________________
આ પ્રમાણે વર્ણ, ગંધ, રસ, સ્પર્શ અને સંસ્થાનના મળીને ૨૫ ભેદ થાય છે. એ બધા પુદ્ગલ દ્રવ્યના ભેદ છે. એને કાંઈક વિસ્તારથી સમજાવવા માટે એના પ૩૦ ભેદ કહ્યા છે.
વર્ણના મુખ્ય ભેદ પાંચ કહ્યા. તે દરેકના અવાંતર ભેદ વીસ વીસ હોવાથી પાંચેય વર્ણના અવાંતર ભેદો મળીને એક સે ભેદ થાય છે.
ગંધના મુખ્ય ભેદ બે કહ્યા. તે દરેકના અવાંતર ભેદ ત્રેવીસ ત્રેવીસ હેવાથી કુલ છેતાલીસ ભેદ થાય છે.
રસના મુખ્ય ભેદ પાંચ કહ્યા. તે દરેકના અવાંતર ભેદ વીસ વીસ હોવાથી કુલ એક સે ભેદ થાય છે.
સ્પર્શના મુખ્ય ભેદ આઠ કહ્યા. તે દરેકના અવાંતર ભેદ ત્રેવીસ ત્રેવીસ હોવાથી કુલ એકસે ને ચેરાસી ભેદ થાય છે.
પાંચ પ્રકારના સંસ્થાનના વણું–ગંધ–રસ–સ્પર્શન વીસ વીસ અવાંતર ભેદો મળીને કુલ એક સે ભેદ થાય છે.
૧૦૦+૪૬+૧૦૦+૧૮૪+૧૦૦=૫૩૦ આમ પુદગલ સ્વરૂપ રૂપી અજીવના અવાંતર ભેદ સહિત કુલ પાંચસે ને ત્રીસ ભેદ થાય છે.
