________________
તેમનો સમાવેશ અજીવતવમાં થાય છે. આ રીતે જીવ સ્વરૂપ ચાર અને અજીવ સ્વરૂપ પાંચ તત્વો ગણને બધાને જીવ-અજીવ બેમાં સમાવી શકાય છે. જીવ અને અજીવ અનાદિ-કાળથી મળી ગયેલા હોવાથી સંસાર છે. અજીવના સવેગની અસરથી જીવ સંસારમાં પરિભ્રમણ કરે છે.
છવદ્રવ્ય :- લોકમાં જીવો અનતા છે. એકેક જીવ અસંખ્યાત પ્રદેશના સમુદાયરૂપ હોવાથી તેને જીવાસ્તિકાય કહેલ છે. (જીવ+અસ્તિકાય. અતિકાય એટલે પ્રદેશોનો જ.) ચંદ રાજલોકના જેટલા આકાશપ્રદેશ છે તેટલા જ એક જીવના આત્મપ્રદેશ હોય છે. દ્રવ્યથી જીવો અનંતા છે. ક્ષેત્રથી પ્રત્યેક
જીવ પિતાના શરીર જેટલા આકાશક્ષેત્રમાં વ્યાપીને રહેલો હોય છે. સર્વ જીવો ચિદ રાજલોકમાં રહેલા છે. લોકાકાશની બહાર જીવો નથી. લોકકાશના અસંખ્યાતા પ્રદેશોમાં તે પ્રદેશથી અનંતગુણા જીવો ભરેલા છે. જીવના પ્રદેશનો સંકોચ અને વિકાસ પામવાનો રવભાવ હોવાથી, અને આકાશક્ષેત્રને અવગાહના આપવાનો વિચિત્ર સ્વભાવ હોવાથી, એક
