________________
૨૮
રૂપી અજીવના પાંસ ત્રીસ ભેદ થાય છે અને અરૂપી અજીવના ત્રીસ ભેદ થાય છે. બધા મળીને અજીવના પાંચસે સાઈઠ ભેદ પન્નવણા આદિ આગમાં કહ્યા છે.
ધર્માસ્તિકાય :- આ દ્રવ્ય ચંદ રાજલોકમાં સર્વત્ર વ્યાપીને રહેલું છે. દ્રવ્યથી ધર્માસ્તિકાય એક છે અને અખંડ છે. ક્ષેત્રથી સર્વ લોકાકાશ વ્યાપી છે. કાળથી અનાદિ અનંત છે. પરિણામિક ભાવે ભાવથી વર્ણ, ગંધ, રસ, સ્પશ રહિત છે. અરૂપી છે. અચેતન છે અર્થાત જડ છે. ગુણથી ગતિસહાયક છે. પિતાની મેળે ગતિ કરતાં જીને અને પુદગલોને ધર્માસ્તિકાયની સહાય છે. ધમસ્તિકાય અલેકમાં નહિ હોવાથી અલેકમાં જીવ કે પુગલ કઈ જઈ શકતું નથી. મહાદ્ધિવંત અને અખૂટ શક્તિવાળે દેવ પણ લેકના છેડે જઈને પોતાના શરીરના હાથ, પગ વગેરે કઈ પણ અવયવને અલકમાં દાખલ કરી શકતા નથી. કારણ કે આ ધર્માસ્તિકાય કવ્ય લોકના છેડા સુધી જ રહેલું છે.
જે જીવ આ મનુષ્યલોકમાં કેવળજ્ઞાન પામી, છેવટે ગનિષેધ કરી, શૈલેશીકરણ કરી, સર્વસંવરચારિત્ર
