarzI, zarIrAdimAM nispRha, mokSagamana mATe tatpara, saMyamamAM arati ane asaMyamamAM ratine tyAgIne sahana kare, te A pramANe - nikiMcanatAthI tRNAdi speza, uMcI-nIcI jamInanA sparzIne sakhya rIte sahe tathA zIta, uSNa, daMza, mazaka, bhUkha, tarasAdi parISahothI kSobha pAmyA vinA nirjarArthe sahana kare. sugaMdha ke durgaMdhane samyakratayA sahe. Akroza ke vadhAdi parISahone mumukSu sahe. [48] vaLI - vANImAM ke vANI vaDe gupta-maunavratI khUba vicArIne ke dharmasaMbaMdhe bolanAra bhAvasamAdhine pAme che tathA tejolezyAdi meLavI, kRNAdi azuddha lezyA choDIne saMyamAnuSThAnamAM rahe. vaLI gharane na pote AcchAdita kare ne bIjA pAse karAve, jema sAMpa bIjAnA khodelA daramAM rahe tema pote bIjAnA nivAsamAM rahe, paNa kaMI samArakAma na karAve. bIjA paNa gRhastha kArya tajavAnuM kahe che - janme te prajA, tenI sAthe mizrabhAva thAya teno tyAga kare. arthAt dIkSA laIne rAMdhavAraMdhAvavAnI kriyAthI gRhastha sAthe mizra bhAva thAya che athavA prajA eTale strIo sAthe thato mizrabhAva, saMcamArthI teno saMpUrNa tyAga kare. [488] vaLI A lokamAM keTalAMka AtmAne akriya mAnanArA sAMkhya vagere che. teonA mate AtmA sarvavyApI hovAthI niSkriya che. teo kahe che - AtmA akata che, nirguNa che, bhokatA che tema kapila darzana kahe che. teonA mate - AtmA amUrta ane vyApi che mATe akriya ja jaNAya che. AtmAne akriya mAnatA baMdha ane mokSa na ghaTe. mokSa kema ghaTe ? evuM pUchatAM akriyAvAda darzanamAM paNa mokSa ane teno abhAva pratipAdita kare che. teo pacana, pAcana, snAnArthe jala-avagAhanarUpa sAvadhakarmamAM Asakta, gRddha thaI mokSanA eka hetubhUta zruta-cAstri dharmane kumArgamAgI sArI rIte jANatA nathI. * sUga-489 thI 492 : te manuSyonA vividha abhiprAya hoya che. je rIte janamelA bALakanuM zarIra vadhe tema asaMyatonuM aura vadhe che...Avu kSayane na jANatAM, mamatvazIla, sAhasakArI, maMda, Ad, mUDha potAne jarAmara mAnatA rAta-divasa saMtapta rahe che. tuM dhana ane pazuno tyAga kara je badhu, mAtA, pitAdi mATe tuM raDe che, moha re che, paNa tArA mRtyu bAda teo dhana harI leze... jema vicaratA jJadra mRga siMhathI DarIne dUra vicare che, rIte medhAvI dhamane vicArI dUrathI pApane taje. * vivecana-489 thI 492 : - | [489] A lokamAM manuSyo judA judA abhiprAyavALA che ja. te vividha abhiprAyone batAve che - kriyA, akriyAne AzrIne kiyAvAda, akriyAvAda mAne che, te A pramANe - kiyAvAdI kriyAne ja phaladAyI mAnI kahe che ke " manuSyane kriyA Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/10/-/489 thI 44 223 ja kuladAyI che, jJAna phaLadAyI nathI, kemake ruDI ane bhaNyanA bhogano jJAtA, phakta jJAnathI sukha pAmato nathI. tenAthI viparIta akriyAvAdI jJAnane ja Ape che tenuM svarUpa AgaLa kahevAze. A vividha abhiprAyavALA mANaso kriyA-kiyAvAdI pRthak vAdano Azraya karI mokSanA heturUpa dharmane na jANatA AraMbhamAM sakta, indriyone vaza thayelA, rasa-sAtA-gausvanA abhilASI A pramANe kare che - navA janmelA bALake te avivekI ajJa TakaDA karI khAIne AnaMda mAne che, te ja rIte parane pIDA karato asaMyata paraspara hiMsAthI seMkaDo bhavanA anubaMdhavALA vairanI vRddhi kare che. pAThAMtara mujaba ajJAnI hiMsAdi karmamAM pravRtta ane dayAhIna banI dhRSTatAthI vaira vadhAre che. [49] AyuSya-jIvananA kSayane AraMbhamAM pravRtta jANato nathI. jema pANInA drahamAM phATa paDatAM pANI vahI jAya tene mAchaluM jANatuM nathI. abudha evo che - A mAruM che, huM teno svAmI chuM ema mAnI sAhasa-mUrkhatA kare che. te A pramANe - koI vaNika mahA kalezathI mUlyavAna ratno kamAIne ujainI bahAra rahyo, teNe vicAryuM ke sA, cora ke bhAIo laI na le mATe rAtre pravesIza. vicAratA rAtri purI thaI, te teNe na jANyuM. savAramAM pravezyo tyAre rAjapuraSoe rano paDAvI lIdhA. tema bIjA paNa manuSyo zuM karuM? evI AkuLatAthI potAnA AyuAyane na jANatA parigraha ane AraMbhamAM vartatA mahApApI thAya, kAmabhogamAM rakta banIne dina-rAta dravya prAptinI ciMtAmAM mammaNazeTha mAphaka ArtadhyAnamAM koyAthI pIDAya che tethI kahe che - ajJAnI dhananI kAmanAthI pIDAya che, jIvita ane dhanane zAzvata mAne che tevI rIte ArtadhyAnI vicAre che - sAthe kyAre jaze? keTalo mAla che? kayAM javuM che? tathA pahADa khodAve, khANa khodAve, jIvahiMsA kare, rAkhe na suve, divase zaMkita rahe. A rIte cittanI pIDAthI saMleza pAmI, te mUDha ajarAmara vaNinI mAphaka, AtmAne ajarAmara mAnI zubha adhyavasAyanA abhAve nitya AraMbhamAM pravarte che. [491] dhana tathA pazuone choDIne - temAM mamatva na kare, je pUrvapira saMbaMdhI mAtApitAdi ane zvazarAdi, priyamitrAdi - X - paramArthathI kaMI karatA nathI, te dhanapazu-baMdha-mitrano arthI pharI pharI bole che. he mAtA , he pitA! ane zokAkula thaI De che, teo maLatA moha pAme che. kaMDarIka jevo rUpavAnuM makhkhaNa jevo dhanavAnuM, tilaka jevo dhAnyavAnuM mAphaka A asamAdhivAnuM moha pAme che. teNe mahA kaSTa ane jIvahiMsA karI meLavela dhana tenA jIvatA ke maryA pachI harI le che, teno leza kevaLa pApano baMdha ja che, tema mAnI pApakarma tajI, tapa karavo. [492 tapa-caraNano upAya batAve che - jema mRga Adi kSudra pazu jaMgalamAM kare tyAre cAre bAju zaMkAthI jue ke pIDAkArI siMha, vAgha Adine dUcI tajIne vicare, tema maryAdAvAnuM sArI rIte dharmane samajIne pApa-karmane mana-vacana-kAyAthI durathI ja taje ane saMyamamAM rahI, tapa kare. siMhanA bhayathI dUra rahetA mRganI jema 24 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 sAvadha anuSThAna tajI de. * sUtra-493 thI 496 : sabudhyamAna, matimAnuM manuSya hiMsA pasUta du:khane vairAnubaMdhI ane mahAbhayakArI mAnI, pApathI AtmAne dUra kare...AbhagAmI muni asatya na bole, te svayaM na kare, na karAve, karatAne sArA na mAne, e ja nivaNi ane saMpUrNa samAdhi che...amUrzita ane anadhyapawa sAdhaka prApta AhArane dUSita na kare. dhRtimAna, vimukta bhikSu pUjanano artha ke prazaMsA kAmI banI na vicare...gRhathI niSkramaNa karI nirapekSa thAya, kAyAno lutsarga karI, nidAnarahita bane. jIvana-maraNanI AkAMkSA na kare. saMsArathI mukata thaI vicare. - tema huM kahuM chuM.* vivecana-493 thI 496 :| [493] manana karavuM-vicAravuM te mati. te jenI sArI hoya te matimAnuM. * x * e zobhana matiyukta mumukSu manuSya samyapha zrutayAtri nAmaka dharma ke bhAvasamAdhi jANIne zAstrokta saMyamAnuSThAnamAM pravRtti karato, niSiddha AcaraNane choDe, te batAve che * hiMsA, jUTha Adi karmacI AtmAne dUra rAkhe. nidAnanA ucchedathI nidAnIno uccheda thAya tema badhAM karmanA kSayane icchato sAdhu pahelAthI ja Azravano rodha kare. vaLI hiMsAthI ke tenA thakI utpanna azubha karmo nakAdi yAtanA sthAnomAM du:khadAyI thAya che, tathA seMkaDo, hajAro bhave na chUTe tevA vairAnubaMdha thAya che, parasparathI mahAbhaya thAya che, ema mAnIne matimAnuM AmA pApathI nivaa. pAThAMtarathI vyApArarahita thayelo koIno ghAta na kare, tema sAdhu paNa sAvadhAnuSThAna rahita hovAthI jIvahiMsA choDe. [494] mokSa mArge janAro ke AtmahitagAmI ke ApyuM te prakSINa doSa, sarvajJa, temaNe kahelA mArge janAra sAdhu jUThu ke ayathArtha na bole, satya paNa jIvahiMsaka na bole, Avo mRSAvAda tyAga te saMpUrNa bhAvasamAdhi ke nivaNa kahyuM che. saMsArIne samAdhi nhAvuM, khAvuM Adi che ke zabdAdi viSayathI che, paNa te alapakAlIna hovAthI du:kha pratikAra mATe saMpUrNa che. tethI mRSAvAdAdi vratono aticAra svayaM na kare, na karAve ke karanArAne mana, vacana, kAyAthI anumode nahIM - have uttaraguNa kahe che [495] udgama, utpAdana, eSaNA doSarahita zuddha AhAra prApta thAya pachI sAdhu rAga-dveSa karIne dUSita na kare. kahyuM che - he jIva! pUrve 42-doSarUpa gahana saMkaTamAM tuM na phasAyo, dhe rAga-dveSathI AhAra karIne na phasAIza. temAM paNa saganI mukhyatA kahe che - koI vakhata uttama AhAra maLe to temAM mUcha ke vRddhi karIne nA khAIza tathA tevo AhAra na maLe to pharI-pharI abhilASA karato nahIM, kevala saMyamayAtrArthe ja AhAra vAparaje. prAyaH zAstrajJa paMDita paNa viziSTa AhAra maLatA Asakta thAya che. tethI ja amUrNita ane anAsakta evA be vizeSaNo kahyA che. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/10/-/493 thI 496 225 kahyuM che ke - je pUrve bhoga bhogavyA hoya, gItArtha ane bhAvita hoya to paNa sArA AhAra AdimAM te jaldI kSobha pAme che. tathA saMyamamAM dhairya rAkhe te pRtimAnuM te atyaMtara bAhya parigrahathI mukta hoya tathA vastrapAnAdi thakI pUjanano arthI na hoya tathA stuti, kIrtino abhilASI na thAya. kemake kIrtino arthI uttama kriyA na kare. adhyayanano upasaMhAra kare che [496] gharathI nIkaLIne, dIkSA laIne jIvitapaNAnI icchA na rAkhe, zarIrano moha choDI, nipatikamAM thaI cikitsAdi na karAvato, nidAna sahita bane ane jIvana ke maraNane na vAMche. sAdhu saMsAra valaya athavA karmabaMdhanathI mukta thaI saMyamAnuSThAna kare. zrutaskaMdha-1 adhyayana-10 "samAdhi"no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 che zrutaskaMdha-1 adhyayana-11 "mArga" che * bhUmikA : dazamuM adhyayana kahyuM, have agiyAramuM kahe che - teno saMbaMdha A che - anaMtara adhyayanamAM samAdhi kahI, te jJAna-darzana-tapa-cA>>ixrUpe varte che. bhAvamArga paNa te ja che, te mArga A adayayana vaDe batAve che. e saMbaMdhe AvelA A adhyayananA upakramAdi cAra anuyogadvAro kahevA. temAM upakrama aMtargata A adhikAra che. prazasta jJAnAdi bhAvamArga che, tenuM AcaraNa ahIM karavuM, nAma nipajJa nikSepe "mA" e A adhyayananuM nAma che, teno nikSepo [ni.107 thI 111- nAma, sthApanA, dravya, kSetra, kAla, bhAva e cha bhede mArga"no niphopo thAya che. temAM nAma, sthApanA choDIne jJazarIra, bhathazarIrathI vyatirikta dravyamArga batAve che . pATIyAno mArga, jyAM kAdavAdi kAraNe pATiyAM vaDe javAya che, vela pakaDIne javAya te latAmArga, hiMcakA vaDe durgane oLaMge te aMdola mArga, e rIte vegamArga - jema cAdata latAnA AdhAre vejhanadI utarI sAme kinAre gayo. rajumArga-doraDA vaDe parvata oLaMge, yAnamArga, bilamArga - guphAmAMthI javuM, pAzamArga - vAgharI goThave che, kIlakamArga - maru bhUmimAM javAya che. ajamArga, pakSImArga, chatramArga, jalamArga, AkAzamArga - X - X - ityAdi badhAM ja mArgo dravya viSayamAM jANavA. kSetramArga . je gAma, nagara, pradeza, zAli Adi kSetramAM thaIne nIkaLe te athavA je mArga ke kSetramAM varNana karAya te kSetramArga. kALamArga - kSetramArga anusAra ja samajavuM. bhAvamArga - be prakAre - prazasta, apazasta. tenA peTA bhedo kahe che - apazastanA traNa bheda - mithyAtva, avirati, ajJAna. prazastanA traNa bheda - sakhyaNuM darzana-jJAna-cAtri. A prazata-apazatarUpa bhAvamArganuM nirNaya-phaLa kahevuM, te A che * prazastanuM phaLa sugati che ane apazastanuM phaLa durgati che. ahIM sugatinA kaLarUpa prazasta mAno ja adhikAra che temAM aprazasta durgati kuLa mArga ane tenA katanei batAvavA kahe che - jenuM phaLa durgati che, tene kahenArA te durgati phalavAdI, tene kahenArA 363 bhede che, teonuM durgati phala mArga upadezakava A rItemithyAtvathI haNAyelI daSTithI teo viparIta jIvAdi tatvone mAne che, temanI saMkhyA A pramANe jANavI - kiyAvAdInA-18, akriyAvAdInA-84, ajJAnInA-67, vainayikanA-3ra ema kula-363, temanuM svarUpa samavasaraNa adhyayanamAM kahIzuM. have "mArga"nA bhAMgA kahe che - te A rIte-1-kSemamArga-cora, siMha, vAgha AdinA upadravarahitapaNAthI tathA kSemarUpa, samabhUmi tathA mArgamAM chAyA puSpa phaLavALA vRkSo yukta tathA jaLanA AzrayavALo mArga. 2-kSema te corahita paNa akSemarUpa [3/15 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/11/-/bhUmikA 223 228 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 mArgamAM ghaNAM pattharanA TukaDA, parvata, nadI, kAMTA, khADA evA seMkaDo vidanothI viSamamArga. 3-aoma te cora AdinA bhayavALo paNa kSemarUpa eTale samabhUmivALo pattharanA TukaDAdithI rahita mArga. 4-kSema nahIM, kSemarUpa nahIM te - siMha, vAgha, cora Adi doSayukta tathA khADA, pASANa, nIcI uMcI bhUmi Adi doSayukta. evI rIte bhAvamArgamAM paNa cAre bhedo yojavA. jemake 1-jJAnAdiyukta dravyaliMgayukta sAdhu te kSema ane homarUpa che. 2-kSema paNa amarUpa. te bhAvasAdhu paNa kAraNe dravyaliMga rahita hoya. 3-nidbhava, 4-gRhastha ke paratIrthika. e rIte A prakriyA vaDe cAra bhaMgo mAgadimAM yojavA. AdinA grahaNathI samAdhi AdimAM bIje paNa cAra bhaMga yojavA. have samyakatva ane mithyAmArganuM svarUpa batAvavA kahe che| [ni.11ra thI 115-] sakhyaNuM jJAna darzana yAtrie gaNa bhede paNa bhAvamArga che. tIrthakara gaNadhara Adi samyagudRSTioe yathAvasthita vastu tava nirapaNAthI kahyo che ane samyam Acarelo che. caka parivrAjaka Adie Acarelo mAga mithyAtva mA-aprazasta mArga che. tu zabda durgatiphaLa nibaMdhanathI vizeSaNArthe che. - svayuganA hovA chatAM pArthasthAdi chajIvanikAyanA hiMsako kumArga Azrita che, te batAve che- je koIne jainadharma sparyo nathI, zItalavihArI che, Rddhi-rasa-sAtA gauravathI bhArekarmI che, AdhAkamadinA upabhogathI chajIvanikAyanI hiMsAmAM rakta che, bIjAne pama tevo ja anucIrNa mokSamArga upadeze che. kahe che ke - zarIra dharmanuM Adha sAdhana che. temA mAnI kALa, saMghayaNAdi nabaLA hovAthI AdhAkamadinA upabhogamAM doSa nathI, teo AvuM kahe che tethI kutsiMgamA tIrthiko paNa te mArgano Azraya kare che. 7 zabdathI jaina sAdhu paNa AvA upadezathI kumArgI thAya che, to anyatIrthika vize zuM kahevuM? prazastazAstra prItithI sanmArga batAvavA kahe che - bAhya atyaMtara 12 prakArano tapa ane 17 prakArano saMyama jemAM pAMca AzravathI viramaNAdi lakSaNa che, tenAthI pradhAna te tapa-saMyama pradhAna tathA 18,000 zIlAMga guNanA dhAraka je sAcA sAdhu jIva, ajIvAdi lakSaNa batAve che. - kevo? A jagatanA badhA jIvone hita karanAra tenuM rakSaNa karanAra, temane sadupadeza dAnathI te sanmArganA samyagu mArgajJane aviparItapaNe kahyo che. have sanmArganA kAryaka zabdone batAvatA kahe che 1-dezathI vivakSita dezamAM pahoMcADe mATe te "paMtha" che. te ahIM bhAvamArgamAM samyakatva prAptirUpa jANavo. 2-mArga-pahelAthI vizuddha, viziSTatara mArga. te ahIM sakhyaNuM jJAna prAptirUpa jANavo. 3-nyAya-nizcayathI laI javuM-viziSTa sthAna prApti lANa jemAM che te nyAya. te ahIM samyaka cAtri prApti lakSaNarUpa jANavo. sapuruSono A nyAya che ke samyagadarzana jJAna prApti bAda tenA phaLarUpa samya cAtrino yoga thAya, tethI nyAya zabdathI ahIM cAtri yoga jANavo. 4-vidhi-kriyA karavI - samyak jJAnadarzananI sAthe prApti. 5-dhRti-dhairya rAkhavuM. samyagadarzana hoya - cAstri hoya tyAre mASatuSa muni Adi mAphaka viziSTa jJAnanA abhAve dhairya rAkhavuM. 6-sugati-sArI gati, A jJAnacAritrathI sugati, jJAna ane kriyAthI mokSa e nyAya vaDe sugati zabdathI jJAna ane kriyA lIdhA. darzana, jJAna - 4 - mAM samAyela jANavuM. 9-hita-paramAthI muktinI prApti ke tenuM kAraNa, temAM sadarzana jJAna cAtri jANavA. ahIM saMpUrNa samyagdarzanAdithI mokSamArgava che chatAM chUTA bhegAnuM varNana karAyuM te pradhAnapaNuM batAvavA che, temAM doSa nathI. 8-sukhasukhano hetu hovAthI, upazama zreNimAM apUrvakaraNa, anivRtti, bAdara ane sUkSma saMparAyarUpa gaNa guNasthAna che. 9-pacca-mokSamArgamAM hitakArI. te kSApaka zreNimAM pUrvokta traNa guNasthAna che. 10-zreya-upazama zreNinI mastakAvasthA-upazAMta sarva mohAvasthA. 11nivRtti-nivRttino hetu-kSINa mohAvasthA, mohanIyanA nAze avazya nivRtti thAya. 12-nivaNi-ghanaghAti cAra karmanA kSayathI kevalajJAnanI prApti. 13-zivamokSa pada. tenA karanAra zailezI avasthA gamana. - A pramANe mokSamArgIpaNAthI kiMcit bhedathI bheda varNavyA jo ke A badhAM mokSamArganA ekArjika paryAya zabdo che. nAma niSpanna nikSepo pUro thayo. have - x * sUtrane batAve che. * sUtra-497 thI 1oo : matimAna mAhaNe kayo mArga kahyo che ? je Rju mAne pAmIne jIva duttara saMsAra pAra karI jAya che... he bhikSu! zuddha, sarva duHkha vimokSa, anuttara te mAgane jema Apa jANatA ho te he mahAmuni kaho...je koI deva ke manuSya pUche to temane ko mArga batAvavo te amane kaho... je koI deva ke manuSya tamane pUche to temane je saMkSipta mArga kahevo joIe, te tame mArI pAsethI sAMbhaLo. * vivecana-497 thI 500 : [49] sUtracanAnI vicitratA ane trikALa viSayapaNAthI A sUtra praznakatane AzrIne baneluM che. tethI jaMbusvAmI sudhamasvAmIne pUche che . A traNa lokamAM mokSa prApti mATe samartha kevo mArga bhagavaMte batAvyo che, je bhagavaMta traNa loka jIvono uddhAra karavAmAM samartha ekAMta hitakArI. mA-haNa ema upadeza pravRttivALA tIrthakara che. teo lokAloka aMtargatu sUma vyavahita vipakRSTa bhUta-bhAvi-vartamAna padArtha kahenAra kevaLajJAna nAmaka mati jenI che tevA matimAnuM. teNe je prazasta bhAvamAni yathAvavasthita padArtha svarUpanI nirUpaNathI saraLa. sAmAnya vizeSa nitya anityAdi syAdvAda cuta evA jJAna, Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/11/-/497 thI 5oo 229 darzana, tapa, cAstriAtmaka mArgane pAmIne saMsAra udaramAM vivasvartI prANI samagra bhavasamudra je taravo ati dustara che, kemake tenA pAra karavAnI sAmagrI ati dukara che [te tarI jAya che] kahyuM che-manuSya janma, Aryana, - x - zraddhA, saMyama lokamAM durlabha che. [498] jaMbUsvAmI pharI pUche che - je mArga satvanA hita mATe sarva kaho, te saMpUrNa ekAMta kuTilatA hita che, tenAthI zreSTha bIjo koI mArga nathI. te zuddhanirdoSa, pahelA ke pachI jenuM khaMDana na thAya tevo sAvadha anuSThAna rahita *x * tathA ghaNAM bhavamAM ekaThA karelA duHkhanA kAraNarUpa karmone mukAvanAra evA anuttara, nirdoSa, sarva du:khakSaya kAraNone he bhikSa! je rIte tame jANatA ho te rIte te sarvajJa praNita mAgI he mahAmuni ! tame amane kaho. | [499] jo ke amane to pazciyathI ApanA asAdhAraNa guNo jaNAyA che, tethI tamArA vizvAsathI mAnIzuM. paNa amAre bIjAne A mArga kaI rIte kahevo ? kemake koI vakhata amane sulabhabodhi ane saMsArathI kheda pAmelA samyak mArga pUche che. teo koNa che ? cAra nikAyanA devo tathA manuSyo. mukhyatAe teonA prazno hovAthI temane kahyA che. teo pUche to amAre kayo mArga kahevo ? te tame jevuM jANo cho tevuM kaho. pioo] AvuM pUchatA sudhamasviAmI kahe che . jo tamane kadAca koI saMsArathI kheda pAmelA manuSyo ke devatA samyam mArga pUche, to pUchanArane have kahevAnAra che. jIvanikAyanuM svarUpa batAvanAra, tenuM rakSaNa karanAra mA temane kahevo. paramArthamArga je che te bIjAne samajAvajo, te huM kahuM chuM, te tame sAMbhaLo. pAThAMtara mujaba temane tame A mArga kahejo. vaLI sudhamasviAmI mArganI zraddhA vadhAravA A pramANe kahe che* sUtra-501 thI 504 - kAzyapa bhagavaMta mahAvIra dvArA pravedita mArga ghaNo kaThina che, jene pAmIne pUrve samudra vyApArI mAphaka... aneka AtmAo taryA che, tare che, taraze. te sAMbhaLIne huM kahuM chuM, te he prANIo ! mArI pAsethI sAMbhaLo...pRthvI jIva che, te pRthapha pRthapha che, pANI ane anijIva che, vAyu jIva paNa pRthapha che tathA vraNa, vRkSA, bIja paNa jIva che...te sivAya trasa jIva che, e rIte chakAya kahyA che, avakAya ATalA ja che, tethI atirikta koI jIvakArya nathI. * vivecana-501 thI 504 : [51] huM te anukamathI kahuM chuM, te tame sAMbhaLo athavA anukrame sAmagrI ke mArga prApta thAya che, te tame sAMbhaLo. jemake - pahelA cAra kaSAyano udaya hoya to samyaka na thAya yAvatu bAra kaSAyono kSaya ke upazama thAya tyAre rAtri prApta thAya tathA cAra aMga parama durlabha che ityAdi. kevo mArga? kAyara puruSanA saMgrAma praveza mAphaka durlabha che, mahAbhayAnaka 230 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 che, te mArNa mahAvIra svAmIe kahyo che, te mArga huM kahIza, mArI buddhithI kaheto nathI. te zuddha mArga grahaNa karIne, sAro mArga maLavAthI, pUrve te rIte cAlavAthI mahApuruSo durUra saMsArane taryA che. daSTAMta kahe che kharIda-vecANarUpa vyavahAra karatA vepArI; vahANamAM besI vizeSa lAbha mATe koI nagare javA vahANa vaDe dustara samudrane tare che. tema sAdhuo paNa anaMta-ekAMtaabAdha sukhanI icchAthI samyak darzanAdi mArga vaDe mokSe javA mATe dura bhava samudrane tare che. [502] je mArgane pUrve mahApuruSoe AcarIne - x * bhUta Adi kALamAM anaMtA jIvo saMpUrNa karma kacaro dUra karIne saMsArathI mukta thayA che - taryA che, hAlamAM paNa sAmagrI meLavIne saMkhyAtA jIvo mahAvidehamAM sarvadA siddhino sadbhAva hovAthI tarI rahyA che, bhAvikALamAM paNa anaMta kALanI apekSAe anaMtA jIvo taraze. A pramANe traNe kALamAM paNa saMsArasamudrane pAra utAranAra, mokSamArganuM kAraNa evA prazasta bhAvamArgane kevaLajJAna vaDe tIrthakare upadezela che, te meM sArI rIte sAMbhaLI avadhArela che, te tamane sAMbhaLanArane kahIza. sudharmAsvAmI jaMbusvAmIne AzrIne bIjA prANIone paNa upadeza kahe che - te dazavi che - he manuSyo! cAtri mArgane huM kahuM chuM, te abhimukha thaIne tame sAMbhaLo. paramArtha kathanamAM ati Adara utpanna karavA mATe A pramANe zarUAta kare che. [53] cAri mArgamAM prANAtipAtaviramaNa mukhya hovAthI tathA tenA parijJAna mATe jIva svarUpanA nirapaNane mATe kahe che - pRthvI pote ke pRthvI Azrita jIvo, te pRvIjIvo, te dareka judA zarIravALA jANavA. tathA pANI ane agni jIvo paNa jANavA. bIjA vAyu jIvo che. e rIte cAra mahAbhUta Azrita pRthak jIvo pratyeka zarIvALA japavA. A pRthvI, pANI, teu, vAyu Azrita jIvo judA judA zarIravALA che. - have kahevAnAra vanaspati jIvo sAdhAraNazarIratvathI judA zarIravALA nathI. * x - je sUkSama vanaspatikAya che te badhAM nigodarUpa che, sAdhAraNa zarIrI che, bAdaramAM sAdhAraNa, asAdhAraNa be bheda che. temAM pratyeka zarIrImAM asAdhAraNanA koIka bheda dazavi che - darmaviraNAdi tRNa, AMbo azokAdi vRkSa, zAli ghauM AdinA bIja, A badhAM vanaspatikAya jIvo jANavA. AnA vaDe bauddha Adi matonuM khaMDana kareluM jANavuM. A pRthvI Adi jIvonuM jIvatva prasiddhi svarUpanuM nirUpaNa AcArAMgamAM pahelA zaaparijJA nAmaka adhyayanamAM batAvela hovAthI ahIM jaNAvatA nathI. | [54] chaTTA jIvanikAyane batAve che - pRthvI, apa, teu, vAyu, vanaspati che pAMca ekendriya sUma, bAdara, paryApta, apayata bhedathI pratyekanA cAra bheda che. have trasajIva kahe che, trAsa pAme te trasa - be, traNa, cAra, pAMca indriyovALA Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/11/-/501 thI 504 231 232 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 jANavA. te anukrame kRmi, kIDI, bhamara, manuSyAdi che. temAM be, traNa, cAra indriyavALA pratyekanA payaMtika, apayatika bhedathI cha bhedo thAya. paMcendriyanA saMjJi, asaMjJi, payatA, piyaktiA e cAra bhedo che. A rIte anaMtarokta rIte cauda bhUtaprAmAbhaka jIvanikAyo tIrthakara, gaNadhara Adie kahyA che. ATalA bhede saMkSepathI jIvarAzi thAya che. aMDaja, udibhaja, saMsvadaja Adi temAM samAyelA che, te sivAya bIjI koI jIvarAzi astitvamAM nathI. have temAM zuM karavuM te kahe che * sUl-505 thI 508 : pratimAnuM sarva yukitaothI jIvonuM pratilekhana kare, badhAM jIvone duHkha piya che, tethI koInI hiMsA na karavI...jJAnInuM e ja uttama jJAna che ke te koInI hiMsA na kare. ahiMsA e ja siddhAMta che, eTaluM mAtra jANe...ud, Adho, ticha lokamAM je koI traNa sthAvara jIva che, te badhAMnI hiMsAthI virame, kemake tenAthI zAMtimaya nivaNa maLe che...jitendriya sarve doSonuM nirAkaraNa karI mana-vacana-kAyAthI jIvanaparyata koI jIva sAthe vaira na kare. * vivecana-505 thI 508 :| (No5] sarve anukULa yukti ke sAdhana vaDe pRthvI Adi avanikAya sAdhavA athavA asiddha, viruddha, anaikAMtikane choDIne, nyAyI pakSane svIkArI, anyAya paNAne tajIne anuyukti vaDe savivekI sAdhu pRthvI Adi ivanikAyane vicArI jIvapaNe sAdhIne tathA sarve jIvo du:khanA dveSI ane sukhanA icchuka che mATe matimAnuM koIpaNa prANIne na haze. tene siddha karanArI yuktio saMpathI A pramANe che pRthvI jIvarUpa che, paravALA-lavaNa-patyara Adi pRthvI jIvo ApaNA zarIramAM vadhatA harasa mAphaka vRddhi pAme che tathA pANi paNa jIva che kemake jamIna khodatAM deDakA mA turta nIkaLe che. te rIte agni jIva che, bALakanI jema tene yogya AhAra maLatA vRddhi pAme che. vAyu paNa jIva che kemake gAyanI mAphaka koInI preraNA vinA niyata tI6i gativALo che. vanaspati paNa jIva che. kemake temAM janma, jarA, maraNa, rogAdino samudita sadbhAva strInI mAphaka che kemake kApavAthI uge che. * x * sparzathI saMkocAya che, nidrA le che, jANe che, Azraya laI vadhe che ityAdithI vanaspatinuM caitanya siddha che. beindriyAdi kRmi vageremAM spaSTa caitanya che. sAdhu mana-vacana-kAyAthI karaNa-karAvaNa-anumodana e nava bhede tene pIDAkArI upamadanathI nivarte. tenA sAmarthanamAM kahe che- [506] jIvahiMsAthI aTakavuM te jIva svarUpa ane tenA vaghathI thatAM karmabaMdhane jANanAranuM jJAna sacave che). * x * ahiMsAno Adara jaNAvatA kahe che - du:khano hepa ane sukhanI icchA badhAMne che mATe prANine haNe nahIM. jJAnInA ghaNAM jJAnano A ja sAra che ke - jIva hiMsAthI aTakavuM. paramArthathI tene ja jJAna kahevAya. je parapIDAthI nivarte. kahyuM che ke - te bhaNavAthI zuM ? "bhusA jevA karoDa pada bhaNe, paNa eTaluM na samaje ke bIjAne pIDA na karavI." A ja ahiMsA pradhAna Agamano saMketa ke upadeza che ke Avo ahiMsA siddhAMta ATalo ja jANe, tethI vizeSa parijJAnArthI zuM ? ATalA ja jJAnathI mumukSu potAnA nizcita kAryane pUrNa kare che, mATe koInI hiMsA na karavI. have kSetra prANAtipAta kahe che- [50]] uo, nIce ke ticha je koI teu, vAyu, beindriyAdi trasa jIvo che tathA pRthvI Adi sthAvaro che. ghaNuM zuM kahIe ? basa sthAvara sUma bAdara bheTavALA jIvonI hiMsAthI sarvatra nivRtti karavI. paramArthathI e ja jJAtA che je sagAyA jIva kSA kare. A prANAtipAta nivRtti zAMtino hetu hovAthI zAMtirUpa che. kemake virativAthI bIjA jIvone bhaya thato nathI. tene potAne paNa vAtamAM koIthI bhaya raheto nathI. nivaNinuM mukhya kAraNa hovAthI prANAtipAta nivRtti e nirvANa che. athavA zAMti te upazAMtatA, nivRti te nirvANa. visativAnane Ad raudra dhyAnanA abhAvathI upazAMtirUpa nivRtti rahe che. [58] vaLI indriyone vaza kare te prabhu - vaccendriya che, athavA saMyamAvaraka karmone jItIne mokSamArga pALe che mATe prabhu-samartha che. Avo "prabhu" mithyAtva, avirati, kaSAya, pramAda, yogane dUra karIne koI prANi sAthe vera-virodha na kare, manavacana-kAyAthI cAvajIva koIno bagADa na karIne virodha na kare. have uttaraguNa kahe che- * sUtra-509 thI 212 - saMvRtta, mahApajJa ane vIra sAdhu gRhastha Apela eSaNIya AhArathI vicare, aneaNIya vajI, nitya eSaNa samiti pALe...jIvono AraMbha karI, sAdhunA uddezathI banAvela aNa-pANI susaMyatI grahaNa na kare. bhUtakamanuM sevana na kare, e saMyamI sAdhuno dharma che, jyAM kiMcita paNa AzaMkA thAya, te savA akalAnIya che...zrAvakanA nivAsasthAna gAma ke nagaramAM hoya che, tyAM rahela Atmagupta jitendriya sAdhu jIvahiMsA karanAranI anumodanA na kare. * vivecana-509 thI 212 - [59] Azravano rogha ane indriya nirodha vaDe saMvRta te bhikSu. jenI moTI prajJA che. te mahAprajJa-ghaNI buddhivALo che. e rIte jIva, ajIva padArthanI jANakArI batAvI. dhIra-bhUkha, tRSAdi parISahathI kSobhita na thAya, te batAve che. - AhAra, upadhi, zayyAdi tenA mAlika ke tenI AjJAthI maLe te paNIya grahaNa kare. eSaNA vaDe gaveSaNA, grahaNa eSaNA, grAmaiSaNA traNemAM samita, te sAdhu nitya eSaNA samita banI aneSaNIyano tyAga karI, saMyama pAlana kare. upalakSaNathI ahIM iryA Adi samiti vaDe samita ema samajavuM. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/11/-/509 thI 512 233 234 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 [51] aneSaNayane choDavA mATe kahe che - pUrve hatA, hAla che, pachI raheze te bhUta arthAtu prANIno saMrama-samAraMbha-AraMbha karIne te sAdhu mATe karAyela AhAra, upakaraNAdi AdhAkarma doSathI dUSita hovAthI te susaMyata sAdhu evA aa, pANI nA vApare, na le. e rIte teNe mArganI anupAlanA karI kahevAya. [511] AdhAkamadi avizuddha koTinA eka kaNasI mizra te pUtikarma evo AhAra na vApare. Avo anaMtarokta dharma kayA che. samyak saMyamIno A ja kalpa che ke te azuddha AhArAdi parihare, vaLI jo zuddha hovA chatAM azuddhatvanI zaMkA thAya to AhArAdi kaMIpaNa doSita samajI na vApare. [512) vaLI dharmazraddhAvALAnA gAma, nagara, kheTa, karbaTa AdimAM sthAno hoya che, te sthAnane AzrIne koI dharmopadezathI kadAca dharmazraddhAthI, dharma buddhi jIvahiMsAkArI kriyA * kUvo, taLAva khodAvavA Adi kare, te samaye te kriyA karanAra sAdhune pUche ke na pUche - AmAM dharma che ke nahIM? to paNa tenI zaramathI ke bhayathI te jIvahiMsAnI anumodanA na kare. kaI rIte ? mana-vacana-kAyAthI gupta Atmagupta tathA jitendriya sAvadha karma na anumode. sAvadha anuSThAnanI anumatine tajavA mATe kahe che ke * sUtra-513 thI pa16 - tenA samAraMbha yukata vacana sAMbhaLI sAdhu puNaya che ema na kahe tathA paNa nathI ema kahevuM mahAbhayanuM kAraNa che...dAnane mATe je basa ane sthAvara pANI haNAya che, tenA saMrakSaNa mATe "puNya thAya cheema na kahe...jene ApavA mATe tevA A pAna banAvAyA che tenA lAbhamAM aMtarAya thAya, mATe punya nathI ema paNa na kahe...je A dAnane prazaMso che, te prANivadhane icche che, pratiSedha kare che, te temanI vRttine chede che. * vivecana-513 thI 516 : [513] koI rAjAe kUvo khodAvatA, dAnazALA karatI vakhate sAdhune pUche ke * A kAryamAM mane punya thaze ke nahIM? A vacana sAMbhaLIne temAM punya che ke nathI te baMne vacana mahAbhayakArI jANI anumode nahIM. [514] zA mATe na anumode ? anna-pAnAdAna mATe AhAra ke pANI mATe rAMdhaNakriyA ane kUvo khodAvavo paDe. temAM basa-sthAvara jIvo haNAya. tenI rakSA mATe Atmagupta, jitendriya sAdhu temAM 'puNya' na kahe. | [515] temAM "punya nathI" tema paNa na kahe. dharmabuddhithI jIvahiMsA thakI je prApti mATe anna-pAnAdi taiyAra thatA hoya, tenA niSedhathI te AhArapAnanA arthIne vina thAya, tenA abhAve teo pIDAya, tethI kUvo khodavo, dAnazALA karavI temAM punya nathI ema na bole. [516] ukta vAtane saMkSepamAM jaNAvatA kahe che - pANInI paraba ke dAnazALA ghaNAM prANIne upakArI che, tema mAnI prazaMse che, te paramArtha nA jANanArA, te prazaMsA dvArA ghaNAM prANinA ghAtane anumode che. kemake te dAna jIvahiMsA vinA na thAya. jeo potAne sUkSma buddhivALA mAne che. AgamanA sadbhAvathI ajJAna che ane niSedhe che, te paNa agItArtha che, kemake teo prANInI AjIvikAne chede che. to rAjAdi koI ukta kAryamAM punya che ? tema pUche to zuM karavuM ? * sUtra-517 thI 20 : dAnamAM puNya che ke nathI, A baMnemAMthI kaMI na kahe te kamazrava rokIne nivaNi prApta kare che...jema nakSatromAM caMdramAM pradhAna che, tema gatimAM nivaNi zreSTha che. tethI dAMta ane jitendriya banI mUrti sadA nivaNane sAdhe...saMsAra pravAhamAM vahetA, svakamathI kaSTa pAmatA pANI mATe bhagavaMte mokSarUpa dvIpa kahyo che, tatvajJa tenAthI ja mokSa pAme... Atmagupta, dAMta, chivyota, anAva che,. te zuddha, patipUrNa, anupama dharmanuM kathana kare che. * vivecana-pa17 para0 - [51] jo punya che ema kahe to sUkSma bAdara anaMta jIvono haMmezA prANA tyAga thAya, thoDA prANIne alAkALa saMtoSa thAya, mATe tema na kahevuM. punya nathI tema kahe to niSedhathI temanA arthIne aMtarAya thAya tethI sAdhuo punya che ke nahIM te na bole. paNa pUche tyAre mauna rahe. Agraha kare to kahe ke amane 42-doSa rahita AhAra karbhe, mATe AmAM kaMI kahevAno amAro adhikAra nathI. kahyuM che ke * jaLa sthAnamAM zItaLa, nirmaLa pANI pIvAthI tRSA chIpAtA jIvo AnaMda pAme che, pANI sUkAya tyAre sUryanA tApathI kAdavamAM anaMtA jIvo nAza pAme che mATe sAdhu kUvA Adi kAryamAM mauna rahe. kaMIpaNa bolatA karmo baMdhAya, tethI mauna seve athavA anavadha vacana bolIne karmaja rokI mokSane pAme. [518] paralokanA arthI buddhone je nivRtti-nivaNi che te tathA te buddhi nivaNavAdIpaNAthI pradhAna che, te dehAMtathI kahe che - jema nakSatronA saumya prakAzathI caMdramAM adhika che tema paralokArpI buddho madhya varga ke cakInI Rddhi choDIne saMpUrNa karmakSayarUpa nivaNane mATe pravRta che, te ja pradhAna che, bIjA nahIM. athavA nAgomAM caMdranA pradhAna bhAva mAphaka lokamAM nivaNi parama praghAna che, tema paMDito kahe che. nivaNi mukhya hovAthI sarvakALa temAM prayatnavAnuM sAdhu indriya-mananuM damana karavAthI dAMta sAdhu sarva kriyA nirvANArthe kare. [519] saMsAra sAgaranA mota evA mithyAva, kapAya, pramAdAdithI tenI tapha laI jatAM tathA svakamoMdayathI azaraNa thaI pIDAtA jIvone pahitamAM rokAMta ko, akAraNa vatsala tIrthakara ke gaNadharAdie tene AzrayarUpa dvIpa (jevo dhama) kahe che. jema samudramAM paDela prANIne pANIne vamaLamAM athaDAtA vizrAma hetu thAya tema * x- samyagadarzanAdi saMsAra bhramaNamAM vizrAmane mATe - x * kahela che. ema karIne saMsAra bhramaNathI aTakavArUpa samyagadarzanAdithI mokSa prApti tatvoe kahI che. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 1/11/-/517 thI 220 235 [50] te AzAsadvIpa kevo che? athavA kaI rIte te kahyo che? te batAve che : mana, vacana, kAyAthI gupta evo te Atmagupta sarvakAla indriya-manane damavAthI dAMta, vaccendriya ke dharmadhyAnadhyAyI, saMsAranA zrotane toDanAra che, spaSTatA kahetA - prANAtipAtAdi karma pravezadvArarUpa Azrava jemAMthI nIkaLI gayo che te nirAzrava evo te samasta doSarahita dharma kahe che. te dharma pratipUrNa, mokSagamana hetu, advitIya che. evA dharmathI vimukha jIvonA doSo kahe che* sUtra-para1 thI 524 : pravakata zuddha dharmathI ajJAna, abuddha hovA chatAM potAne buddha mAnanAra ame buddha chIe ema mAnatA samAdhithI dUra che...teo bIja, sacitta jaLa, auzika AhAra bhogavIne dhyAna kare che, te AkhedajJa, asamAhita che...jema Dhaka, kaMka, ku, maNa ane zikhI mAchalI zodhavA dhyAna kare che, tema teone dhyAna kaluSa ane adhama che...e rIte mithyArdaSTi, anArya zramaNa viSayecchAnuM dhyAna kare che, te kaluSa-Adhama che. * vivecana-para1 thI 524 : [21] AvA zuddha, paripUrNa dharmane na jANanArA te avivekI, ame ja dharmatava jANIe chIe ema mAnanAra paMDitamAnI sakhyaNa darzana nAmaka bhAvasamAdhithI ati dUra rahe che. te badhAM paratIrthiko jANavA. - teo bhAvasamAdhithI kema dUra rahe che ? te kahe che [522] te zAkyAdi zramaNo jIva-jIva na jANavAthI zAli, ghauM Adi bIja, sayita jaLa, temane uddezIne temanA bhaktoe banAvela AhArAdi, te badhuM ja vivekarahitapaNe laI, vAparI pharI sAtA-Rddhi-rasagAravamAM Asakta manathI saMghabhojanAdi kriyA vaDe, tenI prApti mATe Ad dhyAna kare che. A lokanA sukheccha te dAsI, dAsa, dhana, dhAnya Adi parigrahavALA hovAthI dhamayAna thatuM nathI. kahyuM che ke - gAma, khetara, gRha Adi, gAyo, dAsano jene parigraha hoya, tene zubhadhyAnA kyAMthI hoya ? tathA mohanuM ghara, dhIrajano nAza, zAMtino nAzaka, vyAphopano mitra, ahaMkAranuM ghara, pApano vAsa, du:khano utpAdaka, sukhano nAzaka, dhyAnano zatru evo parigraha prAjJane paNa kaleza, nAza mATe thAya. tethI A rIte saMdhavA-raMdhAvAnI kriyAmAM pravRtta, temAM ja lakSaNa rAkhanArane zubhadhyAna kaI rIte saMbhave ? vaLI te anyatIciMko dharma-adharmano viveka karavAmAM anipuNa che. te zAkya sAdhuo manojJa AhAra, vasati, zayyA, Asana Adi saganA kAraNa chatAM tene zubha dhyAnamAM upayogI mAne che. kahyuM che ke - "uttama bhojana khAIne" ityAdi tathA mAMsane kaliMka ema kahIne saMjJAMtara karI nidoMSa mAne che. buddhasaMghAdi nimitta AraMbhane nirdoSa mAne che. teo kahe che ke - mAMsa khAvAnuM choDIne kalkika nAma ApI mAMsa khAya che, bIjA nAme AraMbha kare che, teo jJAnI che, Ama nAma badalatA nirdoSa na thAya. jema tApane zItanuM nAma ApavAthI teno guNa na badalAya. * * * A pramANe bIjA kapila Adino pragaTa ke gupta bhAva ema nAma ApI jainoe kahela vinAza, utpAdananuM naipuNya siddha karyuM. A rIte te bicArA manojJa, uddiSTa bhojana ane parigraha vaDe AddhyAnamAM pIDAtA mokSamAgarUpa bhAva samAdhithI dUra rahe che. [53] jema teo rasa, sAtA gAravaNI ArtadhyAnI thAya che te daSTAMta vaDe kahe che -jema DhaMka, kaMka Adi pakSIo jaLAzayano Azraya karI mAMsa mATe mAchalA zodhe che, tema Ad, raudra dhyAnarUpa dhyAnathI teo atyaMta kaluSita, aghama thAya che. [524] ukata deTAMta mujaba - x* misyAdRSTi evA zAkya Adi anAryakama karIne AraMbha, parigrahapaNAthI anArya banIne zabdAdi viSayanI prAptinA dhyAnamAM kuSa, adhama thAya che. * sUtra-55 thI 528 : A jagatamAM keTalAMka dumati zuddha mArga virAdhIne unmArge jaI du:khI thaI, maraNanI icchA kare che...jema janmAMdha paraSa chidravALI nAvamAM besI nadI para karavA Icche to paNa mAmiAM ja DUbI jAya che. te pramANe miyAdeSTi, anArya zramaNa Azrava sevIne AgamI bhave mahAbhaya pAme che... bhagavata mahAvIra dvArA pravedita A dharma pAmIne muni ghora saMsArane tare, AtmabhAve vicare. * vivecana-525 thI 528 : [55] nirdoSa evA sabhya darzanAdi mokSamArgane kumArga prarUpaNA thakI dUSita karIne A saMsAramAM mokSamArga batAvavAne zAkya Adi sva-matanA rAgathI mahAmohathI AkuLa aMtarAtmAne duSTa pApa upAdAna mativALA te duSTa matio thaI saMsAra avataraNarUpa umAmAM pravRtta thaI ATha prakAranA karmo athavA azAtA udayarUpa du:khanA ghAta mATe sanmArga virAdhIne unmArga gamanane zodhe che. arthAt du:khathI. maravAnA seMkaDo bahAnAM zodhe che. [pa26] zAkyAdi zramaNane thanArA du:khane daSTAMtathI jaNAve che - jema koI jamAMdha so chidravALI nAvamAM besI pAra javA icche che, paNa chidrane kAraNe pAra pahoMcato nathI, jala madhye ja DUbe che. | [52] ukta dRSTAMta mujaba - zAkyAdi zramaNo, mithyAdeSTi, anAryo kamazrivarUpa bhAvasotane pAmIne punaH punaH saMsAmAM bhamIne nAka AdinA duHkhane pAme che. temane chidravALI nAvamAM rahelAnI mAphaka saMsAra samudrathI pAra utaravuM zakya nathI. [pa28] zAkyAdi zramaNo mithyAdRSTi, anAryo saMpUrNa sotathI yukata, bhAvimAM mahAbhaya nirakAdi gAmI) hoya che, tethI temane batAve che ke - A pratyakSa Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/11/-/pa25 thI 528 233 nikaTavartI ane have pachI kahevAnAra, sarvaloka pragaTa ane durgatinA niSedhathI zobhanagatine dhAraNa karanAro zruta-cAstri nAmaka dharma na pALavAthI zAkyAdi dharmane pALanArA mahAbhaya [rUpa gatimAM janArA thAya che. paNa zrI vardhamAnasvAmIe kahela dharmane grahaNa karIne saMsAra paryaTana svabhAva bhAvasotane tarI jAya che. A ja vAta vizeSathI kahe che - duratapaNAthI mahAbhayAnaka che. temAM rahelA jIvo garbhathI garbha, jamathI janma, maraNathI maraNa, du:khathI du:kha e pramANe bhramaNa karatA anaMtakALa rahe che. paNa jeo kAzyapa (bhagavaMta mahAvIra] praNIta dharma AdarIne potAnA AtmAnuM naka AdithI rakSaNa kare che, te * x * saMyamAnuSThAyI bane che, pAchalI aDadhI gAthAnA pAThAMtara mujaba * uttama sAdhu plAna sAdhunI vaiyAvacca karI temane samAdhi upajAve che athavA rogarahita kare che. saMyama anuSThAnamAM kaI rIte rahe te kahe che* sUtra-pa29 thI pa3ra : te indriya viSayothI nivRtta thaI, sarva prANIone Atmatulya samajI saMyamamAM parAkrama karatAM vicare... vivekI mUrti atimAna ane mAyAne jANIne, teno tyAga karI nirvANanuM saMdhana kare...sAdhudharmanuM saMdhAna kare, pAdharmano tyAga kare, tapamAM vIrya phorave, krodha-mAna na kare... jema ghaNIono AdhAra pRnI che, tema thayelA ke thanAra tIrthakarono AdhAra zAMti che. * vivecana-para9 thI 232 - [para9] zabdAdi viSayothI virata sAdhu manojJamAM saMga ke amanojJamAM heSa kare tevA paNa keTalAMka che. teo pRthvI para saMsAra udaramAM jIvitanA icchuka je jIvo che ke je du:khanA dveSI che, temane AtmA samAna jANI, du:kha na ApatAM temanA rakSaNa mATe prayatna karatAM saMyama anuSThAnamAM varte che- [30] saMyamamAM vidanakArI kAraNone dUra karavA kahe che - cArine atikramI je atimAna kare che, kArathI ahIM krodha paNa levo, temaja ati mAyA ane bIjA 2 thI lobha samajavo. A kaSAyone saMyamanA zatru jANI vivekI sAdhu A badhAM saMsAranA kAraNabhUta kaSAyone tajIne nivaNinuM lakSya rAkhe. kaSAyasamUha vidhamAna hoya to saMyamamAM samyaka saphaLatA na thAya, kahyuM che ke . zrAmANya pALatA jenA kaSAyo ukaTa hoya, tenuM zrAmaya zeraDInA puSpa jema nikula che, te niSphaLatAthI mokSa saMbhavato nathI. tathA saMsArathI palAyana na thAuM te mATe rAgAdi zatru mArAmAM rahelA che, A jagat tRSNA baMdhanathI baMdhAyela che te kema joto nathI? he mRtyu! mane vALamAM vRddhAvasthA mUkIne zA mATe grahaNa kare che? evA Adara sivAya paNa zuM 238 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 huM tArI sAthe nahIM AvuM? ityAdi. A pramANe kaSAyano tyAga karIne ekasarakhA prazasta bhAvamAM joDIne nivaNine sAdhavuM e ja uttama che - vaLI - [31] sAdhuno kSAMti Adi dazavidha dharma ke samyagadarzana, jJAna, cAstri nAmaka dharma tenI vRddhi pamADe. te A pramANe - pratikSaNa apUrva jJAna grahaNathI jJAnanI tathA zaMkAdi doSa tyAgIne samyak jIvAdi padAthone jANIne samyagdarzananI vRddhi karI akhalitapaNe mULaguNa uttaguNa saMpUrNa pALIne, roja-roja navA abhigraha grahaNa karIne cAritranI vRddhi pamADe. pAThAMtara mujaba pUrvokta vizeSaNathI viziSTa sAdhudharmanI mokSamArgavathI zraddhA kare - nizaMkatAthI, grahaNa kare. stra zabdathI samyaga pAlana kare. tathA pApa upAdAna kAraNathI jIvahiMsAdi pravRtti choDe. tathA yathAzakti tapamAM parAkrama kare te upadhAna vIryavALo bhikSa krodha, mAnane na vadhAre. [532] have AvA bhAvamAgane vardhamAna svAmIe ja kahyo che ke bIjAe paNa kahyo che - te jaNAve che - atIta kALe thayelA anaMtA tIrthakaro, e badhAMe Avo bhAvamArga kahelo che, tathA bhAvimAM anaMtakALe anaMta tIrthakaro thaze te paNa Avo ja bhAvamArNa kaheze. 5 zabadathI vartamAnakALanA saMkhyAta tIrthakara levA. te badhAMe mAtra upadeza nathI Apyo paNa tema Acaryo paNa che, te dazarvi che zamana eTale zAMti, te ja bhAvamArga - atIta, anAmata, vartamAnakALanA tIrthakarono AdhAra - x che, athavA zAMti eTale mokSa che teno AdhAra che. tenI prApti bhAvamArga sivAya thatI nathI, tethI te baghAMe paNa A bhAvamArga kahyo che ane Acaryo che tema jANavuM. zAMti pratiSThAnavamAM daTAMta kahe che - jIvo sthAvara, jaMgama be bhede che. te jIvo jema jagatmAM traNa lokamAM rahe che, tema A sarve tIrthakaronuM sthAna zAMti che. bhAvamArga svIkArI sAdhu zuM kare?-- * sUtra-pa33,534 : vatasaMpanna munine anukULa-pratikULa parISaha Ave tyAre jema vAyuthI mahAgiri na kare, tema sAdhu paNa vicalita na thAya. te saMvRtta, mahAyajJa, dhIra, Apela AhAranI eSaNA kare, nivRtta thaI kALanI AkAMkSA kare ema kevalIno mata che. tema huM kahuM chuM.. * vivecana-pa33,534 : [33] bhAvamArga svIkAryA pachI sAdhu vratadhArI thaI, vividha nAnA-moTA parISaha-upasargothI kaMTALe nahIM. sAdhu tene saMsArano svabhAva samajI, kamanirjarAne jANato anukULa-pratikULa sparzIthI haNAya nahIM, saMyama anuSThAnathI jarA paNa vicalita na thAya. konI mAphaka? mahAvAyuthI meru calita na thAya tema. abhyAsathI parISaha-upasargano jaya kare. abhyAsathI ja dukara sukara thAya che. daSTAMta che koI gopAla turaMtanA janmelA vAcharaDAne uMcakIne gAya pAse Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/11/-/533,334 239 xo sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/1 mUke e kramathI roja moTA thatAM vAcharaDAne uMcakato abhyAsa thavAthI be ke traNa varSanA vAcharaDAne paNa uMcakI zake che, tema sAdhu paNa dhIme dhIme abhyAsathI parISaha upasarga para vijaya meLave. [34] have adhyayananA upasaMhAra mATe kahe che - te sAdhu A rIte AzravadvArathI saMvRta thaIne moTI prajJAvALo - samyagdarzana, jJAnavALo, buddhi vaDe rAjato te dhIra ke parISaha-upasarga vaDe kSobhita na thato evo thaIne, bIjAe Apela AhArathI nirvAha kare, gaNe eSaNAthI yukata thaI saMyama pALe tathA nivRtta thaI * kapAya upazamathI zItIbhUta thaI mRtyu kALanI AkAMkSA kare. e pramANe meM je kahyuM te sarvajJa tIrthakarano mata che. A pramANe jaMbasvAmIne tema je mArga teM mane pUchyo, te meM mArI icchAthI - buddhithI kahyo nathI, paNa te kevalInuM vacana che, tema mAnI grahaNa karavuM. zrutaskaMdha-1 adhyayana-11 "mA"no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa AgamasaTIkaanuvAda bhAga-3 pUrNa sUtrakRtAMga-2 Agama-bIjuM - bhAga - 3mAM ahIM che - zrutaskaMdha-1, adhyayana-1 thI 11 bhAga-4mAM Avaze - adhya12 thI zrutaskaMdha-2 AkhuM - X - X - X - X - X - Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama saTIka anuvAdanuM vibhAgIkaraNa 15 - 16 | 17 | AgamanuM nAma bhAga kramAMka AcArAMga | | 1 ane 2 sUtrakRtAMga 3 ane 4 sthAnAMga 5 thI 7 samavAyAMga bhagavatI 9 thI 13 jJAtAdharmakathA 14 upAsakadazA, aMtakRtadazA, anuttaropapAtikadazA, praznavyAkaraNa vipAkazruta, aupapAtika rAjapraznIyA jIvAjIvAbhigama 17 thI 19 prajJApanA 20 thI 22 sUrya/caMdra-prajJapti 23,24 jaMbUdvIpa prajJapti 25 thI 27 nirayAvalikA paMcaka ane payannAsUtro-10+1 | 28 nizItha, vyavahAra, bRhatkalpa dazAzrutaskaMdha ane jItakalpa mahAnizIthA Avazyaka 31 thI 34 piMDaniryukti, oghaniryukti | 35 | dazavaikAlika 36 uttarAdhyayana 37 thI 39 naMdIsUtra | 40 anuyogadvArA kalpa (bArasA) sUtra | 42. 29 30 ] 41.