________________
સાગરોપમ - સાગરની સાથે જેની સરખામણી કરી શકાય અથવા સાગર જેટલે મેટો કાળ વિભાગ તે સાગરોપમ કાળ.
કરેડની સંખ્યાને કરડ વડે ગુણવાથી જે સંખ્યા આવે તેને કેડીકેડી કહેવાય. આવા દશ કે ડાકડી પાપમને એક સાગરેપમ થાય.
અવસર્પિણી – દશ કડાકડી સાગરોપમની એક અવસર્પિણું થાય.
ઉત્સર્પિણ – તેવી જ રીતે ઉત્સર્પિણ પણ દશ કેડાછેડી સાગરોપમની થાય.
કાળચક– અવસર્પિણ અને ઉત્સર્પિણી બંને મળીને અર્થાત્ વીશ કેડાકોડી સાગરોપમનું એક કાળચક થાય.
પુદ્ગલપરાવર્ત – અનંત કાળચકે પસાર થાય ત્યારે એક પુદ્ગલ પરાવર્ત કાળ થાય. ભૂતકાળ – અનંતા પુદ્ગલ પરાવર્ત પ્રમાણ છે.
ભાવિકાળ - તે પણ અનંતા પુદ્ગલ પરાવર્તન પ્રમાણ છે.
સવકાળ – ભૂત, ભાવી અને વર્તમાન ત્રણેય કાળ મળીને સર્વોદ્ધા અર્થાત્ સર્વકાળ કહેવાય છે.
